Xhafer Ibrahim Deva (1904-1978)

[Preng Sherri]

Jo jo brari sa për Ty dhe ata si Ty akoma do t'i kishim në trojet tona serbin e titos e të krajlit e të rankoviqit e të millosheviqit. I vetmi je ti që vajton për luftën , i vetmi je ti që bë pyetje " kush u tha me formue ushtrin" e gjera tjera!
Po çka me i ba s'ka ma serbi edhe ne të dalqin medet nga kreja!
Finito ia kemi q.i atë nanë Serbis së Krajlit e Millanit e Sllobodanit dhe gjithë atyre shqipfolesve që janë kundra daljes dhe luftës së UÇK-ës!

[fegi]

IDRIZ LAMAJ: "Puto nuk ka asnjë fakt kundër Devës, ndaj e shan"
Më vjen keq që Zoti Puto, dhe jo vetëm ai, nuk po gjejnë forca që të shkëputen nga prangat e asaj ideologjije e të kuptojnë se kohët kanë ndryshuar, censura ka ikur dhe njerëzit e ngjarjet nuk mund të gjykohen më bardh e zi, si dikur. Keq për ta por keq dhe për publikun… Nga Gilmana Bushati
Intervistë me zotin Idriz Lamaj, studiues, publiçist, ish-gazetar i "Zërit të Amerikës", autor i librit "Xhafer Deva në dritën e letrave të veta…". Në këtë intervistë ai tregon të vërtetat e kësaj figure të rëndësishme të historisë së Shqipërisë, duke i dhënë një vlerësim pozitiv, ndryshe nga historiani Arben Puto, i cili në librin e tij "Lufta italo-greke. Diktatorë dhe kuislingë", e konsideroi atë si një ministër terrorist.
Z.Lamaj, cili do të ishte mendimi juaj për këtë përkufizim të zotit Puto, në lidhje me figurën e zotit Deva: "Në morinë e këtyre shkrimeve, bie në sy veçanërisht një tentativë mjerane, dëshpëruese për të rehabilituar emrin kobzi të Xhafer Devës, madje për ta ngritur në rangun e "kolosëve të mendimit"! I është atribuar një meritë e madhe që ka qënë "ministër i Brendshëm i qeverisë shqiptare" në Shqipërinë "e pavarur të gjermanëve?"
- Përkufizimi i mësipërm i zotit Puto, për figurën e Xhafer Devës, nuk më çudit aspak. Nuk është hera e parë që ai çvlerëson personalitete dhe ngjarje të ndryshme të historisë sonë. Kam lexuar shumë shkrime të tij, si botime të veçanta dhe "studime" të botuara në revistat "Studime historike" dhe "Nëntori". Çdo mendim që bie ndesh me shkrimet e tij, i bën hije. Ai ka qënë i privilegjuar në kohën e Partisë së Punës dhe është parë si penë e veçantë në hierarkinë e regjimit komunist. Me këto që po boton ai nuk bën gjë tjetër veçse po na bind edhe më tej se vazhdon të jetë i sunduar nga po ajo ideologji së cilës i shërbeu me përkushtim tërë jetën. Më vjen keq që Zoti Puto, dhe jo vetëm ai, nuk po gjejnë forca që të shkëputen nga prangat e asaj ideologjije e të kuptojnë se kohët kanë ndryshuar, censura ka ikur dhe njerëzit e ngjarjet nuk mund të gjykohen më bardh e zi, si dikur. Keq për ta por keq dhe për publikun, veçanërisht për brezin e ri, të cilit kështu po i serviren akoma në treg produkte të tilla të helmatisura, siç do ta konsideroja dhe librin e ri të zotit Puto.
Zoti Puto në librin e tij sjell në kujtesën e lexuesve deklaratën e zotit Uillson, Komandanti Suprem i Forcave Aleate të Mesdheut, që "çdokush që është me Gjermaninë naziste do të trajtohet si armik." A ishte armik zoti Deva?
- Kjo pyetje ka një përgjigje shumë të thjeshtë të cilën lexuesi shqiptar mund ta gjejë fare lehtë, mjafton të shfletojë dy libra të botuara gjatë Diktaturës, atë të Enver Hoxhës: "Rreziku anglo-amerikan për Shqipërinë" dhe të vetë Arben Putos: "Në analet e diplomacisë britanike". Shtjellimet e bëra në këto dy libra, për pyetjen e mësipërme, që ngjajnë si dy pika uji me njëra tjetrën, vërtetojnë më mirë se çdo koment tjetër se sa i lidhur ishte zoti Puto me strategjinë anti-amerikane të shokut Enver, madje i denjë për t'u quajtur mentor i tij. Më konkretisht. Dihet tashmë rreshtimi i shteteve apo dhe i forcave ndërluftuese gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe me këtë pohim të zotit Uillson, ai nuk na thotë ndonjë gjë të re. Por, Komandanti Suprem i Forcave Aleate të Mesdheut pohon dhe diçka tjetër, që zotit Puto nuk i leverdis ta citojë. Ai, pra zoti Uillson, për turpin tonë, vë në dukje se në Shqipëri nuk ka forca antigjermane, përfshi edhe komunistët, të cilët më shumë vrasin shqiptarët që nuk iu shkojnë pas se sa pushtuesit. Tashmë, nga mjaft autorë seriozë, është vërtetuar katërcipërisht se ajo luftë tek ne u shndërrua nga e "lavdishme Nacional-Çlirimtare", siç iu pëlqen ta quajnë zoti Puto e kompani, në Luftë të mirëfilltë Civile, vëllavrasëse. Në këto rrethana nuk është aq e thjeshtë të bësh vlerësime të tilla ekstreme, apo siç themi ne, të prera me thikë. Është e vërtetë se Deva qe ministër i Brëndshëm dhe se ka bashkëpunuar me gjermanët. Por tërë këto duhen parë në kontekstin e kohës. Vërtet se nazizmi gjerman i solli botës e, sidomos vetë Gjermanisë, tërë ato të këqija por, parë ngushtësisht në raport me Shqipërinë, ata kryen një sërë veprimesh që nuk mund të themi se ishin kundër interesave të popullit tonë, siç qe, fjala vjen, bashkimi i trojeve tona, një ëndër e hershme kjo e çdo shqiptari të ndershëm. U lejua shkollimi në gjuhën shqipe, gjë që s'kishte ndodhur më parë. Në atë periudhë, pati një zhvillim ekonomik të kënaqshëm, e kështu me radhë. Me këto, absolutisht nuk dua të rehabilitoj as edhe një grimë nazistët e tragjedinë që i shkaktuan ata botës mbarë, por e kishim fjalën për qëndrimin e Devës ndaj tyre. Pra, ai nuk bashkëpunoi me ta për interesat e veta e aq më pak për të dëmtuar Shqipërinë. Ai, si dhe shumë të tjerë në atë kohë, kishte bindjen se vendosja e regjimit komunist qe më i rrezikshëm për Shqipërinë se sa lufta ndaj një Gjermanie naziste që po tërhiqej e mundur. Mendoj se koha i dha më shumë të drejtë atij se atyre që e penalizuan. Këtë e pohon dhe ambasadori amerikan në Kajro, më 1944, duke ia përshkruar Departamentit të Shtetit, Xh.Devën dhe R.Mitrovicën, si "njerëz me reputacion që e kanë pranuar nga zori aleancën me gjermanët", kurse "në të vërtetë, - thekson ai, - janë miq të Anglisë dhe të Amerikës."
Përsa i përket pjesës së dytë të pyetjes tuaj, mund të them me bindje të plotë se ai qe një nacionalist i zjarrtë, një patriot i madh që shkriu tërë energjite e veta, fizike e shpirtërore, apo dhe materiale, vetëm në shërbim të Atdheut e të popullit. Mos të harrojmë se ai rridhte prej një familjeje nga më të pasurat e Kosovës dhe tërë atë pasuri që trashëgoi apo dhe atë që shtoi vetë më pas, e vuri krejtësisht në shërbim të Atdheut. A mund të quhet armik një person i tillë? Lexuesi le ta gjykojë vetë.
A i lejohet një historiani të përdorë në terminologjinë e vet fjalën "terrorist", pra që Xhafer Deva ishte një "ministër terrorist"? Si mund ta hidhni poshtë ju këtë terminologji dhe a ka dokumenta mbi të cilat mbështeten argumentat tuaja?
Një "historiani" si Arben Puto, në terminologjinë e tij, i lejohen shprehjet "terrorist", "tradhëtar", "kuisling", "mjeran", "mizor", "hipokrit", "i ndyrë", "shpifarak", "gënjeshtar", e sa e sa shprehje të tilla që mund të përmbajë Fjalori i Gjuhës Shqipe. Është një aksiomë e njohur prej kohësh: kur të mungojnë argumentat, në një debat shkencor apo dhe të zakonshëm, kalon në sharje apo dhe në përdorimin e forcës, po të ndjehesh më i fuqishëm fizikisht. Por, kur është fjala për një trajtim e vlerësim shkencor të ngjarjeve apo figurave historike, kjo nuk i lejohet një autori që pretendon se është serioz e i ndershëm. E thashë dhe më parë, se ai nuk është shkëputur dot nga ideologjia komuniste dhe dihet se historianët e mbrujtur me atë ideologji karakterizoheshin pikërisht nga një gjuhë e tillë. Jo vetëm kaq por, nga dëshpërimi i thellë prej dështimit me turp të ideologjisë së tij, ai humbet çdo lidhje me dokumentat e faktet dhe operon me shprehje të tilla që mund t'i dëgjosh edhe në rrugë. Ai harron se me këto epitete e shprehje i bën shërbimin më të keq si personalitetit të vet ashtu dhe gjithçkaje që boton. Lexuesi shqiptar, tashmë, nuk është më i detyruar të pranojë verbërisht gjithçka që i serviret, por ka mundësinë që të lexojë e të studiojë autorë të ndryshëm dhe të krijojë vetë bindjet për njerëzit e ngjarjet e së kaluarës.
Mund të jeni në dijeni në lidhje me akuzën që i është bërë historikisht zotit Deva, siç është masakra e 1944-ës dhe për këtë po ju sjell citimin e zotit Puto, marrë nga libri i tij: "Emri i itij është i lidhur me masakrën e 4 shkurtit në Tiranë, ku u vranë 86 qytetarë të pafajshëm. Më kot përpiqen ta lënë në heshtje këtë datë. Është një ngjarje që duhet të përkujtohet çdo vit për nder të viktimave." Cila është e vërteta për këtë masakër? Cili është roli i zotit Deva? A ishte e mundur që një shqiptar, siç ishte zoti Deva, të masakronte 86 bashkëkombas të tij?
-Për 4 shkurtin e '44-ës është folur e shkruar aq shumë, por e vërteta për ngjarjen akoma nuk është zbardhur siç duhet. Duke qënë kështu, dhe vlerësimi për të nuk është i saktë. Mjafton të përmendim numrin e viktimave që njëherë na del mbi njëqind; herë tjetër tetëdhjet, më pas dyzet, kurse në gazetën "Bashkimi" të shkurtit '45, pra një vit mbas ngjarjes, sillen emrat e vetëm nja njëzet e pesë vetave. Po të qe një tragjedi e atyre përmasave, siç propagandonin komunistët, vetë të afërmit e viktimave do të kishin dhënë emrat e tyre, gjë që nuk ka ndodhur, megjithëse pikërisht, në gazetën e mësipërme, të datës 3 shkurt 1945, në faqen e parë, me gërma të evidentuara, shkruhej: "Ftohen familjet, far e fis, ose shokët dhe çdo qytetar, që di emrat e martirëve të 4 shkurtit 1944 që t'i njoftojë brenda ditës së sotme, pranë Këshillit Nac.Cl. të qytetit të Tiranës". A ka dëshmi më domethënëse se kjo, që vërteton se vetë pushteti komunist, gjithë atë zhurmë për 4 shkurtin e kishte bërë për efekte emocionale që të trondiste popullin, në një kohë që nuk ishte as vetë në dijeni se sa qenë vrarë e kush qe vrarë?! Një saktësim i tillë nuk është bërë as sot e kësaj dite. Jo vetëm kaq, por ka dhe gafa të tjera, si p.sh. që në listën e të vrarëve qe raportuar dhe Ali Visha, emri i të cilit më pas del i gjallë e torturohet më 9 shkurt. Pra, ka shumë pasaktësira. Kjo na kujton shifrën e 28 mijë dëshmorëve që nuk është vërtetuar as përafërsisht e jo më aq sa është raportuar. Jo më pak e rëndësishme është të ndalesh edhe tek vetë të vrarët. E thashë dhe më parë se ishim në kushtet e Luftës Civile, vëllavrasëse. Dhe, siç ka thënë Dantoni i famshëm, "në luftë, si në luftë". Ndaj unë nuk mund ta mohoj se në ato vrasje ka përgjegjësinë e vet dhe Xhafer Deva, si ministër i Brendshëm. Por siç është pohuar bindshëm jo vetëm nga ai, por dhe nga dëshmitarë të tjerë, autori kryesor i asaj masakre ka qënë Xhelal Staravecka apo dhe Kadri Cakrani e ndonjë tjetër. Dhe a e dini se kush ishte ky Staravecka? Një ish-oficer, një nga ish-udhëheqësit më aktivë të forcave komuniste, krahas Enver Hoxhës e Mehmet Shehut, siç e pohon në kujtimet e veta Dushan Mugosha "Kur kam qënë në Shqipëri". Pas kapitullimit të Italisë Fashiste, Staravecka, kaloi në anën tjetër, duke iu kundërvënë komunistëve, me përdornin e metodave më brutale e torturave të tmerrshme ndaj kundështarëve të tyre. Nisur nga sa përmënda më sipër, vetvetiu lind pyetja: "Po a nuk ishin akte të mirëfillta terroriste dhe vrasjet e komunistëve ndaj njerëzve të pafajshëm, siç qe ajo e djalit të Isa Boletinit, Ademit, vetëm e vetëm se qe shef i xhandarmërisë së Shkodrës, nga Vasil Shanto, për të përmendur vetëm ndonjë rast? Po sa janë vrarë me urdhër të Enver Hoxhës gjatë Luftës e pas saj, a kanë të numëruar?! Dhe, ç'mjerim për ne, kur ka akoma njerëz që e quajnë figurë pozitive Enver Hoxhën apo dhe pasardhësin e tij, Ramiz Alinë, siç u pa në jehonën që iu bë nga media e disa politikanë, kur vdiq, pak kohë më parë? Në vend që historianët tanë të merren më shumë me shkaktarët e vërtetë të kësaj Lufte Civile, e sidomos me "komandantin legjendar", Enver Hoxhën, që i shkaktoi popullit tonë atë tragjedi të madhe, merren me disa episode të veçanta që, si çdo luftë tjetër, nuk i shmang dot edhe viktimat e pafajshme, nga të gjitha palët ndërluftuese.
Ndër faktet që sjell për të fajësuar zotin Deva, zoti Puto përmend dhe shkrimin në të përditëshmet e kohës: "Ishte një akt i kryer jo vetëm me gjak të ftohtë, por edhe me një "manifest" të terrorit në shtyp, me kryeartikullin e përmendur të gazetës "Bashkimi i Kombit", ditën e masakrës, më 4 shkurt. Ministri i Brendëshëm i bën apologji terrorit në masë, pa dallim. Është dora e tij që shkruan: "vetëm terrori është shpëtim"; "gjaku duhet të rrjedhë rrëke në rrugët e Tiranës nëse kërkojmë me rivendosë qetësinë"; "të veprojmë e të mendojmë se një ditë terrori siguron dhjetë vjet qetësie". Cili është mendimi juaj për sa më sipër?
- Më vjen keq të përdor ndonjë fjalë fyese, por gjithë sa thuhet aty nuk është e saktë. E para, shkrimi ka dalë me një pseudonim dhe jo me emrin e autorit të vërtetë që, siç del nga hulumtimet e mëvonëshme, ishte shkruar nga Dr. Xhelal Mitrovica, gazetar i njohur në kohën e vet, dishepull i Gjergj Bubanit e polemist i ashpër. Xhelali, të cilin e kam njohur mirë dhe vetë, më pas ka nxjerrë një gazetë në Australi, me të njëjtin emër: "Bashkimi i Kombit". Duke qënë kështu, nuk mund t'ia atribuojmë Devës tërë atë mllef të shprehur në shkrimin e cituar. Është e vërtetë se në atë që ndodhi, Deva kishte dhe arsye personale se i kishin vrarë të nipin, krejtësisht të pafajshëm, vetëm e vetëm se qe nip i tij, i cili kishte ardhur në Tiranë me punë e nuk merrej fare me politikë. Por, kam mendimin se Deva qe me aq personalitet sa ta përmbante veten dhe mos të binte në veprime të tilla të pakontrolluara e hakmarrëse. Me këtë nuk dua të them se vrasja e nipit nuk ka ndikuar për keq, se njeri me gjak e me nerva qe dhe ai. Po kështu dhe Kadri Cakranit, që përmenda më lart, i kishin vrarë dy djemtë, në një atentat të pasuksesëshëm ndaj tij. Gjithë ajo që thuhet për të, bazohet në dëshminë e ish-sekretarit të Devës, Isuf Shaban Deva, në hetuesi, që u arrestua në Zagreb nga UDB-ja jugosllave dhe iu dorëzua organeve të ministrisë së Brendshme të Shqipërisë, të cilët, pasi e detyruan me metodat më barbare, siç dinin veç ata, e pushkatojnë më 30 janar të 1947-ës. Duke qënë kështu, a mund të mbështetesh në dëshmi të tilla, kur dihet nga të gjithë se ato hartoheshin nga vetë hetuesit dhe viktimat detyroheshin me koburë tek veshi që t'i firmosnin?!
Sipas zotit Puto, Xhafer Deva nuk mund t'i shpëtojë gjykimit negativ, pra, që ka qënë një armik, vetëm e vetëm se ka qënë i strehuar në Amerikë, pasi, sipas historianit, atje janë fshehur me mijëra kriminelë lufte. Si qëndron e vërteta e vajtjes në Amerikë të zotit Deva dhe pse zoti Puto ka përdorur një përcaktim të tillë për zotin Xhaferr Deva?
-Përsa i përket strehimit të Xhafer Devës në SHBA, dua t'ju kujtoj se shumë personalitete të larta, burra shtetesh të Europës Lindore, vendet e të cilave u pushtuan nga komunizmi, jo vetëm u strehuan në Amerikë por zhvilluan aty një aktivitet të njohur kundër komunizmit ruso-sovjetik. Pas rënies së komunizmit, qeveritë demokratike, në shënjë mirënjohjeje, atyre iu ngritën edhe përmendore në vendet e veta. Devës ende nuk i është ngritur ndonjë përmendore në Kosovë. Por, duhet t'ju kujtoj se në Prishtinë, një rrugë kryesore mban emrin e tij. Në Mitrovicë, vend-lindja e vet, shtëpia e Devës është shpallur Muze. Kam dëgjuar se para shtëpisë së tij do të vendoset edhe një bust bronxi.
Në fund, historiani shqiptar, thekson se "nuk duhet të ndotet mjedisi i "kolosëve të mendimit" duke i vënë pranë një kuisling terrorist. Ç'është e vërteta, nuk është vetëm ky por, gjithsesi, është figura më emblematike e një bashkëpunimi kriminal e mizor me okupatorin gjerman", konkludon zoti Puto. Cili është kundërshtimi juaj dhe cilat janë ato prova që mund të risillni në kujtesën e historisë së shqiptarëve?


-Zoti Puto, po të shkruante ndryshe për Xhafer Devën do të bënte një sakrilegj të shëmtuar ndaj vijës së tij ideo-politike marksiste-leniniste. Deva ka shkruar vetë: "…Unë jam cilësue si kriminel Nr.1 nga komunistat dhe nuk turpnohem aspak që ata më quejnë kriminel nga pikpamja e tyne…"("Xhafer Deva në dritën e letrave të veta", Nju York 2002, f.175 ).
Në kujtesën e historisë së shqiptarëve, e ndjej për detyrë qytetare, të risjell Xhafer Devën organizues dhe udhëheqës të hekurt të Lidhjes së Dytë të Prizrenit në Atdhe, në emër të së cilës është derdhur një lumë gjaku për të mbetur Kosova e bashkuar me Shqipërinë; Devën organizues e hedhës të parashutistëve të parë kosovarë në Atdheun e tij etnik, mision ky i mbështetur nga amerikanët; Devën, themelues dhe drejtues të organizatës "Lidhja e Prizrenit në Mërgim", organizatë dinjitoze e mërgimtarëve kosovarë, e respektuar nga të gjitha organizatat nacionaliste shqiptare jashtë Atdheut; Devën në krye të tubimeve politike shqiptare të udhë-heqjes nacionaliste, në Aleksandri të Egjiptit, më 1949 dhe në Madrid më 1972; Devën kontabilist në Universitetin e Stanfordit, të qytetit Palo Alto të Kalifornisë, dhe referues në mbledhje të ndryshme akademike; Devën poliglot të përsosur shtatë-tetë gjuhësh; Devën, kokën e të cilit e kërkoi kryeministri i Serbisë gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe që e kërkuan edhe komunistët jugosllavë deri në vdekjen e tij; Devën udhëheqës klasik popullor, për të cilin, edhe sot, në Kosovë thuhet: "Në kohë të Xhafer Devës, në kohë të Shqipnisë."
Përfitoj nga rasti, në se më lejohet, të hap një parantezë të vogël. Unë kam patur mundësinë, apo dhe fatin e madh, do ta quaja, që ta kem njohur personalisht, direkt, zotin Xhafer Deva.
Një ditë, kur punoja në Komitetin "Shqipëria e Lirë", ndodhesha diku jashtë, në qytet. Më merr në telefon profesori i nderuar, Rexhep Krasniqi, kryetari këtij komiteti, dhe më fton të kthehem në zyrë për të takuar një mysafir jo të zakonshëm. Sa hyj brenda, shoh se në një karrige qe ulur një burrë i moshuar e thatim, me syze, me jelekun të hapur, se ishte vapë. Kur iu afrova për ta takuar, ai lëvizi nga vendi dhe m'u drejtua me shumë mirësjellje, për të m'u prezantuar, me këto fjalë: "Unë jam Xhafer Deva, "krimineli" i popullit!". Të them të drejtën, dikur, para se ta njihja vetë atë dhe veprimtarinë e pasur të tij në shërbim të Atdheut, edhe unë pata dëgjuar të flitej për të si "një katil, xhelat e injorant... ". Por, pas njohjes më të apo dhe rrëfimit të të tjerëve, si dhe nga dokumentat e shumta që kam shfletuar, si korrespodenca e tij e pasur etj., kam ndryshuar krejtësisht mendimin për të. Ishte aq njerëzor e i butë, aq i kulturuar e i sjellshëm sa të imponohej në çast. Mund të pohoj me bindjen më të plotë se ai mund të meritonte ndofta, çdo sharje tjetër, por veç kriminel e injorant jo! Nuk është qëllimi im që t'i dal në mbrojtje, se për të flasin veprat, dokumentat, një pjesë të të cilave ia kam botuar edhe unë. Por më vjen aq shumë keq, që për një kohë të gjatë mbi të kanë rënduar akuza të tilla sa të rënda aq edhe të pavërteta! E dhimbëshme, tepër e dhimbëshme! Dhe më e tmerrshmja: se për të gjitha këto qe i vetëdijshëm edhe vetë Xhaferi.
Zoti Lamaj, doja të dija, në kuadrin e rishkrimit të historisë dhe rivlerësimit të figurave që e bënë këtë histori, se çfarë vendi mund të zërë Xhafer Deva dhe çfar figure tjetër ka harruar dhe nuk e ka vlerësuar historiografia shqiptare?
Për vendin e Xhafer Devës në kuadrin e rishikimit të historisë, besoj se doli nga përgjigjet e mësipëme. Gabime apo dhe faje si të tij, kanë bërë edhe të tjerë që sot i kemi në piedestal. Jo vetëm tek ne po dhe në historinë botërore, si zor që të gjesh figura krejtësisht të pastra, pa gabime e faje. Krahas tij, ka dhe figura të tjera të lënë në heshtje, me pa të drejtë, të cilat duhet të zënë vendin e merituar në historinë tonë kombëtare. Shqipëria dhe shqiptarët po përjetojnë tani tranzicionin e vështirë, fundi i të cilit nuk i dihet. Por, zhvillimet e gjithanshme, përfshi edhe përpjekjet për të rivlerësuar historinë, janë premtuese. Kam bindjen se do të vijë dita që nxënësit dhe studentët shqiptarë do të kenë në çantat e tyre dhe tekstet e merituara të historisë, të hartuara nga historianë të mirëfilltë e të zhveshur nga mllefet ideologjike e partiake.Dielli

[Maqellarjot]

Per Xhafer Devistet:

Po mirë, për t’i bërë gjërat më të kuptueshme, le të provojmë për një çast ta shkruajmë historinë “nga ana tjetër”. Që t’iu bëjmë qejfin legalistëve sot, le të themi, për shembull, se Ahmet Zogu nuk tradhëtoi dhe nuk e braktisi popullin e vet më 6 prill 1939, por iku për të krijuar një qeveri shqiptare në mërgim dhe, prej andej, të drejtonte luftën e rezistencën antifashiste. Që të mos na zemërohen sot Balli Kombëtar dhe Dosti e Butka, të themi se Ali Këlcyra, Mustafa Merlika e Shefqet Vërlaci, rastësisht, krej rastësisht erdhën në Shqipëri tok me pushtuesit italianë, se ata nuk ishin hiç dakord me pushtimin, po s’kishin ç’i bënin Duçes dhe po punonin t’ia shkonin ujët nën rrogoz. Se qeveritë kuislinge që drejtuan këta zotërinj nuk bashkëpunuan për asnjë çast me fashizmin, po qanë natë e ditë hallet e popullit. Se lëvizjen kundër fashistëve italianë në fshatra e qytete nuk e ndezi Partia Komuniste Shqiptare, po Balli Kombëtar. Se udhëheqësi i luftës çlirimtare dhe i rezistencës antifashiste nuk ishte Enver Hoxha, po Mitat Frashëri. Madje, ky i fundit, ishte aq i madh e aq i zgjuar, sa t’iu jepte ujë në bisht të lugës edhe vetë italianëve e gjermanëve. Ai e drejtonte lëvizjen që nga Tirana, ditën pinte kafe e konjak dhe bëlbëzonte gjithë përzemërsi në tërë ato gjuhë të huaja me hierarkët më të lartë të fashizmit, për t’iu hedhur hi syve atyre, ndërsa natën lodhej e telendisej i gjori, se bënte planet e mëdha të luftës dhe jepte urdhëra që luftëtarët e pamposhtur balliste të hidheshin nga një betejë fitimtare, në tjetrën. Të themi se, në Pezë, nuk luftoi Myslim Peza, po Abaz Kupi, se batalioni ballist i Safet Butkës nuk dogji asnjë shtëpi, nuk grabiti asgjë në popull dhe nuk vrau asnjë partizan, po përkundrazi, ishin partizanët që iu ranë më qafë ballistëve të gjorë, aq sa Safeti u mërzit shumë nga kjo dhe nuk e deshi fare veten e i dha fund jetës në atë vendin që është turp të thuhet. Se Gjirokastrën nuk e çliruan partizanët, po martiri i madh Hysni Lepenica. Se në krye të demonstratave nuk ishin komunistët, se spiunët e fashizmit nuk i vrau Kajo Karafili, apo Myslim Keta po vetë Qazim Mulleti, me Xhafer Devën e Hysni Demën, se rezistencën antifashiste në Korçë nuk e drejtonte as më shumë e as më pak, po vetë Filip Toma babai shumë atdhetar i Pjeter Arbnorit qe ishte kryetar parlamenti, siç thonë, se këtij Filip Tomës ia donin punët e vështira te luftës të bëhej oficer e spiun i fashizmit dhe se komunistët u zilepsën nga bëmat e trimëritë e tij dhe e hoqën qafe nga frika e rivalitetit, se djemtë dhe vajzat e popullit nuk i burgosën e i vranë prapa shpinë dhe nuk i dënuan me plumb e me litar italianët e gjermanët dhe bashkëpunëtorët e tyre të stërnjohur, po vetë Enver Hoxha, që pas luftës të kishte një arsye më tepër për t’i akuzuar këta bashkëpunëtorë nga halli si tradhëtarë. Të themi se luftën për çlirimin e Tiranës dhe betejat legjendare në Jug e në Veri nuk i bënë partizanët, se Shkodrën nuk e çliruan këta më 29 Nëntor 1944, por e liruan gjermanët, ballistët e legalistët më 28 Nëntor 1944, se ishin këta të fundit që e ndoqën këmba - këmbës gjermanin gjer thellë në Jugosllavi...Ose të themi, në fund të fundit, se Mitat Frashërii dhe Hasan Dosti nuk bashkëpunuan hiç me zbulimet e huaja për të dërguar banda diversantësh në Shqipëri, se këta diversantët që iu digjej shpirti për mëmëdheun e skallavëruar nga komunizmi nuk erdhën këtu nga toka, deti e ajëri të armatosur deri në dhëmbë, por me tufa lulesh nëpër duar dhe se është bërë gabim, shumë gabim, që nuk janë pritur gjithashtu me tufa lulesh...

Kështu ua do oreksi disa forcave politike, kështu le ta shkruajnë ato sot historinë. S’ka gjë se fitimtarë ishin të tjerët, ani pse për këtë histori të lavdishme janë derdhur aq lumenj gjaku e djerse. Le ta shkruajnë dhe t’i pijnë lëngun! Po mirë, a e ha kush këtë çorbë të prishur, a e beson ndonjë njeri me dy pare mend në kokë këtë farsë politike, që duan të na i shesin si histori të kulluar? A i beson më njeri ata renegatë pseudohistorianë e pseudoatdhetarë të dalë nga radhët tona, që ndryshe shkruanin dje dhe ndryshe flasin e betohen sot, sepse dikush i detyron ta thonë mësimin përmendësh?!... Duhet të jesh i marrë gjer në fund, ose armik i betuar i popullit tënd deri në marrëzi, sa të besosh se mund t’ia ndërrosh faqen historisë me një të rënë të kalemit!

shkrimi me lart prure ne kete forum nga ju si shkrim i joti eshte i marre nga faqja Enver-Hoxha.net. eshte nje fragment nga nje shrkim i gjate i Haxhi Lleshit qe shpjegon se si ai u prezantua me enverin nepermjet Myslym Pezes. Nga keto kriminele e keni mesuar historine ju???

Ja ku eshte edhe shkrimi i plote qe ti e ke paraqitur sikur eshte i joti. Ti je mashtrus cfar vlere kane shkrimet e tuaja nese ti ben gjera te tilla???

http://www.enver-hoxha.net/content/c...me-enverin.htm

[Epiroti]

Per c'fare eshte krenaria e Shqiptarise Xhaferr Deva ? Se ishte bashkpuntor i Nazisteve apo qe urdheroi masakrimin e 117 te pafajshemve ne masakrene e 4 Shkurtit ne Tirane ? Para se te shkruani budallaleqe te tilla duhet te lexonI mire veprimtarine e tij te cilesuar kriminale. Nese Kosova do kishte ndjekur hapat e tradhetarit Xhaferr Deva dhe te Batalionit te tij famekeq SS do ishte njollosur si vend bashkpunetor i nazisteve e do ishte zhdukur nga faqja e dheut, pasi me kete motiv serbete do e kishin spastruar nga elementi shqiptar ashtu sic bene greket me popullsine came. Kete figure te urryer jo qe s'duhet guxuar te vleresohet por as e dhe te mos i permendet emri. Balli Kombetar dhe eksponentet e tij ketej dhe andej kufirit kane marre njollen e pashlyeshme te bashkpunimit me okupatorin nazi-fashist. Dokrrat e gjoja patriotizmit kunder sllaveve dhe komunizmit per tu ulur ne prehrin e nazi-fashisteve jane tejet bajate. Nuk ka pushtues te mire qofte ky i vjeter apo i ri. Gjermanet dhe Italianet luajten me ndjenjat e popullit shqiptar e sidomos me pjesen e popullit shqiptar te Kosoves dhe te Camerise. Fatmiresisht edhe pas nje pune te Frontit Antifashist Nacional Clirimtar Shqiptar u arrit qe edhe ne Kosove te ngrihej nje pjese e mire e rinise ne lufte kunder okupatorit me ne krye Fadil Hoxhen gje qe u mundesoi shqiptareve qe me shume sakrifica te kene nje pozite me te favorshme brenda SFRJ-se dhe nje pavarsi relative nga Serbia duke qene Krhine Socialiste Autonome me Kuvend,Universitet,Televizion dhe institucione te tjera deri edhe perfaqesues te saj ne Presidencen e Jugosllavise.

[Akuamarini]

Intervistë Jusuf Buxhovi 09.02.2022

[ilia spiro]

Shqiperia eshte rasti unikal ne bote ndoshta, ku vleresohen kriminelet, tradhetaret e fashistet dhe percmohen sa luftuan me arme ne dore, pa asnje interes, vecse per vendin e tyre.
A.Zogu, M.Frasheri(si politikan), po kulmi eshte ky xhahili i kesaj teme, qe mendoj Albo duhet ta heqesh nga diskutimi.
S`mjafton keto, po merren edhe me brezin e trete te zogolleve, ku pa pike turpi kane emertuar edhe bulevarde me kete emer dhe quhet edhe "princ", ky nipi i tradhetarit.
Kudo ne bote fashisteve dhe tradhetareve u konfiskohen pronat gje qe filloi dhe tek ne, ndersa sot pronat perfitohen nga ata qe kane lyer duart me gjakun e popullit shqiptar.
Mos presim te na respektoje njeri ne bote, kur nuk respektojme veten tone.
Fjala "turp" mendoj se eshte pak ne kete rast.

[SERAFIM DILO]

Shqiperia eshte rasti unikal ne bote ndoshta, ku vleresohen kriminelet, tradhetaret e fashistet dhe percmohen sa luftuan me arme ne dore, pa asnje interes, vecse per vendin e tyre.
A.Zogu, M.Frasheri(si politikan), po kulmi eshte ky xhahili i kesaj teme, qe mendoj Albo duhet ta heqesh nga diskutimi.
S`mjafton keto, po merren edhe me brezin e trete te zogolleve, ku pa pike turpi kane emertuar edhe bulevarde me kete emer dhe quhet edhe "princ", ky nipi i tradhetarit.
Kudo ne bote fashisteve dhe tradhetareve u konfiskohen pronat gje qe filloi dhe tek ne, ndersa sot pronat perfitohen nga ata qe kane lyer duart me gjakun e popullit shqiptar.
Mos presim te na respektoje njeri ne bote, kur nuk respektojme veten tone.
Fjala "turp" mendoj se eshte pak ne kete rast.

Zogu,Medi e Mitat Frasheri,Xhafer Deva e shume e shume te tjere mund te vlersohen si kriminel e tradhetare por nje eshte e sigurte;se si do qe te vlersohen kane qene shume e shume here me pak dhe si kriminel dhe edhe si tradhetare se sa komunistet qe erdhen me mbrapa. Duhen nja 100 Zog e Deva qe vetem t'ju afrohen krimeve te komunizmit,se per ti barazuar duhen me mijra e mijra persona si keta te permendurit.

Zogu ka merita te padiskutueshme ne krijimin e shtetit shqiptar,por po te vazhdohet me historine e shkruar nga budallenjt komunist do te dali edhe familja Ismail Qemalit dhe edhe me shume se gjysma e rilindjes si familje tradhetaresh .

[Akuamarini]

Zogu ka merita te padiskutueshme ne krijimin e shtetit shqiptar,
Zogu a ardhe ne pushtet nga serbia dhe ruset per qellim te serbis

[Akuamarini]

Abdullahu: Xhafer Deva s’mund të quhet kuisling, ishte kolaborator

[ilia spiro]

Zogu,Medi e Mitat Frasheri,Xhafer Deva e shume e shume te tjere mund te vlersohen si kriminel e tradhetare por nje eshte e sigurte;se si do qe te vlersohen kane qene shume e shume here me pak dhe si kriminel dhe edhe si tradhetare se sa komunistet qe erdhen me mbrapa. Duhen nja 100 Zog e Deva qe vetem t'ju afrohen krimeve te komunizmit,se per ti barazuar duhen me mijra e mijra persona si keta te permendurit.

Zogu ka merita te padiskutueshme ne krijimin e shtetit shqiptar,por po te vazhdohet me historine e shkruar nga budallenjt komunist do te dali edhe familja Ismail Qemalit dhe edhe me shume se gjysma e rilindjes si familje tradhetaresh .

Eshte turp qe nje bulevardi ne tirane te kete emrin e met zogut, pale po edhe statuje. Nje figure groteske me te cilen jane tallur dhomat nderkombetare te kohes.
Nje shites i shqiperise dhe hajdut ordiner.

[Akuamarini]

Shala: Shpallja e pavaresise nga Ismail Qemajli ishte simbolike, si 2 korriku i vitit 1990 ne Kosove

[ilia spiro]

Le te flasin pasardhesit e 78 viktimave te 4 shkurtit, per nazistet dhe kete rast. Kush e ka provuar ne kurriz e di

[SERAFIM DILO]

Zogu ka merita te padiskutueshme ne krijimin e shtetit shqiptar,
Zogu a ardhe ne pushtet nga serbia dhe ruset per qellim te serbis

Po e vertete,Zogu e rimori pushtetin nga Serbet dhe forca cariste qe ishin strehuar ne Serbi,Por Zogun ne pushtet e solli kongresi i Lushnjes dhe kariera e tije e luftes dhe ajo politike.

I vetmi shqiptar qe ka ardhur ne pushtet,pa kariere lufte dhe politike,qe e sollen ne pushtet te huajt ,qe po ashtu edhe partine ja krijuan sllavet ishte.... ?

Nje keshille,mos lexoni historine e shkruar nga gomeret ish komunist e te majte,se po te jete per keta gomeré ne sot nuk duhet te mburremi as me shpetimin e ebrenjve,sepse ebrenjte pikerisht i shpetuan ata qe bashkpunuan me fashizmin dhe nazizmin.

[Akuamarini]

Pak jave pas ngjarjeve te siperpermendura u vra ne rruget e kryeqytetit, ne mes te dites, deputeti Avni Rustemi.
Vrasesi nuk u kap. Vrasja kishte te gjithe shenjat e nje atentati qeveritar (Aneksi VI)
Avni Rustemi kishte nje prestigj shume te madhe ne popull per sherbimet qe i kishte kryer atdheut, si qe e kemi shpjeguar ne Kongresit te Lushnjes (Aneksi VII). Zogu duhej ta dinte fare mire se q pershtypje do te bente vrasja e Avniut, si ne rrethet intelektuale, aq edhe ne shumicen e popullit. Fatalisht nje vrasje e tille do te kishte si pasoje te pandalshme turbullime te medha ne jeten tone kombtare. Pikirisht keto turbullime donte t i provokonte Zogu vete, qe me nje menyre ose me nje tjeter, domethene o(se) me kapitullimin e demokratve para grushtit te tij, o (se ) me reaksionin etyre te natyrshem, te gjente rast te impononte diktaturen qe e paamendonte prej shume kohe.
Ky atentat qe haptazi nje sfide per opoziten dhe drejtperdrejt nje tentativ per zhdukjen e regjimit demokratit ne Shqiperi.
Kundershtaret e qeveris ne ketepike s kishin as me te voglin dyshim.
Nuk e dime nese Zogu u shtyt nga ndonji influence e huaj, te marre nje vendim te tille fatal, apo nese vendosi me inciativen e vet te luaje kete karte te fundit per t i vene qeverite e huaja, qe e perkrahinin, perpara faktit te kryer?
Shume intelektuale e sidomos oficere u betuan mbi trupin e Avniut te vdekur se marrjen e gjakut te tij do te quanin qeshtje te nderit kombtare.
Mund te thuhet pa zmadhim se bash me vrasjen e deputeti, ne qarqet demokratike e nacionaliste, u vendos virtualisht kryengritje ose sulmi me fuqi, i shtepise se Zogut, ku qendronte i mbyllur breda ne kryqytet me me shume se njeqind veta te armatosur.
Personalisht kam qene nje partizan i nje veprimi te tille.
Kete tentativ e ndali Luigj Gurakuqi, nje njeri me te vertet paqedashes e kundershtar i atentateve e sidomos i levizjeve me arme per te zgjidhur qeshtjet politike.
Meqense vrasja e Avniut kishte te gjitha shenjat e nje komploti qeveritar, u vendos ti deklarohej asaj se poqe se nuk kapte vrasesit e vertete te deputetit, mbrenda 48 oreve, opozita kishte vendosur te terhiqej ne Avenitno, ne Shqiperin e jugut, duke i deklaruar popullit se perfaquesit e tij nuk kishin me, ne kryeqytet, as lirine fjales, as sigurimin e jetes; ata ndiheshi te rrezikuar nga atentatet qeveritar. Me nje fjale demokracia shqiptare aplikoi, disa muaj me pare, te njejten taktike qe adaptoi me vone demokracia italiane, pas vrasjes se Matteotti-t. Pas 48 oreve, meqe qeveria ne fuqi s ishte ne gjendje te marrte asnje mase, deputetet e opozites se bashku me gjithe partizanet e tyre intelektuale dhe me trupin e te vrarit u nisen per ne Vlore, Ky qe fatalisht fillimi i levizjes kombtare.
Ali Kelcyra
Shkrime per Historine e Shqiperise - Hulumtuar nder arkiva prej Tanush Frasherit
2012 faqe 99-


http://www.forumishqiptar.com/thread...et-Zogu/page16

[ilia spiro]

Rehabilitim per kriminelet e luftes ne kosove, le te ngrehi dhe hitlerin se vetem ai u ka mbetur
per Shqiperine do desheroja nje referendum popullore, lidhur me disa kriminele e te shitur si a.zogu me pasardhes,, etj...., etj.
Turpi le te bjere mbi ata qe i kane rehabilituar, plehrat kolaboracioniste

[alibaba]

Xhafer Deva - njeri i gjallë, energjik inteligjent, na mungojnë njerëz si ai!

Poshtë pordhaçët komunistë!

[ilia spiro]

O Albo, a ke mundesi ta mbyllesh temen e krimineleve te luftes..dhe s`eshte vetem ky. Pordhac ishte ky qe ja mbathi per kosove, pse s`ndejti ketu ta kishin cuar ne litar si gjithe hitlerianet.

[Akuamarini]

Politiko-Xhufi: Në fundin e luftës së parë botërore desh u copëtuam | Top News
Feb 11, 2022

[Akuamarini]

[Neteorm]

Ky diskutim ka kohë që ka dalë prej teme, dhe duhej mbyllur prej kohësh.

Për të ruajtuar një balancë, komentet dhe e fundit po hiqen.
Jo për gjë po edhe në bazë të rregullores thuhet.

10. Jo ofendime personale karshi anëtarëve!

Në forum hyjnë anëtarë të moshave të ndryshme, nga krahina të ndryshme, me besime fetare të ndryshme, me nivel arsimor të ndryshem, me tradita të ndryshme, me botëkuptime të ndryshme, me eksperienca jete të ndryshme, me interesa dhe hobe të ndryshme. Ua bëjmë këtë gjë të qartë në mënyrë që të jeni të ndërgjegjshëm me shkallën e thellë të diversitetit të forumit, që është dobësia dhe në të njëjtën kohë madhështia e tij. Fakti që të gjithë marrin pjesë në forum tregon që të gjithë janë shqiptare. Pavarësisht nga dallimet dhe diversiteti në mendim dhe botekuptim, asnjëherë nuk duhet të cënoni integritetin e anëtarëve të forumit sepse nuk jeni duke diskutuar me një ekran por me mijra shqiptarë nga mbarë bota. Respekti mbi njëri-tjetrin duhet ta mbani parasysh çdo minutë që shpenzoni në forum pasi po respektuat njëri-tjetrin, keni respektuar veten dhe vendin tuaj.