Ismail Qemali, Filogreku i Madh.

[ilia spiro]

Ismail Qemali, Filogreku i Madh.


Ismail Qemali i cili ishte dhe kryeministri i parë i shtetit Shqiptar, ishte një filogrek i madh dhe donte bashkimin e Shqipërisë në një Federatë Greko-Shqiptare. Ai nënshkroi një Protokoll të Posatshëm me Grekët më 22 Mars të 1907.


Ismail Qemali kishte mbaruar studimet në Shkolla Zosimea e Janinës . Fliste dhe shkruante në mënyrë të përsosur Greqisht. Ushqente ndjenja miqësore kundrejt Helenëve dhe kulturës Helene.




Më 1901 në Bruksel publikoi një gazetë shqiptare, por në gjuhën greke, që e shkruante ai vetë dhe vetëm faqja e fundit nga gazeta e dytë që qarkulloi ishte e shkruar në shqip. Titulli i kësaj gazete ishte: SHPËTIMI-SHQIPËRI = ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ (GAZETË GREKO-SHQIPTARE QË BOTOHET DY HERË NË MUAJ). Në total publikoi vetëm pesë numra. Shprehje karakteristike e ndjenjave të tij filogreke ishte artikulli që publikon në faqen e parë të numërit të dytë të gazetës Shpëtimi-Shqipëri me titullin “DESTINACIONI I HELENIZMIT”, i cili përbënte një himn të vërtetë për Greqinë.



Të gjithë numrat e gazetës të tij janë të publikuara në librin “Greqia dhe Shqipëria në fillimet e shek të 20-të” të Thano Anagnostopoulo-Palaiologu, shtëpia e botimit Kiramanos




Le të shohim se çfarë Ismail Qemali shkruan për Greqinë, grekët dhe Kulturën Greke.

DESTINACIONI I HELENIZMIT

(Po ju prezantojmë disa nga pjesët kryesore të artikullit i cili më lart në fotografi ndodhet i gjithi)

Një komb që ka një të kaluar madhështore të padiskutueshme dhe të drejtën për pritshëmri të një të ardhme madhështore është ai Grek. Lemë mënjanë shërbimet që ky komb i madh i ka bërë të gjithë njerëzimit, duke përhapur në pikat më të largëta të globit kulturën dhe shkencën si esencë të dobishme dhe me të drejtë marrin tituj nëpërmjet mirënjohjes së njerëzimit. Por kjo është prezente dhe sot, kur kombi Grek përbën elementin më kryesor dhe më të vlefshëm të Lindjes. Si fillim si popullatë raca Greke me Turqit dhe Arabët i tejkalon të gjitha racat e tjera të Lindjes. Ndërsa Gjeografikisht mban vendin e parë dhe parësor në Lindje. Vendi më i bukur i Mesdheut është det Grek. Proponti është pothuajse i gjithi Grek. Të gjithë ishujt e Detit Egje, të gjirit Jonik të Propondidhës (Emërtimi i Detit Marmara hyrja për në Evksino Ponto) janë pothuajse të gjitha Greke.
Të gjitha pothuajse brigjet e Azisë së vogël nga këmbët e Tavrut deri në Heraklia të Pontit janë Greke. Gadishulli Ilirik, me gjithë invazionet e kombeve dhe ordhive ruajti të gjitha vendet në të dyja detet që nga gryka e Danubit deri në Gjirin Ambrakik, Greke.

Komb si helenët duke pasur një të ardhme të ndritshme duke pasur vendet më të mira të Lindjes, i takon në mënyrë aktive të kujdeset mbi fatin e Lindjes, mqs është historikisht dhe gjeografikisht bashkëzotëruesi më i çmuar.
Jemi të sigurt që çdo Helen ka në ndërgjegjie këtë të drejtë e cila përbën dhe destinacionin e Helenizmit, dhe si rrjedhim të kësaj dhe të detyrimeve të tij.



Kur themi Helenizëm nuk kuptojmë Grekët që ndodhen brena shtetit Helen, nënkuptojmë të gjithë Helenët, të cilët si popull i tejkalojnë popujt që gjenden në Lindje, duke përjashtuar Turqit dhe Arabët. Ne, jo helenët, dëshirojmë me zemër të shohim Helenizmin si faktorin më të fortë të Lindjes.


Çfarë analizojmë ne? Cili është destinacioni i Helenizmit. Çdo Helen e ka në ndërgjegjie destinacionin e tij? Por cilat janë mjetet për realizimin e këtij qëllimi? Kaq shumë na intereson çështja pasi jemi të bindur se destinacioni i Helenit është destinacion i Shqiptarit që ka të njejtin gjak me të dhe fati i njërit varet nga tjetri.


Nuk kërkojmë që të japim një analizë psikologjike të një kombi si ai helen, as guxojmë që të nxjerrim rezultate mbi këtë. Por atë, të cilën me bindje mund të shpallim më përpara është se Heleni nuk do të degjenerojë. Historia e tyre e cila është dhe historia e njerëzimit paraqet të gjitha garancitë e shpëtimit të natyrës helene dhe të çdo korruptimi moral dhe degjenerim. Historia e njerëzimit na paraqet shumë kombe të cilat të tërhequra nga vrulli i invazioneve të mëdha mundën të shpëtojnë personalitetin e tyre kombëtar. Por asnjë nga këto nuk mund të krahasohet me kombin helen.

Heleni, pikë së pari, është tipi i përsosmërisë si i formës ashtu dhe i shpirtit të njeriut. Asnjë komb para tij nuk mundi të krijonte idenë mbi të bukurën dhe të mirën.

Asnjë komb para tij nuk mundi të lindë dhe të vlerësojë ndjenjën e lirisë. Trashëguesit e tyre Maqedonas dhe Romakë vërtet e pushtuan Greqinë, por u shpallën mbrojtës së kulturës helene, dhe nëpërmjet forcës materiale të tyre ja dolën mbanë që të realizojnë atë që morali i forcës Greke nuk kishte arritur.

Romakët nuk ishin armiq të Helenizmit, ishin më tepër plotësues të tij. Në të gjtiha zonat e pushtuara nga romakët, gjuha greke, shkronjat greke, ishin të respektuara, Helenët mgjth se të nënshtruar konsideroheshin më të ngritur se Romakët. Oratorët, filozofët, poetët, gjeneralët dhe vetë Perandorët nuk ndoqën tjetër lavdi përveç asaj që do të ti bënte të ngjashëm me Helenët dhe nuk do të konsideroheshin të kënaqur përveç se kur virtyti i tyre do të konfirmohej nga vetë Helenët.



Perandoria Bizantine u katandis më në fund Perandori Helene.

Komb pra që nuk degjeneroi para të gjitha këtyre të këqijave dhe aventurave nuk mundet të degjenerojë as të konsiderohet objekt degjenrimi/tjetërsimi.




Heleni dhe Shqiptari që është me të njejtin gjak me atë, rujatën, me hollësitë më të shumta, i dyti me një farë trashësie, superioritetin shpirtëror dhe cilësinë e bashkëjetesës me të gjithë kombet dhe familjarizohet në të gjitha vendet dhe në të gjitha klimat.
Ekzistojnë kombe të mëdha të cilat nëpërmjet superioritetit dhe durimit mbizotëruan dhe u imponuan në të gjitha vendet e globit dhe krijuan shtete kolosale si Anglo – Saksonët. Por asnjë komb nuk ngjan me Helenët. Helenët si më parë dhe tani shkon në të gjitha zonat, në të gjitha llojet e klimave të botës, ku vendoset si i huaj por dhe si vendas...

Pyetja e natyrshme që lind është: Pse vallë na i fshehin këto të vërteta dhe mbjellin vetëm urrejte ndërmjet dy popujve?

Përgatiti Mario Dhimopulo.

Përktheu Th Bambulla
Teolog Psikopedagog.

[Albo]

I pari qe e ka quajtur "filogrek" burrin me te urte qe ka nxjerre ky popull qe nga koha e Skenderbeut, ishte i biri i beut te Konices, qe pasi mbari shkollen e arteve te bukura ne Paris me parate e babait, u vu ne sherbim te propagandes austro-hungareze e cila paguante per botimin e "Gazetes Albania" ne Bruksel ku Konica shkruante. Takimi i tyre u be i mundur ne kohen qe Ismail Bej Vlora u largua ne Evrope per ti shpetuar persekutimit te Sulltanit qe kish futur njerez per ta vrare. I biri i beut te Konices, qe ishte ne moshe sa nje nga femijet e Ismail Bej Vlores, e sulmon Ismail Bej Vloren ne faqet e gazetes se tij si nje "filogrek". E beri kete gje per ty arsye: a) per ti bere qejfin punedhenesit te tij, Vjenes qe e shihnin Ismail Bej Vloren si nje kercenim te planeve te tyre pas perfshirjes se Ismail Bej Vlores ne kryengritjen e malesoreve katolike shqiptare ne Mal te Zi qe austriaket e shihni si sferen e tyre te influences b) Faik Konica ishte njeri xheloz dhe gjaknxehte nga natyra, kapadahi, dhe tek Ismail Bej Vlora ai njohu nje shqiptar me te ditur, me te kulturuar, dhe me me eksperience se vetja. Urrejtjen dhe xhelozine ndaj Ismail Bej Vlores Konica se bashku me Nolin nuk e fshehen as ne Amerike: teksa Ismail Bej Vlora shpallte pavaresine ne Vlore ne 1912, Konica e Noli i benin thirrje komunitetit shqiptar ne Amerike nga faqet e gazetes Dielli se "Shqiperia e pavarur nuk mbijeton dot, ajo mbijeton vetem nese ngelet nen Turqi". Dhe aq xhelozi ndjente i biri i beut te Konices ndaj Ismail Bej Vlores, sa hera e fundit qe i shkeli kemba ne Shqiperi ishte ne 1912, kur menjehere pas shpalljes se pavaresise se Shqiperise, ai iu bashkua Esat Pashe Toptanit ne "Qeverine e Durresit" qe kish per qellim te minonte e sulmonte Qeverine e Vlores dhe pozitat e Ismail Bej Vlores.

Nese Ismail Bej Vlora do te ishte gjalle sot, qerrja e budallenjve mes shqiptareve do ta quanin po "filogrek". Por a ishte filogrek Ismail Bej Vlora? Ne kohen e tij, nga gjithe inteligjenca shqiptare e kohes, Ismail Bej Vlora ishte i vetmi qe se bashku me nje grusht intelektualesh te krishtere orthodhokse e katolike besonin ne nje Shqiperi te pavarur. Shumica e inteligjences shqiptare te kohes jo vetem qe nuk besonin ne nje Shqiperi te pavarur, por e shihnin fatin e Shqiperise te lidhur ne menyre te pazgjidhshme me fatin e Perandorise Otomane. Nacionalistet e oreve te fundit si puna e Mith'at Frasherit, nje prej firmetareve te dokumentit te pavaresise, ishte nje nga eksponentet kryesore te levizjes se turqve te rinj. Ne mendjen e tij, duke reformuar Perandorine Otomane, Shqiperia do te mund te mbijetonte duke siguruar te pakten nje autonomi brenda Perandorise. Mith'at Frasheri ishte kreu i "grupit te turqve te rinj te Selanikut" dhe teksa Ismail Bej Vlora bente pergatitjet per shpalljen e pavaresine, Frasheri e gjithe inteligjenca nga familjet e bejlereve punonin per zgjatjen e jetes se Perandorise. Kjo ishte edhe arsyeja perse ata asnjehere nuk e mbeshteten ne menyre te sinqerte as Qeverine e Vlores, e as perpjekjet e para per krijimin e shtetit te pavarur shqiptar. Vetem pasi deshtimit te xhonturqve dhe kapitullimit te Perandorise Otomane, keta intelektuale me origjine shqiptare u kthen ne nacionaliste te oreve te fundit. Sot pinjollet e tyre i thurrin lavde vetvetes sikur kane cliruar Shqiperine dhe jane "baballaret te nacionalizmit"!

Ky besim e vizion i Ismail Bej Vlores ne nje Shqiperi te lire, te pavarur e ne paqe me fqinjet, ishte nje qendrim qe nuk i fitonte atij shume miq ne rrethet e parise shqiptare te kohes. Perkundrazi, vete ai e kish te qarte qe nje beteje e madhe e priste Shqiperine jo vetem ne planin e jashtem, por edhe ne planin e brendshem. Shqiptaret si popull kishin humbur vetedijen e tyre, kishin humbur identitetin e te pareve, ishin asimiluar jo vetem ne fene e pushtuesit osman por edhe ne kulturen e tij. Ismail Bej Vlora ishte i ndergjegjshem per te gjitha keto veshtiresi, prandaj ai e pa misionin e tij me shume si nje martirizim se sa nje aksion politik. Fjalimin e tij nga ballkoni i shtepise se Vlorajve ne Vlore ai e mbylli me fjalet: "Le te jem une martiri i pare i nje Shqiperie te pavarur." Ishte edhe i vetmi intelektual i kohes se tij, qe nuk punonte per llogari te askujt, sic ishte mode ne ate kohe, por nisej gjithmone nga interesat e popullit shqiptar.

Per 500 vjet shqiptaret u indoktrinuan te besonin se ata ishin turq, dhe te qenit turk, i bente ata armiq te popujve fqinje qe nuk kishin as fene e turkut e as kulturen e turkut. Ismail Bej Vlora e kish te qarte, qe e vetmia menyre se si Shqiperia mund te mbijetonte si nje vend i pavarur, ishte nese ky popull e shpallte boterisht pavaresine e tij para kapitullimit te Perandorise Otomane. Shqiptaret nuk ishin te zote te fitonin pavaresine e tyre me lufte sic e fituan popujt fqinje pasi nuk ngrinin arme kunder pushtuesit osman por betoheshin per koken e Sulltanit. Dhe guri i vetem qe kish ngelur ne doren e inteligjences shqiptare, ishte shpallja me nje ze e me fjale e aspirates se pavaresise.

Nese Ismail Bej Vlora nuk do te kish shpallur pavaresine atehere kur ai e shpalli, historia mund te kish marre nje krah krejt tjeter per shqiptaret e sot nuk do te kish as Shqiperi e as shqiptare, por shqiptaret do te ishin numeruar e ndare mes fqinjeve ballkanike, si koka turku. Ato shkrime dhe kontakte te Ismail Bej Vlores ne lidhje me popullin grek, dhe deklarata e tij nga Athina kur shkoi per vizite se: "Populli grek eshte populli vella natyral i popullit shqiptar", nuk duhen lexuar shitje te interesave kombetare, por si te verteta historike ne te cilat ai besonte, fale njohjes se dores se pare qe ai pati ne bankat e gjimnazit Zosimea ne Janine kur ishte djale i ri. Ismail Bej Vlora e dinte qe nga identiteti epirot, qe nuk ishte nje identitet eksluzivisht grek apo shqiptar, por nje identitet i perbashket, edhe grek edhe shqiptar, do te lindnin dy shtete te pavarura qe jane sot.

Shume prej prononcimeve te Ismail Bej Vlores ne kohen e tij apo per vete fatin e jetes se tij jane gati profetike, pasi historia qe rrodhi me pas i provoi dhe po i provon fjalet e tij si te verteta.

Albo