A na duhen me partit politike?

[fegi]

Nga Ardian Vehbiu

Çfarë i duhen qytetarit shqiptar partitë politike? E formuluar kështu, kjo pyetje mund të tingëllojë absurde, sa kohë që sistemin politik ne e kemi modeluar sipas demokracive të tjera, perëndimore, në të cilat partitë politike luajnë rol të dorës së parë.

Do të më thonë: i duhen për të njëjtat arsye që u duhen demokracive të tjera. Megjithatë, kjo arsye nuk është e mjaftueshme, sa kohë që politika shqiptare duhet të organizohet dhe të funksionojë në një mënyrë të tillë, që t’i përgjigjet sa më mirë kushteve specifike të Shqipërisë.

Nga ana tjetër, edhe një vështrim sipërfaqësor në mënyrën si funksionon sistemi politik në këtë vend, nxjerr në pah faktin që roli i partive kufizohet, në masë të madhe, me vendosjen dhe mirëmbajtjen e partitokracisë. Mjaft të shohim katrahurën që ka shoqëruar zgjedhjet e viteve të fundit, për të kuptuar sa e papërballueshme është bërë kostoja politike, sociale, psikologjike dhe financiare e luftës midis partive politike për pushtet në Shqipëri. Partitokracia nuk është formë e demokracisë, por e diktaturës; prandaj argumenti se partitë i shërbejnë drejtpërdrejt demokracisë rrëzohet vetvetiu.

Me partitokraci kam parasysh, në këtë kontekst, një sistem ku sovraniteti kalon, de facto, nga qytetari, tek partia politike.

Vëzhguesit e jetës politike në Shqipëri kanë vërejtur, ndër të tjera, se

(1) partitë politike nuk dallojnë mes tyre në programet që kanë dhe në strategjitë për t’i realizuar ato programe, por nga njerëzit që kanë në krye dhe grupet e interesit të cilat i mbështetin;

(2) partitë politike priren të akumulojnë kompetenca dhe prerogativa të institucioneve të tjera, duke i shfuqizuar këto dhe degraduar dhe nxjerrë nga loja;

(3) partitë politike nuk kanë ndonjë lidhje organike me bazën e tyre elektorale, përveç sa u duhet që të sigurojnë votat e nevojshme; kështu, një parti e vetëpërkufizuar si e majtë, LSI-ja, ka vite që bashkëqeveris me një parti të vetëpërkufizuar si e djathtë, PD-në, jo në emër të ndonjë interesi madhor të vendit, por thjesht për ‘arsye taktike’;

(4) duke e ndarë vetvetiu bazën elektorale në mënyrë gjeografike për shkak të mendësisë krahinore dhe provinciale të një pjese të madhe të elektoratit në Shqipëri, partitë politike e kanë shndërruar politikën në një formë të luftës civile midis Veriut dhe Jugut të vendit, duke vënë në pikëpyetje unitetin kombëtar;

(5) meqë sistemi vetvetiu anon ndaj një strukture dyjare ose dyskajëshe, partitë politike janë të interesuara që çdo lloj konflikti, të çdo lloji dhe instance, ta polarizojnë, sepse vetëm duke e polarizuar mund ta vënë nën kontroll dhe ta përdorin për interesat e veta.



A janë partitë politike ndonjë kusht i domosdoshëm për ekzistencën e pluralizmit politik?

Natyrisht jo. Pluralizmin politik e garanton liria individuale e mendimit dhe e shprehjes nga njëra anë, liria e komunikimit masiv nga ana tjetër. Tradicionalisht, edhe liria e organizimit numërohet mes lirive themelore të qytetarit; por sot, në rrethanat kur qytetarët informohen lirisht nëpërmjet mediave, nuk ka nevojë që pjesëmarrja e tyre në politikë dhe në qeverisje të ndërmjetësohet nga organizata burokratike dhe të etura për pushtet, si partitë politike, të ushqyera nga fondet publike.

Në fakt, kushtetuta e Shqipërisë për partitë politike thotë vetëm se “Partitë politike krijohen lirisht…” dhe “burimet financiare të tyre si dhe shpenzimet e tyre bëhen kurdoherë publike” [neni 9]. Asgjëkund nuk thuhet se partitë politike janë të domosdoshme për funksionimin e demokracisë (siç mund të jetë, bie fjala, vota e përgjithshme, parlamenti ose ndarja e pushteteve).

Në fillim të viteve 1990, krijimi i partive politike në opozitë me Partinë e Punës u lexua si shenja dhe shprehja kryesore e vendosjes së pluralizmit në sistemin politik; por që atëherë shumë ujë ka rrjedhur. Në mënyrë të veçantë, raportet e qytetarit me qeverisjen tani po ndërmjetësohen gjithnjë e më tepër nga masmediat; aq e vërtetë është kjo, sa edhe vetë partitë po i drejtohen elektoratit dhe bazës së tyre konstituente nëpërmjet mediave.

Rrethanat janë të tilla që ta bëjnë legjitim, madje të ngutshëm diskutimin e hapur rreth rolit dhe statusit të partive politike brenda sistemit. Natyrisht, askush nuk mund të kërkojë “ndalimin” e partive politike, sepse kjo do të ishte antikushtetuese, dhe në kundërshtim të hapur me të drejtat qytetare.

Çfarë mund të kërkohet, përkundrazi, është që (1) të mënjanohet financimi publik i partive politike; (2) tejdukshmëria e plotë e financimit privat të partive politike dhe (3) të mënjanohet, nga kushtetuta, implikimi se partitë politike janë institucion i domosdoshëm i sistemit politik (them “implikimi”, sepse ndonjë specifikim të qartë për këtë çështje në kushtetutë unë nuk kam parë).

Nëse realizohet kjo, qytetarët do të mund të komunikojnë drejtpërdrejt me përfaqësuesit e tyre; madje edhe duke i mbështetur ata financiarisht. Rreziku i abuzimit nga grupe interesash që kontrollojnë burime të mëdha financiare mund të parandalohet, në këtë kontekst, nëpërmjet përcaktimit dhe imponimit të një caku maksimal të kontributit për subjekt politik.

Ndërprerja e financimit publik të partive do të kishte efekt pozitiv edhe në buxhetin e shtetit (një parashtrim serioz i problemeve të financimit mund të lexohet në një artikull të fundit të Rexhep Mejdanit, edhe pse zgjidhjet që propozohen aty duken krejt të pamjaftueshme.)

Gjithsesi, po të ndërpritet financimi i tyre publik, partitë do të detyrohen të varen nga kuotizacionet e anëtarëve dhe simpatizantëve të tyre – çka do të përbënte një nxitje më tepër për t’i afruar me bazën dhe për t’ia dëgjuar hallet.

Pa financim publik, partitë politike në Shqipëri ndoshta do të rrudheshin e do të tkurreshin në përmasat e tyre të natyrshme – dhe kushedi, ashtu edhe do të funksiononin më mirë. Ndërkohë, politika e përditshme do të bëhej më lokale, më konkrete; dhe komunitetet do të dërgonin në parlament njerëz që do t’i zgjidhnin në bazë të meritave dhe të karizmës personale, jo sipas listave të përgatitura nga aparatçikët.

Për ndërprerjen e financimit publik të partive politike do të duhej një ligj i tillë, i cili gjithashtu të vendoste kushte shumë të rrepta për tejdukshmërinë e financimeve private; duke favorizuar, sa u takon këtyre financimeve, individët jo partitë. Një ligj të tillë, natyrisht, nuk mund ta miratojë një Parlament i dominuar nga partitokracia; prandaj lind nevoja e organizimit të një referendumi. Modeli për këtë referendum mund të merrej nga një nismë e ngjashme, e ndërmarrë në vitet 1990 nga Partia Radikale, në Itali.

Për fat të keq, partitë politike në Shqipëri, të mëdha dhe të vogla, janë rigjenerime të copërave të vdekura të PPSH-së së djeshme; ato hynë në jetën politike shqiptare njëlloj si ata luftëtarët spartoi, bijtë e Aresit, mbirë nga dhëmbët e dragoit që vrau Kadmi. Nuk po i shërbejnë më demokracisë, as qytetarëve; por kryesisht vetvetes, duke u shndërruar në agjenci totalitare dhe ekskluzive të klientelizmit të shfrenuar. Prandaj është koha që qytetarët të pyesin veten seriozisht, nëse do të vazhdojnë t’i mbështetin financiarisht këto krijesa amorale dhe vetëshërbyese, apo do t’ua mbyllin rubinetin e parave, për t’i detyruar të kavërdisen me dhjamin e tyre, si shumë institucione të tjera të shoqërisë civile. Sa për mua, unë tashmë jam bindur se partitë politike Shqipërisë dhe qytetarit shqiptar nuk i vlejnë më për asgjë.

[TetovaMas]

Nga Ardian Vehbiu

Çfarë i duhen qytetarit shqiptar partitë politike? E formuluar kështu, kjo pyetje mund të tingëllojë absurde, sa kohë që sistemin politik ne e kemi modeluar sipas demokracive të tjera, perëndimore, në të cilat partitë politike luajnë rol të dorës së parë.

Do të më thonë: i duhen për të njëjtat arsye që u duhen demokracive të tjera. Megjithatë, kjo arsye nuk është e mjaftueshme, sa kohë që politika shqiptare duhet të organizohet dhe të funksionojë në një mënyrë të tillë, që t’i përgjigjet sa më mirë kushteve specifike të Shqipërisë.

Nga ana tjetër, edhe një vështrim sipërfaqësor në mënyrën si funksionon sistemi politik në këtë vend, nxjerr në pah faktin që roli i partive kufizohet, në masë të madhe, me vendosjen dhe mirëmbajtjen e partitokracisë. Mjaft të shohim katrahurën që ka shoqëruar zgjedhjet e viteve të fundit, për të kuptuar sa e papërballueshme është bërë kostoja politike, sociale, psikologjike dhe financiare e luftës midis partive politike për pushtet në Shqipëri. Partitokracia nuk është formë e demokracisë, por e diktaturës; prandaj argumenti se partitë i shërbejnë drejtpërdrejt demokracisë rrëzohet vetvetiu.

Me partitokraci kam parasysh, në këtë kontekst, një sistem ku sovraniteti kalon, de facto, nga qytetari, tek partia politike.

Vëzhguesit e jetës politike në Shqipëri kanë vërejtur, ndër të tjera, se

(1) partitë politike nuk dallojnë mes tyre në programet që kanë dhe në strategjitë për t’i realizuar ato programe, por nga njerëzit që kanë në krye dhe grupet e interesit të cilat i mbështetin;

(2) partitë politike priren të akumulojnë kompetenca dhe prerogativa të institucioneve të tjera, duke i shfuqizuar këto dhe degraduar dhe nxjerrë nga loja;

(3) partitë politike nuk kanë ndonjë lidhje organike me bazën e tyre elektorale, përveç sa u duhet që të sigurojnë votat e nevojshme; kështu, një parti e vetëpërkufizuar si e majtë, LSI-ja, ka vite që bashkëqeveris me një parti të vetëpërkufizuar si e djathtë, PD-në, jo në emër të ndonjë interesi madhor të vendit, por thjesht për ‘arsye taktike’;

(4) duke e ndarë vetvetiu bazën elektorale në mënyrë gjeografike për shkak të mendësisë krahinore dhe provinciale të një pjese të madhe të elektoratit në Shqipëri, partitë politike e kanë shndërruar politikën në një formë të luftës civile midis Veriut dhe Jugut të vendit, duke vënë në pikëpyetje unitetin kombëtar;

(5) meqë sistemi vetvetiu anon ndaj një strukture dyjare ose dyskajëshe, partitë politike janë të interesuara që çdo lloj konflikti, të çdo lloji dhe instance, ta polarizojnë, sepse vetëm duke e polarizuar mund ta vënë nën kontroll dhe ta përdorin për interesat e veta.



A janë partitë politike ndonjë kusht i domosdoshëm për ekzistencën e pluralizmit politik?

Natyrisht jo. Pluralizmin politik e garanton liria individuale e mendimit dhe e shprehjes nga njëra anë, liria e komunikimit masiv nga ana tjetër. Tradicionalisht, edhe liria e organizimit numërohet mes lirive themelore të qytetarit; por sot, në rrethanat kur qytetarët informohen lirisht nëpërmjet mediave, nuk ka nevojë që pjesëmarrja e tyre në politikë dhe në qeverisje të ndërmjetësohet nga organizata burokratike dhe të etura për pushtet, si partitë politike, të ushqyera nga fondet publike.

Në fakt, kushtetuta e Shqipërisë për partitë politike thotë vetëm se “Partitë politike krijohen lirisht…” dhe “burimet financiare të tyre si dhe shpenzimet e tyre bëhen kurdoherë publike” [neni 9]. Asgjëkund nuk thuhet se partitë politike janë të domosdoshme për funksionimin e demokracisë (siç mund të jetë, bie fjala, vota e përgjithshme, parlamenti ose ndarja e pushteteve).

Në fillim të viteve 1990, krijimi i partive politike në opozitë me Partinë e Punës u lexua si shenja dhe shprehja kryesore e vendosjes së pluralizmit në sistemin politik; por që atëherë shumë ujë ka rrjedhur. Në mënyrë të veçantë, raportet e qytetarit me qeverisjen tani po ndërmjetësohen gjithnjë e më tepër nga masmediat; aq e vërtetë është kjo, sa edhe vetë partitë po i drejtohen elektoratit dhe bazës së tyre konstituente nëpërmjet mediave.

Rrethanat janë të tilla që ta bëjnë legjitim, madje të ngutshëm diskutimin e hapur rreth rolit dhe statusit të partive politike brenda sistemit. Natyrisht, askush nuk mund të kërkojë “ndalimin” e partive politike, sepse kjo do të ishte antikushtetuese, dhe në kundërshtim të hapur me të drejtat qytetare.

Çfarë mund të kërkohet, përkundrazi, është që (1) të mënjanohet financimi publik i partive politike; (2) tejdukshmëria e plotë e financimit privat të partive politike dhe (3) të mënjanohet, nga kushtetuta, implikimi se partitë politike janë institucion i domosdoshëm i sistemit politik (them “implikimi”, sepse ndonjë specifikim të qartë për këtë çështje në kushtetutë unë nuk kam parë).

Nëse realizohet kjo, qytetarët do të mund të komunikojnë drejtpërdrejt me përfaqësuesit e tyre; madje edhe duke i mbështetur ata financiarisht. Rreziku i abuzimit nga grupe interesash që kontrollojnë burime të mëdha financiare mund të parandalohet, në këtë kontekst, nëpërmjet përcaktimit dhe imponimit të një caku maksimal të kontributit për subjekt politik.

Ndërprerja e financimit publik të partive do të kishte efekt pozitiv edhe në buxhetin e shtetit (një parashtrim serioz i problemeve të financimit mund të lexohet në një artikull të fundit të Rexhep Mejdanit, edhe pse zgjidhjet që propozohen aty duken krejt të pamjaftueshme.)

Gjithsesi, po të ndërpritet financimi i tyre publik, partitë do të detyrohen të varen nga kuotizacionet e anëtarëve dhe simpatizantëve të tyre – çka do të përbënte një nxitje më tepër për t’i afruar me bazën dhe për t’ia dëgjuar hallet.

Pa financim publik, partitë politike në Shqipëri ndoshta do të rrudheshin e do të tkurreshin në përmasat e tyre të natyrshme – dhe kushedi, ashtu edhe do të funksiononin më mirë. Ndërkohë, politika e përditshme do të bëhej më lokale, më konkrete; dhe komunitetet do të dërgonin në parlament njerëz që do t’i zgjidhnin në bazë të meritave dhe të karizmës personale, jo sipas listave të përgatitura nga aparatçikët.

Për ndërprerjen e financimit publik të partive politike do të duhej një ligj i tillë, i cili gjithashtu të vendoste kushte shumë të rrepta për tejdukshmërinë e financimeve private; duke favorizuar, sa u takon këtyre financimeve, individët jo partitë. Një ligj të tillë, natyrisht, nuk mund ta miratojë një Parlament i dominuar nga partitokracia; prandaj lind nevoja e organizimit të një referendumi. Modeli për këtë referendum mund të merrej nga një nismë e ngjashme, e ndërmarrë në vitet 1990 nga Partia Radikale, në Itali.

Për fat të keq, partitë politike në Shqipëri, të mëdha dhe të vogla, janë rigjenerime të copërave të vdekura të PPSH-së së djeshme; ato hynë në jetën politike shqiptare njëlloj si ata luftëtarët spartoi, bijtë e Aresit, mbirë nga dhëmbët e dragoit që vrau Kadmi. Nuk po i shërbejnë më demokracisë, as qytetarëve; por kryesisht vetvetes, duke u shndërruar në agjenci totalitare dhe ekskluzive të klientelizmit të shfrenuar. Prandaj është koha që qytetarët të pyesin veten seriozisht, nëse do të vazhdojnë t’i mbështetin financiarisht këto krijesa amorale dhe vetëshërbyese, apo do t’ua mbyllin rubinetin e parave, për t’i detyruar të kavërdisen me dhjamin e tyre, si shumë institucione të tjera të shoqërisë civile. Sa për mua, unë tashmë jam bindur se partitë politike Shqipërisë dhe qytetarit shqiptar nuk i vlejnë më për asgjë.

JO JO JO !!! Nuk na duhet partite politike te shendruara ne grupe mafiozesh.

Njekohesishte nuk na duhet edhe Amerika ,per 20 vite i parkrahi keto mafioz udheheqes shqipefolesa .

Ne Kosove aktualishte jane duke udhehequr grupet mafioze .
Ne Maqedoni ,ndodhe e njejta gje grupe mafioze me perkrahjen e Amerikes .
Ne Shqiperi ,jane duke udhehequr grupet mafioze ne perkrahjen e Amerikes .

Demokracia amerikane qe po e zhvillon me do hajna shqipefolesa ne ballkane eshte me e rrezikshme se sa vete komunizmi qe ishte .

[ARIANI_TB]

Sipas mendimit tim krijimi i partive te reja Shqiptare si ne Kosove, si ne Shqiperi, si ne Iliride e gjetiu tek Kombi Shqiptar - vijne nga qarqet nedrkombetare - ANTI-Kombetare Shqiptare.

Qellimi i krijimit te partive te reja nuk eshte asgje tjeter vecse ta c'orijentoj nga e drejta per VETEVENDOSJE te drejte dhe te heq dore per Bashkim Kombetar qe edhe eshte Ideali i gjith Kombit Shqiptar. Qellimi i krijimit te partive te reja eshte vetem nje mashtrim dhe ka per qellim ta mashtroj popullin dhe ta manipuloj ate duke ja bere te ditur se kinse Shqiptaret nuk jane zotit te vetvetes dhe pa tjeter duhet qe nderkombetaret te na udheheqin shtepine tone.

Si ne Kosove, si ne Shqiperi e si ne Iliride - keto parti qe jane ne pushtet por edhe ato qe jane ne opozite ( perpos LVV ) jane bashkarisht, sepse bashkarisht vjedhin dhe nuk mund te mbijetojne pa njera tjetren.

Ne Kosoves nuk ka pasur opozite te mirefillte si para luftes ashtu edhe pas luftes. Sidomos pas mbarimit te luftes Kosova fare ska patur opozite. Te gjitha partit e pasluftes ne Kosove ( PDK-LDK-AAK-AKR) jane nje sepse te gjitat luftojne kunder njera tjetres vetem per interesat e tyre personale dhe se kush do kete pjesen me te madhe te tortes e qujatur Kosove, ndersa ne anen tjeter jane bashke sepse nuk munden te jene kunder njeri tjeterit sepse vjedhin bashk.

Ne Shqiperi pothuajse eshte e njta situate sikurse ne Kosove. Sali Berishen ne pushtet nuk e mban askush tjeter perpos Partise Socialiste. Gjer dje ishte Fatos Nano e tani kete vazhdimesi e ben Edi Rama. Sepse po te bije Sali Berisha me nuk do ken vend per vjedhje e hajni as te tjerit, keshtu qe edhe politikanet ne Shqiperi - si ne ata ne Pozite e si ata ne Opozite jane bashkarisht, hajn e vjedhin bashkarisht.

Gjithashtu te njejte jane edhe ne Iliride.

Edhe nje gje e kane te perbashket te gjithe keta - Sepse jane SERVIL ndaj NDERKOMBETAREVE - ndersa ndaj popullit nuk merziten fare.

[DYDRINAS]

Sipas mendimit tim krijimi i partive te reja Shqiptare si ne Kosove, si ne Shqiperi, si ne Iliride e gjetiu tek Kombi Shqiptar - vijne nga qarqet nedrkombetare - ANTI-Kombetare Shqiptare.

Qellimi i krijimit te partive te reja nuk eshte asgje tjeter vecse ta c'orijentoj nga e drejta per VETEVENDOSJE te drejte dhe te heq dore per Bashkim Kombetar qe edhe eshte Ideali i gjith Kombit Shqiptar. Qellimi i krijimit te partive te reja eshte vetem nje mashtrim dhe ka per qellim ta mashtroj popullin dhe ta manipuloj ate duke ja bere te ditur se kinse Shqiptaret nuk jane zotit te vetvetes dhe pa tjeter duhet qe nderkombetaret te na udheheqin shtepine tone.

Si ne Kosove, si ne Shqiperi e si ne Iliride - keto parti qe jane ne pushtet por edhe ato qe jane ne opozite ( perpos LVV ) jane bashkarisht, sepse bashkarisht vjedhin dhe nuk mund te mbijetojne pa njera tjetren.

Ne Kosoves nuk ka pasur opozite te mirefillte si para luftes ashtu edhe pas luftes. Sidomos pas mbarimit te luftes Kosova fare ska patur opozite. Te gjitha partit e pasluftes ne Kosove ( PDK-LDK-AAK-AKR) jane nje sepse te gjitat luftojne kunder njera tjetres vetem per interesat e tyre personale dhe se kush do kete pjesen me te madhe te tortes e qujatur Kosove, ndersa ne anen tjeter jane bashke sepse nuk munden te jene kunder njeri tjeterit sepse vjedhin bashk.

Ne Shqiperi pothuajse eshte e njta situate sikurse ne Kosove. Sali Berishen ne pushtet nuk e mban askush tjeter perpos Partise Socialiste. Gjer dje ishte Fatos Nano e tani kete vazhdimesi e ben Edi Rama. Sepse po te bije Sali Berisha me nuk do ken vend per vjedhje e hajni as te tjerit, keshtu qe edhe politikanet ne Shqiperi - si ne ata ne Pozite e si ata ne Opozite jane bashkarisht, hajn e vjedhin bashkarisht.

Gjithashtu te njejte jane edhe ne Iliride.

Edhe nje gje e kane te perbashket te gjithe keta - Sepse jane SERVIL ndaj NDERKOMBETAREVE - ndersa ndaj popullit nuk merziten fare.

Po ju pse u kthyet ne parti politike? Nuk na duheshit hiç!

Ky eshte koncepti juaj per pluralizmin politik ne shekullin e 21-te!

Edhe pak edhe nuk ka per ti lexuar shkrimet tuaja ketu askush, perveç vetevetes!

Une ndjej shume keqardhje se çfare energjie po perdoret ne drejtim krejtesisht te gabuar e te manipuluar.

O hyni ne politike e çojeni vallen si duhet ose hiqjuni kesaj pune se deri me sot nuk keni treguar se vleni qofte edhe per diçka te vogel.

[Sofi _]

Duhen partite politike se mundesojne bashkimin e nje grup njerezish qe paraqesin interesa/rryma/reforma te caktuara etj etj.

Tek e tek ku mund te shkohet, apo kthim ne klane familjare...?

Megjithe mangesite qe mund te kene partite, kjo eshte ideja formale e perfaqesimit ne demokraci...