OPINION
Urgjenca për planifikimin e rrugës Morinë-Prishtinë-Merdare
20-01-2009 / Nga Ark.Ylber Vokshi, Prishtinë
Kur në prill 2003 si prioritet i prioriteteve kryesore,në një trajnim në fushën e Planifikimi Hapësinor të Kosovës e përcaktuam ndërtimin e autostradës Prishtinë-Durrës, gjegjësisht daljen e Kosovës në det, edhe planerët ndërkombëtar u befasuan me të gjitha përfitimet, përparësitë e ndërtimit të kësaj rruge në të gjitha aspektet duke filluar nga aspekti gjeostrategjik e gjerë te ai kryesori ekonomik dhe mbarëkombëtar. Atë kohë erdhëm në përfundim se të gjithë indikatorët hapësinor favorizonin ndërtimin e kësaj rruge që është duke u realizuar, përfunduar nga njëra anë e kombit tonë.
Ide dhe ideatorë të ndryshëm si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë kemi pasur gjatë periodave të ndryshme historike. Materializimi i kësaj ideje ishte pika më e dobët e tërë këtij procesi shumë të komplikuar financiar për kushtet specifike mbarë shqiptare. Këtë e arriti pushteti aktual në Tiranë, së bashku me ndihmën financiare ndërkombëtare.
Fillimi i punimeve në segmentin më të vështirë të rrugës Durrës-Kukës, ai i tunelit të Kalimashit, i cili filloi të ndërtohet falë aftësisë për huamarrje nga ana e shtetit shqiptar dhe mundësive të kreditimit nga ana e institucioneve financiare ndërkombëtare, ishte një fitore e madhe drejt integrimeve evropiane të gjithë hapësirës shqiptare e posaçërisht të Kosovës, edhe ashtu të izoluar e njëherësh shkas domethënës për vazhdimin e kësaj rruge në anën kosovare.
Politizimi i projektit nuk ishte i domosdoshëm, duhen shikuar vetë eksperiencat e shteteve të rajonit e ma gjerë gjatë shekullit të kaluar për të gjykuar drejt. Le të anashkalohen interesat e grupeve të caktuara të mashtruesve dhe të të mashtruarve si dhe të grupeve mafioze. Të shikohet së pari interesi ekonomi e pastaj ai integrues duke mos harruar qëllimet e mirëfillta gjeopolitike mbarëkombëtare pasi jemi të vonuar shumë në të dy anët e kufirit. Me vëmendje të posaçme jam duke përcjellë punimet në këtë aks rrugor nga faza e parapërgatitjeve, fillimit, vazhdimit dhe shpresoj të përfundimit të punimeve.
Sa është interesi i Kosovës për ndërtimin e kësaj rruge është e tepërt të diskutohet pasi të gjitha analizat nga aspekti i planifiktmit hapësinor tregojnë një gjë të tillë. Të gjithë indikatorët hapësinor tregojnë një qasje konstruktive për ndërtimin e kësaj rruge shumë të rëndësishme për Kosovën dhe për Evropën Jug Lindore në tërësi, pa marrë parasysh “prishjen e dhimbshme” të disa monopoleve të huaja. Të gjitha këto elemente janë të inkorporuara në propozim-Planin Hapësinor të Kosovës, i cili ende nuk është aprovuar nga Kuvendi i Kosovës dhe shpresoj se pas kompletimi do të aprovohet.
Në pjesën kosovare të rrugës (Mërdare-Vërmicë) deri me tani janë shpenzuar shumë para vetëm për përpilimin e mangët të dokumentacionit teknik. Bartësi apo përpiluesi i këtyre dokumenteve ishte MTPT (Ministria e Transportit dhe Postë-Telekomunikacionit) e cila fare nuk ka qenë transparente së paku me strukturat tjera qeveritare të asaj kohe. Si ishte e mundur të manipulohet për qëllime politike për këtë ndërmarrje jetike për Kosovën. Me ndryshimet qeverisëse pas zgjedhjeve të vitit 2007, Ministri aktual i MTPT njofton opinionin se projekti ka mangësi qenësore siç është “gjeomekania”, pa të cilën është e pamundur përpilimi i ndonjë projekti e posaçërisht autostradave, e për këtë do të ketë pengesa serioze.
Arsyetimet në mungesën e ligjeve nuk qëndrojnë pasi ato ekzistojnë. Do të ketë vështirësi të shumta si nga aspekti organizativ edhe nga ai financiar. Posaçërisht do të ketë vështirësi të pritura me zbatimin e ligjit të shpronësimit, zbatimi i të cilit kushton duke respektuar ekonomin e tregut dhe transparencën si elementet qenësore për tërë procesin. Përfitimet e mëdha në të gjitha aspektet ekonomike dhe gjeostrategjike në pjesën kosovare të rrugës i arsyetojnë ato në të gjitha aspektet. Kaptin e veçante shumë e vështirë do të jetë sigurimi i mjeteve materiale (kreditimi, koncesionet etj) për realizimin e projektit. Përkrah pa rezervë entuziazmin e madh për fillimin e punëve me mjetet e buxhetit të Kosovës në vitin 2008, këto veprime me vëmendje janë duke u përcjellë nga faktori vendimmarrës ndërkombëtar. Nëse do të ketë menaxhim korrekt të investimeve ekzistuese jam i bindur se nuk do të mungojë edhe përkrahja financiare për realizimin e projektit jetik për tërë Kosovën e për këtë duhet pasur kujdes dhe angazhime maksimal të gjithë neve e posaçërisht bartësve kryesor të projektit (MTPT-së).
Pjesës kosovare të rrugës (Vërmicë-Merdare) më shumë se kurdoherë i nevojitet nivel i lartë profesional dhe punë shumë e përkushtuar për realizimin e tij çka vetvetiu imponon të kemi politika konstruktive zhvillimore në Kosovë. Angazhimi i ekspertëve të shumtë kosovarë duhet bërë në baza profesionale e kurrsesi partiake, nevojitet një mobilizim gjithëpërfshirës i tërë spektrit politik dhe profesional kosovar.
Qytetarët e Kosovës kanë përgjegjësi të madhe për veprimet e pushtetarëve aktual që kjo rrugë të fillojë të ndërtohet. Duke marr në konsideratë trajtimin e shoqërisë civile me anën e të cilës qytetarët e Kosovës duhet të apostrofonin problemet që i shqetësojnë, nga ana e pushtetit aktual duhet të presim rezultate pozitive në këtë drejtim. Trajtimi i qytetarëve të Kosovës në pjesëmarrjen në procese zhvillimore si është rasti i rrugës është minimal pasi nuk ekziston bashkëpunimi profesional ndërministror e sa për pjesëmarrjen e qytetarëve as që mundemi të imagjinojmë.
Të gjitha debatet e ndryshme parlamentare dhe joparlamentare të cilat janë duke u zhvilluar në Shqipëri rreth kësaj rruge me vëmendje jam duke i përcjellë, por nuk po mundëm të paramendoj imagjinatën destruktive të disa individëve të cilët nuk po zgjedhin mjete për të minuar përfundimin e këtyre punimeve. Të gjitha këto përplasje janë joserioze, favorizimi i veriut apo margjinalizimi i jugut të Shqipërisë janë vetëm pjellë e imagjinuar opozitare nga Tirana e një grupi të kufizuar të njerëzve ndaj të cilëve me forcën e argumenteve duhet me iu kundërvënë. Edhe po desh dikush t’i ndërpresë punimet e rrugës, nuk do ta ketë atë fuqi përkundër atyre synimeve shekullore ekonomike të kundërshtarëve të kësaj rruge, pasi rrota e historisë nuk mundet të kthehet mbrapa. Më duhet të citoj një mendimtar të vjetër i cili në mllef pati thënë se ju mundeni të thoni çka të doni, por rruga do të ndërtohet. Nëse ka keqpërdorime financiare siç pretendon opozita në parlament këtë i duhen përcjell nga organet ekzekutive të shtetit shqiptar, atë po e ofron shumica në parlament. Konfirmimi apo demantimi i pohimeve për keqpërdorime financiare duhet përcjellë gjatë tërë kohës së zhvillimit të punimeve si dhe në fazën e eksploatimit të sajë. Respektimi i kontratave të nënshkruara me kompanitë ekzekutuese të punimeve është obligues për të gjithë pjesëmarrësit në ndërtimin e kësaj rruge jetike për zhvillimin e veriut të Shqipërisë dhe të Kosovës. Të njëjtët kritere duhet të vlejnë edhe për pjesën kosovare të rrugës së ëndrrave për të gjithë shqiptarët.
55
Krijoni Kontakt