Nga Fahri Xharra
20.06.12
Nė Mbretėrinė e shtazėve fisnike e kisha pėrmendur Tigrin tė cilit i kam lakmi se si e udhėheqė llojin e vet; se si i mbron kufijtė e mbretėrisė se tij dhe se si ėshtė i sigurt nė jetėn e tij dhe tė klanit tė tij. Kufijtė i cakton nė mėnyrėn e tij dhe nuk ka as luan, as antilopė e as edhe ndonjė ēakall qė mund tė shkelė brenda vijės kufizuese. Por, shkenca deri mė sot nuk ka mundur tė vėrtetoj qė ndonjė nga bijtė, bijat, nipat apo mbesat e tij t`i jep favore hienės apo ēakallit pėr tė “kullotė” lirshėm nė tokėn e tyre tė pėr(para)caktuar.
“Kur prishet karakteri, zbehet inteligjenca. Mirėpo, ē’lidhje ka inteligjenca me prishjen e karakterit? Historia na jep plot shembuj njerėzish pa karakter, por inteligjentė e tė talentuar. Sipas meje ka lidhje dhe, pėrpara se ta argumentoj, po e bėj tė qartė se e kam fjalėn kryesisht pėr inteligjencėn e asaj kategorie qė quhen intelektualė tė shekullit XX – XXI, por karakterin dhe inteligjencėn tė shprehur nė veprat e tyre publike, nė “pėrdorimin publik tė arsyes” (F.L.) pėr mohimin e ēdo gjėje shqiptare. Kur prishet karakteri, zbehet inteligjenca”.
A me tė vėrtetė jemi me aq karakter tė prishur sa tė na zbehet aq shumė inteligjenca deri nė atė masė, sa qė nga populli ynė tė sajojmė njė “bastard” kombėtar?
Ta vesh nė pikėpyetje rrėnjėn dhe vazhdimėsinė unikate tė kombit, mė duket kulmi i papėrgjegjėsisė individuale si “shqiptar”, si “njeri” dhe si “intelektual”.
Autorėt pėr tė cilėt e kam fjalėn nė kėtė shkrim (albanisches-institut.ch )” nuk mėtojnė tė testojnė metodėn dekonstruktive tė Derrida-sė mbi kurrizin e historiografisė shqiptare, por thjesht ndiejnė detyrim tė marrin anėn pėr njė historiografi objektive dhe tė dijes, pėr njė histori “ad fontes”, pėr njė histori tė burimeve ashtu siē janė edhe atėherė kur ato burime do tė thyenin ėndrrat tona romantike duke na pėrplasur para pasqyrės e duke na dhėnė njė identitet krejt ndryshe nga ai tek i cili kemi besuar tėrė jetės.” Ēka paskemi pas besuar tėrė jetėn?
Po, nuk kemi ditur asgjė. Nuk na e linin shkollėn. Edhe ata pak njerėz qė dinin pak nuk guxonin tė flitnin:
- “Asnjėri nuk ka guxuar tė pohoj qė poemat epike, tė ashtuquajtura tė Homerit, ishin rapsodi pellazge (tė ndryshuara dhe transformuara nga pushtuesit grek) dhe se heronjtė e tyre (Akili, Uliksi, Agamemnoni, Priami, Parisi, Hektori, Enea, janė heronj tė pėrdorur pėr ti’ shėrbyer qėllimit tė pushtuesit grek) nuk ishin Greke…..”
Kemi guxuar ta themi?
Ēdo gjė ka funkcionuar nė shėrbimin e kanosjes, mospėrhapjes dhe likuidimit… por sot, kur guxojmė e faktet janė nė anėn tonė? Por sot, kur guxojmė tė flasim i kemi “Institutet” ato qė nuk na “lejojnė” tė flasim.
Ata janė tė vetėdijshėm se mund tė “akuzohen me gjithfarė epitetesh nga ata qė janė mėsuar ta shkruajnė historinė si epose si kėngė dasmash folklorike, por pėr hir tė njė katarsi tė nevojshėm nė shoqėritė tona po e marrim parasysh rrezikun e fyerjeve tė mundshme dhe nė emėr tė sė “drejtės objektive “bėjnė thirrje pėr njė histori objektive dhe pa urrejtje. Cila qenka urrejtja? Pse ajo urrejtje? Unė tė mohojė vetveten nė mėnyrė qė mos tė ngjalli “urrejtjen” e atyre qė ahtu e ashtu mė urrejnė. Unė tė katandisem nėpėr stepat e harruara tė mendjes sė prishur, sepse dikujt ashtu i pėlqen?
Unė tė besoj dhe tė harroj tė kaluarėn dhe t`a mohoj vetveten me qėllim se dikush paska thėnė: “Pierre Carlier nė studimin e tij “Rois illyriens et “roi des Illyriens” i ka konfirmuar edhe mė bindshėm kėto rezultate duke shpjeguar se pikėrisht kjo mungesė e fakteve materiale (? F. Xh.) ėshtė arsyeja se pėrse mbi perandoritė mbretėrore ilire ekzistojnė aq pak fakte (me pėrjashtim tė disa monedhave nė greqisht dhe latinisht), gjė qė pamundėson krijimin e njė historie mė pak spekulative rreth rolit tė ilirėve nė kohė tė caktuara (Carlier, Rois illyriens et “roi des Illyriens”Hammond, The Illyrian Kingdoms, circa 400 – 167 B. C., ABSA 61, 1966, 239-253.” (albanisches-institut.ch).
Mirė pra, Zotėrinj !(Albert Ramaj, teolog dhe filozof, Drejtor i Institutit Shqiptar tė St. Gallen-it www.albanisches-institut.ch Nuri Bexheti, historian, profesor nė Universitetin e Prishtinės dhe udhėheqės i programeve pėr Histori pranė Institutit Shqiptar tė St. Gallen-it. Xhemal Ahmeti, historian, udhėheqės i programeve pėr Historinė e Re dhe Letėrsinė pranė Institutit Shqiptar tė St. Gallen-it.) Nuk paska fakte tjera pėr Ilirėt dhe mbretėrit e tyre? Apo, ndoshta ky ėshtė karremi qė donė tė mė hedhė nė botėn e tė paorigjinėve.? Jo ore, unė edhe na tė gjithė e kemi prejardhjen tonė shumė mirė tė definuar ( Keni dėgjuar pėr Kulturėn e Vinēės ?)
Sa keq, derisa tė tjerėt kur po e studiojnė kėtė Kulturė tė Vinēės po thonė qė Europa ėshtė krenare qė i ka Shqiptarėt nė gjirin e saj; ju humbni kohė dhe na ē`orientoni me librat e juaj dhe na sillni nė gjendje depresive pėr tė kaluarėn tonė. A jemi duke e kujtuar me dhembshuri tė kaluarėn tonė? Pse na e humbni kohė e artė tė sė ardhmes?
E di, nuk jetohet vetėm duke shikuar nga e kaluara; por, pėr ne shqiptarėt kjo ėshtė e domosdoshme, se pa e ditur mirė tė kaluarėn nuk mundemi ta ndėrtojmė tė ardhmen tonė tė sigurt. Kur disa tė huajt dhe disa tė tanėt po mundohen edhe sot tė na tjetėrsojnė ,atėherė po na jep mė shumė guxim tė merremi edhe mė shumė me tė kaluarėn tonė.
Kush po mundohet tė na shkelmon historinė, pra ?
Shkencėtar tė Nderuar tė Institutit, nėse Diokleciani dhe Justiniani janė figurat qė sigurojnė vijimėsinė e traditės pellazgo-iliro-dardane, mbretėr tė cilėt kontribuojnė qė Dardania tė ngrihet nė djepin e fundit dhe mė me rėndėsi tė kulturave antike, askush “in silentio” nuk provon tė ushqejė tezėn e supremacisė kosovare ndaj trojeve tė tjera shqiptare, por me zhurmė tė madhe bile, tė mbrojė supremacinė shqiptare mbi tė tjerėt. Kjo ėshtė vetėm njė pjellė e imagjinatės suaj tė kalbur dhe qėllimkeqe .A edhe kėtu aq poshtė po bini?
Jeni shumė tė gėzuar kur thoni se: “Historia pėr proceset e kohės osmane shkruhet nga disa, pa pasur ndonjė ide qė vetėm nė mes tė viteve 2001 dhe 2007 janė botuar sė paku 50 studime nė anglisht, gjermanisht dhe frėngjisht, libra qė sjellin burime tė reja dhe tė detajuara dhe qė demantojnė interpretimet e shumta tė viteve tė pas Luftės sė dytė botėrore. Ēka demantojnė ato 50 botime? Edhe pse nuk i kam lexuar, por duke u nisur si mbas njė rregulle nė shkencėn e tė menduarit logjik konkludoj se ato janė totalisht antishqiptare. Pse janė antishqiptare? Sepse ato juve ju pėlqejnė e ju me krenari i pėrmendni duke munduar tė na bindni nė shtrembėrimet qė mundohen ta” bindin” botėn.
Edhe unė me shkrimet e mia iu drejtoj njė kritikė tė ashpėr universiteteve shqiptare dhe institucioneve tė tjera arsimore, tė cilat, sipas mendimit, janė bėrė instrument i historiografisė tendencioze serbo-greke, sidomos pėr faktin qė me injorancėn e tyre kėto institucione famėn antike ua kanė lėnė pa tė drejtė grekėve (Buxhovi, Kosova, libri I, f. 270). Qenka bindje narcisoide tė bėhėt thirrje pėr njė historiografi shkencore, tė pastėr dhe objektive. ? Nėse del nė mbrojtje tė historisė , historisė sonė tė vjedhur , a edhe kjo qenka narcisoide?
Edhe unė, edhe tė gjithė ne : Historianėt e tjerė, ata qė etnogjenezėn shqiptare e shohin ndryshe nga ajo qė ėshtė , i fusim nė shportėn e albanofobėve. E edhe mė keq.
Bota e ndershme e shkencės thot; Benloew, shkruan: “Duke filluar punėn time, kam besuar se trajtoj thjesht njė ēėshtje gjuhėsore dhe etnografike, gjithashtu mė duket se kam prekur edhe njė ēėshtje tė qenėsishme, madje drithėruese, njė ēėshtje kombėsie. Dhe ēfarė kombėsie! Kombėsia mė e vjetėr e kontinentit tonė, sė bashku me atė tė Baskėve”. Benloew flet pėr kombin shqiptar. “Greqia pėrpara grekėve” ėshtė njė studim linguistik dhe etnografik i shkruar pėrpara njė shekulli. Autorė tė shumtė tė huaje kanė trajtuar ēėshtjen pellazgedhe shqiptare dhe njėkohėsisht kanė komunikuar midis tyre, por edhe me intelektualėt shqiptarė tė kohės, kudo qė ata ndodheshin nėpėr botė si andej edhe kėtej Adriatikut. Benloew shkruan: “prej shumė vitesh kam besuar se nė njė numėr emrash gjeografikė dhe historikė apo parahistorikė tė Greqisė sė lashtė, kam hasur tregues tė njė popullsie zanafillore mė tė hershme se Helenėt. Njė ditė, ndėrsa shihja fjalorin e shqipes tė Xylanderit hamendėsimet e mia, sipas mendimit tim, arritėn njė farė shkalle gjase, pėr tė mos thėnė edhe mė shumė. Gjuha shqipe dukej se i jepte kuptim disa emrave tė pėrveēėm, tė cilėt nėpėrmjet rrugėsh tė tjera ishin tė pashpjegueshėm, tė tillė si Male, Pilos, Andani, Olimpi” ( Greece before the Greeks – Louis Benloew ,Paris 1877 ) “
Ju shkelmues tė historisė lexoni edhe kėtė: “Po te kthehemi nė parahistori, para se rapsodėt homerikė t`u kėndonin hyjnive dhe heronjve mitologjik, para se tė shkruhej gjuha greke jetonte njė popull i njohur me emrin Pellazgėt… Shqiptarėt janė tė vetmit qė kanė ardhur deri me sot nga kjo racė e fuqishme e parahistorike… Shqipja ka qenė gjuha e vėrtetė e Homerit,se grekėt e kanė huazuar nga rapsodėt Pellazgė eposin e tyre tė shquar… Ėshtė tragjedi e madhe tej ēdo pėrfytyrimi qė kjo racė e madhe dhe shumė e lashtė tė katandiset nė kėtė gjendje e cila meriton tė quhet skandal i qytetėrimit europian. Nuk ėshtė pėr t`u ēuditur qė pushtuesi otoman ndalonte ēfarėdo lloj gėrmimesh nė tokėn shqiptare qė mund ti kujtonin popullit lavdinė e tij tė dikurshme… (George Fred Williams, 1914)”
Pėrgjigju Duke Cituar
Postuar mė parė nga maratonomak
Krijoni Kontakt