Kisha kopte, pak histori!

[toni77_toni]

Radhitet ndërmjet Kishave lindore më të lashta!

RV

Pak histori
Gjithë bota, qe prej tri ditësh, e ka në gojë Kishën kopte. Po ç’është kjo Kishë e cilat janë tiparet themelore të saj? Është Kishë e krishterë miafizite, e jo monofizite, siç quhet gabimisht, emër të cilin Ortodoksët etiopë nuk e pranojnë. Radhitet ndërmjet Kishave lindore më të lashta.

Në Kishën kopte, titulli i papës i përket patrikut të Aleksandrisë. Aktualisht Shenuda III është i 117-ti papë i Kishës ortodokse kopte.

Gjatë shekullit XIX një pjesë e kësaj Kishe u bashkua me Papën e Romës e vijon të njihet edhe sot e kësaj dite me emrin Kisha katolike kopte.

Etimologjia
Termi ‘kopt’ rrjedh nga ai arab qubṭ (قبط), dhe është arabizim i termit Kubti, që mendohet të ketë ardhur nga fjala greke aigyptius, domethënë, egjiptian.

Kristologjia
Konceptimi i Krishtit nga Kisha kopte, dallohet prej atij të nestorianëve e të monofizitëve në kuptimin e mirëfilltë të fjalës. Edhe sot e kësaj dite koptët e quajnë veten ‘miafizitë’, sepse nuk besojnë, ashtu si kalçedonezët, se mund të ketë “dy natyra në një njeri”. Ata flasin për ‘një natyrë të vetme të Fjalës së Mishëruar” (duke u nisur nga fjalët e Shën Çirilit të Aleksandrisë). E kjo, sepse sipas rrëfimit biblik, çdo natyre i përket një njeri e që Trinia të mos bëhet Katërni, Krishti duhet konceptuar me një natyrë të vetme.

Koptët besojnë se Zoti është i përkryer si hyjni e si njeri, por si ana hyjnore, ashtu edhe ajo njerëzore, bashkohen në një natyrë të vetme, që quhet “natyra e Fjalës së mishëruar”, ripohuar me forcë nga Shën Çirili i Aleksandrisë.

Historia
Kisha kopte u themelua në Egjipt në shekullin I: emri i saj vjen nga fjala greke aigyptios. Predikimin e parë të Ungjillit e mori nga Shën Marku, dishepull i Krishtit, që e shkroi Ungjillin e tij në shekullin I , duke përhapur krishterimin në Egjipt, kur në Romë sundonte Neroni, një nga kundërshtarët më gjakatarë të fesë së re. Liturgjia, e njëllojtë me atë evropiane (Liturgjia Hyjnore), më pas u zhvillua në dy drejtime, edhe pse ajo evropiane u ndikua nga patriarkana e Kostandinopojës, ndërsa ajo kopte, nga patriakana e Aleksandrisë. Kisha kopte nuk i njeh vendimet e Koncilit të Kalçedonisë (451). Këtu nisi edhe veçimi i Ortodoksisë etiopike.

Murgjërit e parë u dukën në Egjipt aty nga shekulli IV. Shumë prej tyre vdiqën si martirë. Gjatë shekullit IV e V, Kisha kopte e Kisha latine dhe greke u shkëputën njëra nga tjetra. Ishin shekujt, që u karakterizuan nga të ashtuquajturat herezi kristologjike. Të krishterët u përçanë, për shkak të mendimeve të ndryshme mbi natyrën e Krishtit. Arianët theksonin natyrën njerëzore të Zotit; nestorianët e konsideronin Krishtin njeri e Zot njëherësh, por nuk pranonin njëkohësinë e të dyja natyrave.

Kisha kopte është një nga ato, që vuajtën më shumë nga pushtimet arabe në veri të Afrikës. Islami vërtet deklaroi se e pranonte “fenë e Librit”, por në praktikë nisi t’i përndiqte besimtarët e feve të tjera e të përpiqej për islamizmin e tyre.

Dialogu ekumenik
Pas Koncilit II të Vatikanit, Kisha katolike e Kisha kopte nisën udhën ekumenike të dialogut. Më 1973 kjo udhë çoi në takimin e parë, pas 15 shekujsh, ndërmjet Papës Pali VI dhe Patrikut të koptëve, Shenuda III. Të dy vendosën të nisin dialogun teologjik, fryt i të cilit ishte deklarata e përbashkët e 12 shkurtit 1988 (asokohe Kisha katolike kryesohej nga Gjon Pali II). Ishte marrëveshje zyrtare mbi kristologjinë, miratuar nga Sinodi i Shenjtë i Kishës Ortodokse, duke i dhënë fund shekujve të mosbesimit reciprok. Kështu të dy papët u shprehën njëherësh: “Besojmë se Zoti ynë, Hyji e Shëlbuesi, Jezu Krishti, Fjala e Mishëruar, është i përkryer në natyrën e tij hyjnore e i përkryer edhe në natyrën e tij njerëzore, natyra që nuk mund të ndahen për asnjë çast”.

Pse u godit kisha e Shenjtorëve Pjetër e Pal në Aleksandri?
Al Kaeda i ftoi të gjithë ata, që e kanë për zemër çështjen e Allahut, t’i sulmojnë kishat kopte, ku e si të munden, pikërisht për Krishtlindje, në kremtime me turma besimtarësh, për të mbytur sa më shumë prej tyre. E gjithë kjo masakër, me pretekstin se koptët kanë mbyllur në manastire gra të kthyera në fenë islame, të cilat, gjithnjë sipas tyre, duhen lënë të lira. Fanatikëve nuk u kanë munguar kurrë pretekstet, në përpjekjen për të përligjur dhunën në emër të Hyjit e për të përçuar urrejtjen ndërmjet feve.

[Seminarist]

Kush e ka shkrujt kete shkrim, Ton?

Sepse, kur ti shkruan se "Konceptimi i Krishtit nga Kisha kopte, dallohet prej atij të nestorianëve e të monofizitëve ", dhe me pas shkruan se Edhe sot e kësaj dite koptët e quajnë veten ‘miafizitë’,, pikerisht MONO-Fizit = MIA-fizit.
Mono = e vetme; mia = Nje.
Pra, Koptet dallojne nga nestorianet, POR JO monofizitet.

Mia-fizit, dmth Nje natyre e VETME (mono), pas misherimit te Krishtit, dhe kjo natyre eshte ajo hyjnorja, ne te cilen njerezorja shkrihet, humbet.

Monofizitet ngaterrojne, ate qe ne katolik-ortodokset themi per Personin, Hipostazen, me Natyren.

Katolik-ortodokset jane Mono-Hipostazist (Nje-Person), ndersa Koptet Mono-fizit (Nje natyre).

[ilia spiro]

Ishte marrëveshje zyrtare mbi kristologjinë, miratuar nga Sinodi i Shenjtë i Kishës Ortodokse, duke i dhënë fund shekujve të mosbesimit reciprok. Kështu të dy papët u shprehën njëherësh: “Besojmë se Zoti ynë, Hyji e Shëlbuesi, Jezu Krishti, Fjala e Mishëruar, është i përkryer në natyrën e tij hyjnore e i përkryer edhe në natyrën e tij njerëzore, natyra që nuk mund të ndahen për asnjë çast”.

Sipas kesaj marreveshje duket se Kisha Kopte paska hequr dore nga herezia e vjeter. Atehere si ka mundesi qe deklaroni se nuk pranon dy natyra??
S`e marr vesh, hera e pare qe degjoj per marreveshjen e mesiperme. Ketu nuk flitet per "perzjerje" natyrash.

[toni77_toni]

Sipas kesaj marreveshje duket se Kisha Kopte paska hequr dore nga herezia e vjeter. Atehere si ka mundesi qe deklaroni se nuk pranon dy natyra??
S`e marr vesh, hera e pare qe degjoj per marreveshjen e mesiperme. Ketu nuk flitet per "perzjerje" natyrash.

Dialogu ekumenik
Pas Koncilit II të Vatikanit, Kisha katolike e Kisha kopte nisën udhën ekumenike të dialogut. Më 1973 kjo udhë çoi në takimin e parë, pas 15 shekujsh, ndërmjet Papës Pali VI dhe Patrikut të koptëve, Shenuda III. Të dy vendosën të nisin dialogun teologjik, fryt i të cilit ishte deklarata e përbashkët e 12 shkurtit 1988 (asokohe Kisha katolike kryesohej nga Gjon Pali II). Ishte marrëveshje zyrtare mbi kristologjinë, miratuar nga Sinodi i Shenjtë i Kishës Ortodokse, duke i dhënë fund shekujve të mosbesimit reciprok. Kështu të dy papët u shprehën njëherësh: “Besojmë se Zoti ynë, Hyji e Shëlbuesi, Jezu Krishti, Fjala e Mishëruar, është i përkryer në natyrën e tij hyjnore e i përkryer edhe në natyrën e tij njerëzore, natyra që nuk mund të ndahen për asnjë çast”.

[ilia spiro]

d.m.th. toni, koptet nuk jane me heretike sipas jush? Interesant, ne Kishen tone i njohim si heretike, por me shprese se nje dite do te kthehen ne rrugen e Zotit. Ndersa sipas jush rezulton se jane kthyer qe me 1988.

[Seminarist]

Ne tema te tilla DUHET sjelle gjithmone REFERENCA. Shkrimi eshte i yti, Ton? Nqs jo, i kujt? Je i sigurte qe te dhenat ne shkrim jane dhene si ne origjinal?

Deklarata e kopteve se - "“Besojmë se Zoti ynë, Hyji e Shëlbuesi, Jezu Krishti, Fjala e Mishëruar, është i përkryer në natyrën e tij hyjnore e i përkryer edhe në natyrën e tij njerëzore, natyra që nuk mund të ndahen për asnjë çast”. - nuk eshte e plote. Ka pjese te se vertetes, por jo plotesine.

Mia-fizitizmi, cfare eshte? Po te arrije te kuptoje kete, do e kapje se perse mia-fizitizmi eshte mono-fizitizem.

Pasoja soteriologjike e kesaj kristologjie: Fjala nuk u be njelloj si njeriu, sepse natyra e tij, pas lindjes, eshte Nje-natyre hyjnoro-njerezore, nje natyre unike, kompozite (e perbere), te cilen i krishteri, sado te imitoje Krishtin, nuk do ta arrije ta imitoje ne shenjteri, pasi nuk eshte e njejte me ate te vete njeriut.

Pra, njeriu as shenjterohet e as shpetohet dot.

Krishti eshte Shpetimtar, fitorja e te cilit nuk shtrihet dot tek njerezit, sepse Ai nuk eshte si ta.

[Seminarist]

Edhe sot e kësaj dite koptët e quajnë veten ‘miafizitë’, sepse nuk besojnë, ashtu si kalçedonezët, se mund të ketë “dy natyra në një njeri”. Ata flasin për ‘një natyrë të vetme të Fjalës së Mishëruar” (duke u nisur nga fjalët e Shën Çirilit të Aleksandrisë). E kjo, sepse sipas rrëfimit biblik, çdo natyre i përket një njeri e që Trinia të mos bëhet Katërni, Krishti duhet konceptuar me një natyrë të vetme.

Gabim, pjesa me bold. Cdo natyre ka Nje Subjekt, Person, Hipostaze, POR jo cdo natyre ka nje njeri. Kush e ka bere kete perkthim, qe eshte gabim i madh?

Te thuhet qe Trinia te mos behet katerni, Krishti duhet te kete Nje natyre, del automatikisht ne monofizitizem. Sepse, nqs me natyren nje te Krishtit, evitohet Katernia, si arrihet kjo, vecse duke thene qe natyra nje e Krishtit nuk eshte vecse natyra hyjnore?

Ose, gabimi eshte tek ngaterrimi i natyres (physis) me hipostazen (gr), substancen (lat), por qe ne fakt eshte Personi e jo natyra.

[toni77_toni]

- nuk eshte e plote. Ka pjese te se vertetes, por jo plotesine.
.

Kisha Katolike me shumë arsye është lidhur edhe me të gjithë të krishterët e tjerë jokatolikë, të cilët me besim në Krishtin dhe me pagëzim janë në një lidhje të thellë, megjithëse jo në bashkim të plotë me të. Ata nuk e ruajnë bashkimin me pasardhësin e shën Pjetrit. Disa nuk e kanë as plotësinë e fesë. Ndërkaq disave prej tyre – sidomos kishave ortodokse – u mungon shumë pak për bashkim të plotë, që do të mundësonte edhe kremtimin e përbashkët të Euharistisë së Zotit. [/SIZE][/FONT]

Te thuhet qe Trinia te mos behet katerni, Krishti duhet te kete Nje natyre, del automatikisht ne monofizitizem. .

Ky eshte qendrimi i cili eshte edhe i shenuar:

Dialogu ekumenik
Pas Koncilit II të Vatikanit, Kisha katolike e Kisha kopte nisën udhën ekumenike të dialogut. Më 1973 kjo udhë çoi në takimin e parë, pas 15 shekujsh, ndërmjet Papës Pali VI dhe Patrikut të koptëve, Shenuda III. Të dy vendosën të nisin dialogun teologjik, fryt i të cilit ishte deklarata e përbashkët e 12 shkurtit 1988 (asokohe Kisha katolike kryesohej nga Gjon Pali II). Ishte marrëveshje zyrtare mbi kristologjinë, miratuar nga Sinodi i Shenjtë i Kishës Ortodokse, duke i dhënë fund shekujve të mosbesimit reciprok. Kështu të dy papët u shprehën njëherësh: “Besojmë se Zoti ynë, Hyji e Shëlbuesi, Jezu Krishti, Fjala e Mishëruar, është i përkryer në natyrën e tij hyjnore e i përkryer edhe në natyrën e tij njerëzore, natyra që nuk mund të ndahen për asnjë çast”.

Biri nuk është i krijuar, por i lindur, dhe i një natyre (homoousios) me Atin. Biri i përket natyrës hyjnore prandaj dhe qendron në të njëjtin rang të eksistencës sikurse Ati. Ai prej përshpirtërisë ndaj Atit vjen nė botë, bëhet njeri - i ngjashem me njerëz, përveç në mëkat, (krs. Fil 2, 6-11) që t'a shpetojė gjithë botën, që ta kryej vullnetin e Atit. Ai me këtë nuk humbi asgjė. Mbeti Hyj, por në të njëjtėn kohë u bë njeri. Jezusi asnjëher nuk ishte ndarë në natyren e Tij hyjnore.

Ketu jane disa shenime (ne pika te shkurta) lidhur me natyren e Jezusit:

http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=63423

[toni77_toni]

Te thuhet qe Trinia te mos behet katerni, Krishti duhet te kete Nje natyre, del automatikisht ne monofizitizem. Sepse, nqs me natyren nje te Krishtit, evitohet Katernia, si arrihet kjo, vecse duke thene qe natyra nje e Krishtit nuk eshte vecse natyra hyjnore?
.

E kam pakes si problem lidhur me terminologji qe ti citon per arsye se nuk jam teolog dhe nuk i kuptoj disa, mirpor ti Seminarist e din se kisha katolike këtë zbulesë-besim e ka qysh ne kohen e apostujve, ndersa zyrtarisht qe nga Koncili, Koncil qe bëhëj fjalë pikërisht për dy terma: homoousios (i njëgjëjtë) dhe homoiousios (i ngjashëm). Etërit e Kishes shpallen se Jezu Krishti është i njëgjëjtë me Atin. (Nuk është i ngjashëm, dmth. nuk i përngjan si krijesa Krijuesit – por i njëgjëjtë, një natyre me të, sikur fëmija dhe prindi.) Prandaj ti e din se edhe u shpall Besojmja e Kishes: "Besoj në një Zot të vetëm, në Jezu Krishtin, një të vetmin Birin e Hyjit, të lindur prej Atit para të gjithë shekujve, Hyj prej Hyjit, Dritë prej Dritës, Hyj i vërtetë prej Hyjit të vërtetë. Të lindur, jo të kriuar, të njëgjëjtë me Atin nepërmjet të cilit u krijuan të gjitha sendet. Ai për ne njerëzit dhe për shpëtimin tonë zbriti prej qiellit, u mishërua e u bë njeri dhe pësoi...."!

[Seminarist]

Ton, m'duket se spo je ka me kupton!

Une kritiken e kam me shkrimin miafizitist te kopteve, e JO me Kishe katolike (kjofte larg, o i shenjti Shna Nue)!

Prandaj edhe te kerkova se prej cilit krua (burimi) e ke mare.