Punësimi, drama e të rinjve europianë

[Wordless]

Punësimi, drama e të rinjve europianë Vendet e Bashkimit Europian po përballen me krizën më të rëndë ekonomike dhe financiare që prej Luftës së Dytë Botërore dhe një ndër problemet më të mëdha është rritja e numrit të të papunëve, sidomos tek të rinjtë. Edhe një vëzhgim i Komisionit Europian mbërrin në këtë përfundim, kur lëshon alarmin për reforma të menjëherëshme për të rritur punësimin, sidomos të të rinjëvem, që përbëjnë rreth 24.2 përqind të numri të papunëve në gjithë BE-në.

Bëhet fjalë për 5.5 milion të rinj mes moshës nga 15 deri në 24 vjeç që e kanë të pamundur të gjejnë një vend pune. Vendet më të goditura janë ato të Europës Jugore. Lista kryesohet nga Spanja, ndjekur nga Italia, Greqia, Portugalia e më pas Franca. Përvec kësaj në studimin e Brukselit thuhet se edhe ata që kanë fat dhe gjejnë një punë, nuk fitojnë mjaftueshëm sa për t’iu larguar rrezikut.

Në total numri i të papunëve në Bashkimin Europian shkon në 27 milion.

/ Top Channel

[Ziti]

kur thuhet qe 15 vjecaret vuajne nga papunesia atehere ky artikull duket qesharak.
eshte rritur mireqenia dhe nuk shifet me e nevojshme qe femijet te punojne ashtu si ne fillim te shekullit te kaluar. keto vendet e permendura me lart marin te gjithe emigrante per te bere punet e veshtira. ndersa femijet e tyre bredhin boten.

[Albo]

Papunesia e larte eshte nje nga efektet anesore negative te shoqerive qe kane nje "shtet social". Shumica e vendeve evropiane jane vende qe kane nje shtet social, shoqeri socialiste. Keto shtete sociale qe sot jane fryre e fryre si ato kepushat qe pijne gjakun e njerezve, i kane marre frymen ekonomive private, kane frenuar inisiativen e lire private, dhe i kane kthyer njerezit krejtesisht te varur nga shteti. Shteti per ta eshte kthyer ne nje "shtet dado" qe kujdeset per ta qe nga djepi e deri ne vdekje. Qytetaret mjaftojne vetem te bejne dy gjera: a) te degjojne e bejne sic u diktojne pushtetaret ne pushtet qe drejtojne shtetin b) te paguajne sa me shume taksa shtetit. Dhe pushtetaret i perdorin keto taksa per programet sociale per ti mbajtur keta njerez te varur ne shtet. Duke qene te varur ne programet sociale te shtetit, qytetaret nuk jane me njerez te lire qe vendosin vete per jeten e tyre, eshte shteti qe vendos per ta. Dhe duan apo nuk duan, qe te mbajne keto sherbime sociale ne kembe, duhet te vazhdojne te paguajne taksa te larta dhe te votojne per te njejtet njerez. Ky eshte qarku vicioz mbytes i shoqerive qe kane ndertuar shtete sociale sic jane edhe dy fqinjet tane, Italia e Greqia.

Papunesia eshte e larte tek te gjitha moshat por ne menyre te vecante tek te rinjte.

Papunesia eshte e larte pasi nje nga mitet qe ekziston ne mendjet e njerezve eshte se "punet i krijon shteti". Shteti nuk krijon pune! Shteti nuk krijon dot edhe sikur te doje pasuri! Punen dhe pasurine e krijon vetem inisiativa e lire private e qytetarit, i cili merr nje risk, hap nje biznes, investon e punon, merr njerez ne pune, e krijon pasuri dhe vende pune per gjithe shoqerine. Problemi ekonomik me shtetet sociale eshte se sa me shume fryhet buxheti i shtetit, sa me shume programe sociale krijohen, aq me shume rriten shpenzimet e atij shteti, detyrimisht aq me shume rriten taksat e shtetit per biznesin e qytetaret. Dhe ai shtet ka taksa te larta, bizneset private nuk do te jene te prirura te zgjerojne aktivitetin e tyre pasi sa me shume fitojne, aq me shume do t'i paguajne shtetit ne taksa fale takses progresive. Dhe nese kane mundesi qe te investojne ne nje shtet me taksa te larta progresive e ne nje shtet tjeter me taksa te uleta e te sheshta, do te largohen nga ai vendi me taksen progresive e do te shkojne te investojne ne vendin me taksen e sheshte. Kapitali dhe investimet levizin nga nje vend ne tjetrin. Rrudhet ekonomia private e vendit, bie aktiviteti financiar e tregtar ne vend, bien edhe mundesite per punesim, rritet edhe numri i te papuneve.

Problemi tjeter i madh me shtetin social e taksat e larta progresive eshte se cdo lek qe shteti mbledh ne takse, eshte nje lek me pak qe nuk investohet ne ekonomine private te vendit. Sic ua bera te qarte me lart, eshte ekonomia private ajo qe krijon vende pune te reja e jo shteti. Taksat dhe buxheti i shtetit jane nje barre e madhe per ekonomine private dhe biznesin e vendit. Dhe kur buxheti i shtetit rritet e kap nje perqindje te larte te prodhimit bruto te ekonomise se atij vendi, duke kaluar 50% e GDP, shteti i merr frymen fare ekonomise private te vendi. Kemi vende si Italia e Greqia ku shteti kontrollon sistemin e arsimit, sistemin e furnizmit me uje, sistemin e furnizmit me energji elektrike, sistemin e mjekesise, etj si keto. Dhe politikanet i mbushin keto ndermarrje publike me punetore qe jane njerez militante te tyre, njerez parazite qe marrin nje vend pune ne shkembim te votes per ate politikan e parti. Po kush e paguan rrogen e ketyre njerezve qe i nxjerrin keto ndermarrje publike gjithmone me humbje nga viti ne vit? Nuk e paguan shteti, pasi shteti nuk ka leke te vetat, i paguajen qytetaret e atij vendi ne taksa, i paguajne bizneset private te atij vendi ne taksa.

Cila eshte zgjidhja?

Zgjidhja eshte sa e thjeshte edhe e veshtire. E thjeshte pasi cdo ekonomist do te thote te njejten gje: shkurto shpenzimet e shtetit duke reduktuar keto programet sociale, privatizo gjithe keto ndermarrje publike qe jane barre per ekonomine e vendit dhe burim korrupsion, ul taksat mbi bizneset qe te stimulosh inisiativen e lire private. Eshte e veshtire te besh nje gje te tille tani pasi shtetet sociale nuk u ndertuan ne nje dite apo ne nje vit, por ne disa dekada. Dhe keta njerez jane mesuar me jeten parazite dhe te ndervarur nga shteti. Dhe sa here qe politikanet qe vijne ne pushtet perpiqen te ndermarrin keto politika per te nxjerre vendin nga kriza, lumi i gjate i paraziteve te punesuar ne shtet e anetaresuar ne sindikata dalin ne rruge e protestojne. Keta njerez nuk duan qe te humbin ate vendin parazit te punes ne shtet e te konkurrojne si gjithe te tjeret ne tregun privat te punes. Kush e paguan koston per kete qendrim te tyre? E paguajne femijet e tyre qe mbarojne sot shkolla e universitete dhe nuk kane asnje mundesi punesimi.

Te njejtin drejtim drejt "shtetit social" po i jep edhe Edi Rama Shqiperise. Ju me jepni voten, une ju jap shendetesi falas! Asnje ne kete bote nuk eshte falas dhe ajo qe shitet si "falas", nuk eshte nje dhurate e shtetit dado, paguhet nga qytetaret e tjere te atij vendi qe paguajne taksa. Dhe kjo nuk eshte aspak e ndershme dhe pasojat e ketyre politikave i shikoni para syve ne Itali e Greqi. Edhe Amerika nuk eshte shume larg "shtetit social" dhe sot numri i njerezve qe kerkojne pune e nuk gjejne dhe kane hequr dore fare nga kerkimi i punes eshte me larte se ne 3 dekadat e fundit. Papunesia reale eshte aty tek 34% e popullsise amerikane.

Albo

[angmokio]

Bëhet fjalë për 5.5 milion të rinj mes moshës nga 15 deri në 24 vjeç që e kanë të pamundur të gjejnë një vend pune.

Seriozisht e kane keta gazetaret apo kane harruar ti shtojne nga nje 10-she ketyre numrave?

[Antiproanti]

Bashkimi Europia megjithate nuk eshte shtet...

Ceshtjet si kjo e papunesise jane gati ekskluzivisht kompetenca nacionale te secilit shtet.
Papunesia me e madhe e te rinjve dhe ne pergjithesi eshte ne shtetet jugor* dhe lindore* te BE-se, jo ne shtetet tradicionalisht te zhvilluara ne Europen perendimore dhe veriore.


Ne Gjermani p.sh. papunesia e te rinjve eshte rreth 7%, ne Austri rreth 8%, ne Holande rreth 11%, Ne Danimarke rreth 12%... ne Britani te Madhe rreth 20%, Slloveni 20%, Belgjike 22%, Suedi 24%, France rreth 25%

Ndersa ne Spanje rreth 58%, Greqi rreth 55%, Itali rreth 42%, ne Kroaci rreth 50%, Portugali rreth 37%, Sllovaki 34%, Bullgari 29%...



Statistika e papunesise nuk eshte shume me ndryshe:
Kuota e papunesise ne BE per vitin 2012 ka qene rreth 10-11%... rreth 1,5-2% me e larte se p.sh. para 10 viteve (2002)

Statistika per vitin 2013:
Austri rreth 5%, Gjermani rreth 5%, Luksemburg rreth 6%, Danimarke rreth 7%, Ceki rreth 7% Holande rreth 7%, Rumani rreth 7,5%, Britani rreth 7,5%, Suedi rreth 8%, Belgjike rreth 8,5%, Slloveni rreth 10% , France rreth 11%...

Greqi rreth 27,5%, Spanje rreth 27%, Kroaci rreth 18,5%, Qipro rreth 17,5%, Portugali rreth 15,5%, sllovaki rreth 14%, Itali rreth 13%...

Sa per krahasim:
kuota e papunesise ne SHBA eshte rreth 7,5-8%

Ne Kine rreth 4% *
Ne Rusi rreth 6%*
Ne Brazil rreth 6,5%
Ne Indi rreth 10%
Ne Japoni rreth 4%
Ne Korene Jugore rreth 3%
Ne Indonesi rreth 6%
Ne Iran rreth 14%
Ne Turqi rreth 10%
Ne Zvicer rreth 3,5%
...
Ne Korene Veriore 0%

[Antiproanti]

...Edhe Amerika nuk eshte shume larg "shtetit social" dhe sot numri i njerezve qe kerkojne pune e nuk gjejne dhe kane hequr dore fare nga kerkimi i punes eshte me larte se ne 3 dekadat e fundit. Papunesia reale eshte aty tek 34% e popullsise amerikane.

Albo

Papunesia ne Amerike:
2001-2010 6,10%
1991-2000 5,60%
1981-1990 7,12%
1971-1980 6,43%
........
Vetem ne nje dekade nga kater te fundit papunesia ka qene per 0,5% me e ulet se ne dekaden e fundit (2001-2010).


1961-1970 4,34%
1951-1960 4,53%
1941-1950 4,24%
1931-1940 18,82%
1921-1930 5,02%
...

[Albo]

Papunesia ne Amerike:
2001-2010 6,10%
1991-2000 5,60%
1981-1990 7,12%
1971-1980 6,43%
........
Vetem ne nje dekade nga kater te fundit papunesia ka qene per 0,5% me e ulet se ne dekaden e fundit (2001-2010).


1961-1970 4,34%
1951-1960 4,53%
1941-1950 4,24%
1931-1940 18,82%
1921-1930 5,02%
...

Te dhenat qe ti sjell jane te dhena "zyrtare" qe i raporton vete shteti dhe kane per qellim te raportojne vetem perqindjen e te papuneve qe JANE ENDE DUKE KERKUAR PUNE. Nuk marrin fare parasysh numrin e atyre qe jane te papune dhe kane qene te tille per nje kohe te gjate, aqsa kane hequr dore fare nga kerkimi i punes, dhe jetojne sot ne asistence sociale ose duke perdorur kursimet e tyre apo te ardhurat e pjesetareve te tjere te familjes.

Ne Amerike indeksi i sakte dhe me transparent eshte ai qe njihet si "indeksi i mizerjes" dhe sot lexova nje artikull te nje prej analisteve me te mire te Wall St qe sipas perllogaritjeve te tij, ky indeks eshte sot me i larte se ne 3 dekadat e fundit. Dhe papunesia reale ne Amerike, duke i perllogaritur te gjithe fuqine punetore, eshte 34% e popullsise. Ne tre amerikane ne moshe pune, nje eshte i papune.

Albo

[Antiproanti]

Te dhenat qe ti sjell jane te dhena "zyrtare" qe i raporton vete shteti dhe kane per qellim te raportojne vetem perqindjen e te papuneve qe JANE ENDE DUKE KERKUAR PUNE. Nuk marrin fare parasysh numrin e atyre qe jane te papune dhe kane qene te tille per nje kohe te gjate, aqsa kane hequr dore fare nga kerkimi i punes, dhe jetojne sot ne asistence sociale ose duke perdorur kursimet e tyre apo te ardhurat e pjesetareve te tjere te familjes.

Ne Amerike indeksi i sakte dhe me transparent eshte ai qe njihet si "indeksi i mizerjes" dhe sot lexova nje artikull te nje prej analisteve me te mire te Wall St qe sipas perllogaritjeve te tij, ky indeks eshte sot me i larte se ne 3 dekadat e fundit. Dhe papunesia reale ne Amerike, duke i perllogaritur te gjithe fuqine punetore, eshte 34% e popullsise. Ne tre amerikane ne moshe pune, nje eshte i papune.

Albo

Edhe nese eshte ashtu sic thua ti, shifra zyrtare perseri eshte indcije e mire dhe e besueshme per faktin se ne kater dekadat e lartepermendura nuk ka pasur ndryshime domethense sa i perket numrit te te papunesuarve...
Pra, ne kater dekadat e fundit numri i te papunesuarve ne Amerike, as i atyre ne "indeksin e mizerjes" nuk ka persuar ndryshime te medha.
Papunesia reale ne gati cdo vend te zhvilluar te botes eshte me e larte se ajo statistikore. E kunderta ndodh ne disa vende te pazhvilluara, te korruptuara dhe ku "tradicionalisht" nuk funksionojne institucionet e shtetit si duhet. Atje papunesia reale mund te jete dukshem me e larte ose dukshem me e ulet se ajo statistikore. Varesisht nga interesi i pushtetit, i cili i falsifikon statistikat apo nuk eshte i interesuar ose ne gjendje te te grubulloje te dhenat e duhura.
Ceshtje tjeter eshte se disa paga te sotme dhe kushtet e punes mund te jene me te disfavorshme se para 10, 20 apo 30 vitesh. Por kjo nuk mund te lexohet nga statistika te thjeshta.

[Albo]

Edhe nese eshte ashtu sic thua ti, shifra zyrtare perseri eshte indcije e mire dhe e besueshme per faktin se ne kater dekadat e lartepermendura nuk ka pasur ndryshime domethense sa i perket numrit te te papunesuarve...
Pra, ne kater dekadat e fundit numri i te papunesuarve ne Amerike, as i atyre ne "indeksin e mizerjes" nuk ka persuar ndryshime te medha.
Papunesia reale ne gati cdo vend te zhvilluar te botes eshte me e larte se ajo statistikore. E kunderta ndodh ne disa vende te pazhvilluara, te korruptuara dhe ku "tradicionalisht" nuk funksionojne institucionet e shtetit si duhet. Atje papunesia reale mund te jete dukshem me e larte ose dukshem me e ulet se ajo statistikore. Varesisht nga interesi i pushtetit, i cili i falsifikon statistikat apo nuk eshte i interesuar ose ne gjendje te te grubulloje te dhenat e duhura.
Ceshtje tjeter eshte se disa paga te sotme dhe kushtet e punes mund te jene me te disfavorshme se para 10, 20 apo 30 vitesh. Por kjo nuk mund te lexohet nga statistika te thjeshta.

Papunesia e larte eshte nje reflektim mbi ekonomine private te atij vendi qe eshte ne gjendje te rrende, eshte nje reflektim per politikat e shtetit e qeverise ne vite qe kane ndikuar negativ ne ekonomine e vendit, eshte edhe nje reflektim mbi rrenien e mireqenies se qytetareve te thjeshte qe kane me pak te ardhura e me pak mundesi punesimi. Moshat e reja, studentet qe mbarojne shkollat e vendit dhe duan ti bashkengjiten sektorit te punes duke gjetur nje pune jane me te prekurit, pasi keta nuk kane me asnje mundesi punesimi. Dhe kjo sjell jo vetem deshperim ne keto mosha te reja, kjo ve ne medyshje edhe vete investimin qe keta njerez bejne ne shkollat e larta. Ne shume vende evropiane "shkolla e larte eshte falas" ose e "subvencionuar nga shteti", por ne Amerike per pjesen derrmuese te popullsise shkollat e larta jane private dhe paguhen nga xhepi i familjeve.

I gjithe "shteti social" eshte nje "skeme piramidale", bile me e keqe se skemat piramidale qe pane shqiptaret ne 1996-97. Skema piramidale e shqiptareve zgjati vetem 2 vjet, skema piramidale per keto shoqeri ka 30 vjet qe po zgjat. Dhe nese ne 1997 shqiptaret qe u genjyen nga keto skema piramidale humben kursimet e tyre, keto shoqeri me shtete sociale sot e gjejne veten te rrenuar ekonomikisht, dhe me nje shtet te rrenuar. Qytetaret e ketyre shoqerive kane humbur totalisht besimin tek vete shteti i tyre dhe gjithe klasa politike, te cilet i bejne me faj per situaten e krijuar.

Nuk eshte shteti social, dadoja e mire qe kujdeset per ne nga djepi ne varr. Jemi ne si qytetare te lire pergjegjes dhe te zote per te jetuar e ndertuar jetet tona. Dhe fatkeqesisht, per miliona qytetare te asaj qe njihet si "bote e qyteteruar", ky realitet ka humbur. Ata jetojne ne ate realitetin tjeter kur per cdo problem te jetes se tyre, perlasen ne shtet pasi pak kaq vitesh mendja e tyre eshte kushtezuar te mendoje se a) nuk jane me te zote ti japin zgjidhje problemeve te tyre b) presin shtetin e pushtetaret qe t'iu japin zgjidhje problemeve te tyre. Dhe ne te shumten e rasteve zgjidhja qe shteti ofron eshte rishperndarja e pasurise: vidh nga Pjetri per te paguar Pavlin - thone amerikanet. Takson qytetaret e punesuar dhe bizneset e suksesshme akoma me shume, per te paguar per ato sherbimet sociale qe ia afron atij tjetrit "falas".

Dhe ky modeli i shtetit social eshte veteshkaterruar perpara syve tane, edhe pse ende keto shtete sociale mundohen te mbajne ne kembe karantinen e shtetit te tyre. Por pasi te gjitha demet te numerohen, demi me koston me te madhe qe keto eksperimente sociale do te kene, eshte demi ne psiqiken e njerezve te ketyre shoqerive. Ajo qe keta njerez kane humbur eshte liria qe vjen nga nje shpirt i lire qe meson, mendon, punon per te arritur potencialin e plote si njeri. Njerezit ne keto shoqeri as nuk enderrojne me per te arritur gjera te medha, kufijte e enderrave te tyre jane te percaktuara qarte nga shteti social qe me dy cekanet e medhenj: Taksimin dhe Ligjin, frenon e ndalon gjithe energjite pozitive te njerezve te lire.

Albo