Njė shkrim shumė interesant i priftit Andrew Phillips qė na ofron njė mėsim pėr tė ardhmen duke analizuar dobėsitė e Orthodhoksisė Ruse tė ndarė dikur midis tragjedive tė emisferės Sovjetike dhe atyre tė botės sė emigracionit. Pastrimi (purifikimi) i tė dy ekstremeve, sipas At Andrew, i ka mundėsuar Kishės Ruse tė vėrė bazat pėr rritjen e Orthodhoksisė nė tė gjithė botėn.
Ai pas njė analize historike, denuncon kishėn brenda dhe jashtė Rusisė, jo vetėm situatėn e moēalit tė getizuar nga izolimi i gjatė dhe injoranca qė e pushton pėr pasojė..., por shtron sinqerisht pa doreza gjendjen e kishave lokale nė emigracion qė janė kthyer nė "klube private" ku nacionalizmi zėvendėson nganjėherė Ungjillin ... Kryesisht kjo ishte situata (deri vonė) e pėrgjithshme nė shumė vende te Perėndimit.
Por qė, vetizolimi tė ēon nė shpėrbėrje dhe Fund!
Konvergjenca pėrmes pastrimit: e ardhmja e Orthodhoksisė ruse post-Sovjetike dhe post-mėrgimtare:
Burimi: nga blogu Orthodox England, 16 janar 2021
Prezantimi;
Pas pajtimit qė u bė nė vitin 2007 tė 90% tė botės Orthodhokse Ruse jashtė Rusisė dhe botės shumė mė tė madhe Orthodhokse Ruse brenda Rusisė, disa kanė menduar se si do tė kryhej konvergjenca e tė dyja palėve.
Mbi tė gjitha, tė dy palėt kishin identitet tė veēantė, dhe nuk ėshtė ēudi duke pasur parasysh 90 vitet e ndarjes sė ndėrsjelltė.
Kjo ndarje detyroi besimtarėt nė 1917 me pėrmbysjen e civilizimit tė vjetėr orthodhoks perandorak tė bazuar nė besimin e aristokratėve filoperėndimorė nė kėrkim tė pushtetit dhe borgjezėve paradashės. Pjesa kryesore e Kishės brenda Bashkimit Sovjetik ishte pėrndjekur mizorisht dhe organizata e saj ishte marrė peng nga shteti ateist pėr tre breza burgimi.
Sa i pėrket pjesės shumė mė tė vogėl nė mėrgim, kjo vuante pėr ata qė kishin pak interes pėr Ungjillin e Krishtit, tė civilizimit Orthodhoks, por shumė interes pėr Ungjillin e Mammonit (djallit), Perėndimin parimor kapitalist.
Tė dy palėt ndanin ideologji qė ndonjėherė ishin krejtėsisht irracionale dhe dominoheshin nga reflektime qė sigurisht nuk ishin teologjike, por emocionale, folklorike, psikologjike dhe madje, nė disa raste, patologjike.
Nga njėra anė, pala post-sovjetike mund tė shfaqte nacionalizėm tė pamasė - deri nė pikėn e pabesueshme tė admirimit tė pėrndjekėsit tė saj, Stalinit - dhe kishte njė mentalitet shtetėror tė centralizuar dhe burokratik, i pasqyruar nė qėndrimet indiferente tė disa klerikėve tė paguar dhe karrieristė qė ndoshta as nuk besonin fare nė Zot. Sigurisht qė kėto treguan disa shenja tė dukshme besimi. Kjo shkonte krah pėr krah me qėndrimet e perėndimoristėve laikė tė cilėt admironin fuqinė dhe pasurinė e Vatikanit (njė shtet-kishė, ose mė saktė kishė-shtet).
Midis popullsisė post-sovjetike, tė privuar nga arsimi kishtar pėr 75 vjet, mund tė gjesh njė gamė tė jashtėzakonshme ekstremizmi dhe fariseizmi absurd, bestytni tė bazuara nė injorancė tė jashtėzakonshme, e cila rezultoi nė keqkuptime dhe probleme tė rreme.
Ndėrsa kėto probleme ishin zgjidhur prej kohėsh nga Orthodhoksėt qė jetonin nė botėn perėndimore dhe nga tė cilėt ata nuk pranuan tė mėsonin, tė verbuar nga nacionalizmi i tyre.
Nga ana tjetėr, edhe pjesa emigrante mund tė tregonte njė nacionalizėm tė pamasė, njė nacionalizėm anti-sovjetik, me njė nostalgji kulturore pėr njė tė kaluar tashmė tė zhdukur.
Ata nuk pranuan ta kuptojnė Orthodhoksinė masive, duke e refuzuar atė, duke u izoluar nė geto tė vogla.
Ajo (kisha ruse e mėrgatės) refuzoi tė gjithė jo-rusėt, duke u bėrė kėrkesa absurde. Le tė pėrmendim disa shembuj realė, kishte nga ata qė preferuan tė shihnin kishėn e tyre mė mirė tė mbyllur sesa ta shihnin atė tė frekuentuar nga jo-rusė. 'Pas nesh, pėrmbytja'.
Tė tjerė thanė: 'Le ta mbyllim kishėn, ne do tė vdesim sė shpejti dhe askujt nuk do t'i duhet mė.'
Njė prift i moshuar njė herė u tha famullitarėve tė tij se nuk kishte kuptim qė ai tė pagėzonte mė fėmijėt e tyre, pasi ai shpejt do tė vdiste dhe askush nuk do ta zėvendėsonte atė. Nė fakt, ai shpejt vdiq dhe askush nuk e zėvendėsoi atė.
Kam dėgjuar gjithashtu 35 vjet mė parė: '...do tė preferoja ta shihja kishėn tonė tė mbyllur nė vend qė tė dėgjoja njė fjalė qė nuk ėshtė nė Rusisht.'
Kėtu dhe tani, sot ne jetojmė nė njė botė qė ėshtė edhe post-sovjetike edhe post-emigracionit.
Tė dyja kanė vdekur dhe janė zhdukur.
Ata nėn moshėn tridhjetė vjeē vėshtirė se e konceptojnė kuptimin e fjalėve Sovjetik dhe emigrant, sepse ata jetojnė nė botėn reale.
Nė botėn e sotme Orthodhokse ne shohim kisha tė vogla, provinciale, tė Ballkanizuara, me fjalė tė tjera, thjesht "klube" nacionaliste.
Nga fjalėt e anėtarėve tė Patriarkanės sė Kostandinopojės (pėrfshirė priftėrinjtė): "Ju nuk mund tė bashkoheni me ne, nuk jeni mjaftueshėm zeshkan pėr tė qėnė Orthodhoks" (= Grek).
Ose "Kjo ėshtė kishė Helene "
Ose: "Kėtu ėshtė vetėm pėr rumunėt".
Ose, nė njė kishė ukrainase: "Nėse nuk je ukrainas, largohu".
Ose nė njė kishė serbe: "Nėse nuk jeni serb, mund tė hyni, por nuk mund ta puthni ikonėn e Shėn Savės, sepse nuk jeni serb".
Ose, siē mė tha njė prift gjeorgjian: "Zoti flet vetėm gjeorgjisht".
Dhe njė grua e moshuar ruse, e zhytur nė errėsirėn e saj tė injorancės, ajo mė tha se "Zoti kupton vetėm sllavishten".
Kisha tė tilla nuk kanė ndonjė rėndėsi shpirtėrore dhe, siē e meritojnė, ato do tė vdesin pasi shumica e tyre tashmė kanė vdekur.
Zhdukja e tyre nuk ėshtė humbje, sepse ekzistenca e tyre si muze nuk ka kuptim apo justifikim shpirtėror.
E vetmja Kishė Orthodhokse Lokale qė ėshtė mjaft e madhe dhe ka gjerėsinė shpirtėrore dhe intelektuale pėr tė kapėrcyer njė nacionalizėm kaq meskin dhe pėrēarės, (fatkeqėsinė qė u ndodh Kishave tė vogla lokale), ėshtė Kisha Ruse.
Duke numėruar tre tė katėrtat e tė gjithė Kishės sė Zotit, vetėm Kisha Shumėkombėshe Ruse ka potencialin pėr tė kapėrcyer ngushtėsinė e tillė provinciale.
E kaluara e saj perandorake, shqiponja e saj me dy koka qė pėrballet me lindjen dhe perėndimin dhe i bashkon ato, ėshtė pika rreth sė cilės tė dy grupet, brenda dhe jashtė Rusisė, dhe Kishat e tjera lokale, mund tė bashkohen.
Periudha Sovjetike ka kaluar po kėshtu edhe ajo e emigracionit rus.
Ne nuk jetojmė nė librat e historisė, por i lexojmė.
Ne jetojmė dhe shpėtojmė kėtu dhe tani.
Sot, si kurrė mė parė, Kisha pėrballet me njė sfidė globale dhe mund ta bėjė atė vetėm duke treguar katolicitetin ( universalitetin ) e saj, unitetin e saj nė larmi, unitetin e saj tė besimit nė ēdo kohė dhe nė ēdo vend.
Pėrfundim;
Pėr tė kapėrcyer nacionalizmin, provincializmin dhe ngushtėsinė famullitare tė shumė njerėzve dhe pėr tė qenė e rėndėsishme nė botėn e sotme globale, Kisha Orthodhokse Ruse duhet tė tregojė shumėkombėsinė e saj.
Pėr tė kapėrcyer ndarjen e saj tė mėparshme, ajo duhet tė provojė se ėshtė mbi tė gjitha variantet provinciale.
Konvergjenca ( bashkimi ) e tė gjithėve kėrkon guximin e pastrimit (purifikimit).
Dhe nuk ka shembull mė tė madh tė kėsaj sesa guximi dhe pastrimi i figurės sė vetme qė na bashkon unanimisht ne, perandorin e shenjtė, Car Nikolla II.
Ai ishte me origjinė ndėrkombėtare, nėna e tij ishte daneze, fliste pesė gjuhė dhe synonte tė ndėrtonte njė kishė nė ēdo kryeqytet evropian dhe tė pėrkthente librat liturgjikė nė gjuhėt evropiane.
Perandoresha ishte gjithashtu njė e konvertuar anglo-gjermane.
Bashkėshortėt perandorak, pesė bijtė e tyre dhe shėrbėtorėt e tyre, sot janė shenjtorė.
Ne nė Kishėn tonė, nuk kemi nevojė pėr njė shembull mė tė madh nė ekleziologjinė shumėkombėshe pėr tė ardhmen tonė.
Ps: Nacionalizmi i sėmurė dhe filetizmi fajtor, po i ngrenė kurthe sot Botės Orthodhokse!
E shtyjnė tė devijojė...
I madhi episkop serb,
Shėn Nikolla Velimiroviē
ka thėnė: «Krishti ishte anti-nacionalist dhe anti-imperialist...
kundėr nacionalizmit ēifut dhe kundėr imperializmit roman».
Ruaj Lidhjet