Rënia e Gjethit Ilir – Kujtim i Mjellmës

[drini_në_TR]

Rënia e Gjethit Ilir

Libërth për fëmij, me personazhe gjethet e një peme, në shqip i dedikohet atyre fëmijëve që kanë humbur të afërm gjatë luftës në Kosovë. Një tregim i shkurtër që shërben gjithashtu edhe për ata të rritur që e kanë vështirë ta pranojnë dhimbjen e ndarjes e të humbjes së njerëzve më të dashur. Këtë libërth përktheu Feridja (aka Mjellma) e forumit nga origjinali në anglisht i autorit Leo Buscaglia, dhe pas një mundimi të madh për të siguruar mbështjetjen financiare arriti ta shtypi e shpërndaj Verën e kaluar në Kosovë.

Kanë kaluar gati-gati dy muaj pasi Feridja u nda nga ne që e njihnim, e tashmë është diku, frymëmerr e jeton diku, siç është ende e gjallë në kujtesën tonë. Trishtohem sa herë e kujtoj, e më bëhet mos të flas, por më ngushëllon kujtimi i saj, karakteri i çiltër i Ferides, hajgaret që bënte, të fortat kur acarohej me dikë, apo mbështetja morale që të jepte kur ishe i trishtuar. E nëse ka pasur dëshirë kryesore ndër dëshirave të saj, ajo ka qënë "t'i shihte të gjithë të gëzuar." Nuk i pëlqenin sytë e trishtur e të përlotur Ferides. Një zemër, veç një zemër e madhe si e Ferides mund ta mbante gjithë atë jetë e dashuri për vetë jetën. E ndaj me mundin e saj të madh për të publikuar një libërth të vogël që t'i ngushëlloj zemrat e vuajtura nga ndarja, ajo deshi t'i thyej kthetrat e dhunshme të vdekjes duke dhënë një mesazh... "vdekja është pjesë e jetës."

E ndoqa gjatë punës së saj për publikimin e këtij libërthi, por s'e prisja kurrë kumtesën e tij si ngushëllim për ikjen e Ferides. Sa herë kam folur me Feriden për kuptimin e librit... kur morra lajmin e hidhur s'më besohej se ishte e vërtetë... të shërbente si ngushëllim edhe për ikjen tënde motrushe?... E nëse vërtetë e kemi dashur Feriden, atëherë duhet ta pranojmë kumtesën e saj të fundit, t'ia bëjmë qejfin motrushes tonë kudo ku të jetë tani. Megjithëse na trishton, por Feridja prehet e qetë në vëndin e saj të lindjes tash, në mëmëdhe.

"Kur ke shëndet i ke të gjitha," është fjalia e fundit që më tha Feridja pak ditë përpara se të ikte.

Tungjatjeta (Ju zgjastë jeta)

Drini.

[drini_në_TR]

- ballinë -

[drini_në_TR]

- dedikim -

[drini_në_TR]

Pranvera kaloi
Kaloi dhe Vera.

[drini_në_TR]

Gjethi Ilir ishte rritur shumë. Pjesa e tij e mesme ishte e gjerë dhe e fortë, ndërsa pesë majuckat ishin të patundshme dhe majëmprehta. Paraqitja e tij e parë pat ndodhur në Pranverë, kur qe shfaqur si një filiz në degën e madhe, në majë të një lisi të lartë. Iliri qe rrethuar me qindra gjethe të tjera të ngjashme me të. Ai hetoi shumë shpejt se nuk kishte dy gjethe të njëjta, ndonëse ishin në të njëjtin trung. Arbëri ishte gjethi pranë tij, Bujari ishte në të djathtë, ndërsa gjethja e këndshme Shqipe ishte kurora mbi ta.

Ata të gjithë ishin rritur së toku. Kishin mësuar të vallëzonin me puhizat e Pranverës, të ngroheshin nën diellin e Verës, dhe të laheshin me shirat e ftohta të Vjeshtës. Porse miku më i mirë i Ilirit ishte Drini. Drini ishte gjethi më i madh në degën ku ndodhesh Iliri, dhe dukesh se kishte qenë aty qysh përpara gjetheve të tjera. Ilirit i dukej se Drini ishte gjethi më i mençur mes tyre. Ishte Drini ai që u shpjegoi se ata ishin pjesë e një trungu. Ishte përsëri Drini ai që tregoi se po rriteshin në një park publik. Dhe Drini qe ai që u shpjegoi edhe se trungu i ka rrënjët e forta që futen thellë nën tokë dhe nuk duken dot. Ai u rrëfeu për zogjtë që uleshin së bashku në degët e trungut ku këndonin këngët e tyre të mëngjesit. Ai u rrëfeu për diellin, hënën, yjet, dhe stinët.

Iliri kënaqej për faktin që ishte një gjeth. Ai e donte degën e tij, vëndin e tij lartë në qiell, erën që e përkundte tutje, rrezet e diellit që e ngrohnin, dhe hënën që e mbulonte me butësinë e rrezeve të bardha. Vera sivjet qe veçanërisht e këndshme. Ditët e gjata me diell bënin të ndiheshe mirë, ndërsa netët ishin të qeta dhe ëndërrimtare. Asaj vere shumë njerëz vinin në park. Ata vini pareshtur dhe uleshin nën hijen e trungut të Ilirit. Drini u thoshte se bërja e hijes ishte një pjesë e qëllimit të tyre.
“Ç’do të thotë qëllimi?” pyeti Iliri.
“Qëllimi është arsye për të qenë” iu gjegj Drini.
“T’u krijosh kënaqësi të tjerëve është arsye për të qenë. T’u bësh hije njerëzve të moshuar që vijnë nën trung për të ikur nga vapa në shtëpinë e të tyre arsye për të qenë. Të ofrosh një vend të freskët për fëmijët që vijnë të lozin. Me gjethet tona të freskojmë ata që vijnë për piknik me mësallat dhe ushqimet e tyre që i vendosin nën hijen e kurorës. Të gjitha këto janë arsye për të qenë.

Ilirit i pëlqenin veçanërisht njerëzit e moshuar. Ata uleshin qetas mbi barin e blertë, dhe pothuajse nuk lëviznin. Ata bisedonin duke pëshpëritur për kohët e shkuara. Të këndshëm ishin edhe fëmijët, ndonëse nganjëherë hapnin vrima në lëvozhgat e degëve, ose latonin emrat e tyre në lëvozhgën e trungut. Sidoqoftë ishte një kënaqësi t’i shikoje ata tek vraponin aq shpejt dhe qeshnin aq shumë.

Por stina e Verës së Ilirit kaloi shpejtë. Ajo u zhduk në një natë Tetori. Ai kurrë më parë nuk e kishte ndierë një të ftohtë të tillë. Të gjitha gjethet drithërinin nga ai i acar. Ato ishin mbuluar me një shtresë të hollë, të bardhë, e që u shkri dhe rrodhi nga gjethet me shkëlqimin e rrezeve të mëngjesit.

Dhe prapë ishte Drini ai që ua shpjegoi se ata po përjetonin brymën e tyre të parë. Kjo ish shënja e parë e Vjeshtës dhe se Dimri do të vinte pas.

[drini_në_TR]

Pothuajse përnjëherë trungu, në fakt i gjithë parku u shndërrua në ngjyra të ndezura. Në pemë nuk kishte ngelur më gati asnjë gjeth i gjelbërt. Arbëri ishte shndërruar në një ngjyrë e verdhë, të zjarrtë. Bujari në ngjyrë portokalli të ndezur. Shqipja në të kuqe të ndezur, Drini në të purpurt të thellë, ndërsa Iliri tashmë ishte bërë i kuq, edhe i artë, edhe blu. Sa bukur që dukeshin të gjithë. Iliri me shokë e kishin shndërruar pemën e tyre në ylber me ngjyra.
“Pse u shndërruam në ngjyra të ndryshme, kur ne të gjithë jemi nga i njëjti trung?” – pyeti Iliri.
“Secili prej nesh është ndryshe. Ne patëm përvoja të ndryshme. Ndryshme kemi përballuar diellin. Në mënyra të ndryshme e kemi krijuar hijen. Po, pse të mos kemi ngjyra të ndryshme?” – ndërhyri Drini.
Ai i tha Ilirit se kjo stinë e mrekullueshme quhet Vjeshtë.

Një ditë ndodhi diçka shumë e çuditshme. Po ai fllad që më parë bënte të vallëzonin, tani po i tërhiqte me forcë nga kërcelli që i lidhte me degën e trungut, sikur të ishte inatosur. Ky fllad bëri që shumë gjethe të shkëputeshin nga degët e tyre dhe të valëviteshin larg bashkë me erën, të hidheshin andej-këndej, dhe të binin butësisht mbi tokë. Të gjitha gjethet kishin frikë.
“Ç’po ndodh?” - e pyetën gjethet njëra-tjetrën duke pëshpëritur.
“Po ndodh ajo që ndodh në Vjeshtë”- u tha Drini. “Tani është koha që gjethet të ndërrojnë shtëpinë e tyre. Disa njerëz këtë ndërrim e quajnë vdekje.”
“A do të vdesim të gjithë?” - pyeti Iliri.
“Po” ua ktheu Drini. “Çdo gjë vdes. Pa përjashtim a je i madh apo i vogël, i dobët a i fortë. Ne së pari bëjmë punën tonë. Përjetojmë diellin dhe hënën, erën dhe shiun. Mësohemi të vallëzojmë dhe të qeshim. Pastaj të vdesim.
“Unë nuk dua të vdes!” - i tha Iliri me këmbëngulje.
“A do të vdesësh ti Drin?”
“Po” - u gjegj Drini. - “Kur të më vijë koha.”
“E kur vjen kjo kohë?” - pyeti Iliri.
“Askush nuk e di me siguri” gjegjet Drini.

Iliri vuri re se gjethet e tjera vazhduan të binin. Ai mendoi: “Tani mund të ishte edhe koha e tyre”. Ai pa se disa gjethe i kundërviheshin erës më parë se të binin, të tjera thjeshtë bini heshtur. Së shpejti trungu mbeti gati i zhveshur nga gjethet.

“Unë kam frikë të vdes” – i thotë Iliri Drinit. - “Unë nuk di se ç’ka atje poshtë”.
“Ne të gjithë frikësohemi nga gjërat te panjohura, Ilir. Kjo është e natyrshme.” - e qetësoi Drini. - “Deri tani ti nuk kishe frikë kur Pranvera u shndërrua në Verë. Nuk pate frikë kur Vera u bë Vjeshtë. Këto ishin ndryshime të natyrshme. Pse duhet të kesh frikë nga stina e vdekjes?”
“A vdes edhe trungu gjithashtu?” - pyeti Iliri.
“Një ditë. Por ekziston diçka më të fortë sesa trungu. Kjo është jeta. Ajo zgjat përjetë dhe ne jemi pjesë e jetës.”
“Ku do të shkojmë ne kur të vdesim?”
“Askush nuk e di me siguri. Kjo është e fshehta e madhe!”
“A do të kthehemi ne sërisht në Pranëverë?”
“Ne mbase jo, por jeta po”
“Atëherë, cila ka qënë arsyeja për të gjithë këtë gjë?” - Ilir vazhdoj të pyesë. - “Pse ishim këtu, nëse duhet të biem dhe të vdesim?”
Drini iu përgjigj me mënyrën e vet - “Për shkak të diellit dhe hënës. Për shkak të kohës së bukur që kaluam bashkë. Për shkak të hijes që krijuam për njerëzit e moshuar, për fëmijët. Për shkak të ngjyrave të larmishme në Vjeshtë. Për shkak të stinëve. A nuk janë këto arsye të mjaftueshme?”

Atë pasdite, nën shkëlqimin e artë të muzgut, Drini u nda nga dega dhe ra. Ai ra pa mundim. Tek binte në tokë dukej i qetë dhe sikur buzëqeshte. - “Mirupafshim Ilir” - tha ai.

Atëherë Iliri ngeli vetëm. Mbeti i vetmuar në degën e tij.

[drini_në_TR]

Fjollat e para të borës ranë mëngjesin e ardhshëm. Ishin të buta, të bardha, dhe të lehta, por bënte acar i hidhur. Atë ditë nuk kishte fare diell dhe dita ishte shumë e shkurtër. Iliri zbuloi se po i humbte ngjyrat dhe po bëhej i brishtë. Gjatë gjithë kohës po bënte ftohtë dhe bora po e rëndonte mbi supe. Në agim era erdhi dhe e morri me vete Ilirin duke e shkëputur nga dega e tij. Nuk ndjeu dhembje fare. Ndjehu tek po binte poshtë qetas, butë dhe ëmbëlsisht.

Vetëm pasi ra në tokë ai pa për herë të parë të tërë trungun. Sa i fortë dhe i qëndrueshëm që ishte! Ai ishte i sigurt se trungu do të jetonte për një kohë të gjatë, dhe tashmë e dinte se kishte qenë pjesë e jetës së tij, gjë që bëri Ilirin shumë krenar.

Iliri ra mbi një grumbull bore. Çuditërisht bora ishte e butë, madje edhe e ngrohtë. Në këtë gjendje të re ai ndihej edhe më rehat se kurrë më parë. Mbylli sytë dhe e zuri gjumi. Ai nuk e dinte Pranvera do të vinte pas Dimrit, se bora do të shkrihej të bëhej ujë. Ai nuk e dinte se trupi i tij i tharë që dukej i padobishëm do të bashkohet me ujin dhe do të shërbej si ushqim për rrënjën e trungut. Mbi të gjitha, ai nuk dinte se aty, në trungun dhe në tokën e përgjumur tanimë ishin bërë gati planet për gjethet e reja në Pranverë.

[drini_në_TR]

- Feridja -

[drini_në_TR]

- Falemnderim -

[drini_në_TR]

- F U N D -