Albin Kurti (1975 - )

[ABytyqi]

(Ndër)Kombëtarizimi
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 27 June 2007


Përgjatë viteve të ’90-ta është menduar (dhe sidomos propaganduar) se zgjidhja e çështjes së Kosovës bëhet përmes ndërkombëtarizimit të saj. Kjo vinte si reaksion dhe reagim i politikanëve kosovar ndaj qëndrimit të Milosheviqit se Kosova është një çështje e brendshme e Serbisë. Qytetarët e pranuan me lehtësi objektivin e ndërkombëtarizimit si mënyrë e duhur drejt zgjidhjes. Janë disa arsye pse ngjau kjo. Së pari, elita politike kosovare e organizuar atëbotë në LDK realisht nuk kishte dhe nuk lejonte opozitë brenda ambientit shqiptar. Ajo dispononte me ato pak media që kishim dhe në emër të unitetit kishte qëndrime dhe sjellje totalitare. Së dyti, po ai lidership i atëhershëm e frikësonte pupullin me atë që po ndodhte në Bosnje dhe Kroaci: “Të rrimë të qetë, të mos biem në provokime, sepse na e bëjnë si në Bosnje e Kroaci!” Së treti, sërish po ata politikanë, shtireshin si të mençur që po kontaktojnë me bashkësinë ndërkombëtare dhe se evituan luftën me Serbinë në Kosovë anipse ne mbeteshim të okupuar. Vetëm pasi që kroatët çliruan vendin e tyre kurse ne u harruam në Konferencën e Daytonit më 1995 u kuptua se lufta nuk ishte evituar por veçse ishte spostuar për ca kohë. Së katërti, e mbase jo së fundi, objektivi i ndërkombëtarizimit u pranua pa vështirësi prej qytetarëve për shkak të shtypjes së egër të Serbisë. Të izoluar dhe të terrorizuar prej forcave dhe aparatit shtetëror serb, njerëzit në Kosovë besonin se çdo gjë jashtë kësaj gjendjeje, dhe çdokush që ishte jashtë apo vinte nga jashtë, është vetvetiu shumë i mirë. Bashkësi ndërkombëtare konsiderohej e tërë bota zyrtare dhe jo zyrtare. Dhe, bota ishte jashtë Kosovës dhe Serbisë. Një fenomen i ngjashëm ky me mbivlerësimin që i burgosuri ia bën jetës e botës jashtë burgut.

Sot, e njëjta logjikë e fillimit të ’90-tave, për ndërkombëtarizimin e vetes disi pa vetveten, dominon në Grupin Negociator të Kosovës, i cili siç duket qartë ka më shumë besim në bashkësinë ndërkombëtare sesa që ajo ka vetëbesim. Dhe njëmend, qëllimi (i tyre) është arritur. Jemi ndërkombëtarizuar pothuajse si asnjëherë më parë dhe gati si asnjë vend tjetër në botë. Mirëpo, problemi nuk është zgjidhur. Ndërkombëtarizimi pa kombëtarizim paraprak është ngrirje e konflikteve jo përfundim i tyre, transformim i problemeve e jo zgjidhje e tyre. Për më keq se kaq, vetë çështja e Kosovës është keqinterpretuar fatalisht në suazat ku është vendosur. Negociatorët kosovar premtojnë se ‘statusi do të zgjidhet’. Jo vetëm që premtimet s’po përmbushen por ato as që mund të përmbushen. Sepse, sipas tyre, statusi na qenka problemi dhe jo Serbia. Kjo është metamorfoza që prodhoi koncepti i negociatave të tyre: problem është statusi i Kosovës e jo Serbia. Problem është Kosova e jo Serbia. Madje, kësisoj, Serbia që ishte agresore është bërë partnere në zgjidhjen e problemit të quajtur Kosovë, gjithë kjo duke iu falënderuar këtij Grupi Negociator.

Gjatë këtyre 17 vjetëve, politikisht vetëm dy vjet ishin ndryshe: 1997-1999. atëherë kur rinia studentore dhe mbi të gjitha luftëtarët e UÇK-së treguan se zgjidhja bëhet përmes kombëtarizimit e jo ndërkombëtarizimit të çështjes së Kosovës. Për më tepër, mu atëherë erdhëm në fokus të vëmendjes botërore. Atëherë kur iu kthyem vetes, kur e kombëtarizuam çështjen tonë, ndërkombëtarizimi erdhi si pasojë e natyrshme. Duke e pasur ndërkombëtarizimin si qëllim gjatë viteve të ’90-ta, përderisa sugjeroheshim të prisnim e duronim, atë assesi nuk po e realizonim dot. Përkundrazi, po ngjante shkombëtarizimi fizik (ikja e rreth 300.000 të rinjve nga Kosova) dhe shkombëtarizimi shpirtëror (letargjia kolektive).

Kosovës vazhdon t’i mungojë liria ndonëse në dukje i është zvogëluar robëria. Vazhdojnë edhe orvatjet e gabuara dhe të dëmshme për ta nxjerrur rrugën e lirisë së Kosovës jashtë Kosovës. Liria e Kosovës nis nga Kosova dhe bëhet në Kosovë. S’ka (as) ndërkombëtarizim pa kombëtarizim. Nëse ne i mbajmë sytë kah bota, atëherë bota nuk do t’i mbajë sytë kah ne. Nëse ne i kthejmë sytë kah njëri-tjetri dhe vetja jonë atëherë edhe bota do t’i kthejë sytë kah ne. Do të na shikojë me sy të tillë çfarë nuk i kemi parë deri më tash, sy në të cilët s’ka përçmim dhe as dhembshuri por respekt.

Burgu i Prizrenit, Krahu A, Qelia nr. 3

[ABytyqi]

Përvijimi i historisë në maskaradë
Shkruar nga Albin Kurti
Thursday, 28 June 2007


Aq shumë data historike na dolën këta muajve të fundit saqë jeta jonë kolektive disi është shndërruar në një moment të stërzgjatur historik. Shumë data historike u shpallën në këta fare pak muaj, jo rastësisht, mu atëherë kur janë inkurajuar pritjet për pavarësinë, dhe mu atëherë kur ‘pavarësia’ që shtyhej gjithnjë po shtyhet sërish. Takim historik, vizitë historike, deklaratë historike, mbledhje historike, hap historik. Cilësori ‘historik(e)’, si asnjëherë më parë, ka kolonizuar retorikën e politikanëve negociator nga Kosova. Këta politikanë vazhdimisht e konstatojnë historinë në të sotmen. Ata nuk e presin ardhmërinë që e bën të sotmen të kaluar dhe eventualisht e vendos atë mandej në histori. Ata e identifikojnë historinë dhe historiken, sot dhe këtu. Dhe, këtë identifikim e bëjnë sot për sot. Një ngjarje historike është gjithherë më pak historike pas ngjarjes së ardhshme historike. Meqë ato janë aq të shpeshta te ne sipas këtyre politikanëve, ata detyrohen ta mbajnë aktuale historinë që shpallin. Mbase këta politikanë dyshojnë që vështrimi i historisë nga e ardhmja mund të jetë shpërfillës ndaj këtyre ‘bëmave’ të tanishme të tyre dhe andaj bëhen vetë historianë. Duke qenë mosbesues ndaj vlerësimit të historisë që s’do ta kontrollojnë, ata aktrojnë historianët. Ose, frikësohen që historia megjithatë do t’i regjistrojë, ama për të keq, dhe nguten t’u japin ngjyrime pozitive gjërave esencialisht negative. Duke qenë të trazuar nga mendimi për mëshirën e historisë që mund të mungojë, orvaten t’i paraprijnë vlerësimit të saj.

Kjo mënyrë e tyre, që gjithsesi prodhon historira të denja vetëm për tabloide, nuk mbaron me kaq. Negociatorët kosovar jo vetëm që konstatojnë aty për aty data historike por edhe i paralajmërojnë ato për të ardhmen e afërt. Na flasin për raste e shanse historike që e presin Kosovën në ditët, javët e muajt në vijim. Pompoziteti i paralajmërimeve rregullisht pasohet nga shija e hidhur e zhgënjimit e cila mbetet të zbutet nga paralajmërimi tjetër i rradhës, edhe më pompoz se ai paraprak. Me gjasë, kur thonë rast historik, negociatorët mendojnë të mos thonë rast i rëndësishëm. Nëse do të thoshin vetëm ‘i rëndësishëm’ besojnë se kjo nuk do të konsiderohej si ‘mjaftueshëm i rëndësishëm’. Pra, nuk është se kemi të bëjmë me raste të rëndësishme që do të na bënin t’i quajmë edhe historike por më parë ato emërtohen ‘historike’ që t’i konsiderojmë të rëndësishme. Rrjedhimisht, nuk bëhet fjalë për raste të rëndësishme dhe aq më pak për raste historike. Bëhet fjalë veçse për gjahun që ka për shënjestër vëmendjen tonë, manipulimi i së cilës bëhet mbijetesë për ta. .

Sigurisht që momente e ngjarje të ndryshme quhen historike që të mund të flitet për personalitete historike. Duke u frikësuar se mos porta e historisë është mbyllur, negociatorët kosovar përpiqen të sajojnë deriçka të historisë për veten e tyre. Megjithëkëtë, nuk mendoj se ky është shpjegimi shterrues i këtij fenomeni që dominon politikën ditore kosovare (pasi që tjetër politikë edhe ashtu nuk ka). Përveçse projekt i vetëdijshëm i politikanëve për të hyrë në histori, sjellja e tyre ngjan edhe me një rebelim të pavetëdijshëm kundër suprimimit të historisë. Që prej tetë viteve, prejse UNMIK-u është instaluar në Kosovë, mbi dy milionë njerëz janë mbërthyer në një përkohësi të paafatizuar që ushqen veten. Ata kësisoj s’kanë të ardhme. Por, që të mos kenë të ardhme s’duhet të kenë të kaluar. UNMIK-u i ndau epokat në para dhe pas ardhjes së tij duke e shpërfillur totalisht të parën. E fshiu përvojën e Kosovës në mënyrë që ta konsiderojnë atë të papërvojë dhe ta sundojnë pa u lodhur shumë. Nuk i mori në konsideratë sakrificat dhe humbjet e popullit që të mos ndihej borxhi dhe, sërish e njëjta, të sundojë pa u lodhur shumë. E suprimoi historinë për ta keqbërë atë dhe për ta përligjur veten. Në këtë të tashme kalimtare që nuk përfundon asnjëherë, ndonëse përherë ik shpejt në pakthim, politikanët kosovar ndjehen të kërcënuar. Regjimi i cili zyrtarisht e fshiu historinë e një populli nuk i kursen disa individë të tij. Shtypjen e historisë të së kaluarës ata tash duan ta zëvendësojnë me një të sotme historike. Por, e pavetëdijshmja e tyre nuk rri urtë si ata: e tashmja është ‘historike’ mu atëherë kur e kaluara përpiqet të restaurohet si e tillë. .

Burgu i Prizrenit, krahu A, Qelia nr. 3

[ABytyqi]

Arbitrariteti i drejtësisë policore
Shkruar nga Albin Kurti
Friday, 06 July 2007


(fjalimi i mbajtur në seancën gjyqësore të mbajtur me 6 korrik 2007)

Në komunikatën për media të publikuar dhe transmetuar me 5 qershor 2007, në të cilën është theksuar se Prokurori Ndërkombëtar ka ngritur një aktakuzë kundër meje, është përdorur shprehja “protesta e dhunshme e Vetëvendosjes”. Kjo është tërësisht absurde. Së pari, është paturpësisht e njëanshme. Së dyti, është e rrejshme dhe dashakeqe. Duke e sulmuar protestën me këtë komunikatë për shtyp, u konfirmua motivi politik i atyre që e përpiluan.

Protesta nuk ishte e dhunshme. Ne, aktivistët e Lëvizjes VETËVENDOSJE! dhe disa mijëra qytetarë që na u bashkuan, ishim duke marshuar paqësisht në rrugën “Nëna Tereze” me 10 shkurt 2007, ashtu siç e kishim planifikuar dhe paralajmëruar dy javë më herët. Forcat policore ishin të dhunshme. Ato e ndaluan marshin tonë duke e bllokuar rrugën. Për më tepër se kaq, forcat policore përdorën dhunë vdekjeprurëse. Nga distanca e afërt ata gjuajtën direkt në ne me plumba gome me afat të skaduar. Njësia e Formuar Policore (NjFP) e Rumanisë shkrepi gjithsej 144 breshëri plumbash gome gjersa NjFP e Polonisë shkrepi 89 breshëri të mbushjeve me plumba gome. Dy demonstrues u vranë, 82 u plagosën, disa prej tyre shumë rëndë.

Në Raportin e Parë të Task Force “10.02.2007” dorëzuar te Prokurori Publik me 16 prill 2007, në faqen 28, nga deklarata e pjesëtarit të NjFP të Rumanisë, DENES Lorand Levente, data e lindjes 29.03.1972, mësojmë me sa vijon: “Aprovimi për ta përdorur gazin lotsjellës dhe plumbat e gomës erdhi nga komandanti i NjFP të Rumanisë, OLARU, i cili e kishte marrur aprovimin nga UNMIK-u”. Në faqen 24 të raportit të njëjtë, në deklaratën përmbledhëse të MOCANU Mugurel-Florin, data e lindjes 5.03.1976, thuhet edhe kjo: “Ai dëgjoi se zëvendëskomandanti i NjFP, FILIPAS, i ka thënë komandantit të togut se përdorimi i gazit lotsjellës dhe plumbave të gomës ishte i autorizuar … ai nuk ka dëgjuar kurrfarë paralajmërimesh dhënë demonstruesve”. Pra, kishte një hierarki me kokën e saj politike në UNMIK, kishte armatim vdekjeprurës, qartazi jo për ta ekspozuar por për ta përdorur atë, si dhe qëllimi për t’i lënë demonstruesit të papërgatitur duke mos i paralajmëruar ata për përdorimin e plumbave të gomës.

Në raportin e tij të përkohshëm, Prokurori Ndërkombëtar Robert L. Dean, duke iu referuar vdekjes së Mon Balajt dhe Arben Xheladini si dhe plagosjes së Zenel Zenelit, thotë “Krimet në fjalë për të cilat ekziston dyshim i bazuar janë Vrasje, Vrasje nga Pakujdesia, Vrasje në Tentativë, dhe Lëndime të Rënda Trupore”. Po ashtu fjalia e parë nga “Përfundimi” i raportit të tij është: “Dëshmitë e deritanishme shpijnë në konkluzionin se vdekjet e Mon Balajt dhe Arben Xheladini ishin të panevojshme dhe të shmangshme”. Robert L. Dean nuk e përmend ASKUND në raportin e tij të gjatë shprehjen “protestë e dhunshme” ashtu siç bëri Departamenti i Drejtësisë.

Më 10 shkurt 2007, mua më kanë goditur disa herë me shkopinj policia e UNMIK-ut pasi që dështuan të më vrasin. Një aktivist i Lëvizjes më shpëtoi duke larguar tytën e çiftes së policit të UNMIK-ut, i cili ishte pak metra tutje, me armën e tij drejtuar kah unë. Ata kriminelë të policisë së UNMIK-ut ikën nga vendi i krimit, u kthyen në Rumani të lirë nga ligji, dhe atje u lavdëruan e dekoruan. Lejes për të vrarë dhe urdhërit për të vrarë iu bashkangjit edhe leja për të ikur nga vendi i krimit. Në vend të saj sistemi gjyqësor më ndjek (ligjërisht) mua, një prej viktimave të dhunës policore. Sistemi gjyqësor po e vazhdon planin e policisë dhe aksionin e policisë. Sistemi gjyqësor është drejtësi policore. Prokurorët dhe gjykatësit ndërkombëtar që merren me mua, sikurse kolegët e tyre policë, kanë imunitet nga ligji me të cilin më akuzojnë dhe mbajnë në burg. Pushteti i tyre është arbitrar prandaj ai s’mund të jetë kurrsesi legjitim.
Më 10 shkurt 2007 masa nuk ka bërë veprën penale. Policia ka kryer shkelje të rënda kriminale. Me 10 shkurt nuk isha unë që po i pengoja personat zyrtar në kryerjen e detyrave zyrtare, por ata e penguan marshin tonë paqësor. Për më tepër, e pamë se cilat ishin detyrat zyrtare të atyre policëve: të gjuajnë mbi demonstruesit. Intervenimi policor ishte i dhunshëm me pasoja tragjike. Mosintervenimi gjyqësor lidhur me krimin policor është një suplement kriminal i kësaj. Ky gjykim politik kundër meje është zëvendësim kriminal që tenton ta maskojë krimin dhe shmang vëmendjen e publikut. Meqenëse raporti i Prokurorit Ndërkombëtar, Robert L. Dean, ia ka pamundësuar gjykatës që të më mbajë përgjegjës për krimet e kryera nga policia e UNMIK-ut, gjykata tash ka konstruktuar argumente të reja të bazuara në atë që do të mund të ndodhte poqese demonstrata e 10 Shkurtit do të vazhdonte pa intervenimin e policisë. Nëse merren parasysh të gjitha demonstratat tjera të organizuara nga Lëvizja VETËVENDOSJE! shihet qartë se të gjitha kanë përfunduar pa asnjë lëndim të vetëm, pa asnjë vdekje të vetme, në mënyrë të organizuar dhe diciplinuar, dhe sipas planit tonë. Këto demonstrata kurrë nuk kanë qenë të dhunshme. Është e vërtetë se ne kemi hedhur shishe me ngjyrë në ndërtesat e IPVQ-ve dhe UNMIK-ut. Ne kemi përdorur forcë kundër këtyre objekteve, por jo dhunë, duke qenë se nuk mund të jesh i dhunshëm ndaj objekteve. Mund të ketë dhunë vetëm atëherë kur ushtrohet kundrejt një agjenti i cili, të paktën, e ka mundësinë për ta rezistuar atë. Ndërtesat nuk e kanë këtë mundësi. Aksionet tona nuk janë akte vandalizmi. Vandalizmi është shkatërrim i vullnetshëm, i paprovokuar dhe i pamotivuar, qëllimkeq i pronës. Aksionet tona janë të motivuara dhe të provokuara. Procesi politik në Kosovë është vetë motivimi dhe provokimi. Motivuese është mundësia dhe energjia që populli i Kosovës e ka për ta ndryshuar drejtimin aktual të procesit politik drejt vullnetit dhe interesave të tij. Procesi është provokues për shkak se është një proces politik i cili seriozisht po e dëmton të tashmen dhe të ardhmen e Kosovës, dhe mirëqenien e popullit të saj. Hera e vetme kur rreziku i përgjithshëm ka qenë i pranishëm në demonstratën tonë, ai ka qenë rezultat i akteve kriminale të policisë më 10 Shkurt.

Planifikuesit dhe urdhërdhënësit politik dhe policor të krimit të 10 shkurtit ose nuk lanë dokumente zyrtare pas vetes ose nuk lejojnë publikimin e tyre. Mirëpo, edhe dokumentet e prodhuara nga gjykata dhe prokuroria janë ose politike ose policore. Në vendimin që e ndërronte paraburgimin me arrest shtëpiak, bazuar në urdhëresën e 10 majit 2007, nënshkruar nga Vinod Bolell, përveç tjerash shkruan edhe kjo: “Në pyetjen nga Gjyqi se është e drejtë e qytetarëve në vendet demokratike të angazhohen në një demonstratë paqësore pa paragjykuar mirëqenien e qytetarëve të tjerë, Prokurori Publik u orvat të lidh rrezikun që i pandehuri paraqet për statusin e ardhshëm të Kosovës”. Kjo është edhe një dëshmi më shumë që ky proces kundër meje është i udhëhequr politikisht. Nuk duhet pritur gjatë për dëshmi të reja. Vetëm një ditë më vonë, kur me 11 maj arresti shtëpiak u shfuqizua dhe përsëri më dërguan në burg, po ai gjykatës i procedurës paraprake në vendimin e tij ka shkruar: “… i pandehuri nuk e arsyetoj besimin që Prokurori Publik e ka vënë tek ai që ai të ketë më shumë respekt për judikaturën.” Pra, do të më lironin nga paraburgimi me kusht që t’i nënshtrohem gjykatës. Gjykatës po i mungonte respekti im për të. Ndjehej disi mangut pa respektin tim që kurrë s’do ta ketë. Ngjajshëm, me 13 qershor 2007, arresti i ri shtëpiak kësaj radhe pesëditor, sërish mu zëvendësua me burg. Përveç arsyetimeve për qëndrimin tim ndaj regjimit në vendimin formalisht të ri por esencialisht të vjetër shkruante: “… ai është gjithashtu i përzier në fushatën e tanishme ilegale që po zhvillohet nga e njëjta organizatë me çrast të gjithë konteinerët publik të mbeturinave në Kosovë janë etiketuar me fjalët “Pakoja e Ahtisaarit” duke shfaqur sërish përçmimin dhe përbuzjen e tij dhe organizatës së tij për çdo gjë që paraqet autoritetin legjitim në Kosovë duke dëmtuar sërish pronën publike dhe duke manifestuar mosrespektin për administratën e UNMIK-ut”. Gjyqi juaj ndodhet këtu për ta mbrojtur regjimin nga qytetarët. Drejtësia është e kundërt me këtë: sigurimi i të drejtave të qytetarëve që i mbrojnë ata nga pushteti.

Vazhdimet e paraburgimit tregonin se gjyqi mbi të gjitha është i interesuar për izolimin tim në të tashmen dhe të ardhmen. E kaluara përherë ishte veçse pretekst. Duke qenë se regjimi nuk po mundet të ndikojë në mua ai përdor gjykatat që unë të mos ndikoj në Kosovë. Është e qartë se unë nuk po gjykohem. Unë po paragjykohem sepse po gjykohet karakteri im. Gjyqtarët dhe prokurorët kryesisht janë shërbyer me tri gjoja arsyetime për zgjatjen e paraburgimit. E para, thoshin që nuk bën të më lirojnë meqë unë do të mund të ikja nga Kosova. Sikur ata të ishin të bindur që do të ikja nga Kosova me siguri do të më lironin. Problemi i tyre është pikërisht fakti se unë do të qëndroja në Kosovë për të vepruar. E dyta, thoshin se unë do të mund ta përsërisja veprën. Unë jo vetëm që s’jam fajtor për atë që kam bërë por do ta konsideroja veten shumë fajtor sikur të mos organizoja demonstrata kundër pakos së Ahtisaarit e cila përmes decentralizimit etnik na e copton territorin ndërsa përmes ‘eksterritorialitetit’ fetar na e tjetërson kulturën e historinë. Dhe, e treta, spekulonin se do të mund t’i frikësoja dëshmitarët. Prokurorja Cecilia Tillada me 13 shkurt 2007 pat deklaruar: “… ka dyshim të bazuar se z. Kurti për shkak të ndikimit të tij mund të pengojë procesin e ndjekjes penale duke kërcënuar dëshmitarët”. Dëshmitarët e vërtetë të krimit me 10 shkurt janë policët kolegë të vrasësve të Monit e Arbenit. Që të gjithë ata ikën. Ata janë të frikshëm si bashkëpjesëmarrës në krim që ishin. Jo vetëm që unë s’kam kërcënuar e frikësuar askë kurrë në jetë por vazhdimisht, e posaçërisht tash me këtë proces të montuar, unë jam i kërcënuar e i rrezikuar nga policia politike dhe politika policore dorë e zgjatur e së cilës është kjo gjykatë.

Në këtë proces askush nuk më përfaqëson përveç vetes sime. Avokati është caktuar nga ju. Ai është zgjedhje e juaja dhe jo e imja. Sistemi gjyqësor në Kosovë institucionalisht është brenda UNMIK-ut. Nuk është as i pavarur e as i paanshëm. UNMIK-u është regjim antidemokratik dhe administratë neokolonialiste. UNMIK-u duhet të shkojë nga Kosova. Sa më parë, aq më mirë. Për të gjithë neve. Ikja e UNMIK-ut nga Kosova duhet të përputhet me referendumin për popullin e Kosovës, me ushtrimin e së drejtës për vetëvendosje. Kjo është ajo për çka Lëvizja jonë, dhe unë si anëtar i saj, qëndron dhe vepron.

Përkundër faktit që nuk e njoh dhe as nuk e pranoj këtë gjyq, dhe as aktakuzën të cilën edhe ashtu nuk ma kanë dorëzuar, përfundimisht do të doja që ta falenderoj prokuroren që më ka akuzuar për “Thirrje për Rezistencë”. Rezistenca është fjala e dytë më e dashur e imja. Nëse ka diçka që e ka lëvizur përpara llojin njerëzor dhe shoqërinë përgjatë historisë, atëherë kjo është pikërisht rezistenca dhe thirrja për te.

[ABytyqi]

Nën arrest
Shkruar nga Albin Kurti
Thursday, 12 July 2007


Që të mos dihet më nëse jam në burg ose jashtë tij sërish ma zëvendësuan paraburgimin me arrest shtëpiak. U arrestua. U lirua. U arrestua. U lirua… Lajmi i vjetër është lajm i ri. Lajmi i ri është lajm i vjetër. Deri atëherë kur nuk ka më lajm. Deri atëherë kur të vlerësohet se është arritur indiferenca (e imponuar) e pranuesve të lajmeve. Ndërkohë, unë s’jam liruar. Jam tërë kohën nën arrest. I izoluar dhe nën mbikëqyrje të rreptë. Që të mos veproj dhe jo aq për atë që kam vepruar. Madje, as për veprimet e ardhshme sa për qëndrimet e tashme dhe konsistencën e tyre. Në aktvendimin e Gjykatës së Qarkut të Prishtinës që mban datën e ditës së djeshme, duke iu referuar fjalimit tim ‘Arbitrariteti i Drejtësisë Policore’ në seancën e konfirmimit të aktakuzës, pikëpajmet e mia politike cilësohen si tepër radikale. Ja se me çfarë merret gjykata! Sido që të jetë, duke qenë se nuk e pranoj atë, sepse e kuptoj karakterin e saj politik dhe funksionimin policor, për vendimet e saj nuk kam respekt, para së gjithash, për shkak se, si gjithnjë, nuk më bëjnë përshtypje.

Mirëpo, situata ime është veçse shprehje e situatës së përgjithshme në të cilën ndodhet populli i Kosovës. I gjithë populli ynë është nën arrest. I izoluar dhe i mbikëqyrur. I privuar nga liria dhe të drejtat. Arresti i vazhdohet pak nga pak dhe pandërprerë. Me premtime që mbulojnë zhgënjimet nga premtimet paraprake. S’ka dyshim se është lojaliteti i pakusht dhe serviliteti i pafund i negociatorëve kosovar ai që e mundëson dhe, sidomos, e lehtëson këtë arrest. Ata fillimisht besuan ose gënjyen që bashkësinë ndërkombëtare e kanë në anën e tyre. Se bashkësia ndërkombëtare do të ndjek qëndrimin kosovar për pavarësi dhe mandej Serbia do të detyrohet disi (sic!) ta ndjek pas bashkësinë ndërkomëtare. Mirëpo, bashkësia ndërkombëtare propozoi kompromisin e pakos së Ahtisaarit dhe ishin negociatorët kosovar ata që e ndoqën bashkësinë ndërkombëtare e jo anasjelltas siç premtohej dikur. As pjesa e dytë e skemës së imagjinuar nuk doli e saktë. Serbia nuk e ndoqi bashkësinë ndërkombëtare dhe e refuzoi edhe pakon e Ahtisaarit mjaft të favorshme për të. Ajo donte më shumë se aq edhe për shkak se e dinte mirë se mundet edhe më shumë. Gjithashtu u mësua se bashkësia ndërkombëtare nuk është bashkësi ndërkombëtare. Se aty është Rusia e nënvlerësuar. Se ajo na qenka faktor aq i rëndësishëm saqë vendimtar për ndryshimin e Rezolutës 1244. Se nuk paska qenë e rastësishme që Rusia atëbotë, para më shumë se tetë vjetësh, e pranoi këtë rezolutë të cilën politikanët kosovar përherë e fusnin nën qilim. Megjithatë, drejtimi i sugjeruar prej skemës iniciale të negociatorëve kosovar është po ai. Kahja doli se është e kundërt. Bashkësia (e riformuluar) ndërkombëtare po e ndjek Serbinë (dhe Rusinë) në qëndrimin e palëkundur të saj ndërsa prej Grupit Negociator të Kosovës po kërkohet që ta ndjek këtë ndjekje ndërkombëtare. Prandaj po kemi negociata të reja. Është më keq sesa varianti jooptimist: kur nuk ka marrëveshje ndërmjet palëve që i kënaq të dyja palët atëherë ka marrëveshje jashtë palëve që i lë të pakënaqura të dyja palët. Përkundrazi, insistohet me çdo kusht në marrëveshje ndërmjet palëve. Kjo do të thotë se kahja e ndjekjes së qëndrimeve e cila medoemos shpie në përqafim me Serbinë është betonuar.

Koha është armiku i aktualitetit të veçantë. Jo edhe për parullën tonë të parë: JO NEGOCIATA – VETËVENDOSJE!. Aktualiteti e me këtë edhe kuptimi i saj sa vie e rritet. Në këtë parullë jemi ne. Ajo është vetë qenia e popullit. Qenia si liri.

Të gjithë ju që jeni të interesuar në ditët në vijim do të mund të më vizitoni, takoni e intervistoni. Banoj në lagjen Dardania me adresë: Kroi i Bardhë, Hyrja 3, Kati 4, Nr.11. Dy policë janë te dera. Ata rrinë 24 orë në ditë dhe për çdo ditë aty. Kujdesen për sigurinë… tonë? Jo. Kujdesen për sigurinë e urdhërave të regjimit.

[ABytyqi]

Kur s’ka vendime
Shkruar nga Albin Kurti
Saturday, 14 July 2007

Negociatorët kosovar nuk marrin vendime. Ata vetëm japin premtime. E, atyre premtimeve, pashmangshëm u skadon afati. Para së gjithash, për të njëjtën arsye. Sepse nuk marrin vendime. Vendimet, e madje edhe premtimet, nuk janë të tyre. Janë të faktorëve të ndryshëm ndërkombëtar. Ata e vonojnë marrëveshjen për Kosovën. Sepse atyre nuk u bëhet vonë për Kosovën. Mirëpo. Është edhe më keq se kaq. As ajo marrëveshje eventuale nuk është e dobishme për Kosovën. Maksimumi teorik i saj është pakoja e Ahtisaarit. Një eksperimentim i ri ndërkombëtar që e ndan e përçan Kosovën në baza etnike e fetare.

Çka mund të thuhet për qëndrimet e negociatorëve kosovar? Pak. Shumë pak. Qëndrimet e tyre nuk qëndrojnë. Ata e pranuan pakon e Ahtisaarit. I treguan botës se pavarësinë nuk e kishin edhe aq seriozisht. Tash do të zbresin edhe më poshtë. Poshtë e më poshtë. Deri në fund. Deri atje ku ndodhet nderi i tyre. Dhe, Serbia.

Negociatorët kosovar pranojnë gjithfarë sugjerimesh ndërkombëtare. Po pra, ato janë vetëm sugjerime. Negociatorët kosovar e bëjnë (keq)interpretimin e tyre. I marrin si urdhëra. I përbrendësojnë ato. E kërkojnë të njëjtën gjë nga qytetarët. Kuptimi i secilit prej atyre sugjerimeve është mosveprimi. Ose, ndonjë gjest që orvatet ta zbukurojë mosveprimin. Zero me xhufkë, do të thoshte Shqiptar Oseku.

Së fundi, negociatorët kosovar u rrëfyen për mosveprimin e radhës. Treguan për atë që nuk do ta bëjnë. Thanë se nuk do ta shpallin pavarësinë. Se nuk do ta shpallin pa Amerikën. Ata disi presin që Amerika të na e shpall pavarësinë e Kosovës. Dhe, këta negociatorët kosovar ta njohin atë pastaj. E jo anasjelltas siç thotë logjika. Fundja, asgjë e re. Sërish i dëgjuan ndërkombëtarët. ‘Këshillën’ e urtë të tyre. Ajo është veçse shprehje e emëruesit më të vogël të përbashkët ndërmjet tyre. Minimumi i pajtimit të mospajtimeve të mëdha ndërkombëtare. Andaj: pritje. Vazhdim i negociatave. Durim. Prapë pritje.

Pra, nuk do ta shpallin pavarësinë. Sepse Ruckeri do të detyrohej ta shpallte të pavlefshme atë. Sepse serbët në veri, dhe jo vetëm në veri, do ta shpallnin bashkangjitjen me Serbinë. Sepse Serbia do të mund të ndërhynte së paku duke testuar kufijtë e Kosovës gjithandej. Etj., etj. Një mal me arsyetime. Situata do të dilte nga kontrolli, parashikojnë ata. Nuk mund të merret vendim për pavarësinë e Kosovës. Sepse nuk kontrollohet tash, dhe aq më pak pastaj, gjendja brenda saj. Martin Heidegger thoshte: “Çdo vendim, sido që të jetë, e bazon veten në diçka që nuk e zotëron, diçka të fshehur, konfuze; përndryshe nuk do të ishte një vendim.” Nëse kontrollon diçka tërësisht atëherë nuk mund të marrësh vendime për atë gjë. Aty vendimet tashmë janë marrur më herët. Pikërisht për atë që s’e kontrollon merret vendimi i cili mandej duhet të vihet në jetë. Mirëpo, kush ta bëjë këtë në Kosovë e për Kosovën? Grupi Negociator? Kuvendi i Kosovës? Këta s’e bëjnë dot. Institucionalisht janë brenda UNMIK-ut. Politikisht janë jashtë vendimmarrjes. Teknikisht janë...? Po. Teknikisht janë. Janë teknikisht. Vetëm kaq.

Fytyrat e tyre i shohim kur i dëgjojmë thirrjet për durim e pritje të mëtejme. Ato janë thirrje që të mos rrezikojmë s’e mund të kemi vdekje të shpejtë. Ndërkohë që po vdesim ngadalë. Nëse të sëmurit nga kanceri i thua se do të vdes nesër ai bëhet i rrezikshëm. Nëse i thua se e ka edhe një vjet jetë ai bëhet i dëgjueshëm. (Zaten, kjo është arsyeja pse TMK-së ia dhanë edhe një vjet jetë pas marrëveshjes.)

Kemi rënë në situatën kur pothuajse çfarëdo veprimi është më i mirë se mosveprimi. Qytetarët duhet të veprojnë. Të ‘zgjedhurit’ e tyre nuk mund t’i zhgënjejnë më. Qytetarët përmes veprimit përfundimisht do të shkëputeshin prej politikanëve që qysh moti janë shkëputur prej tyre. Do të bëheshin qytetarë. Jo transmetues të thashethëmeve. Jo konsumues të iluzioneve. Jo mostra të apatisë. Qytetarë. Qytetarë që nuk durojnë. Qytetarë që veprojnë. Me mosbindje dhe në greva. Me protesta dhe në demonstrata. Që nuk duan vetëm të mbesin gjallë në jetë por e duan një jetë përplot gjallëri. Kur s’ka vendime të politikanëve duhet të ketë veprime të qytetarëve. Veprimet e tilla të qytetarëve janë përbërja e rezistencës së popullit. E rezistencës që e largon shtypjen sot dhe e pamundëson atë nesër.

[ABytyqi]

Fluturimi i propozimeve
Shkruar nga Albin Kurti
Saturday, 28 July 2007

Agimi Çeku kërcënoi. Tha: “28 Nëntor!”. Propozoi që festa e pesëfishtë kombëtare të bëhet e gjashtëfishtë. Propozoi që të shpallet pavarësia e Kosovës mu me 28 nëntor të këtij viti. Ditën e shpalljes së pavarësisë së Kosovës secili e mendon si një datë që më pas do të bëhej historike. Mirëpo, për ta shpallur pavarësinë, Agim Çeku e zgjodhi një datë që tashmë ishte historike. Mbase e pavetëdijshmja e tij po vepronte: meqë shpallja e paramenduar e tij s’do të mund të ishte njëmend historike, ai e propozoi një datë tanimë të mirënjohur historike. Dhe, jo vetëm kaq. Ai propozoi datën, e cila duke qenë një shenjues i shumfishtë përgjatë historisë sonë, është pjesë organike e identitetit kombëtar shqiptar si asnjë datë tjetër. Rastësia gjithsesi ndodhet në siklet me të pavetëdijshmen. Edhe nëse 28 Nëntori s’do të arrijë të bëhet festë e gjashtëfishtë, ajo dosido do të mbetej festë e pesëfishtë. Agim Çeku do të humbiste vetëm atë të cilën edhe ashtu nuk e kishte.

Nuk e kam ndërmend t’i përsëris kritikat e bëra kundër Agim Çekut se 28 Nëntori nuk do të duhej të ishte festë e pavarësisë së Kosovës meqenëse ajo datë është simbol i bashkimit kombëtar. Nuk do ta përsëris as argumentin e disa kundërshtarëve të tjerë të tij që i thanë se pavarësinë tashmë e kemi shpallur njëherë. Nuk do ta sforcoj as shqetësimin se shpallja e ardhshme do të ishte e ndryshme vetëm nëse ajo s’përfundon nëpër sirtar zyrash por fillon ndryshimin e gjendjes faktike në terren. Problemi im themelor që kam me kërcënimin e Agim Çekut është joserioziteti i tij. Nuk është çështja pse Agim Çeku e propozoi atë datë për shpalljen e pavarësisë dhe as pse e propozonte shpalljen si të tillë. Problemi është se ai nuk e kishte megjithëmend. Agim Çeku nuk e kishte seriozisht propozimin e tij. Nuk u nevojit më shumë se një ditë që të kuptohet kjo. Zbrapsja e menjëhershme e tij para kundërshtimit të kongresistëve amerikan në aeroportin e Prishtinës e dëshmoi botërisht këtë gjë. Kundërshtimi i tyre ishte serioz ngaqë propozimi i tij s’ishte serioz. Apo, ndoshta, kundërshtimi i tyre ishte serioz pikërisht që të përcaktohej nëse propozimi i tij ishte serioz. Pas takimit, Agim Çeku deklaroi se i kishin bërë disa pyetje dhe ky kishte dhënë disa përgjigje. Pra, thjesht, e kishin marrur në pyetje atë ditë në lokalet e aeroportit. Ndonëse nuk jam fare dakord me atë çfarë po bën e po flet kryeministri Çeku më duhet ta pranoj se disi mu dhimbs kur u shfaq ashtu me fytyrë të mërdhezur si të një fëmije të cilin porsa e kanë rrahur. Për pesë muaj e gjysmë në burg mua më kanë marrur në pyetje vetëm gjysmë ore dhe ishte prokurori ai që skuqej. Kryeministrin e Kosovës e marrin shumë më gjatë në pyetje dhe madje e bëjnë që ai të skuqet.

Sidoqoftë, ende pa perënduar propozimi i Agimit, nisi të qarkullonte një tjetër propozim me të njëjtën temë. Veton Surroi i përmendi Kërshëndellat si kohë kur do të shpallej pavarësia. Pas Presidentit francez Sarkozy edhe ky hamendëson për ditët e fundit të vitit të cilat njerëzve ua kujtojnë festat por edhe dhuratat e babadimrit nëse për ta mendojmë ashtu siç po i trajtojnë – pra, si fëmijët. Duke besuar që faktorët e rëndësishëm ndërkombëtar objektivisht janë kundër këtyre propozimeve për data të shpalljeve, Fatmir Sejdiu dhe Hashim Thaçi janë po ashtu kundër. Që të gjitha shtyrjet ndërkombëtare të përcaktimit të ri për statusin e Kosovës politikanët kosovar i interpretonin gabueshëm si shtyrje të pavarësisë. Tash, shtyrjet e reja, Agim Çeku dhe Veton Surroi i lidhin me shpallje te reja (që do të thotë premtime të reja boshe) ndërsa Fatmir Sejdiu e Hashim Thaçi me të ashtuquajturat ‘angazhime shtesë’ (që do të thotë negociata dhe dëgjueshmëri shtesë). Ndërkohë, faktorët ndërkombëtar kanë ‘përparuar’ dukshëm. Ata e shtyjnë edhe shtyrjen, shpikin faza 120 ditëshe që nuk dihet se kur do të fillojnë dhe me fundin e të cilave nuk mbaron asgjë. Në të vërtetë, nuk ka më data. Tepria e deritanishme e datave i ka zhdukur datat. A nuk është mu ky ideali i këtij neokolonializmi postmodern? Për asgjë nuk kemi datë: prej çështjes së statusit e deri tek ajo e regjistrimit të popullsisë. Është suspenduar koha (e planifikimit). Natyrisht, që të mos ketë datë të (përfundimit) të misionit të tyre sundues mbi neve që kësisoj mbesim të kurthuar në këtë përkohësi të përjetshme.

Kemi të bëjmë me datë për shpallje? Jo. Këta vetëm shpallin data. Shpallin data për shpalljet e pavarësisë që s’do të ndodhin. Prandaj, as 28 Nëntori i sivjetmë nuk do të jetë ditë kur festohet pavarësia ose shpallja e saj. Gjithsesi që ka pakrahasimisht më shumë arsye që atë ditë (sërish) të protestohet kundër regjimit në fuqi dhe të demonstrohet vullneti ynë sesa të festojmë e urojmë njëri-tjetrin të nënshtruar nga regjimi duke demonstruar asisoj (vetë)mashtrimin tonë.

[ABytyqi]

Ishte vetëm një fazë e ndërmjetme
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 18 July 2007

Nëse Grupi Negociator i Kosovës njëmend ka qenë shumë i interesuar që të miratohet Pakoja e Ahtisaarit atëherë ai është dashur që ta refuzojë atë. Negociatat me Serbinë kanë qenë vetëm faza e mesme e negociatave. Përpara kësaj faze faktorët e rëndësishëm ndërkombëtar po negocionin ndërmjet vete për bazën e negociatave dhe këtë e bënin sidomos brenda Grupit të Kontaktit. Rezoluta 1244 dhe posaçërisht Raporti i Kai Eide-s ishin dokumentet themelore të cilat jo vetëm që sajuan platformën e negociatave në Vjenë por përcaktuan edhe bërthamën e Pakos së Ahtisaarit. Këto dy dokumente nuk marrin në konsideratë vullnetin e popullit të Kosovës dhe shpërfillin historinë e tij ndërkohë që imponojnë decentralizimin mbi baza etnike dhe ‘eksterritorialitetin’ mbi baza fetare. E gjithë kjo sipas interesave të Beogradit, i cili, për të përmbushur apetitet e tij ekspansioniste po ua vazhdonte serbëve në Kosovë trajtimin si vegël që dikur ua bënte Milosheviqi. Përderisa shtetet e Grupit të Kontaktit negocionin për negociatat që do të fillojnë më pas në Vjenë në Kosovë u imponua koncepti i ‘standardeve para statusit’ që parashihte plotësim standardesh para statusit që duhej negociuar me Serbinë.

Në Vjenë negociatat zgjatën për më se një vit. Në ato negociata politikanët kosovar bënë aq shumë koncesione saqë edhe disa nga faktorët ndërkombëtar u befasuan. Në emër të pavarësisë u bënë 11 komuna të reja serbe dhe 42 zona ‘eksterritoriale’ përreth kishave e manastireve ortodokse ndërkohë që pavarësia nuk është askund. Pas negociatave në Vjenë rifilluan negociatat e faktorëve ndërkombëtar gjw qw paraqet fazën e tretë të negociatave për Kosovën. Baza e këtyre negociatave është rezultati i fazës së dytë – Pakoja e Ahtisaarit. Duke qenë se adresa e Kosovës është KS i OKB-së çfarëdo ndryshimi i gjendjes legale dhe juridike të Kosovës duhej të kalonte nëpër Këshillin e Sigurimit. Për shkak të qëndrimit të Rusisë që realisht është po ai i Serbisë, diskutimet e pasuksesshme për rezolutë të re vetëm sa e kanë përforcuar rezolutën e vjetër 1244. Qëllimi i fazës së dytë njëvjeçare të negociatave në Vjenë ishte lehtësimi i fazës së tretë në të cilën ka ndodhur bllokimi tashti. Në fazën e dytë negociatorët kosovar kanë bërë koncesione duke besuar se s’ka fazë të tretë ose së paku duke besuar se ajo do të jetë formale. Mirwpo, për t’u miratuar Pakoja e Ahtisaarit në KS të OKB-së ajo duhej refuzuar nga Prishtina në mënyrë që prej dy refuzimeve të dilte mandej ajo pako si kompromis. Në negociata duhet kërkuar më shumë sesa ajo që je i interesuar të arrihet. Dhe, duhet refuzuar ajo që është arritur nëse e do realizimin e saj. Pranimi pasohet menjëherë nga degradimi i asaj që është pranuar atëherë kur negociatat nuk përfundojnë njëherë e mirë. Tash negociatat për Kosovën vazhdojnë me Rusinë, jo vetëm në KS të OKB-së, dhe për pasojë Pakoja e Ahtisaarit – edhe ashtu aspak e favorshme për Kosovën – do të zbutet e zbehet edhe më tutje. Faktorët ndërkombëtar që e mbështesin Pakon e Ahtisaarit do të negociojnë me faktorë të tjerë që nuk e mbështesin atë. Këtë do ta bëjnë në emrin tone nga një pozicion gjithnjë e më i ultë duke iu falenderuar zemërgjerësisë absurde të politikanëve kosovar. Sa më i gjatë procesi aq më i keq përfundimi i tij. Por edhe insistimi për zgjidhje të menjëhershme has në mirëkuptimin e kundërshtarëve vetëm me çmimin e gjymtimit drastik të përmbajtjes. Këtë tashmë e vërteton dinamika e ofertave të reja për rezolutë të re në KS të OKB-së e cila tregon në varfërimin proporcional të përmbajtjes. Madje, procesi i zvarritjes së rezolutës së re në KS të OKB-së po e dëshmon dhe sforcon varësinë e statusit të Kosovës nga Serbia (por edhe nga Rusia si rezultat i ‘ndërkombëtarizimit të çështjes së Kosovës’). Po qe se i referohemi pak të kalurës së afërt kjo nuk na del aspak e çuditshme. Rusia nuk i ka lëshuar pe perëndimit as atëherë kur në Serbi ishte Milosheviqi në pushtet, kur forcat serbe kryenin terror e masakra në Kosovë, kur perëndimi seriozisht kërcënonte me bombardime të NATO-s, e kur vetë Rusia ishte dukshëm më e dobët se sot. Pse tani Rusia do të lëshonte pe?! Së paku për të njëjtat arsye, pse tani Serbia do të lëshonte pe?! Se Pakoja e Ahtisaarit nuk do të mbetet e pandryshueshme nuk tregon vetëm vazhdimi i negociatave si i tillë, por, sërish, përvoja nga e kaluara e afërt. Në Bosnje e Hercegovinë dhe Kroaci, midis luftimeve të ashpra, gjatë fillimviteve të ’90-ta fluturonin negociatat e treteshin propozimet një pas një. Ngjajshëm ishte në Kosovë në gjysmën e dytë të vitit 1998 dhe gjysmën e parë të vitit 1999. Prandaj, është iluzore të shpresosh tash në paprekshmërinë e Pakos së Ahtisaarit ashtu siç trumbetojnë politikanët ‘tanë’ kur Kosova jo vetwm qw nuk wshtw nw luftw por as qw konsiderohet si ndonjw çwshtje sadopak urgjente.

Negociatorët kosovar nuk e kanë kuptuar se negocimi i tyre ishte vetëm një fazë e ndërmjetme. Kanë menduar se në kuadër të asaj çfarë ata po bëjnë në Vjenë janë edhe fillimi edhe fundi i procesit të statusit të Kosovës. Në fakt, që të dyja këto ishin jashtë Vjenës. E tëra kishte filluar më herët dhe do të mbaronte më vonë. Meskinitetit të negociatorëve kosovar mund t’ia zinte vendin vetëm injoranca e tyre. Edhe atëherë me të rrallë kur negociatorët kosovar nuk ngjanin si një bandë maskarenjësh silleshin si një grumbull qullashësh. Ishin të preokupuar me rëndësinë që procesi do të ketë për veten e tyre; përndryshe, ishte më pak keq por njësoj dëmshëm: kanë qenë plotësisht të verbër para procesit dhe rrjedhimisht jashtë tij. Nga margjina e vendimmarrjes reale ata janë kompensuar përmes paraqitjeve të shumta virtuale nëpër mediat elektronike dhe të shkruara. Njerëzit më josubstancial të mundshëm na flisnin për dofarë substancash të shtetit (të ardhshëm, natyrisht). Ndërkaq, për Kosovën secila ditë e re përherë shënonte pikën më të largët nga pavarësia që prej përfundimit të luftës. Ata definitivisht kanë marrur pjesë në diçka që nuk e kanë kuptuar. Njëmend përcaktimi i statusit ishte proces siç thoshin politikanët kosovar por shumë më i madh e më i gjatë se sa që këta e mendonin. Aq më tepër që bëhej fjalë për proces esencialisht regresiv me të cilin ne s’kemi se si e fitojmë pavarësinë. Pavarësia vjen vetëm nga zgjidhja që ka formën e aktit e jo të procesit, formën e referendumit që paraqet ushtrimin e së drejtës për vetëvendosje. Vetëm asisoj do të mund të zhvillohej politikë e shëndoshë që mundëson përkrahjen e qytetarëve, përkrahjen e atyre për hir të të cilëve edhe ekziston sistemi politik dhe qeverisja. Në të kundërtën, pozita e Kosovës do të vazhdojë të degjenerojë në këtë qerthull që po i shterr energjitë tona dhe po e errëson me shpejtësi të ardhmen.

[ABytyqi]

Komoditeti i radikalizimit të rremë
Shkruar nga Albin Kurti
Saturday, 21 July 2007

Nëpërmjet një letre të brendshme publike të cilën ua dërgoi kolegëve të tij negociator Veton Surroi u radikalizua ca. Natyrisht, nëse për referencë kundrejt së cilës ngjan radikalizimi i tij e marrim vetë atë, qëndrimet e tij të mëhershme e të vazhdueshme, ose, retorikën monotone zyrtare për pavarësinë që veçsa s’mbërriu.

Nuk ka dyshim se deri më tani të qenit në Grupin Negociator (GN) i konvenonte Veton Surroit. Asisoj artificialisht rritej ndikimi i partisë së tij relativisht të vogël. Tash e tutje, kur jemi në javët (jo ato para pavarësisë por) para shfaqjes brutale të rrenave të GN-së atij nuk i konvenon më qëndrimi në GN. Mirëpo, largmendësh që ai don të dal prej aty. Andaj edhe ky distancim elegant, ama, gjithsesi distancim brenda llojit. Veton Surroi është një politikan aktiv brenda kornizave, aktiviteti i të cilit jo vetëm që nuk i konteston ato korniza por i përforcon ato. As kjo letër nuk ishte kurrfarë përjashtimi. Përkundrazi. Pasoja e dytë dhe e tretë të cilat ai i përmend e vërteton këtë. Ato kanë të bëjnë me negociatat e mëtutjeshme në të cilat ai natyrisht se do të marrë pjesë. Pasoja e dytë: humbja e kapacitetit për koncesion. D.m.th. ai ka hall se nuk ka se si të lëshojë pe më (në negociatat e reja). Pasoja e tretë: dobësimi i pozitës negociatore. D.m.th. largimi i mëtejmë nga pavarësia. “Me besueshmëri të zbehur do të jetë gjithnjë e më vështirë të përfshihemi në fazat e e ardhshme të procesit negociator.”, shkruan Veton Surroi. Pra, negociatat patjetër duhen vazhduar, por si t’ia bëjmë që do të jetë i vështirë vazhdimi i tyre?! Ai nuk është kundër vazhdimit të negociatave. Assesi. Ai shqetësohet se si ato do të jenë të vështira duke mos menduar për asnjë moment që të mos shkohet fare në ato negociata pikërisht për shkak se janë aq të vështira saqë të pamundura! Mirëpo, cila ishte pasoja e parë sipas Surroit nëse vazhdohet me avazin e vjetër? Zbehja e kredibilitetit të GN-së. Po, pra, ai e ka hall GN-në. Kjo është pasoja më e rëndësishme sipas tij. Për këtë arsye ai aludon shkarazi dhe tërthorazi se mund të shkëputet nga GN-ja. Sepse, GN-ja po bie. Jo sepse GN-ja është e padrejtë dhe e dëmshme. Jo sepse GN-ja është oligarki vendore e monarkut ndërkombëtar. Jo. Vetëm dhe vetëm për shkak se GN-së do t’i zbehet kredibiliteti. Çështje e interesit të pastër personal në kundërshtim me çfarëdo parimi të interesit të përgjithshëm.

Në letrën e tij Veton Surroi e shpreh edhe brengën për mundësinë e çarjes në fushatën e ardhshme zgjedhore. Sigurisht që ka frikë se do të mund t’i dalin në fushë të pabërat në Vjenë. Ylber Hysa ka luajtor një rol të rëndësishëm në serbizimin e trashëgimisë kulturore ortodokse në Kosovë duke i dhuruar asaj edhe mijëra hektarë. Ndërkaq, pikërisht Veton Surroi është ai i cili me programin e tij për të drejtat e komuniteteve ka dhënë kontributin kryesor që në Pakon e Ahtisaarit të propozohet modeli i shumicës së dyfishtë në Kuvendin e Kosovës.

Nëse kështu shpjegohet gjesti i tij me këtë letër atëherë si shpjegohet kjo sjellje e tij në përgjithësi? Cilat janë shkaqet që e sqarojnë ose kushtëzojnë Veton Surroin në këtë sjellje të tij? Më 5 nëntor të vitit 2000 u pat nënshkruar marrëveshja Hakerup–Çoviq. Rezoluta 1244 e mundësonte atë marrëveshje që e lidhte edhe më Kosovën me Serbinë. Veton Surroi e mbrojti atë marrëveshje. Vetëm ai nga gjithë gazetarët, publicistët dhe politikanët shqiptarë. Askush tjetër. Vetëm ai i doli në mbrojtje asaj marrëveshje aq të dëmshme. Hapur dhe qartazi ua përkujtonte ndërkombëtarëve të UNMIK-ut se është me ta dhe se madje i përfaqëson ata. Ai po u ofrohej atyre si investim. Ose, më saktë, si investim që duhet të vazhdohet. Zaten, në Kosovën e pasluftës kanë munguar investimet ekonomike por jo edhe ato politike që i kishim me bollëk. Ngjashëm, kur Marti Ahtisaari në fund të vitit të kaluar njoftoi për shtyerjen e statusit të Kosovës deri pas zgjedhjeve në Serbi, Veton Surroi nisi të shmang vëmendjen nga kjo duke thënë që s’do të ketë negociata të mëtutjeshme. Dhe, pikërisht ai i priu delegacionit kosovar kur rifilluan negociatat. Më pas, në samitin e Rigës me çrast Serbia hyri në programin e partneritetit për paqe me NATO-n, Veton Surroi e ftonte bashkësinë ndërkombëtare për unitet rreth çështjes së Kosovës në mënyrë që, siç thoshte ai, edhe në Kosovë të kemi unitet! Veton Surroi esencialisht përherë ndjehet si diplomat ndërkombëtar dhe asisoj edhe sillet. Ndërkaq, sa për t’u dukur i këtij vendi, sa për konsum (dhe kredibilitet, siç do të thoshte ai) të brendshëm, i ka disa fjali margaritarë. P.sh. ato në cilat i vendos së bashku edhe Pakon e Ahtisaarit edhe Lidhjen e Prizrenit!

Pse vetëm Veton Surroi shkroi këso letre? Edhe të tjerët në GN vetëm për përfitime personale mendojnë. Atëherë, ta zëmë, shtrohet pyetja, pse këtë ‘radikalizim’ nuk e bëri ‘opozitari’ tjetër Hashim Thaçi? Nuk i ka rënë kjo ndërmend Hashim Thaçit, apo...? Veton Surroi e ka më së lehti që formalisht të radikalizohet (pak). Për një arsye shumë të thjeshtë. Ai radikalizohet sepse që të gjithë e dinë se nuk e ka seriozisht. E dinë këtë zyrtarët e diplomatët e ndryshëm ndërkombëtar. E dinë këtë qytetarët dhe politikanët vendor. E din këtë edhe ai vetë. Dhe, që të gjithë e dinë se secili e din. Secili e din se që të gjithë e dinë. Megjithatë, ai llogarit me këmbëngultësi në njerëzit që mund të mos e dinë. Mbase, edhe për shkak se nuk ka se çfarë të humbasë. Ata që i mashtron, i mashtron. Ata që s’mund t’i mashtrojë, kurrgjë kurrkujt. Po të radikalizohej Hashim Thaçi do të ishte ndryshe. Jo se ai do të mund ta kishte seriozisht radikalizimin. Por, anëtarët e partisë së tij që nuk janë qullur sikurse ai, e këta s’janë të paktë në numër, do të nxeheshin. Ata nuk do të mund të ndaleshin. Dhe, mandej, Hashim Thaçi ose do të duhej ta ndiqte partinë e tij të radikalizuar ose do të bëhej viktimë e radikalizimit që e inicoi duke u përpjekur ta amortizojë atë. Meqë duket qartazi se është ky rasti i dytë, Hashim Thaçi nuk i hyn fare kësaj pune. Andaj ai është më i dëgjueshmi në këtë kohë. Përtej çdo imagjinate...

* * *


Të gjithë ata që e kanë lexuar letrën e Veton Surroit dërguar GN-së do ta vërejnë se këtu kam trajtuar kryesisht fillimin e letrës së tij e që është diku vetëm 1/3 e përmbajtjes së saj. Më besoni që kjo mjafton për ta kuptuar atë. Nuk ia vlen që as unë të shkruaj më dhe as ju të lexoni edhe më për të.

[ABytyqi]

Çka po ndodh? Kah po na çojnë? Çka duhet të bëjmë?
Shkruar nga Albin Kurti
Friday, 24 August 2007

Aq shumë koncesione ka bërë Grupi Negociator (GN) i Kosovës deri sa ka arritur te Pakoja e Ahtisaarit, saqë tash natyrisht se do të kërkohen koncesione të reja. Duke e parë fleksibilitetin e negociatorëve kosovar Serbia, Rusia, por edhe jo pak vende evropiane kërkuan negociata të reja. Serbia bile kërkonte negociata të drejtpërdrejta, duke pasur parasysh përfitimin që kishte nga kësolloj negociatash në Vjenë dhe duke qenë e vetëdijshme për inferioritetin e papërmirësueshëm të negociatorëve nga Kosova. Ata realisht ngadhënjyen në këtë betejë të rëndësishme. Tash, e gjithë ajo që quhet bashkësi ndërkombëtare është për negociata të reja dhe ato porsa kanë filluar. Madje është përcaktuar edhe një afat prej 120 ditëve për kohëzgjatjen e këtyre negociatave që për fillim do të kenë formën e diplomacisë fluturuese. Me këto 120 ditë duan ta krijojnë përshtypjen se ka zhvillime, se megjithatë po punohet, se sidoqoftë ka angazhime dhe përpjekje, andaj njerëzit duhet të (vazhdojnë të) presin.

Pra, ata do të shtiren se kinse po bëjnë diçka në mënyrë që të mund të na thonë që ne, populli i Kosovës, të mos bëjmë asgjë. Që të mund ta kërkojnë pritjen dhe durimin, qetësinë dhe heshtjen e qytetarëve të Kosovës, atyre medoemos u duhej të shpiknin ndërmarrjen e ardhshme, farsën e radhës. Pikërisht kështu erdhi ky propozimi për 120 ditë, i cili jo vetëm që synon t’i paralizojë qytetarët por nuk i lejon ata as të presin lirisht. Krejt çfarë duhet të bëjmë sipas tyre është të presim, mirëpo, jo të edhe presim ashtu siç duam vetë ne. Ndonëse realisht s’mund të themi gjë për mënyrën e pritjes përderisa ajo asnjëherë s’është alternativë kundrejt asnjë konteksti, edhe në pritjen e ‘sugjeruar’ (duan të) intervenojnë. U thuhej qytetarëve që duhet të presin fillimin e këtyre 120 ditëve. Tash u thuhet të presin skadimin e 120 ditëve. Më pas, sigurisht, do të kalojnë te premtimet e reja për të rifilluar me negociata të drejtpërdrejta mu ashtu siç ka kërkuar Serbia. S’ka se si të jetë ndryshe. Sepse, qysh tash dihet se me përfundimin e atyre 120 ditëve nuk mbaron ama bash asgjë. Rrjedhimisht as pritja.

Zgjedhjet që po planifikohen tash, edhe njëherë për institucione pa sovranitet, janë të kota. Manipulimi me datën dhe mënyrën e zgjedhjeve – si një aspekt themelor i demokracisë (atje larg diku në botë) – i bën ato kundërproduktive. Vetë shefi i UNMIK-ut, Joakim Ryker, si një guvernator i kolonisë që është, tha se e sheh mundësinë e zgjedhjeve të reja nga prizmi i ndikimit në procesin e statusit. Ja se çfarë është kjo demokracia pa vetëvendosje të cilën na e rrëfejnë dhe sjellin nga lart. Zgjedhjet do t’i mbajnë në nëntor të këtij viti nëse vlerësojnë që në shtator ka potencial për shpërthim të situatës. Zgjedhjet do t’i shtyjnë për pranverë nëse vlerësojnë se atëherë do të ketë mundësi shpërthimi, me ç’rast pakënaqësia kanalizohet në fushata parazgjedhore. Shpërthimin, për të cilin do të flasim më vonë, këta sigurisht nuk e duan tash. Shpërthimin e duan vetëm pas këtyre 120 ditëve dhe atëherë kur të jemi në prag të konferencës së re ndërkombëtare për Kosovën për marrëveshje të re me Serbinë të arritur nga ky Grupi Negociator i Kosovës.

Ndërkohë, Grupi Negociator nuk do të ketë as mandat e as detyrë të re. Negociatorët kosovar do të orvaten që t’i normalizojnë gjërat jonormale, që të jashtëzakonshmen ta bëjnë të zakonshme. Kush në këmbë e kush me duar, ata qysh tash kanë nisur fushatën që të pranohen edhe negociatat e reja. Më vonë do ta bëjnë edhe fushatën tjetër për pranimin e marrëveshjes me Serbinë, e cila (do të thonë ata) është në ujdi me bashkësinë ndërkombëtare, dhe (sërish do të thonë ata) e shpie Kosovën (edhe) një hap drejt pavarësisë. Ngjashëm, para tetë vjetëve e gjysmë, këta politikanë u patën ‘konsultuar’ me popullin për dokumentin e Rambujesë të cilin, siç e mbajmë mend mirë, e shitën në emër të ‘referendumit’ që kinse do të organizohej pas tre vjetëve. Natyrisht, referendum nuk pati, ai nuk u mbajt asnjëherë. Thuhej se do të merret për bazë ‘vullneti i popullit’ mirëpo mendohej për popullin e tërë Jugosllavisë meqë ne atje as që konsideroheshim popull. Burimet legale e juridike të problemeve të sotme vijnë nga defektet dhe dëmet e shumta të Rambujesë. Është e domosdoshme që të theksohen gabimet e djeshme për të kuptuar hallet e sotme. Me këtë rast, do të kufizohem duke i përmendur vetëm edhe 13 të këqija të tjera të Rambujesë që na kanë degdisur në tatëpjetën ku po rrokullisemi sot: me shkuarjen në Rambuje bëhet shkelja e betimit të ushtarit të UÇK-së por madje edhe e referendumit të vitit 1991; bëhet degradimi i luftës çlirimtare në konflikt të armatosur; Jugosllavia, të cilën nuk e pranonte atëbotë as vetë bashkësia ndërkombëtare, bëhet shtet i shqiptarëve përmes katër nënshkruesve shqiptar që pranuan integritetin territorial dhe sovranitetin e Jugosllavisë; bëhet kategorizimi i popullit shqiptar në Kosovë si bashkësi nacionale sikurse edhe serbët në Kosovë që më së shumti ishin vetëm 8%; vuloset mungesa e sigurimit shtetëror për Kosovën duke paraparë vetëm sigurimin publik për të; bëhet trajtimi i Kosovës si pjesë e Serbisë, përveçse e Jugosllavisë, me ç’rast Kosova duhej t’i dërgonte 20 deputetë në Kuvendin e Serbisë; nuk përmendet askund UÇK-ja – ajo konsiderohet në grupin e formacioneve të tjera; nënshkruhet çarmatosja e UÇK-së; bëhet defaktorizimi i plotë i Kosovës dhe natyrisht se pastaj përfaqësuesit e saj nuk i pyet askush për marrëveshjen në Kumanovë e as për Rezolutën 1244; u jipet pushtet i madh komunave gjë që e bën Kosovën dhe integritetin e saj territorial shumë të brishtë dhe mundëson autonomi brenda autonomisë; bëhet pamundësimi i mëvetësisë ekonomike të Kosovës, resurseve të saj e i kontrollit të kufijve dhe qarkullimit të mallrave; bëhet pamundësimi i së drejtës së Kuvendit të Kosovës për ndryshime kushtetuese; që prej atëherë çdo dokument në Kosovë bëhet në bazë të marrëveshjes së Rambujesë ose ndonjë dokumenti tjetër që i referohet marrëveshjes së Rambujesë. E gjithë kjo batërdi juridike e politike u hesht atëbotë duke u mbuluar me gënjeshtrën për referendumin pas tri vjetëve; për referendumin që po na mohohet edhe pas tetë vjetëve!

Negociatorët kosovar rregullisht e kanë gënjyer popullin. Pse do të ishte ndryshe tash? Pse do të jetë ndryshe në të ardhmen? Sa më shumë që gënjejnë, aq më tepër zvogëlohen gjasat që të mos gënjejnë edhe herën e ardhshme. Induksioni e thotë këtë. Induksioni s’ka nevojë për përvojën; por, anasjelltas vlen. Të besosh se do të jetë ndryshe kësaj radhe me këta negociatorët kosovar, kjo s’ka kurrfarë shpjegimi racional. Për më keq, gënjeshtra e këtyre politikanëve është e skajshme. Kur ata thonë që s’do të negociojnë për këtë e për atë gjë, kjo do të thotë saktësisht e kundërta: se do ta bëjnë pikërisht atë që thonë se nuk do ta bëjnë (pasi që UNMIK-u të bëjë pak trysni mbi ta, natyrisht). Ndonëse gënjeshtra e tyre është aq e veçantë në kuptimin që është aq larg së vërtetës, megjithëkëtë, ajo na e tregon të vërtetën si asnjë gënjeshtër tjetër. Duke qenë vetë e kundërta e së vërtetës ajo na ndihmon aq shumë, në mos plotësisht, që ta zbulojmë të vërtetën.

Por, le t’i kthehemi edhe njëherë Rambujesë, ku Kosova u la juridikisht nën Jugosllavi dhe Serbi, duke u pranuar edhe çarmatosja e UÇK-së. I pari që e pat nënshkruar dokumentin e Rambujesë atëbotë ishte Veton Surroi. Krejt njësoj, ky sërish prin me ecjen e tij drejt negociatave shtesë e marrëveshjeve të reja. Duke konsideruar se banorët e qyteteve tashmë janë bindur, në shënjestër të tij janë fshatrat. Fundja, në negociata shkohet për marrëveshje e jo për mosmarrëveshje. Veton Surroi është njeri i marrëveshjeve. Kjo marrëveshje e re me Serbinë do të ndodhet ndërmjet Pakos së Ahtisaarit dhe qëndrimit të Serbisë e që sërish i bie të jetë qëndrim i Serbisë, meqë gjithnjë brenda suazave të formulës së saj të kahmotshme për ‘më shumë se autonomi, më pak se pavarësi’. Më shumë se autonomi e më pak se pavarësi është veçse autonomi. Serbia pa dyshim që ia ofron autonominë (që e kishte) Kosovës vetëm dhe vetëm që t’ia marrë atë pastaj mu sikurse bëri në vitin 1989.

Negociatat e mëtutjeshme të paralajmëruara nga ndërkombëtarët e tashmë të pranuara nga vendorët do të sjellin zgjidhje të cilat do të jenë nën Pakon e Ahtisaarit. Kjo flet se të pakënaqurit fitojnë nga vazhdimi i negociatave. E këta janë në politikën zyrtare në Beograd, jo në Prishtinë. Përkundër kësaj, negociatorët kosovar i pranojnë dhe madje i afirmojnë negociatat e reja. Korit të këtyre negociatorëve në fushatën për të promovuar negociatat e reja drejt marrëveshjes së re, në stilin ‘Kosova e mirëpret të ardhmen’ (çfarëdo qoftë ajo), do t’i bashkohen edhe aleatët tradicional: ndërkombëtarët vendas (burokratët e UNMIK-ut) dhe vendasit ndërkombëtar (burokratët e OJQ-ve) . Nëpër shumicën e mediave, OJQ-ve e partive politike, donatorët e ndryshëm ndërkombëtar do të japin paga të majme e fonde të mëdha vetëm e vetëm që qytetarët të rrinë duarkryq. Do të na paguajnë mirë e mirë që të mos bëjmë asgjë. Do të na paguajnë që të sodisim veten tonë në fjalët e tyre. Jo më kot për vite të tëra me radhë e kanë fabrikuar njëfarë shoqërie civile kompradore si lidhje organike e shumicës së OJQ-ve, mediave dhe ‘intelektualëve’ të cilët a priori e dënojnë dhe do ta dënojnë rebelimin dhe ‘dhunën’ e protestuesve. ‘Jeta dhe siguria, ligji dhe rendi, janë mbi të gjitha!’ – deklarojnë ata. Po – sepse jeta e tyre është e mirë dhe u dashka të jetë e sigurt, në kohën kur jeta e popullit është e rëndë dhe e pasigurt. Po – sepse ligji i UNMIK-ut mbron pasurinë e tyre, kurse rendi që sjell ky pushtet siguron rehatinë e tyre. Fenotipi i tyre është i njëjtë. Sikurse edhe ministrat dhe politikanët e tjerë të pasur, edhe këta, kanë dhe janë në botën e tyre të veçantë bashkë me familjet e tyre. Të varfërit i shohin vetëm në televizor ose nëpër statistika. Nëse përjashtojmë këtu lypësit e shtrirë nëpër rrugë nga të cilët ndjehen të bezdisur, atëherë kur rrallëherë ecin këmbë.

Alternativat

Përderisa përpiqeshin që ta miratojnë një rezolutë të re për Kosovën në KS të OKB-së, faktorë të rëndësishëm botëror na rrëfenin se si kjo është ‘rruga e duhur përpara’, duke na përkujtuar se alternativa tjetër e kësaj – ajo e shpalljes së (njëanshme të) pavarësisë – na shpie në ndarje të Kosovës, e mbase edhe në një luftë të re. Pra, thoshin se janë dy alternativa: rezoluta për Kosovën ose ndarja e Kosovës. I aludonin, e dikur edhe përmendnin qartazi, këto dy alternativa që të kuptohej se ka vetëm një alternativë – rezoluta e re për Kosovën, pra, mu ajo që po mundoheshin ta arrinin. Rrëfenin për dy alternativa që të kuptohet se ka vetëm një të tillë, dhe kësodore ta përforcojnë drejtimin e tyre që përputhet me atë alternativë e cila asisoj bëhet ekskluzive. Së pari, e reduktojnë realitetin e së mundshmes në alternativat që ata i shfaqin, për t’i totalizuar më pas ato deri në okupimin e përgjithshëm të së mundshmes (sipas tyre). Së dyti, alternativat paraqiten ashtu që shpejt atrofizohen në mendjen e secilit qytetar, për të mbetur në fund vetëm një alternativë e cila përputhet plotësisht me procesin aktual politik të dirigjuar nga vetë ata. Kur e panë se Rusia jo vetëm që nuk po lëshon pe por se as që e ka ndërmend ta bëjë një gjë të tillë, atëherë konceptualisht propozuan kthimin në të kaluarën – negociatat me Serbinë. Mirëpo, përmbajtësisht propozuan vazhdimin e avazit të vjetër. Pasi që e negociuan copëtimin e brendshëm të Kosovës mbi baza etnike dhe fetare, radhën e kanë negociatat për statusin e Kosovës i cili për rrjedhim tani nuk do të jetë as ai i pavarësisë së mbikëqyrur, por i njëlloj federate me Serbinë. Edhe njëherë, si alternativë tjetër e negociatave të mëtutjeshme drejt fundosjes së mëtejme paraqitet ndarja e Kosovës, pra përsëri po ajo alternativë e mëparshme, e cila shërben si kërcënim për ata që kanë dilema rreth vazhdimit të negociatave.

GN-ja dikur thoshte se nuk po bën koncesione. Kompromiset në Vjenë, GN-ja i interpretonte si një e mirë në vetvete për Kosovën dhe jo si kompromise e koncesione. Andaj, më pastaj u tha se palët nuk arritën të merren vesh dhe, si rrjedhim, në emër të Kosovës që e pranoi Pakon e Ahtisaarit u vazhduan kompromise të tjera nëpër draftrezolutat evro-amerikane për KS të OKB-së. E, siç dihet, këto rregullisht hedheshin poshtë nga Rusia. Sepse ajo mundej dhe sepse Serbia kështu donte. Për atë pse Serbia e donte këtë do të përpiqem ta shpjegoj më vonë. Paraprakisht, është e nevojshme që ta trajtojmë temën e ndarjes së Kosovës në kontekstin e këtyre negociatave të reja, apo, siç do të thoshin Fatmir Sejdiu e Hashim Thaçi, të këtyre ‘angazhimeve shtesë që po kërkohen’.

Ndarja?

Gjithnjë e më shumë flitet e shkruhet sesi me këto negociatat e reja do të ndahet Kosova. Është interesante sesi mu ata analistë që dikur thoshin se pavarësia është çështje e kryer tash thonë se ndarja e Kosovës është punë e kryer. Ata gabuan atëherë. Ata gabojnë edhe tash. Kësaj radhe gabojnë dyfish. Së pari, ata nuk e kuptojnë se Kosova faktikisht është e ndarë dhe bashkimi i saj nuk bëhet me negociata. Dhe, së dyti, edhe nëse Kosova juridikisht dhe legalisht është një entitet i tërë: ajo s’mund të ndahet me negociata.

Vetëm kur Kosova të jetë shumë afër pavarësisë, vetëm atëherë Serbia do ta dëshirojë fuqishëm ndarjen e plotë, vetëm atëherë Kosova do të mund të ndahej, natyrisht, nëse ne s’jemi të përgatitur për kundërvënie. Kur Serbia ta shohë se përfundimisht po e humbet Kosovën, ajo do t’i angazhojë të gjitha forcat për ndarjen e saj. Një gjë të tillë ajo pak a shumë e ndërmori në qershor të vitit 1999. I koncentroi serbët në veri dhe në lindje të Kosovës në frikë e sipër se (ndonëse asnjëherë legalisht) do të mund ta humb Kosovën faktikisht. Në vitet e mëpasshme Serbia nuk e deshi më ndarjen sepse iu shtuan edhe shanset edhe apetitet për rimarrjen e Kosovës. Tash që me këto negociata jemi duke iu larguar pavarësisë së Kosovës, është naivitet të mendohet se Serbia e do ndarjen. Serbia do ta kërkojë ndarjen vetëm nëse Kosova nis t’i afrohet pavarësisë dhe atëherë kur ajo t’i jetë afruar dukshëm asaj. Tash për tash nuk po duket askund një rast i tillë. Po ashtu, Serbia nuk ka nevojë për veprime ilegale të ndërhyrjes masive në Kosovë. Procesi politik legal është aq shumë në favor të saj. Zyrtarja e lartë e Serbisë për Kosovën, Sanda Rashkoviq-Iviq, pat deklaruar hapur se ka qenë sukses i madh i Serbisë hyrja në Kosovë në sferën e shëndetësisë dhe arsimit pa shkrepur asnjë plumb. Vetëm atëherë kur ky proces do të ndryshojë kahje, do të vihen në jetë mjetet ilegale të forcës brutale të Serbisë.

Pra, Kosova nuk do të ndahet (legalisht). Në një kuptim ajo tashmë është e ndarë dhe këtë e përforcon dhe legalizon Pakoja e Ahtisaarit brenda së cilës Kosova mund të futet vetëm e bërë copë-copë. Ndërkaq, në kuptimin e ndarjes së plotë dhe përfundimtare, kjo s’bëhet dot pa pastrim etnik dhe pa luftëra të reja.

Në këtë kohë Serbisë i duhet ndarja e Kosovës në kuptimin e ndarjes së brendshme. Kjo mundëson që ajo ta shantazhojë pavarësimin e Kosovës duke betonuar dhe ndërlidhur enklavat serbe në një federatë të komunave serbe. A nuk ia hap shtegun Serbisë për këtë pikërisht Pakoja e Ahtisaarit? Pse ta ndajë ajo Kosovën kur legalisht mund ta ketë të tërën, ndërsa praktikisht mund ta zgjerojë edhe territorin edhe numrin e komunave me shumicë serbe drejt sajimit të kompaktësisë së tyre territoriale? Bashkësia ndërkombëtare pa dyshim që do ta pranojë një ndarje të brendshme të Kosovës e cila do të arrihej me marrëveshje ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit në negociatat e ardhshme. Me një kusht i cili përputhet me paradigmën e tyre për stabilitet rajonal: që ndarja e brendshme në Kosovë të mos reflektohet edhe në Maqedoninë perëndimore dhe në Luginën e Preshevës. Negociatorët kosovar janë simptoma se një marrëveshje e tillë mund të arrihet. Ata dikur thoshin se Kosova nuk do të ndahet, e tash kanë zbritur në qëndrimin se ndarja nuk është e pranueshme. Po, e di se i kemi dëgjuar shpesh angullimat e politikanëve kosovar dhe të analistëve të afërt me ta se po qe se lëvizin kufijtë e Kosovës (të mos harrojmë se në Debëllde kanë lëvizur që ç’ke me të!), atëherë edhe Lugina e Preshevës dhe Maqedonia perëndimore do t’i ndryshojnë kufijtë e Serbisë e Maqedonisë. Dhe, e di që po të njëjtit po gargarisin se nëse ndahet Kosova pason reaksioni zinxhiror i llojit të njëjtë në Serbi e në Maqedoni. Në fakt, ata thonë kështu për shkak se nuk mendojnë kështu – ngaqë nuk do të jetë ashtu gjersa nuk ka as plan e as organizim për atë reaksion zinxhiror. Kot thua me fjalë kur nuk jep asfarë shenjash për veprat që do t’i materializonin fjalët. Në Debëllde, para pesë vjetëve, shqiptarëve ua kanë matur pulsin. Pulsi i tyre doli të ishte paimagjinueshëm i ultë. Sot, këta negociatorë kosovar do të bëjnë marrëveshje me Serbinë, duke përfshirë gjithfarë copëtimesh e ndarjesh në Kosovë përderisa ato do të jenë edhe ashtu të brendshme dhe t’iu mundësojnë atyre të thonë se Kosova megjithatë nuk është e ndarë. Edhe Serbisë i konvenon shumë një ndarje e brendshme paqësore e Kosovës në marrëveshje me Kosovën. Serbia nuk do që në këtë fazë të sundojë plotësisht në çdo pëllëmbë të Kosovës ashtu siç donte ajo në kohën e Milosheviqit. Ajo do që ta kontrollojë rreth 30% të territorit të Kosovës, ndërsa pjesën tjetër ta ketë Misioni Civil Ndërkombëtar (MCN). MCN do të jetë njëlloj EUMIK-u: trashëgimtar pasues dhe regjim zëvendësues i UNMIK-ut, përgatitja e zellshme strukturore për të cilin, e nisur qysh para një viti, dëshmon se burokracia ndërkombëtare është thelbësisht një fenomen recidivist. I gjithë angazhimi i MCN-së do të jetë në konservimin, e mbase edhe përjetësimin e gjendjes ekzistuese, e cila për nga forma e rregullimit institucional, administrativ dhe territorial do t’i shëmbëllejë modelit të Bosnjes dhe Hercegovinës. MCN zyrtarisht do ta sundojë tërë territorin e Kosovës, mirëpo, zaten sikurse edhe në rastin e UNMIK-ut sot, kontrolli i tij në 30%-shin serb do të jetë shumë më i butë sesa në 70%-shin shqiptar të Kosovës.

Në këtë mënyrë, Kosova do të përbëhej prej dy pjesëve. Njëra do të ishte realisht Serbi, ndërsa tjetra në Serbi (në njëfarëlloj federate me të) por nën Misionin Civil Ndërkombëtar. Pjesa shqiptare e Kosovës, e cila natyrisht nuk do të quhej ashtu, do të ishte analoge me Republikën Serbe në Bosnje. Kësisoj, do të kemi Republikën Shqiptare në Serbi (që megjithatë nuk do të quhet kështu) dhe Republikën Serbe në Bosnje. Serbia do të vendoste një baraspeshë që do të dukej joshëse sidomos për disa vende evropiane me ç’rast, pas disa vjetëve, pavarësimi i përafërsisht 70% të Kosovës ose bashkimi i saj me Shqipërinë, do të përcjellej me bashkangjitjen e Republikës Serbe në Bosnje me Serbinë. Sidoqoftë, më shumë ka gjasa që këto shkëmbime territoriale të mos ngjajnë fare, por përkundrazi, për shumë kohë të ruhet pat pozicioni. Pra, Republika Serbe në Bosnje dhe ’Republika Shqiptare’ në Serbi. Natyrisht që kjo s’do të jetë kaq eksplicite që në fillim. Për disa vite me radhë një pjesë e shqiptarëve të Kosovës do të kërkojnë që misioni i ardhshëm ndërkombëtar të qëndrojë në Kosovë, duke mos lejuar në atë mënyrë që të shkëputen tërësisht ana veriore dhe lindore e Kosovës. Pra, ngjashëm sikurse boshnjakët që e duan bashkësinë ndërkombëtare në Bosnje, ashtu që Republika Serbe së paku formalisht të mbetet në Bosnje. Ajo që në Bosnje është realizuar përmes pastrimit etnik, në Kosovë do të përpiqen ta bëjnë dalëngadalë dhe legalisht nëpërmjet implementimit të Pakos së Ahtisaarit. Sepse, pastrimi etnik mund të jetë i rrufeshëm por edhe i ngadalshëm, shumëvjeçar. Lloji i parë ngjau në Bosnje, kurse për llojin e dytë po investohet në Kosovë.

Deri kur do të mbetej një Kosovë e tillë e ndarë dhe e përçarë përbrenda nën EUMIK (MCN)? Deri atëherë kur Serbinë, bashkë me Kosovën, do t’i fusnin në BE pas një dekade apo edhe më shumë. Madje, Kosova mund të mbetet edhe ca prapa jo vetëm për shkak të rritjes ekonomike të Serbisë por edhe shembullit të Qipros. Dhe, jo vetëm shembulli i Qipros tregon që, BE-ja nuk është as zgjidhje dhe as zëvendësim për zgjidhjen e konflikteve dhe luftërave që kanë marrur primesa etnike. Sido që të jetë, MCN, një mision ky kryekëput i BE-së, me ardhjen e tij në Kosovë ka edhe dy qëllime tjera jo më pak të rëndësishme.

Së pari, qëllimisht na lënë të gjymtë në mënyrë që ne vetë ta kërkojmë ndihmën e tyre e ata të na sundojnë. P.sh. duke mos na e lejuar ushtrinë tonë, na detyrojnë që ne ta kërkojmë ndihmën e KFOR-it për të na mbrojtur (së paku psikologjikisht) nga Serbia. Ose, duke avancuar e privilegjuar kuadrot e dyshimta vendase që lehtë korruptohen, ata krijojnë përshtypjen te qytetarët se vetë populli nuk ka njerëz të zot e të ndershëm për të qeverisur drejt. Në përgjithësi, burokratët ndërkombëtar të shkuar, të tanishmit dhe ata të ardhshmit e duan jetën tonë të mjerë sepse e duan produktin e tyre. Sipas Aristotelit, mirëbërësi e do jetën e pranuesit të mirësisë të cilën e ka bërë ai, mu ashtu sikurse që poeti e do poezinë e tij. Më shumë e do mirëbërësi atë që e ka ndihmuar sesa i ndihmuari mirëbërësin. Mëshiruesi e do më shumë të mëshiruanin sesa anasjelltas. A nuk e imagjinojnë zyrtarët e UNMIK-ut veten e tyre porsi ky mëshiruesi e mirëbërësi? A nuk është pikërisht kjo mënyra sesi ata ia racionalizojnë vetes pozitën karshi neve? Kënaqësia që ua sjell kjo gjendje i kushtëzon ata që të luftojnë për ta ruajtur këtë marrëdhënie. Që të mund të na duan na japin mëshirë dhe ndihma. Që të na japin vetëm mëshirë dhe ndihma nuk na lejojnë të zhvillohemi, nuk na lënë të lirë që të zhvillohemi.

Dhe, së dyti, misioni i ardhshëm ndërkombëtar në Kosovë – i cili, pra, do të jetë në i BE-së përmbajtësisht megjithëse jo edhe në emërtim – do që ta farkojë një elitë politike proevropiane në Kosovë. Nuk duan që Kosova të futet në BE me një elitë politike që e karakterizon proamerikanizmi i pakushtëzuar. Presidenti i SHBA-ve Xhorxh Bush u prit me entuziazëm dhe lule në Shqipëri porse me protesta në dy vendet e BE-së që i kemi në fqinjësi – në Greqi e Bullgari. BE-ja nuk do Kal të Trojës brenda meqë së paku në rrafshin ekonomik ajo i ka konkurrent SHBA-të dhe do t’i ketë edhe në të ardhmen. BE-ja nuk do që ta fusë Kosovën në gjirin e saj pa u siguruar se pushtetin në Kosovë në mënyrë afatgjate do ta kenë forca të reja proevropiane dhe jo aq proamerikane. Kjo është arsyeja pse Serbia është kaq tërheqëse për BE-në. Serbia është antiamerikane, dhe nëse nuk është aq proevropiane, megjithatë nuk është as antievropiane. BE-ja, thjesht, është e zhgënjyer me vendet e Evropës lindore që më shumë e kthejnë kokën kah Uashingtoni sesa kah Brukseli. BE-ja do që ta forcojë politikën e saj të jashtme dhe nuk do çarje të vetes karshi botës, siç ishte rasti në kohën e intervenimit të fundit amerikan në Irak kur Donald Ramsfeld e ndau Evropën në ’të vjetër’ dhe ’të re’.

Përgjithësisht, ky është drejtimi i negociatave të dikurshme dhe të ardhshme për Kosovën dhe shtegu kah po na shpien ato. Po mirë, e luftë a do të ketë? Nëse jo luftë, atëherë ndoshta shpërthim të dhunshëm? Situata mund të shpërthejë pa kontroll dhe asgjë s’mund të parashikohet më, apo jo? Le t’i analizojmë pak në vazhdim edhe këto.

Lufta?

Pa dyshim se lufta është gjithnjë një alternativë dhe madje disi një alternativë jashtë alternativave. Ajo është rruga që besohet se së paku të kthen në udhëkryq. Mirëpo, a thua është kështu edhe në rastin e Kosovës tani? Nuk besoj. Rusia, me sugjerimin e Serbisë sigurisht, me ngulm i ka refuzuar edhe draftet e favorshme për Serbinë që ofroheshin si propozime për rezolutën e re për Kosovën në KS të OKB-së. Përkundër që e dinë mirë se shqiptarëve të Kosovës po u soset durimi dhe se ata megjithatë nuk mund të presin edhe shumë gjatë, Rusia i ka hedhur kategorikisht poshtë ofertat për rezolutë të re të cilat thelbësisht janë mjaft të favorshme për Serbinë. Kjo tregon që Serbia ka plan se çfarë të bëjë në rast të shpërthimit të shqiptarëve. Hezitimi perëndimor dëshmon dy gjëra jo aq të ndryshme lidhur me këtë. E para, se ata janë të vetëdijshëm që Serbia ka plan. Dhe, e dyta, se realisht vetëm Serbia ka plan. Madje, nuk është fare vështirë që të parashikohet ca më konkretisht ky plan i saj. Modeli i viteve të ’90-ta i rebelimit të serbëve në Kroaci dhe Bosnje kur këta shpallnin autonomi e pavarësi atje duke bllokuar rrugët dhe duke vendosur pushtet ushtarak, është fare lehtë i mundshëm në Kosovë. Serbia nuk do ta pranonte se ka ndërhyrë në Kosovë ashtu siç nuk e pranonte dikur as Milosheviqi ndërhyrjen e tij në Bosnje, duke thënë se serbët lokal janë të diskriminuar, rrezikuar dhe të pakënaqur. Natyrisht që Serbia do t’ua dërgonte armatimin shtesë po qe se një gjë e tillë do të ishte e nevojshme, por edhe oficerët dhe planin strategjik me ç’rast asnjërën prej këtyre asnjëherë nuk do t’i shihnim në televizor. Krejt çfarë do të bënte KFOR-i në atë situatë është se do të futej ndërmjet shqiptarëve që mund të sulmojnë (sic!) dhe serbëve të barrikaduar. Dhe, sulmin eventual të shqiptarëve Serbia do të orvatej ta përdorte si arsyetim për ndërtimin e mureve rreth e përqark enklavave (mundësisht sa më të zgjeruara për nga territori) sikurse që kjo tashmë po bëhet me këto zonat e veçanta përreth manastireve në Deçan dhe Pejë por që do të zgjerohet edhe gjetiu në mbi 40 këso zonash anekënd Kosovës. Palestinizimi i Kosovës do të rrumbullakësohej dhe konflikti do të përjetësohej. Po ky skenar do të ishte pothuajse tërësisht i zbatueshëm edhe në rast të shpalljes së pavarësisë nga ana e Kuvendit të Kosovës pa u përgatitur mekanizmat që do të siguronin mbrojtjen e kufijve të Kosovës dhe integritetin territorial të saj. Në rast të një shpërthimi të armatosur të situatës nuk besoj se do të ketë kohë as për riaktivizimin e UÇK-së. Serbia nuk synon luftë të kohës së Milosheviqit në Kosovë, por organizim të serbëve si dikur në Kroaci e Bosnje. E, nëse ajo megjithatë do të intervenonte, vështirë se do të kishte çfarëdo casus belli, lufta do të ndodhte në formën e një blitzkrieg-u disaditor, ngjashëm sikur intervenimi izraelit më 1967 në shtetet përreth apo ai turk më 1974 në veri të Qipros. Për këtë arsye investimi i Serbisë në ushtrinë e saj është dedikuar kryesisht për këmbësorinë dhe armatimin e nevojshëm për të si dhe për 30 bazat lëvizëse ushtarake dhe të xhandarmërisë në Luginën e Preshevës (ndërkohë që Shqipëria lavdërohet për shkatërrimin e armëve të llojllojshme). Më e rrezikuara me këtë rast do të ishte Anamorava, komunat e Burimit, Klinës, e madje edhe ajo e Pejës, por gjithsesi edhe vetë Lugina e Preshevës.

UNMIK-u nuk ndejti duarkryq për tetë vjet në Kosovë. Drejtpërsëdrejti ose nëpërmjet mekanizmave të tij, dihet që pjesën e TMK-së që nuk e kontrollonte e ka lodhur. Komandantët dhe pjesëtarët e shquar të saj gjatë këtyre tetë viteve i çonte nëpër burgje dhe, më pas, kur dilnin nga burgu e kuptonim se ata tashmë e kishin braktisur TMK-në, me ç’rast menjëherë rraseshin nëpër parti politike (kujto këtu p.sh. gjeneralët Rrustem Mustafa-Remi dhe Daut Haradinaj). Zaten, kjo është veçse vazhdim i Rambujesë. Kur u nënshkrua fundi i ushtrisë çlirimtare, krerët e saj njëkohësisht po bëheshin zyrtar civil të qeverisë së përkohshme para se të formonin më pas edhe partitë e tyre politike. Dikur dorëzoheshin armët dhe hyhej në politikë. Sot, dorëzojnë uniformën dhe hyjnë në politikë. Agim Çeku me këshilltarët e tij janë shembull tipik i këtij kalimi në një variant të butë për dallim nga rasti i lartëpërmendur i Remit dhe Dautit i kalimit në variantin e fortë përmes gjyqeve e burgjeve. Këto tetë vjet kanë shërbyer për të shkapërderdhur dhe shterrur potencialin revolucionar dhe kryengritës në Kosovë. Jo vetëm në Kosovë politika ishte gjyq dhe gjyqi politikë. Edhe Tribunali i Hagës pati këtu një rol të theksuar. Duke mos qenë një gjyq i pavarur, ai u mundua ta kompensojë këtë me paanësinë të cilën e sendërtonte nëpërmjet ngritjes së akuzave për politikanë e ushtarakë të shquar nga të gjitha palët në të gjitha luftërat në ish-Jugosllavi. Dy procese e goditën rëndë UÇK-në. Në procesin kundër Fatmir Limajt, për shkak të mbrojtjes dhe paraqitjes së tij të dobët dhe jo të denjë, u la të kuptohej gabimisht se UÇK-ja nuk kishte pasur strukturë të qartë komanduese e cila është karakteristikë themelore e ushtrisë dhe se ajo na paska qenë vetëm një mori bandash të paorganizuara. Ndërkaq, në anën tjetër, procesi kundër Ramush Haradinaj mëton që ta paraqesë UÇK-në si kriminale, përmes akuzave për dhunime grash minoritare dhe mizori e tortura ndaj kolaboracionistëve të arrestuar. Shteti është shkalla më e lartë e organizimit shoqëror e politik. Bërthama e shtetit të ardhshëm të Kosovës do të konsiderohej pikërisht UÇK-ja si organizim që kishte kreun e saj ushtarak dhe politik, ushtarët, strukturën, hierarkinë, gjyqin ushtarak, zonat operative dhe komandat e tyre, armatimin dhe logjistikën, mbështetjen popullore etj. Pasi që e çarmatosën UÇK-në, ngadalë por sigurt, e zhbënë edhe përfytyrimin për të, duke e degraduar nga një ushtri çlirimtare siç ishte, në një shumësi grupesh të pakoordinuara kriminale. Për pasojë, sipas tyre, meqë s’kishte luftë dhe ushtri çlirimtare por konflikt dhe rebelë të armatosur, nuk do të ketë shtet të pavarur e sovran por vetëm federatë me Serbinë, bile edhe me një federatë komunash serbe përbrenda Kosovës. Formula serbe për ‘autonomi brenda autonomisë’ do të mund të transformohet maksimalisht vetëm në ‘federatë brenda federatës’. Asgjë më shumë.

E gjithë puna ilegale e grupeve dhe organizatave të ndryshme shqiptare përgjatë shekullit XX u kurorëzua me lindjen e UÇK-së. Prushi njëshekullor më në fund u shndërrua në zjarr çlirimtar. Dhe, çfarë ngjau? Delegacioni shqiptar në Rambuje, në krye me Hashim Thaçin, këtij zjarri çlirimtar ia hodhi një kovë ujë. E pranuan çarmatosjen e UÇK-së dhe, më pas, transformimin e saj drejt shuarjes së saj. Dëshmorët e dhanë jetën që t’ia vazhdojnë jetën luftës. Jeta e tyre u ndërpre që kjo të mos i ndodhte luftës. U ndal jeta e tyre që të vazhdohet lufta. Hashim Thaçi e bëri të kundërtën. Hashim Thaçi e ndali luftën për ta vazhduar jetën. Ai është anti-dëshmor. Nuk është e rastësishme që Hashim Thaçi pak muaj më parë në një tubim në Pejë deklaronte se nuk ka gjë kundër ‘pavarësisë së mbikëqyrur’ dhe se ai do t’i frikësohej pikërisht pavarësisë pa mbikëqyrje! Ai me të drejtë deklaronte kështu dhe e dinte saktësisht se çfarë po fliste: ai i frikësohet pavarësisë pa mbikëqyrje sepse frikësohet për vete, natyrisht. Në përgjithësi, politikanëve kosovar pikërisht MCN-ja ua zgjat jetën. Pavarësia i mbyt ata. Sepse në atë rast nuk do ta kishin mbikëqyrjen ndërkombëtare mbi popullin që i mbron ata nga populli. Në anën tjetër, e mbase jo aq shumë në anën tjetër ngaqë nuk ka një çarje doktrinare LDK-PDK, për strukturën udhëheqëse të LDK-së, kreun e dikurshëm të së cilës mundohet ta kopjojë Hashim Thaçi (dorën në zemër – jo pa sukses), njëmend nuk ka se çfarë të flitet. Ata duan që të mos marrin vendime. Kjo gjithmonë ka qenë vetë thelbi i tyre: shprehje e një vetëdije të një shtrese të gjërë njerëzish pasivë dhe meskinë. Shumica e tyre vetëm do të sodisin çfarëdo situate dhe në çfarëdo situate. Ata janë spektatorë të pakundshoq. Edhe deportimi që ua ka bërë Serbia në pranverën e vitit 1999 atyre u kujtohet vetëm ashtu siç shfaqej e dukej ai mandej në televizor. Ata nuk e mbajnë mend jetën e tyre, por vetëm transmetimin e jetës së tyre.

Origjina është kriminale, thoshte Frojdi. Grupi Negociator është formuar që të mos ketë tradhtarë. Që të gjithë tradhtarë, andaj askush tradhtar. Grupi Negociator do të kollapsojë jo për shkak se do të dështojë, por për shkak se do të ketë sukses. Ata do të arrijnë të bëjnë marrëveshje me Serbinë. Negociatat me Serbinë te Serbia na shpien. Negociatat me Serbinë janë proces regresiv i cili na kthen në të kaluarën. E, në të kaluarën na pret Serbia (dhe terrori i saj). Kjo është arsyeja pse Lëvizja VETËVENDOSJE! qysh prej fillimit, me emërtim dhe nocione, me strategji dhe aksione, tregon te parimi e jo te qëllimi, tregon te mënyra e jo te rezultati. Andaj koncepti i saj është aq i fuqishëm – ai është koncept i së drejtës. Ajo shënon qasjen e kundërt me atë të politikës zyrtare. Jo negociata (me Serbinë për Kosovën) por vetëvendosje (e popullit të Kosovës). Mbi të gjitha, s’mund të ketë rezultat të duhur – sado që të dëshiruar – me mënyrë të gabuar. Dhe, çështja e Kosovës nuk është fare e ndërlikuar për t’u zgjidhur. Mënyra se si këta negociatorë prej dhaskalësh kinse po përpiqen të gjejnë zgjidhje e komplikon zgjidhjen sikundërqë tashmë edhe ka ngjarë. Kosova nuk është nyjë gordiane por mbase po e shndërrojnë në një të tillë.

Shpërthimi i dhunshëm (për federatë)?

Aktualisht po kalojmë në një fazë shumë të dhimbshme: bashkësia ndërkombëtare në Kosovë po punon për t’i zvogëluar pritjet e popullit të Kosovës. UNMIK-u (dhe jo vetëm ai) nuk po brengoset për cilësinë e përcaktimit të statusit të Kosovës. Pasi që disi na shpallën edhe sui generis, tash për neve s’vlejnë kurrfarë parimesh e kriteresh. Problem shihet pamundësia e menaxhimit të shpërthimit eventual të situatës në Kosovë. Nuk ka shqetësim për përmbajtjen e statusit të ardhshëm, por për kontrollimin e pakënaqësisë! Kjo do të thotë që nëse do të arrinin që ta kontrollonin dhe menaxhonin shpërthimin, atëherë s’do të ishte fare problem për ta kjo shtyrje e pandërprerë. Në synimin e tij për të kontrolluar gjithçka e madje edhe shpërthimin e krizës, UNMIK-u do të përpiqet që me çdo kusht ta shkatërrojë frymën antikolonialiste dhe antiimperialiste që po e sendërton Lëvizja VETËVENDOSJE!. Ata e dinë mirë që Lëvizja jonë ka goditur aty ku duhet duke e problematizuar sistemin politik, e jo dallimet etnike që veçsa ushqehen nga sistemi politik, prandaj regjimi i UNMIK-ut në luftën kundër nesh nuk do të hezitojë të bëjë edhe projektimin e konflikteve të reja etnike dhe fetare. Imperializmit (jo vetëm rus, apo jo!) i konvenojnë luftërat e vogla lokale dhe të mbyllura. UNMIK-u pa dyshim që është i interesuar që shqiptarët t’i urrejnë serbët në Kosovë (dhe anasjelltas) në mënyrë që të mos e urrejnë atë, dhe ai të ketë përgjithmonë punë këtu. Nëse Serbisë i levërdis një konflikt i dhunshëm shqiptaro-serb në Kosovë për t’i fortifikuar enklavat, gjë të cilën e sjell edhe implementimi i Pakos së Ahtisaarit, UNMIK-ut i levërdis po ai konflikt për t’ia vazhduar vetes jetën së paku edhe për një dekadë në po këtë format. Ka edhe një arsye tjetër jo më pak të rëndësishme, pse Serbisë dhe UNMIK-ut iu konvenon një konflikt i dhunshëm shqiptaro-serb përbrenda Kosovës. Marrëveshja e re ndërmjet Grupit Negociator të Kosovës dhe Serbisë për federatën e Kosovës me Serbinë, për të cilën folëm më lart, nuk është lehtë e nënshkrueshme për shkak të opinionit publik në Kosovë. Nëse paraprakisht do të ngjante një shpërthim kaotik i llojit të 17 e 18 marsit të vitit 2004, pra shpërthim pa kokë dhe organizim politik, atëherë shumë më lehtë do të kalohej te pranimi i federatës, përfshirë këtu edhe disa organe të përbashkëta që i nënkupton federata. Një federatë e tillë do të mund të nënshkruhej edhe më lehtë kur Kosova do të ishte në një gjendje pak a shumë emergjente (që medoemos e imponon shpërthimi) me ç’rast negociatorët kosovar, diku pas këtij preludi prej 120 ditëve, do të mbylleshin në një konferencë ndërkombëtare të ngjashme sikurse Dejtoni apo Rambujeja. Këto organe të përbashkëta të federatës nuk do të ishin të shumta për nga sasia meqë Serbia nuk e do Kosovën në Serbi sa e do Serbinë në Kosovë. Ajo nuk është aq e interesuar që Kosova të jetë në Serbi sa Serbia të jetë në Kosovë. Pra, jo që Kosova të ketë pjesën dhe përfaqësimin e vet në Serbi, por që Serbia të jetë e pranishme dhe të ketë sa më shumë kontroll në Kosovë. Apo, e thënë më saktë, Serbia do që Kosova të jetë formalisht pjesë e Serbisë, formalisht në Serbi, dhe që Serbia të jetë sa më praktikisht dhe konkretisht në Kosovë, mirëpo tash për tash pa u bërë shënjestër shumë e qartë për shqiptarët. Një gjë e tillë, aspak paradoksalisht, iu shkon për shtati edhe politikanëve kosovar të cilët do të mund të thoshin se Serbia nuk është këtu dhe gjithashtu se edhe ata nuk po shkojnë (aq shumë) atje.

Shpërthimet e shpejta në Kosovë që po ashtu mund të ndalen shpejt, duke zbrazur pakënaqësinë si një ventil, nuk janë të pamundshme pikërisht për shkak se UNMIK-u, të cilit ato i konvenojnë porsi Serbisë, ka shumë mundësi për provokimin e tyre si rezultat i pushtetit të tij arbitrar dhe të pakufizuar. Hegjemonia e UNMIK-ut nuk ndodhet vetëm në politikë por ajo shtrihet edhe në shumë sfera të shoqërisë. Armët, paratë dhe propaganda kontrollohen nga ai. Me gjithë këtë varfëri, papunësi dhe zemërim që mbretëron te shumica e popullit, UNMIK-u nuk e ka vështirë që të provokojë xixa shpërthyese. Ata nuk do t’i ndiqte askush për çfarëdo të pabërash që do t’i planifikonin e zbatonin ndërkohë që kanë mundësi të panumërta për të kushtëzuar veprimet dhe sjelljet e të tjerëve. Pushteti arbitrar, siç është ky i UNMIK-ut me imunitetin e tij, është vetë përkufizimi i mohimit të lirisë. Pushteti arbitrar është fuqi pa kufi e cila asnjëherë askund s’mund të jetë legjitime. Ky pushtet është më i rrezikshëm sesa gjendja natyrore në variantin e saj më të keq të mundshëm. Ata pushtetarë janë dëshmi e mungesës së kontratës shoqërore. Legjislacioni, thjesht, nuk vlen për ta. Sikurse çdo regjim tjetër shtypës edhe UNMIK-u shërbehet me formulën ‘përçaj e sundo’. I ushqen përçarjet e vjetra dhe sajon të reja. Qytetari ynë (nga regjimi) identifikohet vetëm etnikisht. Ai është bërë jashtëzakonisht pasiv. Mirëpo, njerëzit në Kosovë janë pasiv pikërisht meqë sistemi është autarkik. Sistemi politik demokratik e bën njeriun qytetar dhe qytetarin aktiv. Despotizmi i shkurajon njerëzit për pjesëmarrje politike. Ata bëhen pasivë e më pas edhe indiferentë. Madje, Alexis de Tocqueville shkruan se “despotizmi e bën indiferentizmin virtyt të popullit.” Për ndryshimin e kësaj gjendjeje, para së gjithash, duhet t’i flakim iluzionet. Nuk mund t’ua heqim privilegjet dhe arbitraritetin pushtetarëve pa konflikt me ta. Ata kanë aq shumë interesa prej të cilave nuk heqin dorë lehtë. Njerëz të ndryshëm në pozita të ndryshme janë ndërthurur organikisht nëpër shkallët e pushtetit ndërkombëtar e vendor në Kosovë. Organizimi i tyre e bën shtypjen dhe korrupsionin të organizuar.

Mirëpo, shtrohet pyetja, çfarë të bëjmë ne, çka të bëjë populli i Kosovës, qytetarët e saj? Po, pra, çka të bëjmë ne?

Çka të bëjmë?

Jo vetëm që lirinë nuk ta sjell kush, por ajo duhet të fitohet vetë. Për hir të së kaluarës (atyre që u vranë e u zhdukën në vend tonin) dhe për hir të së ardhmes (atyre që po i rrezikojmë nëse vazhdojmë të heshtim e të rrimë të qetë) duhet të ballafaqohemi e të mos ndalemi. Duhet të ecim përpara edhe vetëm për shkakun që të mos ecim prapa. Vetëm kur janë të mashtruar njerëzit presin. Sidomos tash nën administratën e Bushit kur SHBA-të janë të zhytura në kriza të tjera ne nuk i kemi as për së afërmi SHBA-të PËR pavarësinë e Kosovës (përkundër deklarimeve verbale) ashtu siç i kemi Serbinë e Rusinë KUNDËR pavarësisë së Kosovës. Republikanët në SHBA nuk janë treguar aq të suksesshëm në diplomaci dhe për ta mund të thuhet se më parë kanë plane kur ato janë ushtarake. Pra, planet e tyre disi janë thelbësisht ushtarake prandaj duket që aktualisht edhe me Iranin e humbën garën diplomatike. Demokratët në SHBA sigurisht që kanë shumë më tepër motiv që Kosova të jetë rrëfim i suksesshëm. Nëse bota përfundimisht do të dështonte në Kosovë, intervenimi i NATO-s i vitit 1999, në mënyrë retroaktive do të fitonte kuptim krejtësisht tjetër.

Ne nuk duhet të presim më. Javët, muajt dhe vitet deri te pavarësia janë vetëm javët, muajt dhe vitet e zgjatjes së mandatit të negociatorëve kosovar dhe pushtetit të tyre. Ata s’çajnë kokën për humbjen kolektive por brengosen vetëm për përfitime individuale. Nëse do të heshtim në vjeshtë, MCN do të instalohet në pranverë. Nëse do të heshtim në pranverë, autonomia nën Serbi e quajtur federatë me Serbinë na pret në vjeshtën e vitit 2008. Meqë MCN do të instalohet pa pavarësi për Kosovën, do të përpiqet ta kompensojë këtë me atë që BE-ja i ka me shumicë: paratë dhe donacionet. Detyra e MCN-së do të jetë politikisht kriminale. Do t’i bëjnë përgatitjet për kurorëzimin e mohimit të vullnetit të popullit të Kosovës në marrëveshjen e re me Serbinë e cila vetëm si e tillë do të kalonte në KS të OKB-së. Në gjysmën e parë të këtij viti çështja e Kosovës ishte në KS të OKB-së, por e larguan prej atje duke e përflakur sërish në Grupin e Kontaktit. E qartë: KS i OKB-së do që ta tregojë veten rrëfim të suksesshëm dhe kërkonte pajtim paraprak të Kosovës me Serbinë (dhe Rusinë); dhe, e dyta, KS i OKB-së nuk donte të merrej me një çështje e cila nuk ishte urgjente pasi që në Kosovë përveç VETËVENDOSJE!-s të gjithë të tjerët heshtnin. Gjatë kësaj kohe, partitë politike në Kosovë sërish e dëshmuan se nuk kanë qëllime kombëtare por vetëm objektiva personale e grupore; se ato s’kanë strategji por vetëm taktika dhe, rrjedhimisht, ato taktika janë brenda strategjive të huaja.

Pavarësia nuk bëhet me mënyra kryekëput të varura siç pretendohet në Kosovë. Mali i Zi nuk kërkonte njohje por referendum. Vetëm pas refrendumit ata e bënë shpalljen dhe e kërkuan njohjen. Referendumi e bën konkrete lirinë kolektive. Edhe nëse për një moment mendojmë se si Kuvendi i Kosovës do ta shpall pavarësinë, për çfarë njëmend imagjinata jonë duhet të jetë shumë e bujshme, atëherë edhe këtë gjë do të duhej ta bënte pas mbajtjes së referendumit, ashtu që vendimi të jetë legjitim dhe fuqiplotë, vendim jo i ca politikanëve por i tërë një populli.

Aq shumë dëgjojmë të thuhet nga aq shumë njerëz shprehja vullneti i popullit. Mirëpo, ai vullnet duhet të shihet dhe veprojë. Politika matet me vepra. SHBA-të edhe në qofshin tërësisht në anën tonë kurrë nuk bëjnë demonstrata për neve. Vullneti ynë është i yni. Ai duhet të shfaqet në greva e bojkote, në demonstrata e protesta, në padëgjueshmëri qytetare. Atëherë do të jemi popull sepse do të bëhemi popull. Në kundërshtim dhe në ballafaqim me regjimin që po na e mohon vullnetin si popull.

E di se mund të mos kemi mjaft fuqi e madje nganjëherë edhe të ndjehemi të pafuqishëm. Mirëpo, kur nuk je i fuqishëm të mbetet vetëm një mundësi: të bëhesh i fuqishëm! Kur nuk ke fuqi të mjaftueshme në politikë të mbetet vetëm një mundësi: ta krijosh e ndërtosh atë fuqi. Fuqia që nuk është politike bëhet politike. Politika pa fuqi mbetet opinion tragjik. Fuqia në politikë mund të jetë ushtri, ekonomi ose masa e organizuar popullore. E treta është më e rëndësishmja. Vetëm ajo e siguron qëndrueshmërinë e dy të parave kur ato janë.

Masat e organizuara popullore zakonisht për nga natyra janë paqësore. Jo vetëm në manifestime, por edhe në demonstrata e protesta. Jo vetëm atëherë kur janë të kënaqura me gjendjen por edhe atëherë kur të indinjuara përpiqen ta ndryshojnë atë. Për më tepër se kaq, bazuar në kushtet dhe rrethanat e tanishme në të cilat është kurthuar Kosova, mu ashtu siç janë aktivitetet popullore rruga e duhur politike për daljen nga kjo situatë politike, njësoj, natyra e padhunshme e këtyre aktiviteteve masive publike është mënyra e duhur. Le ta shtjellojmë tash më detalisht joviolencën si karakter të veprimeve politike që duhet t’i ndërmarrim.

Pse joviolenca?

Me joviolencë duhet kuptuar grevat, bojkotet, padëgjueshmërinë qytetare, protestat dhe demonstratat. Qendra Ndërkombëtare për Konflikt Joviolent, shpjegon se si shumica dërrmuese e atyre që kanë përdorur aksionet joviolente nuk e kanë pasur joviolencën qëllim në vete. Ata nuk kanë qenë të motivuar nga dëshira për paqe ose nga dëshira për të qenë joviolent. Ata kanë dashur të luftojnë për të drejtat dhe interesat e tyre dhe, me atë rast, kanë zgjedhur mjete të tjera prej armëve dhe bombave – për shkak se kanë vlerësuar se dhuna nuk do të jetë e dobishme ose për shkak se nuk kanë pasur armë në dispozicion.

Ne në Kosovë s’kemi as armë tashmë, e as përvojë të mjaftueshme ushtarake. Në pesëmbëdhjetë vitet e fundit, as 1% e popullësisë dhe atë për më pak se një vit – aq sa realisht zgjatën luftimet e ashpra – nuk kanë përvojë të ballafaqimit të armatosur e as përvojë militare. 70% të popullatës në Kosovë janë nën moshën 30 vjeçare. Të gjithë këta s’dinë çfarë është ushtria. Por çfarë kemi ne? Ne kemi shumë njerëz. Dhe, kemi shumë njerëz të rinj. Kjo mbase është edhe krejt ajo që na duhet për të filluar. Nëse Serbia ka përvojë në nisjen e luftërave, Kosova ka në atë të demonstratave paqësore.

Kosova do të kishte shansë në një luftë me Serbinë vetëm nëse Shqipëria dhe shqiptarët e tjerë në Ballkan do t’iu vinin në ndihmë shqiptarëve nga Kosova për një ballafaqim përfundimtar – shqiptarët kundër Serbisë. Nëse na imponohet lufta, atëherë s’mbetet rrugë tjetër përveçse të luftojmë. Por, do të jenë të dhimbshme dhe të mëdha humbjet njerëzore dhe ato të territorit nëse vetëm shqiptarët e Kosovës ballafaqohen me Serbinë pa përfshirjen e Shqipërisë si shtet dhe shqiptarëve të tjerë nga rajoni. Njëkohësisht, faktorët e rëndësishëm ndërkombëtar nuk do të brengosen aq shumë nëse shpërthen një luftë e re në Kosovë përderisa ajo mbetet e kontrolluar përmes komandantëve të dëgjueshëm ose të shitur dhe e kufizuar vetëm në territorin e Kosovës.

Ndërmjet pritjes e cila na molis deri në agoni kolektive dhe luftës për të cilën s’jemi të përgatitur – e cila për më keq do të zhvillohej në territorin tonë duke u përcjellur asisoj pashmangshëm me zvogëlim të mëtejmë të territorit tonë – ndodhet rruga e demonstratave. Forma e tyre do të duhej të ishte sikurse ajo në vitet 1988, 1989 dhe 1990. Kur institucionet ndahen nga populli, atëherë populli duhet të bashkohet në rrugë. Populli duhet t’i bllokojë padhunshëm institucionet e atij pushteti që e ka gënjyer dhe vjedhur.

Mjerimi social, ngecja ekonomike dhe zhgënjimi politik gjithnjë e më shumë po njëjtësohen. Pakënaqësia qytetare duhet të veprojë. Demonstratat gjithëpopullore janë mënyra më e drejtë dhe më e volitshme. Ato demonstrata hapur duhet t’i thonë jo negociatave me Serbinë dhe të jenë kundër Grupit Negociator të Kosovës e secilit anëtar aty. Ato demonstrata duhet të jenë për vetëvendosjen e popullit të Kosovës, por edhe për të drejta e liri qytetare, për mirëqenie e barazi. Ato demonstrata duhet ta artikulojnë ndarjen e qartë aktuale të popullit me pushtetin dhe të kërkojnë përmbysjen e marrëdhënies ndërmjet këtyre: jo populli të ekzistojë për hir të pushtetit, por pushteti të jetë për hir të popullit. Çdo demonstratë e cila kategorikisht nuk është e këtillë, do të degjenerojë në karneval. Demonstratat popullore duhet të jenë kundër atyre që e mbajnë gjendjen në të cilën jemi dhe për lirinë që duhet ta kemi. Vetëvendosja është kjo liri. Por, ajo është edhe më shumë se kaq. Vetëvendosja është edhe e drejtë dhe vlerë universale.

Vetëvendosje!

Vetëvendosja e jashtme që nënkupton vetëvendosjen deri në shkëputje është e normuar edhe me vetë dokumentet e OKB-së. Deklarata për Dhënien e Pavarësisë Vendeve dhe Popujve të Kolonizuar si një Rezolutë e Asamblesë së Përgjithshme, numër 1514 (XV), e datës 14 dhjetor 1960, flet për ‘dëshirën e pasionuar për liri të të gjithë popujve të varur dhe rolin ve¬n¬di¬m¬tar të këtyre popujve në rrugën për pavarësi’; flet se si ‘procesi i çlirimit është i pandalshëm dhe i pakthyeshëm’; flet për ‘konfliktet në rritje që sjell mospranimi apo pengesat që ushtrohen ndaj lirisë së këtyre popujve, gjë që përbën një kërcënim serioz për paqen botë¬rore’; flet se ‘mungesa e përgatitjes në fushat politike, ekonomike, shoqërore, apo në atë të ar¬si¬mit kurrë nuk duhet të merret si pretekst për të vonuar pavarësinë’. Etj.etj. Duke e kundërshtuar Serbinë në vendin tonë ne marrim dhe japim shembull nga të gjithë dhe për të gjithë popujt që s’janë të lirë. Duke e kundërshtuar misionin e OKB-së në Kosovë mbrohet OKB-ja në tërë botën.

E kundërta e vetëvendosjes së popullit të Kosovës janë pikërisht këto negociata që po bëhen me Serbinë për fatin e Kosovës. Ato janë negociata ndërmjet të pabarabartëve: Serbia është shtet me qeveri reale; Kosova konsiderohet vetëm provincë, qeveria e së cilës është fiktive. Ato janë negociata pa reciprocitet: po bëhen vetëm për territorin e Kosovës, jo edhe për atë të Serbisë. Ato janë negociata rehabilituese për Serbinë: Kosova plotësonte kushte për këto negociata, e jo Serbia! Aty u barazua krimi dhe gje¬nocidi (shteti i Serbisë) me viktimën (populli i Kosovës) si dhe agresioni me lu¬f¬tën çlirimtare. Ato janë negociata mashtruese: Kosovës nuk i mungon statusi, por popullit të Kosovës i mungon liria. Dhe, ato janë negociata të dëmshme: e nënkuptojnë gatishmërinë për kompromis dhe me vetë fillimin e tyre shënojnë fundin e pavarësisë dhe sovranitetit si mundësi.

Sidoqoftë, edhe vetëvendosja e jashtme mbetet liri formale nëse nuk ka edhe vetëvendosje të brendshme që nënkupton zgjedhjen e popullit për sistemin politik, për qeverisjen dhe mënyrën e qeverisjes së vendit. Hurst Hannum ka shkruar se ‘Aspekti i ‘brendshëm’ i vetëvendosjes mund të shikohet si fundamental për të dyjat: demokracinë politike dhe zhvillimin ekonomik’. Kjo e dyta ka nevojë edhe për kontrollin tonë mbi resurset natyrore (të cilën neve na e mohon AKM-ja) e që gjithashtu është e kodifikuar në Rezolutën 1803 (XVII) të Asamblesë së Përgjithshme. Kombet e Bashkuara kanë deklaruar ‘të drejtën e popujve dhe kombeve për sovranitet të përhershëm mbi pasuritë dhe resurset natyrore’. Konventat Ndërkombëtare mbi të drejtat humane në Nenin 1(2) afirmojnë të drejtën e popujve ‘për të disponuar lirisht me pasuritë dhe resurset natyrore’.

Realizimi i dy aspekteve përbërëse të vetëvendosjes paraqet themelin e qëndrueshëm për zhvillimin dhe përparimin e vendit. Pas vetëvendosjes vjen vetëvendosja. Zgjedhja e lirshme e rrugëve për zhvillimin dhe përparimin e vendit. Megjithëkëtë, cilat do të duheshin të ishin hapat e parë pas vetëvendosjes në një tjetër kuptim, më praktik e konkret, prej atij më lartë?

Pas vetëvendosjes...

Demonstratat për ndryshimin rrënjësor të kursit aktual të politikës nuk duhet të jenë vetëm masive por edhe afatgjate nëse është nevoja. Dhe, aq afatgjate sa të jetë e nevojshme. Ato demonstrata duhet të kërkojnë afatin e përfundimit të misionit të UNMIK-ut në Kosovë që do të përputhej me referendumin për popullin e Kosovës, si ushtrim i së drejtës për vetëvendosje, si akt konkret politik i lirisë kolektive, si inaugurim i demokracisë që hap rrugën për sundimin e shumicës. Ndërkohë, do të bëhej Kushtetuta e Kosovës, por edhe përgatitjet për bërjen e TMK-së ushtri dhe të SHPK-së polici. NATO-ja le të qëndrojë dhe duhet të qëndrojë në Kosovë, por në marrëveshje me Kosovën (“Status of Forces Agreement” - SOFA marrëveshje siç është rasti p.sh. në Shqipëri e Maqedoni), e jo siç është tash KFOR-i këtu në bazë të Marrëveshjes së Kumanovës (9 qershor 1999) të bërë me ushtrinë kriminale jugosllave të cilën e trashëgoi Serbia. Çdo mision dhe prani ndërkombëtare në Kosovën e lirë duhet të jetë në marrëveshje me ne. Kosovës i duhet ndihma dhe sugjerimet ndërkombëtare, por jo sundimi ndërkombëtar. Jo misioni sundues i OKB-së në Kosovë, por misioni diplomatik dhe bashkëpunues i Kosovës në OKB. Jo misioni tutor i BE-së në Kosovë, por misioni aderues i Kosovës në BE. Që të dyja këto i mundëson vetëvendosja dhe vetëm ajo.

Misioni i ardhshëm i BE-së në Kosovë do të jetë i dhunshëm mbasi në shpërputhje me vullnetin e popullit dhe pa e pyetur popullin. Hyrja e Kosovës në BE nuk do të ishte e dhunshme dhe as kufizim sovraniteti për Kosovën. Siç ka shkruar Hurst Hannum: ‘aderimi në një marrëveshje nuk është kufizim i sovranitetit; më parë është mu një ndër aktet sovrane’. Vetëvendosja e popullit e konfirmon popullin, vullnetin dhe interesat e tij.

Pas vetëvendosjes së popullit të Kosovës duhet të mbahen zgjedhje të reja e të lira për pushtetin e vërtetë në Kosovën sovrane. Vetëm atëherë do të mund të kemi zgjedhje njëmend të lira e demokratike dhe pluralizëm politik me parti serioze ideologjike e jo me këso parti të amështa që argalisen. Këto parti që i kemi tash, e mbase edhe parti të reja, realisht do të jenë e do t’i kemi edhe atëherë, por jo me këto udhëheqje aktuale dhe politikat e tyre. Udhëheqjet aktuale janë të status quo-së, të kësaj situate që atyre iu konvenon. Lëvizja e Kosovës, qoftë kjo në drejtim të kompromisit të ri me Serbinë ose në drejtim të pavarësisë së Kosovës do të shkaktojë tërmete brenda partive. Do të imponojë kurse e udhëheqësi të tjera aty që do të lindin gjatë grahmave të fundit të politikës së kulisave dhe improvizimeve. Partitë që nuk do të ndryshojnë, do të zhduken.

Përfundim

Në Kosovë do të ngjajnë luftëra e gjakderdhje të reja, në dy raste. E para, nëse populli hesht dhe pret tepër gjatë, me ç’rast realizimi i decentralizimit në terren do t’i sjell njerëzit para aktit të kryer kur mbase atyre do t’iu duhet të reagojnë ekstremisht në formën e një saltomortale (kur me gjasë do të jetë tepër vonë). Dhe, e dyta, mospritja e popullit të rezultojë me ndonjë shpërthim të dhunshëm apo konflikt të armatosur që mbetet i kufizuar, i kontrolluar nga jashtë dhe i shkurtër në kohë. Duke pasur parasysh rrethanat dhe momentin e tanishëm në Kosovë, Lëvizja VETËVENDOSJE! beson që nuk duhet të durojmë e të presim por edhe që veprimi duhet të jetë i organizuar, i padhunshëm dhe kundër regjimit, e jo etnive tjera. Pavarësia që vjen nga vetëvendosja e popullit është destinimi i rrugës së lirisë dhe pavarësia që e bashkon Kosovën e ndarë. Pavarësia që vjen nga shpallja formale që mund ta bëjë Kuvendi i Kosovës, vetëm sa do të provokojë shpalljen e pavarësisë që do ta bënin enklavat, e cila pavarësi do të ishte shumë më e njëmendtë sesa ajo e Kuvendit të Kosovës. Në manifestimin e vullnetit të tij në demonstrata populli do ta dëshmonte këtë vullnet por edhe do të shndërrohej në fuqi që e ndryshon gjendjen drejt përputhjes me atë vullnet.

Populli i Kosovës nuk vuan nga narkolepsia dhe as nuk është grigjë. Populli i Kosovës edhe më tutje pret dhe duron por jo pse është i sëmurë, i lodhur ose i pafuqishëm, por kryesisht pse është i mashtruar. E, populli i Kosovës mashtrohet pikërisht sepse është i mirë, sepse lehtë u beson të tjerëve. Mëpastaj, pikërisht besimi i popullit e mundëson gënjeshtrën e të tjerëve. Prandaj edhe mungon veprimi i popullit sot mu për shkak të inflacionit të besimit të tij në gënjeshtarët e tij.

Është bërë më shumë se mjaft me mbiçmimin e misioneve e diplomatëve ndërkombëtar. Është bërë më shumë se mjaft me nënçmimin e vetes sonë. Kur ta respektojmë veten tonë do të mund të fitojmë edhe respektin e të tjerëve. Njohja e Tjetrit nuk mund të jetë më e rëndësishme sesa Vetja. Njohja e Tjetrit e pason Veten tonë dhe nuk i paraprin asaj. Aq më pak ne mund të jetojmë për njohjen e Tjetrit ose në pritje të saj. Në fillim të viteve ’90 LDK-ja shpërfillte faktin e realitetit brutal nën robëri dhe kërkonte njohje ndërkombëtare. Në fund të viteve ’90 politika e UÇK-së iu bashkua LDK-së. E flaku tutje faktin për njohje. Për t’u pranuar ndërkombëtarisht nënshkroi dorëzimin e armëve në Rambuje. U njoh nga faktorët ndërkombëtar me kusht që realisht të mos jetë më!

Koha është tash, jo më vonë. Më vonë mund të bëhet tepër vonë, madje pakthyeshëm vonë. Gjërat e dëshiruara nuk ndodhin (vetvetiu). Gjërat e nevojshme ndodhin kur konsiderohen të domosdoshme dhe atëherë kur bëhesh i vendosur për t’i arritur. Të tjerët pastaj do të thonë se ato kanë qenë të pashmangshme.


Prishtinë, 12-16 gusht 2007

[ABytyqi]

Zgjedhjet për heshtje dhe ndarjen e brendshme
Shkruar nga Albin Kurti
domingo, 02 septiembre 2007

Sigurisht se u vlerësua që ka potencial popullor për të shpërthyer në vjeshtën e këtij viti. Andaj, Joakim Ryker, bëri publik vendimin e tij për mbajtjen e zgjedhjeve më 17 nëntor. Fushata parazgjedhore përfundimisht u pa si mundësi për absorbimin e pakënaqësisë së qytetarëve. Dhe, jo vetëm kaq. Në vend se kjo pakënaqësi të bëhet aktive për liri e pavarësi, ajo shmanget e zbutet duke u bërë pasive në votime për parti. Natyrisht se që të gjithë e dimë se cilido vendim i Joakim Rykerit vlen deri në vendimin e ardhshëm të Joakim Rykerit. Ai mund të shfuqizojë gjithçka dhe secilin. Madje edhe veten e tij (paraprake). Joakim Ryker në çdo moment do të mund t'i shtyjë zgjedhjet. Sidoqoftë, ai e pa të udhës që të na e përkujtojë këtë. Mbase, që të mos befasohen pastaj ata që mund ta kenë harruar fuqinë e tij: nënshtrimi i gjatë gjithsesi e bën të padukshme fuqinë e dominuesit. Që ta zbus ca këtë thirrje të vrazhdë që ia bëri kujtesës së qytetarëve, Joakim Ryker tha se, sa i përket mbajtjes së zgjedhjeve, ai vetëm sa po e përfill qëndrimin e Grupit Negociator të Kosovës. Linte përshtypjen se i kishte dëgjuar vartësit e tij ashtu që ata të mos duken si vartës të tij. Dhe, i gjithë ky gjest ishte sikurse ai i një prindi që krenohet me fëmijën e tij të sjellshëm para të tjerëve që mendojnë se 'i ka ngjarë aq shumë babait të vet'. Në anën tjetër, versioni militarist i Joakim Rykerit, komandanti i KFOR-it, Roland Kater, para se të shkonte nga detyra e tij, vazhdimisht përsëriste se si nuk ka shenja që mund të ketë dhunë në Kosovë. Kjo do të thotë se ka shenja që mund të ketë dhunë në Kosovë. Mirëpo, ai deklaronte asisoj në mënyrë që të mos fajësohet KFOR-i për mungesë përgatitjesh në rast të shpërthimit të dhunës dhe të sigurohen qysh tash se pas dhunës do të mund të thonë se edhe ata u befasuan me dhunën.

Megjithkëtë, zgjedhjet në Kosovë nuk po organizohen duke pasur për objekt vetëm pakënaqësinë e tanishme të popullit por edhe pakënaqësinë e ardhshme. Gjatë këtyre 120 ditëve të negociatave shtesë po gatuhet ndarja e brendshme e Kosovës. Ndarjen klasike dhe përfundimtare të Kosovës nuk e dëshiron askush. As negociatorët serb, as ata kosovar e madje as ndërmjetësit ndërkombëtar: Serbia nuk e dëshiron për shkak se e aspiron tërë Kosovën, por kësaj radhe disi më ngadalë dhe qetas; politikanët nga Kosova nuk e duan ndarjen për shkak se nuk kanë kurrfarë force që nga ndarja të dalin ndopak fitues apo të kompensuar; ndërkaq, ndërmjetësit ndërkombëtar gjithashtu nuk e duan një ndarje përfundimtare dhe të plotë për shkak të pasojave të paparashikueshme (së paku) për rajonin. Mirëpo, për dallim nga ndarja e tërësishme, ndarjen e brendshme të Kosovës me marrëveshje e dëshiron edhe Serbia, edhe ndërmjetësit ndërkomëtar e, rrjedhimisht, edhe negociatorët kosovar. Serbia e do ndarjen e brendshme të Kosovës në mënyrë që ta përforcojë dhe zgjerojë veten brenda Kosovës. Serbia e do këtë lloj ndarje në marrëveshje me negociatorët kosovar në mënyrë që të mos ketë kokëçarje gjatë implementimit të marrëveshjes në terren. Faktorët ndërkombëtar po ashtu e duan këtë ndarje të brendshme sepse ajo pak a shumë e formalizon gjendjen ekzistuese në terren dhe ia zgjat jetën burokracisë ndërkombëtare që sundon me Kosovën. Faktorët ndërkombëtar do ta pranojnë pa hezitim atë ndarje të brendshme me marrëveshje sepse kësisoj - pra, përderisa ajo është bërë me marrëveshje ndërmjet Prishtinës e Beogradit - nuk do të ishte presedent që do të mund të shfrytëzohej për Luginën e Preshevës dhe Maqedoninë perëndimore. Edhe Rusia patjetër që do të ishte e kënaqur pasi që ajo gjithnjë ka deklaruar se pranon çfarëdo përcaktimi për statusin e Kosovën me të cilin pajtohen palët. Po, pra, palët (sic!): me hyrjen në negociata me Serbinë për Kosovën, Grupi Negociator i Kosovës e ka shfajësuar Serbinë duke mos e konsideruar atë më problem të Kosovës por partner dhe palë në zgjidhjen e problemit të quajtur Kosovë! E, atëherë kur Serbia dhe faktorët ndërkombëtar (tash përfshirë këtu në të njëjtin vend edhe Rusinë) janë dakord për ndarjen e brendshme të Kosovës me marrëveshje të dyanshme e cila del nga një konferencë e ardhshme ndërkombëtare drejt së cilës mësyejnë këto 120 ditë, atëherë vërtetë është e paimagjinueshme çfarëdo rezistence (të cilën edhe ashtu nuk e pamë asnjëherë) e negociatorëve nga Kosova. Për më tepër, edhe vetë këta negociatorët kosovar e duan ndarjen e brendshme të Kosovës për të thënë mandej se Kosova megjithatë nuk është e ndarë ndërkohë që, si gjithnjë, u bë 'edhe një tjetër hap drejt pavarësisë'. Mbase nuk ka nevojë të elaborohet më gjatë këtu edhe gatishmëria e GN-së që të ekzistojë përgjithmonë jo vetëm ai vetë por edhe tutela ndërmbëtare, qoftë ajo si UNMIK apo 'EUMIK', e cila ua mbron vjedhjet dhe privilegjet politikanëve të lartë me kusht që kjo t'i shpaguhet me dëgjueshmëri politike.

Që të ketë marrëveshje për ndarjen e brendshme të Kosovës lypset një legjitimitet më i madh i qeverisë së Kosovës. Kjo është arsyeja tjetër që këto zgjedhje po organizohen – qëllimi i tyre është ashiqare koalicioni LDKPDK. Ky koalicion i ardhshëm qeverisës konsiderohet si mjaft i fuqishëm që të merret me pakënaqësinë e ardhshme qytetare e cila do të shpërthejë me rastin e marrëveshjes fatale për ndarjen e brendshme të Kosovës. Paralelisht me këtë, këto zgjedhje do të diciplinojnë edhe më shumë Kuvendin e Kosovës meqë krerët e partive kryesore nuk do t'i fusin nëpër lista për zgjedhje ata që gjatë këtyre dy vjetëve kanë kundërshtuar Grupin Negociator dhe politikat partiake të mpleksura me shpërdorimet e ndryshme. Madje, do të ketë një prirje për heshtje dhe servilitet te politikanët e rangjeve të mesme e më të ulta me shpresë se kjo do t'iu ndihmojë që të kuotohen sa më lart nëpër listat partiake për zgjedhje. Në anën tjetër, si pasojë e pragut të lartë zgjedhor, partitë e vogla – që nganjëherë i kundërshtonin negociatat anipse këtë e bënin zakonisht për shkak se ishin të përjashtuar nga procesi, e jo për atë çfarë ishte karakteri dhe qëllimi i procesit – do të mbesin jashtë Kuvendit të ardhshëm të Kosovës. Vendime të rënda për Kosovën po priten andaj edhe hegjemonia e pushtetit po bëhet më e egër dhe më absolute. Ndarja e brendshme e Kosovës po afrohet me shpejtësi.

Ndarja e brendshme e Kosovës është projekt i Serbisë që ka mirëkuptimin e shumë qarqeve ndërkombëtare dhe, në rastin më të mirë, moskokëçarjen e negociatorëve kosovar. Serbia nuk mund ta sundojë Kosovën pa e ndarë atë njëherë përbrenda. Kosova si e tërë është e paqeverisshme për Serbinë. Andaj plani për ndarje të brendshme, andaj këto 120 ditë negociata shtesë, andaj përmbajtja e atillë e Pakos së Ahtisaarit që e ndan Kosovën në baza etnike dhe fetare. Regjimi i Milosheviqit u mundua që ta gllabërojë Kosovën të tërën. Ky synim rezultoi me diskriminim, represion, vrasje dhe deportim masiv, me gjenocid. Nuk arriti ta gllabërojë Kosovën të tërën dhe përnjëherë. Tash, Serbia sërish mëton ta rimarrë Kosovën por pasi ta ketë copëtuar atë njëherë.

Zgjedhjet po organizohen për heshtjen e popullit para ndarjes së brendshme të Kosovës në udhëtimin e saj drejt Serbisë. Kosova është kafshatë e vështirë për Serbinë. Zgjedhjet po organizohen që Kosova të pranojë të shndërrohet në disa kafshata më të vogla, lehtë të kapërdishme për Serbinë. Koalicioni i ardhshëm qeverisës LDK-PDK është veçse edhe një mjet më shumë për këtë.