Vajza e lumit
Novela bashkohore(perpjekje)
Kapitulli i parė
Parisi nė muajin gusht vlon pėr ēdo vit nga turistėt qė vijnė ta vizitojnė kėtė metropolė nga tė katėr anėt e botės. Nė restorantin “Bellaēao” nė njė lagje joshėse buzė Senės, pėrvec klientėve tė huaj e turistė tė ndryshėm, nė kėtė lokal tė ngrohtė me mikpritje ulqinaku, vinin shpesh herė edhe mysafirė e vizitorė tė tjėrė, shqiptarė qė vizitonin kalimthi qyetin e shėndritshėm, klientėt ndaheshin tė knaqur dhe kthehėshin mė mbrresa tė pa shlyera, kėshtu ishte pritur para disa ditėsh nė lokalin e Rizos edhe njė klient i rėndėsishėm, kryebashkiaku i Drenasit i cili i shoqėruar nga njė vėndas i tij qė prej dekadash jetonte nė Paris, Ariani, pra pėr darkė kishte planifikuar tė ftonte bashkiaku nė restorantin e ulqinakut, nė “Bellaēao” ku si gjithėmonė, Ilo i kishte pritur mė bujari, dhe kėtu Ilo mėsoi emrin e kėsaj qyteze kosovare, qė nuk e kishte dėgjuar asnjėherė mė parė.
Kishin kaluar dy tri ditė kur nė lokalin e Ilos hyjnė dy vajza tė reja, kliente, afėr tė tridhjetave dhe posa zunė vend nė njź tavolinė, njerės, qė kishte flokė ngjyrė geshtenjė, i shkojnė sytė tek shqiponja dykrenare qė Rizo e mbante gjithmonė sipėr banakut. Ajo e shikon me ēudi simbolin, iu drejtua shoqės sė saj Laures duke e prekur qė ti ktheje syt kah simboli.
– Mė duket se qenka restoran shqiptar, shihe shqiponjėn...Te kam folur se kam bėrė kerkime nė internet kėto dite.
– Mirė, pra mos hezito tani, pyete kėtė kamarierin mos ndoshta din diēka...duhet tė dilni nga guaca Lori.
Lori e pyeti Ilon qe sapo afrohej tavolinės sė tyre mė fletoren e menuesė nė dorė.
– Shqiptar jeni, ju ?- pyeti vajza.
– Po, i pėrgjigjet Rizo, shqiptar jam, ia keni qelluar, po ju nga jeni ?
– Po edhe unė jam shqiptare - ia ktheu ajo mė njė buzėqeshje.
– Ndoshta jeni shqiptare por nė tė folur nuk keni aksent fare, pra ju duhet tė jeni shqiptare e lindur kėtu.
– Jo, -iu pergjigjė vajza. Unė quhėm Lori por kam lindur nė Drenas, nė Kosovė. Tani krejtė vonė e kam zbuluar se ku gjėndėt ky vendė, pėrmes interneti, dhe mėsova se shumica e banorėve janė shqipėtar nė kėtė vendė. Drenasi duhet tė jetė vendi im i lindjės por unė asnjėherė nuk kam qėnė atje.
Po pse - e pyet Rizo...!?
– Ehhh ! - lėshoi Lori njė psherėtimė tė thellė, jeta ime ėshtė njė histori e gjatė dhe tepėr e komplikuar- i thotė vajza. Pastaj nis e i rrėfen Rizos mė pakė fjalė se si ajo ishte e adoptuar tek njė familje franceze ku sapo kishte ardhur nė kėtė botė dhe deri kėtu ishte rritur nė kėtė familje qė e kishin mbajtur si trajtohet njė bijė e tyre e vėrtetė ..
Sipas ligjit francez pra, por edhe botėror, emri i vėndėlindjės nuk guxon tė humbėt asnjėherė, edhe pse prindėrit e saj adoptiv e kishin regjistruar nė emrin e tyre, mė nėnshtetėsi franceze, vendi i lindjes i mbetėt nė letėr pėrgjithėmon po ai Drenasi i para luftės.
Rizo i emocionuar para kėtij rasti tė vaēantė, i spjegon pa keqardhje Lorit se, para disa ditėve kishte si mysafir nė nė kėtė lokalin e tij pikėrishtė Bashkiakun e Drenasit.
- Mė kėni lėnė pa fjalė ! Shumė e habitshme mė duket kjo histori, se, mė parė as qė kam dėgjuar pėr kėtė vendė, mė dukėt si e pabesueshme ! Tani po mė befasoni edhe mė fatin e jetės suaj. A keni kėrkuar ndonjėherė pėr ti njohur prindėrit tuaj biologjikė atje nė Drenas ? - e pyet Rizo.
– Jo, asnjėherė deri mė sot, - thotė vajza, pėrpos nė internet kėto ditė kam kėrkuar nė google, mė “drenas" dhe nga rezultatet mėsova se ky vendė ėshtė i ri i pas luftės, dhe mėsova pastaj se krahas kėtij emri ishte edhe emri i vjetėr qė kam edhe nė dokumentet e mia, mėsova pra se Drenasi gjėndet nė Kosove, diku nė Ballkanė. Kaqė, nuk dija mė tepėr, ende nuk i kam filluar kėrkimet e duhura por e kam ndėrmend t’ja fillloj njė ditė, ndoshta prej kėtij momenti, zemra ma thotė, “ecni nė kėtė drejtim”. – Njė buzėqeshje si ajo e mėparėshme iu duk nė ftyrė. Patjetėr se dua tė di mbi tė shkuarėn dhe tė ardhmėn e prindėrve tė mi biologjikė, dua tė di sė paku origjinėn time pse dhe si kam ardhur deri kėtu- u shprehė Lori e ndėrkohė njė hije trishtimi i ra pėrsėri mbi fytyrė..
Rizo vrėjti kėtė gjė, mbeti pakė ngushtė nga ky ndryshim emocionesh tė vrejtura nė fytyrėn e vajzes sė panjohur, nuk donte qė ta lėndonte, por kurreshtja e shtyu ta pyeste nėse prindėrit e saj adoptiv ia kishin thėnė asaj tė vėrtetėn apo ia kishin fshehur origjinėn e prejardhjės sė saj, Lori iu pėrgjigj pa kurrėfarė kompleksi, i hapi zemrėn mėnjźherė Ilos.
– Kur isha e vogėl po, kishte zona mė hije qė vetėm tani mė kohėn mė bien ndėrmendė dhe mė rrotullohėn ato ngjarje si nė njė shirit filmi, por kėto vitėt e fundit pasi jamė pjekur ndoshta sa duhej, ndryshoi situata pėr mua. Mėsova shumė gjėra. Sipas thėnjes sė babait tim, pėr shkaqe tė panjohura sapo kam lindur, nėna ime mė ka lėnė atje nė Drenas diku buzė njė lumi. Kėshtu mė ka thėnė babai qė mė ka rritur.
– Unė se besoj se tė kanė lėnė te lumi, sa vajzė e bukur qė jeni, nuk ka mundėsi as arsyje tė ju trajtoje nėna juaj kėshtu, nuk e kemi traditė njė veprim tė tillė, mė vjen keqė shumė. Mbase ndoshta ka qėnė nė rrethana tė pa deshirueshme, besoj se tani sė shpejti ju vetė do ta gjėni tė vėrtetėn.
– Po si ta gjejė tė vėrtetėn unė nga kėtu ku asgjė nuk di pėr mamin tim ? - i tha trishtueshėm vajza. Unė nuk njoh njėri kėtu nė Paris qė mund tė mė ndihmojė. Kosova mė sa e di nuk ka konzulatė kėtu dhe gjuhėn nuk e njohė, nga t’ja mbaj mė parė,nuk njohź njeri nga atje, jeni shqiptari I parė qė kontaktoj sot.
- Zonjush e nderuar, Prit ! Mė sa kam mundėsi do perpiqem tė ju ndihmoje, tė thash se, para dy ditėsh kėtu ishte klient pikėrishtė nė kėtė tavolinė edhe bashkiaku i Drenasit. Si tė kerkoni fatėbardhėsi mė tė lumtur se kjo ditė ?
- Keni tė drejtė, ndoshta kjo rastėsi do jetė njė shenjė i mirė pėr kėrkimet e mia sikur tė mė thėrriste vėndlindja ime Drenasi, si duket ka ardhur koha, tani jam mjaftė e pjekur pėr ti perballuar kėto pengesa. Mė duhet tė bėjė diēka. Vite tė tėra i kam kaluar nė vetmi kėto dyshime e vuajtje tė thella qė mė ngacmonin nė zemėr, identiteti im, mosnjohuria rrethė periardhjes sime, mos tė flas pėr vuajtje mėndore e psiqike dhe netėt pa gjumė qė i kam kaluar deri mė sot, tashmė jam e rritur e jo siajo beba e Drenasit, nuk mundem tė rri duar kryq para kėsaj drame qė me ka ndodhur mua. E kam marrė parasysh dhe dua ta pėrballoj tė vėrtetėn sido qė tė jetė ajo mė shpres se njė ditė do ta gjejė nėnėn time tė vėrtetė, mendoj se siē shifet, nė rrethanat qė mė kanė gjetur aty pranė lumit, siē mė thotė babai adoptiv, mė tė lehtė e kam pėr tė kėrkuar nė kėtė drejtim pėr tė ardhur deri tek ajo, e pastaj dua ta kuptoj, pse isha pėr nėnėn time njė fėmijė i padeshiruar ? Besoj se duhėt tė gjėndet njė dokument apo njė dėshmi qė do tė mė drejtonte deri tek identiteti i nėnės sime, mė shtynė diēka qė tź ndjeki kėto kerkime, mė duhet patjetėr tė kthehėm nė vendin e origjinės sime, kam njė munges nė shpirtė, sė pari ta gjejė tė vėrtetėn !
Kėshtu e dėshpėruar, Lori gjeti tek Rizo gurin e magjive, shpresėn e humbur mbėshtetjen e predestinuar qė ndoshta do ta drejtonte nė rrugėn e duhur pėr tė gjetur fillin e kėsaj copės sė kėrthizės sė shkėputur, gati tri dekada mė parė, qė kur ishte foshnje, diku atje nė Kosovėn e largėt !
- Ku mund ta gjėjė unė kėtė bashkiakun, i thotė Lori, gati nė dėshpėrim dhe po e gjeta, sa mund tė mė ndihmojė e si do tė mė ndihmojė ai kur kanė kaluar gati 30 vite..!? Me sa kam lexuar nė internet, lufta nė Kosovė dogji dhe shkatėrroi gjithshka qė gjeti pėrpara, ndoshta do kėtė djegur dhe dokumenta e libra rregjistrimi, ndoshta vetėm pėrmes ADN-sė do tė ketė mundėsi tė bie nė gjurmė tė kaluarės sime tė ėrrėt, mirėpo kėto analiza kushtojnė tepėr shtrenjtė…. Pastaj, pa asnjė dokument, pa asnjė dėshmitar, nga t'ia filloj ?
Nė kėtė dilemė, Rizo e qetėson Lorin, se ai do marri nė telefon atė vėndasin qė e shoqėronte bashkiakun e Drenasit, Arianin ku pėrmes tij kishte shpresė tė vijė deri tek ai.
Pas pakė Rizo e mori nė telefon Arianin. Lori nuk e kuptonte as njė fjalė nga biseda telefonike. Ajo mė padurim priste se ēdo ti thoshte Rizo nga kjo bisedė, kur Rizo mori lapsin dhe njė copė letėr, i bėri shenjė Lorit qė tė shenojė numrin e telefonit tė saj, qė tė lidhin kontaktet mes tyre... Nė sytė e Lorit formoheshin shkėndija tė imta drite nga pasioni qė pėrcillte bisedėn e dy bashkėatdhetarėve tė saj nė gjuhėn shqipe qė pėr tė ishte hera e parė qė dėgjonte kėtė gjuhė melodike, i dukej asaj e ėmbėl, pėr Lorin ishte njė zbulim qė shtonte kurreshtje qė nė fjalėt e para...
"Dėgjo Arjan, tė thashė se kjo goca ėshtė kėtu para meje, kjo ka ndėrmend tė bėjė kėrkime pėr tė gjetur prindėrit e saj biologjikė, thotė se ėshtė shqiptare e kosovės, sipas vendit tė lindjes qė ka nė dokument, ku sipas t'atit tė saj adoptiv, si foshnje e kanė gjetur diku aty buzė njė lumi..nė Drenas." nga ana tjetėr e telefonit Arjani i pergjigjet Ilos;
" ...e pamundur, kurrėsesi ... kjo na qėnka njė qėshtje tepėr delikate, ku i dihet a ėshtė shqiptare apo jo. Te ne ka patur edhe pakica tė tjera, nėse e ėma e saj, e ka lėnė ashtu buzė lumit tė shkretėn, mė vjen keq, nuk di si t'ia bėjmi.
– Arjan, kjo vajza mėzi rri nė kembe kėtu para meje, i thashė se do e ndihmoni pėr tė gjetur nėnėn e saj, se kush ėshtė dhe nga vijnė prindėrit e saj nuk ka rėndėsi, kjo ka lindur nė bashkėsinė tėnde aty nė Drenas pra, po tė ishte nga Ulqini, menjėherė do i ndihmoja. Mė thuaj tani, a mund ta orjentosh deri nė Drenas tek bashkiaku I juaj kėtė vajzė apo jo. Kjo nuk e din fare gjuhėn shqipe, sė paku ta ndihmojė dikushi atje, pra mė sė miri do ishte qė te lidhet mė bashkiakun qe ishte kėtu, besoj ka pėr ti ndihmuar nė kėto kėrkime.
“- Dėgjo Ilo. Unė e kuptoj qartė problemin qė paska, mirėpo ku ta di unė se ē'farė problemi do mė lindi atje nė vend pastaj, Drenasi nuk ėshtė si Ulqini, ti e di si ėshtė tek ne atje, ku ti dihet.
Lori e ndiente vehtėn si njė lis pa rrėnjė, pa origjinė e pa identitet, pa tė afėrmit e saj pa as njė lidhje familjare nė kėtė botė...
Kėto vitėt e fundit, disa herė Rolandi, i ati i saj adoptiv i kishte thėnė Lorit se, pas luftės sė Kosovės, ndoshta nėna e saj ka mbijetuar luftėn, ku me shpresė ende gjėndet diku e gjallė dhe se kishte ardhur koha qė ta kėrkonte.
Mė gjithė ato ngjarje e tragjedi qė kishin perjetuar populli shqiptarė nė fundin e shekullit XX-tė nź Kosovė, krejtė pak shpresa i kishin mbetur Lorit. Ku ti dihej pastaj fati i njė gruaje sė mjerė se, a ishte ende gjallė apo e vdekur, e martuar apo e pa martuar ? Ndoshta ajo ka marrur arratinė pėr te shpetuar diku pėr ndonjė vėndė tė largėt tė botźs si shumė refugjate tė tjerė ? Kėto mendime nuk e linin tė qetė Rolandin ku para syve te tij iu qfaqėshin skena tź tmerrshme pėrmes ekranit tė vogėl, ato skena tė luftės qė transmetonin rrjetėt televizive ku njė popull i tėrė kishte braktisur shtėpit e tyre, disa tė djegura, shumė tė vrarė e tė lėnduar, mirėpo shpesheherė para syve i dilte gjithnjė njė grua qė mbante njė fėmijė shtrėnguar nė gjoks. Rolandi e paraftyronte kėtė imazh nga ekrani sikur tė ishte nėna e Lorit. E shifte tė mjeruar, mė krahėt e hapur duke vrapuar nė mjegull sikur se ishte nė kerkim tė vajzės sė saj tė humbur.
Njė ditė, kah mesi i Prillit, njė muaj pas fillimit tė egzodit kosovar, Rolandi i kishte thėnė Lorit, "nuk mundėm tė duroj kėtė situatė, nuk mund ta shohi mė kėtė televizion...nuk dua as ti dėgjoj lajmet, as tė lexoj gazetat". "Pse, babi ?” - e kishte pyetur Lori, “Pse, ē'ke ti me kėta shqiptarėt e Kosovės, pse interesohesh aqė shumė pėr ta “? Rolandi iu kishte pergjigjur; "Unė asgjė nuk kam mė ta, bija ime, mirėpo ti po..." Nga kėtu kishte filluar jeta e dytė e Lorit.
Kėtė fshehtėsi familiare ia kishte besuar vetėm shoqes sė saj tė ngishtź Laures, e cila gati se ishte rrėxuar pėr toke kur e mėson origjinėn e saj. “ti, Lori, ti je kosovare, e pabesueshme” !
Kur i kishin thėnė Lorit nė prefekturen e Parisit se pėr tė udhėtuar nė Kosovė, nuk kishte nevojė pėr viza, ajo ishte mbetur e habitur qė as 1000 kilometra nuk e ndanin Kosovėn nga kufri I Francės. Ariani i kishte thėnė Lorit, pasi qė ishin rėnė nė kontakt pėrmes Ilos nė "Bellaēao" se atje nė Drenas, gjėndet edhe misioni francez dhe se Kosova tani ishte njė vendė i lirė.
Rolandi para gati tri dekadave rrugėn Paris Kosovė e kishte shkelur mė njė vetur tė markės Peugeot (pezho) tė bardhė, por tani si plakush kishte prerė dy bileta kthyese pranė agjensisė nė sheshin Opera, nė drejtim te Aeoroportit tė Prishtinės. Vetė me vehte mendonte se ngjarja mund tė pėrfundojė aty edhe ku kishte filluar atje para gati tri dekadave nė Drenas.
Para se tė fluturonin pėr nė Prishtinė, Lori kishte kontaktuar pranė "Institutit Nehandertal Genealogique Live", njė profesor tė njohur nė kėtė lami, specialist nė ADN i cili e kishte udhėzuar se si dhe se ēfarė duhej ndėrmarrė pėr tė patur sukses kėrkimi i prindėrve tė saj pėrmes ADN-it. Profesori i kishte thėnė Lorit se do ishte e pa mundur tė gjėndet njė prind sot pėrmes ADN-ės, pa e ditur sė paku vendin lindjes, ose emrin e njźrit prej prindve, Mandej ai i kishte thėnė se nuk garantonte se do ketė sukses kjo ekspeditė e saj, I dukej e pa mundur dhe se gjasat ishin tė vogla ta gjėje nėnėn e saj.
Mirėpo Lori ishte e vendosur. Kishte marrur disa flakona dhe pako hermetike "modyla testi per and" mė vehte qė mund te veprohej shumė lehtė e deri tek ato mė tė sofistikuarat pėr mbledhjen e indikacioneve tjera, identifikimit permes flokėve. "Tani u bėre nė rolin e njė detektive" i thoshte me tallje Ariani kur Lori nxori nga ēanta disa doza testi te ADN-sė...
Dita e nisjės ishte caktuar, tė martėn, fillimi i muajit gusht, do lėshohėshin nė Aeroportin e Prishtinės. Ariani kishte planifikuar mė familjen e tij, tė nisėshin mź vetur, edhe ata nė tė njejtźn kohė, ku do te kalonte tėrė Italinė nė pėrmes autostrades pėr tė arritur nė Durrrės e pastaj tė nesėrmen do mbrrije nė Drenas. Mė parė, tė gjitha nevojat e duhura si rezervimin e hotelit Ariani ua kishte siguruar pėrmes telefonit tek njė mik i tij. Nė fillim ky miku i kishte thėnė Arianit se kjo kėrkesė do i nxjerrė telashe, jo atij personalisht por qytetarėve tė kėsaj qyteze tė vogėl qė asnjėhere as ėndėr nuk e kishin parė se njė ditė, pas tri dekadave njė vajzė nga Franca do kthehej pėrsėri nė vendlindje nė kėrkim tė prindėrve, pa patur as njė shenjė as gjurmė se kush mund tė ishin prindėrit e saj. nuk kishte guximin t'ia thoshte pėrmes telefonit njė gjė tė tillė, dronte se tėrė qytezėn e tij do ta trondiste kjo rrėmujė si njė termet !
Nga dritarja e avionit Lori kėrkonte me sy Kosovėn, e mendonte si njė vend tė vogėl nga lartė, dėshironte qė fluturimi tė pėrfundonte sa mė parė. Ajo e mbylli njė libėr qė ishte duke lexuar mbi historikun e Drenas nė gjuhėn angleze, dhe kur doli nė pistėn e zbritjės fuqishėm mori frymė.
- Po marrė pėrsėri ajėr tė Kosovės, duket sikur se mė ka munguar kjo hapsirė e panjohur, -lėshoi Lori duke e shikuar nė sy reagimin e Rolandit. Dhe posa doli pėrjashta nga shkalla e avionit ajo mori frymė, sikur lirohėj nga njė barrė e rėndė qė mbante mbi supe prej vitėsh.
Dielli shkelqente kėtė pasdite tė muajit Gusht mbi tėrź fushėn e Kosovės, bėnte vapė e madhe, njerėzit prisnin udhėtarėt qė vinin nga largė, tė afėrmit e familjes qė u bėnin shenjė mė dor nga halla e madhe e Aeroportit.
Posa dolėn nga Aeroporti, morrėn njė taksi qė i drejtonte pėr nė Drenas, afėr 30 kilometra, qė shtrihej nė fushėn e madhe tė Kosovės nė drejtim tė perėndimit, mu nė zemėr tė Kosovės. Taksia ndaloi pėrpara "Hotel Kalaja" qė u a kishte rezervuar Ariani, zbritėn tė dy udhtarėt, morėn valixhet e tyrė tė vogla dhe u drejtuan drejtė hyrjes sė godinės. Ishin tė lodhur nga udhtimi dhe vendosėn qė tė pushonin.
Dikur nė mbrėmje dolėn pėr tė vizituar qytezėn e vogėl. Njė rrugė kėmbėsore e ndante qytetin nė dysh, nė drejtim tė perendimit e lindjes. Rolandit i shkuan sytė tek ura e vjetėr e kohės romake mė plotė harqe, kėtė detaj menjėherė e njohu.
– Nuk paska ndryshuar fare,- tha Rolandi. Lokalet dhe shitoret qenkan nė vendet e tyre. Nuk vrehėt as njė shenjė lufte, shtepijat qenkan nderutuar shumź shpejtė, po duket se tani ka vetura mė shumė se dikur. Pritė pak,-i thoshte Lorit. Nėse mė kujtohet Komuna.
– Po, mė duket se ėshtė ajo atje ku valojnė dy flamuj, njėri ėshtė flamuri i Kombeve tė Bashkuara dhe tjetri shqiptar, e sheh ? Njerėzit mė duken tė veshur si nė perendim dhe mė duken ka shumė tė rinjė. Lori nuk fliste fare, mendja i shkonte tek "lumi" I Drenasit, -tha Lori.
Njerėzit qė shėtisnin trotuarėve shpesh herė kthenin kokėn nė drejtim tė dy tė panjohurve qė hecnin sė bashku krahė pėr krahė, njė vajzė e re mė njė plakush, ku pas pak iu ra nė nė sy njerėzve levizjet e tyre, sikur kishin hetuar prezencen e dy turstve te huaj. Kurreshtja e tyre dukej se shtohej; "kush janė kėta tė dy tė huj, njė plakė me njė vajzė tė re qė shetisin kėshtu krahė pėr krahė nė mes te qytetit dhe ē'kerkonin kėtu ?
Jo larg qėndrės, nja dy kilometra mė tej, Rolandit iu kujtua se andej duhej tė ishte lumi i qytetit, vendi ku i kishin thėnė se atje e kanė gjetur Lorin si foshnje, mbėshtjellur nė njė batanije aty buzė lumit.
Derisa ecnin kėshtu sė bashku Rolandi e Lori iu afruan bregut tė lumit. Papritmas zhurma e njė veture i shqetėsoi dhe kthyen kokėn e panė se ishte njė automjet ushtarak me ngjyrė tė verdhė, sipėr sė cilės valonte flamuri Francez dhe me gėrrma tė mėdha shkruante "xhandarmėria nacionale" sa qė u habit Rolandi...
– Qėnkan tanėt kėta, me ēon mallin si tė isha nė Francė...
– Po, Ariani mė ka thėnė se kėtu nė Drenas ėshtė sektori francez, ndėrhyri Lori dhe ua ktheu me njė "bonzhur" ushtarakėve duke i pėrshėndetur me dorė dhe leshuan njė pershendetje mė “bonzhur”
– Janė tanėt qė komandojnė kėtu, e sheh flamurin francez mbi vetur ?- lėshoi Lori.
– Pse, e ndieni vehtėn ende franceze edhe kėtu nė vendlindjen tuaj ? -ia preu Rolandi mė tė qeshur...
– Babi, mos tė lutėm ! Edhe pse kam ardhur kėtu nė vėndlindje nė kėrkim te identitit tim, ti e din se ajo do mbetėt pėr gjithmonė mami imi, mirėpo e ndjej tė nevojshme tani qė tė njohė edhe nėnėn time biologjike, nėse arrij ta gjej, ku i dihet a ėshtė kjo gjallė a jo, e nėse jo, prapė unė do kthehėm nė Francė dhe do mbetėm gjithmonė franceze se aty jamė rritur, pra mos u shqetėso tė lutėm babi im.
Pas pak makina ushtarake u kthye pėrsėri kahė tė panjohurve dhe u ndal para tyre.
Njė xhandar i pėrshėndeti mė dorė.
« Bonzhur » ! Vėshėt mė bėnė se dėgjuam qė flisnit frengjishtė dhe na pėrshėndetėt. Makina u largua me zhurmėn drejtė njė rrugė tė ngushtė qė shpiente pėr nė qytet ndėrsa Rolandi e Lori, pasi u matėn njė copė herė vijuan tė ecin drejtė bregut tė lumit, ku pasi e lanė rrugėn e shtruar me asfalt morėn njė rrugicė tė vogėl nė mes manave, kaēave dhe shelgjeve. Arrijtėn tek bregu i lumit tė qetė ku mezi vrėhej se nė cilėn anė shkonte uji.
Duke ecur bregut tė lumit Lori imagjinonte pėrsėri atė skenėn e tmerrshme qė iu kishte ngulitur nė mendje prej vitėsh. Papritmas tre katėr qenė iu turrėn dhe mėsynė drejtė tyre. Rolandi me tė shpejtė tėrhoqi pas shpinės sė tij Lorin duke tentuar ta mbrojė.
Lori gėrrmuset dhe kap dy gurė, i gjuan qentė ku ata menjėherė ikin. Nuk vonoi shumė kur pėrsėri makina ushtarake e Gjendarmźrisź franceze u duk buzė lumit. Kur panė njė skenė tė tillė, ku kėta dy persona rrezikohėshin nga turma e qenėve tė ēartun, dy xhandar dolėn me tė shpejtė nga vetura dhe iu afruan qė t'iu vinė nė ndihmė.
Njė ushtar i pėrshėndeti me dorė.
« Bonzhur » mė duket se dėgjuam qė flisnit frengjisht dhe na pėrshėndetet mė parė.
– Edhe ne jemi nga Franca, ndėrhyri Rolandi, kemi mbrrijtur sot pas dite kėtu, tani dolėm pakėz tė shetisim e tė marrim ajėr tė pastėr...mbrenda nė qytet bėnė shumė vapė.
– Ajėr tė pastėr kėtu, buzė kėtij lumi ?
– Po, ia ktheu Lori, po bėnim njė xhiro, kemi shprehi kėshtu tė ecim me babin edhe kur jemi nė Francė, nė mbrėmje dalim e shetisim nė park.
– Mirėpo kėtu buzė kėtij lumi s'ka njėri, vetėm ju dy tė huaj, mandej edhe ėshtė vend jo aq i lakmueshėm, ka vetėm mbeturina dhe klyshė e qenė plotė tė lėnė nė natyrė pa zot !
Tjetri xhandar ia priti;
– Keni ardhur kėtu tė adaptonit ndonjė qėnė pėr tė marrė me vehte nė Francė ? Kujdes, mund tė kafshohėni se nuk janė te vaksinuar, i tha komandanti. Njerėzit nga e tėrė rrethina vijnė dhe i lėshojnė kėtu klyshėt e vėgjėl, ju e dini qė te ne nė Francė mund tė kushtojė shtrenjtė njė klysh i kėsaj race...
– Jo jo, kemi ardhur pėr diēka tjetėr..Nuk do rrimė gjatė, ndėrhyri Lori, do kthehemi nė hotelin tonė pasi tė shetisim pakė kėtu pari, ti bėjmi njė gjiro kėtij vendit.
– Keni ardhur nė vizitė ndoshta tek ndonjė i yni apo jeni nė mision kėtu nga nderkombtarėt?
– Jo, jo, ėshtė njė ēeshtje tjetėr, tha Rolandi, nesėr do paraqitemi tek kryebashkiaku mirėpo pėrkthyesi ynė do vijė kėto ditė, kemi nevojė ndoshta edhe pėr ndihmėn tuaj, nuk I dihet, por njėherė po e vizitojmi qytezėn.
– Ne jemi kėtu nė sherbimin tuaj, pėr ēfardo rasti drejtohuni nė komunė tek administrata jonė, aty tė gjithė flasin frengjishtė. Kalofshi mirė.
Lorit filluan ti shkojnė lotėt, e shkrehur nė vaj Rolandi ia fėrkonte shpinėn, mė fjalėt; « mos qaj bija ime, ...mos qaj tani... »
– Po mė doli tani para syve mami, ta dhash fjalėn se do ia kėrcas njė shpullė mu nė fytyrė ! Si ka mundur tė mė leje kėtu buz lummit ?
Si ka mundėsi ? Kush jam unė, ē'kam bėrė tė keqe pėr tė merituar njė fatė tė tillė ? E pamundur, mė ka braktisur si njė klyshe, po e gjeta do ia fus njė shuplakė, mė kuptove, jam shumė e hidheruar nė tė !
Duke qarė me lotė nė sy Lori shikonte lumin e kthjelltė ndėrsa Rolandi ia fshinte lotėt.
Pasi qėndruan njėkohė tė shkurtėr ulur aty buz lumit, tė dy u ngritėn. Morėn rrugėn kėmbėsore qė i qonte kah qyteti, dhe nė dalje tė kėsaj rrugicės ata u ndeshen pėrsėri me patrullen e xhandarmerisė franceze. Rolandi ngriti dorėn dhe vetura u ndal mė tej.
Nga vetura doli njė xhandar dhe ua hapi deren ku Lori e Rolandi u futėn brėnda dhe pas pak mź shpejtėsi vetura mori drejtimin e qendrės sė qytezės.
Herė pas here shoferi e kthenin kokėn prapa i habitur e pa kuptuar fare gjendjen shqetsuese tė kėsaj vajzes.
Te nesėrmen, aty nga ora 9 e mėngjesit u dėgjua telefoni i Lorit, ishte Ariani qė e lajmėronte nga porti i Barit, natėn do tė kalonin Adriatikun me anijen "Liburnia" nė drejtim tė Durrėsit dhe pritej tė arrijė nė orėt e vona tė mbrėmjės nė Drenas.
Lori sė pari e hapi bisedėn, i tregojė se si ia kishin kaluar gjatė fluturimit dhe ishinte knaqur me bujtinen ku dhe i foli edhe pėr peripecitė rreth bregut tė lumit si dhe takimin mė njėsin ushtarake franceze nga ku kishin mbetur tė habitur se si edhe nė kėtė vend tė humbur ishin tė mbrojtur nga xhandarmźria e tyre, vehten e ndjenin nė siguri.
Mirėpo Ariani pėrmes telefonit kishte insistua qė tė presin derisa tė vinte ai, mendonte se pa ndihmėn e tij vėshtirė se Lori do ia arrinte tė bie nė gjurmė kerkimeve te saja. E kishte kshilluar Lorin disa herė qė tė shkonte me ndonnjė pėrkthyės nė ambulancen e qytezės, ku mendonte se aty duhej tė gjėnte ndoshta ndonjė shkres tė datlindjes sė Lorit kur ishte si foshnje, ku ndoshta do tė ketė sukses qė tė gjejė ndonjė gjurmė nga dokumentet e mbetura te atėhėrshme. Lori i pohonte me kokė duke i rrefyer Arianit se ajo ishte ende e revoltuar edhe mė tepėr, nga skenat qė kishte parė aty buz lumit. I kishte thėnė se nuk kishte arritur ti mbylli sytė tėrė natėn nga qentė e tėrbuar qe i kishte parė tek lumi dhe kėto skena i dilnin asaj ende para syve, kishte mbetur e trishtuar..
Lori e Rolandi bėhėshin gati tė dilnin nga hoteli, si plan tė parė kishin vendosur tė shkonin nė bashki, e pastaj edhe nė spitalin e qytezės. I priste njė ditė e ngarkuar. Qyteti ishte mbushur pėrplotė njerėz. Veturat qarkullonin varg njėra pas tjetrės dhe flamuri me shqiponjėn dy krenare printe vargun. Tingujt e burive dhe tė tingujve muzikor shprehnin gėzimin e dasmorėve mergimėtarė qė ishin kthyėr nga shumė vėnde tė Europės, Gjermania, Zvicra, Belgjika e Franca.
Dasma e parė e fillimit tė muajit gusht i kishte dhėnė gjallėri qytezės, shifeshin nė ēdo kėndė njerėzit te hareshėm e pa brėnga, si nė njė atmosferė festive ku edhe radio e qytezės pa ndėrprerė jepte muzikė tė llojellojshme me kėngė tė pa njohura pėr kėta dy visitorė francez. Ritmi i kėsaj zhurmės iu qonte se gjėndej nė ndonjė vend tė largėt, me kafenetė e restoranet e hapura nė ēdo kėndė te rrugėve, terrasat e bareve tė pėrplotė tė rinjė qė sherbeheshin mė pije freskuese e bisedonin mes tyre.
Aty rreth orės 11 Rolandi e Lori hynėn nė hallen e bashkisė sė qytezės. U drejtuan para njė sporteli ku njė nėnpunėse i pėrshėndeti dhe ua ktheu mė buzėqeshje. Lori kėrkoj nga ajo, nė njė anglishte te pastėr, nėse ishte e mundur tė merrte takim mė krybashkiakun. Nenpunėsja iu bėri shenjė qė tė pritnin aty nė sallen e pritjes, u largua dhe pas pakė u kthye me njė zotri, i veshur mė kostum kravatė, bukur i gjatė, mė pak flokė, rreth tė atave, mbante syza. Bisedėn e filluan pėrsėri nė anglishtė. Lori nxorri nga njė mbajtės dokument pasaportėn franceze dhe ia dorzoi nėnpunėsit.
– Mirdita zonjė, - e pershendeti Lori nė gjuhźn angleze.
– Mirdita zonjė,- ia ktheu nėnpunsja, pasi vrejti paseporten franceze. Ah, ju vini nga Franca ? Mirėsevini nė Drenas ! Nuk flisni shqip fare ?
– Jo, vetėm frengjishtė dhe anglishtė.
– Mirė se keni ardhur, ē'farė mund tė bejė pėr ju ? - pyeti nėnpunėsi.
– Kam ardhur kėtu nė Drenas, pėr tė nxjerrur njė ēertifikatė tė lindjes e cila mė duhet patjetėr atje nė Francė.
– Certifikatė tė lindjes ? - i thotė nėnpunėsi i habitur. Ju keni lindur kėtu nė Drenas apo atje ne Francė ?
– Kam lindur kėtu nė Drenas,- iu pėrgjigj Lori, duke i treguar mė gishtė nėnpunėsit mbi pasaportė, vendin e lindjes : « born in Drenas ».
– Mirė, pra ju duhėt tė drejtoheni tek libri i amzės nė atė zyrėn atje nė fund tė korridorit, keni nevojė pėr ndonjė pėrkthyes ndoshta ?
– Mendoj se do kuptohėmi edh kėshtu anglishtė, -ia ktheu Lori.
Tė udhėzuar nga nėnpunėsi Lori e Rolandi thyen turmėn e njerėzve qė prisnin nė korridor, trokitėn nė derė dhe hyjnė. Pas njė bisede tė shkurtėr, Lori ua shpjegojė arsyen e ardhjes sė tyre nga Franca.
– Ku banoni nė Drenas ?- pyeti nėnpunėsja.
– Nė “Hotel Kalaja”...
– Keni njė adresė, nė cilin vend keni lindur dhe ēfarė mbiemri ?
– Zonjė. Unė kam lindur kėtu diku nė Drenas, pa emėr e pa mbiemėr- ia ktheu Lori.
– E si mendoni t'ju gjejė atėherė nė keto regjistra, pa adres, pa emėr e mbiemėr, po talleni mė mua ndoshta ?
– Jo, nuk tallem zonjė ! Ndoshta duhet kėrkuar data e lindjes nė libra tė amzės, duhėt tė jemė diku e shėnuar, pėr kėte qellim kam ardhur nga Franca.
– Pritni zonjė, ju lutemi ! Nuk e besoj se ne mund t'ju ndihmojmi nė kėtė zyre mė njė rast tė tillė. Vetėm qendra shėndetsore ose spitali I Drenasit ndoshta i kanė ruajtur kėto shėnime para luftės. Mandej ėshtė edhe pikpytje se a gjėnden end e kėto arkiva tė paraluftės. Para tri dekadave, janė shumė !
– Po prindėrit i ke gjallė ?
– Pėr atė edhe jam kėtu, tė gjej nėnėn time biologjike,- ia ktheu Lori !
– Nuk e dini fare si quhet emri i nėnės suaj ? Po ky zotriu me ju,kush ėshtė ?
– Zonjė, ky ėshtė babai im adoptiv qė mė ka rritur, ka ardhur nga Parisi kėtu nė Drenas para gati tridhjet vitėsh dhe mź ka marrur tė vogėl. Mė kuptoni tani ? Unė kamė lindur nga prindėr anonim, tė panjohur ! Pėr tė mė kuptuar si duhet jam njė vajzė e humbur, e lindur pa familje.
– Keni pritur kėshtu gjithė kėto vite deri sot, pa e ditur se kush jeni dhe nga vini ?
– Po, kėshtu ėshtė rasti imi zonjė, ndoshta jam rst i veēant kėtu !
– Sa ēudi ! E si t'ju gjejmė atėherė pa emėr e mbiemėr, nuk jemi kompetent pėr kėtė qeshtje, zonjė, prandaj ju duhėt t'iu drejtohėni ose policisė ose spitalit. Por, mė nė fund tė hapni njė shpallje nė gazetėn lokale, ose pranė "Radio Drenasi", nuk di se si t'ju ndihmojmė ndryshe, mė vjen keqė shumė, zonjush, nuk di se ē'tju thėm tjetėr.
– Po e provojmi edhe mė kėtė datė tė lindjes nė kėto libėrza tė mėdha tė amzės qė i shifni por se besoj. Nėpunsja u ngritė mė nė fund dhe gjeti fletoren e tė lindurve qe nga viti 1977 e 1978 dhe nisi ti shfletoje faqet e derisa erdhi tek muaji Mars...
– Asnjė rezultat. Nuk jeni nė kėto fletore, ndoshta vetėm nė spital ka mundėsi tė gjėni gjurmėt, por veshtirė, nuk dijmi se mė ēfarė emri jeni e regjistruar, kėtu ėshtė problemi.
– Mirė pra, mė gjėni njė perkthyes tė frengjishtės, kėtu kam marrur mė vehte dy fjalorė... mirėpo mė mirė do ishte mė njė perkthyes. Lori nxori dy fjalor xhepi nga ēanta dy fjalor xhepi, "franēais-albanais e tjetrin « frangjishtė- kroatishtė »...
– Qėnkėni e pajisur mirė, nuk i dihet se ku ju ēon ky kėrkim, duhet menduar edhe tė papriturėn, Ballkani ėshtė pėrplotė mė mistere por si ky rasti juaj, asnjėherė nuk kam hasur deri mė sot. Nėnpunėsja mori telefonin dhe kėrkoi njė kolege tė sajėn tė cilės menjėherė i kėrkoj njė pėrkthyes tė frėngjishtes pėr ti shoqėruar dy francezėt deri nė spital.
Lori insistoi qė tė takojė edhe kryebashkiakun, kryetarin e komunės, mirėpo ata i thanė se eshtė i zėnėn me takime tė rėndėsishme dhe pėr momentin nuk ka mundėsi por nesėr do ketė mundėsi rreth orės 10-tė, para dite. Kėshtu e lanė kėtė takim tek byroja e informacionit. Sepse afrohej mesdita dhe ishte koha e pushimit tė drekės, i kėshiluan qė tė prisnin aty pėrballė bashkisė pėrkthyesin i cili do i shoqėronte pėr nė qėndrėn mjeksore nė kėrkim tė mėtejshėm.
Lori i dha numrin e celularit nėnpunėsit dhe dolėn krahė pėr krahu jashtė ndėrtesės dhe u drejtuan pėrballė njė restorani aty ku i tha nėpunėsi.
– Jam e dėshpėruar shumė, mendoja se do gjeja ndonjė gjurmė nė ato librat e amzės...tha Lori.
– Duhet tė keshė pasion, i thoshte Rolandi, vetėm sa kemi filluar kėrkimet, asgjė nuk rregullohet brėnda ditės. Pastaj duhet tė presim edhe ndihmė nga Ariani sapo tė vijė nesėr, do e shofim, duhet tė na vij dikush nė ndihmė.
– Si e shoh unė, - ia ktheu Lori,- kėtu njerėzit qėnkan tė mbyllur, asgjė nuk ju del lehtė nga goja... thuaja se kanė frikė nga ndonjė pushtues, populli ėshtė i lirė mė sa duket, nuk ka mė diktaturė, nga kush kanė frikė qė nuk mė ndihmojnė ?
– Morali, morali I detyron !
– Morali ? Po e kuptoj. Morali ndoshta e ka detyruar edhenėnėn tuaj qė tė ju lerė aty buz lumit, nuk dua tė bėhėm gjykatės i saj tani as avokat...ti e di se edhe te ne nė Francė ndodhin gjėra tė tilla, fatkeqėsishtė nė tė shumtėn e rasteve i gjejmė kėto foshnje tė vdekura nė qese plastike edhe mė keq nė frigorifer apo nė trotuare...njerzimi ėshtė ēmėndur ! Por mua mė intereson pėr momentin rasti im e jo shėmbujt e tjerė nė botė, se bota ėshtė e madhe. E pa besueshme, tha Lori, po nuk morėm asnjė pėrgjigjije deri nesėr do e provojmė edhe nga ana tjetėr.
– Nga cila mėnyrė ?
– Nga ana serbe, ndoshta mami im ėshtė serbe, na thanė se kėtu nė disa fshatra ka patur para lufte edhe disa familje serbe, nuk i dihet.
– Kėtu 99% janė banor shqiptar, pra gjasat janė tė shumta qė edhe nėna jote tė jetė shqiptare, - i tha Rolandi.
– Sido qė tė jetė, unė dua tė gjejė nėnėn time, atė qė mė ka lindur, ēfardo kombėsie tė ketė ajo...
Duke ecur ngadalė dhe biseduar arritėn para restoranti "Pizeria" dhe zunė vend nė njė tavolinė tė teraces sė madhe tė mbrojtur mirė nga dielli me plotė ombrella tė ngjyrave tė ndryshme.
Nuk vonoi, erdhi kamarieri dhe mė vėshtirėsi mė nė fund u kuptuan se ēfarė kėrkonin. Lori gjithnjė e mė shume shtyhej nė mendime, ishte e pikėlluar dhe tepėr e dėshpėruar. Nuk vonoi shumė kamarieri solli dy birra nė tavolinė, picat, iu e bėri me shenjė se do vijnė sė shpejti.
– Kemi bėrė mirė qė nuk e morėm kameramanin me vehte, tha Rolandi, do ndihesha keq para botės edhe unė me kėtė ngjarje...nuk jam e gatshme pėr spektakel.
– Babi, si kėshtu, edhe ti ruhesh nga morali ?
– Po si ēdo njėri nė botė, dėshiroj tė jem i pastėrt, pse jo..!
– Nuk ka kėtu asgjė tė pamoralshme " njė vajzė e humbur qė kėrkon nėnėn e saj pas 28 vitesh" ky titull tė frikson ? Pra edhe nėna jote ka ruajtur moralin sidoqoftė...
– Jo vetėm titulli por edhe imazhi nė njė radio ose gazetė ndoshta do e kisha pranuar kėtė iniciativė mė lehtė, e jo pėrmes ekranit televiziv, kurrėsesi jo! Lori vėrejti mė tutje njė djalosh qė i shikonte nga largė dy tė huajt.
– Si duket ky ėshtė pėrkthyesi qė presim, -tha Lori, duke bėrė shenjė mė kokė nė drejtim tė njė djaloshi tė ri, afėr tė qė ecte nė drejtim tė tyre.
Djaloshi arrti nė tarracė dhe iu afrua tė panjohurve me njė frėngjishte tė mrekullueshme... dhe i pėrshendeti duke shtrirė dorėn drejtė Rolandit dhe pastaj pźrshendeti edhe Lorin.
– Mirėdita zotėri ! Unė jam pėrkthyesi, quhėm Agron Sopi, vij mė porosi nga bashkia.
– Gėzohėm, - I tha Rolandi. E flitni mirė frėngjishten, pėr mrekulli.
– Po,- ia ktheu Agroni. Kam studiuar nė Lozanė, nė Zvicėr para ca vitėsh, mirėpo pas luftės u ktheva kėtu nė vėnd dhe u gźzova kur gjeta francezėt nė sektorin tonė. Kishim nevojė pėr njė pėrkthyes dhe menjėherė u angazhova pranė tyre.
– Shumė mirė, -tha Lori. Besoj se do jeni I knaqur edhe nė bashkėpunimin mė ne. Unė quhem Lori, ky ėshtė babai, Rolandi. Kemi ardhur kėtu pėr herė tė parė nė Kosovė pėr njė problem tepėr delikat, shpresoj se mė angazhimin tuaj do ia dalim mė lehtė ndoshta.
– Faleminderit pėr besimin. Nuk e kisha pritur se do bashkėpunoja edhe mė civilėt francez, jam i kėnaqur shumė, do jetė edhe njė eksperiancė e re pėr mua. Ata nga komuna mė treguan thjeshtė diēka nė lidhje mė arsyen se ēfarė ju solli kėtu nė Drenas dhe shpresoj se do ia kaloni mirė, me mundėsit qė kam, do perpiqėm t'ju ndihmoj.
– Faleminderit,- i tha Lori. Ne kemi mbrri dje nė Drenas. Po tė spjegoj nė disa pika tė shkurtėra qellimin e ardhjes sime nė Drenas. Ju thash, se ky ėshtė babai imi, por nė realitet, mė duhet tė ju tregoj nė pika te shkurtėra disa hollėsira qė tėnjihėni edhe ju mė rastin tim. Ky ėshtė babai im qė mė ka rritur atje nė Paris, pėr ndryshe unė kam lindur kėtu nė Drenas para 28 vitėsh. Ishim sot nė bashki, vijoi Lori, asnjė gjurmė nuk ekziston nė librat e amzės mbi lindjen time. Tani mė ka mbetur tė bėjė kėrkime nė veti edhe nė Spital, duhet tė shikojmė edhe atje se mos ndoshta hasim nė ndonjė gjurmė tė ndonjė dokumenti, nuk I dihet.
– Zonjush, ju ēmoj shumė pėr guximin tuaj qė keni ndėrmarruar, i tha pėrkthyesi, kurrėsesi nuk mundem tė imagjinoj se njė vajzė e jona kėtu do merrte njė iniciativė tė tillė pėr tė kėrkuar origjinėn e saj, diēka e pa besueshme, nuk e di se nga ju vjenė kjo fuqi ?
– Faleminderit pėr kėto fjalė qė mė ngritin moralin. Pra sot do shkojmė nė Qėndren Shėndetėsore, qė ju i thoni Spital, nuk e di nėse duhet tė lajmėrojmė dikė apo tė shkojmė nė vend kėshtu pa takim ?
– Shkojmė, kam makinėn time tė parkuar aty, dhe se ku tė kėni nevojė unė jam gati nė shėrbimin tuaj, ska kurrfarė problemi.
– Mė mirė edhe nuk kėrkojmė, pra tė gjitha shpenzimet dhe levizjet mė vetur hyjnė nė llogari si pėrkthyes, nė rregull ?- I tha Lori.
– Nė rregull, pajtohem,- ia ktheu Agroni.
Pasi drekuan dolėn nga Restoranti duke hecur nė drejtim tė makinės sė Agronit. Ai ua hapi portėn dhe u futėn brenda dhe pas pak u drejtuan kah Qėndra Shėndetėsore, qė shtrihej nga 2 kilometra nė dalje tė qytezės.
– Shpresoj pėr ju, sot ėshtė e hėnė, do gjejmė aty drejtorin e spitalit, mė tė njihemi, mė ka ndodhur tė kem punė aty shpeshė herė. Babain e kam patur tė sėmurė aty, para luftės. Mirėpo kur u ktheva menjėherė u martova mė Bletėn qė ishim njohur qysh nė univerzitet, dhe na lindi vajza e parė Flora, tani ka dy vite, ėshtė shėndosh si vera.
– Shumė mirė, qėnkeni baba tani...
– Po, por jeta kėtej ėshtė bėrė e vėshtirė pėr ne tė rinjtė, i shef , nė mes tė ditės sa enden, tė gjithė tė pa punė, enden poshtė e lartė pa kurrfarė perspektive...
– Po isha unė kėtu para 28 vitesh, ndėrhyri Rolandi, shihnja vetėm nxėnes kur lėshoheshin shoheshin nga shkolla dhe punėtorėt kah mbrėmja kur u dilnin nga puna, mė duket se ka patur plotė uzina kėtu, ēka ndodhur me to ?
– Disa janė mbyllur, me demokratizimin ēdo gjė ėshtė bėrė edhe kėtu private, pas luftės janė blerė ato nga disa biznesmenė, ishte fabrika llamarinės, ajo e konfekcionit e shumė tė tjera...por sot rinia pret diēka tjetėr. tė gjithė duan tė pasurohen shpejt... tha Agroni.
– Do bėhet mirė shpresojmė edhe pėr kėtė popull, tė gjitha shtetet e bllokut komunist po e kalojnė kėtė fazė, pastaj do normalizohet situta.
– Tė lumtė goja, e dhashtė Zoti bėhet mirė, - tha Agroni qė shikonte tė gjejė diku njė vend pėr tu parkuar, po ndalemi kėtu para Spitali.
– Vetėm edhe njė, gjė, tha Agroni. Ti Lori, nuk ke asnjė dokument tjetėr si dėshmi pėrpos emrit tė vendlindjes mbi pasaportėn tuaj ?
– Jo, nuk kam asnjė dokument tjetėr, por kam babin tim si dėshmitar !
– Mė thuani ju lutemi, se ēka duhet ta pyes unė drejtorin e Qėndres Shėndetėsore, nga t'ia fillojmė ?
– Ti thuash troē, haptas, - ndėrhyri Lori, qė kjo vajzė ka lindur kėtu nė Drenas para 28 vitėsh, mė 13 Mars te vitit 1978, dhe se ėshtė e interesuar tė bėjė hulumtime pėr tė gjetur nėnėn e saj, ē'ka ti thėm tjetėr ?
– Mirė pra, dalim ? Na priftė e mbara moj vajzė, e mirė se tė ka pru Zoti pėrsėri nė vendėlindjėn tuaj.
Ndėrtesa e Qėndres Shėndetėsore ishte e vogėl, dy katėshe, por e renovuar pas luftės, mė njė fasadė tė bardhė, nga pamja e jashtėme dukej qė kishte qetėsi. Posa e hapėn derėn e hyrjės sė ndėrtesės dhe u drejtuan portelit tė informimit ku aty i priti njė grua e re mė bluz tė bardhė dhe e buzėqeshur.
– Mirėdita zonjė !- e pėrshėndeti Agroni.
– Mirėdita, Urdhėroni ? - ia ktheu infermjerja.
– Jam i shoqėruar mė kėta dy miqtė qė vinjė nga Franca. Ju lutėmi zonjė, a ka mundėsi ta takojmė drejtorin ?
– Po menjėherė, pritni aty nė sallėn e pritjes pėr pacientėt, do vijė t'ju kėrkojė vetė drejtori, - ia kthheu ajo dhe rroku telefonin e sjelli njė numėr.
Nuk kaluan pesė minuta kur hyri nė sallėn e pritjes drejtori dhe u pėrshėndet me ta. Agroni filloi ti tregojė atij qėllimin e vizitės sė tyre, ku drejtori herė pas here rrotullonte kokėn...
– Njė rast i pa parė deri mė tani tek ne ! Por do shohim se ēfarė mund tė bėjmė pėr ju. Njėherė asgjė nuk ju premtoj. Mė the se ishit nė bashkėsi mė parė apo jo ?
– Po, nga Komuna dolėm- ia ktheu Lori.
– Mirėpo, a keni pyetur edhe nga komesariati i policisė, mos ndoshta ata kanė mė shumė tė dhėna ?- pyeti drejtori.
– Jo, - iu pergjegj Lori. Do e provojmi njė herė kėtu mos ka ndonjė dokument nė arkiviva, kėshtu na udhėzuan nga bashkia.
– Ku ta gjėjmi nė arkiva, tė gjitha janė nė njė depo qė asnjėri si ka prekur as kujdesur pėr to qysh prej dekadash. Deri mė sot nuk na kanė hyrė nė punė asnjėherė. Mirė pra, ejani pas meje, do hulumtojmi sė bashku dhe shohim se a mund te gjejmi diēka nė dobi tuajen,- tha drejtori dhe u nisen.
Kaluan korridorin dhe u lėshuan shkallėve nė katin pėrdhese, ku drejtori ndezi dritėn dhe u gjėnden pėrpara njė dere ku sipėr njė etiketė indikonte mė gėrma tė medha “Arkiva” Mirėpo drejtorit i ra ndėrmend se i duhej ēelsi i derės. Iu bėri shenjė qė te presin dhe u largua. U kthye pas disa minutave me ēelsa nė dorė dhe e hapi derėn. Brenda nė atė depo tė vogėl ishin rėnditur nė tė tri muret tė radhitura deri nė tavan mė kutija dhe shifra qė indikonin datat e vitėve tė shkuara.
– Kėto kėtu mė tė rejat janė tė pasluftės, qė nga aty e deri nė kėndin tjetėr kemi dekadat e para luftės. Kurse viti qė na intereson ne ėshtė 1978, qė fillon kėtu nga 71... e deri 80 ! Tani tė shkojmė ta gjejmė muajin Mars qė na intereson....
– Unė isha atėherė nė Drenas mė 20 Mars 1978 , pra Lori me siguri ka lindur diku rrethė 15 Mars...78. -tha Rolandi. Drejtori mori nga vitrina njė regjistėr nė dorė ku shkruante "materniteti Mars 1978"
– Duhėt tė jenė kėtu atėherė, mė ēfarė emri ishte Lori si foshnje, ju kujtohet ? iu drejtua drejtori Rolandit.
– Nuk e di zotri, -iu pėrgjigj Rolandi ! Unė e pagėzova, Lor,“vajza nga Lumi” pasi mė treguan se e kanė gjetur nė buzė tė lumit !
– Ja, nė kėtė regjistrim janė tė gjithė emrat e nėnave qė kanė lindur nė muajin Mars, gjithėsejtė 15 lindje, 8 djemė e 7 vajza. Njėra mes kėtyre duhet tė jeni Ju, - iu drejtua Lorit.
– Tani jemi afėr si mėsadukėt. Mbetėt tė dihet se cila jamė unė nė mesin e kėtyre 7 gocave !
– Emrat e mbiemrat e kėtyre nėnave po ashtu janė tė identifikuara, por, se besoj se nėna juaj ėshtė paraqitur mė emrin e saj tė vėrtetė, ndoshta ėshtė regjistruar mė ndonjė emėr tjetėr apo me ndonjė librez tė shoqės sė saj ? Pra mund tė marrim parasysh edhe rrethanat e kohės sė atėhershme. Pėr njė femėr, nė kėtė periudh, imagjinojeni pakė, kishte shumė pengesa tė lindėte foshnje nė njė qėndėr shėndetėsore, nėse nuk ishte e martuar. Dihėt se njė foshnje jashtė martese ėshtė krejtė ndryshe. Duhet tė ju thėmė se, edhe sot ėshtė vėshtirė tė pranohet kėtu nė kėtė qytezė tė vogėl ku secili e njehė fqiun e vetė. Sipas mendimit tim, nėna jote ka mundėsi qė tė kėtė lindur nė shtėpi tė saj ose diku tjetėr, por jo nė kėtė qendėr shėndetėsore, se besoj.
– Ka mundėsi pėr njė fotokopje tė kėtyre 7 emrave qė kanė lindur vajza nė kėtė kohė ? pyeti Lori.
– Mė vjenė shumė keq zonjė, ne nuk kemi tė drejtė tė ju lėshojmė njė fotokopje me kėta ėmra, kjo ėshtė ēėshtje e brėndėshme e qendrės shėndetėsore, nuk guxojmė kurrėsesi, tė hulumtojmė mbi jetėn e tė tjerėve ne s'kemi tė drejtė, pėr sa i pėrkete ju po, mirėpo pasi qė nuk dimė as emer e as mbiemėr tė nėnės tuaj kurrėsesi ne nuk mund tė bėjmė hetime tė mėtejshme, ndoshta vetėm policia i ka kėto mundėsi e jo spitali.
Lori e zemėruar edhe njė herė, lėshoi sytė poshtė nga mėrzia, ishte aq afėr sė vėrtetės dhe nuk kishte tė drejtė ta prekte kėtė dėshmi.
Drejtori ua bėri tė ditur se nė oborrin e Qendrės Shėndetėsore nuk kanė kurrfarė tė drejt, por mund ta provojnė nė menyra tė tjera..ti pyesin njerzit pse jo...
– Mos harroni, iu drejtua Drejtori Rolandit. Nėse tė kujtohet vendi se ku e keni nxjerrė letrėn apo vėrtetimin e marrjes sė foshnjes ndoshta ata mund tė ju ndihmojnė.
– Lejen e adoptimit mė ka lėshuar Komuna, mirėpo aty nuk gjetėm asnjė shenjė ne librat e amzės, ku ti mbaj mend unė tani ata persona ?
– Duhet kėrkuar pra Kryetari i Komunės sė atėhershme, ai duhet tė ju drejtojė.
– As ata nuk e dinin se ksuh ėshtė ajo grua qė e ka humbur foshnjen, pėrndryshe do ia dėrgonin nė shtėpi me polici dhe do e burgosnin...tha Rolandi.
– E si ta gjejmė ndryshe pėrveē se mė nė fund tė bėni ndonjė lajmėrim nė kėrkim tė personave tė humbur, kėtu pranė radios sonė lokale ose gazetės, mėnyrė tjetėr nuk di se si ta gjėjmė tė shkretėn...tha Drejtori.
U pėrshėndetėn me drejtorin dhe morėn portėn e daljės nga Qendra shėndetėsore duke ecur me hapa tė ngadalshėm. Rolandi e Lori mbanin kokėn ulur dhe mendonin nė heshtje kurse Agroni i vėshtronte me keqardhje dhe disaherė ngihte supet, ngushtohej nga mos suksesi i kėsaj ankete. Ai iu bėri mė shenjė drejtė njė lokali kafeterie qė ishte pėrballė oborrit tė Qendrės shėndetėsore, qė tė shlodheshin pėr njė moment para se tė nisėshin. Morėn nga njė pije freskuese, bėnte vapė e madhe, Lori vrejti se kishte njė mesazh nė celular.
– Ariani posa ka mbrrijtur. Nesėr do takohemi mė tė, - i tha Rolandit.
Pastaj iu drejtua Agronit e i tha;
- Arianin e njoh nga Parisi, para se tė niseshim kėndej, u morėm vesh me tė, mė ka premtuar se do mė ndihmojė me sa ka mundėsi, pėrmes njė miku tė tij ai na rezervoi edhe hotelin ku jemi instaluar. Por, mos u brengos, nuk duam ta shqetėsojmė shumė atė, ti do jesh pėrkthyesi ynė...
- Si tė doni ju, e thash, mė sa kam mundėsi do ju ndihmoj ku tė jetė nevoja do ju shetis me makinėn time, kėtė e keni tė garantuar prej meje, qė mundet edhe ai miku nga Parisi diēka me ju ndihmu mua nuk me ngelet hatri fare, mos u ngushtoni pėr kėtė gjė, tė kuptohemi...
Nė kėto ēaste prapa tavolinės sė tyre iu afruan dy gra, njėra e re e tjetra e moshuara, i kishte kaluar mbi tė pesėdhjetat...
Mbanin qėndrim tė friksuar. Iu drejtua mė e reja Agronit.
- Mė falni, ne jemi mbkqyrėse tė fėmijve nė qendrėn shėndetėsore, kjo ėshtė kolegia ime Tina, dėgjuam pėr rastin e njė bebe qė ėshtė gjetur te lumi para gati tridhjet vjetesh, e kėsaj Tines mėnjėherė i ra ndėr mend ky rast e mė tha tė shkojmė t'iu rrėfejmė kėtė ngjarje, mos ndoshta ju duhet ...
Tina iu afrua me sy tė pėrlotur Lorit, i vuri dy shuplakat e dorės mbi faqe pastaj u shkreh e tėra nė lotė duke qarė...
- Zoti ėshtė i madh, i thoshte Tina, qė ku tė ka kthyėr prap nė vendlindjen tėnde, bija ime...oh, e gjora vajzė !
Lori e tronditur u ngrit nga vendi, pėrcillte Agronin derisa ai bisedonte me atė gruan tjetėr e ndėrpreu Agronin...
- Kush ėshtė kjo grua, pse qanė kėshtu ? Mos ėshtė ...nėna ime kjo ?
- Jo, jo, ėshtė njė infermiere qė ėshtė kujdesur pėr ty posa tė kanė gjetur aty te lumi, punon kėtu nė Qendrėn Shėndetėsore.
- Fare nuk ke ndryshuar, moj bi. Kushedi nė mesin e sa foshnjeve do tė kisha njohur prapė, - i thoshtė Tina qė fshinte lotėt nga dhimbja.
- Gati sa nuk mė lėshoi zėmra, ofshani Lori ! Po dridhem akoma...Unė u friksova se mos ishte kjo nėna ime ...! ... uffff …! Mė ėshtė rrėnqethur krejtė trupi.
Agroni nisi tė dėgjonte Tinėn qė i rrėfente se si ajo ishte kujdesur dikur pėr kėtė foshnje tė gjetur tek lumi, se si i ka dhėnė gji njė grua e fshatit dhe se si e kanė shpėtuar mjekėt kur pas pesė ditėsh ka ardhur njė familje nga jashtė dhe e kanė marrė pėr gjithėmonė me vete, si femiun e tyre...
Agroni ia pėrkthente Lorit se ēfarė i thoshte Tina, e cila luante kokėn.
- Pyete, se a kam lindur kėtu nė Qendrėn Shėndetėsore apo jo ku ?
- Jo, nuk ka lindur nė Qendėr shėndetėsore jo, - ia ktheu Tina. Se po tė kishte lindur kėtu ne do e kishim regjistruar mėnjėherė. E shkreta ka lindur dikund tjetėr, ndoshta aty afėr lumit tek shelgjet. Duhet tė kėtė vuajtur e shkreta nėnė. Shpresojmė tė jetė e gjallė diku, dhashtė zoti e t gjeni, -tha Tina.
- Kjo vajza tani ėshtė rritur si e shifni, emrin e ka Lori, e ky burri ėshtė babai i saj, Rolandi qė e ka ardhur atėherė kėtu prej Parisi qė e ka marrur Lorin tė vogėl si foshnje mė vehte atje nė Francė.
- Zoti tė ruajte o vlla, lavdi tė qoftė ! E paskeni rritur si vajzėn tėnde, zoti ju shpėrbleftė. Rolandit filluan ti vijnė ndėrmend kujtimet e atyre dekadave tė shkuara, u mendua njė ēast dhe e pyeti Tinėn pėrmes Agronit.
- Thuaj, a ėshtė gjallė ende njė mami tjetėr, ajo qė mė ka pėrcjellė Lorin nė dorė, ty nuk tė mbaj mend... Pas pak Agroni i kthen pėrgjigje...
- Kjo Tina, thotė se ajo grua qė ka punuar kėtu me mua deri para luftės, e kam parė disa herė nė treg, mirėpo pas luftės mė nuk e kam parė mė, thotė ajo. Disa i kanė thėnė se me refugjatėt tjerė ka shkuar nė Kanada, e di qė e ka njė djalė por nuk e di a ėshtė kėtu apo atje. E quanin tė gjithė mami Sofa....
Sipas kėsaj gruaje, vijon Agroni, Sofa e ka sjellur kėtu nė qendrėn shėndetėsore Lorin e vogėl qė policia e kishte gjetur buzė lumi duke qarė. Flitej se, fėmijėt qė shkojnė shpesh aty tė lumi pėr tė nxjerrė peshkė, e kanė dėgjuar vajin e njė foshnje, pastaj kanė shkuar nė polici dhe kanė lajmėruar, e policia kanė ardhė menjėherė e tė kanė marrė dhe prej aty Sofa ėshtė kujdesur pėr ty derisa ka ardhė ky prindi nga Franca e tė ka marrė.
- Pra tė gjitha marrėveshjet janė bėrė nė mes tė Sofes dhe kryetarit tė komunės ?- e pyeti Agroni. Tina i pohoi mź kokė.
Lori nxorri bllokun e saj tė shėnimeve dhe shėnoj kėtė dėshmi menjherė duke e nėnvizuar dhe iu drejtua Rolandit e Agronit.
- Duhet ta gjejmė patjetėr kėtė grua, qė quhet ”mami Sofa” po si quhet djali i saj ?
- Agroni ia bėri me dije Lorit se, nėse kjo Sofa jetonte tani atje largė nė Kanada, vėshtirė do ta kenė tė hyjnė nė kontakt mė tė pėr tė dėshmuar. Kanada ishte nė tjetrin kontinent. Ata qėndruan kėshtu njė kohė tė gjatė para kafeterisė duke biseduar dhe mė vonė u ngritėn, Tina me kolegen e saj u drejtuan nga porta e Qendrės shėndetėsore kurse Rolandi e Lori me Agronin u nisėn pėr tė vetura, herė pas here Tina kthehej mbrapa dhe i bėnte shenjė mė dorė Lorit.
Agroni ndiqte veturėn drejtė qendrės se qytezės dhe ndaloi po aty ky i kishte marrė. Lori e Rolandi dolėn nga vetura duke i dhėnė njė shikim rrugės kėmbėsore. Trotuaret dhe rrugicat e dyqaneve dhe bareve ishin mbushur plotė me njerėz, qarkullimi i veturava tani ishte ndalur. Dielli kishte filluar tė skuqej nga perėndimi duke u mshehur pas maleve te Qyqės.
- Do shetisim edhe pak kėtu nė sheshin e qytetit apo dėshiron tė kthehemi nė dhomė pėr t'u ēlodhur pak ? -ia bėri Lori Rolandit.
- Ti mund tė rrijsh, si tė duash, unė po shkoj tė shtrihėm pak, jam i lodhur shumė, mė falni.
- Mirė babi, shko pusho, do rri edhe pak mė pėrkthyesin, - i tha Lori. Rolandi u drejtua kah “Hotel Kalaja” kurse Agroni e Lori ecnin me hapa tė ngadalėsuar nė mesin e turmės sė njerėzve, si nė korzo.
- Nesėr na pret edhe njė ditė shumė e ngarkuar, nė ora dhjetė, mos harro se kemi lėnė takim mė kryebashkiakun, besoj se do na dali nė ndihmė, sė paku tė na verė nė kontakt me ish kryetarin e atyre vitėve para luftės, shpresojmė se do e gjejmi ende kėtu nė Drenas.
- Une nuk e di se cili ishte kryetari i mėparshem, i njoh vetėm kėta tė kohės sė fundit, tė vjetrit s'mė kujtohen... tha Agroni.
- Kjo Sofa, vetėm kjo mund tė na ndihmojė, si ta gjėjmė atje nė Kanada, ėshtė koti -ia priti Lori. Prit, i tha Lori. Do shkoj nė internet kafe, ka tri ditė qė nuk e kam hapur adresėn time elektronike, Laura do tė shqėtsohėt mė siguri pėr mungesen time.
U futėn brėnda dhe morėn nga njė pije, pastaj Lori shkoi tė konsultonte kompjuterin qė i ofrojė njė zonjė.
Agroni e priste ulur nė banak duke u menduar, nxorri nga xhepi telefonin e tij dhe beri njė numėr.
" Mirėdita Petrit, si jeni, si kaloni, si i keni punėt..."
"...dėgjo Petrit, tu kisha lutur, a mundesh tė mė ndihmosh diēka ?
"...Nga vitet 78 deri 80, e njehė kush ishte pėrgjegjėse nė Qendrėn shėndetėsore tė lindjeve ?"
"...Sofie Morina...po ?"
"..po djali i saj, si e ka emrin ? "
"..Mentor Morina...po?...shahist i njohur ? "
Nė kėto momente Lori iu afrua Agronit duke i dhėnė shenjė se asgjė tė re nga mesazhet elektronike...
"Mirė, faleminderit Petrit, dėgjohemi, tė tregoj pastaj mė gjerė, shėndet"..;dhe mbylli celularin.
Agroni ju drejtua Lorit.
- Kam njė lajm tė mirė. E gjeta se kush ėshtė kjo mamia Sofa. Tani mė kujtohet pak. Burri i saj punonte nė gjermani si shumica e vendasve nga ky vend dhe njė ditė ai nuk kthehet mė, thuhet se atje ėshtė martuar me njė vajzė gjermane dhe mė nuk ėshtė kthyer kurrė. Sofie Morina ėshtė kujdesur vetėm pėr djalin e saj, Mentorin i cili jeton kėtu diku nė afėrsi tė qytezės. Thuhet se ėshtė shahist i fortė, ka ardhur nga Kanada vetėm pėr tė marrur pjesė nė turnerin e madh qė organizohet pėr ēdo vitė kėtu nė Drenas dhe nė Burim, njė qytezė tjetėr mė nė perendim, mbahet finalja kėto ditė.
Do mundohemi ta kontaktojmė kėtė Mntorin, e ėma e tij ka ngelur atje nė Kanada, s'kemi si t'ia bejmė ndryshe, i tha Agroni.
- Njė hap i suksesėshėm pėrmes celularit, do ua di pėr nder Agron, i tha Lori dhe dolėn jashtė nga Siberkafe.
Agroni i propozoj Lorit tė shetisnin tek Ura e vjetėr e Gurit, aty mu afėr qendrės. Duke ecur nė drejtim tė urės sė gurit, para tyre u ndal njė xhip i atumjeteve ushtarake franceze, ku nga dritarja nxorri kokėn i njėjti komandat qė kishin takuar buzė lumit ditė mė parė...
- Mirėdita, jeni ende kėtu hiqe, pyeti komandanti, a keni gjetur njė pėrkthyes kėtė herė ? E njohim, eshtė shumė i zgjuar.
- Tani ju njoha, tha Lori, do qėndroj deri nė fund tė javės pastaj do kthehem nė Paris. Komandanti doli nga automjeti dhe iu afrua Lorit.
- Mė vjen keq tė ju thėm por nė kabinetin tonė kemi marrė disa informacione nė lidhje mė arsyen e ardhjes s'uaj. Nėse nuk ia arrini dot tė depėrtoni, mund tė na kontaktoni nė zyren tonė, me gjithė mundėsit tona do pėrpiqemi tė ju ndihmojmė, - i tha komandanti.
- E vėrtet ėshtė se kėtu gjėndėmi pėr kėtė ēėshtje delikat, nuk e di se sa do kemi sukses.
Burimi;http://novelabashkohore.blogspot.fr/...anga-lumi.html
Krijoni Kontakt