Pyetjes së parë i është gjetu përgjigja dhe ajo është ... :
Fletët e Para në Bibël Shpallen të Pavlefshme
KRIJIMI I BOTËS
Si e ka vërejtur R.P de Vaux, Zanafilla, '' fillon me dy tregime mbi krijimin te vendosura paralelisht''. Duhet të studiohen ndaras, nga aspekti i përputhjes së tyre me të dhënat shkecore.
TREGIMI I PARE MBI KRIJIMIN
Tregimi i parë kap tërë kreun e parë dhe vargjet e para të kreut të kreut të dytë. Ai është shembull i pasaktësive nga pikpamja shkencore. Kritikën e tij duhet shqyrtuar fragment për fragment. Teksti që po e repredukojmë këtu, është marrë nga përkthimi i bërë nga Shkolla Biblike e Jerusalemit.
KAPITULLI I PARE, VARGJET 1, 2
" Në fillim Zoti krijoi qiellin dhe Tokën. Toka ishte e shkretë dhe e zbrazët; errësira sgtrihej pakufishëm dhe Shpirti i Zotit qëndronte pezull mbi ujërat".
Mund të pranohet se në stadin në të cilin Toka buk ishte krijuar ende, ajo që do të bëhet Gjithësi, e tillë siq e njohim, ka qenë e zhytur në errësirë, por të përmendet ekzistimi i ujërave në këtë periudhë është iluzion i pastër dhe e thjeshtë. Kjo me siguri është përkthim i ndonjë miti.
VARGJET 3 DERI 5
" Dhe Zoti tha : " Le të bëhet dritë!" Dhe u bë dritë. Dhe Zoti pa se drita është e mirë; dhe Zoti e ndau dritën nga errësira. Zoti e quajti dritën ditë, kurse errësirën e quajti natë. Kështu u bë mbrëmje, mandej mëngjes - dita e parë".
Drita e cila përshkon Gjithësinë është rrezultat i reaksioneve komplekse qe ndodhin në shkallë yjesh. Në këtë stad të krijimit yjet nuk janë krijuar akoma, sipas Biblës, "Yllthet" e kupës qiellore përmenden në zanafillë vetëm në vargun e 14-të, si të keijuar ditën e katërt për "ta ndarë ditën nga nata ", "Për tandriquar tokën ", gjë që është plotësisht e saktë.
Por është jo logjike të lexohet efekti i prodhuar (drita) në ditë e parë, kur krijimi i mjeteve të prodhimit të kësaj drite ("Yllthet") Vendoset tri ditë më vonë. Aq më tepër të vendoset në ditën e parë ekzistimi i mbrëmjes dhe i mëngjesit është iluzion i pastër: Mbrëmja dhe mengjesi, si elemente të ditës, mundë të merren me mendë vetëm pas ekzistimit të tokës dhe rrotullimit të saj nën ndriqimin e yllit të saj personal: Diellit !
VARGJET 6 DERI 8
[B- ]" Dhe Zoti tha : " Le të bëhet kupa përmes ujërave që të ndajë ujërat nga ujërat!" Dhe u bë ashtu. Zoti bëri kupën dhe ujërat nën kupën i ndau nga ujërat mbi kupën. Dhe kupën Zoti e quajti qiell. Kështu u bë mbrëmje, mandej mëngjes-dita e dytë ".[/B]
- Miti i ujit këtu vazhdon duke ndarë këto në dy shtresa me anë të një kupe, e cila, në tregimin mbi Përmbytjen, do të lëshojë ujërat e sipërm që të derrdhen në tokë. Ky përshkrim i ndarjes së ujërave në dy masa është shkencërisht i pa pranueshëm.
VARGJET 9 DERI 13
- " Dhe Zoti tha : "Ujërat nën qiell le të mblidhen në një vend dhe le të dalë steja!" Dhe u bë ashtu. Stejën Zoti e quajti "Tokë", kurse ujërat e mbledhur "Det". Dhe zoti e pa se është mirë".
- " Dhe Zoti tha: "Le të mugullojë gjelbërimi në tokë-me bar farës, me pemë frutore, secila sipas llojit të vetë, në tokë të bëjnë fruta sipas farës që mbajnë në vete" Dhe Zoti e pa se është mirë. Kështu u bë mbrëmje, mandej mëngjes - dita e tretë".
- Fakti se në një periudhë të historisë së Tokës, në kohën kur ajo ishte e mbuluar me ujë, doli steja, shkencërisht është pranueshëm tërësisht. Por se është paraqitur bota bimore shumë e organiuar dhe reprodukohet me ndihmën e farës para ekzistimit të diellit (Zanafilla e vendos në ditën e katërt) dhe se është vendosur ndërrimi i ditës dhe natës, është jetësisht i paqëndrueshëm.
VARGJET 14 DERI 19
" Dhe Zoti tha : "Le të bëhen yjet në kupën e qiellit për ta ndarë ditën nga nata, të jenë shenja për ditët e kremtave, për ditët dhe vitet dhe le të ndriqojnë në kupën e qiellit dhe ta ndriqojnë tokën!" Dhe kështu u bë. Dhe Zoti i bëri dy yje të mëdhenj - i madhi të sundoi ditën, i vogli të sundojë natën - dhe yjet. Dhe Zoti i vendosi në kupën e qiellit që të ndriqojnë Tokën, të sundonjë me ditën dhe natën dhe ta ndajnë dritën nga errësira. Dhe Zoti e pa se - është mirë. Kështu u bë mbrëmje, pastaj mëngjes - dita e katërt".
Këtu përshkrimi i autorit të Biblës është i pranueshëm. I vetmi cen që mund të thuhet për këtë fragment është vendi që zë ky fragment në tërësinë e tregimit. Toka dhe Hëna dihet se rrjedhin nga ylli i tyre burimor, Dielli. Të vendosësh krijimin e Diellit dhe Hënës pas krijimit të Tokës është krejtësisht në kundërshtim me nocionet e përcaktuara mirë mbi formimin e elementeve të sistemit diellor.
VARGJET 20 DERI 30
" Dhe Zoti tha : "Le të gëlojnë nëpër ujë krijesat e gjalla, zogjtë me krahë të fluturojnë mbi tokë, nëpër kupën e qiellit!" Dhe ashtu u bë. Zoti krijoi kafshët e nëdha të detit dhe krijesa të gjalla të llojllojshme që pëlqehen dhe gëlojnë nëpër ujë dhe zogjtë me krahë të qdo lloji. Dhe Zoti e pa se është mirë. Dhe e bekoi gjithqka duke thënë : "Frutoni dhe shtoheni dhe mbushni ujërat e detit! Dhe zogjtë le të shumohen në tokë!" Kështu u bë mbrëmje, mandej mëngjes - dita e pestë".
Ky fragment ka pohime të paqëndrueshme.
Zanafilla thotë se paraqitja e botës, shtazore fillon me kafshët e ujit dhe me zogjtë. Sipas tregimit biblik, vetëm të nesërmen - si do të shohim në vargjet e ardhshme - vetë toka do të mbuahet me shtazë.
Me të vërtetë, prejardhja e jetës është në det. Domethënë, Tokën e ka kolonizuar, nëse mund të thuhet kështu, bota shtazore dhe mu nga shtazët që kanë jetuar në mezozoik - mendohet se rrjedhin zogjtë; karakteristika të shumta biologjike, të përbashkëta për të dy llojet, e lejojnë këtë deduksion. Shtazët në Tokë janë përmendur në Zanafillë vetëm në ditën e gjashtë, pas paraqitjes së zogjve në tokë, nuk është e lejueshme.
VARGJET 24 DERI 31
" Dhe Zoti tha: "Le t'i nxjerrë toka qëniet e gjalla, secila sipas llojit të vet: kafshët, zvarranikët dhe egërsirat të secilit lloj!" Dhe ashtu u bë. Dhe Zoti krijoi lloj-lloj egërsirah, kafshë dhe zvarranikë të qdo lloji. Dhe Zoti e pa se është mirë".
"Dhe Zoti tha: "Ta bëjmë njëriun me pamjen e tij, të ngjajshëm me veten, të jetë zotërues i peshqve të detit, zogjve të qiellit dhe i kafshëve - i tokës së vet - dhe gjithë zvarranikëve që rrëshqasin për tokë!"
"Në pamje si të veten Zoti e bëri njëriun, mashkull dhe femër i bëri ata".
"Dhe Zoti i bekoi dhe u tha: "Lindni dhe shumëzohuni dhe mbushni tokën dhe ia nënshtroni vetvetes! Sundoni me peshqit në det dhe me zogjtë në ajër dhe me tërë krijesat e gjalla që zvarriten për tokë!" Dhe Zoti shtoi: "Ja, po ju jap të gjitha bimët që mbijnë nëpër tokën Time dhe tërë drurët frutorë që në vete mbajnë farën e tyre: le të jenë ushqimi juaj! Kurse egërsirave në tokë, zogjve në qiell dhe zvarranikëve që zvarren përtokë, në të cilët ka jetë - le t'u jenë ushqim të gjitha bimët e gjelbërta!" Dhe ashtu u bë. Dhe Zoti pa gjith qka kishte bërë, dhe ishte mirë. Kështu u bë mbrëmje, mandej mëngjes - dita e gjashtë".
Ky është përshkrimi i përfundimit të krijimit në të cilin autori numëron të gjitha krijesat e gjalla, që më parë nuk janë përmendur, dhe i evokon mjetet për jetë që u janë dhënë njerëzve dhe kafshëve.
Gabimi është bërë, siq e thamë, që paraqitja e kafshëve është vendosur në tokë pas paraqitjes së zogjve. Por paraqitja e njëriut në tokë është vendosur konkretisht pas paraqitjes të llojeve të tjera të qënieve të gjalla.
Tregimi mbi krijimin përfundon me tre vargje të para të kreut të dytë:
" Kështu u përfundua krijimi i qiellit dhe i tokës me tërë ushtrinë e vet. Dhe ditën e shtatë Zoti e përfundoi veprën e vet që e bëri. Dhe pushoi në ditën e shtatë pasi e bëri veprën e vet. Dhe Zoti e bekoi ditën e shtatë dhe e shenjtëroi, sepse atë ditë pushoi, pasi e përfundoi së kryeri veprën e vet.
Kjo është Zanafilla e qiellit dhe e tokës, kështu janë krijuar".
Ky tregim mbi ditën e shtatë kërkon komentime.
Së pari lidhur me domethënien e fjalës. Teksti është nga përkthimi i Shkollës Biblike të Jerusalemit. Duke menduar lidhur me këtë, këtu fjala "ushtri" domethënë shumësi qëniesh të krijuara. Sa i përket fjalës "pushim", drejtori i shkollës Biblike të Jerusalemit kështu e ka përkthyer fjalën hebraike "shabbat", e cila saktësisht don të thotë: "ai po pushon", prej këtej dita e pushimit hebraik në frengjisht transkriptohet si "sabbat".
Shihet qartë se pushimi i Zotit pasi kreu punën gjatë gjashtë ditëve është legjendë, por kjo mund të shpjegohet. Nuk duhet të harrojmë se tregimi mbi krijimin që po e shqyrtojmë këtu është nga tradita e quajtur priftërore, kurse e kanë shkruar, priftërinjët ose shkruesit, pasardhësit shpirtëror të Ezekisë, profetit të internimit babilonik, në shekulin VI para erës sonë. Dihet se këta priftërinjë e kanë marrë versionin jehovaistik dhe elohistik të Zanafillës dhe i kanë ndryshuar sipas dëshirës së tyre, sipas preukopimeve vetjake, për të cilat R.B. de Vaux ka shkruar që u është qenësore karakteri "i legalitetit".
Derisa teksti Jehovaistik i krijimit, disa shekuj më i vjetër se teksti i priftërinjëve, nuk e përmend fare "sabbatin" e Zotit, i cili është i lodhur nga puna gjatë një jave, prifti autor e fut në tregimin e vet. Ai e ndan në ditë, me dëmëthënje shumë të saktë të ditëve të javës, dhe e përqendron rreth pushimit të së shtunës, të cilin duhet arsyetuar para besimtarëve duke nënvizuar se Zoti e ka rrespektuar i pari. Duke u nisur nga kjo nevojë praktike, trregimi mbi krijimin është udhëhequr nga një logjikë e qartë religjioze, por në antë mënyrë që të dhënat e shkencës na lejonëta quajmë fantastik.
Ky integrim i fazave suksesive të krijimit në kuadër të javës, të cilin prfti autor e ka dëshiruar me qëllim të nxitjës për t'iu përmbajtur religjioit, nuk mundë të mrohet nga pikëpamja shkencore. Në kohën tonë e dijmë në mënyrë të përkryer se formimi i gjithësisë dhe i tokës, është bërë nëpër etapa, që shtrihen në periudha kohe skajshmërisht të gjata, zgjatjen e të cilave të dhënat shkencore bashkohore nuk na bëjnë të mundur ta përcaktojmë as përafersisht. Edhe sikur trregimi te kishte përfunduar në mbrëmje e ditës së gjashtë dhe nuk do ta kishte ruajtur kujtimin e ditës së shtatë "sabbat"-in, në të cilën ditë Zoti ka pushuar, edhe sikur të na lejohej të konsiderojmë se si në të vertetë më parë është fjala për perioda të pa caktuara, si në tregimin e Kur'anit, prap së prapë tregimi priftërorë nuk do të ishte më pak i pa pranueshem sepse ndërrimi i këtyre epizodeve është në kontradiktë formale me nocionet elementare shkencore.
Kështu tregimi priftëror del si krijim i ngenioz i imagjinates, i cili ka pasur objektiv krejtësisht tjetër nga njohja e së vërtetës.
TREGIMI I DYTE
Tregimi i dytë mbi krijimin që është në Zanafillen, i cili ëstë vazhdim i tregimit paraardhes, pa kalime dhe komentime, nuk është më pak i diskutushem.
Ta rikujtojmë se ky është tregim më i hershvm se i pari, përafërsisht tri vjet. Ai është shumë i shkurtër dhe shtrihet më shumë në krijimin e njëriut dhe parajsës së tokës se sa në krijimin e tokës dhe qiellit, të cilat i evokon shumë shkurt:
"Kur Jehovai, Zot,e krijoi qiellin dhe tokën akoma nuk kishte asnjë kaqubë fushore në tokë, as nuk kishte mbirë as një bimë fushore, sepse Jehovai, Zot, akoma s'e kishte lëshuar shiun në tokë dhe nuk kishte njëri ta punonte tokën. Por uji buroi nga toka dhe ujiti dheun. Jehovai, Zot, e bëri njëriun nga pluhuri i dheut dhe nëpër vrimat e hundës ja dha frymen e jetës. Kështu njëriu u bë qenje e gjallë".(Kreu 4, 4b 7).
Ky tregim u quajt Jehovaistik dhe ndodhet në tekstet e biblës që e kemi tani. Athua ky tregim, të cilit më vonë do ti shtohet tregimi priftëror, ka qenë fillimisht kaq i shkurtër? Askush nuk do të munë të thoshte a mos ndoshta teksti Jehovaistik ka qenë amputuar gjatë kalimit të kohës, askush nuk do të mundë të thoshte a mos ndoshta disa rreshta qe i kemi sot paraqesin tërë atë që e ka pasur edhe teksti më i vjetë i biblë mbi krijimin.
Ky tregim Jehovaistik nuk e përmend formimin as të tokës as të qiellit në kuptimin e vertetë të fjalës,. Ai lë të kuptojë se në qastin kur Zoti e krijoi njëriun nuk ka pasur vegjetacion në tokë (nuk ka pasur shi akoma), edhe pse ujërat kan ndalë nga toka dhe e kanë mbuluar sipërfaqen e dheut. Vazhdimi i tekstit e vërteton këtë "Zoti e mbiellikopshtin në një kohë kur u krijua edhe njëriu". Kështu bota bimore paraqitet në një kohë me njëriun në tokë, që shkencërisht nuk është e vertetë: njëriu u paraqitë në tokë në kohën kur ajo një kohë të gjatë kishte vegjetacion, edhe pse nuk do të munë të themi sa qind milion vietë kanë kaluar ndërmjet këtyre dy ngjarjeve.
Kjo është kritika e vetme që mundë t'a bëjmë tekstin Jehovaistik: duke mos e përcaktur në kohë krijimin e njëriu në krahasim me formimin e botës dhe të tokës, të cilat teksti priftëror i vendosi në të njejtën javë, ai e eviton kritiken serioze qe i drejtohet këtij të fundit.
Postuar më parë nga extreme
e kom ni pytje edhe une.
Regullat e Postimit
Krijoni Kontakt