Close
Faqja 0 prej 2 FillimFillim 12 FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 33
  1. #1

    Albanët me famë në mijëvjeçarë (Nga Troja e lashtë deri në ditët tona)

    Po hap kete teme me librin e shkruar nga Elena Kocaqi. Sipas fjaleve te vete autores:

    Ky studim ka si objekt figurat më të famshme shqiptare, ose me rrënjë shqiptare, të cilët kanë lënë gjurmë të thella në historinë botërore. Shqiptarët janë krijuesit dhe qeveritarët e perandorive më të mëdha të njerëzimit; Perandoritë, si ajo e Aleksandrit të Madh, Romës,
    Bizantit dhe Osmanëve, janë në thelbin e tyre perandori të krijuara dhe qeverisura nga shqiptarët, apo nga paraardhësit e tyre, pellazgo-ilirët. Ata në rolin e qeveritarëve, i kanë dhënë botës zyrtarisht fenë njëzotëshe dhe janë arkitektët dhe financuesit e veprave të kultit më të vjetra dhe më të famshme të botës. Shqiptarët kanë dhënë kontributin e tyre për krijimin e disa shteteve moderne si të Egjiptit, Turqisë, Greqisë, Rumanisë, Italisë etj. Ata studiues të huaj, të cilët e njohin historinë, e vlerësojnë lart kontributin që kanë dhënë shqiptarët për qytetërimin botëror. Një nga këta është amerikani Xh. Williams, i cili e dënon ashpër persekutimin e shqiptarëve në shekullin e XX, kur thotë se: “Është tragjedi tej çdo përfytyrimi që kjo racë e madhe dhe shumë e lashtë të katandisej në këtë gjendje, e cila meriton të quhet skandal i qytetërimit evropian”.

    Ka ardhur koha që të njihet e vërteta historike dhe shqiptarëve t’u jepet vendi që meritojnë, për kontributin që kanë dhënë në historinë e qytetërimit botëror. Shqiptarët janë gjyshërit e kombeve dhe gjuhëve të Evropës, si dhe krijuesit e qytetërimit më të lashtë etnik evropian dhe nuk e meritojnë të trajtohen siç janë trajtuar, sidomos në shekullin e XX. Bota duhet të dijë të shfrytëzojë dhe të kanalizojë aftësitë e shqiptarëve në drejtimin e duhur, për të kontribuar për të mirën e njerëzimit dhe, për ta bërë këtë, ajo duhet të njohë historinë e vërtetë të këtij kombi. Në këtë libër, për herë të parë përfshihen fakte të marra nga burimet Mesjetare perëndimore, në të cilat flitet për origjinën iliro-trojane të popujve të perëndimit, apo racës gjermanike nga ku del qartë roli i madh i genit shqiptar në formimin e kombeve të Evropës dhe të gjuhëve të tyre.

    Këto të dhëna mendoj se meritojnë të shihen me kujdes nga historianët shqiptarë dhe të huaj. Për të nxjerrë të vërtetat historike, të cilat për një historian janë të rëndësishme, jam mbështetur në burimet historike parësore, si të Antikitetit dhe të Mesjetës, i kam ballafaquar këto burime me njëra tjetrën si dhe me të dhëna të tjear. Shpresoj që të kem dhënë sadopak kontribut mbi njohjen dhe rivlerësimin e historisë së vërtetë të shqiptarëve. Falënderoj Zotin e vetëm të të gjithë njerëzimit, që e dua më shumë se çdo gjë në këtë botë, i cili më ka dhënë vullnetin për të studiuar dhe çdo gjë që unë kam. Falënderoj prindërit dhe profesorët e mi për edukimin tim, nga ana njerëzore dhe profesionale si dhe të gjithë intelektualët shqiptarë për mbështetjen që më kanë dhënë në punën time.
    Fotografitë e Bashkëngjitura Fotografitë e Bashkëngjitura  

  2. #2
    MBRETËRIA TROJANE




    Çfarë etniciteti kanë pasur trojanët





    Qytetërimi trojano-dardan, është një nga qytetërimet më të lashta dhe më të ndritura që ka njohur njerëzimi dhe së bashku me qytetërimet e Kretës dhe atë etrusk përbëjnë bazën e atij që quhet qytetërimi evropian, apo Perëndimor, pasi si qytetërimi grek, dhe ai romak nuk janë gjë tjetër veçse derivate të këtij qytetërimi. Populli dardano-trojan i Azisë së Vogël është quajtur nga autorët e antikitetit si populli i parë që ka banuar atë vend, që pas përmbytjes së madhe dhe Dardani si i pari njeri që ka lindur në atë tokë. Për herë të parë në histori, dardanët përmenden si aleatë të Hetëve në betejën e Kadeshit në vitin 1272 p.k. kundër mbretit legjendar Ramses II i Egjiptit. Të dhënat e tjera rreth tyre jepen nga Homeri dhe më pas nga autorët antikë. Dardanët e Trojës ishin qendra, ose kryeqyteti i Perandorisë trojano-dardane që përfshinte të gjithë Azinë e Vogël me një influencë që shtrihej nga Gadishulli Ilirik deri në Evropën Perëndimore. Troja është qytetërimi më i lavdishëm i racës evropiane.

    Nga Troja dhe rrethinat si Thraka, Iliria, dëshmohet se e kanë origjinën pothuajse të gjitha dinastitë dhe kombet e Evropës Perëndimore, kështu që, është e rëndësishme të përcaktohet se cilët ishin trojanët dhe çfarë etniciteti kanë pasur ata.


    Popullsia trojane e Azisë së Vogël, ishte dardano-albane


    Autorët antikë kanë sjellë një numër të madh faktesh direkt apo indirekt, të cilat, po të lexohen me pak vëmendje, nxjerrin në pah origjinën e trojanëve. Kur flasim për trojan
    kemi parasysh të gjitha fiset që popullonin Azinë e Vogël si lidët, frigët, myzët, dardanët, karianët, pellazgët, lelekët etj. Faktet që tregojnë se popullsia e Azisë së Vogël është e një fisi me ilirët, dalin qartë nga të dhënat e historianëve antik. Le t’i marrim me radhë:

    1 – Paionët ishin një nga fiset më të mëdha ilire. Herodoti te vepra e tij Historia jep bisedën që zhvillohet midis disa paionëve dhe mbretit të Persisë, Dari, në të cilën ai përcjell fjalët e paionëve kur tregojnë për origjinën e popullit të tyre “Paionia në brigjet e Strymonit (në Maqedoninë bregdetare) dhe se ky lum nuk ishte shumë larg Helespontit, se ishin me prejardhje teukrase dhe koloni e trojanëve”

    2 – Straboni te Gjeografia thotë po të njëjtën gjë për paionët “Paionët disa i quajnë koloni frigase disa të tjerë vendas”. Paionët një nga fiset më të rëndësishme të ilirëve quhen trojanë dhe frigas, nga Herodoti dhe Straboni.

    3 – Paionët Trojanë janë ilirë dhe këtë na e tregojnë autorët antikë, midis tyre Apiani, i cili thotë se “Paionët janë një fis i madh pranë Istrit dhe shtrihen për së gjati që nga Japodët deri te Dardanët. Prej helenëve ata quhen paionë, kurse prej romakëve quhen panonë, të cilët përfshihen në Iliri”. Pra, paionët janë ilirë, por e konsiderojnë veten e tyre si trojanë, atëherë edhe trojanët janë i njëjti fis me ilirët. Nga këto fakte del se meqë paionët ilirë, janë trojanë, atëherë ilirët dhe trojanët janë një etni. Ky fis i madh Ilir siç do e shohim, ka qenë shtrirë nga Maqedonia deri në Danub dhe është ndarë në Panoninë e Sipërme dhe atë të Poshtme.

    4 – Trojanët janë quajtur Dardanë nga Homeri dhe, sipas tij, janë të parët që kanë banuar në Azinë e Vogël pas përmbytjes së madhe. Pas rënies së Trojës ka fakte që një pjesë e tyre u shpërngulën për t’u vendosur në vende të tjera të botës pellazgo-ilire apo albane. Është fakt që ishte Ene Dardanidi ai që themeloi Romën. Është fakt që një fis ilir ka pasur emrin dardan. Ata jetojnë ende dhe sot në ato troje dhe quhen shqiptarë.


    Çfarë kanë të përbashkët dardanët e Trojës me dardanët e Ilirisë?


    E përbashkëta e tyre është se ata janë një popull dhe fakti që dhe sot flasin shqip, tregon që edhe Troja duhet të ketë folur këtë gjuhë. Dardanët e Ilirisë ndoshta u vendosën në Iliri tek ilirët që ishin të së njëjtës kombësi me ta dhe i vunë vendit në Iliri emrin Dardani në kujtim të atdheut të tyre. Por ka edhe mendime se Dardani nga Gadishulli Ilirik ka shkuar në Trojë dhe ka themeluar aty qytetërimin trojan, dhe kjo mund të jetë e mundur.

    5 – Straboni tek Gjeografia mban një qëndrim të tillë kur thotë se “Dardani dhe Jasoni ishin dy vëllezër që jetonin në Samothrak (territori i Thrakisë së atëhershme) dhe pas vdekjes së Jasonit, Dardani shkon dhe themelon në rrëzë të malit Ide qytetin e quajtur sipas emrit të tij Dardania”. Straboni tregon se dardanët janë me origjinë Thrake. Pra, dardanët ilirë janë quajtur si ilirë, thrakas e trojanë në të njëjtën kohë, rrjedhimisht nuk ka asnjë dallim etnik midis thrakasve, ilirve dhe trojanëve. Por sido të jetë, edhe sikur ata të kenë ardhur nga Troja në Iliri, edhe sikur të kenë ikur nga Iliria në Trojë, kjo nuk bën ndonjë ndryshim, pasi bëhet fjalë për një popullsi të një gjaku dhe gjuhe që shtrihej nga Azia e Vogël deri në Evropën Perëndimore. Sido të jetë padyshim që dardanët e trojës janë dardanët e sotëm alban apo shqiptarë.

    6 – Një fakt tepër interesant që tregon se dardanët e Ilirisë janë të një etniciteti me trojanët, është ai që jepet tek libri romak “Historia e Perandorëve”. Autori romak tregon për origjinën e perandorit ilir, Klaudi II dhe thotë se “Në këtë luftë që e udhëhiqte Klaudi, u dallua shumë guximi i kalorësisë dalmate, pasi Klaudi linte të kuptohej se ishte nga kjo provincë, megjithëse të tjerët thoshin se ishte dardan dhe rridhte nga mbreti i trojanëve Ili dhe nga Dardani vetë”. Dardanët e Ilirisë konsideroheshin nga autorët romakë si ekzaktësisht i njëjti popull me dardanët e Trojës, madje disa me origjinë dhe nga vetë dinastia dardane e Trojës. Pra, sipas autorëve romak, dardanët e Ilirisë janë i njëjti komb me dardanët e Trojës. Dardanët e Ilirisë mbajnë të njëjtin emër si dardanët e Trojës dhe kjo nuk është koinçidencë por vazhdim i kujtimit të Trojës nga popullsia e saj.

    7 – Trojanët e kanë quajtur veten si dardanë dhe albanë dhe kjo duket tek emrat që u vunë vendeve të reja ku u vendosën, pas shpërnguljes së një pjese të popullsisë nga Troja. Kështu, Ene Dardanidi qytetin që themeloi në Itali e quajti Alba. Nipi i tij Briti, pasi u vendos në Britani e quajti një pjesë të saj Albani (Skocia emër që e ka trashëguar kryeqyteti i New Yorkut). Pra, ka fakte që ata e mbanin veten për albanë dhe dardanë, emra që dalin te dy fiset ilire të dardanëve dhe albanëve në antikitet. Por edhe sot, të vetmit popuj që quhen albanë dhe dardanë, janë shqiptarët. Nuk është rastësi që populli shqiptar i sotëm quhet me emrin më të vjetër të Evropës Alban, me të cilin janë quajtur tërë popujt e Evropës së vjetër. Kështu, Britania është quajtur Albion dhe Skocia, Albani, fiset gjermane teutono-trojane janë quajtur nga Straboni me emrin Albane, në Itali trojanët ngritën qytet me emrin Alban, në Detin e Zi Skithët e quanin veten Alban etj... Edhe dinastitë perëndimore, siç do e shohim më vonë në këtë studim, së bashku me popullsitë e tyre, rrjedhin nga dardano-albanët. Albanët janë shumë të rëndësishëm për të përcaktuar historinë e Evropës dhe arkeologët, para se të merren me gërrmime arkeologjike, duhet të studiojnë albanët, të cilët me gjuhën dhe kulturën e tyre të lashtë tregojnë të gjitha misteret e botës së vjetër. Historianët e antikitetit duhet të mësojnë shqip për të kuptuar historinë botërore. Ata kërkojnë të zbulojnë misteret me bijat e shqipes, si greqishtja dhe latinishtja, por nëse vazhdojnë kështu duke lënë nënën e tyre pa mësuar, nuk kanë për ta kuptuar kurrë historinë antike.

    8 – Emri alban sipas të gjitha burimeve historike dhe shkencore, do të thotë I BARDHË. Skithët që banonin në veri të Detit të Zi të cilët ishin të së njëjtës racë me iliro-trojanët,
    thonë në kronikat e tyre se flokët tanë bjondë na vendosën emrin Alban”
    . Në të gjithë fjalorët fjala albino do të thotë njeri i bardhë. Me një fjalë, emri alban me të cilin njihen
    shqiptarët e sotëm nga bota, ka kuptimin i bardhë.

    9 – Fis tjetër trojanë është edhe ai i kaonëve, të cilët kanë bërë pjesë në shtetin e Epirit apo Ilirinë e Jugut. Homeri përmend kaonët si një fis i rëndësishëm që banonte në Azinë e
    Vogël, por nga ana tjetër ka fakte që një pjesë e kaonëve të Trojës, pas luftës u vendos në Epir dhe në Itali, ashtu si dhe dardanët. Kaonët e Epirit janë po i njëjti popull me kaonët e Trojës dhe kaonët e fiseve ilire të Italisë. Kaoni ia vuri vendit emrin Heleni, i biri i mbretit të Trojës, Priamit, pasi erdhi në Epir. Kaonët e Italisë e kishin ruajtur mirë origjinën e tyre dhe gjatë kohës së Pirros u erdhën në ndihmë kaonëve të tjerë që banonin në Korfuz dhe Epir, në luftë kundër Maqedonisë, edhe pse kishin kaluar 1000 vjet nga rënia e Trojës. Kaonët e sotëm që banojnë nga Llogaraja në lumin Cami, nuk janë gjë tjetër veçse trojanë të pastër të përzier me popullsinë vendase të së njëjtës etnie me ta.

    10 – Myzët janë një tjetër fis i rëndësishëm në Azinë e Vogël, dhe që ishin aleatë me trojanët, por myzia më vonë del si një fis ilir që ishte vendosur në verilindje të Paionëve
    apo Panonëve. Pas luftës së Trojës, krerët e këtij fisi duhet të jenë shpërngulur si dardanët dhe kaonët dhe janë vendosur pranë popullsisë që ishte e një etnie me ta. Straboni tregon se Mysët e Ilirisë dhe të Trojës janë të njëjtë, veçse ata të Trojës e kanë prejardhjen nga Mysët, që banonin në Gadishullin Ilirik.

    11 – “Mysët janë thrakë, dhe të njëjtë me njerëzit që tani quhen Moesi, nga këta mysë kanë dalë, gjithashtu, edhe mysët që jetojnë ndërmjet lidëve, frigasve dhe trojanëve”. Pra, mysët e Trojës janë një fis me mysët e Evropës dhe se këta të Evropës kanë shkuar në Azi.

    12 – Por, nga ana tjetër, Apiani që ka shkruar një libër për Ilirinë, thotë se “Romakët, jo vetëm ilirët po edhe paionët që janë afër tyre, dhe Retet, Norikët dhe Myzet që janë në Evropë dhe tërë ato fise që janë kufitare me to që banojnë nga e djathta e atij që lundron nëpër Ister nga lart poshtë i dallojnë nga helenët si kundër bëjnë dhe helenët
    vetë dhe i quajnë secilin me emra të veçantë, por viset e gjithë këtyre, i quajnë me emrin e përbashkët, “Ilir”.
    Pra, romakët mysët i quajnë ilirë, nga ku del se, përderisa mysët e Evropës janë të njëjtë me mysët e Trojës, atëherë trojanët janë ilirë.

    13 – Troja dardane ka një emër shqip pa i hequr asnjë gërmë, që do të thotë Trojë vend ku ndërtohen shtëpi banimi, ndërsa të çdo lloji. Ky emër kështu përdoret edhe sot. Kur
    kërkon të ndërtosh, të duhen troje që të ngresh ndërtesa mbi të. Këtë emër Troja ndoshta e ka pasur, sepse ajo ishte një vend i ngritur që ka shërbyer për ndërtimin e banesave.

    14 – Një fakt interesant është ai që trojanët kanë pasur si simbol të tyre shqiponjën, e cila ka qenë simbol i Aleksandrit të Maqedonisë, i Pirros, i perandorëve ilirë të Romës,
    Ptolemenjve, Skënderbeut dhe sot populli alban ose shqiptar është i vetmi që shqiponjën e ka në flamurin e kombit dhe veten e quan me emrin shqiptar.

    15 – Një fakt i rëndësishëm që tregon etnicitetin alban të Trojanëve dhe aleatëve të tyre, është vetë Iliada. Homeri jep emrat e vendeve, njerëzve, perëndive të asaj kohe, emrat e të cilëve janë shqip. Këto emërtime nuk kanë nevojë për shpjegim, sepse vijnë në një variant të pastër të shqipes së sotme. Festi ishte luftëtar i zoti nga Lidia që i përgjigjet fjalës në shqip fest. Arna Menesti, nga Beocia quhej kështu se luftonte me vegla të vjetra që i përgjigjet fjalës shqip arna, gjë e vjetër dhe e arnuar. Soku që shqip do të thotë shoku, dhe ky ishte trojan. Alkatos, trojan emër që është përdorur dhe në Epir, përdoret edhe sot tek ne për vajzat dhe djemtë.

    Kliti, trojan emër që është përdorur në Iliri, Maqedoni e Trojë. Këtë emër ka pasur dhe mbreti ilir që luftoi me Aleksandrin e Maqedonisë në Pelion. Ky emër i bukur përdoret
    edhe sot. Perifati, është në shqip shumë pastër perri-fati, pra fat të mirë e të bukur si perri. Edhe sot te ne përdoret në disa krahina dhe nuk thuhet mirë, por bukur p.sh. bukur mirë që ka kuptim shumë mirë, por bukur është e njëjta gjë si perri, por kjo e fundit është një shkallë më e lartë se e bukur. Aise, perëndi që sheh veprimet e njeriut gjatë gjithë ditës, që në shqip do të thotë Ai-se pra Ai-she, sheh se çfarë bën njeriu gjithë ditën. Aretyre, vend i zhvilluar që i përgjigjet fjalës në shqip aretyre do të thotë arë-tyre, pra ara e tyre. Erinjet është perëndi që mbron jetën që i përgjigjet shqip funksionit të saj. Ajo do të thotë Erinjet që është e-rin-jet, pra e rin e përtërin jetën. Haropi, që ishte trojan i pasur, në shqip do të thotë fjala ha-ro-pi, pra ha, rro dhe pi.

    Hypokanti, që është nga Thraka, në shqip hy-po-kan-ti, pra, që je si hy i bukur. Hypodon, që është emër trojan në shqip do të thotë hy-po-don, pra që don të jetë si hy. Jadet quhej perëndesha e shirave që është në shqip ja-det, pra që është det me ujë. Menti nga Qipro që në shqip mendi ose menti, pra që është person i mençur, ka mend gjithashtu ka emër trojan të tillë si Mentor, ka mend i ditur. Pra, siç shihet këto emra dhe pothuaj se të gjitha emërtimet që jepen në Iliadë janë shqip. Pra, popullsia që ka banuar në Azinë e Vogël ka qenë e njëjta popullsi nga etniciteti me atë që ka banuar në Iliri, për aq kohë sa fiset trojane quhen trojane dhe Ilire në të njëjtën kohë, dhe ka fakte historike që tregojnë se këto fise iliro-shqiptare e kanë origjinën nga Troja pellazgo-iliro-albane.

    Të dhënat e historianëve të antikitetit, vërtetojnë se pellazgët apo trojano-dardano-albanët kanë qenë të parët që kanë populluar territoret e Azisë së Vogël, Evropës dhe ndoshta më gjerë. Ka dhe një numër faktesh të cilat jepen më pas në studim (për të mos i përsëritur dy herë, janë tek kapitulli që flitet për origjinën e popullsisë së Thrakisë dhe racës gjermanike) që tregojnë qartë se Troja ka pasur të njëjtën etni me popujt e tjerë që banonin në gadishullin Ilirik, si dhe me vet Mykenën kundërshtaren e saj politike.

  3. #3
    MBRETËRIT E TROJËS DHE PRINCAT ALEATË


    Dardani, sipas Homerit, është i pari njeri që ka banuar në Azinë e Vogël pas përmbytjes së madhe, nga i cili kanë rrjedhur dhe popujt e racës së bardhë me origjinë dardano-albane të Azisë së Vogël si frigjia, lidia, mysia, karia, pellazgjia e Azisë së Vogël dhe popujt e racës së bardhë Europiane si ilirët, keltët, gjermanët etj.

    Teukri

    Sipas Deodor Siçilianit, mbreti i parë i Trojës ka qenë Teukri, që ishte djali i Skamandrit me Iden.

    Dardani

    Ai ishte pasardhës i Teukrit që i dha emrin trojanëve dhe pothuajse Azisë së Vogël si dardane. Ai themeloi qytetin Dardani buzë detit.

    Erithoni

    Ishte djali i Dardanit dhe mbahet si mbreti më i pasur i Trojës, madje Homeri e quan si burrin më të pasur ndër njerëzit e vdekur.

    Trojani

    Ai ishte djali i Erithonit dhe dardanët u quajtën edhe si Trojanë pas qeverisjes së tij. Në fakt, Homeri, përdor të dy emrat për të treguar trojanët, si atë dardan dhe atë trojan.

    Ilu ose Ylli.

    Ai ndërtoi qytetin e Trojës duke e zgjeruar dhe lulëzuar atë, prandaj Homeri e quan Trojën edhe si Ilu, nga ku ka marrë emrin dhe vepra e tij Iliada.

    Laomedon

    Qeverisi Trojën dhe pati dy djem, Priamin dhe Thithon. Djali i madh, Priami, u bë mbreti i Trojës pas vdekjes së të atit.

    Priami

    Ishte mbreti i Trojës, vendit që ishte ashtu siç është edhe sot një nga pikat më strategjike të planetit tonë. Priami ishte një mbret i pasur dhe kjo do të ketë shërbyer si shtysë për nisjen e një lufte kaq të madhe për kohën. Emri i tij në shqip do të thotë Pri-am, jam prijës. Nga rrënja shqip, ka dalë dhe emri Princ, që përdoret edhe sot në disa gjuhë të botës, por që me siguri nuk e dinë se çdo të thotë me të vërtetë dhe në cilën gjuhë e ka kuptimin. Priami kishte shumë gra të cilat i kishte marrë nga fiset e Azisë së Vogël dhe nga Gadishulli Ilirik. Ai ishte baba i 50 fëmijëve me gra të ndryshme. Ka hyrë në historinë e njerëzimit për urtësinë, mençurinë dhe besnikërinë e tij. Disa popuj të Evropës që e kanë origjinën nga Troja, e kanë mbajtur Priamin si njeri të shenjtë, madje dhe si perëndi dhe kjo për shkak të cilësive të tij të admirueshme. Ai është një nga burrat më të mëdhenj të historisë së njerëzimit.

    Hektori

    Djali më trim i Priamit, që luftoi dhe vdiq në Trojë. Ai kishte marrë për grua Andromakën, vajzëne mbretit të Qiqilisë po në Azinë e Vogël. Hektori, një burrë trim, i printe në luftë
    ushtrisë së Trojës dhe u vra nga Akili. Siç do ta shohim më poshtë në këtë studim, nga djali i Hektorit dhe nga ilirët e Panonisë rrjedh populli dhe mbretëria e Frankëve.

    Pari

    Ishte i biri i Priamit dhe vëlla i Hektorit. Pari që në shqip do të thotë po Pari, pra, që është i pari, nga ku del dhe fjala Pari që ka përdorur shqiptarët për parinë, apo aristokracinë. Ai rrëmbeu Helenën nga Mykena dhe e mbajti si gruan e tij për dhjetë vjet. Thuhet se lufta shpërtheu për Helenën pasi ai e shkeli në besë Menelanë, sepse i mori gruan kur ky i kishte besuar shtëpinë. Po t’i referohemi besës që ka qenë institut i së drejtës tek shqiptarët deri sot, ndoshta mund të gjejmë ndonjë nga shkaqet e Luftës së Trojës, por shkaku kryesor i saj nuk ishte as Helena dhe as Pari, por interesat gjeo-ekonomike midis vetë fiseve pellazgo-albane. Pari vret Akilin, por vritet nga Filokteti.

    Ene Dardani

    Ishte trojan dhe luftëtari më i zoti pas Hektorit, që i printe fisit të dardanëve. Pas rënies së Trojës ikën për te fiset e tjera pellazgo-iliro-albane të Italisë, ku themelon Romën. Romakët ia dedikojnë edhe sot Ene Dardanidit themelimin e qytetit të tyre. Ene Dardanidi sipas Geofrey of Manmouth dhe autorëve të tjerë mesjetarë perëndimorë është edhe babai i dinastisë britanike, sepse nga një nipi i tij Briti, themelohet mbretëria e Britanisë pasi ai vendoset aty me popullin e tij. Në sagat mesjetare skandinave, të cilat tregojnë për origjinën iliro-trojano-thrake të skandinavëve, thuhet se Evropa quhet ndryshe dhe me emrin Enea. Kjo tregon sa i rëndësishëm ka qenë Ene Dardanidi për historinë e Evropës.

    Hypothoni dhe Pyleu

    Prijësit e pellazgëve që banonin në Larisën e Azisë së Vogël dhe ishin bijtë e pellazgut Leto Teutamidi. Teutamid që ishte mbiemri i tyre, është emër iliro-shqiptar, që përdoret edhe sot.

    Elefnor Halkadondia

    Princ i Abantëve popullsisë që në atë kohë pasi kishte ardhur nga Thrakia, jetonte në Kalkida, Eube, Histe dhe Ritre, dhe që luftuan kundër trojanëve. Po ky fis, pas luftës së
    Trojës ikën nga ishulli i Eubes dhe, siç na njofton Herodoti, do të vendoset në tokat ilire dhe gjatë gjithë historisë së lashtë janë njohur si Amantë me qytet kryesor Bylisin dhe
    themelues të Orikumit. Këtu edhe një herë del qartë se nuk ka dallim etnik midis ilirëve e thrakëve.

    Pandari dhe Glauku

    Ishin prijësit e lykaoneve që banonin në Trojë. Pandari ishte hedhësi më i mirë i shtizës. Ai arrinte gjithmonë ta hidhte në shenjë, ndoshta dhe për këtë ka pasur emrin Pa-ndar që do të thotë se e hidhte shtizën në shenjë pa iu ndarë asnjëherë objektivit. Kaonët janë populli trojan që pas rënies së Trojës, një pjesë u vendos në Kaonin e Epirit dhe në Korfuz, dhe pjesa tjetër në Italinë ilire. Pasardhësit e tyre jetojnë edhe sot në Shqipëri nga malet e Llogarasë deri në lumin Thiami. Ishin aleatë të trojanëve. Emri Glauk është përdorur shumë në Iliri, ka pasur një mbret të taulantëve që quhej Glauk dhe që më pas u bë mbret i ilirëve.

    Pirro, Akamanti, Aksyli

    Ishin prijësit e thrakasve në luftë dhe ishin aelatë të trojanëve. Emri Pirro del në Thrakë po edhe në Epir, edhe sot në Shqipëri. Emri Akamant është i afërt me emrin Amantë që ishte fisi thrakas që u vendos në Iliri pas luftës dhe që quhej si fis ilir. Aksyli kishte baba Teutandrin, emër që e ndeshim te fisi tjetër trojano-pellazg dhe më vonë tek ilirët e sot në Shqipëri.

    Rez Eanidi

    Ishte mbret i Thrakës në atë kohë dhe ka një emër të bukur po shqip Rez që do të thotë rreze dielli. Me emrin Rez në këtë kohë ka dhe një lumë në Trojë. Ishte aleat i fortë i trojanëve, sepse kishte krushqi me ta.

    Pylemeni i Enetëve

    Ishte prijësi i Pelagonëve që banonin në Kytorr e Sezam, aleatë të trojanëve. Ka pasur dy fise enetësh, një në Ulqinin e Kotorrin e sotëm, që banohet nga shqiptarë, edhe pse kanë
    kaluar tre mijë e dyqind vjet nga lufta e Trojës, dhe fisi tjetër i enetëve në Venecian e sotme, që sipas disa autorëve antikë e kanë themeluar trojanët dhe në antikitet është
    njohur si territor ilir. Në luftë ndoshta kanë marrë pjesë Enetët e Kotorrit por ka mundësi të kenë qenë edhe Enetët e Venetias sot, apo Enetët e Belgjikës, pra kjo është e
    diskutueshme.

    Askani dhe Forku të Frigasve

    Ishin prijësit e një tjetër fisi trojan në Azinë e Vogël, nga ku kishte dhe origjinën familja mbretërore e Mykenës. Askani dallohej për bukurinë e tij dhe prandaj e kanë quajtur me emrin Asgan, që i përgjigjet shumë mirë emrit të sotëm shqip, kur tregon për një djalë të bukur dhe trim. Në ninullat që u këndojnë bebeve të tyre edhe sot nënat shqiptare
    këndojnë që t’u rritet djali t’u bëhet asgan. Këtu duket qartë që lufta e Trojës ka qenë luftë civile, sepse frigasit janë aleatë të trojanëve dhe kundërshtarë të mbretit mykenas, që ishte i së njëjtës etni me ta.

    Hyrt Gyrtiadi

    Ishte mbreti i Mysëve fis në Azinë e Vogël, që më pas dalin si një fis Ilir në vend të Ilirisë në kufi me Danubin. Dhe siç e sqaron Straboni te Gjeografia Mysët e Trojës kanë ardhur nga Mysët e Evropës. Emri Hyrt në shqip do të thotë tokë afër shtëpis, që përdoret si kopsht, ndërsa mbiemri i tij Gyrt, ka kuptimin në shqip gurt, sepse në këtë vend ka pasur qytete të quajtur Gyr-tona, pra gur-tona po kështu ka pasur emra të tillë në Kretë e Thesali.

    As Hyrtaku

    Prijësi i fiseve nga Përkoti dhe Arsiba hyjnore. Mbiemrin i As-it, Hyrt e shpjeguam më sipër si një pjesë toke afër shtëpisë që punohet e mbillet për të plotësuar nevojat e familjes për perime ose bar për lopët, pra, ka funksionin e një kopshti afër shtëpisë. Për-koti që është shqip Për-koti. Arsib ishte një vend i pasur, nga më të pasurit në Azinë e Vogël.

    Penthesilea e Amazonave

    Në ndihmë të trojanëve kanë marrë pjesë dhe amazonat, siç janë quajtur nga grekët, sepse emri i tyre i vërtetë nuk dihet. Amazonat ishin nga Skithia një vend në veri të Detit të Zi. Skithët e quanin veten e tyre albanë dhe ishin të një race me thrako-iliro-trojanët. Mbretëresha e tyre luftoi krah trojanëve dhe u vra nga Akili. Trojau shkatërrua, dhe u dogj, por nuk mori fund qytetërimi i saj i lavdishëm. Siç do e shohim më pas në këtë studim fiset trojane emigruan në Itali, Britani, Irlandë, Francë dhe themeluan mbretëritë trojane atje, por edhe fiset e ashtuquajtura gjermane, anglo-Saksone, që nisën një valë të dytë emigrimi nga territoret etnike trojane dhe ilire duke u bashkuar me të njëjtën popullsi që kishte prej 1000 vjet që banonte në ato vende, u përzie dhe formuan ato kombe që njohim edhe sot. Nuk ishte rastësi që Evropa Perëndimore ngriti qytetërimin dhe kulturën më të lartë që ka njohur njerëzimi, sepse ata ishin njerëz me kulturë të lartë, ishin trojano-dardano-albano-ilir. Trojano-ilirët nuk vdiqën, ata janë të gjallë dhe sot më të fortë se kurrë, pasi kanë ngritur qytetërimin dhe shtetet më të forta të botës së sotme si ato amerikano-veriorë, anglezë, gjermanë, francez, skandinavë etj.

  4. #4
    MBRETËRIA E MYKENËS

    Atuorë të shumtë antik Grek dëshmojnë se Peloponezi ka qenë banuar nga një popullsi e vjetër që ka lindur në ato troje dhe se grekët i gjetën atje kur erdhën dhe i quajtën me
    emrin pellazgë.

    1 – Efori thotë se “Peloponezi mbante dikur emrin pellazgjia se ky orakull (Dodona) është ndërtuar nga pellazgët, për të cilët flitet se janë më të vjetrit që banuan Eladhën”.

    2 - Eskili në “Lutëset” dhe “Danajt” thotë se raca e pellazgëve ka dalë nga Argoja pranë Mikenës”. Pra të dhënat e autorëve antikë grekë tregojnë që Peloponezi apo Mykena para se të vinin grekët në Evropë ishte e banuar me pellazgë. Derisa të dhënat tregojnë që para grekëve në atë vend kanë qenë pellazgët atëherë qytetërimi i vjetër Mykenës i cili daton shekuj para se grekët të hidhnin këmbën në Evropë, është qytetërim pellazg. Po qytetërimi i ri i Mikenës, ai që daton gjatë luftës së Trojës, i kujt është i grekëve apo pellazgëve?

    Studiuesit grekocentrikë që nuk njohin qytetërim tjetër, në kundërshtim me të gjitha të dhënat historike dhe arkeologjike, thonë se ishin grekë. Atëherë le t’u japin përgjigje
    këtyre pyetjeve? Përse qytetërimi dorë shkatërroi atë “ake” në momentin që dorët erdhën në Mykenë? A nuk ishin grek ata e grek këta? Pse grekët akeas patën kulturë në shekullin XIII-XI p.k. dhe grekët dorë qenë fare të paqytetëruar? A nuk ishin një popull e një kulturë? Si shpjegohet që dorët shkatërruan çdo gjë dhe në vend të pallateve madhështore të Mykenës dhe Kretës, mbinë kasollet e kashtës nga shekulli XI deri në atë të VIII p.k. kur grekët na dalin në histori si shumë të qytetëruar? Si shpjegohet kjo mungesë e madhe kulture? Pse shkrimi linear B i Mikenës, që është deshifruar nga shkencëtarët, nuk përkthehet me gjuhën greke të re dhe as me atë të vjetrën apo me asnjë dialekt të saj? Si shpjegohet që nga të dhënat arkeologjike ka një kulturë të njëjtë midis Trojës, Mikenës dhe Kretës?

    Këto janë pyetje që historianët e mirëfilltë duhet t’ua bëjnë vetes, për të gjetur të vërtetën historike që të mos e bëjnë historinë sipas simpative, por sipas fakteve të vetë grekëve të lashtë mbi të cilat mbështetet historiografia antike. Pse këta historianë, kur vjen puna tek e vërteta, anashkalojnë ato që kanë thënë vetë grekët duke folur me supozime të pabaza. Qytetërimi i Mikenës NUK është qytetërim ake grek, por vazhdimi i qytetërimit pellazg dhe ka një numër të madh faktesh të qarta që e tregojnë.

    1 - Mikena gjatë luftës së Trojës nuk ka qenë qeverisur nga grekë sepse këtë na e tregojnë autorët antikë të cilët e quajnë mbretin e Mikenës si barbar nga Frigjia apo Lidia.
    Hekateu nga Mileti na jep të dhënat për origjinën e Atreut, babait të Menelaut dhe Agamemnonit. Ai dëshmon që “Pothuajse e gjithë Helada në kohët e lashta ka qenë
    banuar nga barbarë. Pelopi solli popullin nga Frigjia në vendin e quajtur sipas tij Peloponez
    ”. Por Pelopi Frigas është babai i At-Reut, i cili ishte babai i Agamemnonit dhe Menelaut. Pra, në Mikenë qeverisi gjatë Luftës së Trojës një dinasti frigolidase me mbret Atreun, të birin e Pelopit dhe nipi i mbretit Tantali. Frigët banonin në pjesën qendrore të Azisë së Vogël dhe që nuk kanë absolutisht asnjë gjë të përbashkët me akeasit. Kështu, pra Atreu nuk ka qenë ake, por Iliada u shkrua në shekullin VI p.k. dhe lufta e Trojës u zhvillua në XIII p.k., kështu që me kohë ndoshta është ndryshuar dhe i është përshtatur popullsisë që zotëroi këto territore më pas. Sipas të gjitha të dhënave të autorëve antikë, akejt jo vetëm që nuk kanë pasur pushtet gjatë Luftës së Trojës në Mykenë, por ndoshta nuk kanë ardhur ende. Por edhe nëse ka akej në këtë kohë në Mykenë, ata kanë qenë të pakët dhe pa pushtet. Qytetërimi i Mykenës, si i riu dhe i vjetri, nuk kanë asgjë të përbashkët me grekët, ai është vazhdim i atij qytetërimi që
    kishte shekuj që ishte ngritur në atë territor.


    2 – Fakti që dyndjet dore shkatërruan qytetërimin e lartë të Kretës dhe Mykenës dhe ka një kthim pas të historisë nga pallatet te kasollet, tregon se në atë kohë ka një dyndje të vërtetë e të mirëfilltë greke dore, e cila kishte një nivel kulturor të ulët në momentin që erdhi, krahasuar me popullsinë vendase pellazge. Mykenën nuk e qeverisnin akejt, por popullsia vendase, e cila e humbi këtë pushtet në kohën që erdhën grekët dor. Dorët u dëbuan në shekullin X p.k. nga shteti i Izraelit, në kohën e Davidit dhe në këtë kohë erdhën në Evropë. Ka të dhëna, si nga Bibla dhe nga historia e Izraelit për dëbim të një fisi të dorëve në këtë shekull nga tokat që pushtuan izraelitët që koinçidon me ardhjen e dorëve në Greqi.

    3 – Origjinën nga Lindja e Mesme të grekëve e vërtetojnë vetë grekët e vjetër. Kështu, sipas Strabonit, i cili citon Hekateun nga Mileti “Danau (kështu quheshin Grekët) erdhi nga Egjipti” Euripidi thotë se “Danau si erdhi në Argos u vendos në qytetin Inah dhe urdhëroi që pellazgët të linin emrin e tyre të vjetër dhe të quheshin danaj”. Pra, ka të dhëna që tregojnë dhe vërtetojnë origjinën e saktë të grekëve që para se të vinin në Evropë, kanë banuar në vendin midis Egjiptit dhe Izraelit të sotëm. Me ardhjen e tyre ata mundën të asimilojnë një pjesë të popullsisë vendase pellazge dhe këtë e vërteton edhe Herodoti kur thotë “popullsia e Atikës pellazge nga origjina harroi të folmen e saj, duke u kthyer në helene, prej të cilëve mësoi dhe gjuhën”. Ndërsa disa studiues të sotëm që nuk e shkruajnë historinë mbi bazën e atyre që thonë grekët, tregojnë se grekët erdhën nga veriu, që tingëllon sa absurde dhe qesharake. E vërteta është ajo që thonë vetë grekët e vejtër, se kanë ardhur nga Egjipti dhe vendi i Izraelit dhe këtë e tregojnë edhe tiparet e tyre që nuk janë si ato të Evropës së veriut pasi nëse duhet të kishin zbritur nga veriu, duhet të ishin bjondë.

    4 – Duke u mbështetur tek të dhënat arkeologjike midis popujve që morën pjesë në Luftën e Trojës, nuk ka dallime kulturore që tregojnë dhe vërtetojnë, se kemi të bëjmë me të njëjtin etni si në Mikenë dhe në Trojë.

    5 – Fakt tjetër është se shkrimet e Mykenës të deshifruara nga studiuesit, nuk janë përkthyer as me gjuhën greke të vjetër as me të renë. Kjo sepse ajo gjuhë nuk është e grekëve por është e atij populli që ata gjetën kur u vendosën aty.

    6 – Po të shohim dhe emrin e Atreut, përkthehet në shqip si At-Reu, pra si Ati që e kishte emrin Reu që i përgjigjet fjalës shqipe re në të shquarën e shqipes –reu, pra shqip pa asnjë sqarim është e kuptueshme At-reu. Pra familja mbretërore e Mikenës nuk është akease, por është nga Frigjia dhe frigët nuk kanë asgjë të përbashkët me akejtë, nga ku del se në Mykenë nuk qeverisnin akejtë. Frigët janë popullsi trojane, që në Luftën e Trojës ka qenë aleate e trojanëve, në të njëjtën kohë ata luftonin kundër mbretit të Mikenës, që e kishin të një gjaku. Popullsia që u ndesh në Luftën e Trojës ishte e së njëjtës kombësi. Nga ana e dardanëve ose trojanëve luftonin disa fise si lidët, frigët, pellazgët, myzët, thrakët, maqedonët, amazonat, enetet etj. Nga ana e Mykenës luftonin dinastia mbretërore frigase, pellazgët e Epirit dhe Thesalisë, së bashku me Kretën. Në luftën e Trojës nuk kanë luftuar grekët kundër Trojës, por trojanët e Mikenës kundër trojanëve të Dardanisë, pra ishte një luftë civile midis shteteve të të njëjtit komb. Ajo ishte luftë trojano-trojane. Mbretërit e Mykenës, para dhe gjatë Luftës së Trojës kanë qenë të së njëjtës etnie me popullin që banonte gadishullin Ilirik dhe Trojën.

    Perseu mbreti i Mikenës XV-XIV p.k.

    Ishte djali i Danës dhe nipi i Akrizit, mbretit të Argos Pellazgjike; sa për babanë e tij nuk ka të dhëna, sepse pretendohet se e kishte me Zeusin. Në fakt Kreuzi e dëboi të bijën nga shtëpia, sepse ndoshta ajo duhet ta ketë pasur fëmijën jashtë martese, ndërsa burimet thonë se ai e dëbon të bijën, sepse thuhet se kishte parë në ëndërr që nipi kur të rritej, do ta vriste. Mendoj se varianti i parë është i saktë, duhet ta ketë dëbuar se e ka pasur fëmijën me ndonjë të dashur dhe për të qenë në rregull me të gjithë thoshte se e kishte me Zeusin. Perseu mbahet si themeluesi legjendar i qytetit të Mykenës dhe kjo duhet të ketë ndodhur diku nga shekulli XV-XIV p.k. Në fakt nga të dhënat arkeologjike Mykena ka një qytetërim më të lashtë se këto shekuj me një kulturë të lartë e të sofistikuar siç paraqitet te maskat e arta që janë gjetur dhe varret monumentale që datojnë në shekullin XVI p.k. Perseu duhet të ketë qenë një nga mbretërit e Mikenës dhe themelues i dinastisë së Persejve që mbaron me Yllin, djalin e Herkulit kur Mikena pushtohet me luftë nga Pelopi, babai i Atreut. Emri Mykena ka lidhje me një lloj kërpudhe që quhej Myk. Në fakt myk i thonë edhe sot mykut në shqip, që është si një lloj kërpudhe, që mbin dhe rritet shpejt si ajo.

    Ka autorë që thonë se djali i Perseut, Perseu është themelues i shtetit Pers, pasi dhe vet persët ia dedikonin krijimin e mbretërisë dhe të shtetit të tyre një të huaji.
    Perseu ra në dashuri dhe u martua me Andromedën, vajzën e mbretit të Aethiopias, Kefeut dhe mbretëreshës Kasiope. Andromeda shkoi në vendin e burrit të saj në Tiryn në
    Argo dhe i dha atij disa fëmijë: Perseun, Alkeun, Heleu, Mestor, Sthenelu, dhe Eliktronin, gjyshin e Herkulit.

    Atreu, Agamemnoni dhe Menelau.

    Atreu ishte babai i mbretit të Mykenës, Agamemnonit, i cili mbretëronte në atë vend gjatë kohës që u zhvillua Lufta e Trojës. Atreu ishte i biri i Pelopit frigas, apo trojan, që mori me
    luftë pushtetin në Mykenë, të cilën e qeveriste dinastia e Perseut. Nga trojani Pelop ka marrë emrin edhe gadishulli i Pelopit. Mykena njohu forcim ekonomiko-ushtarak gjatë
    qeverisjes së Atreut, por ajo kishte një rivale të fortë dhe të pasur, siç ishte Troja kryeqendra e Azisë së Vogël. Gjatë qeverisjes së Agamemnonit u zhvillua një luftë 10
    vjeçare me Trojën që drejtohej nga Agamemnoni dhe Menelau. Si pretekst për shpërthimin e luftës shërbeu fakti që Pari rrëmbeu Helenën, gruan e Menelaut gjatë kohës që ai e kishte ftuar Parin në shtëpi. Rrëmbimi i grave është një zakon që e kanë përdorur gjithmonë shqiptarët, por rrallë e kanë ushtruar me gra të martuara. Lufta filloi me pretekstin se Pari e kishte shkelur në besë, duke i marrë gruan kur Menelau i kishte besuar shtëpinë. Në fakt, besa ka qenë një institut juridik i së Drejtës Zakonore në botën albane, por nuk besoj se lufta shpërtheu për Helenën dhe as për besën, por për shkak të pasurisë që kishte Troja. Kjo luftë e gjatë, nuk do të ishte fituar kurrë nga Mykena, nëse ajo nuk do të kishte përdorur dredhinë pasi Troja ishte shumë e pasur dhe kishte aleatë gjithë Azinë e Vogël dhe Gadishullin Ilirik, pra, një ushtri të madhe. Mykena as mund ta ëndërronte që të fitonte përballë Trojës po të mos kishte qenë për kalin e drunjtë të Trojës në barkun e të cilit ishin futur ushtarët që i hapën portat ushtrisë së Mykenës natën. Ushtria e Mykenës e zuri në gjumë dhe në befasi ushtrinë trojane, e cila nuk qe në gjendje të mbrohej. Mykenasit ndërmorën një masakër të vërtetë duke vrarë të gjithë ata që i dolën para në mes tyre dhe anëtarët e familjes mbretërore të Trojës, Priamin dhe Parin. Një pjesë e popullsisë i shpëtoi masakrës dhe u shpërngul për në vende të tjera dhe nga kjo popullsi së bashku me popullsinë thrako-ilire krijohen kombe të tjera në Evropë. Kjo zonë që përfshin Trojën, gadishullin Ilirik dhe territoret e Detit të Zi, ka qenë nëna që populloi Evropën e bardhë.

    Tezeu themelues i Athinës XIII p.k.

    Tezeu ishte me origjinë nga fisi i Lapëve, të cilët jetonin në faqen lindore të malit të Pindit. Lapët duhej të jenë i të njëjtit fis me labët e sotëm, ndoshta Labëri apo Lapëri është quajtur zona malore nga Pindi deri në Karaburun. Këtë ide e hedh Aristidh Kola, që ishte një njohës shumë i mirë i popullsisë së këtyre territoreve. Tezeu njihet si mbreti i parë i Athinës dhe ka qeverisur në shekullin XIII p.k. Tezeu njihet për reformat dhe ligjet që vendosi në qytet ku kryesorja ka qenë ndarja e popullsisë në disa kategori sipas pasurisë. Ai ndërtoi akropolin e Athinës, por muret rrethuese që janë quajtur si pellazge nuk dihet se në ç’kohë janë ndërtuar. Ishte një burrë i pabesë dhe i linte femrat në mes të rrugës, pavarësisht se çfarë mund të bënin ato për të. Kështu pati disa gra, të parën Arjanën, princeshën e mbretit të Kretës, të cilën më vonë e braktisi. Rrëmbeu mbretëreshën e Amazonave, Hipolyten, me të cilën pati një fëmijë dhe që më vonë e la dhe u martua me Fedrën, me të cilin pati djalin Akaman, që mori pjesë në Luftën e Trojës. Ka burime që thonë se Hypolyta solli amazonat për të vrarë të gjithë pjesëmarrësit në dasmë, por nuk ia arriti dot. Gruaja e tij, Fedra, ra në dashuri me djalin që ai e kishte me amazonën Hypolyta, që quhej si e ëma Hy-po-lyt, por ai e refuzoi atë. Thuhet se ajo e gënjeu Tezeun se gjoja djali i tij e kishte përdhunuar dhe Tezeu vret të birin, por më pas del se ai ishte i pafajshëm dhe Fedra vret veten. Tezeu mbahet si mbreti i parë i Athinës dhe si i pari që kreu reforma në atë vend.

    Akili

    Ai ishte i biri i Peles dhe Thetit dhe kishte lindur në Fthija të Thesalisë. Fthija banohej në atë kohë nga pellazgë, dhe një fakt të tillë na e jep Dionis Halikarnasi në veprën e tij
    Historia e vjetër e Romës” kur thotë për vendin e Akilit kështu “Në brezin e 6 ata (pellazgët) lanë Peloponezin dhe emigruan në Hajmoni, që sot quhet Thesali. Në krye
    të kolonisë ishin Aheu, Fthiu dhe Pellazgu të cilët e ndan vendin në tre pjesë në Fthioti, Ahe dhe Pellazgi
    ”. Popullsia e Fthijes ku mbretëronte i ati i Ahiles, ishte pellazge atëherë Akili, që ishte biri i një mbreti të pellazgëve, patjetër që është pellazg. Straboni shumë shekuj pas luftës së Trojës thotë se: “Për pellazgët pothuajse të gjithë janë të mendimit se ishin një fis i vjetër, i përhapur në të gjithë Helladën e sidomos në vendin e etolëve afër Thesalisë... Thesalia që shtrihet nga gryka e Peneit dhe Thermopileve dhe gjer në malet e Pindit quhet Argo pellazgjike”. I ati i Akilit ishte mbret i pellazgëve të Fthijas, ndërsa e ëma ishte Theti, perëndesha pellazge e Detit, pra emri i saj është shqip Theti do të thotë deti kështu që Akili me dy prindër pellazgë nuk ka se si të jetë tjetër veçse Pellazg.

    Në varrin e Akilit do të përulej një mijë vjet më vonë iliro-maqedonasi Aleksandri i Madh dhe më vonë perandori i Romës me origjinë ilire, Konstandini i Madh, që tregon se këta dy
    burra pellazgo-iliro-albanë e mbanin për të fisit të tyre Akilin. Akili në Iliadë del me tiparet e popullit shqiptar, si mipritja që i bënë Priamit, edhe pse i kishte vrarë të birin Hektorin, besa që i jep atij dhe që Priami u thotë të vetëve dilni jashtë mureve, për çfarë të doni se më ka dhënë besën Akili. Këto kanë qenë institute të së drejtës popullore të shqiptarëve deri më sot. Akili kur i lutet Zotit, i lutet Dodonës së pellazgëve. Pse i lutej Dodonës pellazge që ishte kryeqendra e pellazgëve? Fakti që ai i lutet për ndihmë Dodonës pellazge, tregon që ai ishte pellazg dhe që do t’i drejtohej perëndisë që kishte trashëguar nga paraardhësit e tij. Plutarku thotë se “Akili në Epir nderohej si hyjni dhe në gjuhën e atij vendi quhej aspet”. Kjo fjalë në shqip i përgjigjet shumë mirë cilësisë kryesore të Akilit, i shpejt, që tregon vitalitetin e shqipes që s’ka ndryshuar, edhe pse kanë kaluar mijëvjeçarë. Pra spet=shpejt të shqipes së sotme, sepse nuk ka sh në gjuhën greke, siç ka shqipja dhe kur ne e përdorim këtë fjalë, edhe sot me nxitim e themi shpet-shpet pa ia vënë shkronjën j. Pra në gjuhën e përditshme shqiptare edhe sot përdoret shpet ose kur thuhet akoma më me nxitim e themi spet. Akili quhet Mirmidon dhe në vendin e tij Homeri jep vendbanime me emra shqip si këto të sotme pa asnjë ndryshim.

    Pel-jon që do të thotë po në shqip Pel-jon, mal në vendin e Akilit ku rriteshin kuajt.

    Gyr-ton që në shqip do të thotë Gur-ton,

    A-lopes që në shqip do të thotë A-lopë

    Do-lop që në shqip do të thotë Do-lop

    Ethik që në shqip do të thotë Thik, kështu quhej krahina malore në Thesali që do të thotë është si thikë e pjerrët.

    Kuajt e Akilit quheshin Ksanthi, siç quhej kali i Hektorit, kundërshtarit të tij trojan, dhe si emri i një lumi në Trojë dhe kali tjetër bal. Sot në viset shqiptare të Ballkanit dhe kudo që jetojnë shqiptarë si në Itali, Turqi, Greqi, gjysma e kafshëve të shtëpisë quhet, bal që tregon se shqiptarët kanë gusto të njëjtë në vënien e emrave te kafshët. Pra emri bal i kalit të Akilit është emri më popullor për kafshët në botën shqiptare, si për qen, lopë, kuaj. Fjala bal në shqip do të thotë një kafshë që është me një bal, me shenjë, në trupin e saj. Akili në të gjitha pikturat e ardhura deri më sot, paraqitet me simbolet e Dodonës pellazge, me shqiponjën që ishte simbol i Aleksandrit të Madh, Pirros, Skënderbeut dhe i
    shqiptarëve sot, si dhe me simbolin tjetër të yllit ose diellit, që ishte simboli i ilirëve dhe i flamurit të Aleksandrit të Maqedonisë. Pra, etniciteti i Akilit është i qartë dhe i padiskutueshëm, ai ishte pellazg. Është e qartë se në këtë kohë Grekët nuk kishin ardhur në territoret e tyre historike Peloponez dhe Atikë dhe jo më të bëhej fjalë që të gjenden në teritoret, të cilat shteti grek modern i përvetësoi shumë vonë.

    Odisea

    Ishte nga ishulli i Itakës në detin Jon, që shqip do të thotë i joni dhe ishte prijës i gjithë ishujve të Jonit dhe Epirit pellazgjik. Janë autorët e antikitetit që japin të dhëna për
    origjinën pellazge të Epirit. Straboni thotë se “Shumë autorë të vjetër dhe fiset epirote i kanë quajtur Pellazge sepse ato shtriheshin deri atje (Në Epir)”. Efori thotë se “Dodona është e ndërtuar nga Pellazgët”. Po Efori thotë se “Fillimi i Heladhës është Akarnania (poshtë Prevezës), sepse kjo takon e para me fiset epirote”. Kjo do të thotë se epirotët nuk ishin Grek. Hesiodi thotë se “Dodona (në Epir) dhe lisi ishin qendra e pellazgëve”. Këto fakte tregojnë që Epiri ishte pellazg gjatë Homerit dhe gjatë antikitetit. Fillimi i Greqisë për autorët antik grekë ishte jashtë tokave të Epirit.

    Aia apo Ajaksi

    Emri i vërtetë i Aiaksit është Aia që shqi do të thotë Ai, dhe që ajo s që iu shtojnë grekët emrave zakonisht nga pas e bën të lexohet ashtu. Aia ishte kushëri me Akilin dhe ishte i të njëjtit gjak me të. Ajaksi kishte një vëlla me emrin Teukër, emër me të cilin quheshin trojanët, pasi i ati i tij kishte rrëmbyer në Trojë motrën e Priamit që quhej Hesiona, me të cilën kishte lindur Teukrin. Këtu del edhe njëherë i qartë se në Trojë luftuan trojanët kundër trojanëve, se vëllai i tij Teukri e kishte dajë Priamin. Aia luftoi në Trojë si aleat i Mikenës dhe ka qenë një nga luftëtarët më të zot, saqë për trimërinë që ka treguar disa e quajnë i madh. Thuhet se vrau veten se nuk pati lavdinë që kishte Akili dhe Odisea.

    Helena e Trojës

    Helena, preteksi i luftës s’mund të ketë qenë tjetër përveçse pellazge, ashtu siç ishin të gjithë ata që morën pjesë në Luftën e Trojës. Ajo ishte kushërirë e parë me Penelopën e
    Odisesë. Thuqididi te libri “Historiae” na tregon për origjinën e emrit helen “Para Luftës së Trojës, Helladamua bile më duket se ajo në tërësi nuk e mbante akoma këtë emër, se
    një emërtim i tillë nuk ekzistonte para Helenit, të birit të Deukalionit dhe se emrin ia kanë dhënë asaj sipas emrave të tyre fiset e ndryshme, më tepër pellazgët
    ”. Pra, emri Helena nuk është emër etnik grek, por emër Pellazg. Dionisi i Halikarnasit kur flet për pellazgët thotë “raca e lashtë e pellazgëve ishte helene nga Peloponezi” “Këtu del edhe një herë qartë se emri Helen është emër pellazg dhe jo grek. Helena e Trojës, apo Helena Dardanidi është personifikimi dhe simboli i bukurisë femërore të popullsisë vendase pellazgo-trojano-ilire. Në fakt, Homeri nuk e tregon direkt se ajo ishte shumë e bukur, por kjo del kur e shikojnë disa pleq trojanë të cilët thonë se ia vlen lufta që u bë për të, pra, që donte të thoshte se ajo ishte shumë e bukur, aq sa ia vlejti të luftoje për të.

  5. #5
    MBRETËRIA THRAKE

    Do thoni se çfarë lidhje kanë shqiptarët e sotëm me Thrakën e vjetër?

    Shqiptarët kanë aq lidhje me Thrakën sa kanë, edhe me ilirët; sepse ilirët dhe thrakët ishin të së njëjtës etni. Shpesh studiuesit nga afërsitë që ka midis thrakasve dhe Ilirëve në lidhje me gjuhën dhe kulturën nuk janë në gjendje të dallojnë ndryshimet midis këtyre dy popujve. Në rrethet serioze shkencore është arritur përfundimi se thrakët dhe ilirët ishin popuj të të njëjtit komb, ose që kanë afërsi të mëdha etnike midis tyre dhe faktet tregojnë se kanë të drejtë. Duke iu referuar autorëve antikë gjen të dhëna interesante në lidhje me këtë çështje.

    1 – Amantët ishin një fis Thrakas, i cili në fillim ka banuar në ishullin e Eubes dhe pas Luftës së Trojës u vendosën në iliri dhe më vonë autorët, duke na treguar origjinën e tyre, i quajnë ilirë. Pra, fisi i Amantëve, që themeloi Bylisin dhe Orikumin, ishte thrakas, por ata nga të gjithë autorët antikë më vonë janë quajtur si ilirë, dhe pasardhësit e tyre jetojnë ende edhe sot aty ku kanë jetuar gjyshërit e tyre.

    2 – Gjeografi më i madh i antikitetit Straboni, jep disa të dhëna interesante për thrakët, me anën e të cilave arrijmë në konkluzionet se ata ishin i njëjti popull me ilirët. Ai thotë se “Myzët tani (shek I të erës sonë) gjithashtu janë thrakas dhe identikë me njerëzit që tani quhen Moesi. Nga këta mysi rrjedhin edhe Mysit që jetojnë midis
    lidëve, frigëve dhe trojanëve. Dhe vetë frigët janë brigi një fis thrakas ashtu siç janë Mygdoni, Bebri, Medobithyni, Bithyni dhe Thyni
    ”. Pra siç dëshmon Straboni, Myzët janë fis thrakas, por në burime të tjera quhen, dhe si fis ilir, që do të thotë se thrakët dhe ilirët ishin të së njëjtës etni derisa studiuesit e antikitetit nuk shikonin dallime etnike midis tyre dhe të njëjtat fise herë i quanin thrake dhe herë ilire. Po aty Straboni thotë se fiset trojane janë thrake dhe myse për sa iu përket etnicitetit që do të thotë se Trojanët me Thrako-Ilirët ishin të një etnie.

    3 – Straboni vazhdon duke thënë se “poeti (Homeri) lidh me mysët dhe Hippemolgi,edhe Galaktofagi dhe Abi, që janë vendet e skythve dhe saramantëve”. Vendet e
    Skythëve (e quanin veten e tyre me emrin Alban) dhe Saramantëve janë në veri të Detit të Zi që do të thotë se populli i Azisë së Vogël dhe i rrethinave të Detit të Zi kishte të njëjtën kombësi me popullin e gadishullit Ilirik.

    4 – “Aeliu Catu, thotë Straboni, transportoi nga Isteri në Thrakë 50 mijë burra ndërmjet Geotve, një fisi me të njëjtën gjuhë si Thrakasit, dhe ata jetojnë atje tani dhe quhen Moesi, ndoshta këta njerëz në kohët e vjetra janë quajtur kështu dhe që në Azi emri i tyre është ndryshuar në Mysi, ose që në kohët e hershme këta njerëz janë quajtur në Thrakë, Mysi”. Geotë ishin fisi gjerman i gotëve, që Straboni i quan mysë, dhe të së njëjtës kombësie e gjuhe me thrakët. Të njëjtën gjë thotë dhe historiani i vetëm që ka shkruar historinë e gotëve i cili ishte edhe vetë Got, me emrin Jordanes. Pra gotët gjermanik ishin iliro-thrakë pasi ata quheshin myzë.

    5 – Fisin e Tribalëve disa autorë e shtrijnë deri në Fushë-Dardani dhe e quajnë si fis thrakas, por Apiani i quan tribalët fis ilir. Në Fushë-Dardani të gjithë autorët antikë kanë
    treguar qartë se ka banuar historkisht, ashtu si dhe sot, fisi ilir i Dardanëve, kështu nëse ka thrakas në Fushë-Dardani, ata nuk janë gjë tjetër veçse dardan ilir. Dardanët shpesh nga autorët antikë dhe modernë janë quajtur si fis thrako-ilir, çka tregon që nuk ka asnjë ndryshim etnik midis ilirëve dhe thrakasve, përderisa fise të njohura si ilire janë edhe
    thrake njëkohësisht.

    6 – Fjalët që kanë mbërritur deri sot nga gjuha thrake janë shqip, madje dhe shumë fise thrake kanë emra shqip. Në enciklopeditë dhe studimet e huaja kur flitet për gjuhën
    thrake, së pari jepet ngjashmëria e saj me shqipen e sotme. Shumë fjalë të thrakishtes janë shqip kështu p.sh. Mëz ka lidhje me fjalën shqipe Mëz, që tregon të voglin e kalit dhe për këtë kanë rënë dakord të gjithë gjuhëtarët. Sorin Paliga linguist rumun e lidh fjalën buza që si në shqip dhe rumanisht ka të njëjtin kuptim që do të thotë buza, me emrin Buza me të cilin e quanin veten thrakët. Fiset thrake kanë emra që kanë kuptim në gjuhën shqipe ku dallohen fiset Besa si Besa, fisi Di që po shqip do të thotë Di, Bythyni që shqip po Bithyni, Medobithyni që në shqipen e pastër do të thotë Me-do-bith-yni, Fisi Thyni, pra, që është Thyni, Edoni që do të thotë E-doni në shqip. Pra, emërtimet dhe fjalët që kanë mbërritur nga thrakishtja janë një variant tepër i pastër i shqipes së sotme.

    7 – Dakët në bazë të të gjitha burimeve antike janë vetë thrakët dhe disa fjalë që kanë ardhur në kohën e sotme, janë të një shqipeje të pastër, fakt që e kanë nxjerrë dhe e
    pranojnë studiuesit perëndimorë. Kështu p.sh. fjala Vatër është po në shqip Vatër. Fjalë tjetër që studiuesit kanë rënë dakord është Karpate, nga ku kanë marrë emrin malet e Karpateve, që rrjedh nga fjala shqip Karp që do të thotë shkëmb, naparka që do të thotë nepërka etj. Nga gjuha dake kanë mbërritur rreth 160 fjalë dhe nga këto 90 janë shqip, fakt që e pranojën të gjithë gjuhëtarët. Çfarë kërkon shqipja në Daki e cila ndodhej në veri të Detit të Zi? Kjo është shumë e thjeshtë derisa dakët kanë në gjuhën e tyre rreth 60 përqind fjalë të shqipes, padyshim, që ata kanë qenë të një etnie me ilirët. Nga këtu del se, përderisa dakët janë të një etnie me ilirët, atëherë dhe ilirët janë të së njëjtës etni me thrakët, skythët, trojanët dhe gotët me të cilët dakët dalin si të një etnie.

    8 – Fisi ilir i paionëve është quajtur nga Herodoti si koloni trojane, apo si trojanë. Trojanët vetë janë quajtur nga autorët si popull që e kishte origjinën nga thrakët. Përderisa paionët ilirë janë trojanë, atëherë ata janë edhe thrakas, sepse fiset e trojës ishin nga Thrakia. Ka një variant tjetër siç e kemi përmendur më sipër që thotë se Dardani, i cili themeloi Dardaninë e Trojës ka ardhur nga Thraka, por Dardani është ilir.

    9 – Maqedonia është quajtur Emathia, që në shqip do të thotë po E-mathia dhe në kohën e Homerit dhe Herodotit është quajtur e gjith me emrin Paioni, por paionët ishin fis ilirotrojano- thrakas. Përderisa maqedonasit janë quajtur paion dhe Paionët ishin iliro-thrakotrojan, atëherë maqedonasit janë popull i së njëjtës etnie me iliro-thrako-trojanët.

    10 – Dionisi në gjuhën paione quhej si në shqip Dyalu pra djalë. Paionët kanë folur gjuhën shqipe ashtu siç kanë folur maqedonët, thrakët edhe trojanët që ishin të një etnie me ilirët.

    11 – Një fakt tepër i rëndësishëm dhe i patundur është se në Thraki vendbanimet kanë të gjitha pas fjalën Fara p.sh. Besa-fara, Bendo-fara, Buzi-fara. Studiuesit vrasin mendjen dhe nuk e kuptojnë se çfarë do të thotë emri fara? Po të dini shqip, patjetër që nuk do e kishin problem për ta kuptuar. Vendbanimet thrake me fara tregojnë farën dhe fisin pra që kjo është fara e besëve, kjo e buzëve e me radhë. Po ndarja në fara ekziston akoma në disa zona të Shqipërisë edhe sot. Pra thrakët kanë përdorur emrin shqip Fara për të treguar vendbanimin e secilit nga fiset, që tregon edhe një herë që thrakasit ishin të një etnie me ilirët dhe shqiptarët janë të vetmit pasardhës të tyre që ruajtën gjuhën e vjetër të Evropës. Si konkluzin: nga të dhënat e mësipërme, thrakët, ilirët, trojanët, gotët, dakët, skythët dhe Maqedonasit ishin i njëjti popull. Këtë e vërtetojnë të dhënat historike, gjuhësore dhe emrat e vendeve të cilat kuptohen lehtë nga shqiptarët e sotëm. Herodoti i quan thrakët një popull i madh dhe shumë i shtuar, madje kombin e dytë në
    botë pas indianëve. Territoret e Thrakës shtriheshin nga Deti Egje në Jug deri në Paioninë ilire dhe Maqedoninë në Perëndim e Jugperëndim. Në lindje shumë fise trojane janë quajtur si thrake pothuajse e gjithë Troja si Lidia, Frigjia. Në veri kapërcente Danubin në vendin e dakëve dhe skythve të Amazonave që shtrihej në territoret që sot janë shtetet e
    Rumanisë, Moldavisë, Ukrahinës dhe Rusisë Jugore. Pra, një territor i gjerë me një popullsi të madhe. Autorët mesjetarë me emrin Paioni kanë quajtur të njëjtat territore që quhen dhe Thraki. Koncepti Paioni është shtrirë nga disa, nga këta studiues deri në vendin e dakeve dhe skithëve përtej Danubit në lindje dhe në të gjithë Alpet e Evropës në perëndim.


    Mbretëria e Bithynit 328-75 p.l.k.


    Bithynia ishte një mbretëri që u krijua në fund të shekullit të IV p.l.k. në Azinë veriperëndimore. Sipas autorëve antikë Strabon, Kenofon, Bithynët ishin një fis thrakas. Në fakt siç e kemi parë më lart në këtë studim që në kohët më të lashta popullsia e Azisë së Vogël e njohur si trojane ka qenë e një race me thrakasit. Fiset kryesore thrake që banonin në Azi të vogël, sipas Herodotit kanë qenë Thyni dhe Bithyni. Bithynia qe pjesë e Mbretërisë së Krezit të Lidisë dhe, pasi u pushtua nga Persia, ajo bënte pjesë në Satrapin e Frigjisë. Gjatë pushtimit të Aleksandrit të Madh, Azia e Vogël që ishte e një kombësie me të, i hapi portat, kështu që patën dhe privilegje duke ruajtur pavarësinë e tyre, përveç qytet-shteteve greke të cilat bënë luftë. Nikomedi është i pari mbret që e meritoi këtë titull, pasi ai sundoi tërësisht mbi mbretërinë e tij. Ai themeloi si kryeqytet Nikomedin që do të forcohej shumë gjatë qeverisjes së pasardhësve të tij. Sundimtari i fundit, Nikomedi i IV, në vitin 74 p.k. ia dorëzoi me dëshirën e tij mbretërinë Romës së fuqishme, pasi ai nuk mundi të përballonte dot më fushatat ushtarake të Mithridatit të Pontit.

  6. #6
    Mbretëria Thrake e Odryseve shekulli V-III p.k.


    Rez Eanidi është mbreti i parë i thrakasve, që njohim nga burimet e shkruara historike, por pa diskutim që mund të ketë pasur dhe mbretër të tjerë para tij. Ai qeverisi në fund të shekullit XIII dhe ndoshta në fillim të shekullit të XII p.k. dhe mori pjesë në luftën e Trojës si aleat me trojanët. Rezi kishte lidhur një numër të madh krushqish me dardanët e Trojës dhe ishte aleat i fortë i tyre. Mbretëria thrake ka vazhduar të ekzistojë dhe pas luftës së Trojës, por ajo e arriti kulmin me mbretërinë e Odrysëve. Kjo mbretëri u krijua nga bashkimi i të gjitha fiseve thrake nga Egjeu deri në Danub nën mbretin e fuqishëm Tere 450-431 p.k. Nën sundimin e të birit të Tereut, Sitalkut 431-424 p.k. mbretëria arriti kulmin e shtrirjes territoriale dhe fuqisë ushtarake. Ai ndërtoi rrugët që lidhnin Egjeun me Danubin dhe ngriti një ushtri prej 150 mijë ushtarësh. Sitalku ndërmori një sërë fushatash ushtarake kundër maqedonasve dhe vdiq në fushatën ushtarake kundër fisit ilir të tribalëve, të cilin donte ta bashkonte me mbretërinë e tij. Gjatë qeverisjes së Seuthe I 424-415 mbretëria njohu paqe dhe zhvillim, por një numër fisesh u larguan nga mbretëria e përbashkët thrake. Pas këtij mbreti, mbretëria erdhi duke u dobësuar.


    Mbretërit e Lidisë


    Lidia ishte një shtet në veri të Azisë së Vogël me një qytetërim të lartë dhe të lashtë. Lidët janë trojanë dhe gjatë Luftës së Trojës luftuan për mbrojtjen e Trojës. Nga Lidia kanë ardhur edhe tyrrenët apo etruskët. Kështu Straboni citon Antiklidin që thotë se “pellazgët qenë të parët që populluan ishujt Lemno dhe Inmbro dhe disa prej tyre kaluan në Itali me Tyrrenin të birin e Atit”. Qytetërimi i lidëve dhe frigasve, të cilët ishin popuj trojanë, pa dyshim ka qenë një nga qytetërimet më të larta që ka njohur njerëzimi. Nga Lidia shtetet greke, dhe ato të tjera fqinje morën shpikjen me patentë lide, që quhej monedhë. Një nga mbretërit e Lidisë, sipas Herodotit, ka qenë Agroni i njëjtë me emrin Agron të mbretit Ilir. Aty ka emra që kanë shpjegim në shqip dhe që shqiptarët i përdorin edhe sot si mbreti Ati po si ati në shqip, mbreti Koti po si koti në shqip, emri Ar-di që përdoret dhe sot në Shqipëri. Një fakt tjetër interesant është një mal në Lidi që quhej Tmol, pra mol që quhej po mos si në shqipen e sotme. Lidët e frigët i thoshin Bukës po si i thonë shqiptarët sot Bukë.

    Tantali 1300 p.k.

    Tantali është një nga mbretërit legjendarë të Lidisë. Ai kishte djalë Pelopin, babanë e Atreas që mori mbretërinë e Mykenës. Në fakt Tantali njihet si mbreti i Frigjisë, por edhe i Lidisë. Meqë këto dy shtete kanë qenë afër, ka mundësi që në atë kohë ai t’i ketë bashkuar në një shtet mbi të cilin sundonte vetë. Tantali, thotë legjenda, ka sakrifikuar djalin e tij Pelopin për perënditë, por perëndia që e kishte emrin Fati, e ringjalli përsëri Pelopin. Perëndia lide Fati, në shqip ka kuptim të njëjtë me fjalën që përdorin edhe sot shqiptart Fati, pra që përcakton fatin dhe jetën e një njeriu, kështu pavarësisht çdo gjëje nëse është e shkruar nga fati, ashtu do të ndodhë. Mbretër të tjerë pas Tantalië ishin Moloni, Koti, Ati, Liduja, Aciasmu, Ermon, Alkim, Kamblitu, Tmoli, Teoklemenu, Marsia, Iardanu, Omfal, Filomenu, Alkau, Belu, Ninu, Agron, Ardi, Aliate, Mirsu, Kandal Gigi 720-682, Ardi 682-633, Sadiate 633-621.

    Aliati 621-564.

    Ishte djali i Sa-di-atit dhe në histori njihet si themelues i perandorisë së Lidisë. Gjatë mbretërimit të tij, arriti të nënshtroi të gjithë Azinë e vogël si Karinë, Miletin dhe Smirnën. Media në këtë kohë po shndërrohej në një kërcënim të vërtetë për interesat e perandorisë Lide. Gjendja u acarua aq shumë, sa këto shtete hynë në luftë kundër njëra-tjetrës dhe beteja finale u zhvillua në lumin Hali. Në kohën që të dyja ushtritë po ndesheshin ndodhi një eklips që friksoi pa masë të dyja palët, të cilat e morën për një shenjë të keqe. Ata menjëherë ndërprenë luftën, dhe përfunduan një marrëveshje paqeje që i dha mundësi shtetit lid të jetonte edhe disa vite.

    Krezi 564-546

    Ai ishte djali i Ali-atit dhe kur erdhi në pushtet, trashëgoi një perandori dhe pasuri përrallore. Krezi ka qenë një nga mbretërit më të pasur të botës së atëhershme. Në këtë kohë persët kishin krijuar një perandori të fortë dhe të madhe, dhe kërcënonin egzistencën e shteteve të tjera fqinjë duke përfshirë këtu edhe Lidin. Krezi lidhi një aleancë ushtarake me mbretin e Egjiptit, dhe atë të Babilonisë për të përballuar kërcënimin e mbretit Kiri të Persisë. Në 547 p.k. nën komandën e tij, ushtria Lide kapërceu lumin Hali dhe ndeshet me Kirin. Krezi nuk qe me fat si Aliati, sepse nuk ndodhi asgjë për të penguar humbjen e tij përballë mbretit pers, nga i cili u kap rob. Kiri donte ta ekzekutonte, por më pas u bind se ai ishte njeri i mirë dhe e mbajti si një nga këshilltarët e tij më të besuar, detyrë që ai do ta mbante edhe pas vdekjes së Kirit. Krezi njihet në histori për pasurinë e madhe që kishte dhe për besnikërinë e tij ndaj kundërshtarit.


    DINASTITË TROJANO-DARDANO-ALBANE TË EVROPËS

    Dianstia Trojano-Dardane e Alba-Longës

    Pas luftës së parë të Trojës (1189 disa thonë 1230) disa fise trojane që kishin qenë drejtuese të luftës, megjithë princat apo mbretërit e tyre u larguan nga Troja për në perëndim. Ene Dardanidi ishte princ i dardanëve që shpëtoi pa u vrarë gjatë luftës. Ai me gjithë familjen e tij dhe shumë anëtarë të fisit mori rrugën për në perëndim. Para se të ikte në Itali qëndroi në Butrint, dhe kodra ku ata qëndruan gjatë zbarkimit u quajt Trojë. Deti i trazuar e hedh Enean në Afrikë ku qëndron për një kohë të shkurtër dhe më pas vendoset përfundimisht në Itali. Ene Dardanidi së bashku me gjithë bashkatdhetarët që e ndiqnin, zbarkuan në Latium ku u prit shumë mirë nga prijësi i vendit, i cili i dha vajzën Lavinia për grua. Më vonë vjehrri i tij, vritet në luftë, kështu që drejtimi i mbretërisë i mbeti Enesë. Nga martesa me Lavianin ai pati djalin Silvi, të cilit iu vu ky emër pasi e ëma e lindi poshtë një peme që e kishte emrin Selvi. Studiuesit e huaj kanë rënë dakord që emri Selvi është një emër peme, por ata thonë se nuk e dinë se për çlloj peme bëhet fjalë. Nga shqipja e sotme jepet zgjidhja se kjo pemë është Selvia që shqiptarët edhe sot pas mijëra vjetësh e quajnë Selvi. Fakt që tregon edhe njëherë që trojanët kanë qenë gjyshërit e shqiptarëve të sotëm. Kjo pjesë e historisë së Dardanëve është përjetësuar nga Virgjili te vepra e tij Eneida si, dhe nga autorë të tjerë të cilët vërtetojnë këto fakte historike.

    Ene Dardanidi 1181-1176

    Ene Dardanidi ishte djali i Angisesit dhe ishte martuar me një nga vajzat e mbretit Priam të Trojës, por në ikje e sipër ai humbi lidhjet me të dhe nuk e mori në Itali. Kështu që në Itali u martua me një grua tjetër, me të cilën pati pasardhësin e tij Selvi. Pas vdekjes së tij, pushtetin në Luaret e mori i biri i tij Azgani me të cilin erdhi nga Troja.

    Asgani ose Julu 1176-1151.

    Asgani e la Laureten dhe ndoshta në të vazhdoi qeverisja nga trojanët dhe themeloi një qytet tjetër të quajtur Alba-Longa, ku ai mbretëroi vetë. Pas Asganit qeverisën disa mbretër të tjerë në Alba-Longa si:

    Asgan Julu 1151-1138 p.k.

    Selvi 1138-1109

    Ene Selvi 1078-1027

    Ati 1027

    Alban 1027-988

    Epyti 988-962

    Kapi 962-934

    Kapetu 934-921

    Tiberi 921-913

    Agripa 913-872

    Allodiou 872-853

    Aventin 8353-816

    Proka 816-793

    Numitori 793-?

    Kluilu ?-670

    Meti Fufeti 670-655


    Këtu merr fund edhe dinastia Trojane në Alba-Longa. Vajza e Numitorit, Rea Selvia lindi dy binjakët Romulin dhe Remin, të cilët thuhej se i kishte me perëndinë më të lartë Jupiterin. Pa dyshim që i ka pasur me ndonjë të dashur dhe për t’i shpëtuar qortimeve të të afërmve, ka pretenduar se i kishte me Jupiterin, ose njerëzit me botëkuptimin e tyre fetar të kohës u kanë ngjitur një atë hyjnor për shkak të lavdisë së tyre si themelues të Romës. Të dy fëmijët u hodhën në lumë ngaqë xhaxhai i saj nuk donte rivalitet për fronin e Alba- Longës, por lumi Tiber i nxori në breg dhe për ta u kujdes një familje, e cila i rriti dhe i bëri burra. Romuli vrau të vëllanë Remin gjatë kohës që po debatonin se në cilën kodër do të ndërtonin qytetin e Romës. Romuli e ndërtoi qytetin në kodrën Palatin, ku u vendos ai me një grup të vogël banorësh dhe ishte afër me qytetin Etrusk, Vei. Në kodrën Palatin jetonin vetëm burra, nuk kishte gra, sepse sabinët që jetonin afër, nuk ua jepnin vajzat për gra. Kështu Romuli dhe shokët e tij vendosën t’i rrëmbenin dhe ti sillnin në Palatin vajzat e sabinëve. Mbreti i Sabinëve, Taiti, u shpalli luftë, por me ndërmjetësimin e vajzave të tyre, që ishin bërë gratë e atyre që i rrëmbyen, u vendos paqja dhe mbreti sabin Tati, që i përgjigjet në shqip po Tati që përdorin disa zona në Shqipëri për atin, u vendos në Kapitol ku të dy fiset jetuan së bashku. Gjatë një mosmarrëveshjeje midis Tatit dhe Romulit, ky i fundit e vret atë dhe qeverisi vetëm Romën, deri sa vdes.

  7. #7
    MBRETËRIT TROJANO-ALBANO-ETRUSK TË ROMËS


    Romuli qeverisi në vitet 753-716

    Romuli njihet jo vetëm si themelues i Romës, por edhe si i pari mbret i saj. Ai rridhte nga familja e princërore e dardanëve të Trojës dhe njihet në histori si themeluesi i Institucioneve të Romës. Kështu, ai formoi Senatin e famshëm romak, që këshillonte mbretin për çështje civile e ushtarake dhe që më vonë do të këshillonte magjistratët gjatë sistemit republikan të qeverisjes. Senati ishte institucioni më i rëndësishëm i Perandorisë Romake. Romuli mbahet në histori për krijimin e kalendarit, që është quajtur më vonë si Kalendari Romak. Ky kalendar kishte 10 muaj dhe 304 ditë dhe fillonte në muajin Mars. Festa e 14 marsit Dita e Verës që në Shqipëri është festë kombëtare nuk është gjë tjetër veçse Viti i Ri sipas kalendarit të vjetër, që tregon, edhe njëherë autoktoninë e padiskutueshme të shqiptarëve në këto troje. Kjo traditë është përcjellë brez pas brezi dhe, nëse populli i sotëm shqiptar nuk do të ishte ai i vjetri, atëherë kjo traditë do të ishte ndërprerë dhe nuk do vazhdonte, ashtu si nuk e kanë popujt e tjerë, të cilët nuk janë vendas.

    Numa 716-672

    Ai ishte mbreti i dytë i Romës dhe qeverisi për një kohë të gjatë këtë qytet. Gjatë qeverisjes së tij, mbretëroi paqja në vend. Numa njihet si i pari që vendosi ceremonitë fetare në Romë dhe ngriti tempuj fetarë. U organizua hierarkia e priftërinjve dhe më i larti nga ata quhej pontifeks. Numa i shtoi kalendarit romak 2 muaj, janarin dhe shkurtin dhe i bëri muajt me nga 29-30 ditë. Ky kalendar ka mbizotëruar për shumë kohë në të gjithë botën romake. Sot muaji shtator është muaji i nëntë, por sipas kalendarit romak ka qenë i shtati, sepse viti fillonte në mars, prandaj quhet dhe shtator, dhe ai i dhjeti quhet tetor dhe me radhë, pasi me kalendarin e vjetër janari dhe shkurti ishin muajt e fundit të vitit.

    Tul Hostili 672-640

    Pas vdekjes së Numitorit, Hostili zgjidhet mbret nga populli i Romës. Gjatë kohës që qeverisi Romën, shkatërroi mbretërinë trojane të Albanisë, nga ku kishte origjinën Romuli
    dhe kapi rob mbretin e fundit të saj Met Fufetin, të cilin e vrau. Pas kësaj ai filloi luftën me sabinët të cilët, ashtu si dhe etruskët e albanët ishin shumë afër, madje një pjesë e sabinëve jetonin në Romë. Hostili arriti t’i nënshtrojë qytetit të tij fiset e albanëve dhe sabinëve, përveç etruskëve, të cilët jetonin në qytete të zhvilluara dhe të fortifikuara. Tul Hostili ndërtoi godinën e senatit të quajtur sipas mbiemrit të tij Ku-ria Hostilia.

    Anku Marku 640-611

    U zgjodh mbret pas Tulit nga popullsia e Romës dhe u miratua nga Senati. Ai ngriti një urë mbi Romë dhe e zgjeroi atë duke populluar një kodër tjetër të quajtur Jan-kulum. Në
    politikën e jashtme qe i suksesshëm, sepse vazhdoi pushtimin e qyteteve të tjera afër Romës.

    Lokum Tarkuin Prisku 616-578

    Nëna e tij ishte nga familje e lartë etruske dhe quhej Tana e babai i tij vinte nga Korinthi dhe quhej Demarat, por emri i tij i vërtetë ishte Lokum, të cilin e mori dhe i biri. Në burimet e Mesjetës thuhet se Demarati vinte nga Paionia ilire. Emri Lokum ndoshta ka lidhje me fjalën Lokum që përdoret edhe sot tek albanët apo shqiptarët dhe që emërton një lloj ëmbëlsire. Ai njihet si rregullues dhe ndërtues i qytetit të Romës. Gjatë qeverisjes së tij u ngrit sistemi i kullimit të Romës, që është ruajtur deri sot. Ai pati dy djem të quajtur Luk ose Lokum sipas emrit të të atit dhe Arrun që u vranë nga pasardhësit e Anku Markut, të cilët pretendonin të merrnin pushtetin në Romë. Kështu, duke mos pasur djem, pushtetin në Romë e mori dhëndrri i Priskut, i cili ishte martuar me vajzën e tij, Tarkuina.

    Serve Tuli 578-534

    Emri i tij origjnal ishte Mastar, ndërsa emri Serve e mori kur hipi në fron. Ai ndërtoi muret rrethuese të Romës; njihet si reformator dhe që zhduku dallimet midis patricëve dhe
    plebejve. Kështu, ai ndërtoi ushtrinë romake sipas shtresave të popullsisë, duke vendosur që edhe plebejtë të shërbenin në ushtri, që deri në këtë kohë që flasim kishte qenë privilegj i patricëve. Serve Tuli e ndau popullsinë në katër kategori sipas pasurisë dhe jo sipas asaj në ishin patricë apo plebej. Emri Patric ka rrënjën tek fjala shqip at që tregon të parin e fisit apo të familjes nga ku ka dalë dhe fjala Pater që në latinishte e në disa gjuhë do të thotë at. Ai e mbajti pushtetin në Romë, derisa u vra nga vajza e tij Tula dhe dhëndri Lukum.

    Luk Tarkuin Superbu 534-510

    Ishte dhëndri i Mastarit apo Serv Tulit dhe erdhi në pushtet duke vrarë të vjehrrin. Ai është mbreti i fundit që qeverisi Romën, sepse në 510 p.k. me revolucion u përmbys mbretëria dhe u vendos një formë e re qeverisjeje-Republika. Gjatë qeverisjes së tij ngriti sistemin e shkarkimit të Romës në lumin Tiber dhe i ndërtoi një tempull perëndisë Jupiter. Ai njihet si tiran dhe pati marrëdhënie të këqija me Senatin, duke vrarë shumë senatorë. Tarkuini u rrëzua nga froni dhe u strehua në Kuma të Etruris, derisa vdiq në vitin 496 p.k. Ai kishte tre djem që quheshin Tati, Arrun dhe Seksti; ky i fundit përdhunon Lukrecian gruan e kushëririt të tij në kohën që i ati dhe burri i saj nuk ishin në shtëpi. Ajo i tregon të atit dhe burrit për përdhunimin dhe pas kësaj vrau veten. Lukum Juni Bruti ishte kushëri si i mbretit, ashtu edhe i Lukrecias dhe në këtë mes mbajti nga familja e viktimës, duke ndihmuar që të vritej Sekstu dhe të rrëzohej nga froni i ati i tij që kishte qeverisur si tiran. Ai organizoi një revolucion në Romë që përfundoi me rrëzimin nga froni të mbretit etrusk, kushëririt të tij. Në krye të Romës u vendosën etruskët Lokum Juni Bruti dhe bashkëshorti i Lukrecias Trakuin Kollatini që u zgjodhën dhe konsujt e parë të Romës, por më vonë bashkëshorti i Lukrecias do të zëvendësohej nga Mark Horat Pulvili. Lokum Bruti u vra nga kushëriri i tij Arrun, djali i mbretit të fundit etrusk, që mbetet edhe vetë i vdekur në këtë betejë. Mbreti i rrëzuar nga froni caktoi një etrusk tjetër Lar Porsena që të merrte fronin për të, por sipas Tacitit, ai arriti të marë fronin, por qeverisi vetë në të.

    Kështu mori fund edhe dinastia trojane-albane-etruske e Romës. Romën e kanë themeluar trojano-dardanët dhe ajo u rrit në bashkëpunim me fise të tjera vendase të një etnie me
    trojanët, por që janë quajtur me emra të ndryshëm sipas fiseve si etruske, ilire, sabine, pellazgë etj. Bashkimi i këtyre fiseve solli dhe formimin e Romës, e cila më vonë u zgjerua
    dhe u bë një perandori e madhe. Për trojanët apo ilirët, që i ruajtën rrënjët e prejardhjes së tyre dhe emrat e fiseve do të flasim më poshtë. I ashtuquajturi komb latin romak nuk është asgjë tjetër vetëm sa përzierje e fiseve të ndryshme albane të antikitetit si trojanët, etruskët, ilirët me një element ndoshta të ardhur, apo jo nga diku, që askush nuk e di dhe nuk mund ta përcaktojë deri më sot. Ajo që është e sigurtë është fakti se kombi romak pati si bazë të tij popullsinë iliro-trojane që ka qenë sipas humë të dhënave e një etnie me atë etruske.

  8. #8
    DINASTIA TROJANO-DARDANO-ALBANE E ALBIONIT (BRITANISË)


    Do të thoni ju se çfarë lidhje kanë britanikët me dardanët dhe albanët?

    Britanikët janë komb dardano-alban, sepse dinastia dhe populli i vjetër britanik e kishin origjinën e tyre nga dardanët e Trojës, por edhe Anglo-Saksonët si do të shohim më poshtë në këtë studim e kishin origjinën nga Iliria. Kjo periudhë e historisë ka qenë konsideruar nga disa historianë si mitologji deri në kohën që u zbulua Troja në fund të shekullit të XIX, e cila tregonte se ishte atje dhe doli të vërtetonte ato që kishin shkruar për të, me mijëra vjet rresht historianët. Zbulimi i Trojës vërtetoi ato që kishte thënë Homeri dhe historianët e vjetër të Antikitetit dhe Mesjetës, duke përfshirë këtu edhe vërtetimin e veprave të shkruara nga historianët britanikë në Mesjetë. Historinë e Britanisë e kemi filluar gjithmonë me Cezarin në momentin që ai pushton Britaninë në 55 p.k. dhe për periudhën më përpara nuk flitet, sikur këta njerëz të mos kenë ekzistuar fare në atë vend para këtij viti. Ka një histori para vitit 55 p.k. që është pasqyruar nga disa historianë britanikë me tepër dinjitet.

    Historia e vjetër e Britanisë lidhet me dardanët e Trojës, sepse ishte kjo popullsi që populloi këtë ishull pas rënies së Trojës. Trojanët mbërritën në Albion në shekullin e XI p.k. Por përpara sesa trojanët të mbërrinin në Britani, ka jetuar një popullsi tjetër. Sipas një kronike të vjetër të quajtur Holinshed, të parët njerëz që pas përmbytjes së madhe kanë banuar ishullin janë Samotheant, të cilët ndërtuan një perandori të madhe nga Rini në Pirenej. Samotheantët u mundën nga Albionët (mendohet se kanë shkuar në Albioni në 1721 p.k.), të cilët e quajtën ishullin, Albani deri sa mbërriti Briti trojan që e quajti me emrin e tij, Britani. Në kronikë jepen emrat e disa mbretërve të kësaj kohe të quajtur si Druid, Bard(h)u, Albion, Pari, Romi, Nane, etj. Në fundin e shekullin të XII e fillimit të XI p.k. disa vite nga përfundimi i Luftës së Trojës, mbërrin një pjesë e popullsisë trojane me në krye Britin. Neniu (që së bashku me Geofrey of Monmouth) janë dy historianë më të rëndësishëm të Britanisë Mesjetare) thotë trojanët e Britit ishin të së njëjtës origjinë me popullsinë që gjetën në Albionë kur mbërritën. Pra, Neniu thotë se populli që banonte në Albionë në momentin që erdhën trojanët, ishte i së njëjtës etnie me trojanët.

    Briti, siç na tregon Geofrey of Monmouth, ishte nga familja e Ene Dardanidit. Ai ishte nipi i Enesë. Pasi pa dashje vret të atin, Selvin, merr një pjesë të trojanëve të tjerë dhe shkon në Angli. Faktet që tregojnë se britanikët janë trojanë, janë të shumta.

    1 – Autori Britanik i shekullit të VIII Nennius siç e tham më sipër tregon origjinën trojane nga Briti të britanikëve në librin e tij “Historia Britnum” pra, Historia e Britanisë. Ai paraqet linjën e dinastisë trojane deri te Briti i britanikëve, i cili ishte nipi i Ene Dardanidit dhe themelues i mbretërisë së Albionit. Neniu ka shkruar në shekullin e VIII dhe të dhënat që jep për origjinën e britanikëve koinçidojnë me ato të Geofrey of Monmouth dhe autorëve të tjerë të Mesjetës. Vepra e tij është një nga veprat më të vjetra të historisë Anglo-Saksone.

    2 – Geofrey of Monmouth në librin e tij “Historia e mbretërve të Britanisë”, botuar në shekullin e XII, jep qartë gjithë historinë e Britanikëve nga shekulli XI p.k. deri në 650 kur Britania pushtohet nga Anglo-Saksonët. Autori thotë se ky libër ishte i shkruar në gjuhën britanike dhe se ai po e përkthente nga gjuha e vjetër e britanikëve në atë latine në shekullin e XII. Këta dy historianë janë më të rëndësishmit e Britanisë së Mesjetës dhe të dy flasin për të njëjtën gjë, për origjinën trojano-dardane të britanikëve. Për të qenë sa më të qartë, dyndjet e popullsive në Britani janë kryer në disa valë, por më të rëndësishmet kanë qenë dy. Së pari, dyndja dardane e shekullit të XI p.k. dhe së dyti, dyndja anglo-sakse në shekullin e VI-VII të erës së re. Bashkimi i këtyre dy popullsive krijoi kombin britanik. Le të shohim me radhë edhe faktet e tjera që tregojnë për origjinën
    trojane të britanikëve.

    3 – Historianë të Antikitetit dhe të Mesjetës tregojnë për shpërnguljen e popullsisë trojane dhe vendosjen e tyre në Evropën Perëndimore. Kronistët Mesjetarë të popullsive
    gjermanike, anglo-saksone, skandinave tregojnë për emigrimin e popullit të tyre nga rajoni i Trojës, Gadishulli Ilirik dhe nga Deti i Zi, drejt perëndimit, në epoka të ndryshme të cilat
    do i shohim më me hollësi tek kapitulli për racën gjermanike.

    4 – Në dorëshkrimin anglo-sakson Pseudo-Sybella i shkruar në latinisht, tregohet se Britania ishte një ishull i populluar nga të mbijetuarit e Trojës (insulam reliquiis
    Trojanorum inhabitatam
    ). Pra, pushtuesit anglo-saksonë thonë për popullin që gjetën në Britani se ai është trojan. Ndërsa flasin për britanikët, ata tregojnë edhe origjinën e tyre.

    5 – Kështu, Kronika Saksone “Widukind” thotë se “Saksonët kanë prejardhje nga Maqedonia nga ushtria e Aleksandrit të Madh”. Ushtria e Aleksandrit përbëhej nga ilir dhe maqedonas, të cilët ishin të një etnie. Pas Luftës së Trojës një pjesë e trojanëve u vendos në Maqedoni, që quhej Paioni. Por siç e kemi shpjeguar, paionët ishin në të njëjtën kohë ilirë, Trojanë, thrakas dhe maqedonas, pra e njëjta etni. Anglia pas emigrimit të parë ka një emigrim tjetër, po nga fise iliro-maqedono-trojane, të cilat së bashku me britanikët e vjetër dardano-trojan, formuan kombin britanik. Saksonët kur flasin për popullsinë e tyre thonë se kanë ardhur nga Maqedonia dhe kur flasin për britanikët Trojanë që gjetën kur erdhën në shekullin VI-VII, thonë se janë nga Troja, por ata thonë gjithashtu se ne me trojanët, që janë britanikët e vjetër, jemi të një etnie. Ata vërtetojnë edhe njëherë në shkrimet e tyre që iliro- Maqedonasit ishin i njëjti popull me dardano-trojanët, sepse ata i konsiderojnë si të së njëjtës etnie, ashtu siç del edhe nga burime të tjera historike. Madje, po t’u referohesh autorëve mesjetarë, ata thonë se emri Maqedoni vendit ia kanë dhënë fiset që erdhën nga Troja pas luftës.

    Kjo është tërësisht e vërtetë, sepse emri Maqedoni nuk ka ekzistuar për maqedonasit gjatë kohës së Luftës së Trojës, pasi Homeri e quan popullsinë e vendit të Maqedonisë me emrin Paioni dhe këta paion ishin ilirë. Pra, që Maqedonasit janë ilirë, nga fisi i paionëve dhe që emrin ia dhanë asaj po paionët që banonin në territoret e Maqedonisë, dhe që e mbanin veten për Trojanë. Kështu që kanë të drejtë autorët mesjetarë që maqedonët e kanë marrë emrin nga paionët dhe që maqedono-paionët janë të një etnie me trojanët.

    6 – Lord Chancellor Fortescue në punën e tij Ligjet e Anglisë thotë: “Mbretëria e Britanisë ka institutet e veta origjinale nga Briti i Trojanëve”. Pra, që tregon se kjo ka qenë e njohur shumë mirë nga britanikët në vitet e mëpasme.

    7 – Po kështu, Mbreti Eduard fliste me krenari që ishte pasardhës i Trojanëve.

    8 – Cezari e quajti qytetin e Londrës si Trinovante, sepse ai e konsideronte si Troja e re nga ku edhe familja e tij kishte origjinën. Cezari e ka ditur shumë mirë hsitorinë e britanikëve dhe ai thotë kështu, kur mbërriti përballë Britanisë: “Në të vërtetë ne romakët dhe britanikët kemi të njëjtën origjinë, sepse rrjedhim nga raca trojane. Babai ynë i parë pas shkatërrimit të Trojës ishte Enea. Briti, që kishte baba Selvin, djalin e Asganit, djalit të Enes”.

    9 – Studiuesit mesjetarë Wace, Laymon mbështesin origjinën trojane të britanikëve, të cilët erdhën aty pas rënies së Trojës.

    10 – Fakte të tjera jepen dhe nga autorë të tjerë, të cilët tregojnë për një shpërngulje të një pjese të popullsisë së Trojës drejt vendeve të perëndimit, që na e paraqet Virgjili me Eneida-n për vendosjen e Ene Dardanidit në Itali. Gjithashtu Straboni te Gjeografia, i cili tregon për vendosjen apo udhëtimet e disave nga këto fise dhe vendosjen e tyre në Perëndim.

    11 – Në Britani në vitin 1103 në Toton në lumin Dart ishte një gur historik që përkujtonte ardhjen e princit trojan, Briti në Albionë. Pra, të dhënat e të gjithë autorëve më të rëndësishëm të Mesjetës flasin për origjinën trojane të britanikëve të vjetër. Nuk ka kronika ose histori të autorëve të tjerë që të kundërshtojnë këto fakte edhe të tregojnë për ndonjë variant tjetër të origjinës së britanikëve apo albionit. Autorët antikë dhe mesjetarë janë të gjithë të një mendjeje, që britanikët e vjetër ishin dardano-alban dhe anglo-saksët, që erdhën më pas, ishin të një etnie me ta, pra, trojano-iliro-shtrak. Kështu, Briti pasi vret të atin pa dashje, detyrohet të shpërngulet për në Albionë. Gjatë rrugës qëndroi në brigjet e Galisë, Francës së sotme, ku themeloi qytetin e Turit. Pas një udhëtimi relativisht të gjatë, Briti dhe trojanët e tjerë mbërritën në atë vend që quhej Albionë. Ishulli ku mbërritën ishte i pasur dhe pothuajse i pabanuar, përveç një popullsie të pakët. Kështu, Briti u vendos përfundimisht atje së bashku me pasardhësit e tij dhe popullsinë trojane që kishte me vete.

    Vendi quhej Albionë para trojanëve, por Briti e quajti Britani, sipas emrit të tij dhe e ndau në tre qendra të mëdha, të cilat u emëruan sipas emrave të djemve të tij, Albani u quajt Skocia, Kamberi u quajt Wells dhe Lokrini, Anglia. Ai themeloi Londrën në lumin Thame, por ajo do e merrte emrin Londër shumë kohë më pas në shekullin e I p.k. sepse në këtë kohë që flasim quhej Troja e re. Cezari një tjetër trojan e quajti Londrën kur e pushtoi si Troja e re dhe jo si Londër. Kështu, në Britani u vendos një dinasti trojano-dardano-albane, që do të qeverisi atje për shumë shekuj. Briti ishte i pari që themeloi dhe ndërtoi Trojën e re, Londrën e sotme dhe e rrethoi atë me mure të larta dhe të forta. Në kohën që Briti qeveriste Britaninë, djali i Hektorit ishte rikthyer në Trojë dhe qeveriste Trojën, që ishte marrë sërish nga duart e atyre që e pushtuan, ndërsa Dardani tjetër Selvi Enea qeveriste Alba-Longën në Itali, kështu thotë Geofrey of Manmouth. Autorët e Mesjetës flasin për tre luftëra trojane, sepse disa vjet pas luftës së parë dinastia e Priamit u rikthye në pushtet me djalin e Hektorit. Jordanes autori Myso-Got që ka shkruar një vepër për historinë e gotëve thotë gjithashtu se nuk ka vetëm një luftë Trojane.

    Ai dëshmon se për herë të dytë Trojëne pushtuan myzët. Këta popuj që e kanë shkruar një gjë të tillë, ishin me origjinë nga Troja dhe duhet ta dinë mirë një gjë të tillë, sepse e kishin përjetuar vetë dhe po e shkruanin vetë historinë e tyre, dhe nuk po shkruanin të huajt për ta. Nga lufta e Trojës e shekullit të XIII-XII p.l.k. deri tek Hesiodi dhe Herodoti janë rreth 700 vjet të pambuluar nga historia, sepse Iliada dhe Odisea bëjnë fjalë vetëm për luftën e parë. Mund të ketë pasur edhe vepra të tjera që kanë folur për këtë periudhë, por ato ndoshta nuk i kanë rezistuar kohës dhe nga ana tjetër grekët ishin të ardhur dhe nuk e kanë ditur mirë historinë e popullit që gjetën këtu. Iliada dhe Odisea duhet të jenë ruajtur vetë nga populli Alban që e zhvilloi këtë luftë dhe grekët vetëm sa e transmetuan në veprat e tyre duke e marrë nga historia e popullsisë vendase. Pas vdekjes së Britit, Britania u nda midis tre djemve të tij. Lokrini mori për grua të bijën e Korinel Guendolenit një tjetër trojani që Briti e kishte gjetur në brigjet spanjolle gjatë rrugës për në Albionë. Me të pati një djalë të quajtur Madan. Lokrini pati edhe fëmijë të paligjshëm me një grua shumë të bukur të cilën e mori për grua pas vdekjes së të atit të gruas së tij të ligjshme, sepse sa ishte gjallë Korineli ai nuk guxonte t’i linte të bijën. Kështu, pas vdekjes së Korinelit ai divorcoi gruan dhe mori të dashurën, kjo zemëroi pa masë gruan e tij të parë, e cila mblodhi një ushtri tek vendi i të atit dhe arriti të mundë ushtrinë e Lokrinit duke vrarë dhe vetë atë. Në krye të Trojës së Re u vendos ajo me djalin e saj Madan.

  9. #9
    Madan 1056-1016.

    Ai pati dy djem Meibirin dhe Malin të cilët pas vdekjes së të atit qeverisin 40 vjet. Ata hynë në luftë për pushtet dhe në fund doli fitues Meibyr 1016-996.

    Efrauk 996-957.

    Ai ishte i pari nga mbretërit trojan që kapërceu ngushticën dhe ndërmori ekspedita luftarake kundër galëve. Shkatërroi qytetet e tyre dhe plaçkiti një sasi të madhe ari dhe argjendi. Ai mbahet si themelues i qytetit të Yorkut që e quajti sipas emrit të tij Kaer-Efrauk. Efrauku kishte 20 gra me të cilat pati 20 djem dhe 30 vajza. Të 20 vajzat i çoi në Itali tek Selvi Alba dhe i martoi me aristokraët Trojanë të qytetit Albani. Djemtë e tij ikën në Gjermani dhe me ndihmën e Selvi Albaës morën në dorë mbretërin atje. Pas tij vijnë mbretërit si Briti, Leili, Hudibra, Bladudi.

    Lir 861-801.

    Ai qeverisi për një kohë të gjatë prej 60 vjetësh, por nuk la djem pas që të trashëgonin mbretërinë e tij. Pati tri vajza dhe vajzën e vogël Kordelian e kishte më për zemër. Kordelia u martua me mbretin e galëve, Aganipin që ishte gjithashtu trojan sepse siç do e shohim më pas trojanët u shpërndanë në të gjithë Evropën. Dy vajzat e mëdha së bashku me bashkëshortët e tyre e hoqën nga pushteti mbretin Lir. Në ndihmë të të atit vjen vajza e vogël Kordelia me bashkëshortin e saj Aga-nip, të cilët duke përdorur ushtrinë e mbretërisë së tyre, e sollën në pushtet Lirin.

    Kordelia 801-796.

    Pas riardhjes në pushtet, Liri vdes, dhe pas tij vdes dhe bashkëshorti i Kordelias, kështu që ajo mbeti e vetme në pushtet për 5 vjet. Djemtë e motrave të saj që ishin dukë të dy qyteteve të rëndësishëm, mblodhën një ushtri dhe e rrëzuan nga pushteti. Ajo burgoset dhe vret veten në burg. Pastaj dy kushërinjtë filluan një luftë për pushtet që përfundoi me vrasjen e Morganit nga Kyneda. Kjo luftë është quajtur si lufta civile midis Albanit dhe Cornwellit, që u fitua nga ky i fundit. Dinastia Trojane vazhdoi me nipin e mbretit Lir, Kyneda, që si nga nëna dhe babai kishte gjak trojan. Por, po të kesh parasysh se popullsia që banonte Albionin pas Britit, ishte e gjithë trojane nuk bëhet fjalë për kalim pushteti jashtë derës së Trojës. Kyneda qëndron nga 796-761 në pushtet.

    Rriallon 761-743,

    ishte një mbret i zgjuar që qeverisi shumë mirë shtetin e tij, por gjatë kësaj kohe ra një sëmundje që mori shumë jetë njerëzish. Pas vdekjes së Rriallonit erdhën në pushtet pasardhësit e tij: Gurgusti, Sisyli, Jame, Kimarku, Gurduku që pati dy djem Ferrek e Porrex, të cilët luftuan midis tyre për pushtet, luftë që u fitua nga Porrex. Por pas kësaj filloi një luftë e dytë civile 200-vjeçare që përfundoi me ardhjen në pushtet të një pinjolli të familjes së Cornwellit që lidhej me familjen e Britit, nga vajza e mbretit Lir, që ishte martuar në atë derë dhe kishte lënë djalin e saj Kyneda.

    Dunvalio Molmutiu 430-390.

    Pas vdekjes së të atit që ishte mbreti i Cornwellit, kundërshtarët e tij i morën pushtetin. Kështu, ai bëri luftë kundër mbretit të Loegris Ymnerit, të cilin e vrau. Pas kësaj ai luftoi kundër mbretit të Kamberias, Hereupon Radakut dhe kundër atij të Albanit të quajtur Stateri, që kishin bërë aleancë me njëri tjetrin. Molmutiu i mundi dhe mori skeptrin e mbretërisë së Britanisë. Ai vendosi rregullin dhe qetësinë në vend dhe nxori një sërë ligjesh të quajtura si ligjet Molmutine. Kishte disa rregulla për trajtimin e mirë të robërve të luftës, për azilin politik etj. Ai ndërtoi tempullin e Konkordit ku edhe u varros pas qeverisjes së tij të gjatë prej 40 vjetësh. Molmutini ishte i pari mbret që la një kurorë që simbolizonte mbretërinë.

    Beli i madh 390-374 p.l.k.

    Pas vdekjes së Molmutiut pushtetin e trashëguan dy djemtë e tij, Beli dhe Breni, të cilët filluan një luftë të gjatë civile për fronin e Britanisë. Në fillim ata arritën një marrëveshje, sipas së cilës Beli do të merrte Loegrin, Kamberin, Cornwollin, sepse sipas së drejtës trojane, e drejta e trashëgimisë së fronit i mbetej vëllait të madh, e drejtë që u trashëgua në Britani gjatë gjithë historisë ku djali i madh mbante tokën ose pronën e babait. Breni mori nga lumi Humbur dhe në Veri, por ai nuk ishte i kënaqur dhe për t’i marrë pushtetin vëllait të tij, u martua me vajzën e mbretit Elsinki të Norvegjisë, me qëllim që të siguronte ndihmë ushtarake prej tij. Gjatë kohës që Breni ishte në Norvegji, Beli i merr tokat. Sapo u njoftua për një gjë të tillë, Breni u vendos në krye të ushtrisë dhe u nis për në Britani. Mbreti i dakëve Guithlaku, ishte i dashuruar marrëzisht pas vajzës që mori Breni për grua. Ai e ndjek nga pas dhe zhvillohet midis tyre një luftë detare që përfundon me marrjen e vajzës dhe anijes nga mbreti i dakëve. Breni nuk hoqi dorë dhe e sulmoi sërish vëllanë e vet. Beteja midis Belit dhe Brenit u zhvillua në Albani, ku ky i fundit u mund dhe u largua për në Gali. Breni në Gali u martua me vajzën e një duke të pasur dhe arriti të ngrejë një ushtri kundër vëllait të tij, por kur mbërriti në Britani nëna i del ëprpara dhe arriti që ta bind të pajtohet me vëllanë e tij, Belin. Kështu, të dy vëllezërit pas një lufte disa-vjeçare vendosën përfundimisht paqen midis tyre dhe më pas ndërmorën një ekspeditë ushtarake në Gali dhe arritën ta pushtonin atë. Breni pas kësaj arriti që pa ndihmën e të vëllait të sulmojë,
    dhe të pushtojë Romën për pak kohë, sipas Gofrey of Manmouth. Beli ka bërë një numër të madh rrugësh me gurë që lidhnin Britaninë. Në historinë e Britanisë është quajtur si Beli i
    madh.

    Gurgut Barbtruk 374-369

    ishte djali i Belit dhe gjatë qeverisjes së tij mbretëroi paqja dhe drejtësia në të gjithë Britaninë. Ndërmori një ekspeditë ushtarake ndaj Danimarkës.

    Kyhylyn 396-363

    ishte djali i Gurgutit dhe u martua me një grua të zgjuar që quhej Marsiana, me ndihmën e të cilës arriti të nxjerrë disa ligje që mbajtën emrin e saj. Pas vdekjes së Kyhylynit ajo mbajti pushtetin si regjente për djalin e saj, Sisylin.

    Beli 113-73

    pati tre djem Ludin, Kasibelin dhe Neniun. Ludi është shquar për rindërtimin që i bëri Trojës së Re, pra Londrës dhe rrethimit me mure të saj. Ai i vendosi emrin e tij Kaer-lud që më vonë u quajt London nga romakët.



    Pushtimi i Britanisë nga Cezari



    Pasi Cezri pushtoi Galin, i dërgon letër mbretit të Britanisë që të nënshtrohet pa luftë, por përgjigjja që mori nga mbreti Kasabeli, ishte e tillë: “Kërkesa jote Cezar është skandaloze, derisa i njëjti gjak aristokratik i Enes rrjedh si te romakët dhe te britanikët dhe i njëjti zinxhir gjaku na lidh ne, i cili duhet të jetë një urë miqësie dhe këtë duhet të na kishe kërkuar ne, dhe jo skllavërin” (Geoffrey of Monmouth History of the kings of Britain, London 1966 libri IV, faqe 55) Pra, si Cezari dhe mbreti i Britanisë e ndiqnin dhe e dinin linjën e gjakut dhe origjinën e tyre, edhe pse kishin kaluar mbi një mijë vjet që nga rënia e Trojës. Kasabeli nuk pranoi kërkesën e Cezarit për nënshtrimin e Britanisë pa luftë.

    Kasvallaun 58-38

    ishte djali i Kasabelit dhe e vazhdoi konfliktin që kishte nisur i ati me Cezarin. Në këtë kohë Cezari kishte pushtuar Galin, por nuk kishte fituar dot mbi britanikët, ndoshta ngaqë të dy palët vinin nga e njëjta derë trimash. Cezari pas dy vjetësh u rikthye në Britani që të luftonte me britanikët, por edhe kësaj here nuk i mundi dot, sepse anijet e tij që u futën në lumin Thame, u mbytën nga britanikët dhe vetë Cezari u largua për në gjirin e Morinit. Festimi i fitores kundër Cezarit u krye me një therori të madhe për nder të perëndive që i dhanë fitoren britanikëve. Por kjo nuk do të zgjaste shumë, sepse britanikëve u hyri përçarja, kështu duka i Trojës të cilit i qe vrarë nipi, pretendonte se mbreti nuk kishte dhënë drejtësi dhe ishte armiqësuar me të. Kjo bëri që ai të afrohej me kundërshtarin e mbretit, Cezarin, dhe të dy bashkëpunuan që të rrëzonin nga froni Kasvallaun. Me ndihmën e dukës së Londrës Cezari mndi trupat britanike, por pas kësaj Duka nuk pranoi që mbreti britanik të shetiste si skllav në Romë. Kështu duka i Londrës u bë ndërmjetës midis mbretit Britanik dhe Cezarit, dhe i kërkoi këtij të fundit vendosjen e paqes. Cezari dhe Kasvallauni në bisedimet me ndërmjetësinë e dukës ranë dakord që Britania t’i paguante një tribut vjetor Romës dhe të pranonte nënshtrimin. Pas marrëveshjes së paqes, marrëdhëniet midis këtyre dy burrave u përmirësuan aq shumë, sa u bënë shokë. Pas Kasavallaut qeverisën Taskiovanti dhe Kynobeli, të cilët ruajtën marërdhënie të mira me Romën.


    Guideriu
    ....................
    Arvirag
    ...............
    Mario 57-97
    ......................
    Gurthena 437-480
    ...............................
    Emri 480-501
    ........................
    Uther Pendragoni 501-521
    ...................
    Arthuri 521-542
    .............................
    Kadvan 600-625
    ............................
    Kigvalad Vendigaid 633-664
    ...............................

    Këtu merr fund edhe dinastia Trojane-Dardane e Britanisë. Një komb i ri filloi të formohej në Britani që po mbipopullohej me fiset e quajtura Anglo-Sakse. Trojanët u tërhoqën në
    Wells. Nga bashkimi i trojanëve të tjerë me Saksonët, të cilët në kronikat e tyre tregonin se ishin i njëjti komb me britanikët, u formua kombi Anglez. Fillojnë dinasti të reja në Britani, të cilat kishin po të njëjtin gjak me Trojanët. Mbretërit e më pasëm do e mbanin veten e tyre si pasardhës të Trojanëve. Në shekullin e VIII nga rrënjët Pellazgo-Iliro-Albane u formua një komb i ri, ai Britanik i cili në dejet e tij ka të njëjtin gjak që kanë edhe shqiptarët e sotëm.


    MBRETËRIT TROJANË TË GALISË 1216-776 P.L.K.


    Këtu do të flasim për mbretërit që kanë qeverisur Galin para Luftës së Trojës. Freculphe në librin mesjetar Historia de Hainhaut (një përkthim francez nga latinishtja në shekullin e XIII, shih tek Compendium of the World History volumi II i Herman Hoeh botim 1963) thotë se në vitin 1216 p.l.k. në territoret e Francës së sotme mbretëronte një dinasti galo-kelte që e kishte origjinën nga Troja. Ai sqaron se ata ishin trojanë, por ishin vendosur atje në kohën kur Troja ishte perandori e fortë dhe nuk kishte rënë ende. Ai jep një të dhënë shumë interesante dhe thotë se në Luftën e Trojës mbreti i galëve kishte marrë pjesë si aleat i trojanëve. Homeri, kur flet për aleatët e Trojës, përmend fisin e enetve që i vinte në ndihmë Trojës që mund të ishin enetet e Italisë dhe përderisa mund të kenë marrë pjesë enetët e Italisë, mund të kenë marrë pjesë edhe galët që nuk ishin larg tyre. Nëse galët kanë marrë pjesë ose jo përkrah trojanëve dhe nëse kjo luftë ka qenë ose jo e përmasave të mëdha, duhet vërtetuar dhe me fakte të tjera.

    Këta mbretër, sipas autorit, qeverisnin keltët në Gali nga 1216-776 p.l.k. Apiani në librin e tij Ilirike jep një fakt interesant kur thotë se “Këtë emër (Ilir) ky vend e mori nga Iliri i
    biri i Polifemit. Bijtë e ciklopit Polifem dhe Galatës të quajtur Keltë, Ilirë dhe Galë lanë Siçilinë dhe bënë sundimtar mbi fiset të cilat nga emrat e tyre u quajtën Kelt, Ilir dhe Galë
    ”. Pra, legjenda tregon se keltët, ilirët dhe galët janë vëllezër. Edhe kronika bavareze e Mesjetës i quan prej një nëne dhe baba ilirët-keltët dhe galët. Kjo dinasti, sipas autorit, është trojane, por vendase dhe ka qenë në Gali gjatë kohës që zhvillohej Lufta e Trojës. Ai jep të plotë linjën dinastike të trojanëve që sunduan në Gali dhe e fillon atë në vitin 1216 me mbretin që quhej Franko 1216-1169 p.l.k. dhe më pas Sikamberi 1169-1118, Priami 1118-1095, Hektori 1095-1067, Troili 1067-1045, Trogoti 1045-969, i cili nuk është pasardhës i Troilit, por erdhi nga Panonia ilire një emigrim në vitin 1045 dhe bëhet pauses në fronin e keltëve në Gali. Pas tij vijnë mbretërit, Tongre 969-935, Teuto 935-903, Agripa 903-875, Ambrio 875-842, Thuringu 842-808, Kamberi 808-776. Pas këtij viti mbretëria trojane e Belgjikës pushtoi tokat e Keltëve në Gali, dhe sundoi mbi to. Pra, në këtë vit, merr fund kjo dinasti që sundoi me shekuj në Gali.

    Dukët trojano-dardano-alban të Galisë 1181-416 p.l.k.

    Në dallim nga mbretërit trojan të Galisë, të cilët ishin vendas, por me origjinë trojane, dukët e Galisë emigruan në Gali pas rënies së Trojës. Historia e emigrimit në Gali është shkruar në një kronikë të Mesjetës franceze me titullin “Le Myreur d’Histoire” (compendium of World... pjesa II). Dhe ky historian e fillon këtë dinasti me mbretin Franko në vitin 1181 p.l.k., pra rreth tre vjet pas rënies së Trojës, sepse në kronikat e Mesjetës dhe të këtyre historianëve, Troja ka rënë në vitin 1184. Autori jep linjën mbretërore të panono-trojanëve dhe unë kam seleksionuar disa nga mbretërit apo dukët e Galisë.

    Franko I 1181-1171,

    u largua nga Troja sipas këtij autori me Ene Dardanidin dhe të dy udhëtuan drejt perëndimit. Në fillim era i hodhi në Afrikë dhe pas kësaj Enea u vendos përfundimisht në Itali dhe Franko në Gali. Këta themeluan një dukat në Gali, mbi të cilin qeverisën për shumë vite. Sigurisht që dukati nuk kishte territore të gjera, por shtrihej në disa pjesë të Francës së sotme.

    Melu 1171-1120.

    Vajza e tij, Odela, u amrtua me mbretin Selvi, të birin e Ene Dardanidit. Siç duket shokët e udhëtimit, Eneja dhe Franko, bënë krushqi, edhe pse njëri vendoset në Gali dhe tjetri në Itali. Nëse Selvio nuk do të ketë pasur grua tjetër, atëherë djali i tij, Briti, që u vendos në Britani, duhet të jetë i Odelës.

    Ektori I 1096-1080.

    Ishte djali i Selvios me Odelën dhe është themeluesi i Trojës në Burgonjë.

    Alemani 1080-1058.

    Pushtoi një pjesë të Gjermanisë së sotme dhe nga ai ky vend e mori emrin Aleman, sipas autorit.

    Kastori 1058-1028.

    Themeloi qytetin e Kastrit dhe vdiq në luftë me mbretin e Italisë Latinë Selvinë.

  10. #10
    MBRETËRIT ILIR-DARDAN-ALBAN TË FRANKËVE




    Frankët dolën nga Panonia e ilirëve dhe emigruan me në krye djalin e Antenorit, Sunno. Këta autorë i quajnë frankët si panonë, po ashtu dhe normanët, të cilët kishin të njëjtin
    gjysh, Antenorin. Rethaan Macaré në librin e tij "Oude Kronijk van Brabant", në "Codex Diplomaticus Neerlandicus", seria 2, pjesa 3 (publikuar nga Het Historisch Genootschap te Utrecht, Holland në 1855), jep të gjithë linjën dinastike nga Hektori deri te Karli i Madh i frankëve, që ishte dhe Duka i Brabanteve. Studiuesit e Mesjetës janë të një mendimi që dinastia mbretërore franceze e ka origjinën nga djali i Hektorit, që quhej Franko. Rethanan Macre jep dhe linjën e djalit të Hektorit, që qëndroi në Sikambri të Panonisë ilire. Priami i II, nipi i Hektorit të dytë, stërnipi i Priamit dhe Hektorit të Trojës, sipas tij filloi të qeverisë në Panoninë Ilire 1063-1036, dhe themeloi qytetin e Sikambrit, dhe që më vonë, kur emigrojnë, quhen si gjermanë. Pas tij vjen Enea 1063-1036 dhe Priami i III 976-965.

    Selvi Brabon 965-916

    ishte djali i Priamit të III. Ai pati 6 djem të quajtur Vandal që i dha emrin fisit të quajtur Gjerman të Vandalve, Polex që i dha emrin Polonisë së sotme, Ruso që shkoi në Rusi që e mori emrin sipas tij, Himu dhe Frixi që shkuan në Frigji dhe Brabon Selvia mbajti pushtetin e të atit. Pra siç e shohim nga kjo e dhënë që jep autori dhe fisi i Vandalëve që njihen si gjermanë, ashtu si dhe frankët dhe normanët që njihen po ashtu si gjermanë kanë dalë nga fisi ilir i panonëve.

    Hektori III 881-847

    në vitet që ai qeveriste vendin e tij, gjashtë heronj sikambrian, pra panonët emigruan për në Francën e sotme me 4000 veta. Ata ndërtuan një qytet që për nder të djalit të Priamit të quajtur Pari e quajtën Paris. Autori jep me radhë mbretërit në Panoni dhe thotë se djali i Hektor Brabonit 732-700, i quajtur Demfon martohet me vajzën e mbretit Anku Marku të Italisë, me të cilën pati Tarkuinin, i cili u bë mbret. Në historinë e Italisë ka një Demrat, që martohet me vajzën e Anku Markut, por burimet thonë se ai ishte nga Korinthi. Në fakt Panonia e poshtme ka qenë shtrirë deri në jug të Maqedonisë antike dhe kështu që nuk përjashtohet mundësia që Demrati apo Demfoni të jetë nga Panonia ilire. Një nga prijësit e Sikambrit në Panoni quhej Pylime (552-522) që pati tre djem; Priamin, Arkadhin dhe Makedon, nga i cili rrjedh dhe emri Maqedoni. Në fakt Maqedonia është quajtur Panoni nga Homeri kështu që autori mendoj se mund të ketë të drejtë kur thotë se emri Maqedoni ia dhanë panonët pasi të thuash Panoni dhe Maqedoni është e njëjta gjë.

    Në kronikën "Chronicle of Hunibald" jepet emigrimi i pasardhësve të Antenorit nga Iliria për në Francë. Trojanët kishin qëndruar në Paioni, e cila quhej edhe vet trojane, në fund të shekullit V p.l.k. filluan të emigrojnë drejt perëndimit. Ky është edhe grupi më i madh dhe më i rëndësishëm që krijoi edhe kombin francez. Antenori dhe pasardhësit e tij njihen edhe si etër të Frankëve, Normanëve dhe Vandalëve. Suno dhe Markomiri ishin pasardhës të Antenorit që u vendosën në Francë në 439 p.l.k. Ata ishin këshilluar me një prift, i cili iu kishte thënë të shkonin në perëndim, ku kishte shkuar Briti i Britonëve dhe që profecia i premtonte fitoren mbi galët dhe romakët. Më 439 p.l.k. ata lanë Danubin dhe lëvizën për në perëndim, ku u vendosën në lumin Ren me rreth 0.5 milion njerëz, përveç skllevërve, pra, një numër i madh njerëzish që do formonin një komb të madh.


    Markomiri 444-416
    ...........................
    Dioklea 341-302
    ..........................
    Besani i Madh 288-252
    .......................................
    Meradaku 125-97.
    ..................................
    Anthari 76-41
    ........................



    Mbretëria e frankëve



    Franku 41-13
    .........................
    Rathheri 66-87
    ........................
    Rishmir 87-111
    ........................
    Odomar 111-125
    ...........................
    Markomir IV 125-146
    .....................................
    Faraberti 163-183
    ...............................
    Hilderik 211-251
    ............................
    Clodomir V 317-335
    .................................
    Richimir II 335-348
    ............................
    Teodomir 348-358
    ............................
    Clodi V 358-376
    ..........................
    Marcomirus V 376-391
    ..................................
    Dagobert II 391-396
    ...............................
    Pharamund 396-417
    .................................
    Clodi VI 424-444
    .............................
    Meroveus 444-456
    ..............................
    Hilderik II 456-459
    ..............................
    Clodove or Klovis 481-511



    Dukdomi i Frankonisë Lindore



    Genebaldi I 322-352
    .................................
    Klodi II 487-503
    ........................
    Mbretërit e Brabantit (Austrazisë)
    ...........................
    Mbretëria e Frizisë (Vendet e Ulta) 321 p.k.-775 erës së re.
    .........................
    Dinastia e Habsburgve
    ...............................
    Dinastia maqedonase



    Çfarë e lidh Maqedoninë me ilirët?



    Maqedonasit ishin pellazgo-ilir. Në burimet antike ata dalin herë si ilirë, si maqedonas, si epriotë, si pellazgë dhe herë si Trojanë. Maqedonët janë quajtur si paionë nga autorët antikë, por paionët janë një fis ilir, që ka banuar territoret e Maqedonisë dhe më gjerë, që nga koha e Homerit, Herodotit, madje edhe në kohën kur mbretëria Maqedonase ishte e fortë, një pjesë e saj quhej Paioni.

    1 – Homeri tek Iliada në bisedën që zhvillohet midis Akilit dhe Pelagonit, udhëheqësit të Paionëve, në Luftën e Trojës, i vë në gojë të Pelagonit këto fjalë për origjinën e tij:

    "Jam nga Paionia pjellore dhe e largët
    burrave pajonë heshtgjatë u prij...
    fisi im vjen prej Aksit me rrjedh të gjerë".[/b]

    Lumi Aks është lumi Vardar i sotëm, që derdhet në gjirin e Selanikut dhe që është në zemër të Maqedonisë antike të Filipit dhe Aleksandrit të madh. Pra, sipas Homerit paionët janë maqedonas, por paionët janë ilir, atëherë edhe Maqedonasit janë ilirë.

    2 – Straboni te Gjeografia thotë po të njëjtën gjë si Homeri: "Paionët në viset rreth lumit Aks të quajtur për këtë Amfaksitë". Pra edhe Straboni i quan maqedonasit, Paionë.

    3 – Herodoti te libri Historia përforcon të njëjtën gjë që ka thënë Homeri, por i shtrin më në lindje "Paionët që banonin rreth Strymoni". Edhe për Herodotin tokat ku banonte popullsia e Maqedonisë quheshin, Paioni, pasi lmi Strymoni derdhet më në lindje të lumit Vardar, pra derdhen në truallin etnik të Maqedonisë.

    4 – Apiani i quan paionët dhe panonët si i njëjti fis kur thotë se "Paionët janë një fis i madh pranë Istrit dhe shtrihen për së gjati që nga Japodët deri te Dardanët. Prej helenëve ata quhen Paionë, kurse prej romakëve quhen Panonë, të cilët përfshihen në Iliri". Pra, Panonët dhe Paionët janë i njëjti fis dhe kanë pasur një shtrirje të gjerë.

    5 – Straboni i quan të njëjtë nga ana etnike si Maqedonasit dhe Epirotët kur thotë se: "Edhe gjithë fiset deri në Korkyr disa i quajnë Maqedoni, për arsye siç thonë se banorët e këtyre krahinave përdorin edhe të qethurin edhe të folmen edhe mantelin edhe gjërat e tjera në mënyrë të ngjashme". Kjo e dhënë e Strabonit dëshmon se maqedonët dhe epirotët kanë pasur të njëjtin etnicitet.

    6 – Justini thotë se "Maqedonia më parë quhej e Emathia populli quhej pellazg e krahina Botia". Pellazg janë quajtur dhe epirotët që do të thotë se maqedonasit dhe epirotët ishin një komb dhe sot meqë epirotët janë popullsi etnike shqiptare atëherë dhe maqedonasit ishin pellazgo-ilorë me një fjalë shqiptarë.

    7 – "Paionia thonë se shtrihej deri në Pelagoni dhe Pieri, Pelagonia më parë quhej Oresti. Sikurse më parë edhe tani duket se paionët zënë një pjesë të madhe të Maqedonisë së sotme". Orestët janë paion, por ata janë njohur edhe si fis Maqedonas,edhe si fis epirot, çka do të thotë edhe njëherë se epirotët, maqedonë dhe ilirët kanë qenë fise të së njëjtës etni.

    8 – Po te Straboni "Maqedonia kufizohet nga Perëndimi me bregdetin e Adrias dhe nga Lindja me vijën paralele me këtë, e cila kalon nëpërmjet derdhjes së lumit Hebrit" (Maricë). Straboni quan Maqedoni një pjesë të territoreve të mbretërisë ilire.

    8 – Gjeografi tjetër, "Ptolemeu, territoret e Maqedonisë i vendos nga Durrësi, duke mbaruar në jug me Amantët". Pas Amantëve vendosë fiset epirote. Ai quan Maqedoni truallin historik të shtetit Ilir. Pra, të dy gjeografët më të mëdhenj të Antikitetit, quajnë territoret e Ilirisë si Maqedonase. Siç shihet koncepti Maqedoni përfshin tokat ilire të Adriatikut, që do të thotë se Maqedonia ka qenë një entitet politiko-shtetëror, ashtu si mbretëria ilire, epirote, por që ka qenë e së njëjtës etnie me to. Dardanët nuk bënin pjesë në mbretërinë ilire, kishin një mbretëri më vete, por ata quheshin ilirë, kështu edhe maqedonasit, kishin shtetin e tyre bashkim fisesh ilire, epirote, thrake fise të cilat ishin të një kombi.

    9 – Një pjesë e ushtrisë së Aleksandrit të Madh rreth 6000-10000 ikën nga ushtria pasi Aleksandri, në gjaknxehtësi e sipër, vret të birin e dados së tij Lanika Mila. Aleksandri u bë aq shumë pishman, saqë donte të vriste dhe veten, por nuk e la garda që e ruante. Këta ushtarë iliro-maqedonas që ikën nga ushtria e tij vendosen në një vend midis Afganistanit dhe Pakistanit të sotëm.

    Para disa vjetësh skenaristi James Hilton xhiroi dokumentarin Horizonte të Humbura, ku tregohej se banorët e atij vendi ishin të gjatë, të bardhë me flokë gështenjë. Ultësira ku jetojnë quhet Hundëza, që në shqip është hunda. Kjo ka marrë këtë emër ndoshta ngaqë fusha ku jetojnë mbyllet me një hundë midis dy maleve që e rrethojnë. Një tjetër vend moçalor quhet Balta, që si në shqip moçali është baltë. Gjuha që flasin është e ndryshme nga ajo vendase dhe quhet Burrusheski, pra gjuhë burrash, po në shqip. Ata hanë mish derri dhe pinë verë, edhe pse janë myslimanë ekzaktësisht siç bëjnë një pjesë e shqiptarëve myslimanë sot. Atje ndodhet një kala që quhet Qala e Aleksandrit, pra në shqip fjala qala është kala.

    10 – Feverial citon Puarson dhe Coyx në "Saktësimin e Historisë së lashtë" kur thonë se "Maqedonia ia detyron origjinën e saj një kolonie pellazgësh të dëbuar nga Histioktida prej Kadasmëve rreth 1302 p.l.k. Ata u vendosën në Pind me emrin Maqedonas dhe u shtrinë deri në Emathia". Kuint-Kyras dhe Plutarku shohin se midis Greqishtes e Maqedonishtes ekziston një ndryshim i thellë, saqë duke kuptuar njërën prej këtyre gjuhëve, nuk mund të kuptosh tjetrën" – "Maqedonasit nuk flisnin greqishst dhe për t'u amrrë vesh ishte e nevojshme një përkthyes".

    11 – Herodoti thotë se Aleksandrit, të birit të Amyntës, nuk iu lejua të merrte pjesë në Lojëra Olimpike, sepse nuk ishte grek.

    12 – Se çfarë i lidhte maqedonët me grekët e tregon qartë Demosteni, i cili thotë për mbretin e Maqedonisë Filipin e II, të atin e Aleksandrit të Madh, kështu: "Jo vetëm që nuk
    je grek dhe nuk ke asnjë lidhje me grekët, nuk je as edhe një barbar nga ndonjë vend që mund të quhet me nder, por je një zuzar shtypës nga Maqedonia, që dikur nuk ishte kurrë në gjendje për të blerë një skllav të saktë"
    .

    Fjalët e Demostenit e vulosin origjinën jo greke të Maqedonasve dhe tregojnë origjinën e tij barbare, që do të thotë i huaj. Territoret e Maqedonisë i kanë banuar me shekuj iliroshqiptarët ashtu siç i banojnë edhe sot. Vet ekzistenca e shqiptarëve në këto territore që në mënyrë absolute është kombi më etnik i Evropës tregon qartë se shqiptarët i kanë banuar ato territore që prej mijëra vjetësh, kohë para Filipit dhe Aleksandrit. Mbreti i parë i Maqedonisë sipas burimeve historike është Pelagoni, i cili mori pjesë në Luftën e Trojës si aleat i trojanëve. Dinastia maqedonase e ka fillesën me Keraunin në shekulin e nëntë para erës së re. Në shekullin e shtatë ka të dhëna për një mbret i quajtur Trimi. Pas tij qeverisën Perdika, Argoja, Filipi, Aeropi, Alketa.

    Amynta 540-498

    Me të cilin fillon historia e Maqedonisë, sepse ai ishte i pari mbret që lidhi marrëveshje me shtetet fqinje. Në këtë kohë Maqedonia ishte ende një shtet i dobët dhe vasale e Darit të Persisë, ashtu si dhe Thraka dhe një pjesë e ilirëve të Lindjes.

  11. #11
    Aleksandri I 498-454


    Ai nuk ishte shumë miqësor me persët, por sidoqoftë i shërbeu Persisë në kohën që ajo po pushtonte Greqinë. Nën Aleksandrinë e parë Maqedonia fitoi pavarësinë nga Persia. Ai
    shprehu dëshirën që të merrte pjesë në Lojërat Olimpike të grekëve, por u fefuzua, sepse ishte barbar, pra, i huaj jo grek, pasi ato lojëra ishin vetëm për ata që ishin grekë.


    Perdika II 454-413

    Ishte djali i Aleksandrit dhe qeverisi Maqedoninë në një kohë shumë të vështirë kur fiset e saj ishin bërë autonome nga shteti qendror dhe në një kohë kur shtetet greke kishin hyrë
    në një luftë të gjatë me njëri tjetrin, gjë që ndikoi në të gjitha vendet fqinje, që nga Italia deri në Azi të Vogël. Në politikën e jashtme është treguar diplomat, sepse herë lidhej me
    Spartën dhe herë me Athinën, sipas interesave të shtetit të tij, gjë që solli përfitim prej Maqedoninë. Ai e shfrytëzoi luftën civile të grekëve për të forcuar shtetin e tij.

    Arkelau 413-399.

    Ishte djali i Perdikës me një grua jashtë martesës. Për të siguruar pushtetin, zhduku të gjithë njerëzit e afërt që i kishte rivalë. Arriti të përfitoi shuma parash duke ndërtuar anije, të cilat ia shiti me çmime të larta AThinës, që në këtë kohë luftonte ende kundër Spartës. Ai ndërtoi rrugët e Maqedonisë dhe organizoi ushtrinë dhe kalorësinë. Arkelau vendosi kryeqytetin e Maqedonisë në Pela, që është një emër që i përgjigjet në shqipen e sotme fjalës Pela, femrës së kalit. Në Maqedoni ka pasur shumë qytete me emrin Pela, si Pelion, pasi Maqedonasit ishin shumë të dhënë pas rritjes së kuajve. Ai e shndërroi qendrën shpirtërore fetare të Maqedonasve, Dionin, në një qendër të rëndësishme. Ai u vra nga një shërbëtor i pallatit ndërsa po gjuante në pyll dhe ndoshta ka qenë një plan i përgatitur më përpara për ta eleminuar fizikisht. Tuqididi thotë se Arkelau ka bërë për Maqedoninë më tepër sesa bënë të gjithë mbretërit përpara tij. Pas vdekjes së Arkelaut, fillon një garë e madhe për pushtet dhe disa mbretër hipin e rrëzohen nga pushteti, deri në 392 vjen Amynta.

    Amynta III 392-370.

    Erdhi në pushtet pas 10 vjet trazirash dhe vrasjesh, që vazhduan pas vrasjes së Arkelaut II. Ai luftoi me ilirët që e dëbuan nga pushteti në Maqedoni, por që me vonë u arrit një marrëveshje paqeje, që u firmos me martesën e tij me Euridikën, princeshën lynkeste të ilirëve, që në atë kohë shtrihej në territoret ku sot banojnë shqiptarët në Maqedoni në pjesën perëndimore të saj. Euridika pati tre djem dhe një nga ata ishte Filipi II, babai i Aleksandrit të Madh. Pra, pasardhës të gjyshes së Aleksandrit të Madh, janë shqiptarët që banojnë sot në ato territore ku kanë banuar paraardhësit e tyre prej mijëra vjetësh. Shqiptarëve u takon flamuri me diellin simbolin e Ilirëve, të mbajtur nga gjyshi i tyre Aleksandër, si edhe emri, Maqedoni.

    Aleksandër II 370-368.

    Ishte djali i Amyntës dhe Euridikës së Lynkeste. Ai u fut në një sërë luftrash dhe aleancash për të mbrojtur pushtetin e tij, megjithatë nuk arriti të qeverisë, sepse u vra nga kundërshtari i tij politik brenda pallatit, burri i motrës, Ptolemeu.

    Ptoleme 368-365.

    Ishte dhëndër i Amyntës dhe Euridikës, sepse kishte marrë vajzën e tyre për grua. Aleksandri II ishte djali i madh i Amyntës dhe pas vdekjes së tij pushteti i kaloi djalit të dytë Perdika III dhe regjenca i kaloi Ptolemenut.

    Perdika III 365-359.

    Perdika vrau Ptolemeun që mbante realisht pushtetin në Maqedoni dhe siguroi fronin që i takonte. Perdika u vra në luftë kundër mbretit të ilirëve Bardhylit dhe froni i kaloi djalit të tij të vogël, Amynta IV me regjent Filipin II që më vonë e mori vetë pushtetin në dorë, sepse Maqedonia kërcënohej të zhdukej si shtet nga fqinjët e saj.

    Filipi II i Maqedonisë 382-334 p.l.k.

    Filipi ishte mbret i Maqedonisë gjatë viteve 356-334 p.l.k.. Ai lindi në vitin 382 p.l.k. nga një baba maqedonë dhe një nënë ilire nga Lynkestia e quajtur Euridike. Nga martesa me
    Amynten II, ajo lindi 3 djem dhe një vajzë". Euridike ishte vajza e princit të lynkestëve, mbesa e mbretit ilir, gruaja e Amyntës së dytë mbretit të Maqedonisë, nëna e Filipit II dhe gjyshja e Aleksandrit të Madh. Me vdekjen e të shoqit të saj, ajo së bashku me dhëndrin Ptoleme, morën realisht pushtetin në dorë në Maqedoni dhe Filipin e dërgoi peng në Iliri tek Lynkestët, për të garantuar marrëveshjen e paqes midis Lynkestisë dhe Maqedonisë, e vendosur që me martesën e princeshës Euridike me Amyntën. Pas Ilirisë Filipi dërgohet peng në Tebë. Situata do të ndryshojë më vonë, pasi trashëgimtari i fronit maqedonas, Perdika vritet në luftë me ilirët, dhe froni maqedonas i jepet të birit të tij, Amynta, me regjent Filipin që kthehet në Maqedoni. Në vend plasë kontradikta për marrjen e pushtetit ndaj dhe Filipit iu dha kurora e mbretit të Maqedonisë. Kështu në 359 p.l.k. Filipi, hipi në fronin mbretëror kur ishte 23 vjeç.

    Jeta e Filipit II

    Filipi gjatë viteve të adoleshencës kishte qëndruar peng në Lynkesti dhe Tebë nga ku mori shumë njohuri të artit luftarak. Ai ishte një burrë tipik maqedonas, të cilit i pëlqente të
    pinte, por edhe punonte shumë. theopompi thotë se "Çështja e jetës që Filipi kuptonte më pak ishte velra e parasë" këtë zakon e trashëgoi dhe i biri i tij Aleksandri i Madh, i cili pasuroi të gjithë ata që e ndoqën nga mbas duke mos mbajtur asgjë për vete. Ai i kishte shumë për zemër gratë dhe binte në dashuri nga shkonte rrugës duke lënë shumë fëmijë të ligjshëm, dhe të paligjshëm. Gruaja e parë e tij e ligjshme ishte ilirja Audata, me të cilën pati një vajzë, Kynën. Por më vonë gjërat do të ndryshonin pasi në ishullin e Samotrakës ai njohu një grua të bukur, princeshën epirote Olimpian, e cila me emrin e saj origjinal është quajtur Mirtal. Ishte e bija e mbretit Neoptolem I.

    Siç thotë Vajgal, vizita e Filipit në Samotrakë pati rëndësi për historinë botërore se aty pa gruan me të cilën u martua, dhe që u bë nëna e Aleksandrit të Madh. Olimpia ishte një
    bionde e bukur me flokë me onde të mëdha. Ajo merrej me zbutje gjarpërinjsh, ishte shumë fetare, ambicioze dhe xheloze. Marrëdhëniet mes Filipit e saj nuk ishin të mira, pasi ajo pretendonte se Aleksandrin nuk e kishte me të, por me Amonin, perëndinë më të lartë. Kjo e tërbonte Filipin, sepse ajo me Amonin, që ishte një gjarpër i pështirë, rrinte në shumicën e kohës, madje dhe flinte, fakt që do t'i jepte fund dashurisë së tij për të. Mohimi i atësisë së padiskutueshme të Aleksandrit, e xhelozonte pa masë Filipin, i cili urrente nëpërkën Amon, që i kishte rrëmbyer dashurinë e gruas, dhe atësinë e të birit. Në fakt Olimpia si nënë e si besimtare e ndiente se nuk kishte lindur një mashkull dosido, por Aleksandrin, një nga burrat më të mëdhenj të njerëzimit, një burrë biblik.

    Jeta politiko-ushtarake e Filipit të II

    Qëllimi krysor i Filipit ishte zgjerimi i Maqedonisë, prandaj ai filloi të forcojë ushtrinë, duke formuar kalorësinë me 600 ushtarë, ndërsa këmbësoria ishte e pajisur me falanga prej 7 metrash dhe një shpatë të shkurtër, përkrenare dhe mburojën.

    Fushatën kundër lynkesteve

    Filipi fushatat e tij ushtarake në fillim i drejtoi kundër lynkestëve, fisit të së ëmës, sepse nuk mund të vazhdonte të varej nga ata, ndërkohë që pretendonte të zgjeronte territoret e
    shtetit të tij dhe për këtë duhet të kishte prapavijën e sigurt. Lynkestët që nga viti 423 p.l.k. kishin dominuar me politikën e forcën e tyre ushtarake në Maqedoni, por Filipi i detyroi
    që mos kishin më atë rol, sepse i mundi.

    Dëbimi i kolonive greke nga territori maqedonas

    Pas kësaj ai pushtoi dhe dëboi të gjitha kolonitë greke në gjirin e Selanikut, pasi i shihte si shkaktare të rrënimit të ekonomisë vendase. Në luftë për marrjen e kolonisë greke të
    Methanës ai humbi dhe njërin sy pasi u godit nga një grek me emrin Aster. Ai filloi të presë monedha ari, të cilët u përhapën kudo në botën tregtare, sepse futi në dorë disa miniera ari në vendet që pushtoi.

    Pushtimi i Paionisë, Thrakisë dhe Skithisë

    Më vonë zgjeroi territoret në Paioni, Thraki, Skithi, dhe në këto territore zhduku 200 koloni greke, duke e çuar kufirin në Helespont, ku sot ndodhen ngushticat e Dardaneleve e Bosforit, ndërsa në veri deri në Danub.

    Pushtimi i Greqisë nga Filipi II

    Fitoret kundër grekëve i festonte me komedi greke, pasi atij i pëlqente të qeshte e pinte gjithë ditën. "Athinës i dërgonte fjalë se kishte dashur që të spastronte brigjet e atdheut të tij prej kolonizatorëve të huaj, të cilët nuk kishin asnjë të drejtë mbi tokën maqedonase". Pasi dëboi të gjithë kolonët grekë kudo në tokat e pushtuara prej tij, kërkonte marrëdhënie të mira me grekët, pasi tani donte t'i pushtonte dhe vetë ata. Në botën greke këtë synim të Filipit ishin të paktë ata që e kuptonin, dhe njëri prej tyre ishte Demosteni, i cili njihet në histori për Filipiket, të cilat ishin fjalimet publike kundër barbarit Filip, që kërcënonte interesat e botës greke. Madje Demosteni mburrej se kur të shkonte në Maqedoni do e vinte Filipin me shpatulla pas murit, por në realitet kur shkoi s'tha asnjë fjalë, pasi nga natyra ishte shumë frikacak, ligjëronte kundër Filipit, por kur ishte larg.

    Ai priste shkakun të pushtonte Greqinë e cila ishte e pasur, dhe preteksti erdhi kur në Pele, kryeqytetin maqedonas, vjen një lajmëtar nga Delfi, i cili i kërkon ndihmë Filipit për
    ndëshkimin e malësisë së Amfisas, pas ata kishin grabitur tempullin e Delfit. Kështu, çasti i ëndërruar për të pushtuar Greqinë erdhi nga vetë grekët, ai mori të birin Aleksandrin dhe u nis. Teba, mikja e tij ishte bërë me Athinën, të cilën e kishte ngritur në këmbë Demosteni. Kështu filloi një luftë maqedono-greke, ku Sparta e Arkadhia qëndruan asnjanëse. Pasi pushtoi Amfisasin ai i propozoi Athinës dhe Tebës paqe, por ato nuk deshën. Atëherë në frontin kundër tebanëve vendosi të birin Aleksandër, i cili kishte përballë çetën e shenjtë tebane, të cilën e asgjesoi komplet dhe i shkoi në ndihmë të atit kundër Athinasve. Athinasit morën arratinë së bashku me Demostenin, i cili me filipiket e tij i kishte çuar në luftë.

    Filipi ishte burrë i madh, ai nuk u tregua ashpër me të humburit, disa athinas të shquar i uli për të ngrënë në tavolinë me të pas fitores dhe lëshoi robërit e luftës, por nuk u soll
    kështu me tebanët, pasi ata e kishin ngrënë në besë se nga miq të tij ishin bërë armiq, duke u bashkuar me Athinën. Kështu ai pushtoi tërë botën greke, përveç Spartës. Tani e kishte të lehtë të përdorte grekët si të donte për qëllimet e tij, duke i vrarë në sedër ai u kujtoi persët, armiqtë e tyre, por që në fakt ishin më tepër të Filipit, se sa të grekëve, të cilët putheshin e përqafoheshin me persët prapa krahëve të maqedonasve. Megjithatë ai arriti t'i detyronte grekët që të merrnin pjesë në luftë kundër persëve dhe për këtë në vitin 337 p.l.k. u mblodh Kuvendi i Korinthit, në të cilin ai u bë komandant i ushtrisë greke. Kështu Filipi me luftë e me zgjuarsi arriti të vendosë nën sundimin e tij botën greke që ishte e pasur dhe ta përdorë atë si mashë për qëllimet e veta.

    Bashkimi që i bëri Filipi me forcë botës Greke, ishte në të mirën e Grekëve, të cilët për shkak të xhelozisë e ambicies së tyre kishin pataksur botën e kohës, sepse i kishin larë në
    gjak territoret greke, në luftë me njëri-tjetrin. Ajo që ndërpreu fushatën e Filipit kundër persëve ishte rënia në dashuri me një grua tjetër që quhej Kleopatra, e cila donte të bëhej mbretëreshë, ambicje që do t'i hante kokën asaj dhe Filipit. Dashnorja e re e Filipit pretendonte të mënjanonte mbretëreshën e Maqedonisë, Olimpian. Në fakt ajo nuk i kishte bërë hesapet mirë pasi nuk kishte grua të matej me Olimpian, madje dhe as edhe vetë Filipi nuk merrej dot me të. Ajo e akuzoi Olimpian se Aleksandrin nuk e kishte me Amonin, por me një burrë tjetër të vdekshëm dhe se ia kishte dredhur Filipit, por që në fakt nuk diskutohej që Aleksandri ishte i biri i Filipit, sepse Olimpia nuk njihej si imorale.

    Meqë Aleksandri s'ishte i Filipit dhe as i Zotit më të lartë, Amonit, ajo pretendonte të lindte trashëgimtarin e fronit. Filipi aq sa i fortë ishte në fushën e betejës, aq i dobët bëhej
    me gratë, sepse dashurohej marrëzisht prapa tyre, kështu ai ndau Olimpian dhe u martua me Kleopatrën. Por gjatë dasmës ndodhi një incident pasi një i afërm i nuses së re, uroi që
    së shpejti të lindë trashëgimtari i fronit. Atëherë Aleksandri, që ishte detyruar nga Filipi të merrte pjesë në dasmë, përmbysi tavolinën e tha "Pse kopil jam unë!" Filipi ngriti shpatën të qëllonte të birin, por rrëshqiti e ra. Pas kësaj Aleksandri iku te fisi ilir i gjyshes në Lykesti për një vit dhe Olimpia në Epir te familja e saj. Filipi sulmoi Lynkestet, për të marë me forcë të birin por s'i mundi dot dhe nuk arriti të marrë Aleksandrin nga fisi i gjyshes, ku qe strehuar. Në betejën me Lynkestët, Filipi për pak humbi jetën. Pas një viti ai kërkoi të pajtohej me Aleksandrin, por ky i fundit vuri kusht që e ëma të kthehej në Maqedoni e të respektohej, kusht që Filipi e pranoi. Për të forcuar miqësinë me fisin e Olimpias, ai i dha mbretërit të Epirit, vëllait të saj, të bijën për grua të quajtur Kleopatra. Në dasmën e së bijës së tij Kleopatra me mbretin e Epirit, grekët, persët dhe Olimpia ngritën një komplot. Ata nxitën një ushtar të tij, i cili e vrau Filipin me thikë në zemër. Pas kësaj Olimpia vret nusen e re të Filipit së bashku me fëmijën e saj, dhe për këtë krim Aleksandri e qortoi ashpër. Në fronin maqedonas hipën Aleksandri i Madh.

    Filipi mbetet i famshëm në histori se e bëri Maqedoninë nga një mbretëri të vogël malësore vasale të një fisi ilir të Lynkestëve, në një mbretëri të madhe, nga Danubi në Egje duke
    pushtuar edhe Greqinë. Ai ngriti një ushtri moderne për kohën pa të cilën Aleksandri nuk do të kishte pushtuar dot pjesën më të madhe të botës së atëhershme në një kohë rekord.
    Filipi ka një pjesë të meritës në veprën që realizoi Aleksandri.

  12. #12
    Aleksandri i Madh i Maqedonisë 356-323 p.l.k.



    Aleksandri i Maqedonisë padyshim është burri dhe strategu ushtarak më i madh që ka njohur njerëzimi deri më sot. Sot për të fituar të drejtën e pasardhësit të tij, janë futur në
    garë shumë kombe, të cilat nuk kanë të bëjnë fare me Aleksandrin dhe Maqedoninë antike. Cila është e vërteta? Cilës etnie i përket ai?

    Etniciteti i Aleksandrit të Madh të Maqedonisë

    1 – Emri i vërtetë mbretëror i Aleksandrit të Maqedonisë është Mirjamun Aleksandër (Alexander's royal name Meryamun Setepenra Alexandro) Këtë emër e ka vendosur në një mbishkrim në Egjipt ku thuhet një citim dhe në fund vendoset emri i tij "Horus, the strong ruler, he ëho seizes the lands of the foreigners, beloved of Amun and the chosen one of Ra –meryamun setepenra Aleksandros". Emri i Aleksandrit, Mir-jam-un do të thotë nga shqipja Mir-jamun, jam mir unë. Pra, Aleksandri e ka emrin shqip të pastër.

    2 – Babai i tij ishte Filipi II i Maqedonisë, i cili ishte gjysmë Maqedon dhe gjysëm nga fisi ilir i Lynkestëve të cilët banonin rreth liqenit të Ohrit dhe kishin kryeqytet Manastirin e
    sotëm.

    3 – E ëma e tij ishte Mirtali ose Olimpia, princesha e Epirit, i cili në antikitet është quajtur nga autorët antikë grekë si popull "barbar" që ka kuptimin jo-grek, pra që nuk ka të njëjtën
    gjuhë dhe zakone me grekët dhe janë të shumtë autorët që i kanë quajtur me emrin pellazg. Epiri historikisht është banuar ashtu siç banohet edhe sot në pjesën më të madhe të tij nga rraca shqiptare.

    4 – Në të gjitha të dhënat e autorëve antikë, Maqedonia asnjëherë s'është quajtur nga grekët si greke, por si barbare, pra jogreke. Autori Pompe Trogu që ka shkruar një vepër të
    plotë për Maqedoninë, e cila ka ardhur përmes Justinit, shprehet "Populli quhej pellazg, kurse krahina Beotia". Straboni i quan me gjuhë dhe zakone të njëjta si maqedonasit dhe epirotët pellazgë. Maqedonasit janë quajtur si paion, por paionët ishin ilirë që tregon se edhe maqedonët ishin ilir. Maqedonasit kishin një gjuhë të tyre që ndryshonte nga gjuha greke. Ka fakte të forta që ata flisnin me përkthyes dhe se Aleksandri, ushtrisë së vet i fliste maqedonisht dhe grekëve, greqisht, të cilën nuk e zotëronte mirë. Kur ka fakte që maqedonasit flisnin një gjuhë të ndryshme nga grekët atëherë si ishin grek kur nuk flisnin asnjë dialekt greke. Nëse ishte grek pse duhet që Aleksandri të mësonte greqisht? Që këtu del se Aleksandri ishte 100 përqind ilir. Them 100 përqind sepse nga e ëma ishte epirot nga i ati 50 përqind ilir e 50 përqind maqedonas, por siç e pamë maqedonasit ishin pellazgo-ilirë, atëherë në dejet e tij rridhte 100 përqind gjak pellazgo-ilir, pra shqiptar. Historia duhet të thotë të vërtetën dhe t'u japë shqiptarëve meritat që ata kanë në lindjen dhe rritjen e burrave të mëdhenj si Aleksandri. Grekët apo sllavët mund të pretendojnë Aleksandrin vetëm nëse plotësojnë një kusht, nëse në dejet e tyre rrjedh gjak iliro-shqiptar. Kur të vërtetojnë përqindjen e gjakut iliro-shqiptar në dejet e tyre, atëherë mund të pretendojnë se në raport me përqindjen e gjakut shqiptar që kanë, është edhe përqindja që u përket Aleksandri.


    Kush është Aleksandri i Madh? Cila është jeta dhe vepra e tij?


    Aleksandri lindi në një ditë vjeshte me stuhi në tetor të vitit 356 p.l.k. në pallatin mbretëror të Maqedonisë, ndërsa sipas gojëdhënave të popullit shqiptar ka lindur në Emathia dhe
    pasi u bë një vjeç, Mirtali e çon në Pela. Disa thonë se Emathia mund të jetë Mat i sotëm, por kjo mund të vërtetohet vetëm nga të dhënat arkeologjike në të ardhmen. Mirtali nëna e tij një natë para martese thuhet se kishte parë në ëndërr se një rrufe shkrepi mbi trupin e saj, ndërsa Filipi pa në ëndërr një natë pas martese sikur vulosi me unazën e tij me kokë
    luani trupin e Olimpias. Pra, nga ëndrrat që panë të dy prindërti e tij, ishte shkruar se do lindte një njeri i madh.

    Profecia e Biblës për Aleksandrin

    Po të shikosh me vëmendje Biblën te profecia e Danielit, lajmërohet që në shek. e 7 p.l.k. lindja e Aleksandrit. Kështu te profecia e Danielit te "Vegimi i dashit dhe Cjapit" thuhet: "Pashë një dash që godiste kundrejt perëndimit, drejt veriut dhe drejt jugut. Asnjë kafshë nuk mund t'i rezistonte, askush nuk mund të çlirohej nga pushteti i tij, kështu ai bëri atë që deshi, dhe u bë i madh ndërsa kisha parasysh këtë, ja ku po vinte nga perëndimi një cjap që përshkonte tërë sipërfaqen e dheut pa prekur tokën. Cjapi kishte një bri të madh midis syve të vet. E pashë që i afrohet, dhe të zëmrohet kundër tij pastaj i ra me bri dashit dhe copëtoi dy brirët e tij ndërsa dashi nuk kishte fuqi për t'i rezistuar kështu e hodhi për tokë dhe askush nuk mund ta çliroi dashin nga pushteti i tij. Cjapi u bë shumë i madh, por kur u bë i fuqishëm biriri i tij i madh u thye, në vend të tij dolën katër brirë të mëdhenj që drejtoheshin në të katër erat e qiellit". Po te Danieli shpjegohet "Dashi me dy brirë që ti ke parë, përfaqëson mbretin e Medisë dhe Persisë. Cjapi leshtor është mbreti i parë i Javanit dhe briri i madh që ishte mes syve të tij, është mbreti i parë. Briri i thyer dhe katër brirët që dolën në vend të tij janë katër mbretërit që do të dalin nga ky komb, por jo me të njëjtën fuqi të tij" Dashi ishte mbreti i Medisë e Persisë, të cilët në shekullin e 6 e 5 p.l.k. arritën të vendosin nën vasalitetin e tyre Maqedoninë e Thrakën, por duhet theksuar veç Greqisë.

    Ndërsa cjapi me një brir është Aleksandri i Madh, i cili mundi mbretin e Persisë, Darin III që na paraqitet me simbolin e dashit. Ky cjap pushtoi Persinë e territore të tjera shumë
    shpejt, përreth 10 vjet, ashtu siç thuhet aty ku cjapi "përshkonte dheun pa prekur Tokën", ashtu si e realizoi Aleksandri. Briri i thyer në katër pjesë në drejtimet e erës ishte ndarja e mbretërisë së Aleksandrit nga gjeneralët e tij të një kombësie me të ashtu siç u nda në të vërtetë ndërmjet gjeneralëve të tij Ptolemeut, Lisimakut, Antipatrit, dhe Selekut.

    Danieli e jep të njëjtën profeci te "Konflikte të ashpra deri në kohën e mbarimit" ku thotë "Atëherë do të dalë një mbret i fuqishëm që do të sundojë mbi një perandori të madhe dhe do të bëjë çfarë të dojë. Por kur të jetë formuar mbretëria e tij do të coptohet e do të ndahet në drejtim të katër erërave të qiellit, por jo midis trashëgimtarëve të tij dhe as me po atë forcë me të cilën ai mbretëronte, sepse mbretëria e tij do të çrrënjoset do t'u kalojë të tjerëve dhe jo trashëgimtarëve" Mbretëria e tij u ndaj midis katër gjeneralëve, por të së njëjtës kombësi me të, dhe jo midis trashëgimtarëve të tij, ashtu si ndodhi në realitet, sepse djemtë e tij nuk trashëguan asgjë.

    Dhe sa për sqarim me emrin Jovan, Zoti në Bibël ka quajtur nipin e Nohut të birit të Jafetit që mitologjia thotë se pellazgët e mbajnë si gjyshin e tyre. Duke qenë se Aleksandrin në Bibël e quan bir të Jovanit, atëherë me këtë emër kuptohet popullsia pellazge e Maqedonisë e rrethinat gjë që vërteton se kjo popullsi është aq e vjetër, sa thonë dhe grekët e lashtë, të cilët thonë se me parë ka dalë pellazgu në tokë, se sa hëna. Pra, dhe para Zotit, Aleksandri s'ka të bëjë me kombësi tjetër, veç asaj më të vjetër evropiane që është quajtur pellazge që nuk është e ardhur por vendase. Zoti bën fjalë për një mbret, populli i të cilit ka aty që nga koha e Nohut, dhe s'është i ardhur siç janë disa kombe që sot pretendojnë se janë pasardhës të Aleksandrit. Zoti të birin e Jovanit, pra Aleksandrin, në Bibël e quan cjap, edhe Pirroja dhe Skënderbeu në kapelet e tyre vunë kokën e dhisë është kjo rastësi apo ata e kanë njohur Shkrimet e Shenjta ku flitet për të. Kjo është një temë interesante, që meriton të diskutohet më thellë. Një tjetër simbol që ka pasur Aleksandri, ka qenë shqiponja, të cilën e përdori si Pirroja dhe Skënderbeu, dhe sot shqiptarët e kanë në flamur dhe emrin e shtetit. I dhanë këto detaje për të kuptuar lexuesi se sa i rëndësishëm është Aleksandri në hsitorinë botërore dhe atë të Zotit.

    Jeta e Aleksandrit të Madh

    Edukimi kulturor-ushtarak

    Deri në dy vjeç për të u kujdes dadoja e quajtur Lanika Mila, të cilën e deshi shumë gjatë gjithë jetës së tij dhe më vonë për edukimin e tij, Mirtali solli nga Epiri një njëri të vetin të
    quajtur Leonidha, që e edukoi për 10 vjet. Ishte një djalë bjond me sy bojëqielli, lëkurë të trëndafiltë, tepër i bukur, dhe një paraqitje më tepër i ngjante Olimpias. Kishte marrë nga
    ajo zgjuarsinë, trimërinë, ambicien, besimin fetar, ndërsa nga Filipi besnikërinë, trimërinë, pijen dhe prishjen e parave. Olimpia e mbante larg nga Filipi, pasi ajo po e rriste që ta bënte të madh; për të nuk ishte as më shumë e as më pak, por vet biri i Zotit më të lartë Amon dhe jo i Filipit. Nga ana tjetër Filipi donte ta shkëpuste nga influenca e Mirtalit që ta edukonte me artin ushtarak, gjë që e bëri shumë mirë ai dhe Leonidha. Filipi zgjodhi Aristotelin që ta edukonte me filozofi, letërsi. Marrëdhëniet e tij me Aristotelin nuk ishin aq të mira, pasi ai s'e vlerësonte shumë. Plutarku thotë se "Aristoteli shtypi në librat e tij disa nga parimet filozofike që u kishte mësuar nxënësve të tij. Aleksandri i dërgoi letër e tha: "Gjithçka na mësuat ju, ia bëtë të ditur gjithë botës, përsa më përket mua, do doja t'ua kaloja të tjerëve më fort në dituri se sa në fuqi e ndikim vetjak". Pra këtu del qartë ambicia e dëshira e tij për të qenë i ditur më tepër se të tjerët. Në moshën 16 vjeç ai mbante pushtetin real në Maqedoni, kur Filipi ikte për fushata ushtarake.

  13. #13
    Virtytet e tij si njeri


    Aleksandri njihet në histori jo vetëm si strategu më i madh i njerëzimit, por edhe si një nga burrat me mendje dhe me zemër të madhe. Në histori ka disa ngjarje që çudisin të gjithë
    ata që i lexojnë. Kështu ishte sjellja e tij e mirë me familjen e Darit. Në betejën e Isos, ai zuri peng të gjithë familjen e Darit: nënën, gruan dy bijat dhe princin trashëgimtar të
    Perandorisë Perse, pra të birin e vetëm të Darit. Çuditesh nga marrëdhëniet e mira që mbajti me këtë familje për 10 vjet, edhe pse ai luftonte kundër Darit III. Nëna e Darit do të bëhej nënë e tij deri në fund të jetës, pasi ai e trajtoi atë si nënë, edhe pse luftonte kundër të birit të saj. Edhe ajo, nga ana e saj, e donte Aleksandrin sikur ta kishte bir, dhe u bë një nënë e dytë për të, madje, kur vdiq Aleksanri, ajo nuk duroi dot dhe vdiq pesë ditë pas tij. Ku është parë në histori që të dojë si birin e vet nëna e kndërshtarit.

    Gruan e Darit e trajtoi si mbretëreshë dhe nuk lejoi ta prekte askush me dorë, madje as shfaqi dëshirën ta shikonte. Gjatë kohës që gruaja e Darit qëndronte në kampin e Aleksandrit, sëmuret rëndë dhe vdes. Aleksandri u prek shumë sikur ta kishte nënë. Qau, mbajti zi dhe agjeroi për të. I bëri varrimin si mbretëreshë. Dari s'e besoi kur i dëgjoi që ai
    ia kishte respektuar gruan dhe familjen sikur ta kishte të tijën, dhe thuhet se iu drejtua perëndisë dhe i tha: "Nëse mbretërisë persiane i ka ardhur fundi, po ju lutem që asnjë tjetër të mos hipë në fronin e Kirit, përveç Aleksandrit të Maqedonisë". Të dyja vajzat e Darit i trajtoi si motra dhe si princesha, madje ai së bashku me shokun e ngushtë do të martoheshin pas dhjetë vjetësh me këto dy princesha. Princin trashëgimtar të Persisë të birin e Darit e trajtoi si vëlla dhe e mbajti afër vetes. Është unikale në histori që një pushtues të sillet kaq mirë me robërit e vet. Kjo tregon fisnikërinë e këtij burri të madh edhe pse ende ishte 23 vjeç dhe kulturën e lartë të fisit të lavdishëm, nga ku ai kishte gjakun.

    Të njëjtën gjë bëri edhe me vet Darin, kundërshtarin e tij më të madh, me të cilin luftoi për disa vite. Pas betejës së Guagamelës, truproja e Darit e kishte detyruar atë të abdikonte nga froni dhe pritej ta vriste. Kur mori vesh Aleksandri, u nis menjëherë me një grup të vogël kalorësish, por qe vonë se e gjeti Darin duke dhënë shpirt. Aleksandri e puthi në ballë Darin, duke i thënë "të betohem se këtë nuk e kam dashur kurrë" dhe dha urdhër të varrosej si mbret pranë familjes mbretërore perse. Truprojën e Darit e kapi, dhe e lidhi midis dy pemëve, duke e shqyer më dysh, si ndëshkim për vrasjen e Darit. Edhe pse ishte vetëm 25 vjeç, ai e nderoi dhe e varrosi kundërshtarin e vet si mbret. Ai kishte bërë plan që Darin të mos e vriste, por t'i jepte një pjesë të mbretërisë dhe ta linte të jetonte si mbret me familjen e tij. Në vitet e fundit të jetës u bë shumë nevrik dhe në gjaknxehtësi vrau të birin e dados Lanika Mila, i cili e shau duke i thënë se ti s'je biri i Zotit, se unë të kam shpëtuar jetën. Në fakt Aleksandri ishte shumë besimtar dhe e mbante veten sipas frymëzimit të nënës së tij si bir të Zotit, dhe nëse e kundërshtoje për një gjë të tillë, të ikte koka. Pas vrasjes u pendua aq shumë sa qau tre ditë e netë, dhe donte të vriste veten por s'e lanë rojat e tij. Pra pavarësisht faktit që ai ishte i pamëshirshëm me ata që e kundërshtonin, ai pendohej shumë, aq sa donte të vriste dhe veten kur u bënte keq atyre.

    Aleksandrit nuk iu dorëzua Jerusalemi, sepse i qëndroi besnik Dari. Meqë ishte vend i shenjtë Aleksandri si besimtar që ishte, ia kishte frikën dhe nuk bëri luftë me të, por i kërkoi të futej në qytet që t'i bënte kurbane perëndisë së tyre, që pas disa shekujsh do të bëhej perëndia e pjesës më të madhe të njerëzimit. Priftrinjtë pranuan dhe Aleksandri bëri një dem kurban dhe u largua pa pasur në mend që ta pushtonte Jeruzalemin, i cili mbeti i vetmi vend i papushtuar, ndërkohë që të gjitha territoret rreth tij ishin pushtuar. Një gjeneral i tij i tha, si e nderove kryepriftin që mban anën e Darit dhe ai iu përgjigj: "Unë nuk nderova personin, por Zotin e tij. Madje, shumë historianë thonë që Aleksandri ndoshta e ka pyetur si besimtar që ishte nëse kishte ndonjë profeci për të Bibla dhe prifti duhet t'i ketë treguar profecinë e Danielit. Besoj se profecinë e Danielit ai dhe Olimpia e kanë ditur.

    Ndërkohë që po ndërtonte flotën për të pushtuar tokat deri në Gjibraltar sëmuret rëndë dhe vdes shoku, Hefesti të cilin e kishte si vëlla. Hidhërimi e tërboi. Nuk kishte njëri ta ngushëllonte për vdekjen. E humbi arsyen, dhe qau tri ditë mbi kufomën e tij, shkuli flokët dhe i qethi, preu jelet e kuajve dhe dha urdhër që të mbante zi gjithë Perandoria. Varrimin e tij e bëri në Babiloni në një monument madhështor. Në fakt atë e kishte pasur shok që nga fëmijëria dhe ishte i vetmi njëri besnik që kishte, sepse po të mos kishte qenë ai mundej që Aleksandri të ishte vrarë nga komplotet, ashtu si ndodhi menjëherë pas vdekjes së Hefestit. Disa njerëz e akuzojnë Aleksandrin se ishte homoseksual, dhe se Hefestioni ishte dashnori i tij, që është tepër qesharake. Këta njerëz xhelozë për lavdinë e tij dhe ngaqë nuk mund të ëndërrojnë kurrë që të bëhen as hija e tij, duan të hedhin baltë mbi burrërinë dhe veprën e Aleksandrit, duke shpifur gjëra të tilla. E vërteta është se këta nuk kanë parë traditën e popullit nga ku lindi dhe u rrit Aleksandri që e vlerësonte shoqërinë, edhe sot te pasardhësit e tij direkt, që janë shqiptarët, dy meshkuj mbajnë shumë shoqëri me njëritjetrin, aq sa mund të japin jetën për njëri-tjetrin, dhe ky është një virtyt i mashkullit shqiptar. Ndërsa sot ka plasur një epidemi e madhe e homoseksualizmit, aq sa ka kombe, që gjysma e burrave janë zhburrëruar duke u kthyer në femra, meshkujt e kombit shqiptar nga ana sentimentale vdesin për femrat, madje janë të pangopur. Nuk duhet ngatërruar homoseksualizmi tek grekët të cilët e sollën nga Lindja e Mesme, me shoqërinë mashkullore që kanë shqiptarët, pasi Aleksandri në dejet e tij nuk pati as 1 përqind të gjakut grek sipas autorëve antikë grekë.

    Jeta sentimentale

    Ai ishte i frymëzuar nga nëna e tij që ishte hyjnor dhe pjesën më të madhe të adoleshencës e ka kaluar duke menduar për lavdi. Gjatë kësaj kohe Olimpia kujdesej për jetën sentimentale të princit hyjnor, duke i gjetur dashnore tokësore, siç thotë Vajgali. Pasi filloi betejat në perëndim, ai u dashurua me një vejushë me të cilën pati një djalë që lindi gjatë rrethimit të Tirit dhe që i vendosi emrin Herkul, për nder të perëndisë së qytetit, i cili e ndihmoi ta pushtonte. Pati një djalë dhe me një princeshë tjetër të një qyteti të quajtur Masaga, të cilit ia vuri emrin Aleksandër. Gjatë kohës së pushtimit të Baktrinës, ai u dashurua me princeshën Roksana, të cilën e kishte rob lufte dhe mund të bënte çfarë të donte, por ai nuk e preku me dorë. Aleksandri i kërkoi dorën të atit të vet, të cilin e kishte mundur dhe u martua me të bijën e tij, e cila do lindte një djalë të quajtur Aleksandër pas vdekjes së tij. Komandantët Maqedonë nuk e donin një martesë të tillë, sepse ata pretendonin që mbreti i tyre të merrte një grua nga kombi i vet, andej nga kishin marrë gjithmonë mbretërit maqedonas si në Maqedoni, Epir, Iliri. Ata nuk e njohën dhe respektuan kurrë Roksanën si mbretëreshën e tyre, madje quanin bashkimin e tyre si bashkëjetesë dhe jo si martesë të vlefshme. Para se të vdiste, u martua dhe me të bijën e Darit, të cilën nuk e preku me dorë për rreth 10 vjet të ngujuar në kampin e tij, deri ditën që u martua. Vajza e Darit, pas vdekjes së tij, vritet nga Roksana xheloze, e cila në atë kohë ishte shtatzënë dhe lindi djalin trashëgimtar të Aleksandrit, që nuk e trashëgoi kurrë të atin.

    Jeta politiko-ushtarake e Aleksandrit të Maqedonisë.

    Pas vrasjes së Filipit nga një komplot greko-persë me asistencën e veçantë të ish mbretëreshës së shkurorëzuar Mirtali, në moshën 20 vjeç, Aleksandri mori fronin Maqedonas. Ai menjëherë filloi të përgatisë ushtrinë për në lindje, për luftë kundër persëve. Aleksandri kishte pasur përvojë në drejtimin e shtetit maqedonas, sepse Filipi kur ikte në fushata ushtarake e linte atë të kujdesej për Maqedoninë. Ai kishte marrë pjesë në disa beteja që në moshën 16-17 vjeç, ku midis të tjerave kishte shkatërruar Çetën e Shenjtë Tebane dhe i kishte shpëtuar jetën Filipit disa herë. Grekët të cilët mendonin se me vdekjen e Filipit s'kishin më punë me Maqedoninë, filluan ta shihnin me mospërfillje Aleksandrin, por që shumë shpejt e panë se me kë kishin të bënin. Grekët filluan të shpallin pavarësinë nga Maqedonia, ndërsa Demostenit i qe dukur Aleksandri si "një budalla qesharak i padëmshëm" kjo tregon qartë se sa fjalë të pa menduara ka thënë Demosteni.

    Betejat ushtarake

    Bukuroshi hyjnor mori ushtrinë dhe doli një xhiro nga Greqia por sa mbërriti atje, nuk pati burrë t'i dilte para, as dhe vetë Demosteni. Grekët pranuan që ta njihnin si komandant të të gjithë Greqisë. Pas kësaj, ai shkoi deri në Danub ku kontrolloi territoret e pushtuara, dhe u kthye me të shpejtë se mori vesh që mbreti ilir Kliti, i cili mendonte të merrte kontrollin e Maqedonisë, meqë vdiq Filipi shkeli kufijtë maqedonas e po marshonte drejt Pelës.

    Beteja e Pelionit.

    Në Pelion u zhvillua beteja midis mbretit ilir, Kliti, i ndihmuar nga mbreti i Taulantëve, Glaukia me mbretin e Maqedonisë, Aleksandër. Në këtë betejë Aleksandri pësoi të vetmen dhe të fundit disfatë në jetën e tij, ku mbeti i plagosur rëndë me gurë në kokë, aq sa u hap lajmi se vdiq. Ushtria e mbretit ilir fitoi. Pra Aleksandri nuk e pati të lehtë të fitojë me burrat e fisit të tij që ishin aq luftëtarë sa ai. Por ai ishte gjeni ushtarak; pas tre ditëve kur ilirët mendonin se i shpartalluan, ai kthehet e sulmon në befasi dhe fiton, por nuk shkel më tej tokat ilire, sepse donte vetëm të siguronte prapavijën kur të nisej ndaj persisë.

    Masakra e Tebës

    Në kohën kur u plagos në kokë në luftë me ilirët, në Greqi u hap fjala se vdiq dhe grekët u ngritën në këmbë kundër pushtuesit maqedonas. Tebanët rrethuan garnizonin maqedonas
    që u mbyll në kështjellë për të luftuar. Aleksandri vjen me të shpejtë dhe i kërkon Tebës paqe, por përgjigjja e saj ishte se do bashkohej me Persët kundër Maqedonisë. Persia kishte qenë armike e Greqisë më tepër se sa e Maqedonisë dhe tani që Aleksandri përgatitjej të luftonte kundër saj, grekët preferonin më mirë persët. Pa dyshim kjo e tërboi Aleksandrin, i cili së bashku me gjeneralët e mirë që i kishte lënë Filipi e mori mjaft lehtë Tebën që e kishte ngrënë në besë dy herë, një herë të atin e tij e një herë atë. Ndërsa Filipi u hakmor duke mos varrosur kufomat e mos çliruar robërit, hakmarrja e Aleksandrit qe e paparë. Ai masakroi dhe vrau 6000 tebanë dhe shiti si skllevër 8000 të tjerë, shkatërroi Tebën deri në themel. Kjo masakër e parë e jetës së tij tmerroi tërë botën greke, që kishte ngritur krye, e cila filloi të hynte në garë se kush do i nënshtrohej më shumë. U pa se Aleksanri qe më i tmerrshëm se i ati dhe me të nuk bëhej shaka. Pasi vuri në kontroll prapavijën, shiti pasurinë e tij për të mbajtur 30 mijë ushtarë dhe 5000 kalorës për një muaj, përshëndeti të ëmën, që e donte shumë dhe iku drejt Lindjes për të mos u kthyer më kurrë. Ndalesën e parë e bëri në Trojë, ku i bëri kurban heronjve të saj, pasi ai ishte i marrosur pas tyre dhe filloi të përgatitej kundër Persisë.

    Beteja e Granikos

    Dari III i dërgon një letër ku e këshillon që të kthehet në shtëpi tek e ëma, një kamzhik që tregonte se Aleksandri do rrahur, një top që të lozë dhe një arkë me flori që ta kishte si para xhepi. Dari e quante atë fëmijë të papjekur, mëndjemadh dhe kokëfortë. Aleksandri s'e prishi gjakun fare, mobilizoi ushtrinë dhe fiton në Graniko kundër ushtrisë së Darit, ku mbetën të vrarë dhëndri dhe kunati i Darit. Në ushtrinë e Darit kishte shumë mercenarë grekë me të cilët u hakmor rëndë duke i therur dhe lënë pa varrosur, ndërsa persët e vrarë i varrosi. Pjesën tjetër të grekëve që zuri robër, i dërgoi si skllevër në Maqedoni së bashku me plaçkën e luftës.

    Pushtimi i Azisë së Vogël

    Ai pothuajse pa luftë pushoi Friginë, Lidinë, Efesin që i hapën portat e qyteteve Aleksandrit pasi ishin të një race me të. Problem i hapi kolonia greke e Miletit, që ishin të kënaqur nga Persia dhe i mbyllën dyert atij. Ai u tha se "Nuk pranoj të ndaj me të tjerët atë që më takon vetëm mua". Rrethoi qytetin dhe e mori në këtë betejë, vritet i biri i Dados së tij Lanika Mila që quhej Kliti, si mbreti ilir. Miletasit filluan t'i tregojnë medaljet që kishin marrë në Olimpiadë, por ai u ktheu kurrizin, pasi s'i pëlqenin mburrjet e këtyre lojërave, se ndoshta për të s'përbënin burrëri të madhe. Pas kësaj iu drejtua kolonisë greke të Halikarnasit, e cila si Miltei ia mbylli dyert. Aleksandri zhvilloi një betejë të ashpër, ku u vranë shumë Maqedonas midis tyre u vra dhe një princi lynkest Ilir i afërm i tij nga gjyshja, që pretendonte fronin e Maqedonisë. Qytetin e pushtoi dhe e rrënoi që nga themelet dhe shiti popullsinë si skllave. Ndërsa Aleksandri luftonte kundër persëve, Sparta bënte plane me Persinë të pushtonte Maqedoninë nga pas. Athina i lutej Aleksandrit që të lironte pengjet greke dhe nga pas thurte intriga e komplote kundër tij. Pushtimet vazhduan me marrjen e Gordonit dhe Kilkilisë.

    Beteja e madhe në Isos

    Në Isos u ndesh me ushtrinë perse që e komandonte vetë Dari III. Në këtë betejë ai arriti të thyejë krahun grek dhe të fitojë betejën, edhe pse ushtria e tij ishte e vogël. Fitoret e
    Aleksandrit i dedikohen dhe kësaj ushtrie pellazge apo albane, e cila kishte ushtarë tepër të zotë të cilët më vonë ishin ushtarët më të mirë të Romës, Bizantit dhe Perandorisë
    Osmane. Në këtë betejë ai kap rob familjen e Darit; nënën, gruan, vajzat dhe djalin e tij të vetëm, që ishte princi trashëgimtar i kurorës së Perandorisë Perse.

    Beteja e Tirit.

    Pas betejës së Isosit u dorëzuan qytet-shtetet e bregut lindor të Mesdheut, pothuajse pa luftë, por hasi vështirësi me Tirin e ndërtuar në ishull. Nabukodonosor, mbreti i Babilonisë
    e mbajti 13 vjet rrethuar dhe nuk e pushtoi dot. Aleksandri e kishte zakon që t'u bënte kurban perëndive kudo që shkonte pasi ishte shumë besimtar, madje ai nuk fillonte asnjë
    betejë pa therur vetë ndonjë dem, ky është një zakon që grekët e vjetër thonë se e kanë pasur pellazgët. U kërkoi tirasve që të futej brenda paqësisht pa ushtarë për t'i bërë kurban perëndisë së qytetit, por ata s'deshën dhe kjo e tërboi Aleksandrin, që vendosi të pushtojë qytetin. Tiri i fenikasve, racë me grekët, ishte në ishull dhe Aleksandri nuk kishte flotë. Ai ishte kaq i vendosur të pushtonte qytetin, sa urdhëroi ushtarët që të ngrenë një pendë me dhe që të lidhte ishullin me tokën. Kjo kërkonte një punë të madhe dhe vite kohë, por ai ishte i vendosur ta bënte, sepse ata e kishin tepruar që s'e kishin lejuar që t'u bënte kurban perëndisë. Penda do ishte 800 m e gjatë e 50 m e thellë, gjë që është një çmenduri që kërkon shumë punë edhe me mjetet që nuk janë në dispozicion edhe sot. Ndërsa vazhdonte punën për pendën, atij i erdhën 224 anije nga vendet që kishte pushtuar, të cilat donin shkatërrimin e Tiros, sepse ai u bënte konkurencë të madhe në tregti. Edhe pse e përfundoi pendën, ajo nuk i hynte në punë, sepse ishte e vështirë të pushtohej pasi kishte mure të larta, ndaj përdori flotën dhe fitoi. Kur pushtoi Tiron, lindi dhe djali i parë i tij me një robëreshë të cilit i vendosi emrin e perëndisë së qytetit që e kishte ndihmuar të fitonte, pra Herkul. Vrau si në Tebë rreth 8000 burra të Tirit dhe të tjerët i shiti si skllevër.

    Pushtimi Egjiptit dhe Afrikës Veriore

    Ai e mori Egjiptin pa luftë dhe atje i bëri kurban perëndisë Amon me të cilin thoshte se e kishte Olimpia dhe në grykderdhjen e Nilit themeloi Aleksandrinë. Gjithë Afrika bregdetare veç Kartagjenës, u dorëzua pa luftë. Ai nuk u mor me Kartagjenën, sepse kishte plan të ikte në lindje, dhe më pas do të kthehej përsëri të merrej me perëndimin. Në Egjipt, djali i gjeneralit të tij më të mirë, Hektori, u mbyt në Nil, ngjarje që e trishtoi shumë dhe për nder të tij bëri një therore të madhe. Ndërtoi tempullin e perëndisë Amon, që e zbukuroi me ar, sepse e mbante për baba shpirtëror që e ndihmonte.

    Beteja e Guagamelës.

    Para kësaj beteje vdes gruaja e Darit, të cilën e varros si mbretëreshë. Beteja e Guagamelës ishte më seriozja e jetës së tij, sepse do luftonte me 50 mijë ushtarë përballë ushtrisë perse prej 200 mijë ushtarësh. Tërë natën para betejës kishte parë zorrët e pulës si e kishte mësuar e ëma nëse do të fitonte apo jo dhe në mëngjesin e betejës nuk po çohej nga gjumi. Betejën e fitoi dhe Dari e la ushtrinë e iku.

    Pushtimi i Babilonisë, Persepolit.

    Duke u vënë në ndjekje të Darit, ai arriti t'i pushtojë këto dy qytete të mëdha e të pasura ku kapi një pasuri përrallore me ar e argjend, të cilën ua ndau me shumicë ushtarëve të tij. Në një letër që dërgoi në Maqedoni, thuhet se nuk do të mjaftonin as 20 mijë mushka dhe 5000 deve ta trasnportonin arin që kishte në dorë. Kur mori vesh Olimpia bujarinë e tij që ishte e njëjtë me atë të Filipit, i shkruan dhe thotë: "Ti po i bën të gjithë mbretër dhe vetë po varfërohesh". Në këtë kohë Aleksandri ishte 25 vjeç.

    Pushtimi i Arianës që është Afganistani i sotëm, Baktrinës dhe Sogadianës.

    Ushtria donte të kthehej por ai vazhdoi të pushtojë territoret më në lindje. Aleksandri shkoi deri në kufi me Kinën, ku gjeti një koloni greke, të cilët i theri të gjithë pasi grekët i
    konsideronte si tradhtarë të pabesë. Në Baktrinë u dashurua me të bijën e mbretit, princeshën Roksana, me të cilën u martua.

    Pushtimi i Pakistanit të sotëm;

    ai po planifikonte të pushtonte Indinë, por ushtria e tij donte të kthehej në shtëpi, kështu nuk e kapërceu dot lumin Ind. Aty zhvilloi disa beteja që i rrezikuan seriozisht jetën. Në një nga këto beteja ngordhi dhe kali i tij i dashur që e kishte shoqëruar që nga mosha 12 vjeç dhe për nder të tij themeloi qytetin Bukefal. Ushtria donte të kthehej dhe kështu mori rrugën e kthimit për në Perëndim. Kur mbërriti në Persi ai dhe shoku i tij i ngushtë Hefestion u martuan me të dy princeshat perse, të bijat e Darit III, që i mbante që prej 10 vjetësh. Pas kësaj ai nxiti një epidemi martesash mes gjeneralëve e ushtarëve të tij dhe grave vendase. Pothuajse e martoi të gjithë ushtrinë; ushtarët kishin nga dy gra, një aty dhe një grua me fëmijë në Maqedoni e Iliri. Ndërkohë që po ndërtonte flotën për të pushtuar tokat deri në Gjibraltar, sëmuret rëndë dhe vdes shoku më i ngushtë i tij Hefestioni, të cilin e kishte si vëlla.

    Vdekja e Aleksandrit

    Pas vdekjes së mikut të tij më të ngushtë i cili u sëmur e vdiq pasi hëngri e piu 2 ditë, po në të njëjtën mënyrë i ndodhi dhe Aleksandrit. Atë e ftuan për të pirë disa miq të tij, dhe pas dy ditësh u sëmurë rëndë. Në ditën e dhjetë pasi u sëmur, edhe pse ishte duke vdekur, po përgatiste flotën për në perëndim dhe u bëri kurban perëndive dhe po atë ditë dha shpirt në Babiloni në datën 13 qershor të vitit të 13 të mbretërimit pa mbushur 33 vjeç të cilat i bënte në vjeshtë në vitin 323 p.k. Trupin e tij e mori me vete Ptolemeu, të cilit ia kishte lënë amanet, dhe e çoi në Egjipt, ku e ballsamosën. Trupi i tij ka qenë deri në vitin 30 p.l.k., por Augusti xheloz e dogji, sepse ndoshta donte të bëhej më i madh se ai. Historianët hedhin dyshim për vdekjen e tij ashtu si hodhi dhe e ëma Olimpia që e paralajmëroi se kush donte ta vriste, por ai s'e dëgjoi. Thuhet se nuk vdiq nga pija, por u helmua gjë që ka shumë mundësi, sepse po në të njëjtën mënyrë vdiq dhe shoku më besnik që kujdesej për jetën e tij, dhe ishte pengesë për eleminimin e Aleksandrit. Kështu eleminuan Hefestion të parin, i cili kishte zbuluar disa komplote për vrasjen e Aleksandrit dhe qe bërë pengesë për ata që donin vdekjen e Aleksandrit dhe më pas eleminuan vetë Aleksandrin.

    Gjeneralët u pasuruan shumë nga bujaria e tij dhe nuk donin të luftonin më drejt perëndimit, ku ai po përgatitej të shkonte. Pas vdekjes së tij, 5 ditë më pas, vdes e ëma e Darit. Ndërsa gruaja e tij xheloze Roksana vret gruan tjetër të tij, që ishte e bija e Darit bashkë me të motrën e saj. Perandoria u nda në 4 pjesë. Ptolemeu mori Egjiptin, Lisimaku mori Thrakinë e rrethinat, Antipatri Maqedoninë dhe Greqinë, dhe Seleuku, Sirinë. Roksana lindi djalë dhe i vendosi emrin Aleksandër. Olimpia akuzoi Antipatrin se kishte helmuar Aleksandrin dhe filloi luftën me të; ajo mbeti e vdekur së bashku me dy gratë dhe dy djemtë e Aleksandrit, Herkulin 12 vjeç, dhe Aleksandrin 2 vjeç. Ai la një djalë me një princeshë në lindje i cili shpëtoi, por që nuk ishte trashëgimtar, sepse kush do të shkonte këtu e në kufij me Kinën të merrte të birin e tij për ta vendosur në fronin e Maqedonisë në një kohë kur disa gjeneralë të tij po ziheshin për pushtetin në Maqedoni. Kështu mori fund raca e tij e lavdishme.

    Aleksandri njihet në historinë botërore si strategu më i madh ushtarak që ka njohur njerëzimi. Ai arriti që për një periudhë kohore prej 10 vjetësh të pushtonte pjesën më të madhe të botës së qytetëruar që njihej deri në atë kohë. Kufijtë e perandorisë shtriheshin nga Iliria në Perëndim, dhe deri në kufi me Kinën në Lindje. Në Jug nga bregdeti verior i Afrikës pa Kartagjenën dhe oqeani Indian dhe në veri deri në Danub në pjesën evropiane, dhe Azinë Qendrore në atë Aziatike. Kjo ishte perandoria më e madhe e krijuar në histori nga dora e një burri dhe për një periudhë kohe kaq të shkurtër. Ai mundësoi përzierjen e kulturave dhe qytetërimeve të asaj kohe, duke i afruar më tepër midis tyre. Krijoi qytete të mëdha dhe mundësoi rritjen e tregtisë midis kombeve të ndryshme, nga e cila përfitonte pjesa më e madhe e këtyre popujve.

    Aleksandri është burri më i madh iliro-shqiptar, dhe më i madhi burrë që ka njohur njerëzimi. Kanë kaluar 2300 vjet nga vdekja e tij, do të kalojnë edhe shumë vite të tjera që do të nxjerrin burra të fuqishëm, por asnjëri prej tyre nuk ka për të qenë si Aleksandri, që me kalë dhe me këmbë arriti që për një periudhë kohe rekord të pushtojë sipërfaqe kaq të mëdha. Aleksandri meriton të quhet më tepër se i Madh, sepse kjo fjalë është tepër e vogël për të, sepse Zoti e ka privilegjuar atë mbi të gjithë burrat e tjerë të mëdhenj, duke i dhënë një fuqi që nuk e ka pasur asnjë njeri deri më sot në tokë.

    Aleksandri IV 323-309
    ............................
    Demetri I Poliorket 294-287
    .................................
    Antigoni II 277-239
    ............................
    Demetri II 239-229
    .........................
    Filipi V 222-179
    .....................
    Perseu 179-168
    ........................

  14. #14
    Dinastia e Epirit



    Mbretëria e Epirit shtrihej në Ilirinë e Jugut dhe përfshinte territoret nga Karaburuni në Prevezë dhe ndonjëherë kufijtë shtriheshin dhe më në jug. Epirotët ishin iliro-pellazgë. Shqiptarët e kanë banuar Epirin historikisht ashtu si dhe sot pjesën më të madhe të tij. Dinastia mbretërore e Epirit e ka origjinën nga Pirro Aiakidi, djali i Akilit, që pas luftës së Trojës themeloi dinastinë Molose. Në vitet në vazhdim dinastia e Molosëve qeverisi të gjithë Epirin. Në fakt mbretëria në Epir nuk fillon me Pirro Aiakidin, sepse nga të dhënat e mëparshme Epiri ka pasur dhe mbretër të tjerë. Ajo që duhet theksuar është fakti se me djalin e Akilit fillon një dinasti që zgjati rreth një mijë vjet. Aleksandri Molos ka qenë një nga mbretërit e dinastisë Molose që qeverisi Epirin gjatë kohës së Aleksandrit të Madh të Maqedonisë. Ndërsa nipi i tij shkonte drejt Lindjes, Indisë daja shkonte drejt perëndimit për të luftuar kundër Romës. Atë e ftuan në Itali fiset e tjera ilire që banonin atje dhe që kërkuan ndihmë për të mos rënë në pushtimin romak. Aleksandër Molosi shkon në ndihmë dhe arrin që të ketë disa fitore, por vdes duke e lënë për gjysmë fushatën që kishte nisur.


    Pirro i Epirit 319-272 p.k.

    Jeta e Pirros

    Pirroja lindi në Epir në vitin 319 p.k., pra rreth 4 vjet pas vdekjes së Aleksandrit të Madh, kushëriri i tij. Pausania thotë se “Neoptolemi babai i Olimbisë, dhe Arrypa gjyshi i Pirros ishin vëllezër, dhe kishin baba Alketën. Vetë Pirroja kishte baba Ajakidin”. I ati i tij ashtu si edhe xhaxhai i tij vdiqën në luftë kundër Maqedonisë se mbanin anën e Olimbisë pas vdekjes së Aleksandrit. Gjyshi i Pirros, dhe gjyshi i Aleksandrit të Maqedonisë ishin vëllezër, Olimpia e ëma e Aleksandrit me Ajakidin të atin e Pirros ishin kushërinj të parë, dhe Aleksandri me Pirron kushërinj të dytë. Plutarku thotë se “Meqë populli nga urrejtja kundër të atit, (Ajakidit, i cili i erdhi në ndihmë kushërirës së tij Olimbisë në luftë kundër vrasësve të të birit të saj Aleksandër) kërkonte vdekjen e tij (Pirros). Atëherë këtë e morën fshehurazi dhe e shpunë tek ilirët, ia dorëzuan Berojës, bashkëshortes së mbretit Glaukia (mbretit Ilir) për ta mbajtur se edhe ajo ishte nga familja e ajakidëve (pra mbreti ilir, gruan e kishte epirote). Në këtë kohë Pirro ishte 2 vjeç, të cilin Glaukia e bëri bir për shpirt dhe e mbrojti nga Kasandri i Maqedonisë që e kërcënoi mbretin ilir me luftë. Kasandri kërkoi të blinte me para Pirron duke i ofruar Glaukias rreth 3000 kg argjend që ky ta dorëzonte, por Glaukia nuk pranoi. Maqedonasit kërcënuan por nuk bënë luftë me ilirët. Pirro pati disa gra, pasi ai lidhi disa martesa politike për të forcuar pushtetin e vet. Gjatë kohës që iku në Egjipt ai u njoh me Antigonën, vajzën e Berenikes, njërës nga gratë e Ptolemeut. Këtë vajzë ajo e kishte pasur me Filipin II të Maqedonisë.

    Ai u martua me të bijën e Filipit II të Maqedonisë, që ishte motra te Aleksandrit të Madh nga babai. Në fakt, nëse Antigona ka qenë vajza e paligjshme e Filipit, sipas Plutarkut, dhe motra e Aleksandrit, ajo do të ketë qenë të paktën 35 vjeçe, (sepse Filipi vdiq në 336 p.k., kështu që nuk mund të ishte më e vogël se kaq) dhe Pirro rreth 20 vjeç. Antigona ka qenë gruaja që Pirro ka dashur më shumë në jetën e tij, por vdiq shumë shpejt pasi i dha një djalë, ky fakt që e hidhëroi pa masë. Ai ia përjetësoi emrin duke ngritur një qytet me emrin e saj Antigona që sot ndodhet pranë Gjirokastrës. Plutarku thotë se pas vdekjes së Antigonës, Pirro mori disa gra për arsye shtetërore, dhe rriti fuqinë e tij. Mori për grua princeshën nga fisi i madh ilir i paionëve. Mori princeshën ilire të bijën e mbretit Bardhyl II të Enkeledëve, që quhej Brikena, e cila i dha një djalë të quajtur Helen, dhe Lanasën të bijën e sundimtarit të Sirakuzës, që solli prikë Korfuzin, e cila i dha një djalë të quajtur Aleksandër. Pirroja ka dashur shumë Antigonën dhe Brikenën princeshën ilire.

    Jeta politiko-ushtarake e Pirros

    Pirro e kaloi të gjithë fëmijërinë e tij në oborrin mbretëror ilir, nga 317 p.k. deri në vitin 307 p.k. kur sipas Plutarkut mbreti ilir “e dërgoi me një ushtri të madhe në Epir, dhe e vendosi në fron”. Pra, ishte mbretëria ilire që e vendosi atë në fronin e Epirit, e rriti, dhe e edukoi. Sipas Plutarkut “në moshën 17 vjeçare kur kujtonte se e kishte siguruar fronin, iu desh të bënte një udhëtim, pasi njëri nga djemtë e Glaukias me të cilin qe rritur do të martohej”. Atëherë molosët (302 p.k.) u ngritën për të dytën herë dhe e dëbuan, ndërsa miqtë e tij i rrëmbyen pasuritë dhe thirrën në fron Neoptolemin”. Burimet historike e nxjerrin Pirron në Maqedoni, ku Demetri, mbreti maqedon i cili ishte martuar me motrën e Pirros, e çoi peng në Egjipt pasi humbi betejën me Ptolemeun e Egjiptit. Atje ai krijoi një miqësi të jashtzakonshme me ilirin, Ptoleme që kishte qenë gjeneral i Aleksandrit të Madh, dhe martohet me Antigonën të bijën e Filipit II. Plutarku thotë se “kjo martesë e rriti më tepër emrin e Pirros, duke pasur dhe ndihmën e gruas së tij të mençur Antigona, ai arriti të mbledhë të holla dhe ushtarë dhe u nis për në Epir”. Në Epir u prit mirë dhe i propozoi paqe e miqësi mbretit Neoptolem, duke bashkëqeverisur me të, por shpejt midis tyre filloi sherri, sepse Neoptolemi po bënte plane ta eleminonte, kështu që Pirro e vrau para se ai ta vriste. Në këtë kohë, Antigona lindi djalë dhe Pirro i vuri emrin e të vjehrrit ilir, Ptoleme, i cili ishte njerku i së shoqes por, që ai e donte dhe e respektonte shumë.

    Pasi forcoi pozitat në pushtet ai filloi përgatitjet për një politikë të jashtme agresive ndaj Greqisë, Romës, por edhe ndaj Maqedonisë, pasi e motra e martuar me mbretin Maqedon
    kishte vdekur. Pirro bashkoi pas vetes Prevezën, Akarnaninë, Amfilokin, dhe një pjesë të Maqedonisë, dhe u përgatit të sulmonte Maqedoninë. Lisimaku, mbreti i Thrakës dhe një
    ishgjeneral i Aleksandrit, nuk donte që ai të pushtonte Maqedoninë dhe nisi një letër fallco sikur t’ia kishte nisur Ptolemeu i Egjiptit, të cilin Pirro e dëgjonte shumë ku e këshillonte të
    mos sulmonte Maqedoninë. Pirro e kuptoi që nuk ishte letër e Ptoelemeut sepse përshëndetja ishte “Mbreti Ptoleme përshëndet mbretin Pirro”, kur zakonisht ai e përshëndeste “Babai i dërgon përshëndetje të birit”, dhe kjo e zemëroi shumë me Lisimakun. Të dy ushtritë nisen kundër njëra-tjetrës, por Pirro nuk takohet rrugës me Demetrin mbretin maqedonas, i cili hyn në Epir dhe shkatërron vendin, ndërsa Pirro hyn në Maqedoni, ku ndeshet me një pjesë të ushtrisë që kishte mbetur atje. Pra, të dy mbretërit nuk u ndeshën me njëri-tjetrin. Pirro nuk arriti fitoren që donte. Lanasa, njëra nga gratë e tij, u bë xheloze ngaqë Pirro donte më shumë njërën nga gratë ilire dhe ikën në Korfuz, ku, për inat të Pirros martohet me mbretin e Maqedonisë Demetrin, i cili kishte qenë martuar më parë me Diademën, të motrën e Pirros, por që në këtë kohë siç e thamë ajo kishte vdekur.

    Shpallja e Pirros mbret i Maqedonisë

    Së bashku me Ptolemeun e Egjiptit, dhe Lisimakun e Thrakës, Pirro lufton kundër Demetrit dhe e rrëzon atë nga froni, duke u shpallur mbret i Maqedonisë, por për pak kohë pasi i ndau territoret e pushtuara Maqedonase me Lisimakun midis Lisimakut, dhe mbretit Pirro, të cilët pak më vonë vepruan si aleatë kundër Demetrit filluan grindjet. Më pas, Pirro e humbi Maqedoninë, sepse Lisimaku ishte nga Maqedonia, pavarësisht se sundonte në Thraki, dhe kishte shumë influencë atje, kështu që ai arriti të bindte ushtarët maqedonas dhe t’i kishte pas vetes.

    Fitoret mbi Romën

    Pirro synonte, ashtu si kushëriri i tij Aleksandri Molos, daja i Aleksandrit të Madh dhe vëllai i Olimbis, të luftonte ndaj Romës. Në vitin 281 p.k. tarentasit kaonë, sidomos plebejtë japigë (ilirë) të lidhur ngushtë tejembanë me Dodonën, e ndihmua Pirron me flotën e tyre gjatë çlirimit të Korkyrës kaone, prej maqedonasve. Ishin fiset ilire apo pellazge të një gjaku të cilat kishin ndihmuar Pirron, që të çlironte Korfuzin nga Maqedonasit, të cilët u vendosën aty kur u martua gruaja e tij Lanasa me mbretin e Maqedonisë, Demetër Pliorketi. Kjo ndihmë erdhi sepse kishte qenë Aleksandri Molos i cili i kishte ndihmuar ata kundër Romës. Këtu del dhe një fakt tepër interesant sepse kaonët e Italisë ndihmuan kaonët e Korfuzit. I gjithë ky fis i lavdishëm kaonësh ishte me origjinë nga Troja, të cilët u shpërngulën që atje dhe u vendosën në këto vise. Edhe pse kishte kaluar 1000 vjet në atë kohë, nga lufta e Trojës që ishin të një fisi, dhe i gjendeshin njëri-tjetrit, pavarësisht se ishin përtej Adriatikut.

    Një vit më pas (pra në vitin 280) u nis me një ushtri prej 3 mijë kalorësish, 20 mijë këmbësorësh, 2 mijë harkëtarësh dhe 20 elefantë që i kishte marrë nga ata që solli Aleksandri i Madh nga India. Gjatë rrugës i zuri një stuhi dhe vetëm gjysma e ushtrisë doli në brigjet e japigëve. Megjithëse me gjysmën e ushtrisë në betejën e parë, ai i mundi romakët dhe u bë zot i lëmit, por humbi shumë nga komandantët e tij më të mirë. Në këtë kohë i ndodhi një pabesi nga mjeku i tij, i cili i dërgoi një letër konsullit romak Fabricio, ku i kërkonte një shpërblim të mirë dhe nga ana tjetër, ai do t’i jepte fund Pirros dhe luftës. Konsulli romak u tërbua nga pabesia e mjekut të Pirros dhe ndërmori një veprim tepër burrëror. Ai i dërgon letrën Pirros dhe e këshillon që të marrë masa të menjëhershme kundër doktorit. Në letër thuhej “Gai Fabric dhe Kuit Emil, konsuj romakë, i dërgojnë përshëndetje mbretit Pirro. Duket se nuk ke pasur fat, as në zgjedhjen e miqve, as në të armiqve.

    Kur ta lexosh këtë letër që na u dërgua ne do ta kuptosh se po lufton kundër njerëzve të ndershëm e të drejtë dhe u beson miqve të ligj e të pandershëm. Ne të vemë në dijeni, jo pse të duam të mirën, por n.q.s. do të pësosh ndonjë gjë, të mos thonë se ne romakët, duke mos qenë në gjendje të fitojmë luftën me trimëri, përdorim dredhi”. Pirro pasi e vërtetoi komplotin, e dënoi ashpër mjekun e tij dhe i dërgoi Romës njerëz për të biseduar për paqe. Në shenjë mirënjohjeje liroi të gjithë robërit romakë dhe po të njëjtën gjë bëri Roma duke liruar dhe ajo disa pengje të ilirëve vendas. Por lufta vazhdoi me betejën e Askolit, ku morën pjesë dhe elefantët. Pirro arriti të fitojë edhe pse u plagos. Plaçkën e luftës ia dha fisit ilir të daunëve. Pas kësaj beteje Pirro deklaroi “n.q.s. do t’i mundim romakët dhe një betejë tjetër si kjo, do të humbasim plotësisht”. Një natë para se të ndeshej për herë të tretë me Romën, pa një ëndërr që e tronditi shumë. Ai ëndërroi sikur i ranë të gjithë dhëmbët. Kjo ëndërr e shqetësoi, pasi ai e shpjegonte se do të kishte humbje të mëdha në ushtarë. Edhe sot po të pyesësh të gjitha gratë shqiptare plaka dhe të reja do të thonë menjëherë se rënia e dhëmbëve do të thotë vdekje. Është shumë interesante se edhe pse kanë kaluar mbi 2285 vjet që atëherë, përsëri në mendjen e popullit tonë, e njëjta ëndërr shpjegohet njësoj. Në këtë betejë ai humbi gjysmën e ushtrisë dhe sot fitoret me humbje të mëdha quhen “fitore pirrike”. Në të vërtetë atij i doli ëndrra siç e interpretoi.

    Fitorja mbi Kartagjenën

    Në 278 Pirros do i dorëzohej Sicilia pa luftë, por pas kësaj Kartagjena do të hynte në konflikt të armatosur për këtë zotërim territorial të saj dhe në betejën që do të zhvillohej midis tyre, Pirro fitoi.

    Humbja me Romën

    Ai e la Sicilinë për të luftuar përsëri kundër Romës. Në Maleventum në 275 p.k. sulmoi Romën me 23 mijë ushtarë, ku fitorja u buzëqeshi romakëve, sepse elefantët bënë rrëmujë të madhe.

    Fitorja mbi Maqedoninë

    Pas kësaj humbje u kthye në Epir dhe sulmoi sërish Maqedoninë ku sundonte i biri i Demetrit, Antigoni, me preteksin se ai nuk i kishte dërguar ndihmë në Itali. Pirro arriti që të mund maqedonasit shumë lehtë, sepse një pjesë e ushtarëve u dorëzua vetë. Pa konsoliduar fitoren me Maqedoninë e thërriti Sparta që ta ndihmonte pasi kishin një luftë të brendshme për pushtet, por ai vajti e plaçkiti. Pas kësaj shkoi në Argos ndërsa luftonte me një ushtar vendas e ëma e tij e godet me një qoromillë në kokë, dhe humb ndjenjat. Në këtë kohë kali e tërheq zvarrë, dhe një ushtar që i shërbente mbretit maqedonas Antipatri II, përfiton nga rasti dhe i pret kokën. Kështu në vitin 272 p.k. në moshën 47 vjeçare vdiq dhe një nga strategët më të zotët të antikiteti me gjak iliroshqiptar. Pirro njihet si i madh në histori se ai mundi të luftojë, dhe fitoi mbi tre fuqi të mëdha ushtarake të botës. Fitoi mbi Maqedoninë që kishte bërë vetëm disa vite më parë një perandori deri në Indi, arriti të fitojë mbi Romën, që pas disa vjetësh do bëhej fuqia e vetme ushtarake në botën e atëhershme, por duhet thënë se fitoi, dhe mbi Kartagjenën në Sicili që ishte zonja e Mesdheut. Tit Livi thotë se “pyetjes së Skipion Affrikanit (një komandant i famshëm romak, që luftoi e mundi Kartagjenën) drejtuar Hanibalit kartagjenas se kush ishte sipas tij komandanti ushtarak më i madh, ai iu përgjigj: “Aleksandri mbret i Maqedonisë, i cili me një grusht ushtarësh shkatërroi ushtri të panumërta, dhe kishte arritur krahinat më të largta të botës ku askush nga njerëzit nuk shpresonte të arrinte. Në vend të dytë u përgjigj për Pirron, sepse ky ishte i pari që u mësoi të tjerëve si të vendosnin lëmin, dhe komandanti i tretë pa dyshim ishte ai vetë”. Autorët antik kanë vënë në dukje se Pirro më tepër kujdesej të merrte pushtetin se sa ta mbante”, që në fakt është e vërtetë.

    Megjithatë, të gjithë bashkëkohësit e tij e vlerësojnë si një nga mbretërit më të drejtë dhe pa të meta dhe mbi të gjitha si strateg ushtarak të madh. Heleni, djali që kishte me iliren Brikena, të bijën e Bardhylit II, trashëgoi fronin në Epir, sepse Ptolemeu djali i madh kishte vdekur në një betejë ushtarake. Heleni, me ndihmën e armikut të të atit Antipatrit II mbretit të Maqedonisë, të cilin Pirro e kishte mundur, arriti të marrë fronin e Epirit. Kjo dhe njëherë tregon madhështinë e këtyre burrave të cilët luftonin me njëri-tjetrin, por për çudi, kur kundërshtari mbetej pa mbrojtje dhe dobësohej, i dilnin krah. Por nga ana tjetër ndihma për të trashëguar fronin i biri i Pirros ishte në kuadër të legjitimitetit të monarkive, të cilat sundonin me shekuj në këto shtete. Ajo ishte një marrëveshje ose një kod moral i fisnikërisë pellazgo-iliro-albane. Pirro, Aleksandri Molos dhe Aleksandri Maqedonisë ishin burrat më të mëdhenj që nxori dinastia e lavdishme e Ajakidëve, e themeluar që pas Luftës së Trojës nga Pirro, i biri i Akilit me Andromakën, gruan e Hektorit Trojan.

  15. #15
    DINASTIA E PTOLEMEJVE



    Origjina etnike e Dinastisë së Ptolemejve



    Dinastia e Ptolemejve ishte me origjinë ilire, sepse Ptolemeu, themeluesi i saj ishte ilir njëri nga shtatë rojet personale të Aleksandrit të Maqedonisë. Të dhënat për origjinën e tij na i
    jep Ariani, i cili ishte maqedonas. Ariani thotë se “Nga Eordaia ishin Ptolemeu i biri i Lagut” po aty ai e përsërit dhe një herë këtë fakt ku thotë se “Ptolemeu i biri i Lagut ishte nga Eordaia”. Eordaia është quajtur në antikitet lumi Devoll ashtu dhe krahina ku kalonte ky lumë, pra Ptolemeu ishte nga Devolli i Korçës. Ka disa autorë që thonë se ishte biri i paligjshëm i Filipit II i cili e kishte pasur të dashur gruan e Lagut. Pra, vëlla nga babai i Aleksandrit, por kjo nuk dihet me siguri. Por edhe sikur të ketë qenë i Filipit, përsëri është me gjak ilir. Po të llogaritësh se dhe maqedonasit e lashtë ishin një fis me ilirët dhe epirotët, pra pellazgët, kjo e bën atë edhe sikur të jetë i biri i Filipit 100 përqind ilir. Megjithatë ai është njohur si Ptoleme Lagu, pra i biri i Lagut nga Iliria.

    Edhe në gojëdhënat e popullit shqiptar faktohet kjo origjinë. Leont Leontiu ka botuar në greqisht një bisedë të një shqiptari nga veriu me një bullgar, i cili donte të bindte malësorin shqiptar se ptolemejtë dhe Seleukët ishin Greko-Bullgar. Malësori iu përgjigj: “Ne nuk i kemi Ptolemejt dhe Seleukët për bullgar as për grek. I kemi për burra shqiptarë” Ptolemejtë e kanë pasur në monedhat e tyre simbolin Dodonas të rrufesë, simbolin panalban të shqiponjës. Ptolemeu mori Egjiptin në ndarjen e perandorisë, dhe kështu u bë themeluesi i dinastisë së Ptolemejve, që zgjati 292 vjet nga viti 323 p.k. deri në vitin 31 p.k. kur Kleopatra u mund nga romakët. Pra, këtë dinasti e themeloi Ptolemeu një gjenral ilir dhe mori fund me gruan më të madhe të antikitetit dhe një nga gratë më të mëdha të njerëzimit Kleopatra.

    Ptolemeu I Shpëtimtari 323-285

    Pas vdekjes së Aleksandrit të madh në 323 p.k. froni i Egjiptit i takoi Ptolemeut të birit të Lagut dhe Arsinos. Ai ishte një veteran i ushtrisë së Aleksandrit dhe i kishte shërbyer atij
    në të gjitha fushat ushtarake si komandant besnik. Ptolemeu themeloi dinastinë e Ptolemejve që zgjati 300 vjet. Në vitin 305 e shpalli veten mbret të Egjiptit dhe filloi luftën
    për të konsoliduar pushtetin e tij. Ai pushtoi Qipron dhe luftoi kundër mbretit maqedonas Antigon, i cili donte të zgjeronte territoret më në lindje. Ai bëri luftë me Antipatrin e
    Maqedonisë dhe pushtoi katër herë Sirinë, të cilën përfundimisht e mbajtën seleukët. Në vitin 284, abdikoi nga froni në favor të të birit të tij Ptolemeu II dhe vdes në moshën 84
    vjeçare në vitin 283 p.k. Ptolemeu është themeluesi i bibliotekës së madhe të Aleksandrisë, e cila po të ishte sot, mbase nuk do t’i linte disa historianë të flisnin kot. Ai shkroi një libër historik të titulluar Fushatat e Aleksandrit, që mendohet se ka humbur, megjithatë, ai libër ka mundësi të jetë shfrytëzuar nga Ariani, historiani që shkroi fushatat e Aleksandrit.

    Ptolemeu II 282-246

    Ptolemeu II gjatë qeverisjes së tij të gjatë arriti të vendoste nën pushtetin Cikladet, Samotrakën, Likin, ***** duke luftuar kundër Maqedonisë. Në luftën kundër seleukëve për të pushtuar disa territore të Azisë së Vogël ai humbi dhe në marrëveshjen e paqes me seleukët, i dha të bijën Berenise për grua, Antiokut II të seleukëve. Ai u martua me Arsinon I, e cila ishte e bija e Lisimakut dhe nëna e fëmijëve të tij legjitimë. Gjatë qeverisjes së tij u pasurua më tej biblioteka e Aleksandrisë. Në oborrin e tij mbretëror ai ftonte dijetarët më të mëdhenj të kohës. Mendohet që gjatë qeverisjes së tij është përkthyer dhe testamenti i vjetër i hebrejve në gjuhën greke, pasi ka një letër ku ai fton 70 hebrej të ditur që të bëjnë një përkthim të tillë për bibliotekën e Aleksandrisë. Ai filloi punën për ndërtimin e një kanali që lidhte Nilin me gjirin e Suezit.

    Ptolemeu III 246-222

    Ishte djali i Ptolemeut II me Berenisën I, dhe erdhi në pushtet menjëherë pas vdekjes së të atit. Ai u martua me Bereniken II dhe patën Arsinon III dhe Ptolemen IV.Gjatë qeverisjes së Ptolemeut III, është shkruar një tabelë si e Rozetës me shkrime dy gjuhëshe, të shkruara në gur në të tre sistemet e shkrimit. Nëse ai nuk do të kishte shkruar këto lloj shkrimesh, do të ishte e vështirë, ndoshta e pamundur që sot të njihej një pjesë e historisë njerëzore. Dhe pasardhësit e tij do të bënin të njëjtën gjë. Në tabela janë shkruajtur predikime fetare, dhe në njërën nga ato jepen ditët e vitit që janë 365, plus një ditë shtesë që i është shtuar kalendarit egjiptian.

    Ptolemeu V 204-180

    Ishte djali i Ptolemeut IV me Arsinon III. Ai u bë mbret pas vdekjes së të atit në moshën 5 vjeçare. E ëma e tij nuk u bë dot regjente e të birit, pasi i vëllai i dashnores së burrit të saj, që ishte një ministër tepër i fuqishëm, e vrau. Agathokleu u bë regjenti i tij për dy vjet, derisa një revoltë e armatosur e hoqi nga pushteti. Duke përfituar nga rasti që ai ishte i mitur, dy bashkatdhetarët e tij që ishin mbretërit e Maqedonisë, Filipi V dhe Antiuku III i Seleukve, ranë dakord që të ndajnë territoret ptolemaike në Egje e Azi të Vogël. Pas fitores së tyre mbi ptolemejtë, Maqedonia mori territoret Thrake dhe *****, ndërsa Seleukët morën territore të Azisë së Vogël dhe Judën. Në marrëveshjen e paqes midis seleukëve dhe ptolemenjve, Antiokui III i dha të bijën për grua Ptolemeut V. Gjatë qeverisjes së tij është shkruar stela e Rozetës, e shkruar në tre gjuhë që tregon kurorëzimin e tij si mbret. Kjo pllakë u gjend shekuj më vonë nga ushtria e Napoleonit të Madh. Ai vdiq në moshën 28 vjeçare dhe ka burime që tregojnë se u helmua. Kleopatra, gruaja e tij mori regjencën për djalin e saj Ptolemeun VI. Pas vdekjes së Kleopatrës do të fillonin trazirat midis ptolemenjve dhe seleukve.

    Berenise III 81-80

    Ajo ishte vajza e Ptolemeut IX dhe gruaja e Ptolemeut X. Pas vdekjes së të atit dhe burrit të saj ajo qeverisi për një vit vetëm. Pas kësaj ajo u detyrua që të martohej me Ptolemen XI, i cili e vrau nëntëmbëdhjetë ditë pas martesës që t’i merrte fronin, gjë që e revoltoi popullin, i cili u ngrit në revoltë dhe e vrau Ptolemen XI. Ajo mbahet si e para grua e Egjiptit që qeverisi Egjiptin pas 1100 vjetësh vetëm pa ndihmën e ndonjë burri për një vit.

    Ptolemeu XII 80-58 dhe 55-51

    Ai ishte djali i Ptolemeut IX, por e ëma e tij nuk dihet. Ptolemeu IX ishte martuar me Kleopatra Selenën, por nuk dihet saktë nëse ky ishte djali i saj. Pra, në burimet historike ai
    njihet si djali i paligjshëm i Ptolemeut IX. Ai ishte babai i Kleopatrës VII dhe të fundit të Egjiptit. Në vitin 58 ai u detyrua që të linte Aleksandrinë dhe në fron mbeti gruaja e tij
    Kleopatra V me Bereniken IV. Pas pak kohësh gruaja e tij vdiq dhe froni mbeti vetëm Berenises. Ai u kthye në fron në vitin 55 dhe qeverisi deri në vitin 51 kur edhe vdiq. Në
    testament ia la regjencën të bijës, Kleopatrës VII.

    Kleopatra e Madhe 68-31


    Jeta e Kleopatrës


    Dinastia e ptolemejve, dhe pse qeverisi për një kohë të gjatë, e ruajti prejardhjen e saj, sepse martesat janë bërë brenda të njëjtës familje dinastike, për të mos ikur pushteti. Ajo
    ishte vajza e Ptolemeut XII dhe Kleopatrës V. Kleopatra lindi 68 p.k. në familjen mbretërore të ptolemejve dhe vdiq në 31 pk. Gjithsej ishin 6 fëmijë katër motra dhe dy vëllezër, kështu që për të marrë fronin pati një rivalitet të madh. Dy motrat e saj të mëdha arritën të merrnin pushtetin, duke organizuar një revoltë kundër të atit, por ky i fundit, me ndihmën e ushtrisë romake, arriti t’i thyejë dhe të ekzekutojë të bijën rebele, e cila më parë kishte vrarë motrën e saj për të mbajtur për vete gjithë pushtetin. Mbreti Ptoleme, i ati, duke parë aftësitë e Kleopatrës, me testament ia la fronin asaj dhe djalit të madh, madje e ngriti në rrang mbretëreshe sa qe vetë gjallë. Pas vdekjes së të atit Kleopatra duhej të martohej me të vëllanë e saj 11 vjeç Ptolemeun XI ky ishte një zakon i kësaj dinastie me qëllim që kurora të mos dilte jashtë familjes, mirëpo Kleopatra nuk donte. Regjenti i vëllait të saj shpalli të rrëzuar nga froni Kleopatrën, e cila u detyrua të largohej për në Gaza ku mblodhi një ushtri me të cilën donte të luftonte Egjiptin për të rimarë fronin.

    Në këtë kohë Cezari, në ndjekje të Pompeut me ushtrinë e të cilit kishte zhvilluar dy beteja, një te Shkëmbi i Kavajës, ku nuk fitoi asnjëra nga ushtritë, dhe tjetrën në Farfala të Maqedonisë, në të cilën fitoi Cezari, i ishte drejtuar Egjiptit. Pompeu kishte vajtur për strehim në Egjipt, dhe regjenti i Ptolemeut kishte dhënë urdhër që ta vrisnin, dhe sa hyri
    në pallatin mbretëror, e vranë. Kjo e trishtoi pa masë Cezarin pasi e kishte pasur shok prej shumë vitesh dhe dhëndër njëkohësisht, pasi e bija kishte qenë martuar me Pompenun.
    Romanca e dashurisë me Cezarin dhe marrja e fronit të Egjiptit. Ndërsa Kleopatra ishte në Gaza, i vjen lajmi se Cezari donte ta takonte. Kleopatra niset për Egjipt dhe arrin të hyjë fshehurazi në dhomën e Cezarit. Ai i premton fronin pa asnjë kompensim, vetëm për të vënë drejtësinë në vend pasi pushteti i takonte asaj sipas testamentit të të atit. Po atë ditë, Kleopatra rreth të 18-ave bëhet e dashura e Cezarit me dëshirën e saj, sepse e dinte që po të kishte dashurinë e burrit më të fuqishëm të asaj kohe, do të plotësonte të gjitha ambiciet e saj dhe nuk do ta prekte askush. Ajo në fakt, pavarësisht nga të gjitha këto përfitimeve, ra në dashuri me të, pasi Cezari ishte një dashnor i madh, dhe nuk para refuzonte grua, dëshironte të kishte çdo grua që pëlqente.

    Të gjithë burrat në Romë thuhet se i fshihnin gratë e tyre kur takonin ose dhe vetëm kur kalonte Cezari, sepse thuhet se ai kishte aftësi që të bënte për vete çdo grua. Cezari e vendosi në fron dhe e martoi formalisht Kleopatrën me të vëllanë e saj, me qëllim që të mos kishte kundërshtime të brendshme, por kjo martesë nuk pati sukses, sepse midis tyre nisi lufta. Lufta u fitua nga Kleopatra me ndihmën e Cezarit, por u dogj një pjesë e bibliotekës së Aleksandrisë. Ai qëndroi rreth një vit në Egjipt dhe kur iku, Kleopatra ishte shtatzënë. Pasi lindi, djalit ia vuri emrin Ptoleme Cezarion dhe u nis për Romë që të takonte Cezarin. Djali i saj ishte i vetmi fëmijë i Cezarit, sepse ai nuk kishte pasur fëmijë përveç vajzës me gruan e parë, e cila i kishte vdekur, ndërsa gruaja e dytë nuk bënte fëmijë. Kleopatra ambicioze donte që ai të trashëgonte Cezarin, por ligjet në Romë ishin të forta, sepse Roma nuk ishte monarki.

    Duke qenë se Cezari nuk i linte dot trashëgimi në Romë të birit të tij me Kleopatrën, ai mendonte që t’i linte një mbretëri të fuqishme në lindje. Por këtë dëshirë nuk e realizoi dot
    se u vra në senat nga disa njerëz që mendonin se ai do vendoste monarkinë. Vdekja e Cezarit e hidhëroi pa masë Kleopatrën dhe nga ana tjetër shuajti ambiciet e saj për një perandori të vetën që do t’ia linte djalit të saj. Pas vdekjes së Cezarit perandoria u nda në tre pjesë dhe Mark Antoni që kishte qenë truproja dhe gjeneral i tij mori Afrikën, ndërsa Oktavian Augusti, djali i adaptuar dhe nip i Cezarit, mori Romën.

    Martesa me Mark Antonin dhe lufta me Romën

    Mark Antoni ishte i martuar me motrën e Oktavian Augustit, ndërsa kishte filluar një romancë dashurie me Kleopatrën. Madje ai arriti deri aty sa të ndante atë dhe të martohej me Kleopatrën, gjë që e tërboi pa masë Augustin. Qëllimi i martesës së Kleopatrës me Mark Antonin ishte që ajo të bashkonte forcat ushtarake me të kundër Romës, pra ambicja e saj ishte tepër e madhe donte të bëhej zonjë e perandorisë më të madhe të kohës pas asaj të Aleksandrit. Pas disa vitesh përgatitje, Oktaviani bindi Senatin, që t’i shpallte luftë
    Egjiptit. Beteja ushtarake detare midis të dy flotave u zhvillua në gjirin e Prevezës, në 2 shtator të vitit 31 p.k. Në këtë betejë pati një organizim të keq, sepse komandantët e
    anijeve nuk u morën vesh me njëri tjetrin, dhe disa u tërhoqën nga beteja duke lënë Mark Atnonin vetëm, i cili u mund, por nuk u vra në betejë. Pas kësaj fitoreje Augusti filloi të
    pushtojë Lindjen deri në kufi me Egjiptin. Forcat e Antonit dhe Kleopatrës nuk mundën t’i bënin ballë ushtrisë Romake.

    Pas mundjes nga Roma, Mark Antoni vret veten dhe ushtria romake hyn në qytet. Augusti i jep urdhër Kleopatrës që të bëhet gati se do e çojnë si peng në Romë, dhe ta shëtiste si
    plaçkë lufte para turmave Romake. Kleopatra vendosi që më mirë të vdiste si i shoqi, se sa të poshtërohej, gjë që ishte dhe qëllimi kryesor i Augustit, i cili kishte inate të vjetra me të, që kur ajo ishte e dashura e Cezarit, pasi ajo lindi një trashëgimtar që rrezikonte fronin e Augustit. Kështu Kleopatra kreu vetvrasje, duke u vetëhelmuar me gjaprin kobra. Ky ishte një akt që nuk do ta bënin dot as burra shumë të fortë, që dëshmon për guximin dhe trimërinë e saj. Augusti si një njeri ambicioz që fronin ia kishte lënë Cezari më tepër sesa e kishte merituar, për të mos pasur konkurencë në pushtet, vrau të birin e vetëm të Cezarit dhe Kleopatrës, Ptoleme Cezarionin. Këtu del dhe njëherë qartë karakteri i Augustit dhe sa ka gabuar një burrë i Madh si Cezari, që i la pushtetin atij që do t’i vriste birin e tij të vetëm. Ka historianë që thonë se tre djemtë që ajo pati me Mark Antonin nuk i vrau, por i mori në Romë ku edhe u kujdes për ta. Dinastia e ptolemejve, zgjati treqind vjet, dhe mori fund me vdekjen e Kleopatrës.

    Vlerat e Kleopatrës dhe gruas Ilire

    Vlera dhe madhështia e kësaj gruaje qëndron në atë se ajo arriti që të rimarrë fronin në Egjipt, duke mundur kundërshtarët e saj politikë me ndihmën e burrit më të fuqishëm të
    kohës. Ngriti një dinasti të fortë mbretërore, e cila do i bënte rivalitet edhe Romës. Luftoi me perandorinë e vetme të kohës, sepse donte të vendoste pushtetin e saj në të, gjë që edhe mund ta kishte arritur nëse Mark Antoni do të kishte pasur burrërinë e saj. Në arritjet e saj si femër, ajo bëri që të dashurohej pas saj Cezarin, burrin më të fortë politikisht, dhe ushtarakisht të botës së atëhershme, dhe t’i japë atij të vetmin trashëgimtar. Arriti të ndajë nga burri motrën e sunduesit të Romës dhe të martohej vetë me burrin e saj Mark Antonin. Të dy këta burra të fuqishëm i bëri të çmendeshin pas saj, dhe forcën e tyre e vuri në shërbim të interesave të shtetit, gjë që s’është pak për një grua. Kleopatra njihet si gruaja më moderne e antikitetit, dhe nga gratë më moderne të historisë. Si shpjegohet ky modernizëm i saj, kur dihet se gruaja greke nuk nxirrte kokën nga dera e shtëpisë dhe është trajtuar si skllave?

    Që këtu del qartë kultura e saj, e cila s’kishte asgjë të përbashkët me atë greke dhe romake, sepse nuk ka asnjë rast në historinë antike të Greqisë që të ketë drejtuar shtetin një femër. Drejtimi i shtetit nga gratë në Evropën antike ka qenë tek fiset iliro-pellazge, kështu mbretëresha ilire, Teuta qeverisi Ilirinë dhe bëri luftë me Romën, Kleopatra me origjinë ilire qeverisi Egjiptin dhe luftoi Romën gjithashtu. Autorët antikë grekë thonë se gruaja Ilire mund të drejtonte shtetin nëse froni i mbetej asaj dhe i bindeshin të gjithë shtetasit, por a do pranonte greku patriarkal ta udhëhiqte një femër, natyrisht që kurrë, se kishin tradita të ndryshme nga bota iliro-pellazge që s’bënte dallim burrë-grua për çështjet politike. Pra, si në drejtimin e shtetit nga burrat, dhe nga gratë dhe emancipimi i gruas, tregon qartë një diferencë kulturore të ndjeshme midis Ilirëve vendas dhe botës greke, që hedh poshtë edhe njëherë ca përralla që shkruajnë disa historianë të rinj.

  16. #16
    Dinastia e Seleukëve



    Me vdekjen e Aleksandrit mbretëria e tij u nda në katër pjesë dhe një nga këto pjesë ishte dhe mbretëria e Seleukëve.


    Seleuku I 358-281

    Ai ishte djali i Antiokut, njërit prej gjeneralëve maqedonas të Filipit dhe i Laodisë. Seleuku I u vendos në Babiloni në vitin 312, vit që njihet si viti i themelimit të perandorisë
    së tij. Perandoria e seleukëve shtrihej që nga deti Egje, deri në Afganistan. Në perandorinë e tij kishte raca të ndryshme, por ai ndoqi politikën e Aleksandrit të Madh, duke mos diskriminuar njëri për racën e tij. Në vitin 304 pushtoi Indinë e veriut dhe Pakistanin që e çoi në luftë me dinastinë indiane të Maryanve. Gjatë kohës që ishte gjallë humbi disa territore në detin Arabik. Në vitin 301, me një koalicion me maqedonasin tjetër Ptoleme, ai fitoi mbi mbretin e Maqedonisë. Në vitin 281, u ndesh me Lisimakun e Thrakës, dhe fiton mbi të duke vendosur Azinë e Vogël nën sundimin e dinastisë së tij. Ai ngriti kryeqytetin e perandorisë, që në atë kohë shtrihej nga Egjeu në Indi, në lumin Tigër dhe e quajti me emrin e vet, Seleuk. Një vit para se të vdiste ai kishte restauruar gjithë perandorinë e Aleksandrit të Madh, përveç Egjiptit, Thrakës, Maqedonisë dhe Greqisë, të cilat kishte bërë plan t’i pushtonte.

    Antiuku I 281-261

    Ishte i biri i Seleukut të I dhe emri i tij i vërtetë ishte Apama. Antioku I ndërtoi një kryeqytet tjetër në Siri të quajtur Antiokia. Ai mori popullsi nga Maqedonia për të populluar kryeqytetin e tij dhe dëboi popullsinë vendase babilonase. U mundua që të merrte atë pjesë të Sirisë që ishte nën sundimin e Ptolemejve të Egjiptit, por nuk arriti dot.

    Antioku II 261-246

    Ishte djali i Antiokut të I me vajzën e Dimitër Poliorketit mbretit të Maqedonisë. Ai mori për grua të bijën e Ptolemeut, Berenisën pasi la gruan e parë që ishte munduar ta helmonte. Gjatë qeverisjes së tij, shumë qytet-shtete të Azisë së Vogël u shpallën të pavarura.

    Antiuku III i Madh 223-187

    Ai ishte djali i Seleukut II. Në kohën që erdhi në pushtet shumë toka të perandorisë ishin humbur. Kështu në vitin 250 Diodoti, qeveritari maqedonas i Baktrinës, shpalli pavarësinë
    nga perandoria seleuke dhe krijoi një shtet të tijin. Njëri nga mbretërit e kësaj dinastie Demetri do të pushtonte Indinë në vitin 180 dhe do të formonte mbretërinë maqedonoindiane, që do të zgjaste deri në vitin 1 p.k. Edhe Parthët në vitin 250 ishin shkëputur dhe kishin formuar një mbretëri të tyren që më vonë do të bëhej një perandori e fortë që luftoi për shumë vite kundër Romës. Ai humbi një luftë të katërt me Ptolemejtë për Egjiptin. Por gjatë qeverisjes së tij arriti të nënshtrojë mbretërit rebelë të Baktrinës dhe të Parthëve, madje shkoi deri në Indi, duke restauruar kufijtë e perandorisë. Antioku në aleancë me Filipin V të Maqedonisë, hyri në një luftë të pestë me ptolemejtë për Sirinë dhe e fitoi. Ai i nxitur nga gjenerali kartagjenas Hanibali, që kishte gjetur azil politik në mbretërinë e tij, planifikonte të pushtonte Greqinë. Por Greqia ishte e pushtuar nga romakët, të cilët e mundën ushtrinë e Antiokut III dhe e detyruan atë që të hiqte dorë nga disa territore në Azinë e Vogël, dhe t’i paguante tribute vjetore Romës. Vdiq në vitin 187 në një ekspeditë ushtarake në lindje.

    Antioku IV 175-163

    Ishte djali i Antiokut III dhe vëllai i Seleukut IV. Ai pushtoi Egjiptin, dhe po të mos kishte ndërhyrë Roma në këtë konflikt, Egjipti do të ishte pjesë e mbretërisë së seleukëve. Antioku IV shkatërroi Jeruzalemin dhe kreu një masakër mbi popullsinë, që shkaktoi një kryengritje të madhe në vend. Ai u nis vet në krye të ushtrisë për të shtypur rebelimin e Izraelit, por nuk arriti dot, sepse vdiq rrugës.

    Dhemetri II 146-138

    Ai u martua me Kleopatra Thean e ptolemejve, e cila u divorcua nga bashkëshorti i saj Aleksandër Bala. Mbreti i ri nuk ishte shumë popullor, pasi kishte ardhur në fron me ndihmën e ptolemejve, që kishin qenë kundërshtarët politikë të seleukëve në Mesdheun Lindor. Në vend shpërtheu një luftë civile, midis përkrahësve të Balës dhe mbretit që e bëri pushtetin e Demetrit të dobët. Megjithë kushtet e pafavorshme, ai u nis në një fushatë ushtarake kundër parthëve që ishin fuqizuar shumë në tokat e seleukëve. Në këtë betejë, forcat e seleukëve humbën dhe Demetri II u zu rob lufte dhe u burgos në Parthi. Mitridati, mbreti i parthëve, e trajtoi mirë Demetrin, duke i dhënë edhe një princeshë për grua, me të cilën pati fëmijë. Demetri u përpoq të arratisej me ndihmën e shokut të tij besnik, Kalimanderit, por u kap nga rojat parthe. Mitridati, në vend që të ndëshkonte mikun e tij, veproi ndryshe, e vlerësoi me dhurata për besnikërinë ndaj mbretit Demetër. Herën e dytë që tentoi të arratisej, i dha një lodër që të lozte, pasi Mitridatin e konsideronte si fëmijë të lëvizshëm. Vëllai i tij, Antioku VII mori fronin në Siri dhe kështu që vazhdoi dinastia seleuke.

    Antioku VII 138-129

    Pasi forcoi pozitat e tij brenda mbretërisë, ai iu drejtua kundërshtarit të tij, mbretit të parthëve, Mitridatit. Në këtë kohë Mitridati lëshoi Demetrin te vëllai i tij, me qëllim që të
    shpërthente një luftë civile midis vëllezërve për fronin dhe të largohej rreziku i luftës nga dera e mbretërisë parthe. Dhe në fakt kështu ndodhi, ushtritë e dy vëllezërve u ndeshën
    me njëra-tjetrën dhe fitimtar doli Demetri, që rimori fronin dhe mbretëreshën. Në vitet 129-126 rivjen në fron Demetri II, por lufta për pushtet me vëllanë tjetër vazhdoi me ndihmën edhe të ptolemejve dhe ai u vra në vitin 126 p.k.

    Kleopatra Thea 125-121 p.k.k.

    Ajo ishte vajza e Ptolemeut VI dhe e Kleopatrës II të Egjiptit. Në 150 ajo u martua me uzurpuesin e fronit të seleukëve Aleksandër Balën dhe me të pati Antiokun VI. Në vitin 148 ajo u martua me Demetrin II me të cilin pati dy djem, Seleukun V dhe Antiokun VIII dhe një vajzë. Martesa e saj e tretë ishte me Antiokun VII, vëllanë e burrit të dytë që u zu rob nga parthët dhe pati djalin Antiokun IX të cilin pas kthimit të burrit të saj të dytë në fron, e fshehu në Azi të Vogël. Kleopatra urdhëroi vrasjen e burrit të saj gjatë kohës që Demetri II kishte hyrë në luftë me ptolemenjtë që ishin familja e saj. Ajo e ndau fronin me Antiokun VIII i cili filloi shumë shpejt që të bëhej i pakontrollueshëm. Kështu që ajo vendosi të helmoi të birin, duke i afruar atij një gotë me verë. Ai dyshoi sepse nëna e tij nuk e kishte zakon që t’i shërbente dhe e detyroi atë që ta pinte verën e helmuar, që solli si pasojë vdekjen e saj në vend. Ajo kishte vrarë më përpara edhe djalin e saj, Seleukun V, kur ai kërkoi fronin. Një mizori e paparë për pushtet që një nënë arrinte deri aty sa të eleminonte dhe djemtë e saj, e pabesueshme, por është fakt, prandaj njerëzit nuk duhet të jenë të fiksuar pas pushtetit, se bëjnë marrëzira të tilla për ta mbajtur.

    Antioku IX 114-96

    Ishte djali i Antiokut VII me Kleopatra Thean. Pas vrasjes së babait të tij dhe ardhjes në fron të xhaxhait Demetrit II, ai u dërgua nga e ëma në Azi të Vogël, ku qëndroi deri në
    vitin 116. Pas ardhjes në fron të gjysmëvëllait të tij dhe kushëririt të parë, Antiokut VIII, ai kërkoi fronin dhe pas një lufte civile mundi të marrë gjysmën e mbretërisë. Ai u vra në
    luftë në 96 p.k. nga Seleuku VI.

    Demetri III 90-88

    Ishte djali i Antiokut VIII dhe Trifanisë së ptolemejve. Me ndihmën e Ptolemeut X, që ishte i afërm i tij nga nëna, mundi të rifitonte territoret e mbretërisë që kishte humbur gjatë luftërave të brendshme civile për pushtet. Gjatë qeverisjes së tij pati probleme me të vëllain, Filipin I, i cili kërkonte fronin. Ai u kap rob nga Mitridati II i Parthëve pas humbjes së betejës kundër tij, i cili e mbajti rob deri sa vdiq në vitin 88 p.k.

    Filipi II 65-63.

    Ishte djali i Filipit I dhe erdhi në pushtet në vitin 60 p.k. me ndihmën e Pompeut. Me vdekjen e tij mori fund edhe dinastia maqedonase e seleukëve në Siri. Mendohet se shumë nga pasardhësit e seleukëve kanë qeverisur në vende të tjera, por kjo është shumë e vështirë për t’u vërtetuar.

    Mbretëria maqedonase në Azinë Qendrore

    Pas ndarjes së perandorisë së Aleksandrit të Madh, seleukët morën një territor të gjerë nga Mesdheu Lindor deri në kufi me botën kineze. Për ta menaxhuar mirë ky territor i gjerë u nda në provinca që qeveriseshin nga një guvernator i emëruar nga seleukët. Një nga këta guvernatorë ishte dhe maqedonasi Diodo, ose Diodoti, i cili në vitin 250 p.l.k. shpalli
    pavarësinë e provincave të Baktrinës dhe Sogodianës (Azia qendrore dhe Afganistani i sotëm) nga Perandoria Seleuke. Në këtë kohë u fuqizua dhe dinastia perse, e cila bëri të
    mundur shkëputjen e kësaj dinastie nga kontakti me seleukët dhe botën perëndimore, sepse ishte ndërmjet territoreve të Seleukëve dhe atyre të Azisë qendrore. Kjo mbretëri më vonë u shndërrua në një perandori të madhe. Pas vdekjes së Diodotit I, në fron erdhi i biri i tij, Diodo II.

    Dinastia e Euthydemit 230-170 p.l.k.

    Në vitin 230 Euthydemi rrëzoi nga pushteti Diodon II dhe u shpall mbret i mbretërisë së Azisë qendrore. Në 206 Euthydemi theu trupat e mbretit Seleuk, bashkatdhetarit të tij Antiokut III. Pas kësaj, seleukët e njohën pavarësinë e mbretërisë së Baktrinës dhe Antioku III lidhi krushqi me Euthydemin, duke i dhënë vajzën për grua. Euthydemi i zgjeroi territoret e tij duke pushtuar pjesë nga territoret e Parthëve në perëndim. Të dhënat që na jep gjeografi më i madh i antikitetit, Straboni, tregojnë se Euthydemi ka luftuar kundër Kinës dhe ka pushtuar pjesë të saj. Ai ka pushtuar dhe pjesë të Turkistanit kinez. Pushtimi i disa territoreve kineze si dhe i Turkistanit kinez, bëri që të zhvillohej tregtia dhe
    shkëmbimi i eksperiencës midis dy perandorive. Kështu është përdorur metali Koper-Nikel për prodhimin e monedhave, që do të përdorej vetëm në shekullin XIX për monedhat. Monedha të këtij tipi u prenë gjatë mbretërve Agathokle dhe Pantaleon.

    Demetri II 200-180 p.l.k.

    Demetri ishte djali i Euthydemit dhe i vajzës së Antiokut III të seleukëve. Ai ndërmori në vitin 180 pushtimin e Indisë dhe pushtoi anën perëndimore dhe atë veriore, duke formuar
    një mbretëri maqedono-indiane, që zgjati për dy shekuj, deri në vitin 1 p.k. Në mbretërinë e kësaj kohe, lulëzoi feja dhe kultura budiste. Gjatë kohës që pasardhësit të Demetrit II,
    pikërisht vëllai i tij Antimak qëndronte në selinë e tij në Indi, në Baktrinë, që ishte dhe qendra e vjetër e mbretërisë, Eukrati rrëmbeu pushtetin. Në betejën që u zhvillua midis
    tyre fitorja i buzëqeshi Eukratit, i cili në 160 p.l.k. konsolidoi përfundimisht pushtetin e tij në mbretërinë maqedono-indiane.

    Eukrati 170-145

    Gjatë qeverisjes së tij, vendi njohu një zhvillim të madh. U ndërtuan qytete të mëdha dhe u prenë monedha që mbizotëronin në Azinë Qendrore. Eukrati preu monedha të mëdha ari.

    Heliokle 141-125

    Ai ishte mbreti i fundit i dinastisë maqedonase mbi mbretërinë indo-baktriane, sepse pas 125 ata do të sundonin vetëm në pjesën indiane të mbretërisë, për shkak të dyndjeve të
    fiseve me origjinë kineze Yueh chih në Azinë Qendrore dhe në territoret e mbretërisë. Këto fise u vendosën në Baktrinë dhe në vitet më vonë zbritën në Indi. Dianstia maqedonase e qeverisi një pjesë të madhe të Indisë deri në vitin 1 p.k.

  17. #17
    DINASTIA E ILIRËVE

    Mbretëria ilire njihet nga burimet historike në shekullin IV. Duke qenë se ka pasur mbretëri dominuese në të gjithë rajonin e kësaj kohe, mendoj se mbretëria ilire duhet të jetë më e vjetër. Fiset epirore dhe fise të tjera pellazgo-ilire kanë pasur mbretëri pothuajse që para Luftës së Trojës, kështu që në shekullin IV mendoj se arrihet në një fazë më të lartë në atë të bashkimit të disa mbretërive të fiseve, në një mbret të vetëm, siç ndodhi në Ilirinë e Jugut (Epir) dhe në krijimin e mbretërisë ilire nga enkeledët. Që nga shek. VII p.l.k. u krijuan federata e taulantëve, e molosëve dhe e fiseve të tjera. Federata taulante drejtohej nga Galauri. Mbreti i parë tek Ilirët del tek fisi i Lynkestëve, në vitin 423 p.l.k. dhe është Sirra, që ndeshet me maqedonasit. Në shek. IV p.l.k. Bardhyli e rrëzoi mbretin Sirra nga froni dhe mori drejtimin e shtetit ilir, duke themeluar dinastinë e tij, që e kishte qendrën rreth liqenit të Ohrit, te fisi i enekeldëve. Për t’i çliruar këto toka, Bardhyli mundi tre mbretër maqedonas dhe i detyroi t’u paguanin ilirëve tribut vjetor. Në vitin 360 p.l.k. kur maqedonasit u përpoqën ta ndryshonin këtë gjendje me luftë, mbetën të vrarë 4000 maqedonas, së bashku me mbretin e tyre, Perdikën. Mbreti Bardhyl i Enkeledëve ishte mbreti që luftoi kundër Filipit II të Maqedonisë. Në vitin 359 p.l.k. në moshën 90vjeçare, ai u vu në krye të ushtrisë ilire dhe përballoi sulmet maqedonase, të cilat më në fund e detyruan të lëshonte të gjitha qytetet që më parë i kishte pasur Maqedonia.

    Kliti, mbreti ilir, pasi vdiq Filipi, hyri në tokat e shtetit maqedonas dhe marshoi drejt Pelës.Aleksandri i Madh i Maqedonisë, kur mori vesh lajmin, i doli ushtrisë ilire para dhe beteja
    midis tyre u zhvillua në Pelion, ku Kliti e mundi Aleksandrin e Madh. Aleksandri me ilirët pësoi të vetmen humbje ushtarake të jetës së tij, ku mbeti edhe vetë i plagosur me një gur në kokë, aq sa u hap lajmi se vdiq. Por, si gjeni ushtarak që ishte, ai u kthye pas tre ditësh dhe e kapi ushtrinë ilire në befasi dhe mundi të fitojë, por që nuk eci më në brendësi të tokave të shtetit ilir. Pas shuarjes së kryengritjes që bënë enkeledët me në krye djalin e Bardhylit, Klitin, për t’u shkëputur nga Maqedonia, qendra e shtetit ilir kaloi te taulantët, me Glaukian. Ai zhvilloi një politikë të papajtueshme ndaj maqedonasve pas vitit 232 p.l.k. kur vdiq Aleksandri i Madh Glaukia arriti të çlironte të gjitha tokat që maqedonasit ua kishin marrë enkeledëve. Në vitin 309 p.l.k. Glaukia, me një ushtri të madhe, zbriti në Epir dhe vendosi në fron mbretin Pirro. Kjo ndikoi në dobësimin e grupit promaqedonas në Epir.

    Në shekullin III p.l.k. pas dobësimit të pushtetit të taulantëve, pushteti kaloi te dinastia e mbretërisë së ardianëve, themelues i saj ishte Agroni, i cili ngriti një flotë detare të
    përmasave të fuqive të Mesdheut. Teuta qeverisi mbretërinë ilire për një vit, në 330-329, pra, një periudhë kohe të shkurtër kohe si regjente e Pinit, të birit të Agronit. Ajo u dallua për agresivitetin e saj në politikën e jashtme dhe sidomos në marrëdhëniet e tensionuara me Romën. Nën pushtetin e saj ajo arriti që të bashkojë Epirin për disa muaj me mbretërinë ilire në një shtet, duke shtrirë kufijtë nga Akarnania në Dalmaci. Armiku më i madh i saj në territorin ilir ishin kolonitë greke që konkuronin tregtinë ilire. Ajo i lejonte shtetasit e saj që të ushtronin piraterinë në det të hapur, gjë që e armiqësoi pa masë me Romën që dëmtohej nga kjo pirateri. Vrasja e negociatorëve romakë me urdhër të Teutës, që erdhën në Iliri për të biseduar rreth mosmarrëveshjeve midis dy shteteve, shërbeu si pretekst që Roma të sulmonte mbretërinë ilire.

    Mbretëria ilire kishte një ushtri dhe flotë të fortë për kohën, që shkonte në mbi 200 anije që ishte afërsisht e njëjtë me flotën romake. Kështu, shanset që ajo të fitonte ishin shumë të mëdha. Por armiqësimi i saj me kolonitë greke, bëri që grekët t’ia hapnin dyert e qyteteve ushtrisë romake, e cila zuri qytete strategjike të Ilirisë pa luftë. Nga këto qytete filloi edhe sulmi i Romës kundër ushtrisë ilire. Ajo që do të përcaktonte fatin e betejës, ishte flota ushtarake, por edhe ajo ra në duart e romakëve nga komandanti i ushtrisë ilire Dhimitër Fari, dashnori i Tritetuës, gruas tjetër të Agronit. Kështu, flota e madhe dhe e fortë ilire, u dorëzua pa luftë në duart e romakëve. Pra, humbja e Teutës erdhi nga hapja e dyerve të qyteteve greke të ilirisë, që strehuan, mbështetën, dhe u bënë baza nga ku Romakët sulmonin Ilirët, si dhe nga dorëzimi i flotës nga Dhimitër Fari, që për etnicitetin e tij ka historianë që hedhin tezën se ai ishte grek nga një koloni greke në Iliri. Grekët e asaj kohe bënë të mundur pushtimin e Ilirisë dhe ata kanë meritën për krijimin e Perandorisë Romake, që do të pushtonte më vonë dhe vetë Greqinë.

    Mbretëria Ilire u mund me tradhëti dhe dredhi nga ana e romakëve, dhe jo me luftë. Polibi ka thënë se “Nëse Roma nuk do të kishte pushtuar Ilirinë, mbase nuk do të ishte bërë kurrë perandori”. Teuta nënshkroi një marrëveshje paqeje me Romën, por pas kësaj ajo pushoi së qeni mbretëreshë reale e Ilirisë. Disa vite më vonë ajo vdiq dhe pushtetin në Iliri e merr Dhimitër Fari, i cili me ndihmën e Maqedonisë, zhvilloi luftë kundër Romës, që njihet si lufta e dytë iliro-romake (219-218), në të cilën ai humbet. Genti ishte mbreti i fundit i ilirëve, dhe gjatë qeverisjes së tij u krye dhe lufta e tretë Iliro- Romake. Tre dinastitë e së njëjtës etnie, si ajo maqedonase, ilire dhe epirote për herë të parë në historinë e tyre u bashkuan kundër Romës. Lufta mund edhe të ishte fituar nëse mbreti Gent nuk do të kishte kryer një çmenduri ushtarake duke nxjerrë ushtrinë nga kalaja e Shkodrës për t’u ndeshur në fushë të hapur me romakët. Kjo i kushtoi edhe ilirëve humbjen e betejës, pasi ushtria romake ishte tepër e madhe dhe fitonte në fushë betejë. Genti me gjithë familjen u zu rob dhe u çua në Itali ku edhe jetoi deri në vitet e fundit të jetës së tij. Iliria, Epiri, Maqedonia ranë nën sundimin e Romës dhe këto shtete pushuan së funksionuari pothuajse deri në shekullin XX me disa ndërprerje në mes. Iliria ra nën sundimin romak, pastaj atë bizantin dhe turk. Në shekullin e XIX-XX dolën sërish shtetet, por jo siç ishin nga pikpamja historike dhe etnike. Gadishulli ilirik u bë në dy shekujt e fundit mall i lirë që e fitonte më i forti dhe kush kishte miq më të fortë në politikën e jashtme, pa marrë parasysh fare etnicitetin. Këto marrëzira të një klase politike oportunisto-feudale kanë sjellë një gadishull ilirik sot të pastabilizuar që mund të vazhdojë edhe më gjatë nëse nuk respektohen parimet historike dhe të drejtat më elementare të kombeve të shtypura.

    Themistokliu

    Sipas Kornel Nepotit, nëna e tij pellazge ishte nga Akarnania, ndërsa sipas Amfikratit dhe Athaneut nëna e tij ishte nga Trakia. Themistokliu, kur pati probleme në Athinë, u strehua
    te mbreti i Epirit, Admeti, kështu që ka shumë mundësi të ketë qenë nga Epiri. Nëse ka qenë nga Epiri apo nga Thrakia nuk ka ndryshim të madh, sepse si thrakët dhe epirotët
    ishin të një kombësie. Kush ishte Themistokliu? Themistokliu ishte një nga udhëheqësit e Athinës gjatë luftës greko-perse. Ai propozoi që beteja përfundimtare detare me Persinë të zhvillohej në Salaminë, më 28 shtator të vitit 480 p.e.s., në të cilën u zhduk plotësisht flota detare perse. Merita e Themistokliut qëndron në atë se ai ishte projektuesi i këtij plani që rezultoi tepër i vlefshëm, pasi flota perse u zu në një grykë të ngushtë në Salaminë dhe u shpartallua.

    Nën udhëheqjen e Themistokliut u ndërtua një sistem i madh fortifikimesh rreth Athinës dhe një mur i gjatë 11 km që lidhte Athinën me Pireun. Në bazë të këtij fortifikimi të shkëlqyer Athina u bëri ballë kundërshtarëve të saj në politikën e jashtme. Themistokliu i dha fitoren detare Greqisë kundër persëve, dhe ndërtoi muret 11 km, dhe një sistem të madh fortifikimesh, por pas këtyre ai ra viktimë e famës së tij, sepse grekët xhelozë e dëbuan me ostracizëm nga qyteti si person që dëmtonte demokracinë. Ostracizmi ishte një votim i fshehtë me anë të të cilit populli votonte për personat që mendonin se ishin kërcënues të demokracisë. Shpesh ky lloj votimi u përdor për të dëbuar nga vendi burrat e zot që qeverisën Athinën, kur pjesa tjetër e burrave të pazotë, bëheshin xhelozë për veprën e këtyre njerëzve. Pasi u dëbua nga Athina ai u strehua te mbreti i Epirit dhe më pas te mbreti i Persisë, Kserksi, armiku i tij më i madh që Themistokliu e kishte mundur në betejë dhe i kishte prishur planet për pushtimin e Greqisë. Kserksi, të cilin Themistokliu e kishte mundur, doli mik më i madh se Athina së cilës i dha fitoren.

  18. #18
    Mendje të mëdha të antikitetit me origjinë iliro-albane.



    Një grup i madh filozofësh, historianësh, politikanësh të antikitetit që quhen grekë dhe romakë, nuk janë aspak të tillë, por janë nga populli vendas që banonte gadishullin Ilirik dhe Italinë në antikitet. Historia i ka përmbledhur këta intelektualë në dy grupe ose janë grekë ose janë romakë, duke lënë me ose pa qëllim mënjanë etnicitetin e tyre pellazgo-ilir.
    Populli vendas evropian që banonte këto territore para se grekët dhe romakët të dilnin në histori, ka pasur një kulturë të lartë që dëshmohet edhe sot nga gjurmët që ka lënë. Pasi
    analizon këtë pjesë të antikitetit, të lind pyetja se kush janë grekët dhe kush janë romakët kur, shumica e mendjeve greko-romake nuk ajnë të tilla. Greko-romakët të cilët kopjuan qytetërimin e lashtë evropian, morën dhe meritën sikur i kishin krijuar ata të gjitha këto vlera. Klementi i Aleksandrisë ka vënë në dukje se shumë nga figurat më të shquara të Greqisë së vjetër janë me prejardhje johelene, që do të thotë se janë nga popullsia vendase e një etnie që popullonte të gjithë gadishullin ilirik. Numri i tyre është shumë i madh, por po paraqes vetëm disa nga më të dëgjuarit dhe më të famshmit e antikitetit. Për origjinën e tyre etnike disa nga ata kanë shkruar vetë, dhe disa të dhëna jepen direkt ose indirekt nga autorë të tjerë.

    Aristoteli 384-322

    Lindi në Stagjyra të Maqedonisë në vitin 384 p.l.k. dhe ishte maqedono-ilir.

    1- Kalistheni, një i afërm i Aristotelit, fliste një gjuhë jogreke, ashtu si edhe Aristoteli, pra, gjuhën pellazgo-ilire që fliste i gjithë gadishulli ilirik. Aristoteli e mësoi greqishten në
    Akademinë e Platonit, sepse gjuha e nënës së tij ishte maqedonishtja e vjetër apo ilirishtja.

    2 – Aristoteli nuk e mori kurrë qytetarinë Athinase dhe është quajtur si “metanast” refugjat, i ardhur, i huaj. Ai pati vetëm lejen e qëndrimit në Athinë, por kurrë qytetarinë e saj.

    3 – Aristoteli u thirr në oborrin mbretëror të Maqedonisë nga Filipi II që të edukonte Aleksandrin e Madh. Pasi Aleksandri filloi fushatën në Lindje ai qëndron në vendlindjen e tij, Stagjira, dhe në vitin 334 në Athinë themeloi shkolën Peripatetike. Pas vdekjes së Aleksandrit në 323, jeta e tij si maqedonas në Greqi u vu në rrezik, pasi ai kishte edukuar
    Aleksandrin dhe kishte mbështetur politikën pushtuese të shtetit Maqedonas në Greqi, kështu që ai u largua nga Greqia. Deri sa Aristoteli nuk fliste greqisht, por e mësoi atë kur shkoi në Athinë dhe gjuha e nënës ishte maqedonishtja, nuk ka sesi të jetë grek, pra Aristoteli ishte maqedono-ilir. Në moshë të re shkoi në Athinë dhe u bë nxënës i Platonit. Ai qëndroi atje për 20 vjet. Filipi II mbreti i shtetit të Maqedonisë, nga ku ishte dhe Aristoteli e ftoi në Maqedoni vendlindjen e tij, që të edukojë princin Mirjamun Aleksandër, detyrë që ai e kryen me shumë dëshirë. Aristoteli është filozofi më i madh i antikitetit dhe një nga filozofët më të mëdhenj të njerëzimit që gabimisht shumë njerëz e njohin si grek. Veprat filozofike të tij janë Metafizika, Fizika dhe Psikologjia. Tek Politika trajton pikëpamjet e tij mbi shtetin dhe familjen. Ai mbështet formën e regjimit aristokratik, dhe jo ato demokratike si Athina, që e quante formë të keqe qeverisje. Ai ka shkruar kushtetutat e 158 vendeve, midis të cilave edhe ato të Epidamnit, Apolonisë dhe molosëve, por që kanë humbur, veç asaj të Athinës që ka mbërritur deri sot. Ai është autor i veprës “Mbi historinë e kafshëve” dhe “Mbi mrekullitë e dëgjuara”. Aristoteli u shqua për kritikën ndaj idealizmit objektiv të Platonit ish mësuesit të tij. Lidhur me botën e ideve të Platonit ai shprehej “Të thuash se idetë janë modele dhe çdo gjë tjetër që lidhet me to, do të thotë të shqiptosh fjalë boshe dhe të shprehesh me metafora poetike”. Aristoteli është një filozof materialisto-idealist, sepse ai pranonte idenë e materies jashtë ndërgjegjes dhe e merrte atë si një lëndë ku mund të ndërtohen sendet. Kjo bëhej e mundur me anë të “Intelehies”, e cila ishte si fillimi i çdo gjëje që lëviz, qëllimi i gjithçkaje që ekziston. Ai e kritikoi Platonin, por duket qartë se ai ishte i ndikuar nga filozofia idealiste e tij.

    Pitagora 580-500

    Aristokseni, Aristoteli, Teopompi, Diogjeni, Laerti, Neanti, Porifyri, pohojnë se matematikani Pitagora, nga ishulli pellazg i Samosit, ishte me origjinë pellazge. Pitagora ka qenë matematicien i madh për kohën. Ai ka meritën e vërtetimit të dy teoremave që mbajnë emrin e tij edhe sot. Thelbi i filozofisë së tij ishin numrat. Ai është një nga etërit e matematikës.

    Hipokrati 460-370

    Ai lindi në ishullin e Kosit, pranë bregdetit të Karisë, në vitin 460 p.l.k. dhe vdiq në vitin 370 p.l.k. Ai ishte nga të parët mjekë që përcaktuan misionin human të mjekut, i cili ishte
    jo vetëm të identifikonte sëmundjen, por edhe ta kuronte atë, sepse disa teori para Hipokratit kishin vënë në dukje vetëm identifikimin e sëmundjes dhe jo kurimin e saj.
    Hipokrati është babai i mjekësisë dhe mjeku më i famshëm i Antikitetit. Formula e betimit e mjekut të sotëm, është vepër e tij. Ai hodhi bazat e mjekësisë si shkencë, dhe e shkëputi atë nga lidhjet me fuqitë dhe magjitë mbinatyrore. Origjina e Hipokratit është pellazge, sepse ai e ka përcaktuar vetë atë. Hipokrati rrjedh nga një familje e quajtur e Asclepius, që mbahej dhe si hyjni e shërimit, që kanë banuar në Trojë rreth 1400 p.l.k. dhe nuk është grek. Familja e Hipokratit ka qenë familje mjekësh, sipas të dhënave që 1400 p.l.k. dhe e ka trashëguar atë brez pas brezi, deri te Hipokrati.

    Demokriti 470-380

    Demokriti ka lindur në Abdera të Thrakës në 470 p.l.k. dhe vdiq më 370. Mbahet si babai i materializmit të lashtë dhe me të, filozofia antike arriti kulmin. Ai është i pari që futi në
    shkencë nocionin e atomeve si pjesa më e vogël e pandashme e materies. Atomet formojnë sende duke u bashkuar dhe ndarë. Filozofia e tij ishte se nga asgjëja nuk mund të lindë asgjëja dhe asnjë send nuk mund të shndërrohet në asgjë. Platoni e urrente filozofinë e Demokritit, sepse ai ishte idealist dhe dëshironte t’ia digjtë të gjitha librat që ai kishte shkruar, e ndoshta nga kjo nuk ka vepra të tij, por Aristoteli, përkundrazi, e vlerësonte punën e Demokritit.

    Protagora

    Ka lindur në Abdera të Thrakës. Ishte filozof i Antikitetit i rrymës së sofistëve që pretendonin se ka disa të vërteta në këtë botë. Ai thoshte se njeriu është masa e të gjitha sendeve që ekzistojnë dhe atyre që nuk ekzistojnë. Ai arriti deri aty sa të mohonte ekzistencën e vetë perëndive.

    Sapfo

    Sipas Ovidit, poetesha e famshme Safo e shekullit të VI p.l.k. ishte pellazge.

    Pindari 518-438

    Ai e pohonte vetë se rridhte nga paraardhësit para-helenë, pellazgo-ilirë. Pindari lindi në Tebë. Ai ka qenë një poet lirik i famshëm në antikitet. Kur Aleksandri dogji Tebën, vetëm
    shtëpinë e Pindarit nuk e shkatërroi, pasi ai kishte simpati për të dhe poezitë e tij. Me Pindarin u mbyll dhe poezia lirike dhe u hap rruga një gjinie të re në letërsi, që ishte poezia dramatike.

    Mark Tul Ciceroni 106-43 ilir?

    Ai lindi në Arpina, në fisin e Tulve në krahinën e Lacios së sotëm, krahinë që ka qenë banuar në antikitet nga fise ilire. Arpina u pushtua nga Roma dhe populli që banonte në këtë qytet shumë vonë e fitoi qytetarinë Romake. Ai studioi për drejtësi dhe retorikë në Romë. Në vitin 63 p.l.k. arriti në postin më të lartë në shtetin e Romës, atë të konsullit. Gjatë luftës civile në Romë ai mbajti anën e Pompeut dhe më vonë ishte kundërshtar i Mark Antonit, i cili e vrau atë në vitin 43 p.l.k. Ai u dallua si orator, avokat dhe politikan. Veprat e tij janë “De oratore” (Mbi oratorin), “De republica” (Mbi Shtetin), “De senecute” (Mbi pelqërinë), “De amicitia” (Mbi miqësinë). Ciceroni hyri në histori si një nga oratorët më të famshëm të antikitetit dhe njerëzimit.

    Taciti 56-117... ilir?

    Të gjithë historianët kanë rënë dakort për origjinën joromake të Tacitit. Fakt është se ai ishte me origjinë nga provinca të Romës, por jo-romak. Ai ka lindur në veri të Italisë së
    sotme në pjesën e Alpeve. Ajo pjesë e Italisë është banuar historikisht nga ilirët, ashtu si pjesa më e madhe e Alpeve të Evropës. Taciti është një nga historianët, avokatat, senatorët dhe oratorët më të mëdhenj të Romës. Vepra e tij e madhe historike është “Analet” ku pasqyrohet historia e Perandorisë Romake nga Augusti deri në vitin 96. Vepra të tjera janë Histories, Gneau Iuliu Agricola, libri Gjermania, ku flet për fiset gjermane. Ai ka shkruar një biografi dhe për britanikët e kohës.

    Virgjili... ilir?

    Lindi në Mantova të Italisë në vitin 70 p.l.k. pra në jug të Alpeve. Virgjili e ka thënë edhe vetë dhe studiuesit janë të mendimit se ai nuk ishte romak. Në Alpet e asaj kohe kanë
    jetuar fisi ilir i retve dhe ai i vendolikve, të cilët populluan të gjithë Italinë e veriut, kështu që popullsia e këtyre zonave ka qenë ilire gjatë gjithë Perandorisë Romake. Ka pasur dhe
    supozime se mund të ketë qenë edhe kelt, por sidoqoftë të jetë, ajo që është e sigurt që ai vjen nga një zonë ku ka mbizotëruar elementi ilir. Studioi në Romë për retorikë dhe filozofi. Veprat e autorit janë “Ecloga”, “Vjersha të zgjedhura”. Kryevepra e tij është “Eneida”, në të cilën tregohet për peripecitë e udhëtimit të heroit trojan Ene Dardanidi, përpara se të arrinte në Lat, ku themeloi Romën. Autori, jep të dhëna për fatine një pjese të popullsisë së lavdishme dardane që iku nga Troja. Në vepër tregohet se Heleni, biri i Priamit, i quajti disa vise të Epirit me emrin Trojan Kaon.

  19. #19
    PERANDORËT DHE STRATEGËT ILIRË TË ROMËS




    Gai Mariu 157-86 p.l.k.

    Ishte një politikan i shquar romak që u zgjodh konsull shtatë herë. Lindi në qytetin e Ciceronit, Arpinum. Në enciklopedi të ndryshme, Gai Mari futet te lista e sundimtarëve
    ilirë të Romës, pra quhet si ilir. Mario njihet për reformën e famshme ushtarake që kreu në Romë, në sajë të së cilës Roma do të kthehej në superfuqi. Deri në atë kohë karriera ushtarake kishte qenë pronë e fisnikërisë, por me reformën që kreu, ia hoqi këtë monopol asaj, duke rekrutuar ushtarë dhe oficerë nga shtresat e tjera të popullsisë. Ai u premtoi ushtarëve tokë, plaçkë lufte në vendet që do të pushtonin romakët dhe një pension ushtarak pas lirimit nga ushtria. Mario u dallua në fushatën ushtarake kundër Numantisë dhe ra në sy të Scipio Emilianit që ishte në atë kohë komandant i ushtrisë romake në fushatë. Në vitin 120 p.l.k., ai u zgjodh tribun plebe, që ishte një rang i lartë, pasi pa firmën e tij nuk miratoheshin as urdhrat e senatit. Në vitin 116 p.l.k. u zgjodh pretor në Romë dhe në vitin 114 u dërgua për të qeverisur Spanjën. Ai u martua me Julia Cezarin, tezen e Jul Cezarit.

    Mario u zgjodh konsull i Romës në vitin 107 p.l.k., në moshën 50 vjeçare; gjatë kësaj kohe ai i dha fitoren Romës kundër Jogurthas mbretit të Mauritanisë. Në këtë kohë fiset të
    ashtuquajtura gjemane të teutonëve dhe cimbreve mundën ushtrinë romake që komandohej nga një gjeneral romak i quajtur Mali Maxim, dhe kërcënonin seriozisht Romën. Përballë këtij kërcënimi, Mario u rizgjodh konsull për herë të dytë nga 104-100 p.l.k. Në fakt, të drejtën për t’u zgjedhur konsull e kishte vetëm një herë për një vit, por kjo ishte hera e parë që ndodhte ngaqë situata ishte e rëndë. Ai mundi fisin e teutonëve, që në aleancë me cimbret dhe tigret ishin nisur të pushtonin Romën. Punët më vonë nuk do shkonin mirë, pasi reformat e tij ushtarake, përveç efekteve pozitive patën dhe efekte negative. Negativ ishte fakti se ushtarët, nga të mirat që fitonin, i bindeshin komandantëve të tyre, që çoi në luftë civile në Romë midis Sulës dhe Mariusit. Kjo luftë përfundoi me disfatë për Marion dhe ikjen e tij në azil në Afrikë. Gjatë kësaj kohe, kur Sula mungonte, pasi kishte ikur në një fushatë në lindje, Mario me gjithë ushtrinë e tij marshoi dhe hyri në Romë, ku ndërmori një fushatë zhdukjesh kundër kundërshtarëve të tij politikë, përkrahës të diktaturës së Sulës. Në vitin 86 p.l.k. ai u rizgjodh konsull për herë të shtatë, por 6 muaj më vonë, vdes në moshën 71 vjeçare. Sula rikthehet në Itali, ku vendos një regjim terrori, duke persekutuar senatorë dhe përkrahës të Marios. Në këtë kohë, Jul Cezari largohet nga Italia e shkoi përkohësisht në Kilkili për të mos rënë viktimë e persekutimeve të Sulës, pasi halla e tij ishte gruaja e Mariosit.

    Strategët ushtarakë me origjinë ilire janë të shumtë, dhe vetë Jul Cezari dhe dinastia e Klaudëve ishte trojane, sepse e mbante veten si pasardhëse direkte e Asganit, djalit të Ene Dardanidit. Ka qenë i madh numri i perandorëve me origjinë ilire që qeverisën Romën për etnicitetin e të cilëve ka të dhëna të sakta nga autorët romakë. Kur studion rrënjët e
    historisë së Romës dhe kërkon se kush janë romakët, aty të gjithë dalin se janë ilirë, etruskë ose trojanë. Sinqerisht, nuk di të jap një përgjigje në lidhje me konceptin e etnisë Romake. Mendoj se historianët duhet të bëjnë më tej për të përcaktuar etnicitetin e romakëve, megjithëse kjo ka qenë tepër e vështirë dhe askush nuk ka dhënë një përgjigje të qartë e të saktë, sepse romakët dalin si Trojanë, Ilirë dhe Etruskë.

    Luc Septim Severi 193-211

    Dinastinë e Severëve në pushtet e vendosi ushtria ilire e Panonisë. Severi thuhej se ishte një aristokrat i pasur që kishte prona në Afrikë, dhe për origjinën e tij nuk ka të dhëna të
    sakta, por shumë studiues të mëvonshëm e quajnë ilir. Në fakt, për jetën e perandorëve të kësaj periudhe nuk kanë folur shumë autorë veç Hadrionit, i cili nuk flet për origjinën e tij. Ai u shpall perandor nga ushtria ilire, komandant i së cilës ishte, dhe rivalizoi me dy pretendentë për perandorë të shpallur nga ushtritë e tyre në Britani dhe Siri, të cilët i mundi. Për të gjithë perandorët e tjerë ilirë nga Deci te dinastia Valentiniane, ka të dhëna të sakta që tregojnë se ata ishin me origjinë ilire dhe u shpallën perandorë, nga po kjo ushtri komandantë të së cilës ishin. Ajo që më shtyn të mendoj njëlloj me disa studiues të tjerë, se severët ishin ilirë është fakti që ushtria ilire asnjëherë nuk ka shpallur një perandor, i cili të mos ketë qenë ilir. Pra, të gjithë perandorët që ka shpallur ushtria ilire, më e forta e perandorisë në shërbim të Romës, kanë qenë komandantët e tyre ilirë, dhe në asnjë rast kjo ushtri nuk ka shpallur perandor një jo-ilir, kështu që, meqenëse severët u shpallën perandorë nga ushtria ilire pa dyshim që ata ishin ilirë. Shumë studiues të tjerë kanë po këtë mendim që severët ishin ilirë edhe këtë e tregojnë dhe masat që u morën në favor të ushtrisë ilire.

    Ndërsa më parë, kur kishim të bënim me perandorë latin e gjithë garda pretoriane zgjidhej nga ushtarët latinë si romak, spanjoll e galë në momentin që erdhi Severi, situata ndryshoi menjëherë. Ai shpërndau gardën e vjetër pretoriane dhe pretorianët e rinj i rekrutoi nga legjionet ilire të Danubit. S.Severi vendosi me ligj që çdo ushtar mund të bënte karrierë, pavarësisht origjinës së tij jolatine dhe menjëherë pas këtyre ligjeve, ushtarët ilirë qoftë dhe me origjinë të ulët fshatare, në saj të aftësisë së tyre arritën deri në shkallën më të lartë të qeverisjes së perandorisë, atë të perandorit. Këto duke i dhënë lavdi asaj. Ai lejoi martesat e ushtarëve dhe pajisjen e tyre me parcela toke të cilat i punonin kur nuk ishin në luftë. Rriti rrogat e ushtarëve pretorianë nga 1000 në 1250 dinarë në vit, ndërsa ato të legjionarëve nga 300 në 500 dinarë në vit dhe në kohë fushatash ushtarake paga dyfishohej gjë që boshatisi arkën e shtetit, të cilën e mbushi me taksat që i vendosi provincave perëndimore. Severi e mënjanoi senatin dhe konsultohej vetëm me këshillin e perandorit. Ai luftoi kundër Parthisë dhe i ktheu perandorisë edhe njëherë Mesopotaminë që e kishte humbur si pasojë e trazirave të brendshme për pushtet dhe presionit të dyndjeve barbare. Severi me luftë nënshtroi Britaninë, por mbeti i vrarë në Skoci.

    Karakalla 211-217

    Pas vdekjes së Septim Severit, perandorë u shpallën bijtë e tij Mark Aurel Antonini i njohur si Karakalla dhe Publ Septim Gëtes, si bashkperandorë, por pushtetin në dorë, shumë shpejt e mori Karakalla, pasi eleminoi të vëllanë. Karakalla, si i ati, pati marrëdhënie të këqija me senatin. Në vitin 212 ai shpalli ediktin e famshëm perandorak, me anë të të cilit të gjithë qytetarët e perandorisë shpalleshin qytetarë romakë. Ky edikt ishte tepër i rëndësishëm se, për shekuj, populli me qytetarinë romake kishte qenë më i privilegjuar se sa ata që nuk e kishin këtë qytetari. Kështu, romakët kishin të drejtën e tyre me të cilën rregullonin marrëdhëniet midis tyre dhe shtetit, ndërsa romakët kishin të drejtën Ius Gentium që ishte e ndryshme nga ajo romake. Pas këtij edikti të gjithë do përdornin të drejtën romake. Me ardhjen e perandorëve ilirë morën fund privilegjet e romakëve. Kjo tregon edhe njëherë se severët ishin jolatinë. Karakalla e çoi ushtrinë në disa beteja në zonat kufitare në Ren, Danub në lindje në Parthi, për të luftuar me fiset barbare. Perandori u vra nga ushtria e tij më 217, ndoshta sepse nuk qe aq i zoti sa i ati, dhe nuk përmbushi amanetin që i la ai para se të vdiste kur i tha dy djemve të tij “Shkoni mirë me njëri-tjetrin, pasuroni ushtarët dhe mos çani kokë për asgjë”. Karakalla nuk bëri asnjë nga ato që i la amanet i ati se vrau të vëllanë dhe nuk e trajtoi si duhej ushtrinë, kështu që, si veproi e pësoi. Megjithë këto, Karakalla mbetet në histori me dhënien e qytetarisë romake të gjithë popullsisë së perandorisë. Pas vdekjes së tij, pushtetin e morën komplotistët dhe njerëzit e gruas dhe jo ndonjë pasardhës i tij. Kështu u zgjodh perandor nipi i gruas së tij Vari Avit Basiani dhe më vonë kushëriri i tij Aleksandër Severi (222-235). Në këtë kohë vendi futet në anarki dhe luftë midis perandorësh të shpallur nga ushtritë e tyre, luftë që do të vazhdonte deri në 268 kur në pushtet erdhën perandorë ilirë të zot. Ata qëndruan në pushtet deri në vitin 455 pa ndërprerje.

    Deci 249-251

    Në 249 pushtetin e mori “Deci i lindur në Budalie në Panonin e ulët”. Pra i lindur në veri të Ilirisë. Aurel Viktor thotë se “Deci i lindur në një fshat të Sirmit”. Ai filloi karrierën si ushtar dhe arriti të bëhej perandor. Ai shpalli Cezar të birin të cilin e quajti me emrin pellazg, Etrusk, dhe e dërgoi në Iliri duke bashkëqeverisur me të. Deci arriti që të ngjisë shkallët e karrierës nga ushtar i thjeshtë, duke arritur në rangun e perandorit të Romës. Gjatë kohës së shkurtër të qeverisjes së tij prej dy vjetësh, arriti të shtypë luftën civile në Gali dhe ndërtoi një banjo publike të madhe në Romë. Deci bashkë me të birin u vra në Myzin e Ulët, pra në Iliri, në luftë me Galët në vitin 251.

    Laeliani 268

    Ai e shpalli veten perandor në Mainz te Gjermanisë dhe kjo zgjati për 2 muaj.

    Mark Viktori

    U shpall perandor i perëndimit për pak kohë në vitet 268, 270, 271. Atë e shpalli perandor ushtria e tij në Trier, Gjermani, dhe u njoh nga galët dhe britanikët, por jo nga spanjollët.
    Ai u vra nga ushtria e tij në vitin 270 ose 271. E ëma e tij Viktoria, mbajti pushtetin pak kohë pas tij dhe u përpoq që pushtetin në perëndim ta merrte Tetriku.

    Tetriku 271-273

    U zgjodh perandor i perëndimit me ndihmën e Viktorias nënës së Viktorit, dhe vendosi kryeqytetin në Trier të Gjermanisë. Ai e shpalli të birin, Tetrikun e dytë, bashkëperandor. Në këtë kohë, perandor në Romë ishte iliri Aurelian, i cili donte të rekuperonte perëndimin që kishte dalë nga pushteti i Romës. Në betejën që u zhvillua midis perandorëve ilirë fitoi Aureliani, i cili nuk e dënoi Tetrikun, por i dha atij tituj nderi dhe pasuri dhe e la të jetoi në Romë derisa vdiq.

    Klaudi II qeverisi nga vitet 268-270

    Klaudi II ishte dardan dhe këtë na e vërteton libri i asaj kohe “Historia e perandorëve” në të cilin thuhet: “Në këtë luftë që udhëhiqte Klaudi u dallua shumë guximi i kalorësisë
    së Dalmacisë, pasi linte të kuptohej se vinte nga kjo provincë, megjithëse të tjerët thoshin se ishte dardan dhe rridhte nga mbreti i trojanëve Ili, dhe nga Dardani vet
    ” (që ka qenë themeluesi i Trojës dhe që, sipas Homerit i pari që ka banuar në Trojë). Këtu autori nxjerr qartë në pah se dardanët e ballkanit janë pasardhës të dardanëve të Trojës, edhe, pse kishin kaluar 1400 vjet nga ikja e tyre prej andej. Në një letër të dërguar nga perandori Valerian guvernatorit të Sirisë, thuhet se “caktuam si tribun të legjionit të V të Marsit një njeri shumë të guximshëm dhe besnik, Klaudin me prejardhje ilire”, pra këtu theksohet edhe njëherë prejardhja ilire e tij. Karrierën e nisi si ushtarak dhe më vonë si komandant legjioni. U ngrit në detyrë duke u bërë Duka e gjithë Ilirikut. “Klaudi u zgjodh perandor nga ushtarët dhe u emërua nga senati”. Pasi mori fronin në Romë, gotët plaçkitën Kretën, Qipron e Selanikun. Në fakt, sipas burimeve të vetë gotëve, të cilët ishin myzët, pra Ilirë ata ishin brenda kufijve të perandorisë. Kjo është një çështje që duhet trajtuar me kujdes nga historianët pasi këtu bëhet fjalë për ilirë që nuk i bindeshin fare perandorisë, pjesë e së cilës ishin. Në vitin 269, në betejën e Nishit të sotëm, ai theu gotët duke i shpartalluar plotësisht. Dëmet që i shkaktoi armikut tregohen në letrën që i dërgon një mikut të vet, Brokut, ku thotë se ai kishte vrarë 320 mijë gotë (por në fakt thuhet 50 mijë) dhe kishte mbytur 2000 anije. Lumenjtë, thoshte ai, janë mbuluar me mburoja dhe eshta. Zumë aq shumë gra, saqë ushtarët kanë marrë nga 2 a 3 secili. Në fakt, nga gotët do e gjente dhe vetë perandori, sepse mosvarrosja e tyre solli si pasojë rënien e murtajës, ku vdiqën shumë ushtarë dhe midis tyre dhe vetë ai. Pas vdekjes, ai u shpall “hyjnor” dhe senati e vlerësoi duke urdhëruar të vendosë një bust në Kuirie dhe një bust i artë në Kapitol.

  20. #20
    Luc Domic Aureliani 270-275

    “Thuhet se lindi në Sirm të Panonisë në një familje të parëndësishme ose siç vëretojnë disa, në Dakinë Analumase”. Panonia ishte një fis ilir në kufi me Danubin dhe pikërisht në Sirm kishin rezidencat e tyre perandorët ilirë të Romës. Aureliani nuk duhet ngatërruar me perandorin Mark Aurel që ishte me origjinë spanjolle dhe qeverisi gjatë dinastisë së Antoninëve në vitet 161-180, e njihet si perandori filozof. Aureliani, i cili komandonte ushtrinë në Iliri duke mos përfillur Galienin (perandorin) mori pushtetin që i dhanë ushtarët”. Aurel Viktori thotë se “Aureliani rridhte nga një baba i thjeshtë i cili, siç na tregojnë, ka qenë kolon i shumë të ndriturit senatorit Aurel diku mes Dakisë dhe Maqedonisë. Autropi thotë se “mbas tij (Klaudit) e mori sundimin Aureliani i lindur në Dakinë Ripense”. Pra ishte nga Iliria. Ai arriti të thyejë alemanët që kishin hyrë deri në Itali dhe kërcënonin Romën. Për të mbrojtur Romën nga dyndjet gjermanike në vitin 272, ai ngriti murin 18 km të gjatë dhe 9 m të lartë që është edhe sot në Romë. Këto mure janë pagëzuar me emrin e tij si “mure Aureliane” dhe janë të punuara me një tullë të kuqe të pjekur mirë. Pasi zhduku gotët, ai kapërceu Danubin dhe vrau princin e gotëve, Kanabën, së bashku me 5 mijë ushtarë. Nga dyndjet gote provincat romake të perëndimit ishin shkëputur nga Roma, ndaj ai ndërmori një fushatë ushtarake dhe rimori sërish Galinë (Francën), Britaninë dhe Spanjën, që ishte një fitore e shkëlqyer historike, të cilën dhe vetë Cezari do ta kishte pasur zili.

    Pas kësaj iu drejtua lindjes, pasi disa zotërime romake ishin shkëputur nga perandoria. Për këtë iu desh të luftonte me mbretërinë e Palmirës, që kishte zgjeruar kufijtë, duke marrë
    zotërimet romake gjatë kohës që perandorët ishin të zënë në luftërat me gotët. Bëri përpjekje që t’i merrte me diplomaci, por ishte e pamundur, sepse në krye të kësaj mbretërie ishte një grua tepër dinake e quajtur Zenaria, ndaj u detyrua të përdorte forcën ndaj saj duke shkatërruar mbretërinë dhe duke zënë rob lufte mbretëreshën. Gjatë qeverisjes së shkurtër, ai i ktheu lavdinë Romës, sepse vendosi nën sundimin e saj përsëri Britaninë, Francën, Spanjën, Egjiptin, Azinë e vogël, Sirinë territore që Romës i ishin dashur shekuj t’i bënte të sajat ndërsa Aureliani i bëri për 5 vjet; këtu qëndron dhe madhështia e këtij perandori ilir. Autorët romakë të kohës e kanë vlerësuar këtë figurë kështu: “Shteti ynë, pas fatkeqësive të Valerianit dhe të këqijave të Galienit, pati filluar të marrë veten gjatë sundimit të Klaudit, por ai u rimëkëmb kur Aureliani filloi të korë fitore në të gjithë botën. Ai na dha Galinë, çliroi Italinë, shpëtoi Vendolikët nga zgjedha e robërisë barbare. Në saj të fitoreve të tij u rivendos pushteti në Iliri dhe Thraki”. Në këtë vlerësim del qartë në pah që Roma kishte humbur të gjitha territoret e saj dhe ishte Aureliani që ia riktheu dhe e bëri sërish perandori. Aureliani nuk kishte marrëdhënie të mira me senatin, për këtë arsye senati i bëri disa komplote, të cilat u zbuluan dhe komplotistët u ekzekutuan. Megjithatë ai pati shumë armiq të brendshëm, të cilët e vranë në 275 gjatë fushatës në lindje, edhe pse ai ishte një perandor i madh dhe i dha shumë perandorisë. Për veprën e tij si perandor ai cilësohet si i Madh, duke u futur në rangun e perandorëve më të suksesshëm të Romës për 5 shekuj.

    Mark Anni Florian

    qeverisi për disa muaj në 276 para se të merrte pushtetin Probi, dhe ishte gjysëm vëlla i mark Kalud Tacitit. Ai u zgjodh nga ushtria e perëndimit për të zëvendësuar Tacitin. Probi, i shpallur nga ushtria ilire si perandor, e mundi atë në betejën e Kilikisë.

    Mark Aurel Probi 276-282

    Pas vrasjes së Aurelianit ushtria shpalli perandor shokun e tij, Probin nga Iliria. Faktin që ishte ilir, na e jep autori Aurel Viktor, ku thotë se “Probi i biri i një fshatari që merrej me
    kopshtari dhe emri i të cilit ishte Dalmat”. Pra, emri i tij i vërtetë është Dalmat, dhe ka lindur në Sirm të Panonisë ilire. Meritë e këtij perandori ishte se dëboi fiset e frankëve dhe
    alemanëve nga Galia dhe rivendosi kufijtë e perandorisë në Ren. Probi mbajti marrëdhënie të mira me senatin, që ishin të rëndësishme për sigurinë e një perandori, sepse ishte senati
    dhe senatorët që u hanin kokën perandorëve me komplote. Autori i historisë së perandorëve, Aurel Viktori e ka quajtur si Hanibal të dytë, për njohuritë e tij ushtarake dhe për stërvitjen e madhe që u bënte ushtarëve. Duke qenë bir fshatari kopshtar ai vuri ushtrinë në punë për të mbjellë hardhi në malin Almë në Iliri, rreth Sirmit, vendlindjes së tij, si dhe të thanin kënetat duke hapur një kanal të madh që do të derdhej në Savë. Ushtarët u rebeluan kundër tij, ndërsa ai po përgatiste një fushatë në Lindje, dhe e vranë, ndoshta se ishin të zemëruar që i kishte bërë bujqër. Gjatë viteve të qeverisjes së tij perandoria ishte në paqe, pasi ndihmoi shumë vepra e të madhit Aurelian, i cili i kishte kthyer nderin perandorisë, duke thyer armiqtë e saj dhe duke rivendosur kufijtë atje ku kishin qenë në kulmin e zgjerimit.

    Mark Aurel Kariusi 282-283

    Tek libri i Aurel Viktorit “Historia e Perandorëve”, thuhet se “Onezimo, i cili ka përshkruar më shumë zell jetën e Probit, thotë se ai (Kariusi) ka lindur dhe është edukuar në Romë, por prejardhjen e ka nga prindër ilirë”. Ndërsa Autori Fob Ceryliani, i cili ka ndjekur me shumë kujdes periudhën e Kariusit, thotë se ai “ai ka lindur jo në Romë, por në Iliri”. Kudo që të ketë lindur, të dy burimet që flasin për të thonë se ai është ilir nga Panonia. Gjatë kohës së shkurtër në pushtet, ai luftoi me fiset e ashtuquajtuara barbare që kërkonin të pushtonin Ilirinë, Italinë dhe Thrakinë. Ai mundi të sigurojë Panoninë, vendin e origjinës së tij, nga dyndjet barbare, pasi ajo ishte më e ekspozuara ndaj tyre. Kariusi vdiq nga një rrufe në kohën e fushatës kundër Persëve dhe pas tij në fron erdhi Numeriani, por edhe ky vdiq pa mbushur vitin.

    Mark Aurel Karini 283-284.

    Ai ishte djali i madh i Kariusit dhe gjatë kohës që qeverisi i ati në Romë ai ishte qeveritar i perëndimit dhe qëndroi atje dhe pas vdekjes së të atit. Numeriani, vëllai i tij, u vra në një
    betejë në lindje dhe pas kësaj ushtria Ilire shpalli Ilirin Dioklecian, si perandor.

    Gai Valer Aurel Diokleciani 284-305

    Aurel Viktor kur flet për jetën e katër perandorëve që qeverisën së bashku, pra që formuan të tetrarkinë thotë se “Atdheu i gjithë këtyre ka qenë Iliriku. Megjithëse pak të qytetëruar ata kanë qenë mjaft të kalitur në vështirësitë e jetës fshatare dhe ushtarake dhe qenë shumë të dobishëm për shtetin”. Diokleciani është quajtur dhe me emrin Jovi. Po aty e quan “Dioklecianin dalmatas dhe libert i sentorit Avulin. Para se të merrte sundimin quhej Diokles, emri që e kishte nga nëna dhe nga qyteti Dioklea”. Me Dioklecianin fillon dhe një formë e re qeverisjeje në Romë, Dominati që ishte një lloj monarkie. Senati, që prej 8 shekuj kishte bërë ligjin në Romë, u shpërnda, pushtetin e tij e morën perandorët. Kalimin në këtë formë qeverisjeje e kërkonte vet koha, sepse Roma kërcënohej për t’u zhdukur nga dyndjet e ashtuquajtura gjermanike të cilat në fakt ishin ilirike. Ai solli një formë të re qeverisjeje me katër perandorë. Selia e Dioklecianit ishte në Nikomedi të Azisë së vogël.

    Mark Aurel Valer Maksimiani

    Aurel Vktori ka shkruar: “Aurel Maksimiani i mbiquajtur Herkul, ka qenë i egër nga natyra, i ndezur nga pasioni, dhe budalla nga këshilalt. Rridhte nga një familje fshatare nga Panonia”. Pra, të katër perandorët që qeverisën së bashku, ishin nga Iliria. Diokleciani dhe Maksimiani, morën titullin august, që ishte më i lartë dhe caktuan dy çezarë po ilirë, të cilët mbanin titullin perandor, dhe ishin të barabartë në bashkëqeverisje. Selia e Maksimianit ishte në Ravena të Italisë.

    Gai Galeri çezar i Dioklecianit me seli në Sirmi të Panonisë në Iliri.

    Kostanc Klori çezar i Maksimianit me seli në Trir.

    Të katër këta perandorë drejtonin të gjithë Perandorinë Romake së bashku, me qëllim që të ishte sa më e lehtë qeverisja dhe mbrojtja nga dyndjet e fiseve barbare. Augustët, që ishin Diokleciani dhe Maksimiani, i adaptuan si bijtë e tyre çezarët (që më vonë u bënë augustë) dhe u dhanë vajzat për gra. Asnjëri nga këta perandorë nuk e pati selinë e tij në Romë, ajo u anashkalua. Roma faktikisht pushoi së qeni kryeqytet i perandorisë. Kjo ndarje e pushtetit, shënoi dhe fillimin e ndarjes së perandorisë në atë të Lindjes dhe të Perëndimit. Pavarësisht se ishin të katër perandorë pushtetin më të madh e kishte Diokleciani. Gjatë qeverisjes së tyre u shtyp kryengritja në Gali, në Egjipt dhe një pretendent për perandor në Britani. Diokleciani ndërmori disa reforma për të qeverisur sa më mirë vendin që rrezikohej nga barbarët. Kështu ndërmori një reformë të re administrative, duke e ndarë vendin në 12 dioqeza dhe në 100 provinca. Drejtuesit e dioqezave caktoheshin nga një vikar i emëruar nga perandori që ndau pushtetin civil nga ai ushtarak, sepse drejtuesit e provincave me të gjitha llojet e pushteteve në dorë, shpesh me ushtrinë e tyre donin të bëheshin perandorë dhe kjo çoi në luftë e përçarje.

    Ai ndërmori një reformë ushtarake, duke rritur numrin e ushtarëve në 600 mijë, të cilët nuk do të ishin as mercenarë, as vullnetarë, por do të detyronin pronarët e mëdhenj të tokave ta furnizonin ushtrinë me rekrutë skllevër, kolonë barbarë të kapur rob. Në këtë mënyrë ai shkurtoi fondet e shtetit për pagimin e mercenarëve. Ushtria u nda në ushtrinë
    atë të kufirit, pra, që do të ruante kufijtë nga barbarët dhe në reparte të lëvizshme nëpër provincë, që ishte një reformë moderne. Për të përballuar shpenzimet e shtetit ai u vuri
    shtetasve taksa të drejtpërdrejta që mblidheshin në natyrë dhe në të holla, dhe në funksion të mbledhjes së taksave bëri regjistrimin e popullisë. Nxori ediktin e çmimeve me anë të cilit vendoste çmimet e të gjitha produkteve ushqimore dhe zejtare, që u shoqëruan me sanksione të rënda për të gjithë ata që shkelnin ligjin e ngrinin çmimet, deri në dënim me vdekje. Diokleciani mbajti një qëndrim mospajtues me fenë e re katolike të cilën e kishin përqafuar vajza e gruaja e tij. Ai mbajti këtë qëndrim negativ, sepse kisha shihej si një
    konkurent që rivalizonte pushtetin civil, e një gjë e tillë nuk mund të tolerohej, aq më keq kur krishtërimi nuk përfillte e nuk respektonte kultin e perandorit që mbahej si perëndi. Në 303 doli edikti kundër fesë së krishterë që u shoqërua me vrasje e persekutime, por feja e re njëzotëshe mbijetoi dhe do të ishte një tjetër perandor ilir që do ta zyrtarizonte dhe
    mbronte, Kostandini i Madh. Megjithë këto, Diokleciani mbahet në historinë botërore si ideator dhe reformator i madh, sepse ai forcoi perandorinë dme masat që mori si reforma
    administrative, reforma ushtarake dhe ndarjen e pushtetit me tre perandorë të tjerë. Me reformat që kryen këta perandorë ilirë arritën, të mblidhnin dhe qeverisnin gjithë perandorinë, nga Britania në Azi të Vogël.

    Kostandini i Madh 306-337

    Licini 306-324

    Konstanc Klori pati disa fëmijë, kështu me Helenën, Konstandinin e Madh. Me gruan e dytë, Teodorën, të bijën e Maksimianit, pati djalin Dalmat, i cili la dy djem Dalmatin e Ri dhe Hanibalin të dy me titullin çezar, pati Jul Konstancin, i cili la dy djem Gallin që u bë çezar dhe Julianin që u bë august. Në vitin 305 Diokleciani abdikoi me dëshirën e tij nga froni dhe detyroi dhe augustin tjetër, Maksimianin, që të bënte dorëheqje. Të dy çezarët që kishin marrë vajzat e tyre për gra, u bënë augustë, pra Gai Galeri dhe Konstanc Klori, të cilët duhet të caktonin dy çezarë, për të bashkëqeverisur. Konstanc Klori vdiq në Jorkshirë në Angli dhe ushtria shpalli perandor birin e tij 20vjeçar Flav Kostandin, të cilit Galeri i dha titullin çezar. Nga ana tjetër, një pjesë e ushtrisë shpalli si perandor të birin e Maksimianit, Maksencin. Në luftë për pushtet u vra Maksimiani me Galerin. Mbetet vetëm Diokleciani, i cili ndihmon Konstandinin. Përfundimisht, Konstandini, i mbështetur nga Valer Licini fiton kundër Maksenit të cilin e mbytën në lumin Tiber. Kështu Konstandini erdhi në pushtet dhe bashkëqeverisi me Licinin deri në 324, të cilit i kishte dhënë të motrën për grua. Ndërsa pas këtij viti deri në 337 ai qeveris vetëm, pasi e detyroi Licinin të hiqte dorë sepse ai kishte filluar të persekutonte të krishterët. Konstandini thuhet se ishte i biri i Konstanc Klorit që ishte ilir. Valesiani thotë se “Konstandini lindi dhe u edukua në Naise (Nish në Dardaninë Ilire), nga nëna e tij Helena që ishte e një shtrese shumë të ulët”, e cila u martua me Konstanc Klorin. Pas kësaj ai e ndau Helenën se u detyrua të merrte për grua vajzën e Maksimilianit, Teodorën. “Qe pak i arsimuar dhe peng te Diokleciani dhe Galeri në kohën e të cilëve ai luftoi me trimëri”

    Konstandini ndoqi me përpikëmëri reformat e Dioklecianit, bashkatdhetarit të tij që e ndihmoi për të ardhur në pushtet. Ai ruajti po atë ndarje administrative, por kreu dhe një ndarje të re në katër prefektura; të Lindjes, Ilirisë, Italisë dhe Galisë, në krye të të cilave qëndronin prefektë të cilëve iu nënshtroheshin qeveritarët e 12 dioqezave dhe të 100 provincave. Ai nxori disa ligje të çuditshme për kohën, por që në feudalizëm nuk do ishin aspak të tilla, pasi do të ishin shtylla e tij. Kështu ai lidhi koloninë pas tokës, zejtarinë pas zejes dhe nënpunsinë pas qytetit, askush nuk kishte të drejtë të largohej nga puna e vendi i banimit, ndryshe dënohej me sanksione të rënda. Ai shpërnguli kryeqytetin nga Roma në lindje, duke ngritur një qytet sipas shëmbëlltyrës së Romës, të cilit i vuri emrin e tij, Konstandinopol, që është Stambolli i sotëm. Kalimi i kryeqytetit në Konstandinopol, ishte një veprim i zgjuar nga ana e tij, sepse Roma ishte e ekspozuar ndaj sulmeve të huaja dhe ishte e lehtë për t’u pushtuar, ndërsa Konstandinopoli ishte në vend të sigurt dhe i mbrojtur nga natyra. Në fakt, Roma ra nën pushtimin gjerman në vitin 476 ndërsa Bizanti ose Konstandinopoli ra më 1453 nën sundimin turk. Pra, koha tregoi se sa i zoti dhe i zgjuar kishte qenë fshatari nga Iliria.

    Ndaj fesë katolike Konstandini ndoqi një politikë tepër favorizuese. Kështu me Ediktin e Milanit të vitit 313, shpalli lirinë e besimit të krishterë në kuadër të gjithë Perandorisë Romake. Ai i dha kristianizmin botës, që ndoshta pa këtë veprim nuk do ishte kaq e kristianizuar sa është sot dhe këtë e ka bërë një ilir, ose shqiptar. Shqiptarët e sotëm duhet të jenë krenarë, sepse ishte një shqiptar që i dha kristianizmin botës së qytetëruar me të cilën ajo mburret sot, fe të cilën ilirët e kishin përqafuar që në dhjetëvjeçarët e parë pas vdekjes së Krishtit. Në ditët e fundit para se të vdiste, Konstandini u pagëzua si i krishter. Në 22 maj të vitit 337, vdiq duke i lënë perandorinë tre djemve të tij. Kosntandini mbetet një nga perandorët më të mëdhenj të Romës, për këtë ai ka marrë titullin i Madh nga historianët, sepse i dha paqe e qetësi vendit, por mbi të gjitha, i dha kristianizmin me vlerat e të cilit mburret pjesa më e madhe e perëndimit sot. Ka qenë një strateg i madh ushtarak, që nuk njohu humbje gjatë jetës së tij. Konstandini i Madh pati dy fëmijë. Me Minervën gruan e parë, pati Krispin që mori titullin e çezarit. Më pas u martua me Faustën, vajzën e Maksimianit, dhe pati pesë fëmijë. Ai pati Konstandinin II, Konstancin II, dhe Konstantin I, dhe dy vajza Konstandinën dhe Helenën.

Faqja 0 prej 2 FillimFillim 12 FunditFundit

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund të hapni tema të reja.
  • Ju nuk mund të postoni në tema.
  • Ju nuk mund të bashkëngjitni skedarë.
  • Ju nuk mund të ndryshoni postimet tuaja.
  •