Close
Faqja 2 prej 3 FillimFillim 123 FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin 21 deri 40 prej 50
  1. #21
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    Nga forumi me teper..
    LINKU.
    http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=123682

    Gjenden 20 monedha nga periudha e Maqedonisė sė lashtė
    Rreth 20 monedha
    me figurėn e Filipit tė Dytė tė Maqedonisė dhe tė mbretėrve tė tjerė tė lashtė maqedonas, janė gjetur kėto ditė nė lokalitetin “Muret e Ciklopit” qė gjendet mbi rrugėn Ohėr-Strugė. Lajmi u konfirmua pėr ALSAT, nga drejtori i Drejtorisė pėr Mbrojtjen e Trashėgimisė Kulturore dhe Historike, Pasko Kuzman. Ėshtė zbuluar edhe depoja me rreth 1 000 shigjeta,- thotė Kuzman,- sipas tė cilit bėhet fjalė pėr zbulimin ekskluziv nė kėto hapėsira. Zbulimet konfirmojnė supozimet se kjo kėshtjellė filloi tė ndėrtohej pas vitit 358 p.e.s. kur Filipi i Dytė me ushtrinė e tij pėrshkoi kėto rajone, ndėrsa lokaliteti “Muret e Ciklopit” shėrbyen pėr shumė kohė si pozicion strategjik pėr ushtrinė e tij.
    ‘Nė monedha, paraqiten figurat e Filipit tė Dytė dhe tė sundimtarėve tė tjerė pas tij. Ende nuk janė pastruar sa duhet, por nė disa shihet figura e Filipit tė Dytė. Kjo ėshtė koha e Maqedonisė antike. Ajo ishte dominuese gjatė gjithė kohės qė ekzistoi. Janė zbuluar, jo vetėm monedha, por edhe shumė sende tė tjera tė asaj periudhė, fibul bronzi, enė qeramike. Nė pjesėn e Akropolit ėshtė gjetur depoja me rreth 1 000 shigjeta, qė ishin vendosur nė njė vend. E gjithė kjo tregon se bėhet fjalė pėr njė fortesė ushtarake”, sqaron Pasko Kuzman, drejtori i Drejtorisė pėr Trashėgiminė Kulturore.
    Kėto tė dhėna janė tė rėndėsishme, jo vetėm pėr shkencėn, por edhe pėr ofertėn turistike tė rajonit tė Ohrit dhe Strugės. Gėrmimet pranė lokalitetit “Muret e Ciklopit” do tė vazhdojnė mė 15 prill. Nga Drejtoria pėr Trashėgiminė Kulturore paralajmėrojnė se sė shpejti, kėto zbulime do tė bėhen publike pėr adhuruesit e arkeologjisė dhe historisė.
    Miki Trajkovski
    alsat-m.tv

  2. #22
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    Ky postime nga forumi
    kete likun me teper

    http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=93648

    Me rastin e 600 vjetorit tė lindjes sė Gjergj Gjon Kastriotit i mbiquajtur nga turqit Iskender nė pėrkujtim tė Aleksandrit tė Madh tė Maqedonisė (Iskender Zül Karneyn) dhe nga kristianėt “Atleti i Krishtit”.


    Aleksandri i Madh "Biri i Zeusit" me pėrkrenare me "kok njė bri cjapi tė mrekullueshėm" nė Shkodėr!



    Agron Luka - Gazeta Shkodra

    Zbulimi arkivor surprizė i studiueses italiane Luēia Nadin.

    Zbulimi i Statuteve tė Qytet Komunės Republikane tė Shkodrės tė shek XIV-XV dhe brenda tyre i njė lloj testamenti me privilegje tė Aleksandrit tė Madh, akorduar disa popujve tė gadishullit tonė “me gjuhė tė pėrafėrt”, na jep mundėsinė tė shprehim disa mendime. Bėhet fjalė pėr librin “Statuti di Scutari”, della prima metą del secolo XIV con le addizioni fino al 1469, a cura di Lucia Nadin, giugno 2002, Roma. Kėtė libėr tė plotė ka pasur mirėsinė tė ma dhurojė prof. Nadin, me tė cilėn patėm edhe rastin tė njihemi personalisht dhe tė bashkėbisedojmė gjatė qėndrimit tė saj nė Shqipėri. Njė material tė pjesshėm ajo ma kishte dhuruar qysh mė 1997. Besoj se kėtu po plotėsoj edhe njė pjesė tė kėrkesės sė prof. Nadin, pėr njė diskutim nė interpretimet e ndryshme, rreth kėtij zbulimi, tė cilin mė vonė do ta plotėsojmė mė tej.

    Fillimisht do tė ishte me interes qė lexuesi tė njihet konkretisht me tekstin, tė cilin po e citojmė sipas pėrkthimit shqip:
    “PRIVILEGIUM ALEXANDRI MAGNI MACEDONIS EX GRECO ORIGINALI TRADUCTUM”
    Unė Aleksandri, bir i Filipit mbretit tė Maqedonasve, mishėrim i Monarkisė, krijues i Perandorisė Greke, bir i Zeusit tė madh, bashkbisedues i Brahmanėve dhe i Pemėve, i diellit dhe i hėnės, triumfues mbi mbretėritė e Persėve e tė Medėve, Zot i botės prej ku lind dhe deri ku perėndon dielli, nga veriu nė jug, pinjoll i farės sė shquar tė popujve Ilirikė tė Dalmacisė, Liburnisė, dhe tė popujve tė tjerė tė sė njėjtės gjuhė qė popullojnė Danubin dhe zonėn qėndrore tė Thrakės, u sjell dashurinė, paqen dhe pėrshėndetjet e mia dhe tė tė gjithė atyre qė do tė mė ndjekin nė sundimin e botės. Duke qenė se ju gjithmonė mė jeni treguar tė besės dhe tė fortė e tė pathyeshėm nė betejat e bėra krah meje, u jap e u dorėzoj juve nė zotėrim tė lirė gjithė hapėsirėn prej Akuilonit e deri nė skaj tė Italisė sė jugut. Askush tjetėr veē jush, tė mos guxojė tė vendoset e tė qėndrojė nė ato vende, dhe po u gjet ndonjė i huaj, ai do tė mund tė qėndrojė vetėm si skllavi juaj, dhe pasardhėsit e tij do tė jenė skllevėr tė pasardhėsve tuaj.
    U shkrua nė kėshtjellėn e qytetit tė Aleksandrisė, themeluar prej meje buzė lumit madhėshtor tė Nilit, nė vitin XII. Me vullnet tė perėndive qė nderohen nė mbretėritė e mia, Zeusit, Marsit, Plutonit dhe Minervės, perėndisė sė perėndive. Dėshmitarė tė kėtij akti janė Atleti, logotheti im, dhe njėmbėdhjetė princė tė tjerė, tė cilėt unė po i emėroj si trashigimtarė tė mi dhe tė tė gjithė botės, meqenėse po vdes pa lėnė pasardhės.

    Aleksandri i Madh i Maqedonisė, nė vitin 325 para lindjes sė Krishtit, ose siē njihet ndryshe, viti 4874.
    Nė lidhje me kėtė dokument tė cilėsuar si apokrif, qė ėshtė njė kopjim me dorė i shek XV nga njė tekst nė latinisht, i cili pretendohet se ishte pėrkthyer nga njė “ish origjinal greqisht”, konsideratat e para janė shprehur se kemi tė bėjmė me njė lloj fallsifikimi, tė njė kohe tė papėrcaktuar ende.
    Ne na rezulton se kemi tė bėjmė me njė njohės ekspert tė burimeve antike dhe nuk e pėrjashtojmė qė formulimi ka pasur edhe ndonjė bazė reale. Nga formulimi i tekstit bindemi plotėsisht se aty kemi njė lloj akti testamentar kolektiv tė kohės dhe tipit tė natyrės skllavopronare dhe jo tė njė kohe feudale. Nė ndihmė vjen edhe vėrejtja se aty nuk ka asnjė lloj prezence e as pretendimi tė sferės sllavojugore.Gjithsesi, kėto “privilegje tė njė akti testamentar” duhet tė jenė shfrytėzuar pėr pjesėn kohore kur i hynin nė punė komunitetit e mė pas Komunės Qytetare Republikane mesjetare tė Shkodrės. Nė kėtė arsyetim, ndonjė premisė na ēon sėpaku nė njė kronologji aty rreth shek XI. Kėshtu nuk mund tė mohohet se, “Privilegjet dhe Testamenti”, kanė shėrbyer si njė lloj preambule e dėshmie pėr tė treguar lashtėsinė dhe ligjshmėrinė e tė drejtės sė pronėsisė autoktone etj. Qytetarėt shkodranė mund ta kenė shfrytėzuar, pėr t’u mbrojtur, pėr tė ruajtur e konfirmuar autonomitė e privilegjet e tyre, pėrballė okupatorėve sllavojugorė dhe pėrgjithsisht nga feudalėt.
    “Privilegjet dhe Testamenti”, janė pasuar pastaj me tė drejta dhe privilegje tė reja qytetare, siē i gjejmė nga disa gjurmė tė ish “Statuteve antike” para kėtij Statuti mesjetar, tė cilat janė pėrforcuar edhe me dekrete tė akorduara nga perandorėt bizantinė.
    “Privilegjet” dhe “Testamenti”, edhe sikur t’i marrim nė minimumin e vlerės sė tyre, na tregojnė se kemi njė lloj dokumentimi pėr tė hetuar vetėdijen e hershme tė mbrendshme tė atyre popullsive autoktone qė e pretendonin trashigiminė e lavdishme tė Filipit II dhe gruas sė tij epirote Olimpisė, tė Aleksandrit tė Madh, Aleksandrit Mollos e Pirros sė Epirit.

    Krahasime tė “Testamentit dhe Privilegjeve” tė Shkodrės me burimet e shkruara antike dhe mbi disa interpretime tė kultit tė njeriut perendi tė Aleksandrit tė Madh
    Shkenca historike moderne e ilirologjisė, e albanologjisė dhe e shqiptarologjisė, nuk ka mundur t’i evidentojė me siguri tė plotė shkencore lidhjet fisnore, zakonore, etnografike, gjuhėsore etj, si njė proēes tė lidhur dhe tė avancuar etnosi ndėrmjet fiseve tė afirmuara si ilire, epirote, albane, dardane, dalmate, liburne, maqedone, thrake, tribale etj. Kėto fise, edhe pse kufitare, helenėt tė gjithė i konsideronin “si barbarė”, pra qė nuk ishin inkuadruar nė etnosin grek.
    Nė plan tė parė, nga teksti i Shkodrės, sigurisht na vjen ajo deklarata e kushrinisė farefisnore, pastaj ajo e gjuhės sė njejtė ose sė paku tė pėrafėrt dhe nė fund vetėdija e njė autoktonie tė thellė gadishullore.
    Sipas mitologjisė sė lashtė gadishullore, bazileusi Maqedoni ishte bir i Zeusit dhe Etrisė. Maqedoni u martua me njė vajzė vendase dhe kėshtu i lindėn dy fėmijė Pierja dhe Emathi, qė tek Homeri, nė “Iliada” na dalin si emėra toponime tė dy krahinave tė Maqedonisė. “Dhe Hera fluturim…kaloi mbi Pierje dhe u hodh mbi fushat pjellore t’Emathjes”. Homeri pėrmend edhe njė nimfė detare me emrin Amathia.
    (Homeri, “ILIADA”, pėrkth. shqip Gj. Shllaku 1979, XIV, v.275-277; po aty shėn. 7, f 485; po aty XVIII, v. 59)
    Njė paraqitje interesante, bazuar nė autorė mė tė hershėm, na jep Straboni: “Maqedonia kufizohet nga perėndimi me bregdetin e Adrias…dhe arrin nė lindje deri nė Thesalonik…Maqedonia mė pėrpara quhej Emathia. Emrin e mori nga njė udhėheqės i vjetėr qė quhej Maqedon. Ishte edhe qyteti me emrin Emathia, afėr detit. Kėtė vend e sundonin disa nga fiset epirote dhe ilire…”.
    (Strabonis, “Geographica”, Frag. VII, 10,11 etj)

    Ėshtė shumė e qartė dhe llogjike se njė pjesė nga kjo ish krahina homerike Emathia, ruhet me krahinėn e sotme tė Matit tonė, ku kemi edhe lumin omonim Mati dhe nė grykė derdhjen e tij nė buzė det edhe fushėn Breg Matia (breg nga sllavishtia). Nė brendėsinė e kėsaj krahine, sėpaku qysh nga konstatimi mesjetar, hyn edhe njė mikrokrahinė e quajtur Maqellarė (me njė ndėrhyrje tė sufiksit turk “llarė”). Mund ta supozojmė se nė bregdetin e Adrias/Adriatikut, diku matanė Kepit tė Rodonit, duhet tė ketė qenė edhe qyteti, pėr tė cilin nuk ka ndonjė lloj hetimi nga arkeologjia jonė. Vėrejtja qė bėn Straboni pėr mbi njė ndėrthurje e kontestim tė njė zone adriatike, midis ilirėve dhe maqedonėve rezulton te disa autorė antikė. Sipas Pompe Trogut nė shek I p.e.r. (nė kompilimin e Justinit tė shek II) dhe gjeografit K. Ptolemeu tė shek II, edhe fisi i albanojve e qyteti Albanopolis, rradhiteshin midis fiseve e teritoreve maqedone etj. Ndonjė nga autorėt antikė mendonte se Emathia ishte emri mė i lashtė i Maqedonisė. (Shih nė pėrmbledhjen “Ilirėt dhe Iliria te autorėt antikė”, bot. shqip 1965, te Plini, NH, IV, 10; Justini, VII,1, 1; Claudio, V, 44 etj)
    Sipas sa shkruhet nė dokumentin e cituar tė Shkodrės, rezulton se popullsitė gadishullore ilirike, qė pėrmenden shprehimisht dhe ato qė nėnkuptohen, ishin tė lidhura me njė unitet e interes reciprok me Aleksandrin e Madh. Do tė ishte jo llogjike tė mendohej, qė perandoria e Aleksandrit tė Madh me atė shtrirje gjigande tė mos e kishte zotėruar bregdetin Adriatik. Pra, shtrirja e maqedonėve si liderė mbi gadidhullin tonė, nuk duhet parė thjeshtė e vetėm tek pushtimet direkte maqedone, por si njė aleancė mbarė gadishullore e mė gjerė. Popullsitė ilire ishin kontribuese e bashkpjestare tė atij pushtimit mė tė madh botėror dhe tė realizuar gjithashtu nė njė kohė rekord.
    Aleksandri pati rastin t’i njihte ilirėt dhe gjuhėn e tyre direkt dhe kjo tregon se ajo “afėrsia e tė njėjtės gjuhė” e tekstit tė Shkodrės e ka njė bazament, sė paku llogjik. Aleksandri gjithashtu e konstatoi vetė, nė betejat kundėr ilirėve nė vitin 335 p.e.r., se ishte pothuajse e pamundur qė t’i nėnėshtronte nėn zgjedhė “ilirėt kryelartė” dhe prandaj ishte mė mirė t’i kishte aleatė. Nė vitin 337 p.e.r. pėr t’u mbrojtur nga njė zėmėrim i Filipit, Olimpia iku nė Epir, ndėrsa vetė Aleksandri vajti te mbreti i Ilirisė. (Q. Curti Rufi, “Historiarum Alekxandri Magni Macedonis”, Supl. Lib. I, 11, cit, sipas “Ilirėt dhe Iliria te autorėt antikė”, 1965, f 185; Nė kėtė libėr bazohemi edhe pėr citimet e tjera tė autorėve antikė)

    Me mendimin nė kokė tė njė fushate evropiane kundėr Azisė, fillimisht kundėr Persisė, Aleksandri nxitonte tė formonte aleancėn gadishullore evropiane dhe tė mos linte vatra tė rrezikshme “prapa shpine” dhe kėshtu dalngadalė: “tribalėt, ilirėt dhe fise tė tjera tė pavarura qė jetonin buzė Istrit (Danubit A.L.) …tė gjithė thanė se kishin ardhur tė kėrkonin miqėsi me Aleksandrin; tė gjithė ata lidhėn me tė miqėsi”. (Flavii Arriani, “Alexandri Anabasis”, Lib. I, 1, 4.)
    Siē e shohim, pra e kemi edhe tė shkruar nė burimet antike atė shtrirje aleance dhe dhėnie bese nga Epiri te Iliria e deri nė Danub, tė cilin e nxjerr nė evidencė teksti i Shkodrės. Dhe detyrimisht tė gjitha kėto, do tė kondicionoheshin edhe nga hiseja nė privilegje tokėsore, nė pagesat me ar e argjend etj. Ja se si pasqyrohet kjo nė betejėn kundra Darit tė Persisė: “Aleksandri vizitoi gjithė ushtrinė dhe popujve tė ndryshėm iu drejtua me fjalė tė ndryshme. Ilirėt dhe thrakėt i nxiti me pasuritė e mėdha tė persėve…” (Justini, cit. Libri XI)
    Qysh nė kohėn e Filipit II, sa duket maqedonėt e fuqizuar e zgjeruan prezencėn e tyre, mbi hapėsirėn detare adriatike dhe kjo ėshtė arėsyea, qė athinasi oratori i famshėm Demosteni i shqetėsuar jep alarmin: “Filipi po fortifikon qytete nė Iliri.”
    (Demosthenis, “Orationes”, IV, 48)
    Nė kėtė linjė ėshtė llogjike edhe njė vazhdimėsi prezence ndėrtimtare dhe fortifikuese nga Filipi, te Aleksandri i Madh. Kėtu ne tentojmė ta fusim Shkodrėn. Por, duhet tė kemi parasysh edhe pohimin qė kishte bėrė para 500 vjetėve M. Barleti ku shprehej: “…Tashti pra, thonė disa tė huaj se Shkodrėn e paska themeluar Aleksandri i Madh, por ky pohim nuk duhet pranuar sepse Shkodra ka ekzistuar shumė kohė mė pėrpara se tė lindte Aleksandri i Madh; por edhe vetė turqit muhamendanė shkojnė me kėtė mendim sepse qytetin e Shkodrės, nė gjuhėn e tyre e quajnė Skanderie/Iskenderie dhe ky emėrtim sipas tyre, ėshtė i njejtė me emrin Aleksandrie…”. (M. Barleti, “Rrethimi i Shkodrės”, pėrkth. shqip 1982, f 37)
    Kjo vėrejtje shumė e drejtė e Barletit, lidhet me kohėn e ekzistencės sė Skodrinon-it si njė qytezė/peripolis, ku ai e pėrjashton Aleksandrin e Madh nga “themelimi i parė-aedificationem”, tė cilin ai e fut lashtė nė mjegullėn mitologjike. Ndėrkaq rezulton se nuk e ka pėrjashtuar Aleksandrin e Madh nga ndonjė ish prezencė ndėrtimtare e rifortifikuese e mė vonshme e shek IV p.e.r.
    Dihet se nė hapėsirėn mesdhetare e mė gjerė, Aleksandri i Madh i dha emrin e vet shumė qyteteve antike, ku disa prej tyre nuk ishin themeluar nga ai dhe natyrisht i kishin emrat e tyre tė parė. Deri mė sot ne nuk kemi asnjė farė pikmbėshtetje, nga burimet e shkruara antike dhe ato arkeologjike, qė tė hedhim sėpaku ndonjė lloj hipoteze qė Skodrinon-i ishte quajtur edhe me ndonjė emėrtim tė dyzuar si Aleksandri. Ne dimė vetėm se Shkodra qysh nga shek XV filloi tė mbante edhe njė emėrtim tė dytė si Iskenderie-Aleksandri. Gjithashtu dimė se mė heret qe bėrė edhe njė farė barazimi midis Scutarisė bizantine dhe Scutarit/Shkodrės etj.

    Nė “Testamenitn e Privilegjet” e tekstit tė Shkodrės, pamė se na del drejtpėrdrejt kulti i njeriut perendi tė Aleksandrit si “biri i Zeusit”. Ta ilustrojmė e ta krahasojmė pak kėtė me disa nga literaturat antike tė njohura, pėr tė parė edhe se ēfarė roli kishte luajtur ky kult nė ekspansionin gjigand teritorial tė Aleksandrit tė Madh. Te Lukiani i shek II, gjejmė shumė informata interesante. Citoj:
    Filipi – Tani, pra, o Aleksandėr, s’mund tė thuash qė s’je djali im; se, po tė ishe i Zeusit, nuk do tė kishe vdekur.
    Aleksandri - …e pranova divnesėn, pasi mu duk se mė hynte nė punė…barbarėt u tmerruan duke kujtuar se isha perendi…
    Filipi - …Me tė vėrtetė kush nuk do tė qeshte, po tė shihte tė birin e Zeusit tė hiqte shpirt dhe tė kėrkonte ndihmėn e mjekėve?”…
    Dhe nė kėto dialogje gjejmė edhe njėlloj episodi, ku njė pjesė e madhe nga toka italike konsiderohej si e nėnėshtruar me vullnetin e saj, ndaj Aleksandrit tė Madh. Aleksandri ēfaqėsohej ndaj Filipit, pėr kritikat qė i ishin bėrė: “Mė qorton se unė u drejtova kundėr Lindjes, mbasi s’i dhashė rėndėsi tė madhe Perendimit. Po ē’tė bėja nė Perėndim, kur mund tė kisha pushtuar pa luftė Italinė, Libinė dhe gjith viset deri nė Gadire? (qyteti Kadiks nė Spanjė dhe afėr Gjibraltarit. A.L.) Se gjeta tė udhės tė luftoja me popujt e atjeshėm, pasi kėta u trembėn dhe mė njohėn pėr Zot tė tyre”.
    (Lukiani, “Vepra tė Zgjedhura”, bot. shqip. 1979, f 250-259, “Aleksandri, Hanibali dhe Skipioni; “Diogjeni dhe Aleksandri”; “Filipi dhe Aleksandri”, nga “Dialogjet e tė vdekurve”)
    Duke pasur parasysh kėtė mundėsi, mund tė merret nė konsideratė ajo ideja e privilegjeve skllavopronare, qė i jepen aleatėve gadishullorė, nė bregdetin adriatik italik nga Akuiloni nė veri e deri poshtė Otrantos nė jug.
    Te Diodori i Siēilisė (shek I p.e.r.) informohemi fillimisht: “Filipi II, mbreti i maqedonasve i mundi ilirėt nė njė betejė tė madhe, dhe mė pas vuri nėn zotėrimin e tij gjith banorėt gjer nė liqenin Lyhnid u kthye nė Maqedoni. Ai bėri me ilirėt njė paqe fitimtare...u lėshua mbi Ilirinė, me njė ushtri tė fortė…nėnshtroi shumė fortesa…”
    Po nga Diodori kemi edhe kėtė informatė mjaft tė rėndėsishme: ”Nė atė vit (324 p.e.r.) erdhėn nė Babiloni tė deleguar pothuajse nga e gjithė bota; njė palė pėrgėzonin mbretin Aleksandrin e Madh pėr fitoret e tij, tė tjerėt i ofronin kurora, shumė ndėr ta i sillnin dhurata tė ēmueshme, disa lidhnin me tė marrėveshje miqėsie e aleanca… Tė gjithė popujt, qytetet e sundimtarėt e Azisė i paraqitėn atij homazhe. Erdhėn shumė dinastė nga Europa…nga Libia …Kartaga e krejt popujve …deri te Shtyllat e Herakliut. Pėrsa i pėrket pėrfaqėsuesve tė Europės, kėtu dalloheshin ata tė qyteteve helene, tė Maqedonisė, tė Ilirisė dhe tė njė pjese tė madhe tė bregdetit tė Adriatikut...ata tė popujve tė Thrakisė…”
    (Diodori, “Bibliotheca Historica”, Lib. XVI, 8, 690) Lib. XVII, 113,1,2)

    Nė kėtė pohim i shohim qytetet ilire dhe ato tė bregdetit Adriatik si pėrfaqėsues tė denjė e tė rradhės sė parė tė Evropės. Kėtu pra kemi pėrsėri njė hapėsirė ku mund t’a rradhisim edhe qytetin Skodrinon/Skodreinon, i cili nė monedhat e tij tė shek III-II p.e.r. na paraqitet edhe me trajtėn Drinon/Dreinon.
    Duke pasur parasysh edhe vitin e datimit 324 p.e.r. me 325 p.e.r. tė “Privilegjeve e Testamentit” dhe 323 p.e.r. tė vdekjes sė Aleksandrit nė Babiloni, shihet qartė se pėrpiluesi ka qenė i mirėinformuar me burimet e shkruara antike dhe ka vepruar me kujdes pėr t’u paraqitur sa mė i besueshėm. Mirėpo dihet se edhe burimet e shkruara antike pėrmbajnė pasaktėsi historike. Nė tekstin e Shkodrės thuhet se ky dokument ishte pėrpiluar nė Aleksandri nė vitin 325 p.e.r. dhe se ishte aprovuar nga Aleksandri personalisht. Nė dukje tė parė kjo do tė krijonte idenė sikur nė atė vit edhe Aleksandri ndodhej nė Aleksandri, gjė qė realisht nuk ngjan tė ketė qenė ashtu. Pėr ta kapėrcyer disi kėtė “pikė tė dobėt”, duhet menduar se dokumentet madhore pėrpiloheshin nė Aleksandri dhe pėr aprovimet pėrfundimtare i dėrgoheshin Aleksandrit me korrierė, sepse dihet qė ky sistem komunikimi me stacione tė njėpasnjėshme ka funksionuar.
    Sipas disa autorėve antikė, Aleksandri i Madh vdiq 33 vjeē (po aq edhe Jezus Krishti!) nė Babiloni. Adjutanti i tij Ptolemeu i kishte dhėnė premtime se do t’ia dėrgonte kufomėn nė Aleksandri tė Egjiptit, ku do tė adhurohej si njė nga hyjnitė e Egjiptit etj. Qysh nė vegjėli, e ėma Olimpia nga Epiri e ushqeu Aleksandrin me gjithfarė bestytnishė. Si ato gratė e hershme tė basileusave homerikė, ajo pėrhapi legjendėn se e kishte ngjizur Aleksandrin, jo duke u mbarsur me Filipin II por me njė lloj “ore tė hyjnishme”, me njė lloj gjarpėri bollė a dragua, si njė vullnet e metamorfizim i vetė Zeusit. (shih Lukiani, cit. f 254, f 351, f 357)
    Lukiani jep sqarime edhe pėr njė lloj bolle tė butė natyrale, qė pinte qumėsht gjiri, qė luante me fėmijė etj. Legjendėn e gjarpėrit si “babai i Aleksandrit” e pėrmendin edhe autorėt antikė si Plutarku e Tit Livi. Zeusi kishte gjithfarė paraqitjesh tė metamorfizuara, si dem dybrinoē me brirė tė artė, si cjap, si dash, si gjarpėr, si mjellmė etj. Nė kėto imitime edhe Aleksandri pati “suksese”dhe sipas Lukianit, Aleksandrin e kishin futur me gjallje edhe ndėr 12 perenditė politeiste mė tė rėndėsishme, kishin ndėrtuar edhe faltore ku bėnin flijime pėr tė etj. (Cit. f 255)

    Ne theksojmė kėtu se paraqitja e Aleksandrit, nė disa literatura, si njė politeist i pastėr, apo si njė monoteist i pastėr, nuk ėshtė korrekte. Aleksandri i Madh synonte drejt njė feje tė re botėrore, ku ai do tė ishte protagonisti, biri i perendisė Zeus ose si biri i Ammonit. Siē e shohim tė qartė edhe nga teksti i Shkodrės, ky bir zoti tenton tė shtrihet nė mbarė botėn e njohur. Kėtė reformė ai kėrkoi ta realizonte nga lart, me mashtrimin si “Bir Perendie”, me kompromise e bashkbisedime, mbėshtetur edhe nė forcėn dhe madhėshtinė e pushtimeve. Aq nė zenit ia ngritėn dhe e vetngriti Aleksandri i Madh kultin e njeriut-perendi, sa filloi tė pėrhapej edhe njė lloj legjendeje se ai ishte i pavdekshėm. Njė skulptor madje propozoi qė njė kreshtė tė malit tė Olimpit, ta gdhendnin me fytyrėn e Aleksandrit.
    Njihet se helenėt, qysh heret, bėnė identifikime, pėrafrime e krahasime tė disa perendive tė tyre me ato egjiptiane etj. Nė rastin e Aleksandrit ne shohim se dy nga “kryeperenditė” politeiste, janė afruar, pra kemi edhe njė hap tė madh mė pėrpara nė evolucionin tokėsor drejt kalimit nė monoteizėm. Ky kalim bėhet jo direkt nga kryezotėrit e vjetėr tė ekipeve politeiste, por nga njė “bir” i ri reformator. Nė kėtė ide Aleksandri bėri edhe kompromise e pėrshtatje duke “hedhur poshtė klamidėn maqedone e duke veshur kandin e tiarėn persiane e orjentale” (Lukiani, cit. f 258), apo kur ”hoqi dorė nga zakonet e tė parėve dhe zuri tė imitonte medėt” (Lukiani cit. f 251)
    Nė mėnyrė shumė interesante, te teksti ynė i Shkodrės, e gjejmė Aleksandrin me pushtetin mė tė madh qiellor e tokėsor: si “Biri i Zeusit”, si “Zoti/Pronari tokėsor nė tė katėr koordinatat gjeografike tė tokės” dhe si “bashkėbiseduesi me brahmanėt e pemėt”, ēka shkon nė pėrputhje tė plotė me thėnien e Lukianit, me gojėn e Aleksandrit: “desha tė sundonja tė gjithė Tokėn” (Cit. f 252).
    Ndėrsa teksti i Shkodrės e pėrmend shprehimisht Aleksandrin si “Biri i Zeusit”, shohim se nė “Biblėn e Vjetėr”, te “Vizionet e Danielit”, nuk pėrmendet si parashikim Aleksandri i Madh “njeri-bir perendie me fuqi hyjnore”, pėrkundrazi atje i caktohet “parashikimi” i fundit tė keq tė tij, si njė pėsim mėsim i parashkruar. Shkruesit ēifutė, si idhtarė tė monoteizmit, ishin tė interesuar ta shtynin monozotin sa mė thellė nė kohė, mundėsisht qė nga zanafilla dhe kėsisoj nė Biblėn e Vjetėr u la pak vend, pėr tė mos thėnė aspak, pėr periudhėn e evolucionit nga politeizmi nė monoteizėm. Nė tregimet e tyre pothuajse nuk shkruhet fare pėr fetė politeiste. Sigurisht se aty kanė vepruar edhe rregullimet, maskimet e kamufluara e deri edhe ēensurat retrospektive etj. “Parashikimet e Danielit” psh e paraqesin Aleksandrin e Madh vetėm si “Mbreti i Mbretėrisė sė Grekėve”, me njė lloj simbolike tė maskuar si “Cjapi me njė bri tė mrekullueshėm”, parashikojnė thyerjen e kėtij briri, shuarjen e dinastisė nė vijėn e gjakut dhe daljen e katėr brirėve, qė simbolizojnė ndarjen e territoreve nga katėr gjeneralėt etj dhe mė nė fund ndoshta edhe njė “profeci” pėr ardhjen e njė Mesie…
    Citoj: “…nga perendimi po ia beh njė Cjap pėrmbi sipėrfaqen e tokės e kėmbėt nuk ia preknin tokėn!…cjapi kishte ndėrmjet syve njė bri tė “mrekullueshėm”…i ra dashit dhe ia theu tė dy brirėt…Cjapi erdhi e u bė shumė i madh…iu thye briri i madh, e nė vend tė tij, lindėn katėr brirė nė drejtim tė erėrave tė qiellit…janė katėr mbretėrit qė do tė dalin prej popullit tė tij, por s’do ta kenė fuqinė e tij… Nga njeri prej tyre doli njė bri i vogėl, por u bė i madh nė drejtim tė mesditės, tė lindjes e tė vendit tė fuqishėm. U bė i madh deri nė fuqitė qiellore…Ai do tė lidhė njė Beslidhje tė fortė me shumė palė…
    (“BIBLA”, pėrkth. shqip Dom Simon Filipaj, 1994, f 1220-1230, “Vegimi i Danielit: Dashi e Cjapi”, “Ėngjėlli Gabriel e shtjellon vegimin”, “Ėngjėlli Gabriel e shtjellon profecinė” etj nė vazhdim.)

    Nė numrat me shėnimet shpjeguese tė kėtyre fletėve shkruhet, se ndėr interpretuesit biblistė ka mendime diskutuese se te “profecia e Danielit”, mbas vdekjes sė Aleksandrit na parashikohet edhe ardhja e Mesisė, thuhet se ka edhe shtesa e rregullime tė mėvonėshme nga pseudo Danielė etj. Pra duket sikur krahas simbolit “qengji”, Mesia na paska pasur edhe njė tjetėr mė tė hershėm si źdhi me njėbri (siē edhe “aquila Cristi” krahasuar me shqiponjėn e Zeusit etj. Pas mbretit monobricjapit tė parė, qė identifikohet me Aleksandrin e Madh, katėr brirėt e cjapit, nė katėr erėrat, janė: Kasandri nė Maqedoni; Lisimahu nė Traki e Azinė e Vogėl; Seleuku nė Siri, Mesopotami e Persi; Ptolemeu nė Egjipt. Ēuditėrisht, “Danieli i lashtė” dhe pseudo Danielėt, tė cilėt njihen pėr “mrekullinė e tyre tė luanėve”, heshtin pėr kumtimin e Lukianit se edhe vetė Aleksandri i “kishte mbyllur brenda me luanė mjaft njerėz tė ditur ”! (Cit. f 258)

    Njė jehonė nga kjo “temė me brirė” na transmeton edhe Kur’an-i, por jo me njė njėbrirėsh cjap, por me njė tip “Dhulkarnejni-dybrirėshi” arabisht tė papėrcaktuar. (“KUR’AN-I”, bot. shqip 1992, Sura “El Kehf”, ajetet 83-110, f 412-415)
    Ndėr tė tjera nė Kur’an-i shkruhet:
    “92. Mandej, ai [Dhulkarnejni. Sqarim yni A.L.] iu rrek pėrsėri njė aso mundėsie (njė rrugė tė tretė mes perendimit e lindjes – nga veriu. Shėnimi i komentatorit kuranik)
    93. Deri kur arriti mes dy kodrave (si penda) dhe mbrapa tyre gjeti njė popull qė thuajse nuk kuptonte asnjė gjuhė.
    94. Ata thanė: “O Dhulkarnejn, vėrtet Jexhuxhi dhe Mexhuxhi janė duke bėrė shkatėrrime nė tokė, a bėn qė ne tė tė japim ty njė kontribut, e qė tė bėsh njė pendė mes nesh dhe mes atyre?
    95. Ai (Dhulkarnejni tha: “Atė qė mua mė mundėsoi Zoti im ėshtė shumė mė i mirė, po ju mė ndihmoni me fuqi punėtore tė bėj njė pendė tė fortė midis jush dhe mes atyre!”
    96. Mė sillni copa tė hekurit! E kur e niveloi ai me dy anėt e kodrave, tha” “Ndizni” e kur e bėri atė zjarr tha: “Mė sillni bakėr tė shkrirė t’ia hedh atij!”… (Po aty cit.)

    Sipas interpretimeve tė shkollės egjiptiane, ky kokdybrirėsh nuk duhet tė ishte Aleksandri i Madh, por njė lloj pejgamberi-njeri, i cili kishte pranuar njė Zotin, mė pėrpara zbritjes sė Kur’anit. Vetkuptohet se Kur’ an-i nuk deklarohej se kishte kopjuar nga Bibla e Vjetėr, pėr disa interpretime me “monozotin” tė rregulluar mbrapa etj, por pretendon se All’llahu Xh.Sh. ia kishte zbritur ato informacione direkt nė tru Muhammedit (ose indirekt Muhammedit me anėn e Xhebrailit), me njė tip E-maili tė shenjtė hyjnor. Sipas interpretimeve tė shkollės mesjetare turke ky Dhulkarnejn i Kur’anit a.s. nuk ėshtė kush tjetėr por pikėrisht idhulli imitues i Muratit II dhe Mehmetit II. Iskender Zül Karneyn = Aleksandri i Madh kokdybrirėshi dhe me kėtė emėr Iskenderie ata quanin Shkodrėn. (Shih nė S. Pulaha, “Luftat…Burime Osmane”, 1968, f 163, shėn. 34. I. Bitlisi: “Nė viset perendimore tė Rumelisė nė Arnavudili, ndodhej njė fortesė e madhe qė njihej me emrin Iskenderie themeluar pėr herė tė parė siē thonė nga Iskender Zül Karneyn” etj.)

    Ėshtė shumė interesante ta pėrmendim kėtu se nga ky interpretim i Kur’anit, diēka ka rėnė edhe nė veshėt e M. Barletit, madje nga njė fjalim i vetė Gj. Kastriotit. Fillimisht ai shkruan: “Epirotėve (kėtu djemve tė Gjon Kastriotit, pra edhe Gjergjit. Sqarim yni A.L.), pasi ua ndėrruan emrat e parė, u vunė tė tjerė, sipas zakonit tė asaj gjindjeje. Gjergji…s’di se ē’gjė tė pazakontė dukej se kishte, u quajt Skėnderbeg, qė ėshtė baraz me tonėn: Aleksandėr Beg” dhe mė pas vazhdon: “Turqit, siē thuhet atdheun e lashtė e kanė pasur pėrtej maleve Rife, pėrtej viseve tė murranit, pranė oqeanit tė veriut…Thuhet se Aleksandri i Madh i pat mbyllur kėta me shula hekuri si bagėti nė njė vathė dhensh ndėrmjet maleve Hyperborė”. (M. Barleti, “Historia e Skėnderbeut”, 1968, f 56; f 110)
    Ne mendojmė se ky informacion, sado me njė interpretim tė lirė, lidhet me ajetin e Dhulkarnejnit/Aleksandrit tė Madh dhe me mexhuxhėt nė origjinė fiset turkeselxhuke e mongoloide. Kėtu me sa duket pėrzihet e ngatėrrohet edhe “Muri i Madh” kinez. (Ndėr autorėt e shkollės shqiptare tė interpretimit tė Kuranit e pranuan Aleksandrin e Madh si dhulkarnejnin, S. Frashėri, N. Frashėri, L. Malltezi, M. Zeqo, J. Brahaj etj)

    Kur, Mehmeti II, Fatihu ose ndryshe “Mehmet Pushtuesi” ishte duke zhvilluar betejėn legjendare pėrpara Shkodrės, nga kodra-shkėmbi i Kazenės, pėrballė deklaroi: “Oh se ē’vend tė shkėlqyer dhe tė lartė paska zgjedhur shqiponja pėr vete dhe pėr folenė e zogjve tė vet”! (M.Barleti,“Rr.Sh.”, f 56). Shqiponjė, padyshim ai quante Aleksandrin e Madh dhe zogjtė e saj, popullin alban, epirot e maqedon.
    Teksti i Shkodrės, rihap njė diskutim mjaft interesant nė lidhje me fillim kohėn e ndarjes sė trashigimisė dhe atė “Testamentin” e pretenduar nga Aleksandri i Madh. Sipas burimeve antike, qė shkruanin mbi historinė e Aleksandrit tė Madh dhe sipas interpretimeve moderne nuk kemi pohime rreth ndonjė lloj “Testamenti” tė shkruar apo tė ndonjė lloj ndarje zotėrimesh me gjallje tė tij. Historishkruesit antikė, vazhdimisht na konfirmojnė pjesmarrjen e ilirėve nė pushtimet e Aleksandrit tė Madh, ēka pėr rrjedhojė e normalisht Aleksandri duhej t’i rradhiste e llogariste edhe ata nė ndonjė ndarje eventuale. Historiani romak Rufi shkruante: “Nė fillim tė pranverės sė vitit 334 p.e.r., Aleksandri kaloi nė Azi me njė ushtri mė tė fortė nga guximi se sa nga numėri. Parmenioni udhėhiqte tridhjetmijė kėmėbėsorė maqedonė, pesmijė grekė dhe pjesa tjetėr ishin nga ata qė i kishin dėrguar aleatėt pėr kėtė luftė. Ilirėt, thrakėt e tribalėt vinin pas tyre me pesėmijė njerėz dhe veē kėtyre kishte edhe njėmijė shigjetarė agrianė…(Rufi, sipėrcit. Supl. Lib. II, 3. Ilirėt…f 187-188)
    Kur sapo Aleksandri kishte vdekur (323 p.e.r.), mėsojmė pėr njė grindje tė madhe pėr shqyerje-ndarjen e zotėrimeve nga njė numėr i madh komandantėsh veteranė sėbashku me bijtė e tyre, grindje qė shtrihet edhe midis reparteve tė ndryshme, veēanėrisht midis kalorėsve dhe kėmbėsorėve. Me kėtė rast, ne duhet tė mendojmė se “kazani po ziente” dhe kėsisoj hapet supozimi se mė 325 p.e.r. Aleksandri mund t’i ketė paraprirė kėsaj situate, me atė ndarjen midis 12 trashigimtarėve. (Kjo shkon edhe nė koinēidencė me 12 apostujt e Jezusit!) Dhe duhet nėnvizuar se nė vitin 325 p.e.r. Aleksandri nuk kishte akoma njė pasardhės trashigimtar as mashkull e as femėr dhe prandaj ky as nuk pėrmendet nė tekstin e Shkodrės, qė do tė thotė edhe se formulimi ishte i saktė, nė kėtė pikė.

    Tani tė rikthehemi te ajo “pika e dobėt”, qė e kemi sipėrpėrmendur. Sapo ishim njohur mirė me kėtė tekst “apokrif” tė Shkodrės, qė ka pretendimin si datim vitin 325 p.e.r., ne, me ngurrim kuptohet, na shkoi mendja pėr njė krahasim te “Libri i parė i Makabenjve”, (“Bibla e Vjetėr”, cit. f 1311, 1, 1), qė po e citoj tė plotė:
    “Aleksandri i Madh dhe ndarja e perandorisė”
    Pasi Aleksandri biri i Filipit, maqedonas, qė mė parė mbretėroi nė Greqi, doli nga dheu Ketim, e goditi Darin, mbretin e persianėve dhe tė medėve, ndėrmori shumė luftėra, pushtoi qyteza dhe i vrau mbretėrit vendės, atėherė arriti deri nė skajin e tokės e pushtoi shumė popuj. Atėherė toka mbarė heshtoi para tij, iu rrit mendja e zemra iu mbush me kreni. Bashkoi njė ushtri tejet tė fortė, nėnėshtroi krahina, popuj e princa e i bėri t’i paguajnė tė dhjetat e vartėsisė. Atėhere u sėmur dhe e pa se po vdiste. I thirri oficerėt e vet, bujarėt qė kishin qenė rritur bashkė me tė qė nė moshėn e re, dhe ndėrsa ishte ende gjallė ua ndau mbretėrinė e vet. Aleksandri vdiq pasi kishte mbretėruar 12 vjet. Oficerėt e morėn pushtetin secili nė krahinėn e vet. Pas vdekjes sė tij tė gjithė u kurorėzuan, kėshtu edhe bijtė e tyre pas tyre gjatė vjetėve vijues. Kėshtu u shumėzuan tė kėqiat mbi tokė.
    Pėrkthyesi, komentatori dhe shpjeguesi i kėtij citimi, e thekson se ky shkrim ka njė karakter historik, pra nuk kemi tė bėjmė me ndonjė lloj “parashikimi” dhe nė shėnimet (1, 1-9; 1; 3) shkruan dhe ripėrsėrit, duke e nxjerrė jo tė saktė tekstin e Makabeut: “Leka s’e ndau nė shtratin e vdekjes perandorinė, por ajo vetiu shkoi duke u shkatėrruar e ndarė nga oficerėt e tij qė e okupuan pushtetin me forcė”.
    Ky komentim, me njohuritė qė njiheshin deri mė 1994 tė botimit shqip tė Biblės, ishte i pranueshėm, por tashti qė ai shkon edhe nė pėrputhje me tekstin e Shkodrės, mendoj se mund tė bėhet disi dikutueshėm. Komentatori e ka theksuar atė qė nuk e thekson as vetė kapitulli biblik: “Aleksandri nisi ta mbajė veten pėr hyjni” dhe pėr kėtė na rekomandon njė shembull tjetėr te “Profecia e Ezekielit” 28, 2.5/:
    ”Biri i njeriut, thuaj princit tė Tirit:
    Kėshtu thotė Zoti Hyj:
    Pasi mendja t’u rrit e the:
    “Unė jam hyjni,
    rri mbi fronin e zotave,
    nė kėrthizėn e detit!”,
    megjithse je njeri e jo hyj…
    Ja, po qenke mė i menēur se Danieli…
    Do tė vdesėsh…
    Vallė a do tė thuash mė:
    “Jam Hyj?…

    Grindje ndarjet ishin nė kulm, kur trupi pa jetė i Aleksandrit (Qershor, 323 p.e.r.) qėndronte akoma nė njė sallė tė madhe, ku e kishin vendosur qė tė ishte si tė thuash edhe dėshmitar i vendimeve dhe marrėveshjeve tė ushtarakėve. Tashti ne informohemi, se njė pjesė pranuan mendimin e Perdikės, qė tė pritej lindja nga shtatzania e Roksanės, gruas sė Aleksandrit tė Madh, dhe po qe se ishte mashkull atij t’i caktoheshin disa tutorė si Leonati, Perdika, Krateri dhe Antipatri etj, e me atė rast u bėnė edhe betimet pėrkatėse. Burimet kanė treguar se nė rrugė, gjatė fushatės nė lindje, diku andej nga Afganistani, Aleksandri u dashurua dhe u martua me njė vajzė qė quhej Roksana. Ndėrkaq, ēuditėrisht, nuk kishte pasur informacione as pėr ndonjė shtatzani tė saj, as nėse vetė Aleksandri kishte pasur dijeni dhe as pėr ndonjė lloj testamenti tė mundshėm ndaj kėtij trashigimtari tė pritshėm! Normalisht Roksana duhej tė kishte ngelur shtatzėnė me Aleksandrin, ndoshta aty nga fundi i vitit 324 p.e.r. ose pėrgjatė vitit 323 p.e.r. dhe burimet na tregojnė se ajo ndėrkohė ishte dėrguar nė Maqedoni. Kontradiktat e brendėshme e kishin dobėsuar perandorinė gjigande, por vdekja natyrore e “birit tė pavdekshėm tė Zeusit” shkaktoi njė tronditje tė menjėheshme dhe kontradiktat shpėrthyen haptazi. Kėshtu ndaj propozimeve tė Perdikės u rebeluan kėmbėsorėt. Ata caktuan si mbret Adrideun, vėllanė e Aleksandrit nga njė grua tjetėr e Filipit, por duke i lėnė edhe trashigimtarit tė Aleksandrit, tė supozuar mashkull, “njė copė nga pjesa e shtetit”! Nė krye tė ndarjes Maqedoni e Greqi vendoset Antipatri, babai i Kasandrit. (krhs Antipatrea, ish emri i Beratit) e pasuar pastaj me njė listė tė gjatė ndarjesh tė provincave, ku vėrehen edhe disa nga udhėheqėsit e vjetėr me tė bijtė e tre. Atje shohim edhe se ilirit Pito i ka takuar Media e Madhe (Persia e sotme). Dhe kjo ėshtė njė copė e madhe, ēka edhe na tregon se Aleksandri e ka mbajtur fjalėn ndaj ilirėve. Pas pak muajsh (nuk pėrcaktohet se sa?!) burimet tregojnė se Roksana, e dėrguar nė Maqedoni, ka lindur trashigimtarin mashkull Aleksandrin e ri, tė cilit si regjent kryesor fillimisht i ishte caktuar Polyperhu, i pasuar me njė numėr regjencash tė tjera. Tashti mėsojmė pėr fillimin e peripecive tė Olimpisė dhe Roksanės me Aleksandrin e Ri, nėn pėrndjekjet e Kasandrit. Nė vitin 317 p.e.r., gjashtė vjet pas vdekjes sė Aleksandrit, Olimpia si mjeshtre e komploteve, e vret mbretin Adrideun dhe gruan e tij Euridikėn dhe merr qeverisjen. Njė vit mė pas, mė 316 p.e.r. Kasandri, biri i Antipatrit, i martuar me Thesalonikėn bijėn e Adrideut dhe Euridikės, arrin ta vrasė Olimpinė, kurse Roksanėn dhe Aleksandrin e Ri i internon nėn vėrejtje nė kėshtjellėn e Amfilopolit. (nxjerrė nga, Justini, cit. Libri XIV; Amfipoli qytet dhe kėshtjellė nė Maqedoni.)
    Vetėm pasi kanė ndodhur gjith kėto ngjarje e pasi kanė kaluar disa vite ne informohemi edhe pėr kalimin, nga ajo ish ndarja e madhe kaotike, nė katėr pjesė ku dominojnė Kasandri, Lisimahu, Seleuku e Ptolemeu. (Diodori, “Bibliotheca Historica” Libri XVIII, 4, 49; Libri XIX, 11, 36, 51 etj; Justini, “Epitoma Historiarum Philippikarum Pompei Trogi”, Lib. XIII-XIV etj)

    Konstatojmė se “parashikuesi” biblik Danieli, nuk ėshtė ndalur nė kėtė vorbull ngjarjesh e personash dhe nuk na jep ndonjė informacion “me parashikime brirėsh” pėr mbretin Adrideu (ose Arideu) dhe as pėr ēeshtjen e Roksanės e Aleksandrit tė Ri trashigimtar, “birin e tė birit tė Zeusit”, por ka kapėrcyer direkt te “katėr brirėt”. Informacione pėr ato nuk jep as Makabeu, i cili megjithatė nuk i ka pėrfillur fare “brirėt e shenjtė”.
    Por, ē’ndodhi me Aleksandrin e Ri dhe Roksanėn? Ē’gjė dhe arėsye tė pazakontė kishte Kasandri dhe ndjekėsit e tij, ndaj kėtij trashigimtari qė duhet t’i takonte legjitimiteti?! Mos ndoshta Olimpia kishte sajuar ndonjė lloj “ngjizje hyjnore” edhe pėr Roksanėn, apo se kohėlindja e Roksanės shkaktoi dyshime?! “Mjegulla e Buenės mbi Rozafat” nuk na lejon tė shohim. Ajo qė dimė ėshtė se Aleksandri i Madh nuk e pėrmbushi porosinė e tė parėve tė tij, pėr t’u varrosur nė varrin e nė tokėn atėrore dhe prandaj dinastia nga gjaku i tij u shua. Kėtė e kishte “parashikuar” edhe orakulli politeist i gadishullit tonė, megjithse me kohė i kishte dalė nami pėr ato pėrgjigjet “parashikuese” me dy e tre kuptime. (Trog Pompei, sipas Justinit, cit. Lib. VII)
    Aleksandri i Madh, me tė vėrtetė se ishte edhe njė “pinjoll i farės sė shquar tė popujve Ilirikė tė sė njejtės gjuhė”. Ai e provoi tė ishte njė reformator si “Biri i kryezotit Zeus me Olimpinė tokėsore nė Tokė”, por megjithatė, ai nuk ishte vetė kryezoti politeist e as zoti monoteist. Njė filozof kishte shkruar: “Zeusi hyjnor, mėndjelartė etj, me epshet e shfrimet e papėrmbajtura seksuale e mbushi plot e pėrplot tokėn dhe qiellin me perendi tė ligjshme e me perendi dobiēė tė pa ligjshėm”. Dhe ky nuk ishte ndonjė konstatim i ri, plot 23 shekuj mė parė, me rastin e njė rimartese poligame tė Filipit II, duke marrė shkas nga legjenda e sajuar e shtatzanisė sė Olimpisė, njė nga njerėzit e nuses e ofendoi direkt Aleksandrin nė kėtė mėnyrė: “Tani do tė lindin mbretėr tė vėrtetė e jo njė mbret dobiē”. (Athenaei, “Deipnosophistae”, Lib. XIII)

    Nė tėrė vorbullėn e mitologjisė sė bashkimeve seksuale, tė metamorfizimeve etj, e shohim Zeusin edhe si fillues eksperimentimesh tė riprodhimit gjenetik me klonime e shartime hyjnore e tokėsore. Zeusi mashkullor e pjell virgjėreshė Athinanė “perendinė e perendisė” nga koka, ndėrsa “embrionin e Semelės”, tė marrė nga barku i sė ėmės, e rriti dhe e polli nga mishi i kofshės sė vet gjigande!
    Do tė vinte edhe koha monoteiste kur “Biri i Perendisė e njėkohėsisht vetė Ati/Perendija dhe Shpirti i Shėnjtė” do tė na prezantohen me Jezu Krishtin, ashtu si njė lloj kloni hyjnor, po qe se do t’a pėrshtatnim retrospektivisht me shkencėn e arritjet moderne tė inxhinierisė gjenetike. Ndėrsa “mbarsia me hyjnorė” e nuseve dhe e virgjėreshave tokėsore dhe e pjelljes sė tyre me binjakė e trinjakė, nuk ishte ndonjė gjė e re, triniteti ngjalli shumė kundėrshtime nė interpretimet e ndryshme tė sekteve. Akoma edhe kur u shkrua/tubua Kur’an-i i Zbritur, nuk konceptohej dot mono perendia si “tre perendi nė njė” dhe gjithashtu debatohej rreptė, sepse Perendija/All’llahu nuk mund tė kishte njė fėmijė, megjith theksimin se s’ka asnjė gjė qė nuk mund ta arrijė All’llahu, mjaft qė ai ta bėjė nė mendim dhe t’i thotė: Bėhu! Kur’an-i e pranonte ngjizjen nė mitrėn e virgjėreshės Mejreme/Maria (pa i prekur cipėn e virgjėrisė) me idenė/mendimin e frymėn e All’llahut, e pranonte Jezusin/Isanė si pejgamber, si tė ngjitur tek All’llahu, madje edhe si njė bashkbisedues e dialogues i tij atje nė hapėsirat ndėryjore. Por, ndėrkaq Kur’ an-i dhe vetė All’llahu absolutisht nuk e pranonin atėsinė e ligjshme pėr Jezusin, sipas koncepteve vulgare politeiste e tokėsore.

    Amėsia e Aleksandrit ishte tokėsore e po ashtu edhe ajo e Jezusit, por ndryshimi qėndron se te Olimpia, jo virgjėreshė, kemi “njė kontakt direkt seksual fizik me farė/spermė gjarpėri tė mirė, si metamorfizim i Zeusit”, ndėrsa tek e martuara Maria, megjithatė virgjėreshė, nuk kemi asnjė lloj kontakti seksual fizik, por vetėm njė vet ngjizje tip hemafroditizmi me ide-mendimin e Zotit nga njė hapėsirė ndėryjore.
    Olimpia, “njera nga tė pėrzgjedhurat e kryezotit politeist Zeusit”, ishte njė grua kriminele e gėnjeshtare e aftė t’ia vinte “brirėt e turpit” burrit Filip dhe “brirėt e Zeusit pellazgjik” tė birit Aleksandėr. Ajo madje e nxiti vrasjen e burrit tė saj, me vrasėsin e paguar Pausanin, tė cilin e gozhdoi nė njė kryq druri, duke i vėnė nė kokė njė kurorė tė artė. Pėrkundrazi Maria, e urtė e ndershme dhe e butė, e pėrzgjedhura e mono Zotit, nuk i la asnjė turp Jozefit, burrit legjitim dhe tė aftė tokėsor. Birin e saj dhe tė vetėm hyjnor tė Zotit, Zotin Krisht njerėzit e kryqėzuan dhe i vunė nė kokė njė kurorė drizash… Monoperendisė, kristiane parimisht nuk do t’i lejohej mė asnjė lloj kontakti seksual i drejpėrdrejtė me ėngjėllushet qiellore, me murgeshat e gratė tokėsore e pėr mė tepėr nė kristianizėm nuk do tė ketė mė asnjė lloj ngjizje tjetėr ndėrhyjnore si ai me Marien/Mejremen. Monozoti kristian riprodhon njė fėmijė mashkull vetėm njė herė nė infnit kohėn, ndėrsa monozoti islam nuk ka absolutisht asnjė tė tillė nė infinit kohėn e megjithatė thuhet se ata janė njė i njėjti!

    Mund tė themi se me kohė gradualisht nė hapėsirat e feve tė mėdha monoteiste zhduket kujtimi i brirėve, megjith ndonjė rudiment tė vogėl simbolik aty-kėtu. Tashmė vetėm, dreqi, satana, shejtani na paraqitet me brirė, si njė simbolizim i djallėzisė dhe i menēurisė nė sensin e keq.
    Nė botėn njerėzore pėrpjekja e Aleksandrit “me njė bri tė mrekullueshėm cjapi”, qė imitonte Zeusin me mitologjinė e dhisė amalteze nė njė shpellė tė Kretės, megjithse siguroi dy vende nė “Beslidhjen e Vjetėr”, nuk e kaloi klasėn pėr nė “Beslidhjen e Re”, as sėpaku si ndonjė i dėrguar pejgamber. Jezusi triumfoi nga poshtė si “biri i vėrtetė dhe i vetėm i monozotit” dhe fitoi edhe “pavdekėsinė e pėrjetėshme”, tė cilėn aq me dėshpėrim e kishte kėrkuar Aleksandri i Madh.

    Monedha e objekte arkeologjike me Aleksandrin e Madh tė gjetura rastėsisht nė Shkodėr.
    Duke i lėnė mėnjanė rrėnimet e regresin qė solli pushtimi turko-osman, pastaj shkatėrrimet e shek XX, mjerisht e paradoksalisht u desh edhe “Koha e Demokracisė” me njė dam ndoshta tė pariparueshėm me shkatėrrimin e komplet zonės arkeologjike! Dhe kjo nė njė kohė kur sipas vetė deklarimeve tė autoriteteve tė arkeologjisė, ato “sapo kishin nisur” aty nga mesi i viteve 80-tė…
    Jo rrallė ndeshim shkrime ku merret si njė dogmė se nė botėn antike, pėr shkėmbimin mall-monedhė, vlenin vetėm sistemet monetare lokale. Por, ja qė te Plini, gjejmė edhe pėrjashtime nga rregulli: “Populli romak nuk e pėrdori monedhėn prej argjendi pėrpara se tė mundėte mbretin Pirro…Mė pėrpara kjo monedhė vinte nga Iliria dhe pranohej nė vend tė mallit”. C. Plini Secundi, “Natyralis Historiae”, Lib. XXXIII, 3 (13)
    Kjo na ēon nė mendimin se ky fenomen shkėmbimi me monedha argjendi (ari vetkuptohet) duhet tė ketė ndodhur fillimisht edhe midis botės helene dhe ilirėve mė pak tė zhvilluar. Mbase kjo mund tė jetė edhe njė arėsye ku ēuditėrisht nė Shkodėr dhe nė disa emporione janė gjetur shpesh monedha argjendi tė botės helene madje edhe mjaft tė hershme etj.
    Tashti le tė paraqesim pamje nga monedhat e objektet e gjetura rastėsisht nė Shkodėr dhe tė japim ndonjė koment se ēfarė mund tė tregojnė ato.
    Fig. Nr. 1. Monedhė argjendi e shek IV p.e.r. Prerje e kohės sė Filipi II, pėr nderimin e tė birit Aleksandrit. Nga njera faqe shkruan greqisht “Aleksandro” dhe paraqet Zeusin me skepter dhe shqiponjė, ka njė monogram “A” dhe njė germė “?”. Ky motiv ndeshet qysh heret edhe nė vargjet homerike: “Po qe se fisin tim ti kėrkon t’a njohėsh… skeptrin me shqiponjė Zeusi ia dhuron” etj, qė ishte si njė model i pėrhapur nė hapėsirėn mesdhetare ku kishte mbėrritur dominimi hegjemonist e ai i besimit politesit grek. (Homeri, “Iliada”, pėrkth. shqip, VI, 147-284)
    Faqia tjetėr paraqet Aleksandrin e ri nė profil. Nė katalogun e monedhave greke konfirmohet prezenca e saj nė shek IV p.e.r. Pretendohet tė jetė gjetur nė rrethinat e kėshtjellės, nė mbeturinat e dheut tė hedhur. (Koleksion personal)
    Fig. Nr. 2. Medalion prej bronzi me njė faqe, derdhje dhe shkrim me inēizim tė lexueshėm “Demos i Thesalonikut [ja kushton] Aleksandrisė”. Paraqet nė profil Aleksandrin e Madh me pėrkrenare, ku nė anėsore ka njė sqap me njė bri dhe mė lart njė kokė luani me krifė. Pretendohet tė jetė gjetur nė kodrat e Shkodrės. Ka qenė e veshur nga njė shtresė ranore. Figurimin e sqapit ne e shohim tė krahasueshėm me “sqapin me njė bri tė mrekullueshėm” tė Biblės dhe me njė tip egjiptian (Koleksion personal)
    Fig. Nr. 3. Monedhė argjendi e pėrdorur si varėse qafe. Nga njera faqe ka figurimin nė profil tė perendeshės Athina e cila ka nė pėrkrenare njė qenie shartesė mitologjike detare, me kokė shqiponje dhe me krahė fluturues, e krahasueshme nga ne me dragoin e kishės sė Mesopotamit etj. Ka monogramin A. Nė faqen tjetėr ka shkronjėn greke F cfurkun e Poseidonit dhe germėn A. Paraqet njė luan dhe shkrimin gr. YE???O?. Kjo monedhė sipas katalogut ėshtė me prejardhje greke, por imitim nga Lukania. Nė katalog konfirmohet ekzistenca e saj. Monedha ėshtė e inkasturar nė njė rreth, sepse ka qenė pėrdorur si varėse qafe. Ėshtė blerė te njė argjendar, pretendohet tė jetė gjetur nė zonėn e kėshtjellės. E kemi sjellė pėr ilustrimin e mitologjisė sė Athinasė e cila pėrmendet edhe nė “Privilegjet” e Shkodrės (Minerva, sipas pėrkthimit latin). Shih edhe dy monedha athinase tė gjetura nė Shkodėr me kultin e Athinės si qyqe dhe si njeri. Athinaja nė formėn e metamorfozės si qyqe, sipas mitologjisė ka qenė edhe “protektoria” e Trojės. (Koleksion personal)
    Fig. Nr. 4a. Monedhė argjendi e Basileusit Ptolemeu tė Egjyptit, njėri nga tė katėr zėvendėsuesit e Aleksandrit. Njera faqe ka portretin e Ptolemeut, faqia tjetėr njė shqiponjė tė shkėlqyer qė ka shkelur me kthetra njė krokodil. Simbolin e shqiponjės e gjemė edhe nė Bibla, ndėrsa krokodili sibolizonte Egjiptin etj. Duke u nisur se njė monedhė me njė shqiponjė afėrsisht tė tillė e ka pasur edhe basileusi Perseu i Maqedonisė, bashkėkohės i Genthios-it tė Shkodrės, shek II p.e.r. (Fig. 4b), ne mendojmė se kemi tė bėjmė me ish shqiponjėn e Aleksandrit tė Madh. Gjendet nė katalog, shek IV p.e.r. Ėshtė gjetur nė bregun e Drinit poshtė kėshtjellės. (Koleksion personal)
    Fig. Nr. 5. Fotokopje e njė monedhe argjendi e bazileusit Lisimahu tė Thrakisė, njėri nga tė katėr gjeneralėt qė ndanė teritoret e Aleksandrit tė Madh e gjetur nė Shkodėr. Nga njera anė ka nė profil Aleksandrin me bririn e Ammonit dhe nga ana tjetėr Athinanė me mburoje etj. (Pronė e koleksionistit Mark Pali)
    Fig. Nr. 6. Monedhė sirofenikase e basileusit Dhimitri II Nikator. Nga njera anė portreti i basileusit me mjekėr dhe diademė, nga ana tjetėr Zeusi i ulur nė fron etj. E gjetur nė Shkodėr. (Koleksion personal)
    Fig. Nr. 7. Stema heraldike origjinale e qytetit tė Shkodrės e gjetur nė “Statutet e Shkodrės” me shqiponjėn e zezė tė Aleksandrit tė Madh dhe Pirros sė Epirit.
    Nga burimet antike dhe ato numizmatike Aleksandri i Madh kishte edhe simbolika me cjap e shqiponjė dhe po ashtu edhe Pirrua i Epirit nė pėrkrenare kishte bri cjapi, i pėlqente ta thėrrisnin “shqiponjė” e madje se njihej edhe si “rritės shqiponjash”. (Plutarchi, “Vitae Parallele”, 10; Eliani, Lib. II, 40, 45.)
    Tė gjithė kemi dėgjuar se simbole tė Aleksandrit dhe Pirros i kishte imituar edhe Skenderbeu, nė kuptimin e ruajtjes sė traditės dhe vazhdimėsisė sė lashtė tė fisit tė tij. Nė qoftė se edhe Aleksandri i Madh, sipas tekstit tė Shkodrės e kishte pasur njė “Atlet tė tij” edhe Skėnderbeun e mbiquajtėn “Atlet tė Krishtit”… Por, ne vėrejmė se kokcjapi i Skėnderbeut, ka dy brirė dhe jo njė “tė mrekullueshėm” si ai i Aleksandrit tė Madh nė Bibėl! Dr. M. Zeqo, mendon se “Pėrkrenaria e Skėnderbeut” ėshtė punuar nė Itali dhe i ėshtė dhuruar atij si “njė simbolikė, edicioni i dytė i ndeshjes sė cjapit njėbri tė Perendimit me dashin dybrinoē tė Orjentit, qė gjendet te “Vizionet e Danielit” nė Biblėn e Vjetėr”, pra si njė lloj “profecie e re mesjetare kristiane”! Ndėrkaq, siē e pėrmendėm, ishin turqit qė ia dhanė emrin Gjergj Kastriotit si Iskender/Skanderbeg, nė kujtim e nderim pėr Aleksandrin e Madh, tė cilin ata nė turqisht e quanin Iskender Zül Karneyn = Aleksandri i Madh kokdybrirėshi. A thua dhurata italiane e ruajti kuptimin e Dhulkarnejnit?!

    Do tė shtonim se nė kohėn tonė moderne, imitimi dhe improvizimet e reja tė kėtyre ish simbolikave antike e mesjetare nė stema republikane e nė personel njerėzor ceremonial “republikan”, rrezikojnė tė kthehen nė qesharake, siē edhe shpikja mė e fundit alla shqiptarēe me Dhulkarnejnėt me pėrkrenare me “Koksqap tė Artė”, me pelerina tė kuqe, me opinga dhie e tė lyer me deodorantė, si njė lloj “edicioni modern” i ligjvėnėsve tanė!
    Me kohė ironia e hollė popullore filloi t’i konsideronte “brirėt e shenjtė” jo vetėm si njė simbol i “budallallėkut me brirė”, por edhe se “gruaja i kishte vėnė burrit brirė”. Edhe pėrkrenaret antike e mesjetare edhe kultet kalorsiake, filluan tė shkaktonin ilaritete. Dikur edhe vetė perenditė e rrangut tė lartė e tė aristokratizuara tė Olimpit kishin filluar tė ankoheshin e tė talleshin me disa perendi tė barbarėve, tė cilat me hir e me pahir i ishin imponuar “Malit tė Perendive”, kur kėtyre filluan t’i mungonin jo vetėm flijet njerėzore por edhe ato shtazore. Kėshtu ndodhte edhe me malokun Hyun e grigjave dhe kullotave Panin, njė lloj kloni mitologjik shartesė gjysėm njeri e gjysėm skjap, qė kapardisej me zė tė lartė nė tribunėn e Olimpit, i cili jo vetėm qė qelbej era sqap, por na kishte marrė me vehte atje lart tė gjithė vllazėrinė e far e fisin e tij si metekė (tė ardhur pa leje), duke e katandisur Olimpin si njė Bathore…

    Mungesa e vėrtetitmit me siguri tė vendgjetjes, moskontrolli rigoroz i autenticitetit etj, sigurisht nuk na lejojnė qė tė japim pėrfundime tė sigurta pėr vėrtetimin e njė prezence nė Shkodėr, tė Filipit II dhe Aleksandrit tė Madh etj.
    Duke besuar se nesėr brezi i ri do tė jetė mė me fat dhe se “rojzat e fatijet”nuk do tė luajnė keq, le tė shpresojmė qė kėto monedha dhe objekte tė mos i kenė hedhur dallgėt e kohės fare rastėsisht, ashtu siē ato shishet e detarėve qė i nxjerr deti kushedi se ku…
    __________________

  3. #23
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    E VĖRTETA MBI MAQEDONINĖ ANTIKE

    Kohėt e fundit ka pasur njė rritje tė vėmendjes e tė veprimtarive mbi maqedonasit antikė, e shoqėruar me angazhime, prononcime e deklarata tė shumta, kryesisht tė akademikėve, studiuesve, antropologėve, linguistėve e politikanėve dhe ca “dr shkencash”, si V. Tuperkovski e Fėrckovski e tė tjerė.
    Ky angazhim mund tė ketė shumė arsye e mund tė lidhet me veprimin dhe ndikimin e shumė faktorėve, e nė radhė tė parė tė kontestit rreth emrit nė mes republikės sė Greqisė dhe republikės sė Maqedonisė, me dėshirėn qė sa mė parė tė jetė e mundur njė zgjidhje pėrfundimtare .

    Tė gjithė faktorėt marrė si tėrėsi kanė ndikuar nė krijimin e njė klime tė nxehtė kėtu nė Maqedoni, ēka u ka dhėnė mundėsi ēarqeve ekstreme apo dhe grupeve kriminale pėr tė ndėrmarrė herė pas here veprime, siē qenė rastet nė 2001 nė Manastir, Prilep, Strugė, etj , dhe ditėve tė fundit nė njė fshat tė Manastirit (duke u bazuar nė raportin e gazetarit, zot. Qenan Hasani), veprime tė cilat shkojnė nė dėm tė stabilitetit , tė harmonisė e tė ardhmėrisė nė Maqedoni , duke rrezikuar kėtu proēesin e nisur pėr ndėrtimin e njė Maqedonie multietnike , ashtu siē duhej tė ishte nė realitetet demokratike, bile siē parasheh edhe Marrėveshja Kornizė e Ohrit

    Nė pėshtjellimin(anarkinė) e nė padurimin qė po pėrjetojnė tė gjitha palėt politikanėt, studiuesit dhe ndonjė ekspert , si : profesorėt Turpukovski e Fėrckovski me shokė, e kanė quajtur tė arsyeshme qė tė nxjerrin nga arsenali i tyre i vjetėr e ta hedhin pėrsėri nė qarkullim tezėn mbi tė drejtėn historike qė gjoja sllavomaqedonasit paskan mbi Maqedoninė.

    Kėsaj here ishin disa akademikė e historianė nė Institutin e Historisė Nacionale Maqedonase nė Shkup, deklaratat dhe disa botime tė kohėve tė fundit , duke iu rikthyer pėrsėri kėsaj teze tė vjetėr, duke deklaruar se maqedonasit paskan tė drejtėn e vet historike mbi Maqedoninė.
    E zbėrthyer me pak rrjeshta kjo do tė thotė se:
    “Maqedonia antike historikisht paska qenė tokė sllavomaqedonase “, ndėrkohė qė shqiptarėt na qenkan tė ardhur e tė vendosur aty gjatė shekujve tė fundit , si rrjedhojė e shpėrthimit demografik si dhe pėrkrahjes sė dhėnė nga Perandoria Osmane “.

    Unė, Nebi Dervishi pedagog nė Universitetin Shtetėror tė Tetovės , qė nga viti 1996 e kam ligjėruar “Historinė e Maqedonisė Antike” prandaj, duke u bazuar nė dokumente, burime tė autorėve antikė dhe tė arriturat mė tė reja tė historiografisė botėrore, e nė kėtė kuadėr edhe tė asaj shqiptare, do tė shprehem nė formėn lakonike , kėto tė gjitaha janė:
    gėnjeshtra me bisht! Sepse, faktet historike qė pėrbėjnė tė drejtėn dhe tė vėrtetėn historike janė kokėforta.
    Ato, nuk mund tė ndryshohen as tė interpretohen sipas interesave dhe dėshirave tė historianėve, akademikėve, studiuesve dhe politikanėve sllavomaqedonas.
    Referimi dhe pretendimi pėr njė tė drejtė qė nuk e kanė pasur kurrė dhe nuk u takon, tregon mė sė paku miopi ose shkurtėpamėsi politike dhe varfėri intelektuale, mungesė guximi pėr t’u pėrballur me historinė, por edhe me problemet e sotme qė e preukupojnė Maqedoninė.
    Besoj, se as vetė akademikėt Bllazhe Ristevski e Dr. Turpukoski dhe studiues e historianė tė tjerė maqedonas nuk mund ta mohojnė faktin se sllavomaqedonėt, ashtu si edhe sllavėt e tjerė tė jugut (serbė, kroatė, sllovenė, malazezė e bullgarė ), kanė ardhur nė Ballkan nė shekullin VI-VII, ndėrkohė qė shkencat arkeologjike , gjuhėsore e historike si dhe historiografia botėrore e ka provuar mė se njėherė se shqiptarėt janė pasardhės tė ilirėve, e kėta tė fundit tė pellazgėve, “popull tė mbirė nga toka “, sipas babait tė historisė Herodotit (shek V. p.e.s ), kanė qenė tė pranishėm nė kėto treva qė nė periudhėn e lashtė historike, ashtu si nė mesjetėn e hershme e tė vonshme, me njė vazhdimėsi tė pandėrprerė tė jetės e tė qytetrimit tė tyre .

    Ėshtė e vėrtetė se nė shekujt e mesjetės njė pjesė e trevave etnike shqiptare u pushtuan nga Serbia, por ky pushtim qe i pėrkohshėm dhe zgjati pėr njė pjesė tė territorit rreth dy shekuj e gjysmė, qė nga viti 1195 deri mė 1455.

    Edhe pushtimi turk ndonėse solli njė tėkurrje tė trevave tė tjera lindore dhe Kosovės, nuk mundi tė ndryshojė strukturėn etnike shqiptare e tė popullsisė sė saj.

    Edhe pėr kėtė periudhė kohore disa studiues maqedonas si Jovan Trifunoski nė radhė tė parė nė “studimin” “ Albanskoto stanovnishtvo u Makedoniji “, Beograd 1988 , bėnė pėrpjekėje me argumenta bajate se gjoja shqiptarėt nė Maqedoni , janė tė ardhur, sepse e vėrteta sado e hidhur ēoftė pėr atė edhe pėr tė tjerėt, por JO nuk mund tė mbulohet “dielli me shoshė”.
    Kėsaj radhe nuk do tė merrem me Jovan Trifunoskin , i cili bėnė punėn e argatit me porosi tė “Francuska 7” dhe tė Akademisė sė shkencave tė Serbisė qė u ka kaluar koha . vazhdon...

  4. #24
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    vazhdim
    MAQEDONIA NĖ PIKĖPAMJE GJEOGRAFIKE, ETNIKE DHE GJUHĖSORE.

    Sot, kur themi Maqedoni, kuptojmė pjesėn qėndrore tė Siujdhesės Ballkanike qė formon njė trekėndėsh , kryet e tė cilit ndodhet nė Grykėn e Kaēanikut , dhe baza formohet nė bregun e detit Egje, nga ana perėndimore ka malet e Pindit, nga lindja e ka lumin Mesta (Karasu), tė cilit qė moti i thoshin Nestos, nga jug-perėndimi ka malet e Olimpit.

    Por, para se tė formohet mbretėria e Filipit II dhe e Lekės sė Madh, Maqedoni i thoshin vetėm asaj cope qė ndodhet midis Vardarit (Axios), lumit tė Janinės dhe kodrinave tė Vodenės, Negoshit e tė Karaferjes (Mehdi Frashėri, Historia e Lashtė e Shqiperisė , Tiranė 2000, f .166 ).

    Tri vėllazėritė mė tė mėdha tė Arbėrisė, janė :
    Iliria, Epiri dhe Maqedonia, kėto tri fjalė janė shqip:
    “I lirė“ ėshtė mbiemėr qė s’ka nevojė ta shqipėrojmė veēanėrisht, se kuptimi i saj ėshtė Qiltrazi.

    “Epir” ėshtė fjala “E epėr”. Sikur themi edhe sot: Dibėr e Epėr, Reka e Epėrme , Pollogu i Epėr etj .
    Me dialektin toskėrisht “e sipėrme”, po forma e vjetėr duhet tė ketė qenė ajo qė ėshtė nė gegėrishte, “E epėr”.

    Emri Maqedoni siē thonė historiografėt grekė, vjen nga fjala “emathja”, qė ka qenė emėr i krahinės, ku ėshtė formuar shteti i Maqedonisė antike. Fjala shqip “E madhe “ ose nga “Ematje” si dhe Matja ose Mati nė Shqipėrinė e Mesme, mbiemrat e gjuhės shqipe kanė njė karakteristikė qė asnjė gjuhė evropiane nuk i ka:
    ēdo mbiemėr ka njė shenjė pėrpara, kur emri ėshtė i gjinisė femėrore pėrdoret “e” , kur emri ėshtė i gjinisė mashkullore pėrdoret “i”.
    Arbėria e vjetėr:
    pasi qė emri Shqipėri ėshtė emėr i ri , ndaj lashtėsisė sė kombit tonė, pėr Shqipėrinė e vjetėr pėrdorim fjalėn Arbėri, sepse kjo fjalė i pėrfshinė tė gjitha viset ku kanė jetuar (banuar) gjithė vėllezėrit arbėrorė.
    Arbėria ndahet nė tri pjesė tė mėdha:
    1.Iliria, 2.Epiri, 3.Maqedonia.
    A. ILIRIA, shtrihej qė nga lumi Shkumbin e arrinte gjer nė Fjume (Rijeka e sotme), dhe kjo ndahej nė disa pjesė:
    Iliria e poshtme, Dalmacia, Peonia dhe Dardania.

    Iliria e poshtme shtrihej nga Shkumbini e gjer nė Kotorrin e sotėm, prej andejmi e gjer nė Fjume, si edhe sot quhet Dalmaci .
    Qė nga Qupėrlia e sotme e deri nė malet qė u thoshin “Skardos”, quhej Peoni, e qė nga Drini e deri nė Serbi, quhej Dardani .

    B. EPIRI, qė quhej edhe Pellazgji qė nė lashtėsi ndahej nė :
    1.Molosia- qė sot formojnė malet e ēarkut tė Pogonit e tė Kurendės,
    2.Thesprotia- qė ėshtė Ēamėria e sotme me lumin Thiami, lumin e Kallamasė,
    3. Kaonia- qė pėrfshinė Labėrinė deri nė Vjosė .
    Bregu i Vjosės sė epėrme, quhej Atiantanija .

    C. MAQEDONIA, nga jugu shtrihej prej maleve tė Olimpit dhe nga gjiu i Thermaik, d.m.th. nga limani i Selanikut dhe nga Halqidhiqia.
    Nga ana perėndimore fillonte me malet e Pindit, nga lindja malet e Rodopit dhe nga veriu malet Skarde .

    Maqedonia, atėherė ndahej nė disa pjesė tė cilat janė kėto:
    1. Pieria, qė shtrihej nga kufiri i Thesalisė, nga degėt e Olimpit qė ishin afėr detit, dhe vinte gjer nė Haliakmonin e poshtėm (Bistrica e Sotme ) dhe pėrfshinte viset jugperėndimore tė golfit Thermaik .
    Qytetet mė me rėndėsi tė kėsaj zone ishin, duke filluar nga veriu pėr nė jug: Methone, Pydna, Dioni, Pempleia, Labetneon dhe Heraklion.

    2. Elime, shtrihej nė perėndim tė Pierias dhe pėrfshinte bėrrylin e madh tė Haliakmonit tė mesėm ( Bistricės ), nė jug kishte malet qė u thoshin Kambunia, nė perėndim malet e Gramozit tė cilėve u thoshin edhe Boion dhe ato male qė u thoshin Tymphe.
    Qytetet mė me rėndėsi ishin:
    Aeane, Eratira dhe Elimee.
    3. Emathia, quhej edhe Maqedoni.
    Kjo zonė shtrihej nga ana e jugut kishte Haliakmonin e poshtėm , nga lindja e verilindja kishte lumin Ludia dhe nga perėndimi malet Bermion.
    Qytetet mė tė rėndėsishme ishin:
    Edhise, Kition , Beroea.
    4. Eordee, kjo zonė shtrihej nė perėndim tė zonės sė tretė , d.m.th. e Matjes, pėrfshinė edhe liqenin qė i thoshin Begoritti .
    Nė breg tė kėtij liqeni gjendej qyteti Arnissa .

    5. Oresti, qė formonte pjesėn perėndimore , pėrfshinte Haliakmonin e Epėrm dhe ndodhej midis maleve tė Gramozit dhe vargut tė Pelisterit. Qytetet mė me rėndėsi tė kėsaj zone janė:
    Celetron dhe Argos.

    6. Bottiee, gjendej nė mes lumit Aksios (Vardar ) dhe Kudies.

    Kjo zonė shtrihej deri nė Liqenin e Janiės.
    Qytet mė me rėndėsi ishin:
    Pella, Amidon , Kyrros , Europos , Atalantee , Gortinie, Idomen, katėr qytetet e fundit ndodheshin nė bregun e lumit Akcios(Vardar ).

    7. Lynkesti:
    shtrihej nė lindje tė maleve tė Pelisterit nė fushėn e Manastirit e tė Follorinės .
    Qytet mė i rėndėsishėm ishte Heraklee .
    8. Almopie:
    kjo zonė shtrihej midis maleve Pajkon dhe Lincestit.
    Dy qytetet me rėndėsi ishin Apsalo dhe Orma.

    9. Pellagonia:
    shtrihej nė veri tė Lyncestit.
    Qytete me rėndėsi ishin Stimvara , Atalkomen , Bryani dhe Stobi .

    10. Mikdonia:
    formonte bregun lindor tė Vardarit, pėrreth kėtij lumi pėrfishinte dhe golfin (gjiun) Thermaik qė nė antikitet i thoshin Gjiut tė Selanikut , dhe zgjatej deri nė Halqidiqje, ku pėrfshinte edhe dy liqenet, Bolbe dhe Korones .
    Qytetet mė me rėndėsi ishin:
    Thesaloniqi, Therma, Apolonia, Arthusa.
    11. Halqidiqia:
    kjo zonė pėrbėhej prej siujdhesės me kėtė emėr e cila lidhej nė tokė – vargmalet qė quheshin me ermin Anthemus .
    Qytetet mė me rėndėsi ishin:
    Olynthi , Potida dhe Stagiri .
    12. Bizalti:
    kjo zonė ndodhej midis lumit Strimon dhe maleve qė u thoshin Bertisko .
    Qytetet mė me rėndėsi ishin:
    Berge, Ossa, Cedili dhe Argili .
    13. Sintiku:
    shtrihej nė veri tė Bizaltit, e rethuar me malet Orbel e Mesapi e Cercim Disoro.
    Qytetet mė me rėndėsi ishin:
    Herakle dhe Garesko.
    14.Odomantiku:
    shtrihej midis Nestros dhe Strimonit.
    Qytetet mė me rėndėsi ishin Skotussa dhe Sirio.

    15. Edonidi:
    shtrihej midis buzės sė detit Odmantikut dhe lumit Nestos . Malet e Pangjes qė nxirrej ari pėrfshiheshin nė kėtė zonė. Kjo zonė kishte shumė koloni greke.
    Qytetet mė me rėndėsi ishin :
    Amfipoli, Eion, Pergama, Filipes.
    Para se tė arrijmė nė thelbin e ēėshtjes, pėr tė mos e ngatėrruar ēėshtjen (tezėn) pikė sė pari duhet tė dimė se nė Maqedoni qė nga kohėt e vjetra ka pasur koloni greke, pėr tė cilat nuk ka aspak dyshim nga askush.
    Kėto koloni janė mė tepėr afėr detit dhe dallohen nga emrat e qyteteve menjėherė, sepse kanė ngjyrime greke .
    Qytetet e Maqedonisė qė ndodheshin nė brendėsinė e kėtij vendi, kanė emra qė i afrohen mė tepėr shqipes se sa greqishtes .
    Sė pari fillojmė nga emrat e kryeqyteteve tė Maqedonisė, e para ka qenė: Evise , emėr i cili ėshtė thjesht shqip dhe qė i pėrgjigjet traditės historike sipas sė cilės stėrgjyshi i Filipit II dhe Aleksandri duke qenė pranė njė princi ilirian, u ndanė me lejen e kėtij dhe sipas dhuratės qė i bėri princi duke i thėnė se do t’u jepet njė dhi dhe gjer ku tė qendronte kjo, atė tokė do t’ua falte atyre d.m.th se fusha e dhisė u bė vendi i kryeqytetit maqedonas .
    Kryeqyteti i dytė i Maqedonisė ka qenė Pela .
    Dhe, kjo njė fjalė shqipe pėr tė cilėn s’ka nevojė ta zbėrthejmė.
    Disa thonė se ajo shkruhet me dy “LL” prandaj nuk rrjedh nga “Pela”, por sido qė tė jetė gjuha shqipe ka dhe “L”-nė e trashė, pra “LL”- nė.

    Veē kėsaj, rrėnja e fjalės “pelė” i afrohet mė tepėr rrėnjės shqipe, kemi fjalėn “pjell”, “pjellore” dhe fjalėt “pellet “, “pellon” qė pėrdoret vetėm nė Myzeqe .
    Tani do t’i marrim emrat e krahinave me rradhė:
    ELIME:
    ēuditėrisht fjalė shqipe, se nė librat klasike greke shkruhet me “y” e cila mund tė kėndohet edhe “Elyne, fjalė qė ka formėn shqipe dhe me shenjėn e mbiemrit femėror “e” lyme ose lime, njėra nga tė lyerat , tjetra nga tė limuarit .

    Edhe emri i qytetit Eane , rrjedhė nga fjala Anė .
    Vargu i kodrinave dhe i maleve qė shtrihen mbi Vodenė, Negoshė, Karaferie, quheshin qė moti brigje .
    Emri i vjetėr i Karaferjes ėshtė shkruar Beroja, e cila nė gjuhėn shqipe ka kuptimin e njė dhie ose dele qė nuk ka pjellė.
    Emri i liqenit qė ndodhet nė veri tė maleve tė Halqidiqjes , ėshtė Bolbe.
    Nė gjuhėn shqipe e sidomos nė djalektin (tė folmen) e Elbasanit ka kuptimin e njollės, leqes ose gjėsė sė turbullt .
    Sipas mendimit tė Louis Beloev-it, fjalėt ( emrat) Pellagonia dhe Argo janė shqipe .
    Pellagonia vjen nga plakomia dhe Argo nga argoma.
    Tė kėtillė emra janė shumė, qė kanė njė karakter mė shumė shqip se sa greqisht .
    Shpesh herė nė historiografinė botėrore shtrohet pyetja:
    Kush ishin Maqedonėt e lashtė?

    Kėsaj ēėshtjeje tė ndieshme mė sė miri i pėrgjigjet studiuesi dhe historiani i madh kroat Dr . Petar Lisi?ar, nė veprėn “ Grēi i Rimjani” (Greqia e Roma ), ku midis tjerash thotė:
    “ Maqedonėt e lashtė janė popull indoevropianė qė janė formuar nga grupe etnike ilire dhe pjesėrisht nga fise trake dhe mė pak helene, rreth shekullit tė VIII p.e.s , tė cilėt formuan shtetin e tyre nė territorin:
    nė veri tė Tesalisė rreth lumit Haliakomona, (Bistrica e sotme), nė prapashpinėn e gjirit tė Termeit (Selanikut)”, ndėrsa nė ” Historinė e Popujve Jugosllavė ” ( Historia Naroda Jugosllavie ), V. I, Zagrep 1953 f. 21 lexojmė se :
    “maqedonėt e lashtė janė padyshim me prejardhje ilire ndėrsa mė vonė helenizohen.”

    Pra, maqedonėt antikė (greqisht Makedones) janė popull i ri indoevropian tė cilėt u formuan nga grupet etnike ilire dhe tė tjera dhe rreth shek. VIII p.e.s, themelojnė shtetin e tyre nė territorin:
    nė veri tė Thesalisė , rreth lumit Haliakomona dhe nė prapashpinė tė gjirit tė Termeit.

    Nė veri kufizoheshin me fiset tjera ilire tė Linkestėve, Pellagonėve dhe Peonėve, nė lindje arrinin deri tek lumi Struma, ndėrsa nė perėndim deri te malet e Pindit.
    Maqedonėt e lashtė nuk pėrmenden nė kėngėt (Epet) e Homerit nė “Iliadėn” as nė “Odisea”.
    Dėshminė mė tė vjetėr letrare tė emrit “ maqedon “, e gjejmė nė shėnimet mitike tė Hesiodit se :
    “Maqedoni ėshtė i biri i Eolit”.
    Kjo ėshtė gojėdhėnė mitike mbi lidhjet e maqedonėve me eolėt grekė, ndoshta me emrin e Tesalėve fqinjė .
    Sipas Herodotit , Doret rrėzė Malit Pind, dikur quheshin Maqedon .
    Nuk ėshtė pa vlerė (rėndėsi) thėnia e Herodotit mbi vėllezėrit Temenidė , tė cilėt vijnė nga Arga e vendosen nė Iliri e me pas nė Maqedoni, dhe aty falė rrethanave momentale themelojnė shtetin e tyre maqedonas.
    Sipas njė legjende thuhet se aty nga fundi i shekullit VII p.e.s nė atė kėnd tė Ilirisė sė lashtė , ku sot gjendet kufiri mes Bullgarisė, Greqisė dhe Shqipėrisė, jetonin tre vėllezėrit Temenid:
    Gauani, Eropi dhe Perdika. Ata, pretendonin se kishin prejardhjen nga heroi i Argivit, Temeni i biri i Aristomakut, i Kleodemit, i Hylosit i Herakliut tė fuqishėm ose i Herkulit siē e thėrrisnin romakėt, pra biri i perėndisė mė tė lartė, i Zeusit.

    Thuhet, se tre vėllezėrit kishin ardhur nga Argosi qė ndodhej nė bregun lindor tė Peloponezit.
    Pėrderisa edhe nė kėtė pjesė tė Ilirisė gjendej njė vend i quajtur Argos emėr qė nė gjuhėn maqedonase d.m.th, “fushė” ka mundėsi qė lidhja me Argosin e Peloponezit t’i pėrkas njė faze mė tė hershme tė historiesė sė familjes.
    Vėllezėrit Timenidė, shtegtojnė drejt lindjes nė kėrkim tė fatit.
    Mė nė fund arritėn nė njė vend sipėr nė veri tė gjirit tė Tesalonikit, hynė nė shėrbim tė sundimtarit tė njė qyteti tė vogėl tė quajtur Lebea, tė cilit nuk mund t’i pėrcaktohet vendndodhja .
    Sipas gojėdhėnės, Gauni ruante kuajt e sundimtarit, Eropi ruante lopėt dhe Perdika mė i riu dhe me i zoti i tė treve mbikqyrte dhitė, derrat dhe kafshėt tjera tė imta .
    Pas disa kohėsh ranė nė sy se kulaqi i Perdikės sė hijshėm, racioni i ushqimit qe edhe mė i madh se sa i shėrbyesve tė tjerė.
    Sundimtari i fisit dyshoi pėr ndonjė ( lidhje ) hatėrllėk dhe e pyeti tė shoqen e cila piqte dhe ndante bukėn, se si t’a shpjegonte kėtė?!
    Ajo, iu pėrgjigj me gjakftohtėsi se edhe asaj i kishte rėnė nė sy kjo dhe i dukej njė mrekulli!…
    Kulaqi zmadhohej, sa po e prekte dora magjiplote e djaloshit.
    Sundimtari i Lebeas u pėrgjigj ftohė se atij nuk i pėlqenin magjitė dhe urdhėroi djaloshin e hijshėm (Perdiken ) dhe vėllezėrit e tij tė shporreshin qė andej sa mė parė.
    Tre vėllezėrit, thanė pothuaj se njėzėri se ishin gati tė niseshin po t’ua paguante hakun e premtuar.
    Nė vend tė pėrgjigjes sundimtari i fisit duke treguar njė njollė dielli qė binte nė tokė prej oxhakut tė rrumbullakėt tė ēatisė u tha me ironi:
    ” ky ėshtė i tėri shpėrblimi qė meritoni”!
    Merreni po ua jap!
    Legjenda nė vazhdim thotė se:
    dy vėllezėrit mė tė mėdhenj shtangėn nga kjo pėrgjjigje e poshtėr (e pa pritur), ndėrsa Perdika qė ishte shkaktari, e vizatoi njė ēark ( rreth ) nė tokė dhe e rrethoi njollėn e diellit.
    Pastaj, i tha sundimtarit se qe i kėnaqur me pagėn dhe se tani e tutje, ai dhe vėllezėrit do t’a mbanin veten si zotrinj dhe pronarė tė asaj toke brenda viseve qė i pėrkisnin sundimtarit.
    Qė ta merrte nė dorėzim, ai hyri brenda rrethit u kėthye me fytyrė nga dielli dhe e zbuloje tri herė “parzmin”.
    Sundimtari i Lebeas nuk e vuri re gjestin kuptimplot tė Perdikės.
    Sapo tė tre vėllezėrit u nisėn pėr nė rrugė, dikush i tregoi atij ēfarė kishte ndodhur.
    Sundimtari menjėherė dėrgoi nė ndjekje tė tyre, njerėzit e tij me urdhėr qė t’i sulmonin dhe t’i vrisnin, por pasi ata e kishin kapėrcyer lumin njė stuhi qė shpėrtheu papritur e bėri tė pamundur kalimin.
    Kėshtu, ndjekėsit u detyruan qė tė hiqnin dorė nga ndjekja e mėtejshme.
    Vėllezėrit u ndalėn nė njė breg tė pėrmendur i cili pėr shkak tė trandafilave plotė erė kishte marrė emrin “Lulishtet e Midas”, rrėzė Malit Bermion ku shtrihej njė rrip toke e mrekullueshme.
    Kėtu vėllezėrve u vajti mbarė, ata u bėnė njerėzit mė tė rėndėsishėm tė bregut.
    Perdika u zgjodh udhėheqės i asaj treve, e cila sa vinte e zgjerohej dhe menjėherė mori nė zotėrim pronat e sundimtarit tė Lebeas.
    Ka tė ngjarė qė Perdika u martua me tė bijėn e mbretit tė vdekur.
    Jo vetėm miti , por edhe gojėdhėna tregon se shtėpia mbretėrore e Maqedonisė antike, pra dinastia e Argeadėve e ka zanafillėn te Perdika .

    Ka qenė i fuqishėm edhe mendimi tradicional mbi elementin grek nė pėrbėrjen etnike tė maqedonasėve tė lashtė.
    Pėr kėtė, disa studiues mendojnė se maqedonasit e lashtė kanė qenė grekė tė cilėt pėr shkak tė izolimit tė tyre nė aspektin kulturor ngelėn pas grekėve qė shtriheshin nė jug.
    Disa tė tjerė janė tė mendimit se maqedonasit antikė janė njė pėrzierje e fiseve ilire dhe helene.

    Paraprakisht, populli i lashtė maqedonas nuk ka qenė grek ose helen e cila gjė provohet me argumentet e poshtėshėnuara:

    1. Nė fjalimet e oratorit grek me famė Demostenit, shohim shpeshherė fjalėn “barbar” e cila nė greqisht ėshtė sinonim me fjalėn “i huaj”.
    Kjo fjalė kundėr maqedonasve ėshtė pėrdorur dy herė nga ana e historianit grek Tucididit , si njė fjalė qė ka dalur nga goja e Bresidas nė kohėn e luftės sė Peloponezit (431-404 p.e.s.)

    2. Nė kohėn kur persianėt sulmuan Greqinė duke kaluar prej Maqedonisė, mbreti i kėtij vendi megjithėse mbeti asnjanės, neutral, i vėllai natėn u dha lajmin grekėve pėr lėvizjen ushtarake tė persianėve tė Darit tė I-ė.
    Si shpėrblim kundrejt kėtij shėrbimi grekėt i dhanė titullin:
    Philohelen, d.m.th filogrek, titull qė u jepej tė huajve kur i shėrbenin Greqisė.

    3. Grekėt, sado qė tė kishin qeveri tė ndryshme, pra polise (Qytet-shtete) por kishin edhe mbledhje fetare e nacionale tė ndryshme, ku merrnin pjesė tė gjithė grekėt, por, tė huajt ishin tė ndaluar tė merrnin pjesė.
    Nė kėtė mėnyrė maqedonasit si tė huaj nuk figuronin nė mbledhjet panhelenike (gjithė greke) qė quhej “ Amphyction”. Filipi II, i ati i Lekės sė Madh me fuqinė e armėve u bė anėtar i kėsaj mbledhjeje.

    4. E tėrė popullata qė formote kombin Helen (grek) kanė pasur tradita, mitologji, histori, etj, .
    Maqedonasit antikė tė tilla gjėra nuk kanė pasur.

    5. Nė kohėn e Aleksandrit kur dėnohej ndonjė gjeneral, sipas zakonit lipsej tė gjykohej para ushtrisė dhe tė mbronte veten, kur gjenerali Filota u gjykua pėrpara ushtrisė deshi tė fliste nė dialektin e athinės d.m.th me dialektin atik, por Leka i Madh i tha tė fliste maqedonisht .

    Nga kjo merret vesh se populli i Maqedonisė i pėrfaqėsuar nė kėtė rast prej ushtrisė ka pasur nė gjuhė tė veēantė dhe kėsisoji gjuhėn kulturale tė Athinės nuk e merrnin vesh .

    Atėherė, del ēėshtja se ē ’janė maqedonasit kur nuk kanė qenė grekė? Gjeografi dhe historiani i madh grek, Straboni nga Ponti (63 p.e.s. – 20 e.s.) thotė se:
    ,,MAQEDONIA FORMON NJĖ PARALELOGRAM, I CILI ZGJATET DERI NĖ ADRIATIK, DUKE MARRĖ EDHE KORFUZIN BRENDA E DUKE VAZHDUAR UDHĖN EGNATIA”.

    Sipas thėnieve tė Strabonit:
    ,,NDENJĖSIT E KĖTYRE VENDEVE PĖRDORIN NJĖ GJUHĖ, NJĖ RROBE DHE NJĖSOJ KĖSULE”.

    Profesor Oto Muleri thotė:
    ,, MBRETĖRIT E KĖTYRE TRI PROVINCAVE:
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 14-10-2010 mė 06:19

  5. #25
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    vazhdim
    Profesor Oto Muleri thotė:
    ,, MBRETĖRIT E KĖTYRE TRI PROVINCAVEPIR, ILIRI DHE MAQEDONI


    VISHNIN NJĖ LLOJ RROBASH DHE ISHIN LIDHUR ME KRUSHQI E ME GJINI PĖRHERĖ NĖ MES TYRE, KĖSHTU NUNELA E ALEKSANDRIT TĖ MADH ISHTE ILIRIANE DHE E ĖMA, OLIMPIA, PREJ EPIRI NGA DERA E PIRROS”.

    Historiani romak, Kurt Rufi, qė jetoi dhe punoi nė shekullin I-rė tė e.s., nė veprėn e tij ,,Historia e Aleksandrit tė Madh”, nė 10 libra, nė mes tjerash gjejmė tė dhėna shumė interesante pėr studimin e periudhės sė Lekės sė Madh, ku ndėr tė tjera mėsojmė se:
    ,,GJUHĖN E ALEKSANDRIT USHTARĖT E TIJ HELENĖ NUK E MERRNIN VESH.
    Ndėrkaq, pėrsėri, Straboni, thotė:
    … AKOMA EDHE SOT, MAQEDONINĖ DHE NJĖ PJESĖ TĖ THESALISĖ E MBAJNĖ BARBARĖT SI MOLOSĖ DHE THESPROTĖ E TĖ TJERĖ”.
    Dion Kasi (155 – 235 e.s.), histirian i madh grek i epokė sė Perandorisė Romake, me veprėn,,Historia Romake”, nė 80 libra, qė dallohet pėr pasuri faktesh dhe pė pėshkrimin e gjėrave.
    Pėr historinė e Ilirisė vepra e Dion Kasit, ka njė rėndėsi tė madhe sepse nė tė gjejmė njė mal tė dhėnash mbi fushatėn e Pirros nė Itali, mbi luftėrat iliro-romake qėndresėn e ilirėve kundėr pushuesve romakė.

    Ndėr tė tjera po veēojmė:

    … VETĖM KY VEND QĖ QUHET MAQEDONI ISH I NDENJUR (banuar – N.D.) PREJ BARBARĖVE: ILIRINJ DHE BARDHĖ”.

    Kronisti bizantin Halkokondili thotė, KĖTA TRIMA QĖ QUHEN ARBANĖ JANĖ NJĖ POPULL MAQEDONAS”.

    Sa i pėrket gjuhės maqedone Otfried Muller nė veprėn e tij ,Ueber die Wohnsitz, die Abstammung und die altere Geschicht des Makedonischen Volkes” (1825), thotė:
    “MAQEDONASIT NĖ VEND QĖ TĖ FLASIN SI GREKĖT E TJERĖ, shkronjave: f, h, th u thonė b, g, d ashtu si popujt barbarė, fqinjėt e maqedonasve, e sidomos ilirianėt”.

    Historia e lashtė e Maqedonisė antike ėshtė pak e njohur.

    Megjithatė, veprat e pakta tė shkruara burimore, si edhe materialet e gjetura arkeologjike na japin dėshmi e mundėsi pėr tė gjykuar pėr historinė e Maqedonisė sė lashtė.
    Historia e Maqedonisė antike kryesisht ndahet nė dy periudha:
    a. periudha legjendare (qė mbėshtetet kryesisht nė tė dhėnat gojore (deri nė vitin 500 p.e.s.),
    b. periudha historike fillimi i shek. V p.e.s. – ( deri nė vitin 148 p.e.s.).
    Rrėnjėt e popullit tė lashtė maqedonas, zėnė fill nė fillim tė mijėvjeqarit tė parė p.e.s., por ende janė tė mbuluara me misteriozitetin e parahistorisė. Pėr fat tė mirė shumė shkrimtarė tė antikitetit i kanė shėnuar ose evidentuar gojėdhėnat, mitet dhe legjendat, qė megjithėse janė pak narrative (pėrshkruese), o pak a shumė me karakter mitik (legjendar), megjithatė ato na japin tė dhėna tepėr me rėndėsi pėr errėsirėn parahistorike maqedonase.

    Sipas gojėdhėnės, Eponimi – udhėheqėsi fisnor i maqedonasve tė lashtė ėshtė Maqedoni.
    Pėr origjinėn e tij, burimet ofrojnė versione me bollėk e tė llojllojshme si: Heroi mitik (legjendar), themeluesi i Maqedonisė ishte bir i Perėndisė sė Zeusit tė fuqishėm (mendimit, trurit), zotit suprem tė tė gjithė hyjnive dhe perėndeshės sė kohės, Hronosit.
    Legjenda thotė se:
    nėna e tij ka qenė Tija, e cila ishte e bija e Denkalionit dhe Pirit.
    Kėta tė dy (Denkalioni dhe Piri), i lindėn Amfiktion, Helenin dhe Magnetin.

    Edhe Maqedoni ka pasur dy djemė:
    Pierin dhe Emat – in, heronjt eponim tė dy krahinave nė Maqedoninė antike, Pieria dhe Ematia.
    Sipas njė legjende tė dytė:
    Maqedoni, ka qenė biri i Perėndisė sė Egjyptit, Ozirisit, ndėrsa pėr vėlla ka pasur Anubisin.
    Atributi karakteristik i Maqedonit ka qenė Ujku, ndėrkaq i vėllai i tij Anubisi ka pasur Qenin.
    Ozirisi, ia lėshoi pushtetin e Egjyptit Izidės, duke u nisur pėr pushtime tė reja, i shoqėruar nga dy djemtė e tij, Maqedonin e Anubisin.
    Nė Thraki, Ozirisi arriti tė vras mbretin Likurg, tė cilin e zėvendėsoi me tė birin Makedonin, i cili u bė mbret i kėsaj treve.
    Vendi ku sundonte i biri i Ozirisit u quajt MAQEDONI.

    Sipas njė legjende tjetėr Maqedoni ishte njėri prej 50 bijėve tė mbretit Liakon, qė sundonte nė krahinėn e Arkadis[ (Peleponezit).

    Legjenda e katėrt thotė se Maqedoni ishte njėri prej bijėve tė Eol – it, eponim i heroit tė Eolėve, ndėrsa vėllezėr tė tij ishin:
    Pieri, Magneti, etj.

    Kuptohet, se nė kėto raste duhet tė jemi tepėr tė kujesshėm nė orvetjet pėr tė interpretuar gojėdhėnat e legjendat e lashta, edhe pse pėrvoja na ka mėsuar se secila prej tyre, pėrmbanė njė fije shkėndije tė vėrtetė.

    Domethėnia linguistike e emrit Maqedon ėshtė si vijon:
    Emri Maqedoni rrjedh nga Makednos, qė e hasim pėr herė tė parė te Homeri, me kuptimin: ,,shtrat i mirė” ose ,,tridhje, i lartė ose i ngushtė”.
    Kėto fjalė e kanė tė njejtėn rrėnjė me fjalėn ,,makro” ose i lartė.
    Shtesa Maked – onia ėshtė sufiks me prejardhje ilire ose thrako – frige, qė e definon tėrė emrin Maqedoni, qė do tė thotė:
    “tokė e lartė”.
    Me njė fjalė, emri Maqedoni do tė thotė: vend i lartė, kodrinor – malor, e cila kishte tė bėjė, parasėgjithash, nė njė rajon tė Maqedonisė sė Epėrme nė rajonin e Orstidės (Kosturit), prej nga nis dinastia e parė mbretėrore maqedonase e Argeadėve, e cila kohė pas kohe i ka zgjeruar territoret me pushtime tė tjera.
    Nė bazė tė analizave paleo – linguistike, madje edhe tė burimeve historike, legjendave tė lartėshėnuara, gojėdhėnave dhe gėrmimeve arkeologjike, studiuesit seriozė, qė nuk janė tė paktė, qė merren me gjenezėn e popullit tė lashtė maqedonas kanė ardhur nė disa teza.
    Studiuesja, Barbara Jelavich (,,Historia e Ballkanit”, V I,Tiranė 1999, f. 20) do tė shprehet:
    “RRĖNJĖT ETNIKE TĖ MAQEDONASVE TĖ LASHTĖ QENĖ SIPAS TĖ GJITHA GJASAVE ILIRE, MEGJITHĖSE NĖ ATĖ KOHĖ SHTRESA E LARTĖ KISHTE RĖNĖ NĖN NDIKIMIN E KULTURĖS GREKE”.

    Albanologu shqiptar, prof. Eqerem Ēabej (,,Studimet gjuhėsore”, III,Tiranė, 1976, f. 52) thekson:
    ,,Prandaj nė Ballkanin e vjetėr mė shumė se me kufi gjuhėsorė, kemi tė bėjmė me kufi kulturash. Duke shiquar ēėshtjen nė dritėn e kėtij realiteti, do tė pėrfundojmė se krahas me dy gjuhėt klasike tė Gadishullit u mbajtėn gjallė, sidomos nėpėr krahinat malore, elementi autokton edhe nė shekujt e mė pastajmė”.

    Kėtė gjė e vėnė re qė nė shek. XIX, historiani i madh Teodor Momzeni, nė veprėn kapitale ,,Historia e Romės” (f. 185), nė mes tjerash shton se:
    ,,VISET BALLKANIKE QĖ NĖ KOHĖN ROMAKE KRAHINAT E BRENDSHME TĖ MAQEDONISĖ KRAHAS GREQISHTES DHE LATINISHTES, DUHET TĖ JETĖ E RUAJTUR EDHE GJUHA E POPULLIT, ILIRISHTJA”.

    Studjuesit, Todi Dhamo dhe Faik Lama, njohės dhe ekspertė tė historisė sė antikitetit Ballkanik, nė veprėn ,,Historia e Kohės sė Vjetėr” (V. II, Tiranė 1992, f.128), nė mes tjerash do tė shprehen:
    “POPULLSIA E MAQEDONISĖ QĖ PĖRBĖHEJ NGA FISE ILIRE, THRAKASE DHE NGA DISA FISE TĖ AFĖRM ME GREKĖT, BANORĖT E MAQEDONISĖ FLISNIN NJĖ GJUHĖ TĖ AFĖRT ME GREQISHTEN, POR MEGJITHATĖ TĖ PAKUPTIMSHME ME GREKĖT…”
    Studiuesi arbėresh nga Zara, Aleksandėr Stipēeviq, nė veprėn ,,Ilirėt” nė faqen 39 do tė shprehet se:
    ” NĖ VISET E BRENDSHME JETOJNĖ NJĖ VARG FISESH, DISA PREJ TĖ CILĖVE NA JANĖ FARE MIRĖ TĖ NJOHURA NGA BURIMET HISTORIKE DHE EPIGRAFIKE.
    Duke shkuar nga jugu kah veriu i hasim sė pari Maqedonėt, pėr karakterin etnik tė tė cilėve ėshtė diskutuar shumė nė shkencė.
    Grekėt, deri nė shek. VI-V p.e.s. i rradhisnin nė mesin e popujve barbarė”.

    Nė vitin 1854, albanologu i famshėm gjerman Hahni, qė me tė drejtė shikohet si themeluesi i shkencave albanistike, i formulon kėto teza:
    Epirotėt dhe Maqedonėt edhe nė kohėn e Strabonit ishin jogrekė ose barbarė,
    Epirotėt, Maqedonėt dhe Ilirėt janė farefis nė mes tyre,
    Ka shumė shenja qė shqiptarėt e maqedonėt pėrbėjnė thelbin e fisit tireno – pellazgjik, skajet e mėtutjeshme tė tė cilit nė Itali e nė Thraki hyjnė brenda nė histori,
    Ilirishtja, ėshtė gjuhė pellazgjike nė njė kuptim mė tė gjėrė.

    Me kėto teza albanologu gjerman Hahn, te ilirėt, si paraardhės tė shqiptarėve, pėrfshinė edhe Epirotėt e Maqedonėt e lashtė, pra tė gjithė kėta popuj i bėnė tė ardhur nga pellazgėt.

    Teza e afėrsisė sė Epirotėve, Ilirėve dhe Maqedonasve ėshtė sot njė mendim i pranuar pothuajse gjithkund, sepse edhe ato pak dėshmi qė kanė ngelur nga gjuhėt e kėtyre popujve, flasin qartė pėr njė afėrsi tė tillė.
    (Prof. E. Ēabej, Studime gjuhėsore, III, f. 43 – 44).

    Nė fillim tė shek. XX Mis Edit Durham, nė ,,Brenga Ballkanike” (Tiranė, 1998, f. 7 – 8) do tė shkruante:
    “dihet se Gadishulli Ballkanik nė krye ėshtė banuar nga fise ilire, trake e maqedonase, popuj barbarė, pra jogrekė.
    Ishin njė mori fisesh tė egra nga prijėsit e tyre qė duhet tė kenė qenė mjaft tė afėrt si racė.

    Trajta e gjuhėve tė tyre nuk njihet.

    Herodoti thotė se:
    ” NĖ QOFTĖ SE TRAKASIT DO TĖ KISHIN QENĖ NĖN SUNDIMIN E NJĖ PERSONI TĖ VETĖM OSE TĖ BASHKUAR ME NJĖRI – TJETRIN, PĖR MENDIMIN TIM, DO TĖ ISHIN TĖ PATHYESHĖM.
    POR, KJO ISHTE E PAMUNDUR.
    Dhe ai, (Herodoti ka plotėsisht tė drejtė nė vlerėsimin qė u bėnė kėtyre popujve.
    Filipi II i Maqedonisė i shkriu kėto fise tė egra nė njė fuqi tė vetme, ndėrsa trakėt, maqedonėt e ilirėt u bėnė themel i ushtrisė ngadhnjimtare tė Aleksandrit tė Madh.
    Ballkani ėshtė vendi ,,i perandorive tė njė njeriu”, perandori tė cilat rrojnė sa ėshtė gjallė njeriu qė e kanė nė krye.
    Vetė perandoria e Aleksandrit nuk e pati jetėn e gjatė, pasi vdes nė vitin 323 p.e.s..

    Megjithėse ka kaluar njė kohė e gjatė ende ėshtė i gjallė nė mesin e njerėzve, gjaku i tė parėve u vlon nė deje.
    Besoj se tashmė nuk vihet nė dyshim fakti se shqiptarėt e sotėm janė pasardhėsit e drejtėpėrdrejtė tė atij populli tė egėr e primitiv tė Ballkanit.

    Aleksandri i Madh ishte maqedonas dhe Olimpia, nėna e tij ishte princeshė Epirote, pra s’ka dyshim se Aleksandri ishte shqiptar.
    Deri kėtu jemi nė rregull, por gjithnjė ėshtė thėnė se nga i ati kishte prejardhje greke, vėrtetė tė largėt, por qė grekėt e kanė pranuar.

    Ambasadori amerikan George Fred Uiliams (,,The shkypetars”, Tiranė 1999), nė Athinė e Mal tė Zi nė vitet 1912-1914, do tė shtonte se:
    ,,nė kohėt prehistorike para se poeti, Homeri, tė kėndonte pėr zotėrat e tyre dhe heronjt e pėrrallave, pėrpara se tė shkruhej gjuha greke, rronte njė popull i quajtur Pellazg.

    Herodotus, ju hedhė pellazgėve historinė e cila kėto i pėrmend shumė mė pėrpara se sa civilizimin e grekėve dhe se punimi i ashpėr qė mbulon anėt e Pantenonit nė Athinė, akoma quhet pellazgjik.
    Kėto mure tė mėdha qė ne i quajmė Cyclopean dhe pėr tė cilat thotė profesor Po*****e qė qenė ndėrtuar shumė pėrpara se tė ekzistonin grekėt e Homerit.
    Prej kėsaj race tė fortė prehistorike mbetėn vetėm shqiptarėt.
    Vetėm nė kohėt mė tė vona u shkoqit se pellazgėt qenė ilirianėt e vjetėr, e para degė indo – evropiane, perandoria e tė cilėve shtrihej qė nga Azia e Vogėl e deri nė Adriatik e nga veriu deri nė Danub.

    Nga studimet e shkencėtarėve si prof. Pot e prof. Max Miller nė gjuhėn shqipe u stabilizua kjo origjinė.
    Kėta ilirianė u shpėrndanė edhe nė Itali, si nė Toskani (Toscs, Toscans, Etruskans e nė Shqipėri njihen si Toskė)… shqipja qe gjuha amtare e Aleksandrit tė Madh, qė zaptoi botėn dhe e Pirros sė Epirit, njė nga gjeneralėt mė tė mėdhenj qė pėrmend historia.

    Historiani romak Justini,bashkėkohės i perandorit August Oktavianit, nė vitin 9 p.e.s. nė Romė boton ,,Historia Philippicae” nė 44 libra, ku nė mes tjerash shėnon se:
    ,,edhe populli i Maqedonisė quhej Pellazg”.

    Duke shfletuar Historinė e Popujve Jugosllavė (Historia Naroda Jugosllavije), V. I, botuar, nė Zagreb 1953, faqe 21, nė mes tjerash veēojmė se:
    NE KOHĖN E ALKSANDRIT TĖ MADH, MAQEDONIA PĖRFSHINTE :
    MAQEDONINĖ E EGJEUT, THESALINĖ , HALKIDIKUN, NJĖ PJESĖ TĖ EPIRIT NJE PJESĖ TE R.P TĖ MAQEDONISE, AFĖRSISHT DERI TE LINJA E CILA SHKONTE NGA LIQENI I OHRIT DERI TE MANASTIRI KU SHTRIHESHIN PEONET, aty ndikimi grek ishte mė i madh.

    POPULLI MAQEDON ĖSHTĖ MESIGURI ME PREARDHJE ILIRE, TĖ CILĖT ME TĖ MADHE ME VONĖ U HENELIZUA.

    Mendoj, se ky studim modest pėr Maqedoninė e lashtė do tė ishte i zbehtė nėse nuk i shfrytezojmė te ariturat shkencore tė prof. Shaban Demirajt nė studimin “Preardhja e shqiptareve” (Tiranė, 1999) nė mes tjerash shkruan se:
    “Por, ndėrsa pėr grekėt e vjetėr dhe pėr gjuhėn e tyre kemi tė dhėna relativisht tė pasura, pėr popujt tė tjere indoevropian tė Ballkanit dhe pėr gjuhėn e tyre nė lashtėsi, njohuritė tona janė shumė tė pakta, pėr mungesė dokumentash dhe tė dhėnash tė tjera tė mjaftueshme.
    Prandaj, do tė vihen ato tė dhėna, qė kemi mbi ata popuj tė lashtė tė Ballkanit dhe mbi gjuhėt e tyre.
    Njė parashtrim ēoftė edhe i pėrmbledhur, ėshtė i nevojshėm pėr tė ndriēuar mė mirė ēėshtjet qė do tė trajtohen, lidhur me stėrgjyshėrit e shqiptarėve dhe me gjuhėn e tyre. Dhe po e nisim me fqinjėt me tė afėrt tė grekėve tė vjetėr dhe pikerisht me fqinjėt e tyre veriorė”.

    Pyetja pėr fqinjėt veriorė tė grekėve te vjetėr dhe gjuhėve tė tyre, paraqitet tejet e vėshtirė, gjithnjė pėr mungesė dokumentimi tė mjaftueshem.
    Informatat qė na kane aritur pėr ta i kemi kryesisht nga autorėt e vjetėr grekė e romakė.
    Pėr autorėt e vjetėr grekė, jo vetėm Thrakasit dhe Ilirėt, por edhe Maqedonėt dhe Epirotėt ishin barbarė “ jo grekė- Katici, 1976, faqja 100-107.
    Duke u mbėshtetur edhe nė intepretimet e atyre pak “glosave” dhe toponimeve studiuesit janė ndarė dysh.
    Pėr disa nga kėta, ata nuk kanė qenė grekė, por natyrisht kanė pasur njė ndikim tė fuqishėm prej fqinjėve tė tyre jugorė, qė kishin njė kulturė shumė mė tė zhvilluar.
    Kurse, sipas studiuesve tė tjerė, ato kanė qenė fise greke, qė flisnin njė gjuhė dialektore disi tė ndryshme nga ajo e grekėve tė tjerė.

    Nė kėto rrethana, duhet mbajtur njė qėndrim tė matur, duke u mbėshtetur sidomos nė analizėn e atyre pak elemneteve, qė kanė mbetur prej maqedonishtes sė vjetėr dhe prej gjuhės sė tė ashtuquajturve epirotė.
    Duke pasur parasysh se gjuhėt indoevropiane, nė pėrgjithėsi, kanė qenė me afėr njėra tjetrės, sa me shumė tė ngjitemi nė lashtėsi e kjo vėrejtje vlenė edhe pėr gjuhėt e popujve indoevropianė, qė erdhėn dhe u vendosėn nė trevat ballkanike.

    Pėr mė tepėr edhe kufijtė etnik dhe gjuhėsorė nė Ballkanin e lashtė nuk kanė qenė tė palėvizshėm nga koha nė kohė.

    Pėr maqedonasit e lashtė dihet se gjatė shek.V- IV p.e.s formuan njė mbretėri qė arriti kulmin e madhėshtisė sė saj me Lekėn e Madh ( 356-323 p.e.s).
    Kjo mbretėri , qė nė fillim pati kryeqendėr, Aegae,(Edesa) dhe mė pas Pella qė shtrihej nė rrjedhėn e poshtme tė lumit,Vardar (Axios Antik), nė veri tė malit Olimp, nė lindje tė malit Gramoz dhe tė liqenit tė Ohrit.
    Nė lindje ishin vendosur Thrakasis dhe nė veri fisi i Peonėve, tė cilėt shumė studiues i mbanin pėr fis ilir.
    Por, kufijtė e mbretėrisė maqedone kanė ndryshuar nga koha nė kohė si rrjedhim i pushtimeve tė saj.
    Pyetjes a kanė qenė amqedonasit e lashtė grekė apo jo i kanė dhėnė dy pėrgjigje te kundėrta.
    Sipas qėndrimit tė disa historianėve grekė tė lashtėsisė ata ishin barbarė (pra jo greke) .
    Vetė grekėt e vjetėr nė pėrgjithėsi i mbanin ata pėr barbarė.
    Mjafton tė pėrmendin kėtu kritikat e Demostenit kundėr Filipit tė parė tė Maqedonisė tė cilin ai e konsideron barbar.

    E njėjta pyetje ėshtė shtruar natyrisht edhe pėr gjuhėn qė flisnin maqedonėt e vjetėr, nėse ajo ishte njė gjuhė nė vete apo ishte njė dialekt i greqishtes.

    Edhe pėr kėtė pyetje, ashtu siē pritej pėrgjigjet kanė qenė tė kundėrta.
    Sot pėr sot nga maqedonishtja e vjetėr janė zbuluar vetėm njė numėr “glosash” tė shkeputura, tė cilat pjesėrisht janė interpretuar si huazime nga greqishtja, por pjesėrisht nuk janė gjegjeset e tyre nė greqishte, por ndryshojnė prej tyre nė trajtėn fonetike nė njė masė tė tillė qė i kalon shumė kufijtė e variacionit( lėvizjes ) dialektore nė greqishten e vjetėr (Radosllav Katiciq, Ancient languages of the Balkans, 1976 f. 104).
    Por, ėshtė vėnė nė dukje edhe ndonjė pikė takimi.

    Kėshtu, mbi bazėn e atyre pak materialeve tė disponueshme siē shprehet
    prof. Shaban Demiraj, “ėshtė arritur nė pėrfundimin qė maqedonishtja e vjetėr ishte njė gjuhė e tipit “kentum” ashtu si greqishtja.
    Por, ajo ndryshonte nga greqishtja nė reflektimin e bashkėtingėlloreve tė aspiruara indoevropiane.
    Gjithashtu janė vėnė re edhe ndryshime tė tjera tė rėndėsishme, si prani e zanores “a” nė maqedonishte, pėrkundrejt zanores “o” nė greqishte, prania e bashkėtingėllores “v” nė maqedonishte, pėrkundrjet “p/h” nė greqishte etj.
    Kėto ndryshime tė karakterit fonetik do tė dėshmonin mė fortė nė tė mirė tė mendimit tė atyre dijetarėve, qė e konsiderojnė ose e ndajnė mendimin se gjuha maqedonishte si gjuhė indoevropiane mė vehte, qė ndryshon nga greqishtja, por, natyrisht me ndikime tė fuqishme, tė kėsaj tė fundit sidomos pas epokės sė Lekės sė Madh.”

    Pėr tė qenė edhe mė konkret nė ēėshtjen qė po trajtojmė, rreth gjuhės sė maqedonėve tė lashtė, do tė ndalemi pak nė kohėn e Lekės sė Madh, mbėshtetur gjithnjė nė fakte burimore:
    Kuint Kurtusi, na jep njė dialog midis Lekės sė Madh dhe gjeneralit tė tij Filotes tė akuzuar pėr tradhėti tė lartė: Leka e pyet Filotėn, nėse donte tė mbrohej ne greqisht apo maqedonisht pėr tė qenė sa mė autentik po japim fragmentin qė flet pėr kėtė ngjarje:

    “Mbreti, atėherė duke e shikuar nė sy Filotėn, tha:
    DO TĖ GJYKOJNĖ MAQEDONASIT”.

    Unė, tė pyes nėse ti don t“u flasėsh atyre nė gjuhėn amtare”.
    Filota, atėherė u pergjigj:
    ”Pėrveē maqedonasve ka mjaft njerėz, qė pėr mendimin tim, i kuptojnė mjaft lehtė fjalėt e mia, nėse unė pėrdorė gjuhėn qė ty tė ka shėrbyer pa ndonjė qėllim tjetėr, mendoj qė fjalėt e mia do tė bėhen tė kuptueshme pėr shumė ndėgjues”
    Mbreti, atėherė – tha:
    ”Apo shihni deri ne ē“pikė kanė mbėrritur pėrbuzja e Filotės pėr gjuhėn tonė amtare?
    Ėshtė padyshim i vetmi qė nuk denjon ta mesojė atė, por, qė ai tė flasė ashtu siē i pėlqen, duhet qė ju tė thoni se zakonet tona dhe gjuha jonė i shkaktojne atij tė njejtėn neveri”.
    Kjo bisede midis Aleksandrit(Lekės) tė Madh dhe Filotės zbulon qėndrimin antipatriotik tė Filotės, qė pėrbuzė zakonet dhe gjuhėn maqedonase, duke qenė vetė maqedonas.
    Filota, detyrohet nga vetė Aleksandri tė rrėfehet (pronocohet) publikisht.

    G. J. Hahni, thotė me tė drejtė:
    “A DO T`I BINTE NDĖRMEND NDONJĖ GJENERALI GJERMAN QĖ NĖ RAST ANALOGE T“I BĖNTE PYETJE TĖ AKUZUARIT NĖSE PĖR MBROJTJEN E TIJ DO E ZGJEDHTE DIALEKTIN E GJERMANISHTES NĖ VENDET E ULĖTA, APO GJUHĖ LETRARE ?”

    Pra, shihet qartė se GJUHA MAQEDONASE NUK ISHTE NJĖ DIALEKT I GJUHĖS GREKE I VĖSHTIRĖ PĖR TU KUPTUAR, POR RRĖNJĖSISHT I NDRYSHĖM PREJ GJUHĖS GREKE.

    Nė njė moment tjetėr, njė oficer maqedonas i quajtur Bolon, trim por fshatarak, akuzon gjeneralin Filota pėr atė se :
    “gjithnjė tallet me maqedonasit harbuta, duke i thirrur me emra nėnēmues frigjan e pafllagonas”.
    Ai, (Fillota) nuk i pranonte ata duke qenė vetė maqedonas qysh nė lindje, nuk pranonte as t`i dėgjonte e as tė fliste me ta.
    Ata, i takonte vetėm nė ato raste, kur maqedonasit shoqėroheshin me njė pėrkthyes”.
    Ky fragment, tregon qartė se Fillota e kishte harruar gjuhėn amtare (maqedonishte) edhe nė komunikimin e tij me maqedonasit, qė nuk flisnin greqisht, pėrdorte pėrkthyes.
    Ndėrkaq Plutarhu, historiani, filozofi dhe moralisti i shquar dhe njeriu mė i ditur i kohės sė tij, (46 – 120 e.s), autor i shumė veprave, e nė veēanti i “Vitae Paralele” (biografite paralele), nė “Jeta e Aleksandrit”, 51, 4, shkruan se:
    “ALEKSANDRI NĖ ZĖNKĖN QĖ NDODHI NĖ MARAKANDA ME GJENERALIN DHE MIKUN E TIJ, KLITIN, QĖ PĖRFUNDOI ME VDEKJE E KĖTIJ TĖ FUNDIT, THIRRI NĖ MAQEDONISHT ROJET E TIJ”.
    Por, i njėjti autor tek “Biografia e Eumenit” 14, 5, pohon se “maqedonėt e Aleksandrit, qė luftonin nė atė kohė nėn urdhėrat e Eumenit, gjatė luftės civile qė zhvillohej nė mes atij dhe Antigonit”), nderuan nė maqedonishte gjneralin e tyre”.

    U pėrkujtojmė historianėve grekė po edhe atyre sllavo-maqedonas qė nderimi bėhej duke pėrdorur fjalė qė tregojnė:
    stime, respekt, veneracion, dhe nė kėtė rast ( ėshte fjala pėr Eumemin), “ato fjalė u thanė nė gjuhėn maqedonase”.
    Kėtė e dėshmon prof. Sherif Delvina, nė veprėn, “E vėrteta mbi Epirin”, faq. 138 – 139, botuar nė “Rilindja”, 19 mars 1994.

    Nė njė pasazh tjetėr Plutarhu na tregon se:
    “Ptolomenjtė nuk kanė dashur tė mėsojnė nė gjuhėn egjyptiane dhe disa prej tyre e kanė harruar gjuhėn maqedonase”.

    Studijuesi i madh gjerman G.J. Hahni nė “Albanischen Studdien”, Wien, 1854 prononcohet se:
    “PA QENĖ NEVOJA QĖ TĖ MARRIM NĖ NDIHMĖ FIL.OLOGJINĖ, POR VETĖM KORESPONDENCĖN E THJESHTĖ TĖ TĖ DHĖNAVE TĖ MARRA PREJ KOHĖS SĖ LASHTĖ, SOT NA LEJOHET QĖ TĖ NXJERRIM KONKLUZIONIN SE EPIROTĖT DHE MAQEDONASIT BĖJNĖ PJESĖ NĖ FISIN E MADH ILIRIAN”.
    Dr. J. Ph. Falmerayer nė “Elementi shqiptar nė Greqi” Mynhen, 1861, shkruan “maqedonasit e vjetėr, fitimtarė tė Athinės dhe Babilonisė, kishin farefisni gjaku dhe gjuhe me shqiptarėt Epirotė -Ilirė.
    Me tej Falmrayer vė nė dukje se:
    “nė veprat e mėdha tė Aleksandrit nė Granik, nė fushėn e Arbelės, etj, helenėve nuk u takon pjesė e lavdi se sa, tė themi nė ditėt tona pėr trupat federale tė Rhinit nė fitoret e Napoleonit nė Austrelic, Friedland dhe nė Moskvė.
    Edhe nė vetė kohėn e Aleksandrit, maqedonasi i vendit nuk mund tė merrej vesh me njė grek nga Peleponezi dhe Atika, pa pasur ndihmėn e njė pėrkthyesi”.

    Historiani grek, Apijani (shek. I – II e.s) nga Aleksandria, autor i “Historia e Romės” , mė 24 libra nė njė vend do tė shprehet se:
    “Panonėt ishin fis Ilir, Japodėt, Istrėt, Dalmatėt, Liburnėt, Dardanėt, Ardianėt, Autarianėt, ( me njė fjalė tė gjithė popujt deri nė malet Karaune), pėrgjithėsisht njiheshin si ilirė.
    Por, ata gjendeshin kudo nė Epir, Thesali e nė Maqedoni”.
    Ende nė Epir banonin vetėm popujt jogrekė, tė cilėt, flisnin nė gjuhėn maqedone, ose e cila ėshtė e njėjtė me gjuhėn ilire”.
    Kėtė e mbėshtet edhe studiuesi gjerman, Johan Tunmar “Autoktonia shqiptare nė studimet gjermane”, Prishtinė, 1990 faq. 59, i cili shton se: “ILIRĖT DHE THRAKĖT ISHIN PREJ KOHĖSH PUPUJ KRYESORĖ TĖ EVROPĖS. Por, a ishin ata tė tė njejtit trung apo i pėrkisnin fiseve tė ndryshme.
    Thrakėt dhe Ilirėt nė lashtėsi shiheshin si popuj me zakone tė njėjta”.

    J. Tunman vazhdon:
    “MAQEDONĖT DHE EPIROTĖT, TĖ CILĖT HERĖ PAS HERE I KANĖ ZGJERUAR ZOTĖRIMET E TYRE MJAFT NĖ THELLĖSI TĖ VENDIT, KA SHUMĖ TĖ NGJARĖ QĖ TĖ KENĖ FOLUR TĖ NJĖJTĖN GJUHĖ ME TA”.
    Dhe, J. Tunman ka njė pėrparėsi se nė 80-tė vjetėt para G.J Hahnit do tė arrinte nė tė njėjtin konkluzion nė idenė se:
    Maqedonėt, Epirotėt dhe Ilirėt flisnin tė njėjtėn gjuhė, pra ilirishten.

    Dhe, merita e G.J. Hahnit ėshtė se:
    “duke shfrytėzuar tė dhėnat e autorėve tė lashtė grekė e romakė, ai arriti nė konkluzionin se Ilirėt, Epiriotėt dhe Maqedonėt, si fise tė afėrm me njėri-tjetrin e me gjenezė tė pėrbashkėt, formonin bėrthamėn e trungut tė popujve Tireno-Pellazgjik, e rrjedhimisht edhe tė popullit shqiptar”.
    G.J. Hahni me njė mal argumenesh historike, mitologjike, etnografike, gjeografike e linguistike, e argumenton edhe pėrkatėsinė etnike tė pėrbashkėt tė maqedonėve tė lashtė me Ilirėt dhe Epirotėt.
    G.J. Hahni, ėshtė i pari qė gjeti njė argument logjik me forcė tė madhe bindėse nga fusha e demografisė nė tė mirė tė autoktonisė sė shqiptarėve nė Kosovė dhe nė trevat tjera etnike lindore.
    Argumenti i tij teorik ėshtė i kėsaj natyre:
    “PO TĖ JETĖ QĖ NJĖ KUFI GJUHĖSOR ĖSHTĖ I TILLĖ QĖ NJĖRA GJUHĖ FLITET NĖ MALE KURSE TJETRA NĖ FUSHA QĖ SHTRIHEN RRETH TYRE, ATĖHERĖ, KJO SHPJEGOHET SI PASOJĖ E NJĖ PUSHTIMI, KURSE GJUHA E PARĖ I TAKON POPULLIT QĖ U PRAPS NĖ MALE, KURSE E DYTA (nė fusha), atij qė erdhi mė vonė si pushtues”. (J.G. Mon Hahn: “Reise von Belgrad nach Salonik” Wien 1868,faqe 228).

    Gjeografi danez Malterbun (1758-1826), autori i njėres nga veprat gjeografike mė me autoritet tė shek.XIX,”Precis de la Geographie Univerzale”, vėllimi i I – IV, 1810 – 1829, Paris, e cila pėrfundoi sė botuari pas vdekjes sė tij, nė analizėn e vet mbi Gjeografinė e Strabonit, thotė:
    ” Etolia dhe Akanania konsideroheshin nga grekėt gjysėm barbare.
    Pėr sa i pėrket Epirit, gjithė autorėt grekė tė lashtėsisė e pėrjashtojnė nga Greqia.
    Ai, ėshtė pėrshkruar nga Straboni sė bashku me Ilirinė dhe Maqedoninė.
    Fiset kryesore tė tij ishin:
    Kaonėt,Thesprotėt dhe Molesėt, Straboni e Plutarhu pohojnė se:
    “EPIROTĖT FLASIN NJĖ GJUHĖ TĖ VEĒANTĖ DHE KJO GJUHĖ ĖSHTĖ E NJĖJTA ME MAQEDONISHTEN.

    Me sa duket gjuha shqipe rrjedh prej saj”.

    Edhe udhėpėrshkruesi francez, Pukevili nė veprėn e tij “Udhėtime nė More, Konstatinopojė, nė Shqipėri dhe nė vende tjera tė Perandorisė Osmane”, gjatė viteve 1798-1801, botuar nė Paris, 1805, kur flet pėr Arkananinė dhe Etolinė, thekson se kėto vende nė kohėn e tij quheshin Shqiper dhe banorėt e tyre quheshin shqiptarė”.

    Studiuesi korēar, Spiro Kondo (1862-1967), duke njohur tė gjitha gjuhėt e vjetra tė popujve tė Ballkanit dhe gjuhėt moderne botėrore(anglisht, frengjit, italisht, gjermanisht, greēishten e re etj), shkruan veprėn kapitale, “Shqiptarėt dhe problemi Pellazgjik”, Tiranė, 1962, ku nė mes tjerash thotė se”:
    “PELLAZGĖT PĖRMENDEN QĖ NĖ EPOSET MĖ TĖ HERSHME TĖ HOMERIT, SI NJĖ POPULL HYNOR DHE MĖ I VJETĖR, SI NJĖ POPULL DREJTPĖRDREJT I LINDUR NGA DHEU”.

    Edhe studiuesi Engjėll Sedaj nė veprėn “Etnonimi Arbėresh-Shqiptar”,(Prishtinė, 1996 faqe, 18),do tė prononcohet se:
    ”Epirotėt dhe Maqedonėt edhe nė kohėn atnike ishin jogrekė, duke u bazuar nė dijetarin gjerman G.J.Hahn, epirotėt, maqedonėt dhe ilirėt nė mes tyre qėndrojnė nė afėrsi dhe ky mendim ėshtė i pranueshėm sot”.

    Duke shfletuar punimet dhe studimet e shumta ku trajton Maqedoninė Antike, tek Prof.Dr.Reshat Nexhipi nga Manastiri, me kėtė rast do tė ndalemi kalimthi nė njė intervistė qė i jep gazetės, ”Fakti”, mė datėn 10.07.2000, ku nė mes tjerash profesori i nderuar shprehet:
    ”Kalimthi tė kujtoj se gjatė polemikave tė mia autorėve maqedonas tė cilėt pa pikėn e turpit kėrkojnė qė ta pėrvetėsojnė Lekėn e Madh, iu kam thėnė se ata kanė lidhje vetėm sipas mbiemrit tė tyre gjeografik, ndėrkaq ne shqiptarėt mburremi vetėm me pėrkatėsinė ilire tė tij, kurse grekėt me atė qė ai e adhuronte sė tepėrmi kulturėn e tyre, dhe mburrej qė quhej grek prandaj edhe fqiu i Jugut ( Greqia N.D), ka vėnė kėmbė pėr ndryshimin e emrit Maqedoni”.
    “Nė polemikat e mia autorėve maqedonė u kam thėnė se pa gjuhėn dhe alfabetin shqip nuk mund tė kuptojnė drejt periudhėn mė tė vjetėr tė historisė, sepse ajo ėshtė e lidhur edhe me periudhat tjera, kėshtu qė historiografia maqedonase, sot i pėrngjet shtėpisė pa themel ”.

    Edhe Prof. Dr. Skėnder Rizaj, “Diaspora iIlire nė Antike” (Prishtinė, 1992 nė mes tjerash do tė shtojė se:
    “Gjatė fushatės sė Lekės sė Madh pėr tė cilėt ishin Pellazge-Ilire, nė viset aziatike u shpėrngulėn edhe mė shumė Tribalė dhe Dardanė tė cilėt mė parė iu nėnshtruan Lekės sė Madh”.

    Hesiodi – poet grek qė jetoi ne shek. VIII-VII p.e.s , autor i “punėve dhe dijeve” na thotė:
    “Dhe ajo, vajza e Deukalionit, lindi dy djemė, nga Zeusi- rrufehedhėsi: Magneti dhe Maqedonasi, Kalorėsi dhe Luftėtari, vajza e dytė e Deukaleonit, gjithashtu lindi dy djemė :
    Grekos dhe Latinos,
    Me kėto metafora e mite poetike na dalin vėllezėr grekėt dhe romakėt e ē“ka thėnė, me gjuhėn e shkencės ėshtė fund e krye absurde, sepse po tė besojmė Hesiodin , atėherė maqedonasit e lashtė dhe grekėt dalin kushėrinj.
    Versionet vijuese nė mitologjinė greke rrjedhin nga “Tregimet artistike” tė kohės historike.
    Nė to thuhet :
    ”Deukalioni dhe Pirro e popullojnė botėn nė mėnyrė jo shumė me tė mrekullueshme dhe ndėrmjetėsinė e birit tė tyre, Helenit i cili u bė stergjysh i helenėve.

    Dhe me tė drejtė prof. Sherif Delvina shprehet se:
    ”ĖSHTĖ E UDHĖS T“U THEMI HISTORIANĖVE GREKĖ QĖ ORIGJINĖN E MAQEDONASVE TĖ MOS E NDĖRTOJNĖ ME TREGIME ARTISTIKE TĖ LASHTĖSISĖ , DHE SA PĖR EMRIN MAQEDONI MUND TĖ THEMI DY FJALĖ:
    KOHA E GURIT NUK NJOHU EMRA ( popujsh – N. D). Emrat dolėn nė kohėn e metaleve”.

    Prof. I. Ellis, autor i veprės “ Imperializmi maqedonas”, pretendon se maqedonasit e lashtė para se tė vinin nė atdheun e tyre nė Maqedoni, quheshin maqedonas.

    Edhe arkiologu i njohur grek, Photis Patas ėshtė i njė mendje me prof. Ellisin, se Maqedonia e mori emrin nga maqedonėt e lashtė.
    Ky arkiolog pohon se emri Maqedoni, ishte fillimisht emėr etnik dhe vetėm pastaj u kthye nė njė term gjeografik dhe historik.

    Historianti grek Tukitidi (460 – pas dhe 404 p.e.s) nė veprėn “Lufta e Peleponezit”, libri 4, 124, dėshmon se:
    “Perdika II, i biri i Aleksandrit tė I tė Maqedonisė , gjatė ekspeditės sė dytė kundėr Arhabajosit, mbretit tė Lynkestėve, pėrveē ushtrisė sė tij maqedonase, kishte nėn urdhėrat e tij edhe kontingjentet e hoplitėve tė rekrutuar nga grekėt, qė banonin nė Maqedoni.

    Tek Pseudo-Skilasi (gjeograf e historian grek i shek. V-IV p.e.s), gjejmė pohimet se nė bregdetin maqedonas ndeshim qytete maqedonase, pranė qyteteve greke (Polis, Elinidhes).

    Nė lashtėsi nuk mund tė kishte koloni ose ngujime greke nė bregdetin grek.
    Dy shembujt e mėsipėrm flasin qartė se maqedonasit nuk janė grekė. Legjenda e preardhjes greke tė shtėpisė mbretėrore maqedonase ėshtė njė nga shembujt me kuptimplotė tė shtrirjes tė filohelenizmit nė Maqedoni.
    E. Borza ėshtė autor i veprės “ The phihellinism of Archelaus “, ku nė mes tjerash shprehė mendimin se trillimi i preardhjes argive (nga Agrosi) i mbretėrve tė dinastisė maqedonase, ėshtė krijuar para Herodotit.

    Ka tė ngjarė qė Herodoti ta ketė lexuar kėtė nga shpikėsi i kėtij trillimi pra nga Aleksandri I.
    Nė librin tjetėr “ Deparament of history Penylvania state University, USA”, E. Borza shkruan:
    “ me sa duket asnjė mbret maqedonas nuk kishte marrė pjesė nė Lojėrat Olimpike para Filipit II.
    Pjesėmarja e Aleksandrit I nė ato lojėra ishte thjeshtė propagandė e zhvilluar prej tij.
    Burimet hisorike na bėjnė tė ditur se Arkelau, nipi i Aleksandrit I, nuk merrte pjesė nė lojėrat olimpike panhelenike”.

    Mesiguri zotėrinjtė historianė tė sotėm grekė nuk mund t“i pėrgjigjen dot, se nuk kanė argumente.
    Grekėt nė lashtėsi nuk arritėn tė krijojnė bindje se Arkelau rridhte nga Argivetm, prandaj ky mbret gjatė kohės sė tij nuk pati kurrė tė drejtė tė merrte pjesė nė lojėrat olimpike panhelenike (gjithė greke).

    Pėr origjinėn (gjenezėn) e maqedonasve tė lashtė edhe njėherė do t“u referohemi autorėve antikė tė kohės te Filipit tė II tė Maqedonisė:
    Demosteni (382-338 p.e.s) oratori mė i madh i Greqisė antike shkoi nė Pela nė cilėsinė e anėtarit tė delegacionit tė Athinės i pėrbėrė prej 10 vetash.
    Gojėtari i dėgjuar, Demosten ishte 38 vjeē, ndėrsa Filipi i II i Maqedonisė 36 vjeē.
    Qė tė dy kėta politikanė ishin pothuajse moshatarė.
    Nė gostinė e shtruar pėr nderė tė delegacionit tė polisit tė Athinės, nga mbreti Filipi II i Maqedonisė, oratori Demosten shpėrtheu kundėr mbretit me fjalėt e tia jo tė akrepta, por kuintesenca tė sė vėrtetės qė mė vonė u shkrua nga ai, (Demosteni), jo me gjuhėn nepėrke po me vėrtetėsi historike.
    Fjalėt qė ju thanė mbretit Filip II dhe popullit ( Demosit) tė Athinės nė atė kohė nga Demosteni, quhen “Filipike”.
    Deri mė sot nuk ėshtė gjetur (me sa dijmė ) nė ndonjė dokument qė Filipi II t“i ketė pėrgėnjeshtruar ato.
    Mund t“u pėrgigjemi shovenistėve grekė nė mėnyrė tė paanėshme se: “MAQEDONIA KURRĖ NUK KA QENE GREKE”.
    Demosteni, ishte kundėrshtar i mbretit Filipi II tė Maqedonisė dhe me vonė pėr kėto “Filipike” u detyrua tė pijė helmin, nga ndjekėjet qė iu bėnė prej Filipit tė II, duke i dhėnė fund jetės sė tij nė ishullin e Kalaurit pranė tempullit tė Posejdonit, nė vitin 338 p.e.s, pas betejės sė Heronesė, ku ushtritė e bashkuara tė botės greke u mundėn nga “Falangat”, maqedonasit tė Filipit tė II.
    Dhe me tė drejtė prof. Sherif Delvina thotė se:
    “E VĖRTETA E THĖNĖ PREJ TIJ PĖR ORIGJINĖN E MAQEDONASVE NUK U ZHDUK ME VDEKJEN E TIJ POR FITOI PAVDEKESINE”, sepse Demosteni deklaronte : “Filipi jo vetėm qė nuk ėshtė grek dhe asgjė se lidhė me grekėt por ėshtė edhe njė barbarist qė s’ėshtė barbar nga ato qė kanė emėr tė mirė por ėshtė njė maskara maqedonas qė njėherė e njė kohė ata nuk i blinin as si skllevėr ” (filipika , III , Faqe 119).
    Filipin e II tė Maqedonisė kur e quan nė Tebė disa vjetė si peng, ai atje u mbingop me kulturėn helenistike dhe artin ushtarak tė Epaminondes, pastaj sipas historisė oborri dhe mbretėrit e Maqedonisė kishin marrė qė me kohė kulturėn (verrnikun) helen.
    Prandaj bien supozimet (thėniet) qė ai quhej barabar, sepse i mungonte kultura helene dhe se me bindje tė plotė e themi se ai nuk ishte grek.

    Autorėt e vjetėr tė lashtėsisė i quanim barbarė tė gjithė ata qė nuk ishin greqishtfolės.
    Pėr tė qenė edhe mė bindės le tė dėgjojmė dhe palėn promaqedonase nė Athinė.
    Pėr kėtė kemi zgjedhur oratorin e famshėm bashkohės, Izokratin Athinas me origjinė, qė nė atė kohė ishte dėshmitar entusiast i ngritjes sė Filipit tė II , nė pozitėn mė tė privilegjuar.
    Nė “FILIPIKĖN” 108, Izokrati pohon kėshtu:
    “FILIPI VENDOSI TĖ MBRETEROJĖ (SUNDOJĖ ) MBI GREKĖT QĖ ISHIN FISE JO TĖ TRUNGUT TĖ TIJ”. (Sherif Delvina, e vėrteta mbi Epirin, faqe 132).

    Pėr origjinėn e Filipit tė II, mbretit tė Maqedonise, flet edhe antropologjia. Varri i Filipit tė II mbanė tė skalitur jo vetėm njė simbol jo grek nė kapak por edhe njė skelet dhe njė jogrek nė sarkofag.
    Kafka e Filipit tė II ka tipare antropologjike tė njėjta me ato tė trungut tonė ilir, gjė qė flet pėr bazėn etnike tė pėrbashkėt.
    Treguesit sefalik tė tij i jep mjaft mirė forma brakikane.
    Diametri tranverzal paraqet vlera tė mėdha dhe ėshtė pėrgjegjės pėr brakikraninėn e theksuar.
    Fytyra e tij ėshtė e shkurtėr dhe e gjėrė kameprosope.
    Ėshtė e udhės qė antropologėt grekė t“i botojnė tiparet antropologjike tė kėtij mbreti dhe tė pėrpilojnė njė pasqyrė krahasuese tė kėtij skeleti me disa seri mashkullore tė kafkave tė helenėve.

    Prof. Sh. Delvina, shton se:
    ”jam i sigurt se, po tė kryhet kjo punė, tė dhėnat antropologjike tė Filipit tė II tė Maqedonisė do tė vulosin pėrfundimisht nga ana antropologjike se oratori Demosten kishte tė drejtė kur thoshte me vendosmėri tė papėrkulur se:

    “FILIPI II I MAQEDONISĖ NUK ĖSHTĖ GREK”.

    Pėr tė qenė edhe mė bindės nė tėrė kėtė studim modest kushtuar “vėrtetėsisė pėr Maqedoninė antike”, do tė shfrytėzojmė edhe Arture Vajgelli, i cili duke shfrytėzuar tė arriturat e fundit tė histografisė botėrore, arrin tė kompilojė ( pėrpiloj ), njė monografi kushtuar “Aleksandrit tė Madh”, qė ėshtė e shqipruar dhe e botuar nė Tiranė nė vitin 1993.
    Nė mes tjerash Vajgelli thotė:
    “MAQEDONĖT, ISHIN NJĖ POPULL FLOKĖARTĖ DHE SYKALTĖR, ME LĖKURĖ MĖ TĖ BARDHĖ SE SA GREKĖT.
    NĖ DAMARĖT E TYRE RRIDHTE GJAK NORDIK.
    ATA, KISHIN ZBRITUR NĖ JUG NGA VISET E DANUBIT NĖ KOHĖN PARAHISTORIKE KĖSHTU QĖ EKZISTONE NJĖ FAREFISNI E LARGĖT MIDIS TYRE DHE GREKĖVE TĖ VERIUT.

    POR, GREKĖT NUK DONIN TA PRANONIN KĖTĖ FAREFISNI, PARA SĖ GJITHASH DUKE U NISUR NGA FAKTI SE GJUHA E MAQEDONASVE KISHTE PAK GJĖRA TĖ PĖRBASHKĖTA ME GJUHĖN E TYRE.
    GREKĖT, NĖ KOHĖN E HERSHME NUK SHIHNIN NDONJĖ DALLIM MIDIS MAQEDONASVE, ILIRĖVE, THRAKASVE DHE MEZEVE.

    QĖ TĖ GJITHĖ, PĖR GREKĖT ISHIN NJĖSOJ TĖ PAQYTETERUAR, SEPSE BANONIN NĖ TROJET E PANJOHURA E JASHTĖ BOTĖS GREKE.

    GREKĖT, I PĖRSHKRUANIN MAQEDONASIT PA DASHUR TĖ JEPNIN NJĖ GJYKIM TĖ PRERĖ SI NJĖ POPULL QĖ I PĖLQENTE TĖ ENDEJ SA ANDEJ E KĖNDEJ, TĖ JETONTE I NDARĖ NĖ FISE, TĖ VISHEJ ME LĖKURĖ KAFSHĖSH DHE TA KALONTE KOHĖN MĖ TĖ MADHE DUKE U PĖRLESHUR PĖR KULLOTAT E BAGĖTIVE.
    I MBANIN PĖR LUFTETARĖ TĖ RREZIKSHĖM.

    ATA, TREGONIN SE AI MAQEDONAS QĖ NUK KISHTE VRARĖ ENDE NJĖ ARMIK, ISHTE I DETYRUAR TE LIDHTE RRETH TRUPIT NJĖ GJALME, SI SHENJĖ DOBĖSIE.

    I VLERSONIN DHE SI GJUETARĖ TĖ ZOTĖT E PIJANECĖ ME NAMĖ, E KISHIN ZAKON QĖ ME TĖ FILLUAR GOSTIA TĖ PININ KAQ SHUME VERĖ SA QĖ MENJĖHERĖ BĖHESHIN XURXULL”.

    Kohė mė parė nė gazetėn “Lajmi”, tė datės 25 prill 2005, prof. Dr. Arsllan Selmani ėshtė prononcuar me kėtė se:
    “Nė Maqedoninė antike kanė jetuar
    Ilirėt dhe pranė tyre Thrakėt.

    Grekėt, kanė jetuar nė skajin mė jugor tė Ballkanit, nė ishujt e Egjeut e tė Mesdheut, kurse sllavomaqedonėt e sotėm kanė ardhur nga pėrtej maleve Karpate nė shek. VII – VIII.

    Prof. Arsllani ka plotėsisht tė drejtė kur gjykon se:
    “ Grekėt nuk kanė kurrfarė
    lidhje me Maqedoninė andaj nuk mund tė kenė pretendime pėr emrin e saj” dhe se shqiptarėt duhet tė orvaten me ēdo kusht tė mbrojnė emrin e saj, Maqedoni.

    Partitė shqiptare qė veprojnė nė Maqedoni nė pozitė ose opozitė, duhet tė angazhohen shumė mė tepėr pėr ruajtjen e emrit Maqedoni, sepse ai nuk u takon as grekėve e as sllavomaqedoneve, por me sė shumti ose eksluzivisht u takon shqiptarėve”, si popull autokton dhe pasardhės i pellazgėve, gjegjėsisht ilirėve.

    Dhe fare nė fund, mjaftoi ky prononcim i prof. dhe studiuesit dr. Arsllan Selmani nė gazetėn “Lajmi”, qė edhe unė tė japė njė kontribut modest nė ndriēimin e sė kaluarės sonė tė errėt.

    Nga Dr. Nebi DERVISHI – Strugė, Maqedoni
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 14-10-2010 mė 06:18

  6. #26
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    Varre myslimane me simbole ilire tė besimit Ilir


    Shkruan: Dr. sc. Ilmi Veliu

    Zyrtarėt e Komunės sė Osllomesė, na informuan se banorėt e fshatit Jagoll, rrethi i Kėrēovės, duke dashur tė rrafshonin njė tokė pjellore, kanė hasur nė disa varre tė vjetra, dhe kishin kėrkuar qė ne, si pėrfaqėsues tė Muzeut, ta vizitonim terrenin dhe tė shihnim se pėr ēka ėshtė fjala. Ditėn e caktuar, Isa Neziri dhe Sulejman Veliu, nga komuna e lartėpėrmendur, mė shoqėruan deri te lokaliteti nė fjalė.

    Terreni i perngjante njė varreze tumulare, dhe vetėm historianėt e lexuar mirė, e dinė se Ilirėt jėnė varrosur nė kėtė mėnyrė. Varrezat e quajtura “Tuma” jėnė zbuluar nė Shqipėri, Dalmaci, Bosnje e Mal tė Zi, dmth nė trojet ku jėnė shtrirė Ilirėt, dhe nėse ėshtė zbuluar edhe nė Maqedoni kėsi lloj varreze me siguri se nuk ėshtė publikuar ose ėshtė shkatėrruar, qė tė fshihen faktet dhe argumentet se ketu kanė banuar ilirėt dhe se shqiptarėt e sotėm jėnė pasardhės tė drejtpėrdrejtė tė tyre.

    Pėr lexuesin e rėndomtė do tė skjarojmė se Tumat janė “varreza ilire” ku njė familje apo vendbanim i tėrė ėshtė varrosur nė njė terren tė rrafshtė, nė njė vijė rrethore tė caktuar dhe, kur vėndi ėshtė plotėsuar, terreni ėshtė mbuluar dhe bėrė nė formė tė njė gėrmadhe – tume, trume, (gėrmadhė dheu). Nė tė shumtėn e rasteve varrimi ėshtė bėrė me trup por jėnė zbuluar raste ku kufoma ėshtė djegur dhe ėshtė gjetur vetėm urna (ena) qė ka ruajtur hirin e kufomės.

    Nė lokalitetin nė fjalė, ka mundėsi qė toka, dalėngadalė tė ketė rrėshqitur nga lagėshtia, dhe varret ti ketė nxjerrur nė sipėrfaqe. Puntorėve qė kishin dashur ta rrafshonin terrenin u ishte dashur pakė punė qė ti zbulonin varret dhe ka mundėsi qė nė njė thellsi mė tė madhe tė ketė edhe varreza tjera.

    Varret jėnė tė njė gjatėsie prej 2m, dhe gjėrėsie 80 cm. Brėndia ėshtė e rregulluar me pllaka tė trasha prej 10-12 cm, por ka raste ku ata jėnė tė ndėrtuara me murė guri. Pllakat qė i kanė mbuluar varret mungojnė dhe ka mundėsi qė bujqit nė tė kaluarėn ti kenė hiekur, qė mė lehtė ta lėvronin e punonin tokėn.

    Varret nė fjalė jėnė tė njejtė me tre varret qė nė vitin 1985 i ka zbuluar arkeologja e Muzeut tė Kėrēovės, Gordana S. e cila nė oborrin e xhamise sė Kėrēovės duke kėrkuar themele kishe, ka zbuluar tre varre ilire pėr tė cilėt shkruan se jėnė tė sh.III p.e. Duke u bazuar nė materialet qė ka zbuluar ajo, mund tė thuhet se varret kanė qenė tė kohės kur kryeqyteti i fisit ilir tė Penestėve “Uscana” ka qenė nė kulmin e fuqisė sė sajė, dhe sipas Tit Livit ka pasur mbi dhjetė mijė banorė.

    Duke krahasuar varret e zbuluara nė Jagoll me varret e zbuluara te xhamia e Kėrēovės, vimė nė pėrfundim se edhe kėto varre jėnė Ilire, sepse jėnė tė ndėrtuar nė mėnyrė tė njejtė,formė tė njejtė dhe jėnė pėrdorur materiale tė njejta.

    Qė tė vazhdohet gėrmimi nė kėtė lokalitet, duhet bėrė marrėveshje mė pronarėt e tokės, tė bėhet projekt nėpėrmes Muzeut, tė kėrkohen mjete finansiare nga Qeveria e Maqedonisė dhe tė vazhdohen gėrmimet, ku nė mėnyrė shkencore dhe me ane tė materialeve qė do tė zbulohen, do tė vėrtetohet edhe njėherė se nė kėto troje, nė kontinuitet ka jetuar i njejti popull, Ilirėt-Arbėrit-Shqiptarėt.

    Por ajo qė na habiti dhe na la pa teksat, gjatė vizitės dhe hulumtimit edhe tė varrezave shumė tė vjetra myslimane tė kėtij fshati, e qė mendojmė se ka domethėnje shumė tė madhe pėr ne shqiptarėt nė kėta troje, ėshtė ajo se disa nga pllakat e varreve, qė datojnė nga viti 1211, hixhri ose 1780 tė kalendarit tė sotėm, shihen edhe simbole tė besimit pagan-ilir.

    Kėto simbole ilire, tė zbuluara nė pllakat e varreve tė shqiptarėve mysliman, vėrtetojnė se popullata e kėtushme ėshtė autoktone-ilire, e cila edhepse, para 2000 vjetėve nga paganizmi kanė kaluar nė krishterizėm, dhe para 600 vjetėve nė Islamizėm, nuk e kanė harruar traditėn e besimit pagan.

    Pllaka a varrit, qė qėndron te koka e tė vdekurit ėshtė e shkruar nė osmanisht, me germa arabe dhe jep tė dhėna pėr tė vdekurin, por ajo qė ėshtė e veēantė dhe qė asnjėherė nuk mund tė haset nė varrezat myslimane joshqiptare, ėshtė se, nė majė tė pllakės sė varrit, ėshtė i gėdhendur dielli, i cili qėndron mbi dy koka tė gjarpėrinjėve.

    Ilirologu mė i madh i Ballkanit, po edhe i Evropės, shqiptari nga Zara, Aleksander Stipqeviē, pastaj Neritan Ceka e Muzafer Kėrkuti nga Tirana, kanė vėrtetuar se besimi pagan kryesorė tek Ilirėt, e sidomos te ata tė jugut, ka qenė besimi nė gjarpėrin.

    Arkeologu nga Bosnja, Qiro Truhelka mendon se vetė emri “Ilir” eshte emėr i njė gjarpėri pėr tė cilin pastaj, ilirėt kanė bėsuar se ai ka qėndruar nėn gurin e vatrės sė shtėpisė, ku ka sjellur fat dhe ka mbrojtur shtėpinė nga tė papriturat. Edhe sot te shqiptarėt mbretėron mendimi se nėse gjarpėrin e gjen brėnda shtėpisė ose nė themel tė sajė, nuk duhet prekur, sepse ėshtė gjarpėr themeli, mbrojtės i shtėpisė, qė ėshtė besim pagan dhe ėshtė ruajtur ndėr shqiptarėt pėr 2500 vjet me rradhė.

    Nė shtėpitė e vjetra tradicionale shqiptare, qė ishin me vatėr e oxhak, aty ku mbeshteteshin drutė, qėndronte njė lloj objekti nga hekuri me kokė gjarpėri, katėr kėmbė tė shkurtėra dhe bisht tė pėrdredhur, i cili objekt nė Kėrēovė e rethinė, quhet “Dromoxhak”, dhe vazhdimisht qėndronte tek oxhaku. Simbolikėn e tij e kuptova vitin e parė tė studimeve, kur arkeologu arbėresh Stipqeviē, qė na ligjėronte Arkeologji, e pas tij edhe Muzafer Kėrkuti nga Tirana na e skjaruan simbolikėn e gjarpėrit.

    Ėshtė e vėrtetė, thotė Stipqeviē, se kulti i ilirėve parahistorik, sidomos nė Ilirinė veriore ka qenė dielli, dhe kėte e vėrtetojnė zbukurimet e gjetura qė ilirėt i kanė mbajtur nė qafė ose nė shtėpi. Tek ilirėt e jugut ka dominuar gjarpėri, dhe ai si kafshė toteme ka pasur rol qėndrorė nė sistemin mitologjik e religjioz tė tyre. Numėr i madh paraqitjesh tė kėsajė kafshe, qė bėhen tė shpeshta, veēanrisht prej sh.V,p.e. nė stolitė e ndryshme dhe mbi pllakat e varreve, vėrtetojnė rėndėsinė qė ka pasur kjo kafshė toteme.

    Gjarpėri ėshtė paraqitur si roje i vatrės sė shtėpisė, symbol i frytshmėrisė e plleshmėrisė, dhe si simbol i fiseve ilire tė jugut, qė do tu bėjė ballė tė gjitha fortunave dhe si qė shihet nga ky zbulim i joni, ka arritur deri nė ditėt tona.

    1.Pllakė varri, nė varrezat shqiptare tė fshatit Jagoll, nga viti 1211 h.(1780) ku shihet dielli mbi dy koka tė gjarpėrit, qė jėnė simbole te besimit pagan ilir
    2.Varr ilir, i zbuluar nė Jagoll tė Kėrēovės ku shihet se muret e varrit jėnė tė rregulluara me pllaka tė trasha guri nga te kater anėt ku varrimi eshte bere me djegje trupi 'Urna"
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 17-11-2010 mė 07:42

  7. #27
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    vazhdim nga larte...
    Sipas dokumenteve, serbet e sllavomaqedonet, ketu i gjeten shqiptarėt

    Sipas kėtyre dokumenteve, serbet e sllavomaqedonet, kur erdhen ne Ballkan, ketu i gjeten shqiptarėt

    Duke pėrgatitur disretacionin e doktoraturės “Toleranca fetare ne Maqedoni e Ballkan nė sh XV-XVII” hulumtova edhe nė arhivin e Shėn Bigurit,-Dibėr, I cili u dogje me qellim, ku pėrveē njė numri tė madh dokumentesh, librash dhe meshės nė gjuhėn shqipe gjeta edhe dokumente qė pa dyshim dhe nė mėnyrė tė prerė vėrtetojnė se shqiptarėt jėnė populli mė i vjetėr i Ballkanit, ata tė parėt nė Ballkan e pranuan Krishterizmin, dhe sllavėt pastaj e morėn kėtė fe nga shqiptarėt, e qė hedhė poshtė tezėn e Bllazhe Ristovskit ne Enciklopedine e tij me shokė, se shqiptarėt kėtu jėnė tė ardhur . Tė dhėnat qė gjeta dhe qė unė kisha nevojė i shėnova me laps, sepse fotografimi dhe fotokopjimi ishte rrjeptėsisht i ndaluar. Tė dhėnat i kamė prezentuar edhe nė gjuhėn sllavomaqedone, qė Blazhe Ristovski mos tė ankohet se nuk ka mundur ti kuptoi. Ja disa nga dokumentet qė hudhin poshtė qėndrimin e falsifikuar shovensit tė Bllazhes dhe Bllazheve tjerė shqipfolės qė vazhdojnė tė jenė antarė tė kėsajė farė akademie lugetėrish tė mbetur nga koha e Sėrbisė e qė vazhdojnė tė punojnė pėr interesat serbe.

    Прокопие Цезарес (Prokopie Cezares)
    ......Војската на словените ја премина реката Истар (Дунав) и изврши страшни злосторства над сите Илири, све до Епидамн (Драч) убивајќи ги и ограбувајќи им ги богатствата.... a илирските архонти ги следеле…
    Ushtria slave e kaloi lumen Danub, dhe deri nė Durrės vrau, pla`kiti e bėni masakra tė papara ndaj ilirėve, duke I plaēkitur edhe pasuritė e tyre…

    Житието на Теофилакт Охридски (Zhitieto na Teofilakt Ohridski)
    ... Словените, еден варварски народ, ги опустошиа многу градови во Илирик. Дел од жителите со меч ги сотреле, дел ги заробиле, и сите убави згради и божјите храмови ги разурнале, и до темел ги уништиле.
    (Kėtė dokument e ka te botuar Златарски,Софија.1972,с. 196.
    ….Sllavėt, popull nga mė barbarėt, shkatrruan shumė qytete nė Ilirik. Pjesė tė popullatės vendase i therėn e pjesėn tjetėr i robėruan, dhe tė gjitha ndėrtesat e bukura dhe objektet fetare i shkatėrruan….



    ,,Тивериополските маченици,, (Tiveriopolskite Maqenici)
    ......тие словените ги затворaat очите,да не gi gledaat hramovite , и gi stavaat prstite vo ушите, да не слушаат христијански молитви. …...сепак покорените илирци ја држеле својата чиста татковинска вера, и во разговорите со дојдените словени, им го спомнувале христовото учење и им ја откривале, доколку им било возможно, евангелската светлина.
    ( Dokumenti ėshtė i botuar te ,,Византиски извори,,I, 193; И.Иванов).
    …Sllavėt (kur erdhėn nė tokat ilire ishin paganė) i mbyllnin sytė me duar qė tė mos i shihnin objektet fetare kristijane ilire dhe i shtinin gishtat nė vesh, qė tė mos ndėgjonin lutjet fetare.….. Ilirėt edhepse tė shtypur nga sllavėt, arritėn ta ruanin fenė e etrive tė tyre tė pastėr, dhe nė biseda me sllavėt e ardhur u tregonin mėsimet kristiane…

    ,,Чудата на Свети Димитрија Солунски,, (Qudata na Sveti Dimitrie Solunski)
    ........Населувајќи ја Македонија, со исклучок на Солун, Словенуите ги словенизирале, и им нанесле тежок удар и на Византија и на староседелците Илири, трачани и грци на Балканот.
    Duke e pushtuar e banuar teritorin e Maqedonisė deri nė Selanik, sllavėt i sllavizuan dhe u dhanė njė grusht shumė tė rėndė, Bizantit, Ilirėve vendas, thrrakasve dhe grekėrve qė ishin nė Ballkan.

    ,,Хронографијата од Теофан,,(Hronografijata na Teofan)
    ..Непосредниот контакт што го имале словените со старото население, илирите,траците и хелените, било од пресудно значење за нивното постепено преминување во христијанство.
    .(Dokumenti ėshtė I botuar te, Бранко Панов, Средновековна Македонija, Skopje,стр. 652)
    Kontaktet e drejtpėrdrejta qė i kishin sllavėt me popullatėn vendase, ilirėt, thrrakėt dhe helenėt,bėni qė sllavet ta merrnin edhe krishterizmin nga ata.

    ,,Чудата на свети Димимитрија,,
    конечното населување на Словените заврши при крајот на 7 век, а тоа значи и потпаdање под нивна власт и на илирите, хелените, траците..."
    Vendosja e sllavėve nė Ballkan pėrfundoi nė fund tė sh. VII gjė qė nėnkupton edhe rėnien e ilirėve, thrrakasve dhe helenėve nėn sundimin e tyre.qė jep tė kuptojmė se sllavėt kur erdhėn kėtu i gjetėn Ilirėt qė mė vonė filluan ta quanin vehten arbėr, e sllavėt ti thirrin arbanasi kurse grekėt Arvanitis.

    Autoret sllavė e pranojne se sllavet kur erdhen ne Ballkan, aty i gjeten Iliriket dhe nga ata moren civilizimin dhe fenė tyre

    Бранко Панов, Средновековна Македонија; ,,Словените ја поминуваа реката Дунав и ги напаѓале Илирик и Тракија, а тоа се сите краишта од Јадранското Море до Цариград. (Види и кај Вера Битракова, Старохристијански споменици во Охрид, Охрид 1975, стр.10; Грчки Извори 1. стр 144-45. каде што се наведува дека Охрид бил главен град на Нови Епир i не бил дел од Македонија.
    Branko Panov, “Maqedonia Mesjetare” thote se Sllavet e kaluan Danubin dhe e sulmuan Ilirikun dhe Thrrakinė, vendet nga Adriatiku e deri nė Konstantinopol. (Te Vera Bitrakova dhe Burimet greke shihet se Ohri ka qenė kryeqytet i Epirit dhe jo i Maqedonisė si qė pretendojnė sllavėt e sotėm.)

    5. Милан Шуфлај во неговото дело ,,Албанци и Срби,, вели дека Албанците се од првите народи на Балканот што го примиле Христијанството. Mеѓу народите што го примија Христијанството во првите 100-те години, се и Албанците.
    Milan Shuflai nė veprėn e tij “Shqiptarėt dhe serbėt” thotė se shqiptarėt jėnė tė pėrėt nė Ballkan qė e pranuan krishterizmin dhe ndėr popujt qė e pranuan krishterizmin nė 100 vitet e para jėnė edhe shqiptarėt.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 17-11-2010 mė 07:48

  8. #28
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    1.Figurine of a Standing Woman, terracotta, Pilavo, v. Burilcevo, Kocani region,
    Eneolithic, Suplevec-Bakarno Gumno Culture, “Tattoo decoration” for some
    festivities, H. 11 cm (Fourth Millennium BC)

    2.2. Altar, terracotta, Tumba, v. Porodin, Bitola region, Middle Neolithic,
    Velusina-Porodin Culture, (Sixth Millennium BC), H. 25.5 cm
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 04-12-2010 mė 07:19

  9. #29
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    1.4. Antropomorphic Cylinder, fragment of altar, terracotta, Tumba, v. Dolno Palciste,
    Tetove, Middle Neolithic (5800-5300 BC), Anzabegovo-Vrsnik Culture, H. 6.5 cm
    2.6. Female Figurine, terracotta, Pilavo, v. Burilcevo, Kocani region, Eneolithic,
    Suplevec-Bakarno Gumno Culture, “Tattoo decoration”, H. 10.2 cm (Fourth Millennium
    BC)
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 04-12-2010 mė 07:35

  10. #30
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    3. The Great Mother on a Model of a House, Altar, terracotta, Tumba Madzari,
    shkupe, Middle Neolithic (5800-5300 BC), Anzabegovo-Vrsnik Culture, H. 31.5 cm
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 04-12-2010 mė 07:33

  11. #31
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    PREHISTORIC ANTILOPE FOUND IN STAME

    Horns from a prehistoric antelope have been excavated in a mass grave of prehistoric animals in Delcevo village Stamer these days.

    Scientists from the Macedonian Museum of Natural Sciences say the fossil remains of the prehistoric antelope are about 10 million years old.

    The excavation activities are funded by the Ministry of Culture, following the accidental revelation of the mass grave in February last year, when fossil remains of a giraffe, rhino and deer were found.

    According to the only paleontologist in Macedonia, professor Risto Garevski, the fossils date from 10,000 years of the Upper Miocene.

    “Some Stamer fossils date from the 4-8 million years ago. The scientific world believes the first genetic line of the primitive man dates from 4-6 million years ago, and the oldest remains have been found in Africa, dating from 3,300 years ago. That is why we believe we can reveal the first genetic line of the primitive man here”, says Museum program director Svetozar Petkovski.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  12. #32
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    Maqedonia dhe Aleksandri i Madh
    Para ca kohėsh nė Maqedoni iu vu emri aeroportit tė Shkupit "Aleksandri i Madh i Maqedonisė". Ajo qė mė ra ndėrmėnd menjėherė ishte fakti se nė kėtė vend filluan tė ndihen autoktonėt - shqiptarėt tė cilėt po kujtojnė heronjtė e tyre, qė kanė jetuar pėrpara se nė kėtė vend tė vinin -viēat, apo -ovcat.

    Menjėherė pas dhėnies sė emrit aeroportit, protestoi Qeveria Greke nėpėrmjet Ministres sė saj tė jashtme tė cilėt e quajtėn njė provokacion vėnien e emrit tė "heroit" tė tyre. Sipas grekėve Aleksandri i Madh ka qenė grek sikurse edhe vetė Maqedonia ka qenė greke. Nė kėtė frymė ka qenė edhe protesta e tyre pėr tė mos njohur Maqedoninė me kėtė emėr, pas shkėputjes sė saj nga Jugosllavia.

    Pretendimet e Greqisė ndaj Maqedonisė dhe heronjve tė saj janė njėsoj sikurse pretendimet e saj ndaj Epirit dhe heronjve tė tij.

    Po ēfarė pėrfaqėson Maqedonia dhe Aleksandri i Madh. Ēfarė na thotė historia.

    Sipas Plinit Maqedonia

    "… pėrfshin njėqind e pesėdhjetė fise. Ajo ka qenė e pėrmendur nga dy mbretėr dhe pėr ngritjen dikur tė perandorisė nė tokat e pushtuara prej saj; ajo quhej mė parė Emathia. Shtrihet nė drejtim tė fiseve epirote dhe nė shpinė tė Magnezisė e Thesalisė; i binin mė qafė dardanėt. Nga ana e veriut Paionia dhe Pelagonia e mbrojnė kundėr tribalėve. Qytetet e saj janė: Egea ku varrosnin mbretėrit, Beroea dhe nė krahinėn qė quhet Pieria, nga njė pyll, Egini. Nė bregdet Heraklea, lumi Apilas, fortesat Pydna, Alori, lumi Haliakmon. Nė brendi aloritėt, valejt, fylakejt, kyrestėt, tyrisejt, kolonia Pela, fortesa Stobi me tė drejtėn romake, pastaj Antigoneia, Europi mbi lumin Aksi, njė tjetėr me kėtė emėr, nėpėr tė cilin kalon lumi Roedia, Skydra, Eorda, Mieza, Gordynia. Pastaj nė bregdet Ihna, lumi Aksi. Nė kėtė krah nė kufi, Maqedoninė e banojnė dardanėt, trerėt e pierėt. Duke filluar nga ky lum vinė fiset e Paionisė, paraksiajt, eordensėt, almopėt, pelagonėt, mygdonėt, malet e Rodopit, Skopit dhe Orbelit. Mė tej nė krahinat qė shtrihen rrėzė kėtyre maleve, arethusėt, antiohėt, idomensėt, doberėt, aestreasit, alantensėt, audaristėt, morylėt, gareskėt, lynkestėt, othryonejt dhe amantinėt e lirė si dhe orestėt, kolonia e Bylisit dhe e Diumit, Ksylopolitėt, skotusejt e lirė, Heraklea e Sintikės, tymfejt e toronejt. P L I N I S E C U N D I NATURALIS HISTORIAE (Historia e Natyrės) Libri IV

    Nė pėrmbledhjen e historisė sė Filipit tė II babait tė Aleksandrit jepet edhe shtrirja e Maqedonisė dhe mbretėrit qė kanė sunduar nė tė.

    "1 Maqedonia quhej mė parė Emathi¹, sipas emrit tė Emathit, i cili qe i pari qė dha shembull trimėrie nė kėtė vend. Territori i saj rritej shumė me ngadalė dhe kufijtė e saj ishin shumė tė ngushtė. Populli quhej pellazg, kurse krahina Botia. Por me kalimin e kohės, nė saje tė guximit tė mbretėrve dhe energjisė sė popullit, Emathia, pasi nėnshtroi nė fillim fqinjėt e saj, dhe mė vonė dhe shumė fise e popuj tė tjerė, u zgjerua deri nė kufijtė mė tė largėt lindorė. Nė Paioni, qė ėshtė tani njė pjesė e Maqedonisė, thonė se ka sunduar Telegoni², i ati i Asteropeut, emri i tė cilit ka arritur deri tek ne midis emrave tė mbrojtėsve mė tė lavdishėm tė qytetit [Trojė] nė kohėn e luftės trojane. Nė anėn tjetėr, nė Evropė, ishte mbret Europi. Por papritur erdhėn nė Emathi Karani me shumė grekė, i cili ishte lejuar nga orakulli qė tė kėrkonte nė Maqedoni vend pėr t'u vendosur.

    2 Pas Karanit sundoi Perdika. Edhe jeta e tij ka qenė e lavdishme dhe e pėrmendur porosia e tij para vdekjes, qė i ngjan fjalėve tė njė orakulli. Dhe pikėrisht, kur po vdiste, nė moshė shumė tė thyer, ai i tregoi tė birit, Argeut, vendin ku dėshironte tė varrosej. Ai urdhėroi qė po kėtu tė varrosen pasardhėsit e tij dhe paralajmėroi se sa kohė qė pasardhėsit e tij do tė varrosen kėtu, fisi i tij do ta ruajė pushtetin mbretėror. Ata, duke i besuar kėsaj legjende, mendojnė se fisi i Perdikės u shua me Aleksandrin, sepse ai ndėrroi vendin e varrezės mbretėrore. Argeu, i cili sundoi me butėsi dhe gėzonte dashurinė e popullit, la si pasardhės Filipin, i cili pėrpara vdekjes sė tij tė parakohshme caktoi si pasardhės Aeropin qė ishte akoma i mitur. Por nė kėtė kohė maqedonasit ishin nė luftėra tė pandėrprera me thrakėt dhe ilirėt. Tė kalitur nė kėto lufta, si nė stėrvitje tė pėrditshme ushtarake, maqedonasit u kallnin frikėn fqinjėve me lavdinė e trimėrisė sė tyre. Dhe ja tani qė nė Maqedoni mbret ishte njė i mitur, ilirėt vendosėn tė shfrytėzonin rastin dhe u hapėn luftė maqedonasve. Pasi u mundėn [nė njė betejė] ata [maqedonasit] morėn me vete mbretin nė djep, e vunė mbas rreshtave tė ushtrisė dhe rifilluan luftėn, duke menduar se kishin humbur, sepse kishin luftuar jo para syve tė mbretit tė tyre, kurse tani do tė fitonin sepse besimi do ta forconte vullnetin pėr fitore. Nė tė njėjtėn kohė u vinte edhe keq pėr fėmijėn, i cili siē u dukej atyre, pėr fajin e tyre do tė kthehej nga mbret nė rob, nė qoftė se ata do tė mundeshin. Dhe kėshtu, duke e rifilluar luftėn, ata i thyen ilirėt pa njė pėrleshje tė ashpėr dhe u treguan armiqve se nė luftėn e parė, maqedonasve, nuk u mungonte burrėria, por mbreti.

    Pasardhėsi i Aeropit ishte Amynta¹…

    4… Edhe Amynta² luftoi me ilirėt e olynthasit.

    5 Nė fillim tė sundimit tė tij Aleksandri³ mundi tė shpėtojė nga luftėrat me ilirėt, pasi u mor vesh me ta pėr sasinė e tributit qė do t'u paguante dhe si u dha peng vėllanė e tij, Filipin 4);.

    6 Kur [Filipi] mori pushtetin 5);, tė gjithėve filluan t'u ngjallen shpresa tė mėdha, si pėr shkak tė cilėsive tė tij tė ralla, tė cilat tregonin pėr njė njeri tė madh, ashtu edhe pse njė profeci e vjetėr thoshte se gjatė sundimit tė njėrit prej bijve tė Amyntės, mbretėria maqedonase do tė lulėzojė. Nė fillim tė sundimit tė tij, kėtė djalė tė ri e mundonin shumė mendime; vrasja kriminale e vėllezėrve, armiqtė e shumtė, frika nga intrigat dhe varfėrimi i mbretėrisė sė cfilitur nė luftėrat e vazhdueshme. Popuj tė shumtė u sulėn nga tė gjitha anėt dhe nė tė njėjtėn kohė kundėr Maqedonisė, sikur tė kishin bėrė kundėr saj njė komplot. Meqenėse nuk mund t'ua dilte tė gjithėve pėrnjėherė, Filipi vendosi tė ēlirohej prej tyre veēmas; disa nga armiqtė ai i qetėsoi duke lidhur me ta marrėveshje, tė tjerėve u dha tė holla, mė tė dobėtit i sulmoi dhe me kėtė u dha zemėr ushtarėve tė demoralizuar, kurse armiqtė i detyroi tė ndryshojnė qėndrimin e tyre pėrbuzės ndaj tij. Para sė gjithash ai luftoi me athinasit, i mundi ata me dinakėri dhe megjithėse mund t'i vriste qė tė gjithė, nuk i preku as nuk u mori tribut, nga frika se mos shkaktonte ndonjė luftė mė tė tmerrshme. Pas kėsaj Filipi u hodh nė Iliri dhe vrau kėtu me mijėra armiq. Prej kėndej ai sulmoi papritur Thesalinė, ku nuk e prisnin fare luftėn dhe i sulmoi jo pėr tė bėrė plaēkė, por se kishte dėshirė tė madhe tė bashkonte me ushtrinė e vet kalorėsinė e fuqishme thesale; kėtu ai mori qytetin e pėrmendur Larisa 6); dhe krijoi njė ushtri tė bashkuar e tė pathyeshme me njėsi kėmbėsorėsh e kalorėsie. Pasi punėt i shkonin mbarė, ai u martua me Olympinė, bijėn e Neoptolemit, mbret tė molosėve. E bėri kėtė krushqi tutori i vajzės, kushėriri i parė i saj nga babai, mbreti i molosėve Arryba, qė ishte martuar me motrėn e Olympisė, Troan. Pėr Arrybėn kjo u bė shkaku i rėnies dhe i gjithė fatkeqėsive tė tij. Arryba mendonte se nė saje tė krushqisė me Filipin do ta rriste shtetin e tij, por po nga ky Filip ai humbi mbretėrinė e tij dhe u plak nė mėrgim.

    Pasi i pruri punėt deri kėtu, Filipin nuk e kėnaqte mė mbrojtja nga sulmet e armiqve dhe filloi vetė tė sulmojė tė tjerėt. M. IUNIANI IUSTINI EPITOMA HISTORIARUM PHILIPPICARUM POMPEI TROGI (Pėrmbledhje e historisė sė Filipit) tė Pompei Trogut Libri VIII

    Ndėrsa Straboni e shtrin Maqedoninė qė nga deti Adriatik ai thotė:

    "Maqedonia kufizohet nga perėndimi me bregdetin e Adrias, nga lindja me vijėn paralele me kėtė, e cila kalon nėpėrmjet derdhjes sė lumit Hebrit dhe qytetit Kypsela, ndėrsa nga veriu me vijėn e drejtė tė imagjinuar qė kalon nėpėrmjet malit Bertisk, Skardit, Orbelit, Rodopit dhe Hemit. Kėto male, duke filluar prej Adrias, ndjekin drejtimin e lindjes deri nė Euksin, duke formuar njė gadishull tė madh nė jug tė tyre qė pėrfshin Thrakinė, sė bashku me Maqedoninė, Epirin dhe Ahenė; nga jugu kufizon me rrugėn Egnatia qė fillon prej qytetit Dyrrah dhe arrin, nė lindje, deri nė Thesalonik; dhe ėshtė kjo skema e Maqedonisė, qė i afrohet njė paralelogrami.

    Maqedonia mė pėrpara quhej Emathia. Emrin e mori nga njė udhėheqės i vjetėr qė quhej Maqedon. Ishte edhe qyteti me emrin Emathia afėr detit. Kėtė vend e sundonin disa nga fiset epirote dhe ilire, ndėrsa pjesėn mė tė madhe – botiejt dhe thrakėt. Tė parėt, siē thonė, janė me prejardhje nga Kreta dhe kishin udhėheqės Boton, ndėrsa prej thrakėve pierejt banonin nė Pieri dhe nė viset rreth Olympit, kurse paionėt nė viset rreth lumit Aks tė quajtura pėr kėtė Amfaksite³.

    Ndėrsa Penei ndan Maqedoninė e Poshtme dhe atė bregdetare prej Thesalisė e Magnezisė, Haliakmoni ndan Maqedoninė e Sipėrme nga epirotėt e paionėt, sikurse e bėjnė kėtė Erigoni, Aksi dhe lumenjtė e tjerė.

    … Mbi kėtė lum [Aksin] gjendet njė fortifikatė e vetmuar, e cila tani quhet Abydon, ndėrsa Homeri e quan Amydon dhe thotė se paionėt erdhėn qė kėndej nė ndihmė tė Trojės. "Larg nga Amydoni prej Aksit tė gjerė"; u shkatėrrua qė nga themelet prej argeasve.

    … Dhe vetė mali Pange ka miniera tė arit dhe tė argjendit, ashtu si kanė miniera tė tilla dhe viset mė tutje tij si dhe lugina e lumit Strymon deri nė Paioni; gjithashtu thuhet se ata qė kanė punuar tokėn e Paionisė kanė gjetur atje disa copa ari."

    Nga tė dy anėt qė prej Pelit dhe Peneit nė drejtim tė viseve tė brendshme janė maqedonasit, qė shtrihen deri nė Paioni, dhe fiset epirote…

    Faqja e malit nga Maqedonia duhet quajtur veriore, ndėrsa ana e kundėrt jugore. Pjesa tjetėr ėshtė ajo perėndimore, tė cilėn etolėt, akarnanėt dhe amfilohėt dhe prej epirotėve atamanėt dhe molosėt, si dhe toka e quajtur dikur e etikėve, e gjithė rreth Pindit…¹ me pėrjashtim tė Pelit dhe Oses…
    Pėrsa i pėrket shtrirjes territoriale dhe vendeve tė sunduara prej thesalėve dhe maqedonasve, ata qė gjendeshin pranė tyre, veēanėrisht disa fise epirote me dashje ose pa dashje ishin nėn sundimin e thesalėve ose tė maqedonasve, si p.sh. atamanėt, ethikėt dhe talarėt nėn thesalėt, ndėrsa orestėt, pelagonėt dhe elimiotėt nėn maqedonasit.
    Pindi ėshtė mal i madh, nga veriu ka Maqedoninė nga perėndimi perrebejt, njerėz nomadė, nga jugu dolopėt, ndėrsa nga lindja…¹ ajo ėshtė e Thesalisė. Mbi vetė Pindin banonin talarėt, fis molos, njė pjesė prej atyre tė Tomarit dhe etikėt tek tė cilėt poeti thotė se u shpunė kentaurėt prej Peirithit. S T R A B O N I S G E O G R A P H I C (Gjeografia)

    Sipas Ptolemeit

    "Vendi qė zė Maqedonia

    Maqedonia kufizohet nga veriu me kufitė e pėrmendur tė Dalmatisė, Myzinė e Sipėrme dhe Thrakinė, kurse nga perėndimi me detin Jon, qė prej Dyrrahut ose Epidamnit dhe deri tek lumi Kelydin, simbas pėrshkrimit qė ndjek.

    Nė tokėn e taulantėve (taulantioi) - Dyrrahion 45o 40o 55'; Gryka e lumit Panyasos 45o 5' 40o 40'; Gryka e lumit Apsos 45o 5' 40o 30'; Apollonia 45o 5' 40o 10'; Gryka e lumit Aoos 45o 50' 40o; Aulon, qytet dhe skele 44o 45' 39o 55'; Nė krahinėn e elimiotėve (elimiotai); Bullis 45o 39o 35'; Nė Orestidė:; Amantia 44o 55 39o 30'; Gryka e lumit Kelydnos45o30o 20'; Qytetet e mbrendėshme nė Maqedoni janė: Nė tokėn e taulantėve: Arnissa 45o 20'40o 40'. Nė tokėn e elimiotėve: Elimia 45o 40'30o 40'. Nė Orestidė: Amantia 46o39o 20' Nė tokėn e albanėve (albanoi): Albanopolis 46o41o 5' Nė tokėn e eordejve (eordaioi): Skampis 45o 45'40o 20' Dibolis45o 45'40o 10' Daulia 45o 30'40o Nė Paioni: Doberos 46o 40'40o 45' Aloros 47o 15' 41o 10' Nė tokėn e dasaretėve (dasaretioi): Evia46o 5'40o 15' Lyhnidos47o 40'40o 20' Nė Lynkesti Heraklea 47o 40'40o 40' Nė tokėn e parauejve (parauaioi): Eriboia46o 40'30o 45' Ishujt tė cilėt gjenden nė Maqedoni janė kėta: Nė detin Jon ishulli Sason 44o 10'30o 30' " P T O L E M A E I G E O G R A P H I A (Gjeografia) Libri III

    "Mbas Thrakisė do ndeshėsh Maqedoninė. Ajo ka gjithė tė mirat dhe eksporton hekur, plumb, dhjamė derri dhe djathė dardan; pranė saj gjendet Dardania. Maqedonia ka njė qytet shumė tė shkėlqyeshėm, qė ėshtė njė nga tė pėrmendurit nė botė dhe qė quhet Thesalonik."

    "Thesaloniku ėshtė njė qytet jashtėzakonisht i madh dhe me popullsi tė dendur. Ai i pėrket popullit maqedon dhe ėshtė qyteti kryesor i Thesalisė, Ahesė dhe gjithashtu dhe i shumė fiseve tė tjera, tė cilat sundohen nga prefekti i Ilirikut."

    "I njėjti perandor, drejtuar Katelianit Kryepeshkopit, shumė tė lumtur tė Justinianės sė Parė.

    Meqenėse aq fort dėshirojmė tė lartėsojmė me mėnyra tė shumta dhe tė ndryshme qytetin tonė tė lindjes, ku pėr tė parėn herė zoti na lejoi tė dukemi nė kėtė botė tė krijuar nga ai vetė, ne duam qė edhe pėrsa i pėrket pushtetit kishtar ai tė rritet nė shkallėn mė tė lartė, kėshtu qė drejtuesi shpirtėror i sotėm i ndritshėm i qytetit tonė Justiniana e Parė tė bėhet jo vetėm mitropolit, por edhe kryepeshkop dhe nėn pushtetin e tij tė jenė disa provinca dhe pikėrisht si vetė Dakia e Brendshme, ashtu edhe Dakia Analumase, gjithashtu dhe Myzia e Parė, Dardania, provinca Prevalitane, Maqedonia e Dytė dhe njė pjesė nga Panonia e Dytė, e cila ėshtė nė krahinėn e qytetit Bacensit. Nė kohė tė vjetėr ka qenė organizuar prefektura nė Sirm dhe atje ka qenė i gjithė pushteti i lartė i Ilirikut, si pėr sa i pėrket ēėshtjeve civile, ashtu edhe ēėshtjeve fetare. Por mė vonė, nė kohėn e Atilės, meqenėse vendet e tė njėjtit [Ilirik] qenė shkretuar, prefekti Apremi erdhi nė Thesalonik dhe atėherė edhe denjėsia peshkopale ndoqi vetė prefekturėn dhe peshkopi i Thesalonikut meritoi njė farė epėrsie jo nga pushteti i tij, por nėn hijen e prefekturės… Shpallur mė 14 prill gjatė konsulatės sė Belizarit shumė tė lavdishėm (viti 535)."

    "Nė kohėn e sundimit romak dioqeza e Maqedonisė kishte shtatė provinca: Maqedonia, Thesalia, Ahea, dy Epirėt, Prevalis dhe Kreta."

    Pra siē shihet koncepti i Maqedonisė nuk ėshtė ai qė kemi sot. Dikur Maqedonia ka pasur njė shtrirje shumė tė madhe. Siē shihet nga pėrshkrimet e historianėve tė lashtėsisė, pjesė pėrbėrėse e Maqedonisė ka qenė edhe njė pjesė dėrrmuese e Shqipėrisė sė sotme. Si dhe vetė emrin e ka marrė nga vetė mbretėrit qė e kanė sunduar atė. Siē shihet qartė ajo nuk ka patur asnjė lidhje me grekėt. Por vetėm me banorėt e paraardhėsve tė shqiptarėve.

    Marrėdhėniet e Maqedonisė me fqinjėt e saj si me Epirin, Ilirinė, Dardaninė, Panoninė kanė qenė marrėdhėnie qė e karakterizonin kohėn. Ato luftonin dhe bashkėpunon ndėrmjet tyre. Luftonin pėr kapje territoresh dhe merrnin plaēkė lufte. Por marrėdhėniet e tyre kanė qenė tė tilla sa qė shikojmė qė mbreti i Maqedonisė Filipi martohet me motrėn e mbretit Molos tė Epirit, Aleksandėr Molosit, me Olimpinė qė ėshtė edhe e ėma e Aleksandrit tė Madh tė Maqedonisė.

    Por ndėrmjet kėtyre krahinave ka patur edhe luftė. Sikurse dihet qė ka pasur edhe bashkėpunim, aleanca. Kur Pirro i Epirit luftonte kundėr maqedonasve ata duke parė tek Pirro heroin e tyre Aleksandrin e Math, qė nuk ishte tashmė, i kėrkuan Pirros tė bėhet komandanti i tyre.

    Pra shikohet qartė qė historia e Ballkanit deri para dyndjeve barbare sllave ėshtė histori e fiseve ilire, pasardhėse tė pellazgėve, paraardhėsve tė shqiptarėve. Tė cilėt si rezultat i dyndjeve barbare sllave, i asimilimit tė tyre, u spostuan nga gjithė ai territor i gjerė qė shtrihej, qė nga Danubi, nė Egje, nė Adriatik, nė Jon i gjithė bregdeti Dalmat. Dhe sot zėnė pjesėn perėndimore tė Ballkanit. Nė ato troje qė u kanė mbetur edhe si rezultat i copėtimit tė tyre nga fuqitė e mėdha.

    Shėnim: nga vendet dhe lumenjtė qė pėrmend Ptolemeu, si pjesė pėrbėrėse tė Maqedonisė, janė edhe Dyrrahio = Durrėsi; lumi Panyasos = lumi Shkumbin; lumi Apsos = lumi Seman; Apollonia = Apolonia; lumi Aoos = lumi Vjosa; Aulon = Vlora; Bullis = Hekali nė Mallakastėr; Amantia = Ploēa e Vlorės; Skampis = Elbasani; Albanopolis = Zgėrdheshi afėr Krujės; Eriboia Eriboia, qytet i paravejve qendėr e fortifikuar nė Thesali; ishulli Sason = ishulli i Sazanit.

    1) Mė vonė u quajt kėshtu vetėm njė krahinė e Maqedonisė.
    2) Nė dorėshkrimet e tjera Pelagoni.
    1) Fjala ėshtė pėr Amyntėn e I, qė vdiq rreth vitit 495 para e. sonė.
    2) Pas Amyntės I, nė Maqedoni sunduan Aleksandri I (495-450), Perdika II (450-413) dhe Arhelau (413-399). Pas vdekjes sė kėtij tė fundit, nė Maqedoni plasėn luftėra tė pėrgjakshme pėr fronin, tė cilat zgjatėn shtatėmbėdhjetė vjet, derisa erdhi nė fuqi Amynta III (382-370) pėr tė cilin bėhet fjalė nė kėtė rast.
    3) I biri i Amyntes III, vėllai i Filipit II.
    4) Aleksandri II sundoi nė vitet 369-365 para e. sonė.
    5) Nė vitin 359 para e. sonė.
    6) Nė vitin 358 para e. sonė.
    3) D.m.th. nė tė dy anėt e lumit Aks.
    1) Mungesė nė tekst.
    1) Mungesė nė tekst.
    Nga Linda

  13. #33
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    1.Maske ari ilire nga Trebenishta e Shekullit VI-V pes
    2.Sandale ari nga trebenishta e shekullit VI-V pes

    http://img26.imageshack.us/img26/8915/goldenmask.jpg
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 20-12-2010 mė 01:57

  14. #34
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    Helmetė Bronzinga nga Trebenishta,dhe
    Maske ari
    VI-V vek pre ne VI-V pes
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 20-12-2010 mė 02:10

  15. #35
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    1,Vazo nga trebenishta Oher
    2.Volute krater with the head of Medusa Trebenishta
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura   
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga fegi : 20-12-2010 mė 02:12

  16. #36
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Ju pergezoj Fegi, eshte per tu lavduar puna e juaj, suksese te metejshme, shendet.
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  17. #37
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Pershendetje Fegi,

    Ne nje revist te nohur franceze para ca vitesh gjeta nje artikull ne lidhje me varrin e Filipit II te gjetur ne Vergina, me duket rreth vitit 1976... dhe ekipi grek e ka patur shume lehte ta gjeje kete nekropol por kane heshtur prej kohesh, se, Napoleoni me pare perpos kerkimeev ne egjipt pas varrit te Aleksandrit ai kerkonte edhe ne ballkan ndonje gjurm te tij, si e dini Aleksandri ishte per te heroi mitik e ideal i tij ...
    Pra arkeologu francez kishte gjetur nje koder en Vergina, jo large pellas dhe ishte i bindur se aty fshihej nje nekropol por rrethanat e ndryshme nuk e lejuan qe te beje gjurmime te emtejshme dhe e nderpreu..
    Greket e vijuan kete gjurmim dhe paar botes si evenment shpallen zbulimin e njohur te varrit te Filipit, babait te Aleksandrit...
    E keni parasysh ate arken e gjetur prej ari me simbolin e diellit dhe dymbdhjet rremat, ku thuhej se ne te ishin edshtrat e Filipit, kurse atni nga keta specialiste francez deshmohet e kunderta se ne kete ark ishin eshtrat e mbretneshes Olimbija dhe se Filipi ishte i varrosur edhe ai aty por ne dhomen tjeter, identifikimi i tij nuk ka kene i veshtire, dihej se ishte i ēal Filipi, njeren kembe e ksihte me te shkurter se tjetren per 3 centimetra, mirepo ti kthehemi arkes ku ishte e varrosur Olimbija, si e dijmi ne, ajo ishte bija e Molloseve, mendoj pra se ketu fshihet diēka tjeter, ka mundesi qe kjo ark vjen nga familja e Mollosve, ju theme se keto jane mendime, nje hipotez qe me shtyri te mendoj pasi e lexova keet artikull, se, po tiu referohemi edhe maskes se Agamemnonit, as ajo nuk eshet fare e tij, as qe i perkete epokes se Agamemnonit deh asnjhere greket nuk lejuan te behen ekspertize mbi te.. si e shifni, jane gjetur sa e sa maska tjera prej ari, qe mendohet te jene edhe trake, nje prej tyre eshte edhe ne beograd ne muze, me nje fjale e tere historia e huaj eshte falcifikuar si e maqedonasve slalve poashtu edhe e grekeve, prandaj edhe keta sllavet sot sillen me greket keshtu, gjoja se ua vjedhin atyre historine por jo, eshte e kunderta ata ua vjedhin tjetres pale dhe jane te sigurt sslavet se nuk iu perkete grekeve ai flamuri qe kane sot me dymbdhjet rrema por dikuj tjeter se ndryshe e pamujtun te vepronin si bejen sot edhe em Aleksandrin qe do ia ngrisin nje permendore monumentale ne mes te Shkupit..
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  18. #38
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    21-10-2009
    Postime
    461
    Citim Postuar mė parė nga Kreksi Lexo Postimin
    Pershendetje Fegi,

    Ne nje revist te nohur franceze para ca vitesh gjeta nje artikull ne lidhje me varrin e Filipit II te gjetur ne Vergina, me duket rreth vitit 1976... dhe ekipi grek e ka patur shume lehte ta gjeje kete nekropol por kane heshtur prej kohesh, se, Napoleoni me pare perpos kerkimeev ne egjipt pas varrit te Aleksandrit ai kerkonte edhe ne ballkan ndonje gjurm te tij, si e dini Aleksandri ishte per te heroi mitik e ideal i tij ...
    Pra arkeologu francez kishte gjetur nje koder en Vergina, jo large pellas dhe ishte i bindur se aty fshihej nje nekropol por rrethanat e ndryshme nuk e lejuan qe te beje gjurmime te emtejshme dhe e nderpreu..
    Greket e vijuan kete gjurmim dhe paar botes si evenment shpallen zbulimin e njohur te varrit te Filipit, babait te Aleksandrit...
    E keni parasysh ate arken e gjetur prej ari me simbolin e diellit dhe dymbdhjet rremat, ku thuhej se ne te ishin edshtrat e Filipit, kurse atni nga keta specialiste francez deshmohet e kunderta se ne kete ark ishin eshtrat e mbretneshes Olimbija dhe se Filipi ishte i varrosur edhe ai aty por ne dhomen tjeter, identifikimi i tij nuk ka kene i veshtire, dihej se ishte i ēal Filipi, njeren kembe e ksihte me te shkurter se tjetren per 3 centimetra, mirepo ti kthehemi arkes ku ishte e varrosur Olimbija, si e dijmi ne, ajo ishte bija e Molloseve, mendoj pra se ketu fshihet diēka tjeter, ka mundesi qe kjo ark vjen nga familja e Mollosve, ju theme se keto jane mendime, nje hipotez qe me shtyri te mendoj pasi e lexova keet artikull, se, po tiu referohemi edhe maskes se Agamemnonit, as ajo nuk eshet fare e tij, as qe i perkete epokes se Agamemnonit deh asnjhere greket nuk lejuan te behen ekspertize mbi te.. si e shifni, jane gjetur sa e sa maska tjera prej ari, qe mendohet te jene edhe trake, nje prej tyre eshte edhe ne beograd ne muze, me nje fjale e tere historia e huaj eshte falcifikuar si e maqedonasve slalve poashtu edhe e grekeve, prandaj edhe keta sllavet sot sillen me greket keshtu, gjoja se ua vjedhin atyre historine por jo, eshte e kunderta ata ua vjedhin tjetres pale dhe jane te sigurt sslavet se nuk iu perkete grekeve ai flamuri qe kane sot me dymbdhjet rrema por dikuj tjeter se ndryshe e pamujtun te vepronin si bejen sot edhe em Aleksandrin qe do ia ngrisin nje permendore monumentale ne mes te Shkupit..
    Kreksi ,po te shikojshe keshtu historin mundesh shume lehte te kuptoshe do sende.se pari Leka i Madh,kishte shume kohe qe vdiq Leka,mirepo Olimbia,si olimbia,la fjalen,qe Leka te vorosej ne vendin e shejt te dodones.sipas skicave te vjetra,dhe shkrimeve te vjetra deri me sot te gjetuna dhe te pershkrueme,duhet te jet ne Shqiperi.Vizatimi ne nji sarkofag imitim tregon saktesisht ate vend.thuhet se Baba i Piros Aecidet i mori eshtnat e lekes prej Egjyptit ,Sarkofagun.Dihet mire se Piroja iku tek Glauku,pore dihet mire kontaktet me Egjyptin qe mbante ky mbreti i Molloseve.Qe ka lidhje aecidi me olimbin ajo dihet dhe vija ashte edhe me piron.Elefantat i ka perdore se i pruni prej afrike.Dihet mire vendi ku ashte ne shqiperi.Apolonia,1 Dhe Finiqi 1.mirepo nji gja ashte e sigurt ,Skica tregon dy yjzi dhe piramiden ne forme te bjeshkes.dhe tashe te them te drejten qelloja ku ashte shume lehte a.Tung kreksi

  19. #39
    i/e regjistruar Maska e Kreksi
    Anėtarėsuar
    20-11-2004
    Vendndodhja
    Francė
    Postime
    5,631
    Kutje, ......Mos ua tregojmi se ne do na pushtoje greqija...ta ruajmi njehere aty ku eshte, Rron apo nuk rron Leka i madh ?
    Askush nuk te pyt: ē'ka bere atedheu per ty por ē'ke bere ti per Atedheun ! - JFK

  20. #40
    Sapo u ktheva nga nje vizite 10 diteshe ne Greqi ku pata rastin te vizitoj edhe verginen, varret dhe kutijat!
    Ne varrin e Fillipit eshte nje paradhome ku jane gjetur eshtrat e nje femre po nuk dihet kush eshte dhe sipas deshmive perjashtuheshte mundesia qe te jete mbreteresha Olimbia.
    gjithashtu atyj afer gjindeshte edhe nje varr tjeter i quajtur "Varri i Princit" qe mendohet te ishte nipi i Filipit ose Lekes se Madh.
    Sa i perket varrit te Lekes mendohet se Gjindet ne Aleksandri.

    Sipas mendimit tim duke ditur se Leka ka kaluar shume kohe ne toka Molose te vendlindjen se nenes se tij ... Pse te perjashtuhet mundesia se varri i tij dhe i Olimbise te gjindet akoma atje ?

Faqja 2 prej 3 FillimFillim 123 FunditFundit

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •