Informacione dhe kuriozitete rreth shendetit

[[Asteroid]]

Vaksina ndaj kollës së mirë mbron edhe të moshuarit

Kolla e mirë ose pertusis, është një sëmundje infektive, shumë ngjitëse. Ajo përhapet nëpërmjet thitjes së baktereve që shpërndahen në ajër gjatë kollitjes së personit me këtë sëmundje. Kolla e mirë mund të çojë në infeksion, shtrim në spital dhe madje edhe vdekje.
Para daljes së vaksinës, vdekjet nga kolla e mirë kanë qenë të shpeshta. Kjo sëmundje vazhdon të jetë e përhapur dhe nuk prek vetëm fëmijët. Ndërsa kundër kollës së mirë ka një vaksinë, kjo jo gjithmonë është konsideruar e sigurt për të gjithë.
Por provat e reja klinike tani tregojnë se vaksina kundër kollës së mirë mund të përdoret edhe ndaj të moshuarve.
Para vitit 2010, vaksina e kombinuar tetanos-difteri-kollë e mirë shikohej si jo e sigurt për personat mbi 65 vjeç, kryesisht sepse të dhëna rreth këtij grup moshe nuk ekzistonin.
Shkencëtarët morrën në shqyrtim mijëra të moshuar nga viti 2006 – 2010, të cilët kishin marrë vaksinën e kombinuar.
Rezultatet treguan se vaksina shtonte shumë pak rrezikun e reaksionit alergjik në 6 ditët e para pas vaksinës. Autorët e studimit arritën në përfundimin se personat 65 vjeç e sipër janë të mbrojtur nga marrja e vaksinës së kombinuar tetanos-difteri-kollë e mirë, si dhe ulin rrezikun e prekjes nga kolla e mirë.

[[Asteroid]]

Gjenetikë; telomeret dhe jetëgjatësia

Për të kuptuar se për sa kohë një person do të jetojë, shenjat mund të gjenden në gjenet e njeriut, në veçanti, në disa lloj kromozonesh.
Telomeret janë segmente të specializuara të materialit gjenetik që veprojnë si mbrojtëse në fund të çdo fijeJE të ADN-së, për të parandaluar shthurjen e saj. Por telomeret shkurtohen natyrishshëm me kalimin e kohës, dhe kjo shkakton plakjen.
Shkencëtarët në Universitetin e Anglisë Lindore (East Anglia) studiuan për 20 vjet një grup shpendësh të egra të njohur si Seychelles Warblers. Ata zbuluan se kur telomeret e një zogu fillonin të shkurtoheshin, kjo ishte një tregues i saktë se zogu do të vdiste brenda një viti. Në përgjithësi, zogjtë me telomere më të gjata kishin mundësi të jetonin më gjatë.
Shkencëtarët mblodhën mostra gjaku nga zogjtë dy herë në vit, dhe analizuan gjatësinë e telomereve. Ata vunë re se shkalla e shkurtimit të telomereve ndryshonte mes zogjve të së njëjtës moshë, për shkak të sasive të ndryshme të stresit biologjik. Nisur nga kjo, shkencëtarët thonë se gjatësia e telomereve është një tregues më i mirë i jetëgjatësisë, se sa vitet apo mosha kronologjike.
Studime të mëparëshëm kishin identifikuar një lidhje të rëndësishme mes vdekshmërisë dhe gjatësisë së telomereve, por vetëm në laborator. Studimi i tanishëm është përpjekja e parë praktike për të gjetur një lidhje midis gjatësisë së telomereve dhe jetëgjatësisë së qenieve të gjalla.

[[Asteroid]]

Mos kini me frike! Çokollata nuk te shendosh

Për ata që nuk jetojnë dot pa çokollatë tani vjen një lajm shumë i mirë: konsumimimi i vazhdueshëm i çokollatës (në sasi të vogla), ndihmon në uljen e peshës.

Pavarësisht se çokollata përmban kalori më tepër se shumë ushqime të tjera, ata që e konsumojnë rregullisht në sasi të moderuar kanë një peshë trupore më të mirë se sa ata që nuk e konsumojnë fare. Këto janë rezultatet e një studimi të bërë nga ekspertë amerikanë.

Studiuesit dyshojnë se kaloritë e cokollatës nuk janë si kaloritë normale të ushqimeve të tjera. Përbërërist e çokollatës bëjnë që metabolizmi të punojë fort, që do të thotë se trupi duhet të harxhojë edhe yndyrnat e tepërta.

Si rezultat, efektet metabolike ndaj përbërësve të caktuar e bëjnë çokollatën një ushqim dobësues, sepse sipas kërkësuesve është një ushqim me kalori neutrale. Studimi u publikua mbrëmjen e kaluar, por nuk bëhet ende e ditur se cila është çokollata më e mirë për t’u konsumuar.

Megjithatë kujtojmë se ylli hollivudian Katharinë Hepburn duke folur për formën e saj fizike tha: Ajo çfarë shihni është rezultat i konsumimit të vazhdueshëm të çokollatës.

[[Asteroid]]

Alergjia dhe Erëzat

Erëzat i japin shije ushqimit, por ato edhe mund të dëmtojnë shëndetin. Dhe ja pse:
Një studim i paraqitur në Shoqatën Amerikane të Alergjive, Astmës dhe Imunologjisë thotë se 2 për qind e të gjitha alergjive ushqimore shkaktohen nga erëzat.
Dhe alergjia nuk është çështje e lehtë. Ajo e detyron personin të mbajë një dietë të rreptë, prek cilësinë e jetës dhe në raste ekstreme mund të shkaktojë edhe kequshqyerje.
Por edhe problemi me erëzat nuk është i lehtë. Ato janë të vështira të shmangen pasi në etiketat e ushqimeve nuk shënohen si të pranishme.
Administrata amerikane për kontrollin e cilësisë së ushqimeve ende nuk e sheh të nevojshëm identifikimin e erëzave në ushqime.
Dhe erëza nuk janë vetëm në ushqime.
Ato gjithashtu përdoren gjerësisht në kozmetikë dhe produkte dentare.
Një problem tjetër – shumë njerëz nuk e dinë se janë alergjikë nga erëzat sepse kjo lloj alergjie nuk mund të përcaktohet me anë të ndonjë analize. Prandaj, eksertët këshillojnë se mënyra më e mirë për të parandaluar një alergji nga erëzat mund të jetë pakësimi i konsumit të tyre.

[[Asteroid]]

Autizmi dhe Shtatzënia

Qendra amerikane për kontrollin dhe parandalimin e sëmundjeve (CDC) raporton se 1 në 88 fëmijë diagnostikohet me autizëm. Por tani një studim i ri thotë se nënat që preken nga gripi gjatë shtatzënisë mund të jenë dy herë më në rrezik për të lindur një fëmijë me autizëm.

Studimi tregon se tek gratë që thanë se gjatë shtatzënisë kishin kaluar një grip, rreziku i autizmit për fëmijët e lindur u rrit nga 1% në 2%.
Studimet kanë treguar se faktorët gjenetikë luajnë një rol të rëndësishëm në autizëm. dhe fëmijët meshkuj janë në një rrezik më të lartë. Gjithashtu, mosha e prindërve luan rol, sa më të moshuar aq më në rrezik për të lindur fëmijë me autizëm.
Rreziku për autizëm rritet midis dy shtatëzënive - kur ndodhin mutacione gjenetike – dhe kur fëmija i dytë lind më pak se 3 vjet kohë nga fëmija i parë. Por shkencëtarët ende nuk i kanë përcaktuar të gjithë faktorët e mundshëm që luajnë rol kryesor në shkatimin e autizmit. Ata thonë se gratë që kanë qenë ose janë me grip gjatë shtatzënisë nuk duhet të shqetësohen, por edhe bërja e një vaksine kundër gripit nuk do të ishte keq.

[[Asteroid]]

Shpërdorimi i alkoholit varet sa larg ndodhet pijetorja

Kur njeriu mbaron një punë, ka të ngjarë të pijë një gotë – nga gëzimi ose nga lodhja, stresi a dështimi. Dhe kështu lind pyetja; A mund t’a teprojë njeriu në të pirë nëse e ka shtëpinë afër një bari?
Një studim në revistën mjekësore “Addiction” sugjeron një lidhje midis vendit ku personi var pallton (shtëpia) dhe vendit ku rrokullisni një gotë (pijetorja).
Shkencëtarët në Finlandë morrën në shqyrtim për 7 vjet rreth 5 mijë e 500 persona të rritur.
Ata zbuluan se një person i cili banonte vetëm 1 kilometër metra larg nga një bar kishte një shans 17 për qind më të lartë për t’u bërë pijanec.
Si pijanec, ekspertët karakterizojnë një person që konsumon më shumë se 300 gram pije alkoholike në javë, për meshkuj, dhe rreth 210 gram për femrat.
Mes njerëzve që banonin mesatarisht 400 metra nga një pijetore, rreth 9 për qind e tyre ishin bërë pijanecë.
Dhe nga ata që jetonin më larg – 2 kilometra nga një bar – 7.5 për qind kishin krijuar varësi ndaj pijeve alkoholike.
Sipas studimit, sa më afër një bari ose dyqani që shet pije alkoholike që jetonin, aq më të prirur ishin njerëzit për t’u bërë pijanecë.
Autorët e studimit thonë se të dhënat e tyre nuk vërtetojne lidhjen shkak-pasojë midis shpërdorimit të alkoholit dhe barit më të afërt. Por shoqërimi i të dyjave është i dukshëm.

[[Asteroid]]

Sa kripë duhet të konsumojë njeriu në ditë?

Mes ekspertëve ekzistojnë disa mospajtime rreth sasisë së kripës në ushqime. Tani një shoqatë e rëndësishme mjekësore ka ndërhyrë në këtë debat duke shprehur opinion e fundit.
Njerëzit marrin kripë edhe kur nuk janë duke shkundur kriporen në ushqim në tryezën e ngrënies. Njeriu e merr kripën nga të gjitha llojet e ushqimeve.
Në fakt, shumica e sodiumit në një dietë tipike vjen nga ushqimet e përpunuara ose të përgatitura më parë.
Ekziston mendimi i përgjithshëm se kripa e tepërt kontribuon në tension të lartë dhe probleme të tjera.
Edhe kështu, kohët e fundit janë dëgjuar zëra për të rritur sasinë e rekomanduar të kripës ditore për njerëzit e shëndetshëm.
Por këto ditë, Shoqata Amerikane e Zemrësi tha rreptësisht, Jo!
Pas një shqyrtimi të gjerë të të dhënave, kjo shoqatë mbështeti rekomandimin e deritanishëm, duke thënë se ka prova të forta për të kufizuar marrjen e kripës deri 1 mijë e 500 miligram në ditë – edhe për njerëzit e shëndetshëm. Kjo sasi është më pak se një lugë e vogël me kripë gjelle në ditë.
Shoqata Amerikane e Zemrës thotë se respektimi i kësaj këshille do të ndikojë në uljen e rasteve të sëmundjeve të veshkave dhe kardiovaskulare.

[[Asteroid]]

Kostoja e goditjeve në zemër

Kostoja më shkatërruese e goditjeve në zemër dihet që është vuajtja njerëzore.

Por një studim i ri i tregon se njerëzit i paguajnë rëndë këto goditje edhe në mënyra të tjera.
Studimi i paraqitur në Shoqatën amerikane të Zemrës tregon se goditjet në zemër dhe kushte të tjera koronare shterojnë burimet materiale të pacientëve dhe afektojnë ndjeshëm bizneset në uljen e prodhimit.
Sipas studimit, mes 37 mijë njerëzve të prekur nga sëmundje të zemrës të shqyrtuar nga viti 2007 deri në vitin 2010, shumica ishin meshkuj nën moshën 65 vjeç.
Studiuesit gjetën se kostoja mesatare e spitalimit dhe mjekimit të tyre ishte 8170 dollarë për person.
Pacientët kishin humbur mesatarisht 60 ditë pune pas goditjeve në zemër, ndërsa ata me pasoja afatgjate të këtyre goditjeve kishin humbur më shumë se një vit pune.
Për punëdhënësit, kostot e aftësisë së kufizuar ishin më të madhe se shpenzimet e drejtpërdrejta:
7943 dollarë për paaftësi afatshkurtër
52.473 dollarë për paaftësi afatgjatë
Autorët arrijnë në përfundimin se sëmundjet e zemrës mund sjellin edhe pasoja rrënuese financiare dhe humbje produktiviteti – duke argumentuar se këto mund të shmangen me më pak shpenzime si, lënie të duhani, humbje të peshës së tepërt, dietë të shëndetshëm, dhe barna të duhura për të kontrolluar nivelin e kolesterolit të lartë dhe tension të lartë.

[[Asteroid]]

Që pesha e humbur të mos kthehet

Dihet se shumë dieta ndihmojnë për të rënë nga pesha, por sfida është që pesha e humbur të mos kthehet.

Shkencëtarët në qëndrën Stanford për kërkime në fushën e parandalimit të sëmundjeve sugjerojnë se njerëzit duhet të dijnë se si t’i shmangin kilogramët e humbur para se t’i humbin ato.
Studiuesit thonë se pasi bien nga pesha, njerëzit kanë prirje për të hequr dorë nga ndryshimet e bëra në stilin e jetesës gjatë dietës me ushqime të shëndetëshme dhe ushtrime fizike – ndoshta të kënaqur me veten dhe me atë që kanë arritur fizikisht.
Studimet kanë treguar se brenda vitit të parë pas ndërprerjes së një dietës, njerëzit vënë përsëri 30% deri 50% të peshës humbur.
Shkencëtarët donin të dinin nëse njerëzit mund të mësohen se si t’a ruajnë peshën e humbur.
Ata shqyrtuan gjendjen e 267 grave mbipeshë dhe tepër mbipeshë për 28 javë, duke i ndarë në dy grupe.
Një grup shpenzoi 8 javët e para për të mësuar aftësitë e ruajtjes së peshës së humbur.
Grupi tjetër u përqëndrua në humbjen e peshës dhe shpenzoi 8 javët e fundit për të mësuar se si t’a ruante peshën e humbur.
Në fund të 28 javëve, gratë në të dy grupet kishin humbur 10 kilogram të peshës trupore.
Një vit më vonë, gratë e grupit të parë kishin rifituar mesatarisht vetëm 1 kilogram nga pesha e humbur, ndërsa gratë e grupit tjetër kishin rifituar rreth 4 kilogram.
Pra, sa më të informuar para fillimit të dietës, aq më pak gjasa që kilogramët e humbura të kthehen.

[[Asteroid]]

Helmimet nga ushqimi

Këto janë disa hapa që njeriu duhet të marrë për të shmangur helmimin nga ushqimet në rastet e ndërprerjes së rrymës elektrike.

Uragani Sandy që goditi ashpër të gjithë bregdetin lindor të Shteteve të Bashkuara, i detyroi njerëzit të qëndrojnë brenda dhe të shmangin rreziqet e panevojshme.
Këshilla kundër rreziqeve të panevojshme vlen edhe për ushqimet që prishen kur elektriciteti ndërpritet dhe frigoriferi nuk punon. Ushqimi në frigorifer mund të bëhet burim helmimi.
Pas 4 orësh ose më shumë pa rrymë dhe frigoriferi e ndërpret procesin e ftohjes, dhe ekspertët e shëndetësisë këshillojnë, që çdo ushqim në të që prishet duhet hedhur.
Ushqimet e ngrira mbeten të sigurta për t’u ngrënë për 48 orë nëse frigoriferi është plot dhe për sa kohë që dera e tij mbahet mbyllur.
Nëse frigoriferi është gjysmë plot, periudha e sigurisë së ushqimit pakësohet në 24 orë. Ndërsa hapja e derës së frigoriferit lejon daljen e e ajrit të ftohtë, kështu ushqimi prishet më shpejt.
Ekspertët këshillojnë që pas çdo ndërprerje të rrymës elektrike, njerëzit gjithmonë duhet të kontrollojnë cilësinë e ushqimit para se t’a përgatisin për gatim apo për të ngrënë. Në këtë rast, prishja e ushqimit mund të kuptohet nga ngjyra jo e zakonshme ose era e keqe – dhe nëse po, ushqimi duhet hedhur për të shmangur rrezikun nga helmimi.

[[Asteroid]]

Pagjumësia dhe mbipesha

Gati një e treta e amerikanëve flenë më pak se gjashtë orë gjumë në natë dhe mbi 35 për qind e amerikanëve janë mbipeshë. Përkimi i këtyre dy shifrave mund të ketë një lidhje, thuhet në një studim në revistën e Akademisë së ushqimit dhe dietës.
Duke shqyrtuar studimet e mëparëshme, shkencëtarët ekzaminuan efektet që sjell “gjumi i pjesshëm” – përcaktuar si 4 deri 6 orë gjumë në natë – në nivelet e hormoneve në gjak dhe në nivelet e urisë dhe zakoneve të ngënies.
Autorët e studimit zbuluan se gjumi i pjesshëm mund të shkaktojë:
- Ngrënie më shumë në përgjithësi
- Rrezik të mbi-ngënies në mbrëmje
- Shtimin e ngrënies së ushqimeve me shumë yndyrna
Për njerëzit që përpiqen të menaxhojnë peshën e tyre, studimi rekomandon vlerësimin e mënyrave se si flenë dhe gjumë të mjaftueshëm – 7 deri 8 orë – rregullisht.

[[Asteroid]]

Disa të vërteta rreth kalciumit shtesë

Njerëzit, ndërsa moshohen, shqetësohen rreth osteoporozës ose densitetit të kockave edhe pse kanë marrë kalcium shtesë.
Por shtojcat e kalciumit nuk parandalojnë thyerjen … as osteoporozën … përkundrazi, në fakt mund të shkaktojnë dëme të pabesueshme në trup.
Një studim me titull “The Calcium Myth Revealed” në revistën mjekësore Lancet i hedh një vështrim kësaj çështjeje, duke zbuluar disa të vërtetat rreth kalcimit shtesë.
Popullsia në Azi konsumon nëpërmjet dietës ushqimore shumë më pak kalcium sesa amerikanët, por shkalla e frakturave mes tyre është më pak se gjysma e rasteve të frakturave mes amerikanëve. Është ky një mit? Sepse në këtë rast, kalciumi shtesë duket se dëmton. Shtetet e Bashkuara janë një nga vendet me konsum më të lartë kalciumi për një banor.
Nga arteriet e kalcifikuara rredhin goditjet në zemër; problemet me funksionin e veshkave; kanceri i prostatës, dhe kalcifikimi është pasojë a rezultat i nivelit të lartë të kalciumit në organizëm.
Në fakt, studimet e fundit të publikuara në revistën “Heart” kanë gjetur se rreziku i një sulmi në zemër është pothuajse dyfish më i lartë në mesin e atyre që marrin kalcium shtesë sesa mes atyre që nuk marrin shtojca kalcium.
Heqja dorë nga një grup i caktuar ushqimesh dhe duke e zëvendësuar atë me një tjetër mund të reduktojë ndjeshëm shanset për humbjen kockave, thuhet në studim, duke rekomanduar që pacientët të këshillohen me mjekun e tyre para se të marrin ndonjë hap në këtë drejtim.

[[Asteroid]]

Kimikati Bisphenol dhe fëmijët

Bisphenol – ose BPA – është një kimikat industrial në përdorim të gjerë. Kjo substancë përdoret edhe për prodhimin e enëve plastike që mbajnë ushqime dhe pije të ëmbla.

Administrata e Ushqimeve dhe Barnave thotë se BPA zakonisht është i parrezikshëm, edhe pse ajo e ndalon këtë kimikat të përdoret për prodhimin e shisheve për ushqimin e foshnjeve.
Tani, një studim në “Environmental Health Perspectives” ngre shqetësim të madh.
Gjatë studimit ku u përfshinë 350 gra shtatzëna dhe djem të porsalindur, shkencëtarët zbuluan se substanca kimike BPA kishte ndryshuar nivelet e hormoneve në gjendrat e tyre tiroide. Këto hormone janë thelbësore në rritjen para dhe pas lindjes së foshnjeve – kur niveli i PBA-së ishte i lartë, edhe niveli i tirodive rritej.
Autorët shqetësohen se ndryshime edhe vogla në funksionin e tiroideve mund të ndryshojnë sjelljen dhe zhvillimin e fëmijëve të vegjël – dhe bëjnë thirrje për studime të tjera rreth kësaj çështjeje.

[[Asteroid]]

Sa të efektshëm janë beta-bllokuesit?

Beta-bllokuesit merren nga miliona njerëz për trajtimin e sëmundjeve kardio-vaskulare apo goditjeve në zemër e në tru.
Por tani ka dalë një shqetësim i ri se këto barna mund të mos jenë aq të efektshme sa është menduar.
Beta-blokuesit janë një grup barnash me recetë që përdoren për të kontrolluar tensionin e lartë, për të përmirësuar punën e zemrës dhe për të shmangur goditjet në zemër e në tru. Por përdorimi i tyre është i bazuar në studime të kryera shumë kohë më parë.
Tani, një studim i ri në revistën e shoqatës amerikane të mjekësisë (JAMA) vë në dyshim efektshmërinë e vërtetë të këtyre ilaçeve.
Shkencëtarët në Universitetin e Nju Jorkut vëzhguan rreth 45 mijë pacientë që merrnin beta-blokues prej 4 vjetësh.
Disa pacientë më parë kishin pasur një goditje në zemër; disa kishin sëmundje kardiovaskulare dhe një numër goditjesh në zemër dhe në tru; dhe të tjerë kishin vetëm faktorë rreziku për sëmundje kardio-vaskulare.
Autorët arritën në përfundimin se përdorimi i beta-blokuesve nuk e ulte rrezikun e sëmundjeve kardio-vaskulare, madje edhe mes pacientëve që më parë kishin pasur histori me goditje në zemër.
Beta-blokuesit janë përdorur gjerësisht për shumë arsye. Por tani shkencëtarët thonë se më shumë studime mund të nevojiten për të identifikuar nëngrupe sëmundjesh që mund të trajtohen efektshëm me këto ilaçe.

[[Asteroid]]

Ç’është anemia?

Anemia është një sëmundje e komplikuar si në formë dhe trajtim. Anemi është një gjendje në të cilën trupi nuk ka qeliza të mjaftueshme të shëndetshme të kuqe të gjakut. Qelizat e kuqe të gjakut sigurojnë oksigjen në indet e trupit.
Në Klinikën Mayo, për shembull, shkencëtarët dhe mjekët hematologë (që trajtojnë çrregullimet e gjakut) punojnë së bashku për të përmirësuar mundësitë diagnostike dhe të trajtimit për të gjitha format e anemisë. Reparti i hematologjisë kryen hulumtimet klinike dhe merr pjesë në studimet kombëtare që vënë në provë trajtime të reja dhe të ndihmojnë në përmirësimin e trajtimeve ekzistuese. Studimet dhe kërkimet gjithashtu fokusohen në shqyrtimin e kushteve biologjike, duke identifikuar faktorët e rrezikut dhe zbulimin e faktorëve trashëgimore, për mundësi të reja diagnostikuese dhe trajtime me barna..
Trajtimi për anemi varet nga lloji, shkaku, dhe ashpërsia e gjendjes. Trajtimet mund të përfshijnë ndryshime në dietë ose vitamina shtesë, ilaçe, procedurat ose kirurgji për të trajtuar humbjen e qelizave të kuqe të gjakut.
Qëllimi i trajtimit është për të rritur aftësinë e gjakut për të mbajtur oksigjen. Kjo bëhet me ngritjen e numërit të qelizave të kuqe dhe / ose rritjen e nivelit të hemoglobinës. (Hemoglobina është proteinë e pasur me hekur në qelizat e kuqe të gjakut që mbart oksigjen në trup).
Nivelet e ulëta të vitaminave ose të hekurit në trup mund të shkaktojnë disa lloje të anemisë. Këto nivele të ulëta mund të jenë rezultat i një dietë të varfër, kushteve ose sëmundjeve të caktuara.
Për të rritur vitaminat ose nivelin e hekurit, mjeku mund t’i kërkojë pacientit për të ndryshuar dietën, të marrë vitaminë shtesë ose hekur. Shtojca të zakonshme janë vitaminë B12 dhe acidit folik (folate). Edhe Vitaminë C jepet ndonjëherë për të ndihmuar trupin të absorbojë hekur.
Trupi ka nevojë për hekur për të prodhuar hemoglobinën. Trupi mund t’a ketë më lehtë të thithë hekur nga mish se sa nga perimet ose ushqime të tjera. Për të trajtuar aneminë, mjeku mund të sugjerojë të hahet mish më shumë, sidomos mish i kuq (mish lope apo mëlçi), si dhe pule, gjeldeti, mish derri, peshk. Spinaq dhe perimet të tjera me gjethe jeshile të errët, Bizele, thjerrëza, fasule, soje. Fruta të thata, si kumbulla të thara, kajsi dhe rrush, drithëra.
Hekuri gjithashtu mund të përfshihet në vitaminat shtesë, duke u kombinuar zakonisht me multivitamina dhe minerale të tjera që ndihmojnë trupin për të thithur hekur.
Mjekët mund të rekomandojnë shtesa hekuri për foshnjet të lindur parakohe, foshnjet dhe fëmijët e vegjël të cilët pinë shumë qumësht të lopës, dhe foshnjat të cilët janë ushqyer vetëm me qumështin e nënës apo formula që nuk është fortifikuar me hekur.
Sasi të mëdha të hekurit mund të jetë e dëmshme, prandaj marrja e vitaminave shtesë dhe hekur duhet marrë vetëm kur rekomandohet nga mjeku.
Nivelet e ulëta të vitaminës B12 mund të çojnë në anemi. Kjo lloj anemie shpesh trajtohet me vitaminë shtesë B12. Burime të mira të vitaminës B12 përfshijnë: Prodhime drithrash me vitaminë B12 shtesë. Mish viçi, mëlçi, pula, dhe peshk. Vezët dhe produktet e qumështit (qumësht, kos, djathë). Ushqime të fortifikuar me vitaminë B12, të tilla si soje, perime.
Acidi folik (folate) është një formë e vitaminës B që gjendet në ushqime. Trupi ka nevojë për acid folik për të krijuar dhe për të mirëmbajtur qelizat e reja. Acidi folik gjithashtu është shumë i rëndësishëm për gratë shtatzëna. Kjo i ndihmon ato për të shmangur aneminë dhe nxit rritjen e shëndetshme të fetusit.
Burime mira të acidit folik përfshijnë: Bukë, makarona, oriz dhe me acid folik shtuar. Spinaq dhe të tjera perimet me gjethe jeshile të errët, fasule. Mëlçisë viçi, vezë. Banane, portokall, lëng portokalli, dhe disa fruta të tjera dhe lëngje.
Vitamina C ndihmon trupin për të absorbuar hekur. Burime të mirë të vitaminës C janë perime dhe fruta, sidomos agrume (portokall, mandarina, grapefruits, dhe fruta të ngjashme). Fruta të freskëta dhe të ngrira, perime, lëngje zakonisht kanë më shumë vitaminë C se sa ato të konservuara.
Nëse personi është duke marrë ilaçe, mjeku ose farmacisti duhet pyetur nëse të hahet grejpfrut ose të pihet lëngu i tij. Ky frut mund të ndikojë në efektin e ilaçeve.
Fruta të tjera të pasura në vitaminë C përfshijnë kivi, luleshtrydhe, dhe pjepër.
Perime të pasura në vitaminë C përfshijnë brokoli, speca, lakër brukseli, domate, lakër, patate, dhe perimet me gjethe jeshile si rrepë dhe spinaq.
Mjeku mund të përshkruajë ilaçe për të ndihmuar trupin të krijojë qeliza të kuqe të gjakut, ose për të trajtuar shkakun themelor të anemisë. Disa nga këto ilaçe janë: Antibiotikët për të trajtuar infeksionet.
Hormonet për të trajtuar gjakderdhje të rënda menstruale tek femrat. Eritropoetinë (hormon artificial) për të stimuluar prodhimin e më shumë qelizave të kuqe të gjakut. Ky hormon ka disa rreziqe.Vetëm pacienti dhe mjeku mund të vendosin nëse të mirat e këtij trajtimi peshojnë më shumë sesa rreziqet.
Ilaçe përdoren për të parandaluar sistemin imunitar të trupit nga shkatërrimi i qelizave të kuqe të gjakut.
Terapia Chelation kundër helmimit nga plumbi. Terapi Chelation është përdorur kryesisht për fëmijët, për shkak se fëmijët që kanë anemi shkaktuar nga mangësi të hekurit janë në rrezik në rritje të helmimit nga plumbi.
Nëse anemia është e rëndë, mjeku mund të rekomandojë një procedurë mjekësore. Procedura përfshijnë transfuzion të gjakut dhe transplantim qelizash embrionale në gjak dhe palcë kurrizore.
Një transfuzioni i gjakut është procedurë e zakonshme në të cilën gjaku jepet nëpërmjet një linje intravenoze (IV) në një nga enët e gjakut. Transfuzioni kërkon përshtatje të kujdesshme të gjakut të dhuruar me gjakun e marrësit.
Transplantimi i një qelize embrionale e gjakut dhe palcës së eshtrës zëvendëson qelizat emrionale të dëmtuara ose me të meta me ato të shëndetshme nga një person tjetër (dhurues). Qelizat embrionale krijohen në palcën e eshtrave. Ato zhvillohen në qeliza gjaku – të kuqe e të bardhae kuqe dhe trombocite.
Gjatë transplantim, që i ngjan një transfuzioni gjaku, qelizat embrionale kalojnë përmes një tubi të vendosur në një venë në gjoks. Pasi këto qeliza të dhuruara hyjnë në trupin e marrësit, ato udhëtojnë në palcën e kockave dhe të fillojnë të bëhen qeliza të reja të gjakut.
Nëse personi ka gjakderdhje serioze ose kërcënuese për jetën që është duke shkaktuar anemi, ai/ajo mund të kenë nevojë për kirurgji për të kontrolluar gjakderdhjen për shkak të një ulçere në stomak ose kancer të zorrës së trashë.
Në qoftë se trupi është duke shkatërruar qelizat e kuqe të gjakut në një nivel më të lartë, pacienti mund të kenë nevojë për heqjen e shpretkës. Shpretka është një organ që heq qelizat e kuqe të gjakut nga trupi. Një shpretkë e zgjeruar ose e sëmurë mund të largojë qeliza e kuqe më shumë se normalisht, duke shkaktuar anemi.

[[Asteroid]]

Femijët mbi peshë dhe ushtrimet fizike

Vetëm aktiviteti i organizuar fizik nuk mjaftojn që fëmijët të humbasin peshën e tepërt.
Urtësia konvencionale thotë se veprimtaritë fizike janë të ndësishme për të rënë nga pesha. Por tani, një studim i ri në revistën e shoqatës britanike të mjekësisë thotë ndryshe.
Mbipesha në rritje mes fëmijëve është shqetësim global. Humbja e saj kërkon një regjim të fortë, dhe mes regjimeve kundër mbipeshës për fëmijët përfshihen edhe programe të aktivitetit fizik në shkolla.
Shkencëtarët shqyrtuan rreth 30 studime të më parëshme ku përfshihen mbi 14 mijë fëmijë nën moshën 16 vjeç dhe vunë re se programet e aktivitetit fizik luajnë vetëm një rol të kufizuar në uljen e yndyrës së trupit ose indeksit të masës së trupit.
Arsyeja, thonë ata, është se këto programe kanë prirje për të zevendësuar aktivitetet e tjera jashtëshkollore, pa të cilat aktiviteti i fëmijëve nuk është i mjaftueshëm për humbjen e peshës së tepërt trupore.
Megjithatë, autorët e studimit vunë re se aktiviteti fizik i organizuar mes fëmijëve ende ofron përfitime të tilla si përmirësimin e koordinimit, shtimin e vetë-besimit, dhe pjesmarrje në jetën shoqërore.

[[Asteroid]]

Shpresa kundër kancerit të gjirit

Një studim i ri jep shpresa për gjetjen e një kure për kancerin e gjirit – shkaku numër një i vdekjeve nga kanceri mes femrave.
Studim i publikuar në revistën Nature konstaton se ekzistojnë katër lloje kryesore të kancerit të gjirit dhe se një prej këtyre llojeve ka ngjashmëri molekulare me kancerin në vezore, i trajtuar me sukses nëpërmjet barnave a mënyrave ekzistuese.
Studimi krijon shpresa se të njëjtat barna mund të përdoren me sukses edhe në trajtimin e kancerit të gjirit.
Organizata Botërore e Shëndetësisë thotë se nga kanceri i gjirit vdesin çdo vit rreth 450 mijë vetë.

[[Asteroid]]

Gjumi dhe Hypertensioni

Gjumi është i rëndësishëm, veçanërisht për personat që vuajnë nga tensioni dhe cilësia e dobët e gjumit mund të ulë efektshmërinë e ilaçeve që merrën kundër presionit të lartë të gjakut.
Studimi u krye nga shkencëtarët italianë që shqyrtuan gjendjen e rreth 250 personave me hipertension dhe vunë re se tek ata që kishin cilësi të dobët gjumit ose flinin pak, rezistenca e hypertensionit ndaj barnave të ishte dy herë më e lartë. Cilësi e dobët gjumi quhet zakonisht kur personi fle 6 orë ose më pak. Studimi u botua në revistën e shoqatës amerikane të zemrës (AHA).
Tensioni i lartë i gjakut është konsideruar rezistent nëse personi merr 3 ose më shumë medikamente, dhe shkalla e matjes vazhdon të jetë mbi 14 – 9 (140 – 90).
Studimi përcaktoi se gratë kanë më shumë të ngjarë sesa burrat që të kenë cilësi të dobët gjumi.
Autorët e studimit gjithashtu arritën në përfundimin se, në përgjithësi, pacientët me presionin e lartë të gjakut kanë më shumë të ngjarë të kenë probleme me gjumin dhe se pagjumësia është e lidhur me rezistencën e hipertensionit ndaj barnave.

[[Asteroid]]

Kosi ndihmon tretjen, ul tensionin

Prej kohësh, kosi është parë si ushqim i shëndetshëm. Shkencëtarët tani ofrojnë prova për disa prej të mirave shëndetësore të tij.

Kosi, thënë ata, ndihmon jo vetëm tretjen, por edhe qarkullimin e gjakut duke lehtësuar presionin dhe ulur rrezikun për hipertension.
Për 15 vjet, shkencëtarët vëzhguan shëndetin e 2 mijë personave, të cilët në fillim të studimit nuk vuanin nga tensioni.
Bazuar në pyetësorët që plotësuan, doli se pjesmarrësit në studim kishin qenë 31 për qind më pak në rrezik për t’u prekur nga tensioni i lartë nëse të paktën 2 për qind e kalorive ditore kishin ardhur nga kosi ose 170 gram kos me yndyrë të ulët çdo tre ditë.
Konsumuesit e kosit gjithashtu kishin, mesatarisht, të ulët presionin systolik – që është numri i parë në leximin e tensionit të gjakut.
Por gjithashtu kujdes; studimi u financua pjesërisht nga kompania Dannon e prodhimit të kosit.

[[Asteroid]]

Ushtrimet fizike, diabeti dhe fëmijët

Vetëm 20 minuta ushtrime fizike në ditë mund t’i mbrojnë fëmijët nga diabetet
Duket se ora e fizkulturës është më e vlefshme sesa mendohej.
Vazhdimisht është thënë se ushtrimet fizike janë një nga armët më të mira në luftën kundër mbipeshës – në këtë rast – mes fëmijëve.
Tani, një studim në Revistën e Shoqatës Amerikane të Mjekësisë (JAMA) konstaton se edhe 20 minuta ushtrime fizike në ditë mund të ndihmojnë në uljen e peshës së tepërt tek një fëmijë – dhe kjo mund të përkthehet si “ulje e rrezikut nga prekja e fëmijëve me diabet të tipit 2″ – një nga pasojat më të frikëshme të mbipeshës.
Autorët e studimit ndanë në 3 grupe rreth 200 fëmijë mbi peshë:
- Grupi i parë u ushtrua fizikisht 40 minuta çdo ditë
- Grupi i dytë u ushtrua 20 minuta
- Grupi i tretë u ushtrua jo rregullisht
Studimi zgjati 15 javë.
Në fund, autorët zbuluan se tek fëmijët që kishin kryer ushtrime fizike në palestër për 40 minuta dhe 20 minuta, qëndrueshmëria e nivelit të insulinës, niveli i yndyrnave të tepërta dhe forma e tyre fizike u përmirësuan thuajse njësoj dhe njëkohësisht, Pra emëruesi i përbashkët është: vetëm 20 minuta ushtrime fizike në dite mjaftojnë të sjellin përmirësime të rëndësishme shëndetësore.
Dhe fakti i padukshëm është se këto ushtrime në shkolla mund të kryen gjatë orës argëtuese të fizkulturës – falas.