Postuar mė parė nga
Edvin83
Censusi permbys fete, 70 per qind refuzojne ose nuk e deklarojne besimin
Publikimi i rezultateve te Censusit 2011 ne Shqiperi nis ti ngjaje procesit zgjedhor. E megjithate, shtyrja ne kohe e shpalljes se rezultateve nuk mund te fshehe me ndryshimin e ndodhur brenda popullsise shqiptare e cila ne vitin 2011 edhe numerikisht ka ndryshuar duke shkuar ne 2,831,741 banore. Perpos kesaj, ajo paraqitet me nje tipologji te re identitare sidomos sa i perket hartes fetare. Kėshtu burime nga INSTAT-i bėjnė tė ditur se nė procesin e deklarimit fetar raporti i dikurshėm i sanksionuar mes dy besimeve kryesore fetare nė Shqipėri mund tė pėsojė rrėshqitje.
Arsye pėr kėtė ėshtė jo dhe aq lindja e neofitėve apo konvertimi mes besimtarėve, sesa mosdeklarimi i qytetarėve. Shifra 70%, e pėrmendur mė herėt nė media, qė sugjeron numrin e tė regjistruarve qė nuk janė shprehur pėr besimin, rezulton pėrafėrsisht e vėrtetė edhe sipas burimeve nga INSTAT/ Duke mos marrė nė konsideratė faktin se rreth 1 milionė emigrantė nuk janė bėrė pjesė e censusit, atėherė ndėrtimi i fytyrės sė re fetare tė shqiptarėve pritet tė jetė befasues. Pėr krahasim nė njė sondazh tė kryer qė nė vitin 2001 nė kėtė drejtim solli nė vėmendje shifrėn se tė paktėn mbi 10% e qytetarėve deklaronin se nuk i pėrkisnin asnjė besimi. E marrė gjithsesi me rezervė ajo sinjalizon se njė proces tjetėrsimi ėshtė nė zhvillim edhe pse besimi fetar perceptohet nga njė pjesė e popullsisė si pėrkatėsi pėr shkak tė familjes dhe jo si ēėshtje besimi.
Komunitetet fetare, referencė te shifra e 1930-s.
70% myslimanė, 20% ortodoksė dhe 10% katolikė-kjo shifėr e regjistruar nė censusin e vitit 1930 pret tanimė tė konfirmohet ose tė pėrgėnjeshtrohet. Nė kėtė proces delikat, INSTAT ka zbatuar parimin e vetėdeklarimit tė qytetarit, ndonėse shprehja e besimit ėshtė ēėshtje private. Gjithsesi komunitetet fetare nė Shqipėri ndonėse mbeten nė pritje tė publikimit tė tė dhėnave, kanė paraprakisht pritmėritė e tyre. “Ne kemi bėrė njė deklaratė si komunitet Mysliman pėrpara fillimit tė procesit, ndėrsa tani presim rezultatin zyrtar”, tha Agron Hoxha, pėrfaqėsues i Komunitetit Mysliman Shqiptar.
I pyetur mbi tė dhėnėn zyrtare tė deritanishme pėr besimin fetar, pra 70-20-10, ai u shpreh se “pritmėritė tona janė diku afėr kėsaj shifre, por duhet pasur parasysh edhe periudha e gjatė e komunizmit ku nuk lejohej besimi fetar”. Kėshtu pėr KMSH-nė, 70% e popullsisė perceptohet si e pėrkatėsisė myslimane, ndonėse nė kėtė kuadėr pėrfshihet edhe komuniteti Bektashi. Mė i rezervuar ėshtė shprehur dom Gjergj Meta i Kishės Katolike, sidomos nė raport me 10% e mirėnjohur pėr besimtarėt e saj. “Ne kemi evidentuar nė muajin nėntor problemet e hasura nė procesin e censusit, por ne nuk jemi shprehur kundėr procesit nė vetvete. Do tė presim rezultatin e pastaj do tė shprehemi nėse do tė jetė e nevojshme. Shifra qė ju sillni, pra 10%, nuk ėshtė analizuar si e tillė nga Kisha katolike, pasi pėr ne numrat kanė rėndėsi relative. Pėr ne kanė rėndėsi besimtarėt cilėsorė”, tha Dom Gjergj Meta.
Nė njė aspekt formal kjo qasje shumė e moderuar zgjidh shumėēka, por ajo bie disi ndesh me prononcimin e Kishės Katolike nė muajin nėntor, me tė cilin ajo dėshmoi se ėshtė e shqetėsuar pėr mangėsitė nė procesin e regjistrimit tė qytetarėve qė i pėrkasin besimit katolik. Por me gjasė kriteri i regjistrimit sipas kohės sė banimit nė Shqipėri prek mė shumė komunitetin ortodoks, pasi njė shumicė emigrantėsh janė tė kėtij komuniteti. “Nuk kemi asnjė tė dhėnė dhe nė momentin e publikimit do tė bėjmė komentin tonė. Nuk dimė realisht asgjė pėr tė dhėnat e censusit”, tha Thoma Dhima i Kishės Ortodokse Autoqefale tė Shqipėrisė. Nė pamje tė parė, duket se statistika e vitit 1930 ėshtė minimumi qė komunitetet fetare presin nga regjistrimi, pse kėshtu nuk do tė kishte firo. Por ėshtė e qartė se prej vitit 1930 e deri mė sot, nė Shqipėri, njė vend qė pėrjetoi ndalimin e besimit fetar pėr njė brez tė tėrė, ka rrjedhur shumė ujė dhe pėr kėtė arsye rezultati i INSTAT-it mbetet tė provojė nėse lufta bėhet pėr ringjalljen shpirtėrore sikundėr shprehet shpesh kryeministri aktual, apo pėr statistikėn.
Shqipėria, anėtare e Konferencės Islamike
Nė Shqipėri ka zyrtarisht 4 komunitete fetare tė njohura tradicionalisht qė rrjedhin nga dy besime-mysliman dhe kristian. Komuniteti mysliman ndahet nė sunit dhe bektashi, ndėrsa ai kristian nė ortodoks dhe katolik. Kėto muajt e fundit, Shqipėria ka njohur zyrtarisht edhe komunitetit Protestan, njė risi kjo qė duhet thėnė se gjen pika takimi edhe me historinė e Rilindjes. Nė tė gjithė kėtė hartė fetare, konkurrenca pėr besimtarė ėshtė historike dhe aktuale. Historike pse ajo dikur u sfidua me kredon e Vaso Pashės e mė vonė nga regjimi komunist, por aktuale pėr shkak tė pėrparimit tė institucioneve fetare thuajse ngado. Lėvizja e shifrės sė besimit mbetet me rėndėsi parėsore, pasi pėrcakton ndryshime thelbėsore gjeopolitike. Kėshtu nė respekt tė shifrės tradicionale, Shqipėria ėshtė anėtare me tė drejta tė plota e Konferencės Islamike, ndėrkohė qė njė rrjedhje eventuale nga shumica dominuese myslimane, mund tė shtronte pikėpyetje mbi angazhimin politik nė fjalė.
Krijoni Kontakt