Origjina e fiseve: Gashi, Berisha, Krasniqi..??

[policia911]

prandaj povete shqiperia keq

[Drenica 97]

A ka dikush harte si kan qen te shtrira fiset dhe si jane sot,cili ishte territori i Gashit,Krasniqit,Berishes etj,ndoshta fiset shqiptare nuk kan pase territor te caktuar,per dallim nga fiset izraelite te cilat kan pas territorin e tyre.Nese nuk kan pas territor mos ishin keto fise njelloje nomadesh blegtor .

[fegi]

http://img101.imageshack.us/content_...g&via=mupload#

[laburist]

Me pelqen tema dhe do ju bashkangjitem me nje pyetje: din gje dikush per fisin UKA ?

[getomental]

Shumica e Shqiptarve(90%) ne Fyrom jan Berish.

[fegi]

NGA HISTORIA E FAMILJES PALOKAJ TË GJURAKOCIT (E PJESËRISHME)



Prejardhja

Familja Palokaj e njohur në ketë trevë si Paloka i Gjurakocit e ka prejardhjen nga Kaçinari i Mirditës e ardhur në Rrafshin e Dukagjinit ne shekullin XVII e vendosur së pari në rrethinën e Gjakovës në fillim në Doblibare e më vonë në Skivjan të Gjakovës ku, sipas tregimeve të më të vjetërve atje kanë jetuar për “një faqe robi” ( një gjeneratë).

Më vonë kjo familje vendoset në Istog, por duke vërejtur se aty fryjnë erërave të forta, konsiderojnë se ai vend nuk është i përshtatshëm për të jetuar, andaj vendosen në Gjurakoc, tani komuna e Istogut, regjioni i Pejës, Republika e Kosovës.

Qëllimi i këtyre shpërnguljeve së pari nga Mirdita (e shqiptonin “Merdita”)ka qenë për shkak të luftërave dhe rezistencës ndaj pushtuesve të ndryshëm, kurse me vendosjen në Rrafshin e Dukagjinit prioritet ka qenë gjetja e vendeve më të përshtatshme për të jetuar ku kanë kërkuar tokë pjellore, ujë dhe kullosa.

Më vonë kësaj familje i bashkëngjitën edhe të tjera të fisit Kaçinar (Kaçinari nuk konsiderohet fis por një nga bajraqet e Mirditës, por ata veten e konsiderojnë si fis). Ky fisit shquhej për trimëri, bujari, dashuri ndaj njëri tjetrit si dhe punëtorë të zellshëm për të cilët kanë thënë “ata rrnojnë edhe në guri të thatë”, por i bashkojnë edhe fiset tjera duke u njoftuar dhe konsoliduar më qëllim të krijimit të bashkësive të forta për të jetuar dhe rezistuar luftërave shpeshherë të pakuptimta si dhe rezistimit të sundimeve të asaj kohe.



Të parë e kësaj familje

Mbiemrin Paloka e kanë trashëguar që nga Kaçinari ku në ato treva ende ka familje që e kanë mbajtur atë mbiemër. Mbiemri Paloka ekziston edhe në vende tjera në Kosovë dhe Shqipëri, por rrallë kanë diçka të përbashkët, por kanë edhe të afërt që nuk e mbajnë ketë mbiemër. Mbiemri i kësaj familje si “Paloka i Gjurakocit” ka kuptimin e një titulli ngjashëm me ndonjë familje aristokrate.

Të parët që kanë ardhur në këto treva kanë qenë Lleshi, Gjoka, Kola, Marku Preni etj. Për shkak të humbjes në luftime dhe sëmundjeve të asaj kohe, shumë nga kjo vëllazëri nuk kanë lënë trashëgimtar. Ndonëse kjo familje mburret me emrin e Pren Palokës duke konsideruar se ky ishte i pari i kësaj familje, faktet flasin ndryshe sepse Pren Paloka nuk ka lënë trashëgimtar, ndonëse të gjithë e kanë quajtur Baba Pren i cili ka mbetur legjendë sepse në momentin e vdekjes me rastin e rrëfimit të fundit prifti kërkon nga ai që pasurinë ti ia le kishës nga se aj nuk ka fëmijë, por Baba Pren i përgjigjet negativisht duke i thënë se të gjithë janë fëmijët e tij dhe nuk e falë asnjë pëllëmbë toke. Përndryshe Pren Paloka e ka trashëguar emrin e bakajtë Prenit të parë i cili ka vdekur duke luftuar në sarajet e Gjaovës, ku kishtë lënë gruan shtatzënë e cila lindi binjakët të cilëve ua lanë emrin Pren dhe Nokë. Asnjëri prej tyre nuk ka lënë trashëgimtar.



Trashëgimtarët

Trungu i familjes Palokaj ndahet në dy degë: ajo e Markut dhe e Kolës. Familja e Markut trashëgohet brez pas brezi prej djalit Mhillit, bijve të Mhillit Ukës, Gjergjit dhe Markut të cilët kanë lënë djem, nipa mbesa, stërnipa dhe stërmbesa.



Familja e Binakut

Kola tani ishte për një brez më i largët me vëllazërinë dhe për herë të parë vije deri tek ndarja e familjes. Djali i tij Uka ishte i martuar me Ruken nga Familja Zalli dhe patën shumë fëmijë të cilët vdiqën në moshë të re. Mbijetuan vetëm Binaku i cili ishte binjak me motrën Gjylen e cila nuk la trashëgimtarë, kurse motra tjetër Gjystja la vajzën Terezën e cila ka trashëgimtar në familjen Gegaj nga Gjurakoci.

Binaku e kishte emrin e pagëzimit Nikollë kurse gjithmonë e kanë quajtur Binak për shkak se ishte binjak me motrën, dhe gjatë jetës dhe pas vdekjes është i njohur si Binak Uka i Palokëvë. Gjatë sundimit otoman ky mbiemër nuk ka ndryshuar duke iu falënderuar vetë familjes si dhe priftërinjve të cilat në libra të pagëzimit, krezmimit dhe kurorës i kanë regjistruar me ketë mbiemër. Më vonë me kalimin e administratës në komuna ku si ofiqarë punon serbet tentuan qe ketë mbiemër ta shkruajnë si Palokiq ose Palokoviq, por pas shumë përpjekjesh dhe rezistimit ky mbiemër u kthye ndonëse disa pjesëtarë të familjes mbajnë mbiemrin Paloka kurse disa Palokaj, por kjo nuk ju pengon përveç në bazën e të dhënave elektronike në këtë kohë.

Binaku ishte i martuar me Lizën e cila rrjedhte nga familja Tanushi nga Brekova me prejardhje nga Mirdita, familje e njohur dhe e shquar për trimëri, bujari, besë dhe burrëri. Nga Binaku dhe Liza linden shumë fëmijë (11) nga të cilët mbijetuar djemtë Pashku dhe Leka si dhe vajzat Tonja dhe Gjystja, kurse të tjerët kishin vdekur si fëmijë. Vajza Tonja e martuar në familjen Nikollaj nga Budisalci ka lënë djem, vajza, nipa, mbesa, stërnipa dhe stërmbesa, kurse vajza Gjystja e martuar në familjen Prekaj në Stupë njashtu ka lënë djem, nipa dhe mbesa.

Pashku i martuar me Tonen e cila rrjedhë nga një familje shumë e njohur Pren Kolaj nga Budisalci kanë Djemtë Kolën, Prenin, Franen dhe Martinin dhe vajzat Zojen, Gjylen dhe Miren......

Leka i martuar me Janen e cila rrjedhë nga familja e njohur Prenaj nga Caraviku kanë lënë djalin Kristen dhe vajzën Rushen. Pas vdekjes së Janës Leka martohet me Hyken (emri i pagëzimit Gjyste) e cila rrjedhë nga Familja e njohur Bekaj nga Krysheva dhe me te ka djemtë Ndoun, Gjonin, Preken dhe Kenedin si dhe vajzat Leonoren dhe Violeten ....


Emrat: Mbarë familja Palokaj ka mbajtur një traditë në përtëritjen e emrave duke i trashëguar nga të parët e tyre. Këta emra kanë qenë autoktonë me përmbajtje krishtere shqiptare. Emri më i preferuar ka qenë Kolë (deri me sot është përtëritur shtatë here dhe tani një fëmijë mban ketë emër e po ashtu edhe emri Pren, si dhe emrat tjerë Llesh, Gjokë, Mark, Gjergj, Tush, Hil, Zef, Pash, Lekë etj. Ka edhe emra të cilët janë të përbashkët në të dy besimet siç janë: Ukë, Binak, Sokol, Gjylë, Mire, Hanë etj. Sot fëmijët pagëzohen me emra modernë më të ndryshëm. Ndonëse emrat dhe besimin e kanë mbajtur me besnikëri, kjo familje është e njohur për tolerancë fetare, kështu qe kanë nipa e mbesa të besimit mysliman por edhe martesa të përbashkëta.



Toponimet: Sipas katalogut zyrtar të emrave fshati quhet Gjurakoc. Disa e ka shkruar dhe shqiptuar Gjurakovc, Gjurakovac, Gurakoc etj. Nuk ka të dhëna të sakta për prejardhjen e emrit të këtij fshati, por nga shënimet të cilat i ka sjellë një prift i kishës së Zllakuqanit, ne ketë trevë kishin jetuar tre vëllezër me mbiemrin Koci: Gjergji i quajtur Gjurë, Toma dhe Preka. Prej emrit të Gjergjit quhet Gjurakoci, prej Tomës Tomoci dhe prej Prekës Prekalla. Sa janë të vërteta këto të dhëna i mbetet historianëve.
Fushat, malet, luginat etj kanë këto toponime: Fusha e Terezive (ku ndahet uji për ujitje me terezi), Rezishtat, Rrahishta, Gjiri i Mark Januzit, Lugu i Qel Isës (e shqiptojnë Lugu i Qelisë) Nermje Istogut (lumi Istog ndahet në dy degë dhe fusha ne mes quhet ashtu), Vau i Bacës Gjergj, Jazi i mullinit, Mullini i Palokve, Shpati i Binakut ku më vonë në atë shpat është vendosur kolonisti Velo Veshoviq nga Mli i Zi dhe deri vonë është quajtur Shpati i Velës, por ajo tokë është prapë ne pronësi të familjes. Ka edhe shumë toponime pothuajse të gjitha me emërtime në gjuhën shqipe.



Festat: Familja Palokaj i feston të gjitha festat fetare dhe si festë të fisit ka Shën Marinë e cila festohet me shtatë shtator dhe është trashëguar prej kohërave më të lashta. Gjithashtu festohen edhe festat kombëtare ku amanet i babës Pashk është Festa e Ditës së Flamurit 28 nëntori me të cilin flamur ka marshuar në sheshin e Tiranës si luftëtar i Brigadës së Tretë 1944. Ai Flamur është i gdhendur në ballinën e arkës së Nanës Tone dhe ruhet edhe sot. Gjithashtu në shenjë respekti Ditën e Bajramit nuk punohet por vizitohen kojshitë dhe ju urohet festa e njashtu kjo kthehet në mënyrë reciproke.
Ka edhe disa festime te rastit siç është Darka e Lamit, pagëzimi i fëmijës, të qethat (kur qetheshin delet në bjeshkë) etj.



Banimi: Mbarë familja Palokaj duke pasur edhe mundësi materiale, kanë jetuar në shtëpi komode për atë kohë, respektivisht në kulla prej guri e më vonë edhe prej tullave. Kullat i kanë ndërtuar mjeshtrit nga Dibra të cilët si shegertë kishin punëtorë nga Rahoveci e më vonë këta shegertë u bënë mjeshtër dhe ndërtuan shumë shtëpi e kulla ne ketë trevë. Kulla më interesante është ajo e Bibak Ukës (Palokaj) e ndërtuar në vitin 1924 nga mjeshtrit nga Rahoveci. Kjo kullë ishte moderne për atë kohë nga se kishte dritare më të mëdha, nuk kishte frenxhi për pushkë nga se në raste të mbrojtjes më nuk bënin punë dhe kishin ndryshuar kushtet e luftimeve. Po ashtu kulla kishte edhe dhoma më të mëdha dhe të ndriçuara mirë. Kjo kullë është ende në gjendje të mirë dhe e banueshme. Ka dy hyrje njërën për familje e tjetrën për miq ku kalohej përmes ahurit i cili u hoq nga se ashtu diktonin kushtet higjienike të banimit. Ishte kulla e vetme e cila kishte dhomat e shtruara në dysheme prej dërrasave.



Historia e Kullës: Si të kishte gojë dhe të flasë kjo kullë, do të kishte çka të tregoi, andaj është e pamundur të përshkruhen të gjitha ngjarjet dhe aktivitetet që kanë ndodhur në këtë kullë. Aty janë bërë dasma të familjes dhe mbarë katundit. Në këtë kullë kanë lindur shumë anëtarë të familjes. Në ketë kullë janë mbajtur edhe ngushëllime familjare dhe të katundit. Në ketë kullë janë bërë mobilizime për luftë, janë strehuar komitë e patriotë kombëtarë siç është Ndue Përlleshi të cilin e ka strehuar dhe ndihmuar Binak Uka duke e mbajtur natën në dhomë e ne rast rreziku ka pasur bunkerin i cili ekziston edhe sot nga i cili hyhet nga dhome përmes një dollapi ne dysheme. Po ashtu në ketë kullë ka qëndruar edhe atdhetari dhe patrioti Serafin Mazreku, vëlla i At Lorenc Mazrekut me shumë veprimtarë tjerë të cilët nga Shqipëria kishin sjellë libra dhe organizonin arsimimin e popullatës shqiptare duke e përhapur kulturën dhe arsimimin i cili ishte shumë i nevojshëm. Në ketë kullë janë pajtuar gjaqe dhe ngatërresa dhe është për tu mburrur se në mbarë fshatin e Gjurakocit as nga më të vjetrit nuk mbahet mend të ketë ndodhur ndonjë vrasje edhe pse ky fshat është më i madhi në Komunë.
Nuk duhet harruar edhe koha e aksionit të mbledhjen e armëve nga shqiptarët e Lugut të Drinit të cilët u thirreshin natën nga UDB-ja e Rankoviqit ku iu nënshtronin torturave më të tmerrshme. Ata njerëz vinin në këtë kullë, qëndronin deri në orën e caktuar dhe shkonin në stacionin e milicisë. Në orët e hershme të mëngjesit në stinën e dimrit me plot acar ktheheshin të rrahur dhe të rraskapitur ku plaku i kullës Babalok me të bijtë i ngjitnin në kullë duke i mjekuar dhe pastruar plagët. Ka pasur raste kur plaku therte dele dhe me lëkurën e tyre të njomë i mbështjelltë viktimat. Për këtë aktivitet i ra në vesh edhe UDB-së dhe Babalok (Binak Uka) pësoi vetë nga se u ftua edhe ai ne stacionin e milicisë ku u burgos dhe torturua për shkak të akuzave kinse edhe ai kishte armë.
Lidhur me historinë e kësaj kulle mund të flitet edhe më shumë e sidomos nga ata që këtu vet kanë përjetuar shumë ngjarje.



Personaliteti i Binak Ukës (Babalok): Binak Uka – Paloka (1892-1972) ka qenë i vetmi djalë i Ukë Kolës, nga trungu i te cilit sot janë afër 100 nipa, mbesa, stërnipa dhe stërmbesa. Ai ishte një njeri shtat mesëm me trup atleti, biond me sy karakteristik të kaltër. Nga pamja e tij nuk dukej se ishte shumë i fuqishëm, por kishte një energji të jashtëzakonshme dhe një shkathtësi të veçantë të cilën e dëshmon ngjarja kur gjatë luftës së dytë botërore kishte arritur që duarthatë ta çarmatoste ushtarin fashist i cili ishte venë në mbrojtje çetnikëve malazezë në Dobrushë dhe për t’ia shpëtuar jetën shokut të tij Mushak Bajramit ia rrëmben pushkën ushtarit italian dhe kështu shpëtojnë qe të dy. Ketë ngjarje e kanë rrëfyer Mushak Bajrami dhe Binak Uka si dhe dëshmitarë okular.
Bunaku shquhej më shumë për urtësi dhe bujari. Ndonëse ishte punëtor i zellshëm është për tu çuditur se si arrinte të merret me pleqnime e pajtime dukë gëzuar autoritet nga mbarë “mileti” dhe por këtë i ecte fjala. Ai ishte edhe mjeshtër preciz si marangoz, ndërtues i pajisjeve bujqësore etj. Ai shquhej shumë edhe për stilin e retorikës së odave me meseletë e tija të cilat kishin edhe peshën e vet. Shumë anekdota dhe mesele i ka krijuar vetë. Kur e Ftonin në pajtim të ndonjë ngatërrese thoshte: “Punën e madhe zvogloe e te voglen hupe krejt”, por edhe kur dikush e tepronte ai thoshte: “kur po keni me hanger diçka mirë nuk po me thirrni, e kur po hani m.. po me thirrni”. Pasi që kishte shumë tokë për të punuar angazhonte shërbëtorë të cilëve ua siguronte banimin në shtëpitë e ndërtuara enkas për ta. Ndaj shërbëtorëve (rrogëtarëve) kishte sjellje korrekte dhe kurrë nuk lejonte që dikush t’i ofendoi por i konsideronte si anëtarë të familjes duke mos i ndarë as nga sofra.
Binak Uka ka qenë i njohur edhe për një veti të çuditshme. Ndërmjetësonte si “dorëzan” (garantues) në shitblerje. Emrin e tij e përdornin edhe kur ai nuk ishte prezent por edhe e keqpërdornin, andaj shpeshherë vet paguante dorëzanini dhe për ketë kurrë nuk i binte pishman.
Mburremi me emrin e Bibak Ukës dhe me siguri se të tjerët qe e kanë njohur mund të tregojnë më shumë, andaj ju presim që të na shkruani.



Ruajtja e simboleve kombëtare: Si familje tradicionale Palokët i kanë ruajtur me besnikëri të gjitha traditat dhe simbolet kombëtare siç janë dialekti i gjuhës, veshmbathja, besa, mirësjellja etj. Vlen të theksohet se ruajtja e simboleve kombëtare siç janë flamuri e stema, ka qenë punë e vështirë dhe e rrezikshme, por megjithatë edhe sot ruhen simbole të tilla në arkë, djepa, pajë të nusërisë etj. Më se keqi e ka pësuar daja Zef Kola i cili është vrarë në vitin 1945 si nacionalist të i cili është gjetur edhe flamuri kombëtar, eshtrat e tij kurrë nuk janë gjetur, kurse familja e tij është persekutuar dhe tani nipat e tij gjinden në SHBA.



Mënyra e jetesës: Familja Palokaj si më e vjetra në këto treva ka më së shumti tokë dhe e terë pasuria është e vërtetuar në bazë të tapive. Vetëm Binaku kishte mbi 30 hektarë tokë. Shteti ia mori një sasi si maksimum i posedimit dhe ua dha kolonëve serbë e malazias, por prapë kjo familje ka në posedim 12 hektarë tokë pjellore dhe 12 hektarë pyll. Në fillim familja është marrë me punimin e tokës me mjete me të cilat dispononin në ato kohëra, por aplikimin e mjeteve moderne bujqësore fillon prodhimi intensiv, ngritja e fermave etj. Djemtë e Ukë Palokës kishin edhe mullirin me katër gurë i cili për atë kohë krahasohej me një fabrikë. Njashtu për mbajtjen e bagëtive familja ka pasur stane në bjeshkët e Istogut në lartësi mbidetare 1800m në Bajshe dhe Jerebi. Vendbanimi është elektrifikuar në vitin 1955, ekziston ujësjellësi e kanalizimi, telefonia fikse e interneti. Baba Pashk (i lindur me 1927) gjithmonë ka qenë njeri përparimtar dhe ndër të rrallët e arsimuar të asaj kohe dhe i pari që ka sjellë në fshat biçikletën, radion, televizorin, traktorin, automobilin e shumë mjete moderne duke qenë ambicioz dhe duke i dhënë vetes për detyrë qe të jetë gjithmonë i pari në përcjelljen e modernizimit.



Arsimimi: Në bazë të evidencave me të cilat disponon shkolla “Martin Camaj” në Gjurakoc është vërtetuar se qysh në kohën e Austro Hungarisë Tush Paloka kishte mësuar në atë shkollë në gjuhën shqipe. Më vonë të gjitha gjeneratat kanë vijuar shkollimin deri me tani. Sot kjo familje ka ekspertë e intelektualë të profileve të ndryshme siç janë:

1. inxhinier: (Kola, Vandolini, Agroni e Dubravka)
2. pedagogë: (Lushi, Toma, Martja, Petra)
3. ekonomistë: (Frana, Gjoka, Paloka, Krista).
4. arkeolog: (Deda).
5. juristë (Jasna).
6. gazetar: (Augustini, Toma).
7. artist të estradës (Viktori - Unikkatili)
8. si dhe shumë të tjerë të cilët janë duke i vijuar studimet në Republikën e Kosovës dhe jashtë vendit.

Hobi dhe sporti: Shumë anëtarë të familjes Palokaj e kanë pasion gjuetinë si sportin më të preferuar ndër shekuj. Gjuetinë e kanë trashëguar nga të parët dhe e kultivojnë brez pas brezi edhe sot. Në këtë sport janë të disiplinuar dhe këtë nuk e bëjnë për të siguruar ushqimin por nga pasioni. Në gjueti shkojnë në mënyrë të organizuar, kanë zagarë të racave të njohura dhe kujdesen për zhvillimin e fondit të shtazëve në mënyrë selektive. Për ketë kanë shpërblime dhe mirënjohje, sidomos Baba Pashk i cili për një kohë të gjatë ka qenë kryetar i Shoqatës së gjuetarëve në ketë komunë. Zakonisht gjuhën: lepuri, dhelpra, derri i egër, ujku si dhe shpendët thëllëza, pata e egër etj. Organizimi i gjuetisë i përngjan një rituali ku zgjedhet udhëheqësi, caktohet terreni, vendosën gjuetarët në pozicione, lëshohen zagarët, caktohet koha e takimeve etj. (ndoshta ky ka qenë inspirim i Kostandin Kristoforidhit për “Gjahun e Malësorëve” 1884) Gjithashtu merren edhe me peshkim nga se në këtë vendbanim ka shumë lumenj (Drini i Bardhë, Istogu, Lumbardhi etj). Peshkimi bëhet me rrjeta, grepa por më parë është përdorur drita me karbit dhe mënyra tjera të lejuara.
Nuk janë lënur anash as sportet tjera siç janë futbolli, basketbolli, volejbolli, atletika, shenjëtaria, noti etj. Ku ka edhe kampionë nga kjo familje.

Diaspora: Një numër i madh i familjes Palokaj jeton në diasporë në shumë shtete të Evropës e Amerikës. Ata kurrë nuk e kanë braktisur vendlindjen të cilën e ndihmojnë materialisht, ndërtojnë dhe kontribuojnë për zhvillimin e vendit, kurse në diasporë edukojnë fëmijët duke mos e harruar kulturën, gjuhën, traditat dhe kombin...

Linku. http://www.palokaj.com/foto.htm

[fegi]

Sipase Shkrimtarve antike tatuazhi kaqen tradite te Iliret,Thraket(tribalet) dhe pastaj ket ritem e kan edhe Fiset katolike shqiptare te Malesise se Madhe Fisi Kastrat,Shkreli,Hoti,Gruda,Kelmendi dhe fisi katolike i Dukagjinite i Pulatit ndersa te Muslimanet Shqiptar Hasi,Vuthaj etj.

[ylli55]

ju kisha lutur gjithe atyre qe dijne dhe dojne te me spjegojne per fisin gashi apo te me udhezojne ne botimet rreth ketij fisi
kam ba ca kerkime ne internet por jan fare te pakta keshtuqe ju lus kush te mundet te ndihmoj eshte i mireseardhur flm

[fegi]

Gjeje kete liber ndoshta Ke materijal per fisin Gashi


Avdyl SULA
PERLA – Revistë shkencore – Kulturore tremujore

2005

Botuesi: Fondacioni Kulturor “Saadi Shirazi” – Tiranë



Mbas librit në vargje “Tropoja ime”, botuar në vitin 1998, studiuesi Ibrahim Kadri Malaj del para lexuesit me një botim të dytë kushtuar vendlindjes së tij: “Tropoja në breza”, një libër etnologjik voluminoz prej 505 faqesh. Temë qendrore e këtij libri është gjenealogjia e 6 fiseve të mëdha, që përbëjnë sot rrethin e Tropojës, siç janë Gashi, Krasniqja, Bytyçi, Berisha, Nikajt e Mërturi. Ndërkaq autori pasqyron dhe prejardhjen e shtrirjen e disa degëzimeve fisesh të tjera, të ngulur prej kohësh në këtë trevë, sikundër janë bërbatasit , degëzim i fisit të Hotit, valbonasit e çeremasit si degëzim i fisit të Këlmendit etj.

Ky libër paraqet interes njohës e studimor dhe shpalos vlera të rëndësishme në disa rrafshe. Albanologë dhe dijetarë shqiptarë e të huaj kanë kryer studime e botime të shumta historiografike, etnografike, etnologjike etj. për shqiptarët, kanë bërë objekt dhe kanë trajtuar edhe gjenealogjinë e fiseve të veçanta. Madje albanologët austriakë Franc Nopça e Karl Steinmantz kanë bërë hulumtime dhe për ndonjë fis të krahinës së Tropojës, si të Nikajt e të Mërturit. Por këta autorë nuk kanë arritur të bëjnë studime sintetizuese, ku të paraqitej gjeneza e plotë me shtrirje dhe lidhje ndërkrahinore të fiseve. Ndërkohë studiuesi Ibrahim Malaj e ka jetësuar këtë për një nga trevat etnike shqiptare, Malësinë e Gjakovës (Tropojën) dhe fiset e saj në këtë libër. Ai ka hulumtuar hollësisht nga burime gojore e dokumentare prejardhjen, degëzimet, lidhjet e rrjedhën ndër shekuj të tyre në vëllazëri e breza. Autori kapërcen kësisoj zbrazëtinë e mangësitë e trashëguara dhe sjell një ndihmesë të çmuar në këtë fushë. Për të ndriçuar sa më qartë ecurinë e brezave, ai i studion ata në vijë vertikale, duke u ndalur në tri harqe kohore kyçe: brezat e sotëm, gjeneza e tyre deri tek i pari i vëllazërisë nga kanë marrë mbiemrin dhe është bërë degëzimi në familje të veçanta; të parët e farefiseve nga rrjedhin llagapet (mbiemrat) e lidhja e tyre me fiset e mëdha bazë, që zotërojnë sot në trevën e Tropojës; prejardhja dhe biografia e këtyre fiseve të mëdha deri në ditët e sotme.

Përveç shtjellimit të hollësishëm të këtyre çështjeve në çdo kapitull e nënkapitull, autori ka ndërtuar me figura dhe skema konkrete pemën gjenealogjike të secilit fis, katund e vëllazëri, çka ia shtojnë vlerat shkencore këtij libri, e bëjnë atë një vepër të vyer etnologjike dhe enciklopedike. Banorët e kësaj treve gjejnë aty rrënjët etnike të vetvetes, të familjes të vëllazërisë e të fisit prej të cilit rrjedhin; gjejnë aty degëzimet, por dhe pikëtakimet me fiset e tjera, lidhjet e gjakut ndërmjet tyre. Tematika e pasur që pasqyron kjo vepër, bën që vlerat e saj të mos mbeten në kufij krahinorë, përkundrazi ajo paraqet interes për albanologjinë në përgjithësi, për historianë, etnologë e dijetarë të fushave të ndryshme, veçanërisht të Kosovës dhe të rretheve fqinje, Hasit, Pukës, Malësisë së Madhe, Plavës e Gucisë.

Çdo fis, krahinë e popull ka një djep, një vatër, një truall natyror formimi si bashkësi njerëzore me tipare të dallueshme e të qëndrueshme. Autori sjell në këtë libër të dhëna gjeografike të shumta për trevën e Malësisë së Gjakovës, si pozicioni gjeografik i saj dhe i njësive etnografike e administrative që e përbëjnë atë, sikundër janë fiset, fshatrat e kryeqendra e rrethit, qyteti Bajram Curri; lartësitë e tyre mbi nivelin e detit, struktura gjeofizike e tokave, bimësia, kulturat bujqësore, traditat në kultivimin e tyre etj.

Këso dore ky libër merr dhe karakter enciklopedik, me njohuri gjeografike të përgjithshme dhe konkrete për këtë krahinë.

Brezat, vëllazëritë dhe në tërësi fiset e mëdha kanë përshkuar një rrugë të gjatë shumimi, zhvillimi e konsolidimi deri në ditët e sotme. Duke hedhur dritë mbi këtë rrugë qindravjeçare, studiuesi Ibrahim Malaj nxjerr në pah cilësitë karakteristike të tyre, kontributet që kanë sjellë në historinë e kulturën e përbashkët krahinore e kombëtare. Në këtë mënyrë ai rindërton sfondin historik të formimit të fiseve në Malësi të Gjakovës, pasqyron historikun e jetëshkrimin e tyre me detaje e të dhëna konkrete, si dhe rolin e figurave dhe të personaliteteve më të spikatura të kësaj treve ndër kohëra e në ngjarje madhore të historisë sonë. Kësisoj libri “Tropoja në breza” merr dhe natyrë historike e enciklopedike, me informacione të rëndësishme nga djeshmëria e kësaj krahine dhe e trevave perreth saj. Po ashtu ndriçimi i gjenezës së brezave e të fiseve, hedh dritë mbi procesin e myslimanizimit të popullsisë autoktone katolike të këtyre anëve nga pushtuesit osmanë. Krasniqasit, p. sh. del se para 10-11 brezash kanë qenë katolikë, se ata kanë një trung të përbashkët me banorët e Nikajve, të cilët edhe sot ruajnë besimin katolik ngaqë turqit nuk arritën të bëjnë islamizimin e tyre. Pra procesi i myslimanizimit në Malësinë e Gjakovës del se ka filluar rreth 350 vjet më parë.

Duke pasqyruar historinë e fiseve dhe gjeografinë e formimit e të shtrirjes së tyre autori ka shënuar edhe mjaft toponime e mikrotoponime, antroponime e patronime të cilat u paraqesin gjuhëtarëve një enciklopedi onomastike për rrethin e Tropojës.

Studiuesi Ibrahim Malaj, megjithëse i moshuar, duke punuar me vullnet e përkushtim atdhetar, ka mbërritur t’i japë lexuesit një vepër të vyer etnologjike dhe enciklopedike për fushat që përmendëm, për të cilat meriton përgëzime. Është e natyrshme që, krahas nxjerrjes në pah të vlerave të këtij libri, ka vend edhe për ndonjë vërejtje që mund të ndreqen në një ribotim të mundshëm nga autori. Tropoja përbën pjesën më të madhe të trevës etnike shqiptare, të emërtuar historikisht “Malësia e Gjakovës”, që ndodhet brenda kufijve të Shqipërisë shtetërore. Ndërkaq pjesa tjetër e Malësisë së Gjakovës vijon në anë të Kosovës, deri në afërsi të qytetit të Gjakovës. Fisi i Gashit vazhdon edhe gjeografikisht në atë anë, si në Batushë, Koshore, etj. Ndaj kur bëhen botime të kësaj natyre është mirë që të kenë objekt gjithëpërfshirës tërë Malësinë e Gjakovës, në kufijtë e saj etnografikë, pavarësisht nga ndarja politike që na kanë detyruar të tjerët. Gjithashtu fisi i Gashit, përveç përhapjes gjithandej Kosovës, ka degëzime edhe në Toplanë, Shllak e Has. Ndaj vepra do të dilte më e plotë nëse do t’i ndriçonte e shtjellonte trungun e këtij fisi dhe degëzimet e tij. Në ndonjë ribotim lexuesi do të priste argumentime më të plota faktike dhe dokumentare, ashtu si për fiset e Berishës, Nikajve e Mërturit, edhe për gjenezën e fiseve të tjera, të ndonjë fshati e vëllazërie etj. Autori mund të mënjanojë edhe disa zgjatje e përsëritje, që nuk sjellin ndonjë plotësim e veçanti në përmbajtjen dhe strukturën e librit.

Gjithsesi ky libër ka vlera shkencore të pamohueshme dhe pasuron bibliotekat e albanologjisë sonë, meriton vëmendjen e lexuesve dhe të studiuesve të kësaj fushe e më gjerë.

[safinator]

Gashi dhe Krasniqi jane fise te Malesise se Jakoves.
Berisha eshte nga zona e Pukes por Coon thote eshte fisi me i vjeter Shqiptar qe njihet.

[mitjuk]

Sali berisha eshte fis i berishes pukes