Nė mbarė botėn u kremtua Shėn Valentini
Emri i Shenjtit pėrmendet pėr herė tė parė nė njė dokument zyrtar tė Kishės sė shekujve V-VI; nė njė dokument tjetėr tė shekullit VIII, shėnohet data e vdekjes sė Shenjtit, pėrshkruhen torturat qė pėsoi, prerja e kokės nė orėt e vona tė natės dhe varrosja.
Tekste tė tjera e pėrmendin Shėn Valentinin qė nė vitin 197, si qytetar e ipeshkėv i Ternit e, sidomos, si njeri i famshėm pėr shenjtėrinė e jetės, pėr bamirėsinė e pėrvuajtėrinė, pėr apostullimin e zellshėm e pėr mrekullitė. U burgos nėn Aurelianin Perandor dhe iu pre koka nė Romė. Ishte data 14 shkurt 273. Trupi iu mbart nė Terni, ku ndodhen edhe sot e kėsaj dite reliket e tij.
Shenjti nderohet si pajtor i tė dashuruarve. Pse?
Festa e ipeshkvit e martirit Valentin lidhet me festimet e lashta greke, italike e romake, qė organizoheshin pėr nder tė zotave paganė Panit, Faunit e Luperkut. Kėto festime lidheshin me pastrimin e arave dhe ritet e pjellorisė. Me qė nisen tė bėheshin tepėr tė shthurura, qenė ndaluar nga Augusti dhe Gelasi.Kisha i kristianizoi kėto rite pagane dhe e njohu Shenjtin si mbrojtės tė tė fejuarve e tė dashuruarve nė prag tė bashkimit me kurorėn e martesės e tė lindjes sė fėmijėve. Sipas legjendės, Shenjti martir, dashuronjės i trėndafilave, ua dhuronte kėto lule erėmira ēifteve tė fejuara pėr t'u uruar bashkim tė lumtur. Prej kėndej festa e Shen Valentinit ėshtė pėrplot me aromėn e trėndafilave, simbol i dashurisė ndėrmjet burrit e gruas. Vetė Zoti ėshtė dashuri. Nė dashuri gjinden paqja, bashkimi i familjes dhe i mbarė njerėzimit.
Historia e festės sė Shėn Valentinit
Festa e Ditės sė Shėn Valentinit mendohet tė ketė origjinėn nga festa e lashtė e Romakėve e quajtur "Lupercalia". Gjatė ditėve tė hershme romake, ujqėr tė egėr ulėrinin pranė pyjeve pėrqark. Romakėt i luteshin dhe i kėrkonin njėrit prej Perėndive tė tyre, Lupercus, tė largonte ujqėrit prej vendit tė tyre. Pėr nder tė Lupercusit mbahej njė festival mė 15 shkurt tė ēdo viti. Festivali mbahej si njė festė pranverore pasi kalendari i romakėve atėherė ishte i tillė qė Shkurti binte nė fillim tė pranverės. Njė prej zakoneve tė tė rinjve ishte "llotaria e emrave".Nė mbrėmjen e 14 Shkurtit, qė ishte mbrėmja e festivalit tė Lupercalias, emrat e vajzave tė reja romake shkruheshin nė njė copė letėr dhe hidheshin nė vazo. Ēdo djalė i ri tėrhiqte njė copė letėr dhe vajza qė kishte emrin nė atė letėr do tė ishte e zgjedhura e tij- his sweetheart- pėr atė vit.
Legjenda thotė qė kjo lloj feste u bė Dita e Shėn Valentinit sipas emrit tė njė prifti qė quhej Valentin, i cili ishte prift romak nė kohėn kur Kristianizmi ende ishte fe e re nė Romė. Perandori i atėhershėm, Claudius II, urdhėroi tė gjithė ushtarėt romakė tė mos martoheshin ose fejoheshin, pasi kjo do t'i bėnte tė rrinin nė shtėpi me gratė dhe fėmijėt, ndėrsa beqarė ata do e kishin mė tė lehtė tė luftonin luftėrat e Perandorisė Romake. Valentini e kundėrshtoi kėtė dekret Perandorak dhe nė mėnyrė sekrete kurorėzoi ēifte tė reja. Valentini u arrestua, u burgos dhe nė fund u dėnua me vdekje.
Valentini u ekzekutua mė datėn 14 shkurt, mbrėmjen e festės romake tė Lupercalias. Pas vdekjes Valentini, u shpall martir dhe Shenjtor dhe pasi Roma u kristianizua mė shumė, priftėrinjtė e posteve tė larta e lėvizėn datėn e festės pranverore tė Lupercalias nga 15 shkurti nė 14 Shkurt. Tashmė kjo festė quhet Dita e Shėn Valentinit, ku me tė drejtė festohet pėr dashurinė.
Perse e festojne myslimanet e Europes Shen Valentinin?
E ne arabi kush e feston arrestohen nga policia.
Krijoni Kontakt