Frazeologjia

[Vesel Hysa]

Mirëbrema,

Ma parë duhet të lutem të më falni prandaj shqip im nuk është i përkryer (:
Jam polak dhe po shkuraj një punë për llojet të perkthimit të fjalëve frazeologjik në disa punet e një poet Adam Mickiewicz.

Kam vetem një fjalor, por ai nuk është shumë mirë dhe nuk i ka asnje shpjegimet.

Këtu do t'i shkruaj fraeologjet (?) polak (dhe cfarë ata nënkuptojnë në gjuhen tim) te cilet janë përkthyer nga origjinali se duhen të ngjashëm ose të njëjtë. Nuk jam i sigurt nese keta fraeologjet egzistojnë në gjuhen shqipe.

Dashiroj të ju pyet nëse secili nga shembujit:
a) është i kuptueshëm për Shqiptarin
b) është perduar nga Shqiptaret ne gjuhën të përditshem
c) nësë jo, si do ta përkthenin për të mos kopjojnë thënien polake.

Për shembull: në gjuhen polake kur ndokush është shumë i shëndetsëm thohet se është i shëndetsëm si një peshk. Mesuesi im ka më thenë se Shqiptar tha "i shëndetsëm si një mollë". Kjo është e vertet? Autori i perkthimit ka shkruar "i shëndoshë si peshk...".

Do të jem shumë mirënjohës nëse do të më ndihmoni! Duhet t,i kam prova në punën tim se disa nga keta shembullet nuk ka ne gjuhen shqipe

1)"E rëndë dora e zotit" -> ndokush, i cili ka një dorë të rëndë është i ashpër, shpesh ndëshkon dikë
2)"E them sot sinqerisht atë që kam në zemër" -> kur kam gjë në zemër kjo eshtë shumë e rëndesishëm për mua dhe mendoj per të shpesh
3) Si Jabllonowski shkoi atje ku mbin piperi
Si Jabllonovski arrin ku lulëzon piperi -> diku shumë shumë larg
4) S'pat mbetur në kotece as pulë për ilac -> kur ka dicka shumë shumë pak
5) Qe Soplicët në toku me familjen t'i mbyt në një lugë ujë
Familjen Soplica do ta mbyjta më parë me gaz në një lugë ujë -> kur urrej ndokush shumë
6) Ky djalë kishte lindur me yll të lumtur -> ndokush ka shumë fat në jetën e tij


Tani vetem me flisni nese fliset shpesh në Shqipëri:
1)"I hedh Tadeushit një vështrim si rrufe"
2) "si një shenjë nga qielli"
3) "Dhe ndodhem nën urdhat e tua"
4)"Po prapë lajmet binin, porsi nga qielli gurët"
"Sepse lajmi shpesh binte si një gur nga qielli"
5)"Ajo nga frika u zbeh"
6)"kur më mori varri i zi"

Faleminderit shumë për ndihmën!

Piotr Zawodniak

I nderuar z. Zawodniak,
Na vjen mirë që keni njohuri për gjuhën tonë dhe interesoheni për frazeologjizmat e saj. Përkthimi i shprehjeve frazeologjike nga një gjuhë në tjetrën është punë me përgjegjësi të veçantë, mjaft e ndërlikuar dhe e mundimshme. Gjuha shqipe është shumë e pasur me njësi të tilla leksikore, dhe, për t'i dalë mbanë punës që e paskeni nisur, do të ju sugjeroja t'i gjeni dy libra (fjalorë), të cilët do t'ju hynin shumë në punë: i pari mban titullin "FRAZEOLOGJIZMA TË GJUHËS SHQIPE" ( me shpjegime), me autor Mehmet Gjevorin, Rilindja, Prishtinë, 1988 dhe i dyti "FJALOR FRAZEOLOGJIK I GJUHËS SHQIPE, me autor Jani Thomain, shtëpia botuese "Shkenca", Tiranë, 1999.

Punë të mbarë e suksese!
V. Hysa

[Vesel Hysa]

Mirëbrema,

Ma parë duhet të lutem të më falni prandaj shqip im nuk është i përkryer (:
Jam polak dhe po shkuraj një punë për llojet të perkthimit të fjalëve frazeologjik në disa punet e një poet Adam Mickiewicz.

Kam vetem një fjalor, por ai nuk është shumë mirë dhe nuk i ka asnje shpjegimet.

Këtu do t'i shkruaj fraeologjet (?) polak (dhe cfarë ata nënkuptojnë në gjuhen tim) te cilet janë përkthyer nga origjinali se duhen të ngjashëm ose të njëjtë. Nuk jam i sigurt nese keta fraeologjet egzistojnë në gjuhen shqipe.

Dashiroj të ju pyet nëse secili nga shembujit:
a) është i kuptueshëm për Shqiptarin
b) është perduar nga Shqiptaret ne gjuhën të përditshem
c) nësë jo, si do ta përkthenin për të mos kopjojnë thënien polake.

Për shembull: në gjuhen polake kur ndokush është shumë i shëndetsëm thohet se është i shëndetsëm si një peshk. Mesuesi im ka më thenë se Shqiptar tha "i shëndetsëm si një mollë". Kjo është e vertet? Autori i perkthimit ka shkruar "i shëndoshë si peshk...".

Do të jem shumë mirënjohës nëse do të më ndihmoni! Duhet t,i kam prova në punën tim se disa nga keta shembullet nuk ka ne gjuhen shqipe

1)"E rëndë dora e zotit" -> ndokush, i cili ka një dorë të rëndë është i ashpër, shpesh ndëshkon dikë
2)"E them sot sinqerisht atë që kam në zemër" -> kur kam gjë në zemër kjo eshtë shumë e rëndesishëm për mua dhe mendoj per të shpesh
3) Si Jabllonowski shkoi atje ku mbin piperi
Si Jabllonovski arrin ku lulëzon piperi -> diku shumë shumë larg
4) S'pat mbetur në kotece as pulë për ilac -> kur ka dicka shumë shumë pak
5) Qe Soplicët në toku me familjen t'i mbyt në një lugë ujë
Familjen Soplica do ta mbyjta më parë me gaz në një lugë ujë -> kur urrej ndokush shumë
6) Ky djalë kishte lindur me yll të lumtur -> ndokush ka shumë fat në jetën e tij


Tani vetem me flisni nese fliset shpesh në Shqipëri:
1)"I hedh Tadeushit një vështrim si rrufe"
2) "si një shenjë nga qielli"
3) "Dhe ndodhem nën urdhat e tua"
4)"Po prapë lajmet binin, porsi nga qielli gurët"
"Sepse lajmi shpesh binte si një gur nga qielli"
5)"Ajo nga frika u zbeh"
6)"kur më mori varri i zi"

Faleminderit shumë për ndihmën!

Piotr Zawodniak

I nderuar z. Zawodniak,
Na vjen mirë që keni njohuri për gjuhën tonë dhe interesoheni për frazeologjizmat e saj. Përkthimi i shprehjeve frazeologjike nga një gjuhë në tjetrën është punë me përgjegjësi të veçantë, mjaft e ndërlikuar dhe e mundimshme. Gjuha shqipe është shumë e pasur me njësi të tilla leksikore, dhe, për t'i dalë mbanë punës që e paskeni nisur, do të ju sugjeroja t'i gjeni dy libra (fjalorë), të cilët do t'ju hynin shumë në punë: i pari mban titullin "FRAZEOLOGJIZMA TË GJUHËS SHQIPE" ( me shpjegime), me autor Mehmet Gjevorin, Rilindja, Prishtinë, 1988 dhe i dyti "FJALOR FRAZEOLOGJIK I GJUHËS SHQIPE, me autor Jani Thomain, shtëpia botuese "Shkenca", Tiranë, 1999.

Punë të mbarë e suksese!
V. Hysa

[PINK]

Jo,jo...nuk e kam gabuar....mendoj se thuhet egzaktesisht siç e kam shkruar une:"me zemer ne dore"......(me zemer te hapur, dmth)

Gazmend, po t'flas me dore ne zemer. Jo me zemer ne dore. LOL

[jarigas]

Gazmend, po t'flas me dore ne zemer. Jo me zemer ne dore. LOL

Tregome !!

[-BATO-]

3) Si Jabllonowski shkoi atje ku mbin piperi
Si Jabllonovski arrin ku lulëzon piperi -> diku shumë shumë larg =>"Shkoi n'hon e bir"=shkoi në Hënë dhe tek e bija e saj!!

Këtë shprehjen frazeologjike "Shkoi në hënë dhe tek bija e saj" unë nuk e kam dëgjuar ndonjëherë, por sigurisht, përderisa e thua ti, do të thotë që përdoret andej nga krahina jote. Edhe unë di shprehje frazeologjike që përdoren vetëm në krahinën time dhe që nuk i kam dëgjuar askund tjetër.

Shprehje të tilla nga krahina të ndryshme ne mund të sjellim, mirëpo kështu nuk e ndihmojmë polakun. Ne duhet të sjellim shprehje frazeologjike që kanë fituar popullaritet, që janë të njohura për të gjithë dhe që përdoren në gjuhën e shkruar, në gjuhën e librave. Ashtu siç tha edhe Veseli, për këtë është i nevojshëm një fjalor i shprehjeve frazeologjike. Unë dikur e kam parë një fjalor të tillë në internet dhe po e gjeta do ta sjell.

Shprehjen "Shkoi në hënë dhe tek bija e saj" unë do ta zëvendësoja me "Shkoi në fund të botës" që është e njohur për të gjithë.

[Vesel Hysa]

Gazmend, po t'flas me dore ne zemer. Jo me zemer ne dore. LOL

Ma dha ME DORË NË ZEMËR: ma dha me drejtësi, pa anësi; me ngrohtësi, me gjithë qejf; me keqardhje; me frikë se mos po ndodh diçka; me përulje.

Vë DORËN NË ZEMËR: mendoj me dhembshuri, më vjen shumë keq për të; mendoj për të si për vete.
I VË ZEMRËN NË DORË: i besoj plotësisht për çkado, kam besim të plotë tek ai.
ME ZEMËR NË DORË: hapur, çiltërisht, pa fshehur gjë e me të mirë.

(FRAZEOLOGJIZMA TË GJUHËS SHQIPE, faqe 97 e 100 dhe FJALOR FRAZEOLOGJIK I GJUHËS SHQIPE, faqe 1142.)

[PINK]

Ma dha ME DORË NË ZEMËR: ma dha me drejtësi, pa anësi; me ngrohtësi, me gjithë qejf; me keqardhje; me frikë se mos po ndodh diçka; me përulje.

Vë DORËN NË ZEMËR: mendoj me dhembshuri, më vjen shumë keq për të; mendoj për të si për vete.
I VË ZEMRËN NË DORË: i besoj plotësisht për çkado, kam besim të plotë tek ai.
ME ZEMËR NË DORË: hapur, çiltërisht, pa fshehur gjë e me të mirë.

(FRAZEOLOGJIZMA TË GJUHËS SHQIPE, faqe 97 e 100 dhe FJALOR FRAZEOLOGJIK I GJUHËS SHQIPE, faqe 1142.)

Ok, flmd. Perdoren te dyja versionet atehere. Po kjo e dyta qenka e forte shume. Do filloj ta perdor dhe une - Te vura zemren time ne dore, sigurohu qe do kujdesesh me shume se per zemren tende. zemra ime, fati i saj eshte ne duart e tua !!!

[xani1]

Këtë shprehjen frazeologjike "Shkoi në hënë dhe tek bija e saj" unë nuk e kam dëgjuar ndonjëherë, por sigurisht, përderisa e thua ti, do të thotë që përdoret andej nga krahina jote. Edhe unë di shprehje frazeologjike që përdoren vetëm në krahinën time dhe që nuk i kam dëgjuar askund tjetër.

Shprehje të tilla nga krahina të ndryshme ne mund të sjellim, mirëpo kështu nuk e ndihmojmë polakun. Ne duhet të sjellim shprehje frazeologjike që kanë fituar popullaritet, që janë të njohura për të gjithë dhe që përdoren në gjuhën e shkruar, në gjuhën e librave. Ashtu siç tha edhe Veseli, për këtë është i nevojshëm një fjalor i shprehjeve frazeologjike. Unë dikur e kam parë një fjalor të tillë në internet dhe po e gjeta do ta sjell.

Shprehjen "Shkoi në hënë dhe tek bija e saj" unë do ta zëvendësoja me "Shkoi në fund të botës" që është e njohur për të gjithë.

...
3) Si Jabllonowski shkoi atje ku mbin piperi
Si Jabllonovski arrin ku lulëzon piperi -> diku shumë shumë larg =>"Shkoi n'hon e bir"=shkoi në Hënë dhe tek e bija e saj!!

Te ne thuhet pak më ndryshe: Filani shkoi ku bren miza hekur. Shumë, shumë larg.
...
I nderuar BATO, te pika tre, unë e dhashë në frazeologji pak më ndryshe, jo atë me hënën, as me piperin.

[Zawodniak]

Shume ju faleminderoj! (:

Edhe nje pyetje.

Të dhenë pas bisedës gojën nuk e mbyllin - kur ndokush flas shume dhe nuk mund te ndaloj. Eshte i vertete?

[Vesel Hysa]

Shume ju faleminderoj! (:

Edhe nje pyetje.

Të dhenë pas bisedës gojën nuk e mbyllin - kur ndokush flas shume dhe nuk mund te ndaloj. Eshte i vertete?

Për kuptimin "flet shumë e s'mund të ndalet" ja disa frazeologjizma më të përdorura: S'I PUSHON GOJA; NUK E MBYLL GOJËN; S'I RRI GOJA; S'I MBAN GOJA ARRA; E KA GOJËN KAMARE; E KA GJUHËN TË GJATË; S'I PUSHON GJUHA; NUK I RRI GJUHA NË VEND; E KA GOJËN KALLABALLËK; I LËSHON FJALËT VERESI...

Në trajtën e shumësit, siç e keni në fjalinë tuaj, do të thuhej: S'U PUSHON GOJA; NUK E MBYLLIN GOJËN; S'U RRI GOJA; S'U MBAN GOJA ARRA; E KANË GOJËN KAMARE; E KANË GJUHËN TË GJATË; S'U PUSHON GJUHA; NUK U RRI GJUHA NË VEND; E KANË GOJËN KALLABALLËK; I LËSHOJNË FJALËT VERESI...

Siç është e ditur, s'ka sinonime të qindpërqindta, prandaj konteksti i fjalisë suaj do ta përcaktojë më saktësisht nuancën e duhur kuptimore.