Vedat KOKONA, Kur u vra Arben Broci...

[Xhuxhumaku]

Kur u vra Arben Broci...


Atje në Shkodër është vrarë djali i ri Arben Broci, gjatë një trazire që ndodhi me rastin e zgjedhjeve. Po, zgjedhjet u bën më 31 mars dhe më 2 prill ndodhi tragjedia. Bashkë me Arbenin vriten edhe tre të tjerë. Lajmin e kemi marrë vesh një ditë më parë në emisionet e BBC. Lajm i hidhur, shumë shqetësues. Për këtë kuvendojmë në aeroport, duke pritur orën e nisjes së avionit... Një stjuord, elegant në kostumin e zi, ku dilte në pah këmisha borë e bardhë me jakën me papijon të zi, kaloi me zhdërvjellti nëpër rruginën duke shpërndarë falas një gazetë. E mora dhe e hapa. Ishte gazeta e madhe “The Guardian” prej dyzet faqesh që botohet në Londër dhe Mançester, e madhe sa kjo tavolina ime e shkrimit. Ç’të shoh?! Një fotografi e madhe, që ka zënë thuajse gjysmën e faqes së parë që s’kish si mos t’i tërhiqte vërejtjen edhe lexuesit më të pavëmendshëm. Pa le mua që m’i mbërtheu menjëherë sytë atje. Shoh një grua me napë të bardhë dhe një djalë të shtrirë me sy të mbyllur. Mornica më shkojnë në trup. E ndiej, para se të kuptoj, se ky djalë i ri i vdekur është Arben Broci, i vrarë dy ditë më parë në Shkodër. Dhe vërtet ai është. Lexoj shkrimin poshtë fotografisë: “Të afërmit vajtojnë Arben Brocin, një student aktivist vrarë nga policia në Shkodër, në Shqipëri, këtë javë.” Vështrimi im kalon nga shkrimi në fotografi, që më tërheq si magnet. Në sfond, në plan të katërt, katër të reja fytyrëhelmuara, nga të cilat, njëra me flokë të zinj, me kokën pak të ulur, me një shami të bardhë, shtrënguar me tre gishtat e dorës së majtë para syrit të djathtë... Djali grek ka hapur sytë dhe më lutet t’i jap gazetën që t’i hedhë një sy. Ia jap. Vështrimi i tij kalon fluturimthi mbi fotografinë, ku sytë e mi ishin mbërthyer gjatë disa minutave dhe pastaj në faqet e tjera që fëshfërijnë në lëvizjet e gishtërinjve të tij. Edhe ma kthen gazetën. E qortoj me vete këtë djalosh që s’mori mundimin t’i kushtonte pak vërejtje asaj fotografie, që më lëndoi aq tepër mua dhe ajo simpati që kisha për të më avullon menjëherë. Po ku ta dijë djali grek se ka pranë një shqiptar, që është prekur thellë nga ajo fotografi?

Vedat KOKONA

Atë të enjte, më 4 prill të këtij viti, atje në aeroportin Hithrou të Londrës, ku do t’i hipja avionit bashkë me gruan për t’u kthyer në Shqipëri pas disa muajsh qëndrimi në Angli, ku kishim shkuar me ftesën e kunatit tim, Sali Toptani dhe të së shoqes Audrey, nuk më kishte shkuar për asnjë grimë në medje se do të shkruaja diçka për gjithë ato ngjarje të dhmbshme, që kanë kapluar Atdheun që prej dhjetë muajsh në shtërzimet e forta të lindjes së një jete të re. Gjatë gjithë kohës së qëndrimit tim në Angli, u rrëmbeva në vorbullën e ngjarjeve të stuhishme që kishin shpërthyer e kapërthyer vendin tim pas eksodit të bashkëatdhetarëve të mi në korrik të vitit të kaluar.
Nuk do ta harroj kurrë pamjen lënduese të atyre qindra bijve të Shqipes që, të rreshtuar në ballkonin e gjatë të faqes së pasme të ambasadës gjermane në Tiranë, dukeshin atë ditë të nxehtë korriku si zogj shtegtarë në tel telegrafi për t’u nisur fluturim, për ku? Një Zot e dinte. Muajt që pasuan, të gjithë të ngarkuar po me aq ngjarje tronditëse që rrokulliseshin në Shqipëri dhe atje në Irakun e sfilitur të Sadam Huseinit, eksodi tjetër masiv i shqiptarëve, këtë radhë me anije, nga porti i Durrësit, gra, burra, djem, vajza, fëmijë, edhe të moshuar, të ngjeshur si sardelet në kuti, vetëm me një dëshirë: ikë, të ikim! Si ushtarë të shpartalluar pas një disfate si ajo e Uoterllosë apo e Dunkerkut, fushata e zgjedhjeve për një parlament pluralist në Shqipëri, përmbysja e monumentit të Enver Hoxhës në Sheshin “Skëndebej”, pastaj prapë arratisje nga Durrësi, por këtë radhë edhe nga Vlora, Shkodra e nga kufiri i Jugut, prapë arratisje në Greqi, e prapë në Itali, shpartallimi i ushtrisë fantazmë të Sadamit, prapë arratisje, zbarkim në Brindisi, morì njerëzish të shqyer, të zhvatur, të shkalafitur, që hidhen nga anija në skelë me rrezik jete, njëri që kacaviret nga uji me ndihmën e një litari që i kanë hedhur, gra që qajnë se kanë humbur fëmijët, të mitur buzagaz që ngrenë dy gishtat lart në shenjë fitoreje, çfarë fitoreje? Karabinierë që shtyjnë turmën me më pak egërsi se policët tanë që rrahin me shkopinj gome edhe të mitur, vëllezërit e motrat e tyre, të gjitha këto pamje të përmortshme, të hatashme, të vajtueshme, apokaliptike, i shikonim çdo ditë e çdo natë në emisionet e BBC angleze dhe i lexonim çdo mëngjes në gazetën “The Times” apo edhe në organet e tjera të shtypit anglez.
E si mund të jetoje i ndarë nga fatet e Atdheut, kur mijëra fije shpirtërore të lidhnin me të që në mpiksjen e qelizës së parë të jetës në barkun e nënës?..

* * *
E enjte. Jemi më 4 prill ’91. kjo datë do të jetë e rëndësishme për mua, sepse është shkaktarja e këtij shkrimi. Dy ditë më parë, të martën më 2 prill, atje në Shkodër është vrarë djali i ri Arben Broci gjatë një trazire që ndodhi me rastin e zgjedhjeve. Po, zgjedhjet u bën më 31 mars dhe më 2 prill ndodhi tragjedia. Bashkë me Arbenin vriten edhe tre të tjerë. Lajmin e kemi marrë vesh një ditë më parë në emisionet e BBC. Lajm i hidhur, shumë shqetësues. Për këtë kuvendojmë në aeroport duke pritur orën e nisjes së avionit. Saliu, Audrey, dy miq shiptarë që kanë ardhur për të na përcjellë, gruaja ime dhe unë. Çastet para nisjes janë disi lënduese. E si të mos jenë? Të nisesh, është sikur të vdesësh pak, thotë një poet francez: njeriu lë prapa diçka që duket sikur shkulet nga vetja e vet dhe mbetet diku, po s’dihet se ku. Ka ardhje, ka dhe ikje, thoshte i ndjeri im atë kur largoheshim zemërthyer nga një qëndrim i lumtur në një vend. Hithrou gëlon nga një mori njerëzish: burra, gra, të rinj, të reja, fëmijë, njerëz të bardhë, të kuq, të zinj, të verdhë, që venë, që vinë; ca të tjerë, më këmbë, me vështrim të ngulur në tabelën e madhe të arritjeve dhe të nisjeve të avionëve, të tjerë të ulur që pinë kafe. Ja edhe dy fëmijë që lëpijnë kapuçin e akullores me çokollatë në kaushin e biskotës. Ja edhe fuqi të rendit me automatik në dorë dhe me qen të madh pranë: vigjilentë për çdo incident që mund të ngjasë, sepse është kohë alarmi, atmosferë lufte. Ah, mor Sadam Husein, e gjetsh nga Perëndia më keq seç e gjete!
Ja edhe çasti i nisjes. Lot, përqafime, puthje. “Na shkruani, mos na harroni. Ma ki kujdes motrën, ma ki kujdes Kornejin”: kështu më quan kunati, sepse kam përkthyer Horacin. Kthejmë edhe një herë kokën para se të futemi në korridorin, që do të na shpjerë tek avioni. Edhe më s’shihemi.
Hipim në avionin që do të niset për në Budapest. Ora është një e gjysmë. Zëmë vend në ndenjëset dhe mbërthejmë brezin e sigurimit. O perëndi, sigurim edhe këtu! Kam në krah të majtë time shoqe sypërlotur nga ndarja me të vëllanë dhe të kunatën angleze, për çudi, po aq zemërlënduar sa edhe ajo nga ndarja dhe, në krah të djathtë, një djalë të ri, nja njëzet e dy vjeç, flokëzi, simpatik, buzëgaz, i sjellshëm sa s’thuhet, që përpiqet të më ndihmojë me rregullimin e plaçkave.
Pleqërinë s’ta kujtojnë vetëm ngërçet, dhembjet e mesit apo edhe shumë shenja të tjera që të paralajmërojnë të bëhesh gati për udhë, por edhe kur të vijnë të rinjtë në ndihmë, si ky djalë i ri që më ndihmon të heq pardesynë. E ndiej që s’është anglez, as gjerman, as nordik; mos është spanjoll, italian? Një çast më duket si shqiptar. Ai kthen kokën nga një grup djemsh e vajzash që janë ulur nga ana tjetër e rruginës së avionit, ku shkojnë e vijnë si suvajka stjuordët e zënë me punë dhe u flet greqisht. Është grek. S’qenkam gabuar shumë.
Njihemi dhe fillojmë të flasim. E shoh që është kuvendvogël dhe nuk e zgjas muhabetin, ndoshta sepse nuk i pëlqen të flasë gjuhën angleze, të cilën sidoqoftë, nuk e zotëron keq. Më thotë se kishin ardhur në Angli, një grup studentësh grekë, për të përfituar nga gjuha angleze e folur dhe, pas mbarimit të një kursi dymujor, po ktheheshin në Greqi. E pata zili këtë djalë që kishte ardhur me shokët e tij në Angli për të zotëruar ca më mirë anglishten dhe më erdhi shumë keq për ata mijëra të rinj shqiptarë, që e mësojnë anglishten me aq vështirësi në gjimnaz dhe universitet dhe ca më vështirë akoma vetë dhe që nuk e kishin fatin e këtyre të rinjve grekë. E pata zili, them, kur mendova diçka edhe shumë më tragjike se kjo: pardje ishte vrarë atje në Shkodrën tonë një djalë njëzetekatërvjeçar, ja, si ky greku që kisha pranë, që kthehej në tokën e atdheut pas një specializimi, kurse ai tjetri, vëllai, apo djali, apo nipi im, ai shqiptari, i kthehej tokës së Atdheut në lulen e djalërisë.

* * *
Djali grek, me kokën të mbështetur në përkresën e kolltukut, mbylli sytë. Një stjuord, elegant në kostumin e zi, ku dilte në pah këmisha borë e bardhë me jakën me papijon të zi, kaloi me zhdërvjellti nëpër rruginën duke shpërndarë falas një gazetë. E mora dhe e hapa. Ishte gazeta e madhe “The Guardian” prej dyzet faqesh që botohet në Londër dhe Mançester, e madhe sa kjo tavolina ime e shkrimit. Ç’të shoh?! Një fotografi e madhe, që ka zënë thuajse gjysmën e faqes së parë që s’kish si mos t’i tërhiqte vërejtjen edhe lexuesit më të pavëmendshëm. Pa le mua që m’i mbërtheu menjëherë sytë atje. Shoh një grua me napë të bardhë dhe një djalë të shtrirë me sy të mbyllur. Mornica më shkojnë në trup. E ndiej, para se të kuptoj, se ky djalë i ri i vdekur është Arben Broci, i vrarë dy ditë më parë në Shkodër. Dhe vërtet ai është. Lexoj shkrimin poshtë fotografisë: “Të afërmit vajtojnë Arben Brocin, një student aktivist vrarë nga policia në Shkodër, në Shqipëri, këtë javë.” Vështrimi im kalon nga shkrimi në fotografi, që më tërheq si magnet. Në sfond, në plan të katërt, katër të reja fytyrëhelmuara, nga të cilat, njëra me flokë të zinj, me kokën pak të ulur, me një shami të bardhë, shtrënguar me tre gishtat e dorës së majtë para syrit të djathtë; në plan të tretë, një vajzë flokëshprishur që është përkulur dhe ka mbështetur kokën në pëllëmbën e dorës së majtë të një burri ballëgjerë, me sy të mbyllur në kulmin e pikëllimit dhe me buzë të qepura për të mbyllur në vetvete helmin, një fytyrë fisnike dhe aq e madhërishme nën tisin e vajtimit; në plan të dytë një grua e moshuar, me një napë të bardhë që i mbulon kokën dhe supet, një fytyrë ku sytë e përhumbur dhe goja e mbyllur shprehin të pashprehshmen, rri duarlidhur dhe shprehjehutuar dhe duket sikur pyet: “Ç’është kështu? Të jetë e vërtetë?”. Dhe, më në fund, në plan të parë, pamja më rrëqethëse: një e re: Motra? Gruaja? E fejuara? Flokëshprishur, fytyrëpërlotur, me gojë gjysmë të hapur dhe me buzë të shpërfytyruara nga kuja, është përkulur përgjysmë mbi një djalë të ri me flokë të dendur dhe të zinj, me kokë të bukur të mbështetut mbi çarçafin e bardhë, vetullzi, me syrin e majtë të mbyllur përpjetë dhe me buzën e sipërme të shpërveshur lehtë dhe duket sikur i thotë: “Fol, pse hesht?” Kaq, asgjë më tepër.
Djali grek ka hapur sytë dhe më lutet t’i jap gazetën që t’i hedhë një sy. Ia jap. Vështrimi i tij kalon fluturimthi mbi fotografinë, ku sytë e mi ishin mbërthyer gjatë disa minutave dhe pastaj në faqet e tjera që fëshfërijnë në lëvizjet e gishtërinjve të tij. Edhe ma kthen gazetën.
E qortoj me vete këtë djalosh që s’mori mundimin t’i kushtonte pak vërejtje asaj fotografie, që më lëndoi aq tepër mua dhe ajo simpati që kisha për të më avullon menjëherë. Po ku ta dijë djali grek se ka pranë një shqiptar, që është prekur thellë nga ajo fotografi? Për fat të mirë, ai s’di që jam shqiptar, se përndryshe do të më pyeste, me siguri, mos kisha marrë arratinë edhe unë si ata dhjetëra mijë shqiptarë të shpërndarë “si zogjtë e korbit” këto kohët e fundit në Greqi, Itali, Austri, Gjermani, Francë, Australi dhe Amerikë, pasi lënë folenë dhe s’dinë se ç’fole do të gjejnë atje ku do të shkojnë dhe mos më kishin dëbuar vallë nga Anglia pas mospranimit të kërkesës sime për strehim politik? Për fat të mirë që djali, siç thashë, ishte kuvendvogël, më ktheu gazetën dhe pastaj mbylli sytë përsëri. (“Komedia e përjetshme”)



27 Korrik 2009

[landi45]

e quditshme eshte se dhe mbas kaq vitesh nuk u denua askush per krimin si ne rastin e vrasje hajdarit .

por cte presesh kur komunistet u ben demokrate brenda nates dhe formuan pd me ne kye sali rroten

[Xhuxhumaku]

Një mik i humbur


- Kjo është një pyetje krejt jashtë teme dhe s’ka asnjë lidhje me ekonominë e tregut!
Të gjithë u habitën nga kjo pyetje “idiote”, që kisha bërë unë. Po ai e kuptoi fort bukur se ku vrisja, u skuq, fshiu tullën e djersitur dhe u largua i zemëruar dhe unë i lehtësuar nga ajo që më hante përbrenda.

Vedat KOKONA

Kam - ose më mirë - kisha një mik, emrin e të cilit s’është nevoja ta zë në gojë, sepse kam frikë mos ma punojë më keq seç ma punoi.
Këtë mik e zura një ditë në Bibliotekën Kombëtare, ku shkoja shpesh për të punuar, sidomos kur duheshin bërë ato konspektet e shajtuara. Sa herë që shkoja atje, atje e gjeja mikun me libra të hallakatur mbi tryezë, ca të hapura, ca të mbyllura, gjithmonë duke shkruar, nganjëherë duke lexuar, me kokë të ulur.
“Sa bukur, - thoja me vete, - ja një nga punëtorët e mendjes, për të cilët ka kaq shumë nevojë Rëpësëshëja jonë!”

* * *
Bëra s’i bëra, dhashë e mora - ç’bën njeriu kur i qepet diçkaje! dhe e njoha.
Ja se si: kisha vënë re se, kur vinte vonë dhe nuk gjente një tryezë të lirë, rrinte e priste në këmbë derisa të lirohej njëra. E pamundur të ikte, edhe një orë të priste. Një ditë, kur s’kisha ndonjë punë të madhe për të bërë, domethënë kur kisha kohë, siç kemi të gjithë ne opingarët, vajta herët në bibliotekë dhe zura një tryezë të lirë me mendimin që t’ia lija kur të vinte.
Brenda pak kohësh të gjitha tryezat u zunë. Ai shkencëtari im s’ishte. E dija se do të vinte, siç e dija të shtunën se të nesërmen do të kishim punë vullnetare. Edhe erdhi. Në tryezë isha ulur me ballë nga hyrja e sallës. Ai i ra rrotull sallës dhe, kur po kalonte pranë meje me dy çanta plot nën sqetull, unë u ngrita dhe zura të mblidhja fijet e hallakatura mbi tryezë, fijet që kisha shkarravitur atë ditë. Ai u ndal, fytyrëndritur, edhe më tha:
“Po shkoni?”
“Po shkoj, - i thashë, - dhe tryezën po jua lë me gjithë qejf, por me kusht që të vini e të pini një ditë kafe në shtëpinë time. Po ju ftoj se kam admirim për ju, se shoh që jeni punëtor i madh.”
“Me gjithë qejf, - më tha. - Edhe unë kam vënë re se vini shpesh në bibliotekë dhe punoni pa ngritur kokën nga librat.”
“Les grand esprits se rencontrent”, i thashë me një ndjenjë mburrjeje të ligjshme, për t’i treguar se edhe unë s’bija poshtë dhe xheç kisha korrur në arën e pafund të diturisë.
Atij iu çel fytyra dhe kuptova se i kisha pëlqyer. I dhashë adresën. Fytyra iu çel edhe më shumë, kur pa se banoja pranë tij.
“E qartë, - më tha, - keni telefon?”
“Kam, - i thashë, - po ju?”
“Unë s’kam”, më tha.
“S’prish punë, - i thashë. - Mund të vini kur të doni. Pasdrekave jam gjithmonë në shtëpi.” Atë ditë ishte e hënë.
“E lëmë për të mërkurën?”
“E lëmë.”
Erdhi me një tufë lule për time shoqe dhe që atë ditë, gjatë afro pesëmbëdhjetë vjetëve, miqësia jonë u trash, u fry dhe gufmoi si ai brumi që vjen e fryhet e të kënaq shpirtin me atë aromën e tij të pakrahasueshme.
Meqë ishte ngushtë me shtëpi, ku jetonte me të shoqen dhe me dy fëmijë në një dhomë e një kuzhinë pa aneks, takimet i bënim në shtëpinë time që, falë tim eti, anëtar i orëve të para të Partisë, kisha siguruar një apartament shumë të mirë në Tiranën e Re dhe jetoja lirshëm vetëm me gruan, se fëmijë s’kemi “Ke parë ti që këtu punohet shumë më mirë se në bibliotekë?”, më thoshte. Edhe vërtet që punonim më mirë. Gruaja na sillte kafenë me nga një biskotë, pinim kafenë, hanim biskotën dhe vazhdonim punën.
Mirë thonë: “Sheh rrushi rrushin dhe piqet.” I sëmurë siç ishte për dije dhe kulturë, siç mund të jetë ai tjetri për shah e domino dhe ky tjetri për pije dhe harapçdillëqe, ma ngjiti edhe mua atë qerrata sëmundje të diturisë që, siç thonë, “të lë me nder pa brekë”. Në të lëntë pa drekë dhe me nder pa brekë, të vesh, të paktën, me kulturë, apo e kam gabim? Më jepte bujarisht nga ato kokrra peme që vilte andej-këtej në kopshtin e diturisë, të gjitha të pjekura mirë, nga frika se mos më zinte cërla dhe këto kokrra i shijonim duke hedhur edhe nga një gotë kur na zinte darka dhe hanim ca mëlçiçka që m’i gjente babai, komunist i orëve të para dhe që i tiganiste ime shoqe.
Brumi i miqësisë që sa vinte e gufmonte më shumë, zuri të derdhej nga magjja, kur im atë më solli nga një mision jashtë shtetit televizorin me ngjyra. Hajde miqësi, hajde! Thuaj se miku im ngrysej e gdhihej në shtëpinë time: televizori me ngjyra i vuri vulën asaj simiteje të miqësisë që ishte tani vërtet e pjekur dhe fort e dëshiruar për të ngrënë!

* * *
I kujtoj plot mallëngjim ato orë që kalonim bashkë, të përkulur mbi tryezën e punës, ku na hapërdaheshin librat dhe shkresurinat. Ja, edhe tani më duket sikur kam para syve tullën që i shkëlqente nga drita e fortë e poçit të elektrikut, që i binte përsipër me mbushullim tek shkruante ngadalë dhe me kujdes; herë pa here ngrinte kokën, fshinte tullën e djersitur, më vështronte, më buzëqeshte. Kur e ndienim veten pak të lodhur, pushonim. Ime shoqe na sillte kafenë me një biskotë dhe pastaj na linte të qetë. Bisedonim rreth temave shkencore dhe shumë rrallë për politikë. “Ç’na duhet politika, - i thoja unë, - politikën e bëjnë të mëdhenjtë!” Më vështronte me një buzëqeshje ironie, pa më shfaqur mendimin e tij mbi këtë pikë. Si duket, mikut s’ia kishte ënda të kuvendonte për politikë. As mua. Shkenca na kishte gllabëruar krejt. Kalonim orë fort të këndshme, orë që u shëmbëllenin vozitjeve të bukura në liqen apo në det në dritën e hënës. Këto orë lumturie parajsore turbulloheshin vetëm atëherë kur ngrihej vorbulla e qarkullimit, që i çaprashiste punëtorët e varfër të mendjes dhe i degdiste andej-këtej si zogjtë e korbit. Dridheshim kur mendonim se ajo vorbull mund të na përfshinte edhe ne dhe të na ndante nga njëri-tjetri. Por, për fat të mirë, ajo s’na rrëmbeu. Unë s’ia kisha shumë frikën asaj stuhie, se kisha atë mburojën e babait, po edhe ai shpëtoi për mrekulli.
Po atë qejf që kemi bërë gjatë atij muaji të uruar të punës fizike, s’kam për ta harruar! Ca me dredhi, ca se na punoi fati, këtë muaj e kaluam bashkë në shtëpinë time, pasi u siguruam se në fund të muajit do të na lëshohej vërtetimi se kishim kryer punën fizike atje ku na kishin caktuar dhe ajo simitja e miqësisë aq shumë u poq, sa ishte rrezik mos përzhitej. Kur pashë se ishte skuqur jashtë mase, e hoqa nga zjarri: partia na kishte mësuar të ishim vigjilentë, se “uji fle, hasmi s’fle”!. Më t’u ramë atyre vëllimeve të marksizëm-leninizmit dhe, në krye të muajit, bashkë me vërtetimin e punës fizike, të cilën s’e kishim kryer, dhamë provimin e docenturës, doktoratit e profesoratit dhe dolëm doc e doktorë e profesorë të shkencave dhe u bëmë anëtarë të Akademisë së Shkencave.
Një ditë miku apo sivëllai, të them më mirë, më tha:
- E di ç’kam gjetur një xhevahir të vërtetë të Volterit?
- Ai i Zadigut? - e pyeta.
- Po, - më tha, - Ja, ç’thotë: “Të gjitha pasuritë e kësaj bote s’vlejnë një mik të vërtetë.”
- Bukur e ka thënë, - i thashë. - Po pse të mburremi me atë gjënë e tjetrit dhe jo me atë që kemi ne vetë? “Më mirë një mik se një çiflik”, thotë opingari. Edhe shtova: Në fletoren e vogël ku shënoj të thëna dijetarësh e njerëzish të mëdhenj, siç më ke këshilluar që të bëj, kam shënuar këto fjalë të Bejkon-it: “Miqësia i dyfishon gëzimet dhe i ndan përgjysmë hidhërimet.” Një ditë ndesha edhe këto fjalë të nxjerra nga një fjalor citatesh të njerëzve të mëdhenj që, në mos gabohem, janë të Konfuciusit: “Një mik në pushtet është një mik i humbur.”
Ai u mendua një copë herë, vetullngrysur dhe pastaj ajo reja e zezë, që kishte venitur për një çast vezullimin e syve të tij zakonisht të ndritshëm prapa qelqit të syzeve, u zhduk dhe fytyra i ndriti plot ngazëllim.
- Për këtë s’kemi aspak frikë, sepse as ti, as unë s’do të hipim ndonjëherë në pushtet; janë prej stofi tjetër ata që hipin në pushtet. Dhe, meqë më zure në gojë Bejkon-in, nuk më harrohen kurrë fjalët që ka thënë ai për pushtetin: “Është një dëshirë e çuditshme që të kërkosh pushtetin dhe të humbasësh lirinë.”
E në ç’pushtet katran mund të ngjiteshim ne? Unë edhe mund, si bir anëtar partie i dyzetenjëshit dhe me siguresë të fortë që kisha prej emrit që mbaja, por ai kurrën e kurrës, se s’e kish biografinë të pastër si unë: thuhej se e kish pasur gjyshin armik të Hoxhë Qamilit! E shihja shpesh të pikëlluar dhe në ato çaste mërzie të thellë linte stilografin, fshinte tullën e djersitur, qelqin e syzeve dhe rrinte një copë herë pa folur.
-Ç’ke që mendohesh kaq thellë? - e pyeta një ditë.
- E ç’të kem, - më tha, - më vjen plasja kur mendoj se i kapa të pesëdhjetat dhe s’i kam hipur një herë vaporit, pa le aeroplanit! Lum ata që kanë pushtetin, se nuk vuajnë për një gjë të tillë. Të kishim, me qenë, një punë në atë Tregtinë e Jashtme, mund të na vinte radha të dilnim një herë jashtë shtetit...
- Kushedi ç’bën Zoti, - i thashë; por, sa më dolën nga goja këto fjalë, më erdhi të haja veten me dhëmbë për proçkën që kisha lëshuar duke përmendur Zotin dhe duke shkelur kështu gjakun e dëshmorëve. Kështu mësohet njeriu, si me shaka dhe pastaj, pëlltuq, e lëshon proçkën në mes rë mexhlisit, me nder, si “lopa bajgën” dhe e merr dreqi. A i lejohej një herezi e tillë sidomos atij që i thonin Marenglenstalen?

* * *
Vitet kalonin. Kujt ia priste mendja se do të ndodhte ajo që ndodhi? U bë kataklizmoja. Shpërtheu epidemia e demokracisë që i kapi të gjithë, të mëdhenj e të vegjël, jo vetëm ata që s’ishin imunizuar kundër saj, por edhe ata që ishin imunizuar me vaksinën e tejfuqishme të marksizëm-leninizmit dhe, nga të kuq si gjaku, u bënë të bardhë si zambaku!
Në këtë betejë ngjyrash, miku im përqafoi të bardhën, ngjyrën e Gelfëve të Dantes, për të cilin kishte admirim të madh, u bë deputet dhe, pas ca kohësh, kur fitoi demokracia, falë zgjuarsisë, shkathtësisë dhe diturisë së tij, u ngjit në pushtet.
Do më thoni se këto janë pallavra. Mos më thënçin Marenglestalen në ju gënjej! Që prej afro tre vjetësh, simitja e miqësisë sonë me atë brumë të brydhët u ftoh, u bë bajate, sa s’është e mundur tani ta kafshoj. Miku më harroi derën, se merret, ta pret mendja, me punë politike. Ditën që hipi në atë post ku është sot, desha ta uroj. Po e takoje dot? Thashë t’i qëndisja një letër, pastaj u pendova. E pse t’i shkruaja? Ai, po të donte, mund të më thërriste vetë, se tani kish telefon, mund të më dërgonte veturën dhe të më merrte, se tani, helbete, si pushtetar kishte edhe veturë, dhe ç’veturë!
Meqë merrem me gazetari dhe shkarravit edhe unë si gjithë të tjerët, u ndodha në atë konferencë shtypi. Isha ulur në rreshtin e parë, fare i dukshëm prej atij që bënte sikur s’më shihte a s’më njihte. Ai u jepte përgjigje të gjitha pyetjeve që i bënin, fshinte tullën e djersitur, qelqin e syzeve, pikërisht ashtu siç bënte edhe në shtëpinë time. Në fund tha:
- Mos ka ndonjë pyetje tjetër?
- A është e vërtetë se “një mik në pushtet është një mik i humbur”?
- Kjo është një pyetje krejt jashtë teme dhe s’ka asnjë lidhje me ekonominë e tregut!
Të gjithë u habitën nga kjo pyetje “idiote”, që kisha bërë unë. Po ai e kuptoi fort bukur se ku vrisja, u skuq, fshiu tullën e djersitur dhe u largua i zemëruar dhe unë i lehtësuar nga ajo që më hante përbrenda.



13 Shtator 2009

Albania e vogel

[Xhuxhumaku]

shigjeta te lutem coi te dy tregimet tek shkrimtaret shqiptare,

flm

[deqanas]

vertet nganjehere edhe jam pak "i trash nga mendja",
andaj mund te ma thot kush se c´lidhje ka kjo me vrasjen e arben brocit??
i lexova keto tekste duke pritur ndonje informacion rreth asaj vrasje tronditese,
por disi nuk kuptova asgje...