Dialekti

[i/regjistruar]

Dialekti=Bisedë me njëri-tjetrin, është një variant i një gjuhe, i cili përdoret nga një pjesë e popullsisë së një vendi, por që kuptohet edhe nga folësit e tjerë të kësaj gjuhe. Dialektet e një gjuhe dallojnë nga njëri-tjetri nga disa veçori leksikore, sintaksore ose fonetike.

Në përgjithësi dallojmë dy lloje dialektesh:

dialektet krahinorë (ose gjeografikë), që studiohen nga dialektologjia.
dialektet shoqërorë (ose sociolektet), që studiohen nga sociolinguistika.
Gjuha Shqipe ka dy dialekte, gegë dhe toskë.

Dialekti Gegë ose gegërishtja (Geg. gegnisht) është njëri nga dy dialektet e gjuhës shqipe, që flitet nga shqiptarët gegë në veri të Shqipërisë, në Kosovë, në Maqedoni si dhe në Serbi dhe Mal të Zi. Kufiri në mes të gegërishtes dhe toskërishtes është Lumi Shkumbin në Shqipëri, që përshkon Shqipërinë e mesme nga lindja në perëndim.

Gegë është po ashtu klasifikim nënetnik i shqiptarëve dhe përfshin banorët e viseve mbi Shkumbin, cekur më lart, ose folësit e gegërishtes. Trojet e banuara nga gegët janë njohur historikisht si Gegëri, sidomos gjatë shek. XIX dhe kohës së Lidhjes së Prizrenit.

Prejardhja e fjalës

Pashko Vasa për kuptimin e fjalëve gegëri dhe gegë, mendon se duhet kërkuar tek Homeri, saktësisht në rreshtat ku thotë se : Përtej maleve të Akrokeronit banojnë gjigantët. Sipas Pashko Vasës, fjala gjigas, në greqisht do të thotë gjigant, vigan. Për argumenti jep një shkresë në të cilën ndër të tjera thotë se fjala Gjigaj dhe Gegaj, - janë i njëjti emër dhe kanë të njëjtin kuptim si në shqip po ashtu edhe në greqisht.

Veçanti të gegërishtes

Paskajorja

Paskajorja – me + pjesorja e foljes (p.sh. me punue, me kallëzue). Kjo veçanti e gegërishtes përdoren në shumicën e gjuhës dhe zë vendin e mënyrës lidhore të gjuhës standarde në shumicën e rasteve. Mënyra lidhore që përdoret në standard lidhet me vetën dhe kohën (e tashme: p.sh. të punoj d.m.th. unë të punoj, të punosh d.m.th. ti të punosh etj., dhe e pakryer: të punoja, të punoje, etj.) ndërsa paskajorja e gegërishtes është gjithëpërfshirëse.

Shumë gjuhëtarë sot janë ithtarë të futjes së këtij lloji të paskajores në gjuhën standarde meqë një pjesë e madhe e shqiptarëve e përdorin në të folurën e përditshme. Këta gjuhëtare mendojnë se shqipja standarde do të ishte më e lehtë dhe me më shumë mundësi shprehëese e stilistike. Ky lloj i paskajores do të ofronte përkthime më adekuate në këtë rast: "To Be or Not To Be" Shekspiri nuk thotë Ti, të jesh apo të mos jesh, por thotë, pa iu drejtuar asnjë vete, as të dytës, as të tretës: “Me qenë a mos me qenë” (ose në variante më të skajshme: "me kânë a mos ke kânë"). Ndërkaq, një përkthim i tipit "për të qenë apo për të mos qenë" nuk tingëllon shqip.

Foljet kalimtare dhe jokalimtare

Megjithëse veprore, në gegërishte, shumë folje, si “me ardhë/vij”, në të kaluarën dhe kohë të tjera të së shkuarës paraprihen nga folja “me qenë/jam”. P.sh. “Jam ardhë dje, po nuk t’gjeta aty”. Sidoqoftë, këto folje mund të zgjedhohen edhe si në standard me “kam” përpara, por modeli i mësipërm është shumë i përhapur në Kosovë.

Fjalori i pasur

Gegërishtja ka shumë fjalë që nuk përfshihen në fjalorin e gjuhës standarde. Disa shembuj: me nirthtë, me (i) mejt (p.sh. Më ka mejt krahu), kacurret (plot, me spicë) etj.

Zanoret hundore

Zanoret hundore (a, ë) e bëjnë gegërishten më të vështirë për t'u mësuar si dialekt (për shqiptarët) ose gjuhë e dytë (për të huajt që mësojnë shqipen gege). Njëherësh, theksimi i tyre është dallimi kryesor në theks prej toskërishtes, duke e bërë atë më të butë për veshin. Zanoret hundore zëvendësojnë thuajse plotësisht tingullin e theksuar "ë" që në gegërishte figuron si shkronjë për zgjatjen e zanores paraprijëse dhe shpesh quhet "e pa zâ" (e pa zë). Kur "ë"-ja shkon e patheksuar në toskërisht, në gegërisht ajo zgjat zanoret paraprake.

Rotacizmi

Kjo është një teori shumë e mbështetur nga studimet. Shihet, për shembull se rotacizmi “n” në “r” ka ndodhur e jo “r” në “n”, çka dëshmon se gegërishtja ka ruajtur më shumë elemente të shqipes së vjetër. Këtë e zbulojmë prej fjalëve latine si psh. “virgin-” që në gegërishte sot është “virgjin” dhe në toskërisht/standard “i/e virgjër”, “inimicus” e gjetur në gegërishte si “anmik” dhe e transformuar në toskërisht/standard si “armik”.

Përdorimi letrar

Dokumentet më të vjetra të shqipes janë shkruar në gegërishte. Këto përfshijnë "Formulën e pagëzimit" të Pal Engjëllit, "Mesharin" e Gjon Buzukut, "Çetën e profetëve" nga Pjetër Bogdani, veprat e Pjetër Budit, Frang Bardhit etj. Në gegërishte u shkruan edhe kryevepra të letërsisë shqiptare si "Lahuta e Malcís" e Gjergj Fishtës, si dhe u kodifikua Kanuni i Lekë Dukagjinit nga Shtjefën Gjeçovi.

Përveç se flitet nga shqiptarët gegë, gegërishtja ka qenë dialekt zyrtar në Shqipëri para Luftës së Dytë Botërore dhe në Kosovë deri më 1968. Shumë mërgimtarë shqiptarë gjatë diktaturës komuniste në Shqipëri kanë vazhduar ta përdorin gegërishten në letrat e tyre. Sot gegërishtja përkrahet si dialekt dhe përdoret aty-këtu nga gazeta "Java" në Kosovë. Botuesi i saj, Migjen Kelmendi, është një nga ideatorët për zyrtarizimin e gegërishtes së paku në Kosovë, mirëpo figura e tij është kritikuar për nxitje të përçarjes kombëtare. Të tjerë përkrahës të gegërishtes janë kryesisht letrarë nga Shkodra, një nga qendrat e përdorimit dhe zhvillimit të gegërishtes gjatë historisë.

Migjen Kelmendi dhe Gjuha e zyrtare
Ideja për zyrtarizimin e gegërishtes, kudoqoftë, si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë, jo që duhet kritikuar, natyrisht pa fyer as Migjenin as Nexhmedinin, as të tjeret që mendojnë ndryshe, por kurrsesi nuk duhet te pajtohemi me nje ide të tille, kjo vërtet do ishte nje përçarjes kombëtare. Mendoj, se nese asgje nuk ka arritur shqipatria ne teresi, gjate udheheqjes se komunisteve, me unifikimin e gjuhes shqipe, tregon se ajo udheheqje nuk ka qene antishqiptare, siç po e emërojnë-etiketojne një pjesë e madhe intelektualesh.Me unifikim e gjuhes shqipe, jane vure themelet e bashkimit te kombit-idesë së shenjtë te Rilindasëve-Profetëve shqiptarë. Andi Ballshi

Shembuj dhe krahasime

(1) Shtjefën Gjeçovi, Kanuni i Lekë Dukagjinit, Shkodër: 1933

Burri a' në detyrë:
a) me u përkujdesë per veshë e mathë e per gjithshka të lypet per me mbajtë jeten;
b) me ruejtë nderen e grues e mos me e lânë me u ankue per kurrnji nevojë.

Në standard:
Burri është i detyruar:
a) të përkujdeset për veshmbathje e për gjithçka që lipset për ta mbajtur jetën;
b) ta ruajë nderin e gruas e mos ta lë të ankohet për asnjë nevojë.

(2) Këshilli Populluer i Komunës së Prishtinës, Prishtina (monografi), 1959

Gjatë pesëmbëdhetë vjetve të fundit janë investue mjete bukur të mëdha për objekte të ndryshme komunale. Qysh në vjetin 1946 rinija ndërtoi rezervoarin e madh për ujsellësin e qytetit dhe Prishtinës iu sigurue kështu për herë të parë uji i shëndoshë për pije. Kapaciteti i ujsjellësit ishte 15 litra në sekndë. Prej asaj kohe ujsellsi u zgjanue dhe modernizue vazhdimisht dhe tash për çdo sekondë jep nga 30 litra ujë.

Në standard:
Gjatë pesëmbëdhjetë vjetëve të fundit janë investuar mjete bukur të mëdha për objekte të ndryshme komunale. Qysh në vitin 1946, rinia ndërtoi rezervarin e madh për ujësjellësin e qytetit dhe Prishtinës iu sigurua kështu për herë të parë uji i shëndoshë për pije. Kapaciteti i ujësjellësit ishte 15 litra në sekondë. Prej asaj kohe ujësjellësi u zgjerua dhe modernizua vazhdimisht dhe tani për çdo sekondë jep nga 30 litra ujë.

Dialekti Toskë ose toskërisht është njëri nga dy dialektet e gjuhës shqipe, që flitet në jug të Shqipërisë, në një pjesë të vogël të Maqedonisë, në Greqi dhe në Italinë jugore nga arbëreshët. Kufiri në mes të gegërishtes dhe toskërishtes është Lumi Shkumbin që përshkon Shqipërinë e Mesme nga lindja në perëndim.

[Gjinokastra]

Dialekti=Bisedë me njëri-tjetrin, është një variant i një gjuhe, i cili përdoret nga një pjesë e popullsisë së një vendi, por që kuptohet edhe nga folësit e tjerë të kësaj gjuhe. Dialektet e një gjuhe dallojnë nga njëri-tjetri nga disa veçori leksikore, sintaksore ose fonetike.

Në përgjithësi dallojmë dy lloje dialektesh:

dialektet krahinorë (ose gjeografikë), që studiohen nga dialektologjia.
dialektet shoqërorë (ose sociolektet), që studiohen nga sociolinguistika.
Gjuha Shqipe ka dy dialekte, gegë dhe toskë.

Dialekti Gegë ose gegërishtja (Geg. gegnisht) është njëri nga dy dialektet e gjuhës shqipe, që flitet nga shqiptarët gegë në veri të Shqipërisë, në Kosovë, në Maqedoni si dhe në Serbi dhe Mal të Zi. Kufiri në mes të gegërishtes dhe toskërishtes është Lumi Shkumbin në Shqipëri, që përshkon Shqipërinë e mesme nga lindja në perëndim.

Gegë është po ashtu klasifikim nënetnik i shqiptarëve dhe përfshin banorët e viseve mbi Shkumbin, cekur më lart, ose folësit e gegërishtes. Trojet e banuara nga gegët janë njohur historikisht si Gegëri, sidomos gjatë shek. XIX dhe kohës së Lidhjes së Prizrenit.

Prejardhja e fjalës

Pashko Vasa për kuptimin e fjalëve gegëri dhe gegë, mendon se duhet kërkuar tek Homeri, saktësisht në rreshtat ku thotë se : Përtej maleve të Akrokeronit banojnë gjigantët. Sipas Pashko Vasës, fjala gjigas, në greqisht do të thotë gjigant, vigan. Për argumenti jep një shkresë në të cilën ndër të tjera thotë se fjala Gjigaj dhe Gegaj, - janë i njëjti emër dhe kanë të njëjtin kuptim si në shqip po ashtu edhe në greqisht.

Veçanti të gegërishtes

Paskajorja

Paskajorja – me + pjesorja e foljes (p.sh. me punue, me kallëzue). Kjo veçanti e gegërishtes përdoren në shumicën e gjuhës dhe zë vendin e mënyrës lidhore të gjuhës standarde në shumicën e rasteve. Mënyra lidhore që përdoret në standard lidhet me vetën dhe kohën (e tashme: p.sh. të punoj d.m.th. unë të punoj, të punosh d.m.th. ti të punosh etj., dhe e pakryer: të punoja, të punoje, etj.) ndërsa paskajorja e gegërishtes është gjithëpërfshirëse.

Shumë gjuhëtarë sot janë ithtarë të futjes së këtij lloji të paskajores në gjuhën standarde meqë një pjesë e madhe e shqiptarëve e përdorin në të folurën e përditshme. Këta gjuhëtare mendojnë se shqipja standarde do të ishte më e lehtë dhe me më shumë mundësi shprehëese e stilistike. Ky lloj i paskajores do të ofronte përkthime më adekuate në këtë rast: "To Be or Not To Be" Shekspiri nuk thotë Ti, të jesh apo të mos jesh, por thotë, pa iu drejtuar asnjë vete, as të dytës, as të tretës: “Me qenë a mos me qenë” (ose në variante më të skajshme: "me kânë a mos ke kânë"). Ndërkaq, një përkthim i tipit "për të qenë apo për të mos qenë" nuk tingëllon shqip.

Foljet kalimtare dhe jokalimtare

Megjithëse veprore, në gegërishte, shumë folje, si “me ardhë/vij”, në të kaluarën dhe kohë të tjera të së shkuarës paraprihen nga folja “me qenë/jam”. P.sh. “Jam ardhë dje, po nuk t’gjeta aty”. Sidoqoftë, këto folje mund të zgjedhohen edhe si në standard me “kam” përpara, por modeli i mësipërm është shumë i përhapur në Kosovë.

Fjalori i pasur

Gegërishtja ka shumë fjalë që nuk përfshihen në fjalorin e gjuhës standarde. Disa shembuj: me nirthtë, me (i) mejt (p.sh. Më ka mejt krahu), kacurret (plot, me spicë) etj.

Zanoret hundore

Zanoret hundore (a, ë) e bëjnë gegërishten më të vështirë për t'u mësuar si dialekt (për shqiptarët) ose gjuhë e dytë (për të huajt që mësojnë shqipen gege). Njëherësh, theksimi i tyre është dallimi kryesor në theks prej toskërishtes, duke e bërë atë më të butë për veshin. Zanoret hundore zëvendësojnë thuajse plotësisht tingullin e theksuar "ë" që në gegërishte figuron si shkronjë për zgjatjen e zanores paraprijëse dhe shpesh quhet "e pa zâ" (e pa zë). Kur "ë"-ja shkon e patheksuar në toskërisht, në gegërisht ajo zgjat zanoret paraprake.

Rotacizmi

Kjo është një teori shumë e mbështetur nga studimet. Shihet, për shembull se rotacizmi “n” në “r” ka ndodhur e jo “r” në “n”, çka dëshmon se gegërishtja ka ruajtur më shumë elemente të shqipes së vjetër. Këtë e zbulojmë prej fjalëve latine si psh. “virgin-” që në gegërishte sot është “virgjin” dhe në toskërisht/standard “i/e virgjër”, “inimicus” e gjetur në gegërishte si “anmik” dhe e transformuar në toskërisht/standard si “armik”.

Përdorimi letrar

Dokumentet më të vjetra të shqipes janë shkruar në gegërishte. Këto përfshijnë "Formulën e pagëzimit" të Pal Engjëllit, "Mesharin" e Gjon Buzukut, "Çetën e profetëve" nga Pjetër Bogdani, veprat e Pjetër Budit, Frang Bardhit etj. Në gegërishte u shkruan edhe kryevepra të letërsisë shqiptare si "Lahuta e Malcís" e Gjergj Fishtës, si dhe u kodifikua Kanuni i Lekë Dukagjinit nga Shtjefën Gjeçovi.

Përveç se flitet nga shqiptarët gegë, gegërishtja ka qenë dialekt zyrtar në Shqipëri para Luftës së Dytë Botërore dhe në Kosovë deri më 1968. Shumë mërgimtarë shqiptarë gjatë diktaturës komuniste në Shqipëri kanë vazhduar ta përdorin gegërishten në letrat e tyre. Sot gegërishtja përkrahet si dialekt dhe përdoret aty-këtu nga gazeta "Java" në Kosovë. Botuesi i saj, Migjen Kelmendi, është një nga ideatorët për zyrtarizimin e gegërishtes së paku në Kosovë, mirëpo figura e tij është kritikuar për nxitje të përçarjes kombëtare. Të tjerë përkrahës të gegërishtes janë kryesisht letrarë nga Shkodra, një nga qendrat e përdorimit dhe zhvillimit të gegërishtes gjatë historisë.

Migjen Kelmendi dhe Gjuha e zyrtare
Ideja për zyrtarizimin e gegërishtes, kudoqoftë, si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë, jo që duhet kritikuar, natyrisht pa fyer as Migjenin as Nexhmedinin, as të tjeret që mendojnë ndryshe, por kurrsesi nuk duhet te pajtohemi me nje ide të tille, kjo vërtet do ishte nje përçarjes kombëtare. Mendoj, se nese asgje nuk ka arritur shqipatria ne teresi, gjate udheheqjes se komunisteve, me unifikimin e gjuhes shqipe, tregon se ajo udheheqje nuk ka qene antishqiptare, siç po e emërojnë-etiketojne një pjesë e madhe intelektualesh.Me unifikim e gjuhes shqipe, jane vure themelet e bashkimit te kombit-idesë së shenjtë te Rilindasëve-Profetëve shqiptarë. Andi Ballshi

Shembuj dhe krahasime

(1) Shtjefën Gjeçovi, Kanuni i Lekë Dukagjinit, Shkodër: 1933

Burri a' në detyrë:
a) me u përkujdesë per veshë e mathë e per gjithshka të lypet per me mbajtë jeten;
b) me ruejtë nderen e grues e mos me e lânë me u ankue per kurrnji nevojë.

Në standard:
Burri është i detyruar:
a) të përkujdeset për veshmbathje e për gjithçka që lipset për ta mbajtur jetën;
b) ta ruajë nderin e gruas e mos ta lë të ankohet për asnjë nevojë.

(2) Këshilli Populluer i Komunës së Prishtinës, Prishtina (monografi), 1959

Gjatë pesëmbëdhetë vjetve të fundit janë investue mjete bukur të mëdha për objekte të ndryshme komunale. Qysh në vjetin 1946 rinija ndërtoi rezervoarin e madh për ujsellësin e qytetit dhe Prishtinës iu sigurue kështu për herë të parë uji i shëndoshë për pije. Kapaciteti i ujsjellësit ishte 15 litra në sekndë. Prej asaj kohe ujsellsi u zgjanue dhe modernizue vazhdimisht dhe tash për çdo sekondë jep nga 30 litra ujë.

Në standard:
Gjatë pesëmbëdhjetë vjetëve të fundit janë investuar mjete bukur të mëdha për objekte të ndryshme komunale. Qysh në vitin 1946, rinia ndërtoi rezervarin e madh për ujësjellësin e qytetit dhe Prishtinës iu sigurua kështu për herë të parë uji i shëndoshë për pije. Kapaciteti i ujësjellësit ishte 15 litra në sekondë. Prej asaj kohe ujësjellësi u zgjerua dhe modernizua vazhdimisht dhe tani për çdo sekondë jep nga 30 litra ujë.

Dialekti Toskë ose toskërisht është njëri nga dy dialektet e gjuhës shqipe, që flitet në jug të Shqipërisë, në një pjesë të vogël të Maqedonisë, në Greqi dhe në Italinë jugore nga arbëreshët. Kufiri në mes të gegërishtes dhe toskërishtes është Lumi Shkumbin që përshkon Shqipërinë e Mesme nga lindja në perëndim.

3 gjera :

-Dokumentet e mesjetes jane shkruar ne Arberisht, jo ne Shqip. Dokumentet e para ne Shqip vijne vetem ne fillim te shekullit te XIX me Vizionaret Mysliman shqiptar qe donin nje Shqiperi Perendimore.

-Lyp> Duhet(jo lipset)

-Qysh> që(jo "qysh duhet" ne toskerisht, por "që duhet")

--

Shumica e kosovareve si puna jote quajne Toskerisht, Gegerishten e Shqiperise

--

Teme pa vlera, akoma nuk e kam kuptuar pse eshte hapur edhe c'qellim ka?

[dias10]

Dokumentet e mesjetes jane shkruar ne Arberisht, jo ne Shqip. Dokumentet e para ne Shqip vijne vetem ne fillim te shekullit te XIX me Vizionaret Mysliman shqiptar qe donin nje Shqiperi Perendimore.

Arberishtja dhe shqipja jane e njejta. Arberishtja eshte nje emer tjeter i shqipes, per periudhen historike kur shqiptaret e identifikonin veten me arber. Pra pavaresisht emrit, kombi dhe gjuha jane te njejta dhe jo thjesht te prejardhura. Shqipja dhe shqiptaret jane ne brazden natyrale te atyre shqiptareve dhe asaj gjuhe qe ne ate kohe quheshin perkatesisht arber dhe arberisht. Kjo eshte arsyeja, qe kur ndodhen shkeputjet e pjeseve te kombit, si psh arbereshet dhe arvanitasit, ata vazhduan prape te theriteshin deri ne ditet e sotme me emrin e tyre te vjeter, pra arber-esh dhe Αρβαν-ίτες(arv[b]an-ites) dhe gjuha e tyre arberisht, por kjo nuk do te thote, qe ata, nuk kane folur e flasin SHQIP, dhe raca e tyre eshte e identifikueshme vetem me ate shqipe.

[dias10]

Dhe qe ti te mos te kesh asnje hezitim per kete, une po te sjell nje poeme te sulioteve, te cilet e therresin gjuhen e tyre arberisht, por qe ne fakt eshte thjesht emri i vjeter i shqipes, varianti letrar i te ciles ndodhet ne te djathte te cdo vargu.
Nuk duhet harruar qe arberishtja e sulioteve eshte ne dialektin cam:


Të këndonnë ndë arbërishte, -Të këndojmë në shqip,
Ç' ishtë gluhë trimmërishte, -që është gjuhë trimërie,
Ç' eflit nafarhu Miauli, -që e fliste admiral Miauli,
Bocari, dhe gjithë Suli. -Boçari, dhe gjithë Suli.

I
Duav diev ndë mal, -Doli dielli në mal,
si të pa siprë ndë kal,- si të pa sipër në kalë,
ufsheh bërdha ndë në re,- u fsheh brenda në re,
të ndritonjësh ti ndë dhe. -të ndriçohesh ti në dhe.
------
Kur ti vinje ka Tatojë, Kur ti vije nga Tatoi,*
Hëna dil ka Jmitojë, Hëna dilte nga Imitos,*
tuke shtif sit' e te pa, duke hedhur sytë e të pa,
ndrito për mua ti të tha. ndriço për mua ty të tha.
-----
Drita je çë sperëndon, Drita je që s'perëndon,
lulea e lulevet çë mblon lulja e luleve që mbulon,
vendetë ka merudhi, vendet nga kundërmimi,
kado vete e kado rri. nga do vete e nga do rrish.
-----
Parnithi një krino nxuar, Parnis* një zambak nxori,
e ka marudhia e hovë, e nga aroma e hollë,
erdh një Dhuk' e na emuar, erdhi një duk dhe na e mori,
e ekev ndë Peterhovë. dhe e çoi në Petërburg.
-----
Lulea e lulevet me fletë Lule e luleve me fletë
bërdha ndë pallat jë vetë, brenda në pallat je vetë,
kur hin bërdha ndë një gardh, kur hyn brenda në një gardh,
ka gjithë luletë ti sbardh. nga gjithë lulet ti zbardh.
-----
Drita luan ndë diamant, Drita luan në diamant,
çel e shqep ndë një perlandë, çel e shqep në një perlandë,
bërdha ndë si tënd çë luan; brenda në sy tënd që luan?
edi vetëm' aj çë ruan, E di vetëm ai që ruan,
të sglidh më të mirën' vajzë të zgjedhë më të mirën vajzë
për ti shkon ndë glisht' unazë. për ty shkon në gisht unazë.
-----
Ketu e tri milë vjet, Këtu e tremijë vjet,
vasillopuv nëk' uvjet, princeshë nuk u gjet,
të mos ngjitej ati lart, të mos ngjitej atje lart,
të shih Lenënë ndë Spart. të shihnin Lenën** në Spartë.
-----
Lenënë çë njer pastaij Lenën që njeh pastaj
ka të bukurit' e saij, nga të bukurit e saj,
një çë dh' asajë i pëlqev një që asaj i pëlqeu
vasillopuv e rrëmbev. princi e rrëmbeu.
-----
Pastaij ka tri milë vjet, Pas tremijë vjetësh,
na uleshe ti ç' i glet na uleshe ti që i ngjan
Lenesë, ndë kurm ndë si, Lenës, në trup, në sy,
ndë t' ecurë ndë bukuri. në të ecur në bukuri.

-----
Ndai menate del një ifth, Ndaj me natë del një yll,
çë strros natën' e embif, që shtron natën e mbyll,
për posh dheft' e sjell ditë, për poshtë dheut e sjell ditë,
pra ja thonë 'Afrëditë. pra ja thonë Afërditë.
-----
Ti je aij ifthi çë na sjell Ti je ai yll që na sjell
ditënë kur del si diell, ditën kur del si diell,
ka pallati, e na rruse nga pallati, e na zbret
ndë në horë, si një nuse, në qytet, si një nuse,
me të tëmë me të tatë, me të tëmë me të tatë,
e të mblonmë me uratë. e të mbulojmë me uratë.
........ ...... ...... .......

Shkruajta ndë 26 E shkruajta në Marsit 1889 ndë Pire. 26 Mars 1889 në Pire.
(POEMA KA 430 RRESHTA, Kjo eshte e shkurtuar)

[s0ni]

Po ndryshimi midis "A" dhe "O"-se nga vjen?

Pershembull, nana---nona
e bana kete pune-----e bona kete pune
vathet-----vëthet

Shume here ne te folur une perdor A-ne ne vend te Ë-se (letrare) apo O-se qe perdorin disa veta.

[i/regjistruar]

-Lyp> Duhet(jo lipset)
-Qysh> që(jo "qysh duhet" ne toskerisht, por "që duhet")
Shumica e kosovareve si puna jote quajne Toskerisht, Gegerishten e Shqiperise
Teme pa vlera, akoma nuk e kam kuptuar pse eshte hapur edhe c'qellim ka?

Tema ka vleren e saje, per tipa si ti, qe u flet bitha (Gjirokastitshe) = ***** (Gjuhe Standarte) ne ven te gojes.

Edhe nje Buf po ta lexoje se ç'far eshte shkruajtur aty e kupton shume mire qe i jep shpjegimet ne gjuhe standarte, atyre fjaleve qe ti ke cituar.

s'jam Shqiptar nga Kosova, por Shqiptare lind e rritur diku aty afer Pyllit te Dajtit,

dhe meqe ra llafi ne keto brigje rreth fjales Pyll, ne gjuhe (dialekt) Standart, fjalen PYLL e shqiptojne siç shkruhet.

si pershembull, PYETE DJALIN, DO TE SHKOJE NE PYLL ?
ne Gjirokaster tingellon tjeter per tjeter, PIETE DJALIN EEE, DO TE VESH NE PILL MO ?

[i/regjistruar]

Po ndryshimi midis "A" dhe "O"-se nga vjen?

Pershembull, nana---nona
e bana kete pune-----e bona kete pune
vathet-----vëthet

Shume here ne te folur une perdor A-ne ne vend te Ë-se (letrare) apo O-se qe perdorin disa veta.

''A'' ashtu sidhe ''ME'' jane pjese Infinitive, karakteristike e dialektit Geg

Infinitiv(pa fund)=Paskajore(pa skaj)

Paskajorja ne Gegnisht ben, ME (PAS) ndersa ne Toskerisht ben PER TE (PASUR)
pra ME BA nuk tingellon bukur, me ritem.
BEJ jo vetem qe i ploteson, por Konvenon edhe me psikollogjine e kohes, si pershembull '' punen e sotme mos e ler per neser''

ME BA ka kuptimin edhe ME MOS ME BA KURR.

ndersa per te bere (BEJ) tregon diçka qe patjeter duhet bere, eshte nevoje, domosdoshmeri, etj.

[Gjinokastra]

Tema ka vleren e saje, per tipa si ti, qe u flet bitha (Gjirokastitshe) = ***** (Gjuhe Standarte) ne ven te gojes.

Edhe nje Buf po ta lexoje se ç'far eshte shkruajtur aty e kupton shume mire qe i jep shpjegimet ne gjuhe standarte, atyre fjaleve qe ti ke cituar.

s'jam Shqiptar nga Kosova, por Shqiptare lind e rritur diku aty afer Pyllit te Dajtit,

dhe meqe ra llafi ne keto brigje rreth fjales Pyll, ne gjuhe (dialekt) Standart, fjalen PYLL e shqiptojne siç shkruhet.

si pershembull, PYETE DJALIN, DO TE SHKOJE NE PYLL ?
ne Gjirokaster tingellon tjeter per tjeter, PIETE DJALIN EEE, DO TE VESH NE PILL MO ?

Jam nga Tirana me origjina fierake.

--

Aq dije sa ke te per gjuhen Shqipe, do te jepja minimum 15 vite emigracion. Apo e kam gabim ?

--

Une di te flas vetem Shqipe letrare, nuk di as Gegerisht e as Toskerisht.

--

Vazhdoj te mos ta kuptoj qellimin e temes?

--

@ Zeus

E di me e di, nuk thashe se jane dy gjuhe te ndryshme. Thjesht se me duket qesharake te perdoret fjala "Shqip" ne vend te fjales "Arberisht" per dokumente mesjetare.

[s0ni]

''A'' ashtu sidhe ''ME'' jane pjese Infinitive, karakteristike e dialektit Geg

Infinitiv(pa fund)=Paskajore(pa skaj)

Paskajorja ne Gegnisht ben, ME (PAS) ndersa ne Toskerisht ben PER TE (PASUR)
pra ME BA nuk tingellon bukur, me ritem.
BEJ jo vetem qe i ploteson, por Konvenon edhe me psikollogjine e kohes, si pershembull '' punen e sotme mos e ler per neser''

ME BA ka kuptimin edhe ME MOS ME BA KURR.

ndersa per te bere (BEJ) tregon diçka qe patjeter duhet bere, eshte nevoje, domosdoshmeri, etj.

Mire, por kete BEJ une mund edhe ta them BAJ varet me ke flas, nqs jane familjaret e perdor me A-ne, nqs jane njerez te tjere e perdor me Ë-ne. E ndryshoj nga situata.

Gjithashtu kame vene re qe disa veta Rr nuk e kane edhe aq te pronanciuar sesa une. Ne vend qe te thojne rrobat thojne robat. Po ky ndryshimi midis Geges e Toskes? oooo edhe ndryshimi une e shqiptoj ndrryshimi kur e them.

[dias10]

Po ndryshimi midis "A" dhe "O"-se nga vjen?

Pershembull, nana---nona
e bana kete pune-----e bona kete pune
vathet-----vëthet

Shume here ne te folur une perdor A-ne ne vend te Ë-se (letrare) apo O-se qe perdorin disa veta.

Diferencat dialektore konsistojne pikerisht ne diferencat mes zanoreve fluide, ose sic quhen ndryshe te ndermjetme. Dialekti geg eshte plote te tilla, kurse ai tosk tenton drejt zanoreve te plota ashtu sic mesohen ne shkolle.