Tragjasi dhe Muri i Berlinit

[Xhuxhumaku]

Tragjasi dhe Muri i Berlinit

Agron Alibali | 18/11/2009 | Komente


"Qetësi" do të shprehej në shqipe të pastër Ambasadori i Gjermanisë në Shqipër gjatë një veprimarie tetorin e kaluar duke i bërë me të drejtë thirrje sallës së zhurmshme shqiptare për më shumë respekt. E pra, larg nga pamjet e emisionit "Fiks Fare", qetësia ka tash 65 vjet që mbretëron në fshatin e vjetër të Tragjasit, në juglindje të Gjirit historik të Vlorës.


Duhen rreth 30 minuta për t'u ngjitur rrugës së pashtruar që gjarpëron nëpër kthesa e qafa duke lënë djathtas Kalanë e Gjon Boçarit ndërsa majtas Malin e Tragjasit dhe duke përshkruar vargje kodrash të ëmbla e të pasura me kullota, pyje, ullishta dhe pak tokë buke.


Tragjasi i Rrënuar


Me të vërtetë, pasi kalon qafën e fundit të shfaqet pamja trishtuese e vendbanimit krejt të rrënuar e të braktisur. Dikur këtu ka pasur jetë e begati. Gjen sot aty gjurmët e lagjeve të lashta, me shtëpitë karakteristike prej guri, krojin monumental, rrapin madhështor në qendër, varrezat,, etj.


Muret e gurta të Shkolla e Tragjasit mbeten ende në këmbë si provë e dëshirës së një populli për arësim. Pranë saj një pllakë varri shkruan: "ARIO JAUP FERATI, 1805-1880, PREHU I QETE SE AMANETI U MBARUA, NE VITIN 1900 VAJZA SUTA DHE NIPI JAUP SHKOLLEN E NDERTUAN, Nderime, Arësimtarët e kësaj shkolle."


Edhe sot, me 11 nëntor 2009, në përvjetorin Ditës Botërore të Veteranëve, Tragjasi mbetet i ngrirë në histori. Vendin e banorëve e ka zënë një tufë bagëtish që kullosin qetazi në bregoret përreth.


I djegur pjesërisht nga fashistët italianë me 7 gusht 1943 dhe përfundimisht nga nazistët gjermanë në 6 prill 1944, Tragjasi mbetet dëshmi e gjallë e sakrificave dhe qëndresës së një populli të vogël, që gjatë Luftës II Botërore diti ta rreshtojë veten krahas Aleancës Anti-Fashiste të SHBA-së, Britanisë së Madhe dhe Bashkimit Sovjetik.


Masakra e Tragjasit prej nazistëve u dokumentua edhe nga agjentët amerikanë të OSS-it (pararendëse e CIA-s), të hedhur në Shqipëri pranë Shpellës së Piratëve në bregun perëndimor të Karaburunit.


Të kërcënuar seriozisht nga gjermanët, oficerët e huaj iu larguan Bregut dhe u hodhën këtej Llogarasë në fillim të prillit 1944 të ndarë në dy grupe. Grupi i përbërë nga Tom Stefan, Anxhelo Mitro dhe Albert Toli u strehuan në Tragjas. Tjetri, i përbërë nga oficerët Hudson dhe Kukich, si dhe disa oficerë britanike, u strehua në Dukat. Mirëpo, me të mësuar se krahina do të sulmohej, oficerët aleatë u larguan me shpejtësi drejt Malit të Tragjasit. Rasti e solli që të dy grupet, pavarësisht dhe pa dijeninë e njeri tjetrit, të ishin dëshmitarë nga lart të masakrës së Tragjasit.


"Djegia e Tragjasit ndodhi të Dielën e Pashkëve të vitit 1944," dëshmon ish oficeri Hudson [www.talesofwar.com]. "Gjermanët vranë shumë nga pleqtë dhe të rinjtë e fshatit..." shkruan më tej ai. "Ishte një pamje e tmerrshme," thotë gjetiu ai. "Ne shikonim me dylbi djegien, shkatërrimin, ikjen me lemeri të njerëzve. Përveç ndonjë të shtënë pushke, largësia nuk na lejonte të dëgjonim thirrjet e banorëve për ndhmë apo dhimbjen e tyre të jashtëzakonshme. Nuk mund te benim dot asgjë për t'i shpëtuar ata." [James Hudson, Pas OSS, 2004].


Parku Historik i Tragjasit dhe Gjermania

.

Në cepin jugo-perëndimor të Shqipërisë ndodhet Parku Kombëtar i Butrintit, me vlera kulturore e historike të padiskutueshme për periudhën antike e mesjetare të vendit. Mirëpo pse të mos ngrihet edhe Parku Kombëtar i Tagjasit, ku vizitorë e turistë vendas dhe të huaj të shikojnë sot dhe në të ardhmen rrjedhimet e brutalitetit dhe mizoritë e makinerisë ushtarake naziste dhe sakrificat e një populli liridashës?


Sigurisht për këtë do të duhej fillimisht asfaltimi i rrugës si dhe një projekt i plotë. Ndofta i tillë është projekti i fundit i një firme italiane, miratuar nga organet vendore në Vlorë, por nuk jemi të sigurtë se ky i ruan vlerat e rralla historike të Tragjasit.


Gjithsesi, ndofta financimi mund të vinte nga Ambasada e Gjermanisë në Tiranë , por ju lutem, jo në formë kedie. Edhe pse nuk jemi të qartë nëse apo si është zgjidhur problemi i dëmbshpërblimit të Luftës, kuptohet që Gjermania e sotme s'mund të mbajë përgjegjësi për veprimet e Gjermanisë hitleriane. Mirëpo jo rrallë në rrethana të veçanta dhe si detyrim moral ndaj historisë dhe viktimave, qeveri të ish-vendeve shkaktare kanë financuar falas projekte me karakter humanitar, kulturor e historik në kujtim të ngjarjeve të caktuara dhe viktimave të tyre.


E pra, asfaltimi i rrugës deri në Tragjasin e rrënuar, rindërtimi i shkollës e kthimi i saj në muzeum, dhe rehabilitimi i qendrës me krojin dhe rrapin madhështor monument kulture i kushtojnë fare pak Gjermanisë së sotme. Aq sa mund t'i kushtonte fare pak edhe ngritja falas, dhe jo me kreditë e KwF-së , të një qendre moderne shëndetësore dhe shkolle fillore e të mesme për banorët e Tragjasit të Ri apo të Poshtëm.


Ky do të ishte gjest i vullnetit të mirë i Gjermanisë së sotme moderne, demokratike dhe të begatë ndaj kujtimit të jetës dhe banorëve të një fshati të vogël të Shqipërisë, në thelb të të cilit do të ishte mesazhi "kurrë më"!


Kuptohet që nisma të tilla me kuptim të madh simbolik, por edhe thelbësore për marrëdhëniet dypalëshe burojnë dhe finalizohen nga Ambasada Gjermane në Tiranë.


Roli i Diplomatëve në Marrëdhëniet Dypalëshe


Përgjithësisht diplomatët e huaj krijojnë lidhje të veçantë me vendin pritës. Eshtë normale që ata mund ta duan atë, të jenë neutralë ose të mos e pëlqejnë fare.


Në njërin skaj të kësaj sjelljeje ndodhet ajo çka quhet klientitis, d.m.th diplomati i huaj bie aq shumë në dashuri me vendin pritës a "klient" sa në veprimtarinë e tij zyrtare anon më shumë kah pikëpamjet dhe qëndrimet politike të pritësit se sa të vendit të vet dërgues.


Një shkallë më poshtë, çka është edhe rasti më i zakonshëm, gjejmë kryesisht diplomatë miqësorë me vendin pritës, por që raportojnë me objektivitet për qendrën.


Më tej vijnë neutralët, d.m.th. diplomatët me qasje as pozitive e as negative ndaj vendit pritës, i cili për ta është thjesht stacion i përkohshëm në karrierën diplomatike, ku ata bëjnë detyrën dhe kaq.


Më poshtë vijnë diplomatët që janë të ftohtë ndaj vendit pritës. Ndryshe nga neutralët, këta e shikonë atë si stacion të mërzitshëm në karrierën e tyre, prej nga do të donin të largoheshin sa më parë.


Duhet pranuar se në grupin e "neutralëve" dhe "të ftohtëve" bëjnë pjesë mjaft diplomatë të vendeve perëndimore të akredituara në Tiranë.


Në kategorinë më të fundit futen diplomatët, që po i quajmë me diplomaci si "jo-miqësorë".


Shtrohet pyetja se ku hyn Ambasadori i Republikës Federale Gjermane në Tiranë?


Shohim kohët e fundit mjaft dalje të tij publike, ku janë mbajtur qëndrime për ngjarje të ndryshme të jetës politike të vendit, si dhe janë dhënë shpjegime të hollësishme rreth procedurave në BE, që vonokan hapat integruese të Shqipërisë. etj. Duhet pranuar se, edhe pse kritike, shpesh qëndrimet e tij janë të drejta. Për shembull. kur ambasadori gjerman kritikon korrupsionin, apo lëvizjet e pafund në administratë, sigurisht që ai duhet mbështetur,


Mirëpo, në një rast ai la të kuptojë se mbështeti ndryshimet e fundit kushtetuese, edhe pse subjekte vendase kërkonin mbajtjen e referendumit kushtetues dhe madje çështja shkoi deri në Gjykatën Kushtetuese...


Ndofta për t'i dhënë përgjigje pyetjes së mësipërme do të na duhej të përmendnim pa koment një fakt të përcjellë nga një burim i mirëinformuar.


Ishte nëntor i vitit 2007. Shqipëria përgatitej të kremtonte 95 vjetorin e Pavarësisë. Festime të mëdha ishin parashikur në protokollin qeveritar, por edhe nga vetë populli. Pikërisht kur prania në vendin pritës ishte më se e domosdoshme, Ambasadori i Republikës Federale të Gjermanisë në Tiranë gjen rastin dhe merr pushimet...


Marrëdhëniet Gjermano-Shqiptare


Raportet me Gjermaninë, si vend me peshë të madhe politike e ekonomike, janë mjaft të rëndësishme për Shqipërinë. Po ashtu, Gjermania deklaron se mbështet "fuqishëm" integrimin evropian dhe se ka dhënë ndihma të mëdha ekonomike per vendin.


Sigurisht, shqiptarët janë mirënjohës ndaj këtyre akteve miqësore. Megjithatë, do të ishte gabim të mendohej se vëmendja gjermane mbetet e fiksuar në dheun e Arbërit apo se Shqipëria nuk ia ka kthyer disa favore Gjermanisë.. Nuk mund të mos përmendim këtu koncesionin tejet favorizues për aeroportin e vetëm ndërkombëtar të vendit. Ndofta publikut shqiptar duhet t'i thuhet me transparence se sa janë fitimet e konsorciumit gjermano-grek që administron aeroportin? Mendohet se keto fitime janë të tilla sa, po të mbetej aeroporti nën administrimin shtetëror, ndofta të ardhurat e pëftuara prej tij do ta zbutnin ndjeshëm deficitin buxhetor prej 10 miliard lekësh të shpallur në shtator nga Ministri i Financave, duke ruajtur kësisoj vendet e punës të mijëra punonjësve të administrates që presin t'i humbin ato.


Sikurse aeroporti, kompani të tjera gjermane kanë fituar projekte të mbështetura në hua të Bankës Botërore, si p.sh. në fushën e administrimit të ujërave, projekte që kanë marrë vlerësime minimale nga vetë kontrolli i brendshëm i Bankës. Për të mos përmendur bankën KwF, që jep kredi dhe vjel interesa për projekte të cilat fare mirë mund t'i financonin vetë institucionet shqiptare. Duke patur parasysh krizën e madhe ekonomike dhe si gjest i vullnetit të mirë në mungesë të reparacioneve formale. ndofta KwF mund t'ia falte kreditë dhe interesat e shumta popullit shqiptar,


Një tjetër "shembull" i asistencës perëndimore (kryesisht gjermane) në Tiranë është edhe i ndihmës juridike Euralius, i cili "mbështetet fuqimisht" nga qeveria gjermane. Mirëpo efektiviteti real i tij ndofta duhet analizuar me kujdes, sidomos për shkallën e angazhimit të specialistëve shqiptarë në raport me të huajt. Kjo e fundit vlen jo vetëm për rritjen e aftësisë administrative vendase, por edhe duke patur parasysh kritikën që shpesh populli u mvesh disa ndërkombëtarëve që pretendojnë se japin ndihma financiare, por në fakt shumica syresh janë vetëm kredi, dhe atë cka e japin me njërën dorë e marrrin me tjetrën, që reflektohet sidomos tek pagat e larta të punonjësve të huaj, ndërkohë që për të njëjtën sasi parash mund të angazhohej me sukses personel cilësor vendas, qoftë për të drejtën e brendshme, e qoftë për të drejtën evropiane...


Të kthehemi tek qëndrimiet e fundit të Gjermanisë për bllokimin e kërkesës së Shqipërisë për kandidim në BE. Shqiptarët do të konsideroheshin me fat nëse kancelarja Merkel do t'i kushtonte çështjeve të tyre më shumë se 10 minuta në muaj. Si kreu ekzekutiv i njërit prej vendeve më të fuqishme të botës, dita e punës e kancelares gjermane është e mbushur me probleme të shumta kombëtare dhe ndërkombëtare. Rrjedhimisht, shpesh problemet shqiptare i lihen diskrecionit të Ambasadorit gjerman në Tiranë. Eshtë ai që rekomandon qëndrimet politike zyrtare të Berlinit, madje edhe në rrafshin e BE-së. Pra, ka shumë të ngjarë që qëndrimi mohues gjerman ndaj Shqipërisë në BE të jetë i formuluar nga vetë Ambasadori në Tiranë.


Këtu s'do të kishte asgjë të keqe sikur diplomati me përvojë dhe i respektuar të ishte të paktën "neutral" apo edhe "i ftohtë". në shkallën e humoreve diplomatike. Problemi është nëse ai është jo-miqësor...


Ajo çka harron diplomati gjerman, por edhe ca burokratë në Bruksel a Berlin, është se çështja e kandidimit apo e vizave nuk prek klasën politike shqiptare, për të cilën ato mund të kenë njëmijë vërejtje apo kritika të mbështetura ose jo, dhe as "krimin e organizuar". Të dyja grupimet hyjnë e dalin lirisht në Evropë e Bashkuar.


Këto masa diskriminuese e përjashtuese godasin para së gjithash popullin e thjeshtë shqiptar, të izoluar nga regjimi komunist qysh prej vitit 1945 e deri pas rënies së Murit të Berlinit. Andaj nuk do të dëshironim që Ambasadori i Gjermanisë moderne e demokratike të ngrinte një mur të ri Berlini midis Shqipërisë dhe BE-së kundrejt një populli që meriton shumë më tepër se sa i njohin burokratët në Bruksel a Tiranë.

shqip.