Heronjte e Kotesise

[Alti Elezi]

Me qëllim që të sigurohej një farë qetësie për zhvillimin e zgjedhjeve të përgjithshme në qershor 1997, një forcë shumëkombëshe e kryesuar prej italianëve u instalua në Shqipëri. Kontingjenti grek në kuadër të kësaj force zgjodhi vendin e tij të preferuar, për t‘u vendosur pranë fushës së aviacionit në Vlorë, shumë afër me ―shtatmadhorinë‖ e Myrteza Caushit, ish-të dënuarit me burg të përjetshëm nga Athina, i cili u lirua, u instruktua, u financua e u mbështet nga grekët për të intensifikuar trazirat në Vlorë, pas shembjes së firmave piramidale. Lagjja ―Çole‖, ku kishte instaluar selinë «gjeneral Caushi», siç e thërrisnin Zanin në publik Satani dhe gjithë krerët e partive të majta, ndodhet fare pranë fushës së aviacionit.
Instruktorët grekë nuk kishin përtuar ta vizitonin «gjeneralin» edhe në bastionin e tij, por në përgjithësi ishte vetë ish-i burgosuri i Athinës që shkonte çdo mbrëmje tek frymëzuesit e tij. Ai u raportonte, duke ua dhënë edhe të fotografuara, vrasjet, djegiet, plaçkitjet që kishte bërë banda e tij atë ditë dhe merrte detyrat për natën e ardhshme dhe të nesërmen. Sipas pëshpëritjeve që dëgjoheshin rrugëve të Vlorës në këtë periudhë, grekët ishin të pakënaqur kur numri i nekrologjive të viktimave binte poshtë pesë në ditë. Kur ky numër kalonte nga shtatë, «gjeneral Caushi» ishte i ftuar nderi në tavolinën e komandantit të kontingjentit grek, i cili e përgëzonte personalisht për ―suksesin‖ e arritur dhe i jepte ndonjë dhuratë simbolike.
Rrallë herë në historinë e saj ëndja e keqbërjes greke ndaj shqiptarëve ishte ndjerë aq e nginjur. Krismat e armëve nuk reshtnin si ditën edhe natën. Era e shkrumbit ndjehej ngado. Godinat më të bukura të qytetit përpiheshin nga flakët. Nekrologjitë e reja mund të lexoheshin vetëm gjatë disa orëve ose e shumta një ditë. Të nesërmen mbuloheshin nga të tjerat. Në kundërshtim me papunësinë e përgjithshme, personeli i spitalit të shkretuar dhe varrmihësit ishin të mbingarkuar me punë.
Pas perëndimit të diellit, vetëm ndonjë hallexhi që s‘pyeste për kokën guxonte të qarkullonte në rrugët e kontrolluara prej bandave të armatosura, të cilat ndanin zonat e influencës midis tyre. Forca shumëkombëshe nuk i shqetësonte fare këto banda, me justifikimin se kjo ishte një çështje e brendshme e shqiptarëve. Përkundrazi, ata shoqëronin gazetarë të shtypit e të televizionit për të intervistuar kryebanditët. Më i preferuari i gazetarëve italianë ishte Zan Caushi.
Ndërsa Demoni, gjatë ditëve të fundit si president i dështuar, priste ndonjë të dërguar të dorës së dytë apo të tretë nga Brukseli, ―gjenerali rebel‖ shoqëronte kryeministrin italian, Prodi, në Vlorë.
Sikur të mos mjaftonin këta aktorë tragjikomikë prodhim vendi të dramës shqiptare, radhëve të tyre iu shtua edhe një figurë tjetër, sa madhore në pamje aq edhe kontradiktore në përmbajtje: trashëgimtari për fronin mbretëror i ardhur nga bota e lirë. I pritur personalisht prej Demonit, ai do të binte viktimë e naivitetit të tij politik dhe djallëzisë së sekretarit të Partisë së Punës. Ky i fundit ia përshkroi situatën dramatike që po kalonte vendi si një kryengritje të jugut (të toskëve) kundër veriut (gegëve) dhe i bëri thirrje që si verior të bëhej aleat i tij. Nga ana tjetër, ai i premtoi si kompensim organizimin e një referendumi popullor për përcaktimin e sistemit të qeverisjes (republikë apo monarki) në kuadër të zgjedhjeve të përgjithshme.
Krahas «aleancës për të përballuar jugun», ky ishte kurthi i dytë në të cilin ra ai që pretendonte të bëhej mbret si në përralla. Nëse kishte kushte absolutisht të pafavorshme për organizimin e një referendumi popullor lidhur me sistemin e qeverisjes ishin pikërisht ato të vitit 1997, ku vota në pjesën më të madhe të vendit merrej dhe numërohej me kallashnikov. Demoni e dinte shumë mirë këtë, ashtu sikundër dinte që shkaku i vërtetë i ngjarjeve dramatike të atij viti nuk kishte aspak karakter krahinor, por një karakter të pastër ideologjik, politik e agjenturor të mishëruar tek krerët e Partisë Demone dhe të Partisë Satane.

[Alti Elezi]

Ndërkohë mendësia e Demonit nuk kishte asnjë konvergjencë politike me pikëpamjet e pretendentit për fron, përkundrazi. Edhe sikur shqiptarët ta donin atdheun e tyre mbretëri, mbret do të bëhej Demoni ose përsëri vendi do të përfshihej nga flakët. Për fatin e keq të tij dhe të popullit shqiptar, ai që synonte të bëhej mbret në atdheun e asfiksuar prej ideologjisë komuniste nuk kishte arritur akoma të mësonte se komunistët e të gjitha krahinave të Shqipërisë dhe të të gjithë vendeve të botës ndryshojnë nga njëri tjetri aq sa ndryshojnë kobrat midis tyre.
Realiteti i ashpër shqiptar nuk do t‘ia falte këtë naivitet të skajshëm pretendentit për fronin e lartë. Ai u katandis një lodër në duart e pamëshirshme të Demonit, duke demonstruar qartazi paaftësinë e plotë për të qenë Sovran i vendlindjes. Me këtë përgjunjie aspak mbretërore, ai do të fitonte vetëm kthimin e pjesshëm të disa pronave, ndërsa për vendimin qeveritar të riatdhesimit të eshtrave të babait do t‘i duhej të priste tetorin 2009, 12 vjet!
* * *
I zhgënjyer prej rezultateve të referendumit, pretendenti për fron e humbi gjakftohtësinë. Duke përfituar prej revoltës së tij, Demoni e nxiti të ndërmerrte një veprim tjetër të pamatur mirë, manifestimin publik për të kërkuar respektimin e votës së manipuluar. Ai i premtoi ndihmën e tij me trupat e gardës presidenciale, nëse do të lindte nevoja. Nga ana tjetër Demoni, me cilësinë e presidentit të vendit, vuri në dijeni komandën e përgjithshme të forcës shumëkombëshe në Tiranë për rrezikun e një grushti shteti nga ana e pretendentit për fron mbretëror. Pallati i Kongreseve (emër i ―dashur‖ i trashëguar nga diktatura), ku ndodhej KQZ dhe kutitë e votave të përgjakura, u rrethua prej mjeteve të blinduara të atyre forcave.
Më 3 korrik 1997 i biri i mbretit të parë e të fundit të shqiptarëve, i veshur me uniformë ushtarake, në krye të disa mijëra monarkistëve të armatosur, nisi marshimin në kryeqytet për t‘i detyruar shkelësit e ligjit të respektonin votën e popullit. Kur kishte vizituar fshatin e lindjes së babait, Burgajetin, para pak kohësh, ai ishte pritur me entuziazmin që do të pritej i ati sikur të ishte ngritur nga varri me kurorë mbretërore. Breshëritë e shumta të kallashnikovëve në nderim të tij i tërhoqën vëmendjen ushtarakut me disiplinë spanjolle, i cili u bëri një paralajmërim domethënës mikpritësve të ekzaltuar:
— Miqt‘ e mi, mos e harxhoni municionin, se mund të na duhet.
Dhe ja, atë ditë korriku kishte ardhur më së fundi çasti i parashikuar prej tij.
I gjatë, i bukur, solemn, i vendosur për të bërë histori, i biri i mbretit po marshonte në krye të një armate monarkistësh për të vendosur drejtësinë e nëpërkëmbur. Në panik, qeveria e «pajtimit kombëtar» braktisi selinë e saj, duke i lënë dyert të hapura kanatë, për të treguar se nuk kishte ndërmend të mbronte asgjë me forcë. Të njëjtën gjë bënë edhe institucionet e tjera qendrore. Ndofta pritej zot tjetër për to...

[Alti Elezi]

Tirana po mbante frymën, Shqipëria po pushtohej nga ankthi. Ç‘do të ndodhte? A mos vallë prej hirit të mbretërisë po ngrihej një hero që meritonte vërtet kurorë? Një kthesë historike për Shqipërinë?
Nën ndikimin e termit imponues ―gjak mbretëror‖, shumëkujt iu kujtua në ato çaste qëndrimi krenar dhe fjalët e paharruara të mbretëreshës së Francës, Mari-Antuanetës, drejtuar popullit francez në prag të ekzekutimit të saj. Me flokët e prera shkurt prej xhelatit Charles Sanson që do ta ekzekutonte, bija austriake mbretëreshë e Francës, me një kurajë të paimagjinueshme e buzëqeshje krenare, prej dyshemesë fatale të gijotinës iu drejtua turmës 30 mijë vetëshe me fjalët lapidar:
«Francezë, vdes e lumtur në qoftë se vdekja ime do t‘i shërbejë begatisë së Francës.»
Historianët do të shpreheshin:
«Në ato çaste ajo ishte mbretëreshë e francezëve më tepër se kurrë më parë.»
Ditën që shqiptoi fjalët e fundit në jetë, të cilat do ta lartësonin figurën e saj në histori, Mari-Antuaneta nuk i kishte plotësuar të 38 vjetët. Më 3 korrik 1997 pretendenti për fronin e Shqipërisë i kishte kaluar të 58 vjetët. E rritur në oborr perandorak dhe e martuar fare e re me Luigjin XVI, Mari-Antuaneta nuk e kishte njohur kurrë as në teori vrazhdësinë e jetës. Aq e vërtetë është kjo, saqë historianët francezë theksojnë me ironi fjalët e saj prej naiveje kur mori vesh se populli po demonstronte për bukë:
«Nëse nuk kanë bukë, tani për tani le të hanë biskota.»
Pretendenti për fronin e Shqipërisë nuk kishte lindur me fat. Ai erdhi në jetë ditët e fundit të karrierës mbretërore të babait, i cili e braktisi atë javë mbretërinë, për të mos ta parë më kurrë. Sigurisht djali i tij i vetëm nuk u rrit në varfëri apo në vuajtje si fëmijët e tjerë shqiptarë, përkundrazi. Mbreti pa mbretëri u kujdes që i biri të mos ta harronte origjinën e tij mbretërore. Për këtë i krijoi edhe një oborr të vogël. Ai u interesua gjithashtu që pretendenti i ardhshëm për fronin e Shqipërisë të pajisej me kulturë të gjerë, pavarësisht nga prirjet individuale që do të manifestonte në jetë. Ndërkohë që regjimi komunist e akuzonte mbretin si hajdut të pasurisë shtetërore, ai i la të birit një burim të rëndësishëm financiar të titulluar Fondi për çlirimin e Shqipërisë.
Mari-Antuaneta ishte një grua e re tepër e llastuar nga jeta, kur fitoi zemrat e francezëve si asnjëherë tjetër mbi dyshemenë e gijotinës. Pretendenti për fronin e Shqipërisë ishte një burrë në prag të pleqërisë, një ushtarak i rrahur me vaj e me uthull, me një ushtri pas krahëve që ishte e gatshme të flijohej për të. Austriaken e brishtë e kishin çuar francezët e revoltuar duarlidhur mbi gijotinë për t‘i prerë kokën, ndërsa i biri i mbretit parakalonte në Tiranë duke manifestuar dëshirën për tu bërë si babai dikur.
Pra, krahasuar me rrethanat tragjike ku Mari-Antuaneta gjeti kurajën dhe krenarinë e domosdoshme për të sfiduar fatalitetin duke fituar pavdekësinë, të gjithë treguesit që përcaktojnë fatin e njeriut në një çast vendimtar të jetës ishin shumë më të favorshëm për pretendentin e fronit të Shqipërisë më 3 korrik 1997.

[Alti Elezi]

Të gjithë treguesit, me përjashtim të njërit,... më kryesorit, vendimtarit.
Në dejet e asaj bije perandori e gruaje mbreti rridhte gjaku i pastër perandorak i Habsburgëve që qeverisnin Austrinë prej tre shekujsh e gjysmë dhe kishin mësuar brez pas brezi se si jetohej e si vdisej me dinjitet. Në personalitetin e pretendentit për fronin e Shqipërisë nuk kishte asnjë element mbretëror të trashëguar, veç emrit. I rritur e i shkolluar larg mbretërisë spontane e primitive të babait, për të cilën i kishin folur prindërit në mungesë të një libri historie, ai do ta ruante titullin e pretendentit më shumë si një stoli prejardhjeje, se sa si një ideal. Trajektorja e jetës së tij private pas vdekjes së të atit ishte shkëputur gjithmonë e më shumë prej orbitës mbretërore të pretenduar. Ai e pranonte të drejtën e trashëgimtarit të fronit si një ëndërr të bukur, por jo si një realitet të vështirë që kërkonte shumë përpjekje, shumë sakrifica e shumë privime për tu arritur. Por e drejta e trashëgimisë përmbledh në vetvete edhe detyrimet që rrjedhin prej saj.
Zhvillimi i ngjarjeve më 3 korrik 1997 tregoi se pretendenti për fronin kishte ardhur në Shqipëri vetëm sa për t‘i dalë borxhi prejardhjes së tij, jo për t‘i dalë zot titullit që trashëgonte. Një gjak i vërtet mbretëror nuk nxitohet kurrë të marshojë ushtarakisht në kryeqytet, pa bërë mirë llogarinë e fundit. Veçse po vendosi të marshojë, ai nuk kthehet më prapa.
Kur ëndërrimtari për fronin e lartë e futi shpatën në mill, mbasi la një fatkeq të vrarë në bulevard, qeveria e ―pajtimit kombëtar‖ u rikthye në selinë e braktisur. Si piu një kafe të fortë për të mbledhur veten, kryeministri i emëruar nga Athina bëri telefonatën e parë me Demonin:
— Zoti President, nuk e imagjinoja dot kurrë që një pretendent për fronin aq shtatlartë do të trembej nga unë që mezi i arrija tek rripi i mesit, - i tha duke qeshur fort.
— Forca e njeriut qëndron tek zemra, jo tek përmasat e trupit, - u përgjigj Demoni gjithashtu duke qeshur.
— Si kardiolog po ma jepni këtë përgjigje, apo si politikan?
— Si politikan.
— Prej këtyre ngjarjeve të fundit e keni nxjerrë këtë mësim? - e thumboi kryeministri.
— Jo vetëm prej tyre, por nga shumë çaste të vështira në jetë.
— Si e shpjegoni marshimin dhe tërheqjen e heshtur të pretendentit për fron?
— Pse e kërkoni nga unë përgjigjen e kësaj pyetjeje?
— E para, mbasi flisni një dialekt të dy. E dyta, ju jeni takuar më se një herë me të.
— Asnjëri prej këtyre dy fakteve nuk më ka ndihmuar të informohem rreth qëllimit të atij marshimi dhe arsyes së tërheqjes paqësore të pretendentit për fronin.
— A mos ka menduar ai se do t‘ia çonin forcat shumëkombëshe kurorën në kokë, meqenëse ishte veshur ushtarak? - pyeti duke qeshur sërish kryeministri.
— Ndofta ka pritur t‘ia çonte Bashkimi Evropian.
— Ne menduam se, duke pasur një ushtri pas vetes, ai do të përfitonte nga stuhia që ka përfshirë mbarë vendin e do të vendosej në Kryeministri. Prandaj e liruam para kohe selinë, që të mos përplaseshim me ta.
— Stuhia është për zgalema, jo për gjela deti.
Të dy qeshën me të madhe, para se të ulnin receptorët.

[Alti Elezi]

I rikthyer triumfues prej ―burgut‖, Satani e kishte të sigurt marrjen e pushtetit në zgjedhjet e nxehta të vitit 1997. Megjithatë ai u angazhua në një fushatë elektorale intensive, krahas bashkëpunëtorëve të tij që e vlerësonin si hero. Pesë vjet në opozitë e kishin mërzitur shumë Partinë Satane. Anëtarët e kryesisë së saj, si çakej të uritur, mezi prisnin të zinin vend rreth tortës së pushtetit. Nga padurimi, ata e pyetën me ndrojtje Satanin, nëse mund t‘i bënte një premtim mashtrues elektoratit mbarëkombëtar për kthimin e parave të humbura në firmat piramidale.
— Një premtim i tillë do të na siguronte fitoren me përqindje të lartë, megjithëse është premtim i kotë, i thanë ata.
— Punë e madhe, pse të mos ua bëj? Se mos është hera e parë apo e fundit që ne do ta gënjejmë elektoratin, u përgjigj Satani buzagaz. Në burg kam pasur kohë t‘i analizoj në detaje disa dukuri të veçanta të politikës shqiptare dhe kam nxjerrë konkluzione interesante. Për shembull, nëse politikanëve u është bërë zakon që të futen në një garë të shfrenuar premtimesh boshe, edhe elektoratit shqiptar i është kthyer në mani t‘i dëgjojë me ëndje këto premtime dhe të duartrokasë më fort atë që e gënjen më shumë.
— Ky është lajmi më i mirë që mund të na jepje, ia pritën ata entuziastë. Nuk paska qenë vetëm i dëmshëm burgu për ty.
— Për të qenë i sinqertë me ju, po ju them se ai burg qe vetëm i dobishëm.
Mbasi e pleqëruan së bashku, ata vendosën që premtimin e bujshëm Satani ta bënte në Vlorë, në kryeqendrën e trazirave të shkaktuara prej shembjes së firmave piramidale. Kështu jehona e tij do të ishte më kumbuese.
* * *
«Banka e Shtetit Shqiptar» në Vlorë ka qenë instaluar qysh prej kohës së mbretërisë në një godinë të bukur e të lashtë në anën jugore të ―Sheshit të Flamurit‖. Deri më 1997, ajo kishte përballuar shumë rrebeshe të kohës e pacenuar. Mirëpo me udhëzimin e grekëve dhe të krerëve të partive të majta shqiptare që bashkëpunonin intensivisht me «gjeneral Caushin», banda e këtij shkatërroi me tritol të gjitha arkat e kursimit në Vlorë, pa kursyer as bankën e mirënjohur. Kjo ngjarje e denjë për vandalët neokomunistë do t‘i paraprinte rikthimit në qytetin hero të triumfatorit Satan.
Godina e bukur e bankës nxirrte tym prej të gjitha dritareve të saj, kur Satani me suitën e tij zunë vend mbi platformën e lartë të monumentit të Pavarësisë. Ata nuk ishin as njëzet metra larg bankës, që i akuzonte me pamjen e saj. Për çudi, një erë nga jug-lindja e çonte të gjithë tymin tek mysafirët vandalë. Dy persona me karton në dorë përpiqeshin të shpërndanin tymin që pengonte oratorin të fliste normalisht.
Mirëpo e keqja bëhet edhe pa komoditet. Prej Monumentit të Pavarësisë të kompromentuar keqas nga prania e forcave shumëkombëshe, bandave të armatosura, viktimave të shumta, bankës që vazhdonte të digjej, fenomeni banal Satan u premtoi shqiptarëve se ai dhe partia e tij do t‘iu kthenin paratë e humbura në firmat piramidale deri në qindarkën e fundit. Një tallje po aq e hidhur sa humbja që kishte pësuar populli nga shembja e firmave të kobshme. Megjithatë ovacionet dhe duartrokitjet e zgjatura që pasuan mufkën e Satanit tregonin se konkluzioni që kishte nxjerrë ai lidhur me veset e politikanëve shqiptarë dhe maninë e elektoratit të tyre nuk ishte pa baza.
Sidoqoftë problemi i parë serioz me të cilin u ndesh ai pas marrjes së pushtetit ishte pikërisht kthimi i lekëve të humbura në firmat piramidale. Për të qetësuar situatën në startin e qeverisjes, Satani i bëri thirrje elektoratit të majtë, i cili kishte qenë protagonisti i trazirave, që të tregohej i duruar. Përndryshe do të përfitonte Demoni për të rimarrë pushtetin. Kjo ishte një letër efikase për t‘iu imponuar heshtjen të tijve, ndërsa pjesës tjetër të popullit shteti policor i Satanit u kërcëllinte dhëmbët në emër të vendosjes së rendit.
Ndërkohë, për të ngopur me lugën bosh elektoratin e tij të indoktrinuar, ai u dha një shtytje të ndjeshme majtas marrëdhënieve shoqërore në vend. Një zhvillim të tillë e ndihmonte edhe situata gjithmonë e tensionuar, si pasojë e së cilës numri i viktimave ishte mjaft i lartë. Gazetat e pamfletet që himnizonin diktatorin pushtuan kioskat. Këngët kushtuar Partisë së Punës dhe udhëheqësit të saj dëgjoheshin ngado.

[Alti Elezi]

Portretet e diktatorit që shfaqeshin gjithandej më së fundi u rivendosën zyrtarisht në Ministrinë e Punëve të Jashtme. Termi jargosës ―shok‖ zëvendësoi nëpër zyra atë ―zotëri‖.
Ndërkohë, pas një procesi urgjent gjyqësor, Satanit iu njoh pafajësia për korrupsionin intensiv që kishte drejtuar vetë lidhur me abuzimet me ndihmat e operacionit ―Pelikan‖, për të cilin Evelina Canale kishte paraqitur prova të pakundërshtueshme. Në këtë mënyrë Satani përfitoi për çdo ditë ―burgu‖ për kusarinë e kryer një dëmshpërblim financiar të barabartë me trefishin e shumës së premtuar (por të papaguar kurrë) për një ditë pune në minierë të ish-të burgosurve politikë të diktaturës.
Gjithsesi problemi i humbjeve të mëdha financiare në firmat piramidale nuk mbyllej dot aq lehtë. Duhej një dorë më e fortë, më e specializuar, më autoritare që ta shuante mjeshtërisht atë zjarr, të cilit i kishin rënë flakët por pirgun e thëngjijve e kishte gjithmonë të kuq.
* * *
Qysh prej «Aktit të Triestes», Satanit e Demonit u ishte bërë e qartë se ku duhej ta adresonin sinjalin ―SOS‖ në situata me rrezikshmëri të veçantë. Atje vendosej nëse problemi që përcillte sinjali i tyre duhej zgjidhur apo duhej lënë të sillte pasojat e parashikuara, siç ndodhi me ―SOS-in‖ e Demonit në fillim të vitit 1997. I njëjti sinjal i Satanit një vit më vonë mori përgjigjen se problemi do të zgjidhej. Pasojat e shembjes së firmave piramidale i kishin arritur parametrat e parashikuar prej regjisorëve të kulisave dhe efektin e duhur.
Një firmë financiare angleze fitoi ―tenderin‖ për shqyrtimin në themel dhe zgjidhjen sa më rentabël të çështjes së firmave piramidale të falimentuara. Dy muaj më vonë, ajo kërkoi asistencën teknike të një firme financiare amerikane. Të dy firmat aleate e vazhduan së bashku punën. Pas disa muajsh, pa i dhënë asnjë zgjidhje të publikuar problemit për të cilin u thirrën, ato morën tre milionë dollarët e premtuar nga qeveria shqiptare dhe u larguan qetë-qetë.
Ku përfunduan 7 miliardë dollarët e shumëpërfolur nga shtypi, që disponoheshin prej firmave piramidale të akuzuara për pastrim parash, operacion ky që iu besua më pas Bosnjës?
Një popull i prirë për të harruar shpejt çdo të keqe që i bëhet nuk e ka ―pakujdesinë‖ të drejtojë pyetje të tilla.

[Alti Elezi]

Të ardhur në pushtet me një oreks të pamasë abuzimesh, Satani dhe klani i tij e gjetën sofrën shtruar. Krahas përshpirtjeve popullore të firmave piramidale që do t‘iu mbeteshin si pasojë e kompromisit të madh me dy firmat financiare të «segmentit më të fuqishëm të faktorit ndërkombëtar», privatizimi i pasurisë kombëtare kishte hyrë në fazën e tij më të rëndësishme. Ndërkohë trafiku i armëve, i drogës, i naftës, i klandestinëve, i prostitucionit e i veprave të artit do të njihnin lulëzimin e tyre më të madh në tetë vjetët e orgjisë satane. Jo se ata kishin mbetur esëll në periudhën e orgjisë demone por, sipas rregullave që kishin vendosur mes tyre Satani e Demoni, ―opozita‖ përfitonte vetëm 40 % të trafikut të naftës, të doganave dhe trafiqeve të tjera, por asgjë prej korrupsionit në privatizimin e pasurisë kombëtare apo reformave abuzive të qeverisë. Si kompensim, ―opozita‖ nuk duhej t‘i krijonte asnjëherë probleme qeverisë, veç deklaratave të saj akuzuese për të krijuar përshtypjen në opinionin publik se ajo ishte vigjilente, por pushtetarët kokëfortë nuk e dëgjonin.
Gjatë katërvjeçarit të parë në pushtetit pas 1997-ës, Satani dhe klani i tij u përqendruan kryesisht në pasurimin e tyre financiar, në valutë. Katërvjeçarin e dytë ata e drejtuan shënjestrën e korrupsionit mbi përvetësimin e pronave të patundshme në zona turistike, pa hequr dorë për asnjë çast prej abuzimeve financiare si forcë lëvizëse e ekonomisë.
Ëndrra e tyre kryesore në këtë periudhë u bënë zonat bregdetare në përgjithësi dhe bregdeti i virgjër i Jonit në veçanti. Ngaqë nuk dëshironin që emri i tyre të figuronte nëpër hipoteka, ata i kishin gjetur zgjidhje të sigurt këtij problemi në saje të rrjetit të tyre mafioz. Mirëpo rezistenca e dëshpëruar por e vendosur e Shoqatës Kombëtare «Pronësi me Drejtësi», e cila e kishte kuptuar herët joshjen e pushtetarëve abuzues prej bregdetit, po u krijonte telashe.
Në këto rrethana, Satani ndjeu nevojën e një konsultimi të posaçëm me Demonin, me qëllim që ky t‘i vinte në ndihmë me eksperiencën e tij të pasur në përvetësimin e trojeve në bregdet prej klanit të vet.

[Alti Elezi]

— Alo, Satani jam. Ç‘kemi andej nga stani juaj, Demon?
— E ç‘mund të kesh nga një stan i shthurur! Dishepujt tuaj nuk u ngopën së keqtrajtuari degët e Partisë Demone në rrethet e jugut as pas gjashtë vjetësh në pushtet.
— Mos harro se partia jonë është trashëgimtarja e drejtpërdrejtë e Partisë së Punës, e cila ka pasur miqësi të ngushtë me Mao Ce Dunin. Ky thoshte:
«Ne duam dhjetë vjet që të nxehemi e njëqind vjet të na dalë inati».
— Ah, sikur të ishte vërtet ashtu edhe me ju! Por ju na nxehët ne për pesëdhjetë vjet me radhë dhe po filloni përsëri të njëjtin avaz si më parë.
— Ndërroje marshin, shoku sekretar! Ti kishe goxha kohë që militoje me ata ―ju-të‖, para se të vija unë të të gjeja atje.
— Përse më telefonove? Nëse nuk ke gjë për të më thënë, duhet ta mbyllim bisedën, se jam mjaft i zënë.
— Doja të të thosha se sonte duhet të takohemi tek ―Katapulta‖.
— E domosdoshme?
— Sigurisht. Kur je ti i zënë në ―opozitë‖, mendo unë si kryeministër. Po të mos ishte e domosdoshme, nuk të telefonoja.
— E marr me mend, se ke ca kohë që i ke harruar telefonatat intime.
— Bisedat intime kokë më kokë janë shumë më të rëndësishme se telefonatat intime. Mirupafshim tek ―Katapulta‖ në orën dhjetë të darkës.
— Mirupafshim.

[Alti Elezi]

Për t‘i lënë të kuptonte Satanit se ai nuk ndihej inferior ndaj tij meqenëse ishte kryeministër, Demoni shkoi në takim me një çerek ore vonesë.
— Pse u vonove? - e pyeti Satani pas përshëndetjes.
— U ktheva nga rruga, se kisha harruar diçka në zyrë. Pse, u mërzite?
— Nuk u mërzita, por u bëra pak merak, se në përgjithësi ti je korrekt. Pastaj ti e di që kur jam vetëm, unë i hedh gotat njëra pas tjetrës. Ja, për një çerek ore, e kam tharë një dopio uiski.
— Të bëftë mirë!
— Nuk më bën asnjëherë keq ai mua, veç më trash pak gjuhën në të folur.
— Unë merrem më mirë vesh me ty kur je pak i ngrohtë, se sa kur je esëll.
— Aq më mirë. Doja të takoheshim për të shkëmbyer mendime rreth një çështjeje me interes të përbashkët.
— Të gjitha çështjet që na preokupojnë ne i kemi me interes të përbashkët.
— Pikërisht. Por sonte dua të më ndihmosh me përvojën tënde rreth trajtimit të pronave në zonat turistike e kryesisht në bregdet. Duhen hedhur hapa të guximshëm në këtë drejtim.
— Paske vendosur të hysh në histori, duke ua kthyer ato pronarëve të ligjshëm?

Satani qeshi me të madhe, para se të përgjigjej:
— Ashtu dal nga historia unë, nuk hyj. Pronarëve të ligjshëm do t‘ua marrë shpirtin ligji 7501. Apo nuk ndjell tersllëk ky numër; shuma e shifrave të tij jep 13.
— Tersllëku i atyre është mbarësia jonë. Pse i qenke përveshur me kaq zell çështjes së pronave në bregdet? Ne kemi diskutuar edhe herë të tjera bashkë për një problem të tillë, por nuk kam konstatuar kaq interes nga ana jote.
— Pyetje e arsyeshme. Dhe unë po të përgjigjem drejt. Këto kohët e fundit kam pasur rastin ta vizitoj dy herë bregdetin e Jonit për të shoqëruar dy delegacione të ndryshme. Delegacionin e Bankës Botërore të kryesuar nga nënkryetari i saj dhe një delegacion të Unesco-s. Këtë të fundit e shoqëroja së bashku me ministrin tonë të Kulturës në Butrint. Të dy delegacionet u mahnitën nga bukuria e bregdetit të virgjër dhe kthjelltësia e ujërave të Jonit. Ndërsa ishim duke marrë një kafe në Spilé, nënkryetari i Bankës Botërore më pyeti nëse ua kishim kthyer pronat e asaj zone pronarëve të ligjshëm. Pas përgjigjes sime negative, ai shtoi me një gjuhë të hollë diplomatike:
«Kam vizituar gjithë Mesdheun, por një zonë të virgjër si kjo nuk më kishin zënë sytë. Me dy dynymë tokë nga ky bregdet i magjishëm, pushtetarët shqiptarë do t‘i mbyllnin gojën cilitdo zyrtari ndërkombëtar që do t‘iu bënte vërejtje për mosrespektimin e ligjshmërisë mbi të drejtën e pronës.»
«Aludimi ishte i qartë. Ndërsa kryetari i delegacionit të Unesco-s u interesua sinqerisht për të blerë një copë tokë në bregdetin e Sarandës, por vetëm prej pronarëve të ligjshëm, të cilët disponojnë tapi të vjetra. Duke parë këtë interesim të madh të të huajve për bregdetin e Jonit, më është krijuar bindja se ai është një pasuri strategjike për ne, një mundësi potenciale për të forcuar marrëdhëniet me zëra me peshë, të cilët edhe po nuk u prononcuan pozitivisht ndaj reformave tona, të paktën të heshtin, të na lënë të qetë. Ne vetëm fitim do të kemi nga përçapje të tilla, se në fund të fundit pazaret do t‘i bëjmë me pasuritë e të tjerëve, jo me tonën.
— Sigurisht, prandaj jemi në krye të tyre. Këtë që po më thua ti sot për bregdetin e Jonit ma ka thënë qysh para dhjetë vjetësh miku im italian, ish ambasadori Foresti. Ai ndjehej në ekstazë sa herë kalonim bashkë fundjavën në shtëpinë e pritjes në Dhërmi. Dhe nuk m‘u nda deri sa ia sigurova një copë të mirë trualli në emër të një mikeshe të tij shqiptare.
— Tani u fute në temë. Në këtë pikë kam nevojë për këshillën tënde. Në bazë të përvojës që ke fituar, cila është metoda më e mirë për të përvetësuar sa më shumë llokma të majme nga ai bregdet që po më trazon gjumin?
— Pikë së pari, duhet shtytur për në kalendat greke kthimi i pronës tek i zoti.
— Për këtë të rrojë ligji 7501. Ai është barrikada pas së cilës do të luftojmë ne përherë. Ky ligj është epiqendra e reformës sonë ekonomiko-politike.
— Tamam. Ndërkohë duhen shfrytëzuar me efikasitet rrethanat e favorshme të krijuara. Të detyruar prej gjendjes ekonomike, shumica e trashëgimtarëve të pronarëve të ligjshëm kanë marrë rrugën e mërgimit dhe kthehen si mysafirë në vendin e tyre. Duke i mbajtur me shpresë e duke i sorollatur ata sa nëpër gjykata edhe në komisionet e kthimit e kompensimit të pronave, ne duhet të veprojmë me shpejtësi e vendosmëri në drejtimin tjetër, dhënien e lejeve të ndërtimit për në trojet vakante firmave të njerëzve tanë. Nuk duhet harruar për asnjë çast fakti i rëndësishëm se mjeti më i mirë për të zaptuar një pasuri të patundshme si trualli është pikërisht pasuria tjetër e patundshme që ngrihet mbi të, objekti i ndërtuar. Sa më i madh e më i kushtueshëm që të jetë ky objekt, aq më e vështirë bëhet përpjekja e pronarit të ligjshëm për kthimin e truallit. Atij do t‘i duhet të luftojë nga njëra anë me shtetin për të fituar me ligj të drejtën e kthimit të pronës dhe nga ana tjetër me firmën ndërtuese të mbështetur nga vetë shteti, mbasi ajo do të jetë e pajisur me leje ndërtimi. I ndodhur midis dy zjarresh dhe i angazhuar në një luftë shumëvjeçare që ai nuk e fiton dot, pronari i ligjshëm do të detyrohet ta gjejë gjuhën me firmën ndërtuese dhe të pranojë t‘ia shesë asaj truallin me një çmim të arsyeshëm. Vetëm atëherë pronarit do t‘i njihet e drejta e pronësisë mbi truallin, e cila do t‘i kalojë menjëherë firmës ndërtuese, pra njerëzve tanë. Shkurt, pronarëve duhet t‘iu njihet e drejta e titullit të pronësisë së këtyre trojeve me rëndësi strategjike vetëm mbasi të jemi siguruar se ata do t‘iu a shesin atë njerëzve tanë. Përndryshe le të vazhdojnë luftën me mullinjtë e erës dhe ne manovrat tona të efektshme mbasi kemi gurin dhe arrën në dorë.
— Kam përshtypje se edhe atyre kanë filluar t‘iu hapen pak sytë. Krahas Shoqatës Kombëtare «Pronësi me Drejtësi», kanë krijuar dhe Shoqatën Bregdeti, e cila ka si objektiv pikërisht përpjekjet për kthimin e trojeve bregdetare pronarëve të ligjshëm.
— Mos e çaj kokën për atë punë. Aq sa ia arriti Shoqata «Pronësi me Drejtësi» synimit të saj, po aq do ia dalin edhe ata mbanë.
— E di si kishin deklaruar himarjotët ditën e themelimit të Shoqatës Bregdeti? «Ne jemi stërnipërit e atyre për të cilët Pukëvili ka shkruar se e kanë dhënë taksën në majë të shpatës. Nuk do të pranojmë kurrë që në trojet e të parëve tanë të lavdishëm të ngrehin vilat pinjollët e pushtetit të sotëm dhe klani i tyre.»
— Pasionet nuk zgjasin shumë, vendosmëria është tjetër gjë, Satan. Himarjotët e sotëm janë rritur nën frikën e diktaturës, nuk u ngjajnë fare stërgjyshërve krenarë që e bënin vetë ligjin në ata brigje të kaltër. Procesi i kthimit e kompensimit të pronave nuk është një garë shpejtësie, por një maratonë e mundimshme që ata do t‘i lodhë patjetër e do t‘i detyrojë të thonë një ditë: «Në djall të vejë edhe prona, se na hëngri shpirtin; s‘do ta marrim me vete në botën tjetër.» Ja, kaluan kaq vjet me premtime e me mashtrime e Shoqata Kombëtare «Pronësi me Drejtësi» s‘ka bërë veçse një vrimë në ujë.
— Plaku i republikanes na ka ndihmuar shumë në këtë çështje.
— Vërtet na ka ndihmuar, po ti e diskreditove në Parlament, kur i the:
«Ulu, ore ulu, se më ke thënë me gojën tënde që ti e bën sa për sy e faqe gjoja luftën për pronat.»

[Alti Elezi]

— Ai m‘i kishte thënë vërtet ato fjalë, por atë ditë që ia përmenda unë kisha pirë gjysmë kile uiski. Po ai kryetari i Shoqatës Kombëtare «Pronësi me Drejtësi» çfarë tipi është? Nuk kam pasur rast ta takoj.
— E kam takuar unë. Është dinak, nuk peshkohet kollaj. Mbi të gjitha, ka një vullnet të çuditshëm, nuk tërhiqet kurrë. Tamam lëkurë e regjur.
— Po sikur t‘i bënim ndonjë ofertë të majme me njerëzit tanë?
— Është tentuar diçka e tillë, por pa rezultat. Më duket se nuk ka fëmijë dhe duke qenë i moshuar s‘joshet nga pasuria.
— Ku e paskan gjetur atë djall, qenka kamikaz për atë post. Për sa u përket aktivistëve të Shoqatës Bregdeti, një pjesë e mirë e të cilëve punon në Greqi, unë nuk kam ndenjur duarkryq. Për këtë kam folur me miqtë e mi grekë dhe ata më kanë dhënë fjalën se do të interesohen për t‘i nxitur himarjotët që të kërkojnë të drejtat e pronësisë në atdhe. Në këtë mënyrë do t‘i kenë në kontroll të plotë. Pastaj, sipas orientimeve tona, do të organizojnë sabotimin e veprimtarisë së tyre, duke i futur në grindje me kryesinë e Shoqatës që vepron në Shqipëri.
— Të paska shkuar mendja mirë për këtë, të lumtë. Mos ngurroje t‘iu premtoje miqve grekë prona për vete të tyre këtu.
— Kanë bregdet mjaft ata, por ti e di mirë se ç‘duan prej nesh. I duan të mëdha ata copat e detit dhe të tokës, jo thjesht sa për të ngritur vila.

[Alti Elezi]

— Do t‘i kenë Satan, do t‘i kenë se i meritojnë. Miqësia me Athinën është baza e qetësisë sonë në pushtet.
— Më vjen mirë që e ke kuptuar drejt këtë çështje.
— Do të kishte qenë më e dobishme po ta kisha mësuar pa e pësuar.
— Më mirë vonë, se kurrë. Pastaj, mos harro se vetëm pas traumës ‘97 ne jemi bindur praktikisht për efektshmërinë e «Aktit të Triestes». A mund të më japësh një shembull tjetër ti, jo vetëm këtu në Evropë por qoftë edhe në Azi, që një klasë politike përgjegjëse e një lufte civile gjakatare dhe e shkatërrimit të vendit të mbetet përsëri e preferuara e faktorit ndërkombëtar ?
— Gjynah të ankohemi. Nga takimet me personalitete të huaj që kam zhvilluar pas ngjarjeve të vitit 1997, jam informuar se edhe një pjesë e mirë e faktorit ndërkombëtar nuk ka arritur ende të kuptojë si ndodhi kjo «mrekulli shqiptare», siç e quajnë ata në kuptimin negativ. Ka pasur prej tyre që ma kanë shprehur hapur habinë për këtë gjë.
— Kështu ndodh kur lind me këmishë, - tha Satani duke qeshur fort.
— Megjithatë me perlën e detit Jon të ka ngecur sharra në gozhdë, - ia priti Demoni po duke qeshur.
— Mos ki gajle, do t‘ia gjejmë zgjidhjen edhe asaj. Nuk ka kala që s‘marrin dot komunistët, apo jo?
— Kalaja natyrore që mbron bregdetin himarjot është shumë e fortë, Satan. Nuk bie përfundimisht ai bregdet për sa kohë kalaja e tij do të qëndrojë në këmbë.
— Më thuaj vetëm emrin e saj, se jam gati t‘i vë flakën.

— Ka-ko-me.

[Alti Elezi]

Takimin tjetër midis tyre në ―Katapulta‖ ata e zhvilluan pas vizitës në Itali të Satanit me ftesë të kryeministrit italian. Para se të nisej për në Romë, Satani shqyrtoi me Demonin një sërë çështjesh delikate, që do të diskutoheshin midis dy kryeministrave. Në këtë mënyrë Demoni duhej të jepte miratimin e tij paraprak për lëshimet që do t‘i bëheshin qeverisë italiane nga pala shqiptare. Në kuadër të përpjekjeve të Tiranës zyrtare për të fituar mbështetjen e plotë për kursin e saj politik prej Italisë dhe Greqisë, kryeministri italian, me prakticitetin e tij të njohur, do t‘i kërkonte homologut shqiptar një sërë koncesionesh të rëndësishme si kompensim. Ndërsa politikanët grekë dhe italianë synonin lëshime maksimale prej qeverisë shqiptare në dobi të interesave afatgjata të vendeve të tyre, pushtetarët e papërgjegjshëm shqiptarë ishin të gatshëm t‘i bënin këto koncesione me kushtin e vetëm që politika e këtyre dy vendeve fqinje të kontribuonte në jetëgjatësinë e karrierës së tyre.
— E, Satan, si shkuan punët në Romë? - e pyeti buzagaz Demoni.
— Në Romë u zhvillua vetëm ceremonia e pritjes, por ―dasma‖ u bë në Sardenjë, në vilën Çertoza. Nuk e di pse, por këta ishujt e bukur mua më çorientojnë.
— E ke fjalën për Kretën, ku flirtove me Millosheviçin?

— Pikërisht. Por pas takimit të Kretës mbështetja jote qe sa e vendosur aq edhe rezultative. I mbyllëm shpejt e shpejt gojët e liga, megjithëse pas një muaji Millosheviçi nisi fushatën ndëshkimore më të përgjakshme në Kosovë. Dëshiroj të bësh të njëjtën gjë edhe pas takimit të Sardenjës.
— Natyrisht, ne i kemi miratuar paraprakisht bashkë lëshimet që do të bëje ti atje.
— Kështu që edhe përgjegjësitë duhet t‘i mbajmë bashkë.
— Aman, o Satan, për çfarë përgjegjësish bën fjalë? Aq sa mbajtëm përgjegjësi për ngjarjet e vitit 1997, aq do të mbajmë për gjithçka kemi bërë e do të bëjmë së bashku. Kemi lindur me këmishë, apo jo?
— Vetë kemi lindur me këmishë por fshatarët i kemi lënë të veshur vetëm me brekë, - qeshi Satani me të madhe.
Edhe Demoni qeshi me zë, para se t‘i përgjigjej:
— Janë më freskët ashtu, se edhe ajri është i pastër në fshat. Po ty ç‘të paska gjetur sot që mendoke edhe për fshatarët, kur s‘të ka shkuar ndonjëherë ndërmend të hidhje sytë rreth e rrotull Tiranës?
— Së shpejti edhe ajrin, si dhuratë e natyrës jo e qeverisë, ata nuk do ta kenë më të pastër, Demon.
— Hiq dorë prej filozofimeve, më fol rreth bisedimeve në Romë.
— Në Sardenjë, thuaj, jo në Romë. Ai dreq Berluskoni më fantaksi me orgjinë e përgatitur dhe nuk mbaj mend se për çfarë kemi diskutuar e firmosur atje. Më mirë t‘i dëgjojmë të regjistruara diskutimet, që ta marrim vesh se çfarë «gjelle» është gatuar në Çertoza.

regjistruara diskutimet, që ta marrim vesh se çfarë «gjelle» është gatuar në Çertoza.
Vijon.....