Close
Faqja 3 prej 13 FillimFillim 12345 ... FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin 41 deri 60 prej 248
  1. #41
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    07-02-2009
    Postime
    7

    Question Te anashkaluarit!(ARKEOLOG)

    Citim Postuar mė parė nga heneu Lexo Postimin
    di dikush per arkeologjin kosovare?
    Studiusit e ri kosovar jane ne linje te mire te arkeologjise edhe pse nje gje nuk po perkrahet nga qeveria e Kosoves, kur dime se ne magjistrature dhe doktorature ka njohes te mire te kesaj lamie. duke pyetur veteveten sa arkeolog PROF.Doc. ne Kosove ka .Ne kosove nuk perkrahen personat te cilat nuk kane lidhjen direkte me qeverin per te studiuar diku larg shtetit me bursat e Rep se Kosoves.Shteti duhet te investoj ne dituri dhe shkence, e jo ne korrupcion .

  2. #42
    Prenku i Dalmatėve
    Anėtarėsuar
    12-12-2008
    Vendndodhja
    Nė dritėn fosforike qė lėshojnė varrezat gjatė natės
    Postime
    1,008
    Po ty ja 2-3 gjona kam qef ti boj more trim po cte boj se burrnia jote eshte bla bla interneti se kordinata e mija i ke. Se naj durrsak ja ka mshtjell naj kosovare nuk eshte gjo e re dhe perderisa ajo su ka anku un skuptoj ti ca ke?Menoj zili se si shum po i fut hunet ke durrsi e shqiperia duke harru qe je kosovar. Fara babes time eshte far shqiptari po ty te kan pjerdh me kohe ment dhe ububu armiku akoma menjen ke lufta e keni ndaj ju duket sikur serbi eshte gjithanej. Ik ore pall,mos ma ma mo me goj.
    E ke njė kafe nga unė, ose birrė. Poqese ke guxim tė pish kafe nė njė tavolinė me mu. Se duket sikur ke fobie nga malokėt.

    Kur po takohemi pėr njė kafe? (Nuk marr me vete kurrėfarė arme, mos ke frikė).

  3. #43
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123
    Lladoci, Hertica dhe Fortifikata e Ballocit
    Written by admin
    Friday, 05 December 2008
    Dr. Safet Nishevci
    Dr. Enver Rexha
    Z. Qazim Namani
    Z. Ramadan Beshiri

    Prishtinė, Nėntor - 2008

    Lladoci, Hertica dhe Fortifikata e Ballocit

    Duke ditur se, territori i Kosovės ka gjurmė tė vendbanimeve tė lashta, nė kėtė drejtim, gjurmė tė lashtėsisė ka i tėrė rajoni i Llapit dhe Gallapit. Kėtej, duhet tė dimė se, interesimi pėr hulumtimet e monumenteve tė kulturės dhe i hulumtimeve arkeologjike pėr kėto treva, deri mė tani ėshtė shumė i vogėl, mos me thėnė se mungon fare. Interesimi pėr kėto treva, deri tani, shihet vetėm nga autor qė kanė prejardhje nga trevat nė fjalė dhe puna e tyre, kryesisht bazohet nė vullnetin e mirė apo nga vetė dėshira, dmth. nuk kemi njė organizim institucional apo nga ndonjė ndėrmarrje qė mbėshtet nga institucionet e kulturės etj. Prandaj, duhet tė u tregojmė studiuesve tonė shqiptar, se ėshtė shumė me vlerė pėr tė hulumtuar trashėgiminė kulturore tė kėtyre trojeve, pra pėr tė studiuar tė kaluarėn historike tė vendit, dhe me rezultate shkencore tė arrijmė pėr tė vėrtetuar - konstatuar autoktonin e shqipėtarėve me shekuj nė kėto treva. Kjo trevė ka vlera dhe gjurmė kulturore-historike tė jashtėzakonshme pėr studimin e mėtejmė tė lashtėsisė sė Kosovės, pėrkatėsisht Dardanisė.

    Nė kėto anė pėr gjurmė tė lashta tė ndėrtimeve veēohen: Artana, Berveniku, Vendenisi, Tenezhdolli, Grashtica, Keqekolla, Braina, Popova, Bollasica etj. Nė kėtė punim do tė pėrkujdesemi tė veēojmė gjurmėt e qytetėrimin nė fshatratė Lladoc, Balloc dhe Herticė. Gjurmė tė civilizimit nė kėto fshatėra janė tė dukėshme mė shumė se sa ėshtė pritur. Vetė pozita gjeografike, si njėra ndėr pikat e rėndėsishme strategjike pėr Kosovėn e sotme, kėto vende kanė njė pozitė dhe shtrirje gjeografike me kodrina dominuse mbi rrafshinėn e Llapit.
    Edhe pse kėto fshatra kanė njė relief tė bukur, me burime tė bollshme uji tė pijėshėm, pyje tė pasura me kullaosa dhe lugina me tokė tė pasur pjellore sot duken tė braktisura. Rėndėsinė historike tė kėtyre fshatėrave e shtojnė edhe pasuritė minerare qė kanė lanė gjurmė edhe mbi tokė nga kohėt e lashta. Kėto pika tė rėndėsishme strategjike gjatė historisė, ishin shėnjestėr e pushtusve tė ndryshėm pėr tė kontrolluar pasuritė minerare dhe rrugėt qė e lidhnin Kosovėn e sotme me minjerat nė Toplicė dhe luginėn e Jablanicės.
    Nė fshatin Lladoc, ekzistojnė muret e vjetra tė gjata dhe tė punuara me gurė qė rrethonin oborret e shumė shtėpive, por qė vrehej edhe zėvendėsimi i tyre me mure tė reja. Kėto mure pėrveq teknikes sė punimit dalloheshin edhe me, dyer tradicionale qė i pėrdorėn shqiptarėt. Ballina e jashtme e murit rrethues nė oborrin e Sylejman Zejnullahut, para dyrėve tradicionale, nga ana e djathtė gjendet i murosur njė gurė nė lartėsinė e murit afėr 2 m, i cili e kishte tė skalitur yllin gjashtė cepėsh ( Ylli i Davidit) dhe hanen

    Po ashtu, nė murin e Basri Rrahmanit, ka gurė tė skalitur me mbishkrime tė periudhės osmane. Nė anėn e djathtė tė kėsj lagje, janė themelet e njė kishe tė vjetėr qė ende i vėrehen gjurmėt, vendi ku ėshtė kisha quhet rrafshina e kishės.

    Nė fshatin Balloc, janė varret e vjetra dhe themelet e njė kishe. Po ashtu, nė kėtė fshatė gjendet Fortesa (Kalaja) e fshatit. Kalaja e kėtij fshati zė njė vendė dominus nė territorin pėr rreth kėtij fshati. Muret rrethuse tė kėsaj kėshtjelle – gėrmadhat, shtrihen nė njė sipėrfaqe mjaftė tė madhe.
    Nė piken mė tė lartė tė saj, vėreheshin muret e objekteve tė cilat janė mjaft tė dukshme. Merret vesh,qė fshatarėt nga Kalaja, kishin marr gurė pėr nevojat e tyre. Muret e lidhura me gurė e llaqė shtriheshin deri te pėrroi i lumit nė anėn jugore me njė largėsi rrethė 500 m. Po ashtu nė prrockė ishin themelet e njė kishe, qė rrethohej me mure tė objekteve pėrcjellėse. Nė kėtė hapsirė kishte mjaftė keramike me plastifikime dekoruse me gishtėrinjė tė cilat na shtynė tė mendojmė se i perkasin antikės sė vonė


    Themelet e kishės sė Ballovcit ndodhen nė prronin e Nishevcėve. Nė anėn e djathtė tė kėsaj kishe ndodhet kroni i quajtur, kroi i Jahirit i cili buron nė rrenzėn e njė shpati qė lidhet me malin e Thekėrishtės. Pastaj vazhdojnė kodrat deri te njė rrafshėlartė qė quhet Logu e pėrroi qė kalon pranė quhet Pėrroni i Logut. Nė anėn e kundėrt vazhdojnė kodrat qė pak a shumė janė tė ngjitura nė mes veti dhe njihen si Rogat e Ima e pak mė lartė Roga e LLazit, kurse nivelin mė tė lartė, kėto kodra e arrijnė nė pjesėn e thepisur qė quhet Kunga e Spahisė. Nė anėn lindore tė kėsaj kunge ndodhe njė hapėsirė qė quhet Roga e Fierit (Pėr shkak tė rritjes sė madhe tė fierit nė kėtė vend). Nė vazhdimėsi tė kėtij masivi malor vjen Kunga e Kreksit, e pastaj Pėrroni i Blirit. Ky pėrrua vazhdon nė Pėrronin e Lajthisė i cili ėshtė i populluar kryesisht me lajthi. Pėrroni i lajthisė bashkohet me Prronin e Rrasės dhe Pėrronin e Rogės. Aty ku bashkohen kėto proēka nė anėn e djathtė ndodhet njė shkėmb qė quhet Guri i Katunishtes. Tė tėra kėto pėrroje vazhdojnė nė Vine e Lagunė ku janė themelet e kishės sė dikurshme. Pak para se tė arrihet tek themelet e kishės, nė njė sipėrfaqe tė madhe ndodhen varrezat e Nishevcėve. Para kėtyre varrezave ndodhen disa shkėmbejė tė paktė qė quhen Gurėt e Kanės. Gjatė hapjes sė varrezave nė kėtė vend shpesh herė janė gjet copa tjegullash. Nė anėn e majtė tė mureve tė kishės ndodhet njė kodėr e lartė qė quhet kalaja, sepse nė majėn e saj ndodhen themelet e kalasė sė dikurshme. Nga ana veriore kalaja ndahet nga kodrat tjera me Pėrronin e Bardhė.
    Artikulli vazhdon me poshtė.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga XH.GASHI : 29-08-2009 mė 15:58

  4. #44
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123

    Nė fshati Herticė, po ashtu hasėm nė gjurmė tė shumėta tė civilizimit qė nga periudha antike e deri nė ditėt e sotme. Nė kėtė fshat vlen tė veqohet Quka e Drazhnjės – fortifikatė, e njohur nė kėto anė e cila ngritet mbi hyrjen e minierės. Nė anėn perendimore tė kėsaj Quke, nė prrocken e fshatit dhe te kulla, ka shumė zgjyrė metalesh qė kanė mbetur nga eksplatimi i xeheve nė kohė mė tė lashta. Nė kėtė lokalitet, ruhen themelet e vendbanimit tė herėshėm dhe kishave nė disa lagje. Nė lagjen e Pllomve janė themelet e kishes katolike, po ashtu ruhen toponimet prroni i kishės nė lagjen e Dervishajve. Nė Herticė kishte edhe tyrbe dhe xhami qė ishin ndėrtuar gjatė sundimit osman. Gjurmė nga periudha osmane kanė mbetur tė shumta por ne po veqojmė: kodren e Nizamit, nė tė cilėn gjenden gėrmadhat e Karollit (pikė vrojtuese ushtarake Osmane) nė tė cilin vend ka edhe burim uji. Ne vequam disa toponime karakteristike tė kėtij fshati si: Bregu i Laknave, Kryet e Mujes, Dafina, Prroni i Torishtave, Prroni i Shpilit, Kroni i Golisė, Ara te Kunga, Arat matan Ligate, Ara e Medės, Ara e Batės, Arat te boka e Melit, Arat e Komajt, Arat e Hanit, Ara te Vidhat, Ara te Gantat, Livadhi i Musli Gegės, Livadhi i Kuks, Livadhi i pelollit, Livadhi i Makės, Bregu i Qejs, Bregu i Lamės, Bregu i Lkenit, Bregu i Kuq, Bregu i fshisave, Lugu i Marpapės, Lugu i Shtogjeve, Lugu i Pojatave, Lugu i Tepės, Lugu i Stanit, Lugu i Rrgallave, Te Gantat, Gurrat e Meks, Gjallet, Te Xhuxhi, Te Humza, Hurdha, Kapercelli, Kaculi i Durs, Kodra e Qokthit, Kodra e Hanit, Quka e vogėl, Qestaja, Qajr, Rrafshi i Prrojshpilit, Rrezja e Bėrduks, Rrezja e Gjarrpijve, Rrezja e Zhareve, Rrezja e Pojillave, Sojishtat, Shurrjegu, Shpati i Shullanit, Shpati i Lotollve, Te shpia e Inxhilerit, Prroni i Shplaks, Prroni i Shniergjit, Pusat e Kanopit, Kroni i Shah Dodės, Kroni i Shpardhicės, Kroni i Rrahit, Kroni i Kelbtė, Kroni i Pylls Gjyherit, Vau, Vrella, Udha e pylls, Udha kah Maxhupt, Udha kah Vau, Vorret e Batatinės, Vorret e Murtajs, Vorret e Grave, Balltaku, Laku i Bjeshkės, Kodra e zezė, kėtu vrehen grumbuj tė gurėve qė dėshmojnė se ka pasur objekte banimi, kodra e Staneve, Kodra e Nizamit etj.


    Nė fshat ruhen edhe disa shtėpi karakteristike qė nga vendoret quhen kulla. Nė fshat kishte pasė disa kulla por ajo qė akoma ishte e ruajtur ishte shtėpia e Xhemajl Haxhiut tė cilėn e kishin ndėrtuar mjeshtrit dibran. Kjo kullė ishte njė prej fortifikatave themelore dhe bazave ushtarake gjatė luftave nė Malėsinė e Gallapit. Kohėt e fundit nga faktori kohor, kushteve tė vėshtira pėr mirėmbajtje kulla kishte pėsuar dėme nga ana perėndimore.
    Pėr mendimin tonė, kjo shtėpi ėshtė ndėrmjet shtėpisė pėrdhese dhe kullės tradicionale, qė zakonisht janė ndėrtuar rreth brezit kufitar pas djegieve tė shpeshta nga ato familje qė kanė mund tė shpėtojnė diē nga kapitali i tyre. Kjo tipologji e shtėpive haset edhe nė malet e karadakut.
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga XH.GASHI : 29-08-2009 mė 16:18

  5. #45
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123
    Kulla e Zahir Pajazitit

  6. #46
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123
    Kėrko;
    Fortifikata iliro dardane Pogragjė Gjilan

  7. #47
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123
    PRISHTINA

    HYSEN PRISHTINA, PREFEKTI I PARĖ I PRISHTINĖS



    Prefekti Prishtina nga orientalja i dha Prishtinės pamje oksidentale

    Gjashtėdhjetedy vjet mė parė nga Kabineti i Prefekturės sė Prishtinės, kryeqytetin e Kosovės po e administronte Hysen Prishtina, djali i aristokratit dhe atdhetarit tė njohur prishtinas, si dhe i pjesėmarrėsit tė Kongresit tė Lushnjės, Xhemal Beg Prishtinės. Hysen Prishtina ishte prefekt i Prishtinės pėr katėr vjet me radhė, pėrkatėsisht nga viti 1941 deri nė vitin 1944. Ai u lind mė 16 mars tė vitit 1916 nė Prishtinė

    Kur karagjorgjeviēėt e vunė pushtimin absolut mbi Kosovėn dhe viset tjera shqiptare nė ish-Jugosllavi, Xhemal Beg Prishtina u detyrua qė tė migrojė nė Shqipėri sė bashku me djalin e tij tė madh Dervishin, i cili u prit shumė mirė nga Lartmadhėria e Tij, Mbreti Zog, ndėrsa prefekti i ardhshėm i Prishtinės, Hysen Prishtina mbeti nė vendlindjen e tij nė Prishtinė nėn pėrkujdesjen e nėnės sė tij dhe tė anėtarėve tė tjerė tė familjes. Hysen Prishtina shkollimin fillor e kreu nė gjuhėn serbe, ndėrsa nė moshėn gjashtėmbėdhjetė vjeēare nė vitin 1933 migroi edhe vet nė Shqipėri, qė t’i bashkohet babait dhe vėllait tė tij. Pas njė kohe tė shkurtėr qėndrimi nė Tiranė, Hysen Prishtina shkoi nė Itali dhe atje, ai e kreu Shkollėn e Mesme, drejtimin e bujqėsisė.

    Me fillimin e Luftės sė Dytė Botėrore nė vitin 1941, Hysen Prishtina kthehet nė qytetin e lindjes nė Prishtinė. Ai nė veturėn e tij kishte vėnė flamurin me shkabėn dykrenare, ndėrsa qytetarėt e Prishtinės atė e pritėn me entuziazėm tė madh. Menjėherė gjatė kėsaj kohe dhe duke qenė krah i djathtė i Xhafer Devės, Hysen Prishtina emėrohet prefekt i Prishtinės, tė cilin funksion, ai do ta ushtrojė pėr katėr vjet, pėrkatėsisht deri nė vitin 1944, kur aleanca komuniste e futi sėrisht Kosovėn nė kthetrat e okupimit. Nė vitin 1941, prefekti i Prishtinės martohet me njė vajzė italiane, e cila mė vonė do tė jetė njė bashkėshorte e denjė e tij.

    Arsimi dhe toleranca

    Gjatė kohės sa ai ishte nė postin e prefektit tė Prishtinės, Prishtina punoi qė kėtij qyteti tė lashtė t’i jepte pamje oksidentale. Ai insistoi qė tė kultivonte kulturėn dhe traditėn shqiptare. Kėshtu, me rastin e festės sė Bajramit nė vitin 1941, prefekti Prishtina urdhėroi qė nė xhamitė e qytetit dhe tė fshatrave tė Prishtinės tė hiqet flamuri i Kalifatit dhe nė vend tė tij tė ngritet flamuri kombėtar shqiptar. Po ashtu prefekti Prishtina me autoritetin e tij tė pakontestueshėm, ndikoi qė tė gjithė klerikėt e fesė islame dhe banorėt shqiptarė tė konfesionit islam, fesin e kuq turk me xhufkėn e zezė ta zėvendėsojnė me plisin e bardhė. Gjithashtu, Hysen Prishtina urdhėroi qė kremtimi i Ditės sė Flamurit tė fillonte mė 27 nėntor, ndėrsa nga kjo datė nė tė gjitha zyrat e administratės shtetėrore, sheshet dhe objektet zejtare tė Prishtinės tė vendosej flamuri kombėtar.

    Gjatė viteve tė qeverisjes sė tij, arsimi fillor dhe ai i mesėm nė Prishtinė u avancuan vrullshėm, ndėrsa nė Prishtinė funksionuan edhe dy shkolla profesionale; ajo pėr punonjės tė hekurudhave dhe tė sixhadeve. Me kulturėn dhe tolerancėn e tij, Prishtina ndikoi qė nė administratėn e atėhershme shtetėrore tė pėrdoreshin dy gjuhėt; shqipja dhe serbokroatishtja, ndėrsa pakicat kombėtare serbe e malazeze janė trajtuar sipas tė gjitha konventave pėr mbrojtjen e tė drejtave dhe lirive tė njeriut.

    Administrata e Prishtinės i mbrojti edhe hebreitėt

    Shpirti paqedashės i prefektit Prishtina ishte i madh. Gjatė kėsaj kohe, nė tė cilėn nuk mungonin trazira pėrmasash tė mėdha, Hysen Prishtina i mori nėn mbrojtje tė administratės sė tij tė gjitha familjet hebreite qė jetonin nė Prishtinė, ndonėse ky veprim pėr prefektin e Prishtinės ishte i rrezikshėm, pasi mund tė kishte pasoja nga forcat gjermane qė e kishin pushtuar edhe kryeqytetin e Kosovės.

    Nė vitin 1944, pritet tė pėrfundojė lufta nė dobi tė kampit komunist dhe nė dėm tė Kosovės. Hysen Prishtina angazhohet nė ruajtjen e kufijėve dhe shqiptarėt tė mos bėhen mish pėr top pėr interesat fashiste. Pėr kėtė shkak, vet komandanti i Divizionit tė SS-it merr pjesė nė arrestimin e tij mė 10 maj tė vitit 1944. Nė fillim, prefekti Prishtina dėrgohet nė burgun e Mitrovicės, ndėrkohė qė ndėrhyjnė qarqe tė larta zyrtare pėr ta liruar nga arresti. Me t’u liruar nga burgu, Hysen Prishtina detyrohet ta braktis vendlindjen e tij Prishtinėn dhe vendoset nė Tiranė. Me fitoren e komunistėve nė Shqipėri, Prishtina u detyrua qė tė migroi sė pari nė Itali, pastaj nė Turqi e Belgjikė, ndėrsa vitet e fundit tė jetės sė tij i kaloi nė Toronto tė Kanadasė ku edhe vdiq nė moshėn 75 vjeēare mė 14 qershor tė vitit 1991.

    Edhe pas migrimit, aktiviteti politik i Hysen Prishtinės nuk ka munguar. Ai pėr njė kohė tė gjatė ishte nė funksion tė kryetarit tė Kėshillit Kombėtar “Lėvizja e Legalitetit” dhe ishte ndėr personalitetetet mė tė nderuara nė mėrgatėn shqiptare.

    Gjatė tėrė jetės sė tij dhe nė kontakte tė pėrhershme me veprimtarėt dhe miqtė, Prishtina jo rrallė e pėrsėriste njė slogan tė tij: “Pa e pasė nji Shqipni tė fortė e tė lirė, nuk do tė kemi kurrė nji Kosovė tė lirė e tė bashkueme me nanėn Shqipni…”

    Bajram Mjeku

    Ruajtja e masivit tė Gėrmisė ėshtė interes kombėtar

    Mund tė krenohemi me bukuritė natyrore tė Gėrmisė, por duhet tė jemi shumė mė pėrgjegjės pėr ruajtjen e saj

    Ndonėse njė vend i vogėl, Kosova karakterizohet me njė varg bukurish natyrore me vlera burimore, estetike dhe me fond gjenetik tė llojeve bimore dhe shtazore tė pasur. Nga sfondi i bukurive tė rralla natyrore qė ka Kosova, tė cilat janė me rėndėsi kombėtare, veēojmė edhe Masivin malor tė Gėrmisė.

    Masivi malor i Gėrmisė paraqet njė pasuri natyrore shumė tė rėndėsishme jo vetėm pėr Prishtinėn me rrethinė, por edhe pėr tėrė Kosovėn. Shtrihet nė verilindje tė kryeqendrės sė Kosovės, Prishtinės, dhe pėrfshin njė sipėrfaqe prej 62 km2. Kufijtė e Gėrmisė fillojnė prej Kodrės sė Vreshtave nė perėndim, pastaj nė lindje tė Prishtinės pėrmes Kodrės sė Mirditės, te xeherorja e Hajvalisė, e deri te rrjedha e lumit tė Graēanicės, kurse kufiri jugor shkon pėrmes rrjedhės sė kėtij lumi, deri te derdhja e lumit tė Busisė nė tė. Nė lindje, kufiri shtrihet pėrmes lumit tė Busisė, deri te fshati Mramuer e Butoc, pastaj deri te lumi i Prishtinės, i cili ėshtė kufiri verior i kėtij masivi malor. Pika mė e lartė e Gėrmisė ėshtė maja e Butocit me lartėsi mbidetare prej 1.050 m. Relievi i Gėrmisė pėrbėhet prej kodrave me lartėsi dhe pjerrėsi tė ndryshme tė ndara mes tyre me hapėsira tė luginave, tė pėrroskave dhe lumenjve. Kėtu posaēėrisht veēohet lugina e lumit Vellusha, e cila buron nė pjesėn perėndimore tė Kodrės sė Butocit, e cila edhe pėrfaqėson relievin mė karakteristik me lartėsi mbidetare 1.000 m dhe gjatėsi prej afro 8 km. Kjo pjesė shtrihet nė mes tė lumit tė Prishtinės nė veri dhe atij tė Badocit nė jug, qė njėkohėsisht paraqet nyjen hidrologjike tė lumit tė Prishtinės, tė Vellushės dhe tė Badocit.


    Nė Gėrmi ekzistojnė edhe mjaft burime, tė cilat gjatė periudhės verore pjesėrisht thahen. Sot uji i kėtyre burimeve ėshtė i lidhur me njė rrjet, qė derdhet nė pishinėn e Gėrmisė.

    Pasuria floristike, vegjetative dhe faunistike e Gėrmisė

    Nė saje tė pozitės gjeografike, veēorive gjeologjike, pedologjike dhe kushteve klimatike, Masivi malor i Gėrmisė ėshtė mjaft i pasur si nė pikėpamje floristike e vegjetative, ashtu edhe faunistike. Nga hulumtimet e deritashme janė tė evidencuara 610 lloje tė florės vaskulare tė grumbulluara nė 82 familje dhe 83 lloje kėrpudhash duke mos llogaritur taksonet e barėrave tė kėqija, atyre ruderale dhe bimėve tė tjera tė ulta. Prej tyre 5 lloje janė endemike dhe 12 lloje mjekėsore.

    Vegjetacionin pyjor tė Gėrmisė e pėrbėjnė 4 bashkėsi pyjore: Bashkėsia e shpardhit dhe qarrit (prej 600-700 m lartėsi mbidetare), bashkėsia e bungut dhe shkozės (800 m ), bashkėsia e bungut (820- 870 m) dhe bashkėsia e ahut (1000 m). Kompleksiteti i biotopeve natyrore tė Gėrmisė siguron kushte pėr jetesėn e njė sėrė llojesh shtazore. Sipas hulumtimeve tė bėra deri mė sot dhe sipas shėnimeve tė literatures, nė regjionin e Gėrmisė jetojnė 5 lloje ujėtoksorėsh, 7 lloje tė rrėshqitėsve, 19 lloje tė gjitarėve dhe 30 lloje tė shpendėve. Po ashtu, aty jetojnė edhe njė numėr i madh i insekteve, qė pėrbėjnė grupin mė tė madh tė shtazėve nė kėtė masiv.

    Tė dhėnat nga terreni sot janė alarmante. Flitet pėr zhdukjen e shumė llojeve bimore dhe shtazore.

    Statusi i ligjor i mbrojtjes sė Gėrmisė

    Pėr shkak tė bukurive tė posaēme natyrore, vlerave burimore dhe estetike natyrore, tė cilat janė me rėndėsi kulturore-arsimore, shkencore dhe turistiko-rekreative, kėsaj zone i ėshtė kushtuar qysh herėt edhe njė pėrkujdesje ligjore. Nė vitin 1966 u vendos qė njė pjesė e masivit malor tė Gėrmisė tė shpallet si "Pyje pėr piknik" ("GZ". 32/66). Nė vitin 1987 Kuvendi Komunal i Prishtinės mori Vendim pėr vėnien nėn mbrojtje tė Kompleksit "Gėrmia" nė kategori tė Parkut regjional natyror ("GZ".43/87). Me kėtė ėshtė mbrojtur sipėrfaqja prej 1.126.01.00 ha. Nė bazė tė kėtij vendimi Parkun e menaxhon OP "Hortikultura", ndėrsa mbikėqyrjen profesionale e bėn Instituti pėr Mbrojtjen e Natyrės i Kosovės. Sipas IUCN (Unionit Botėror pėr Ruajtjen dhe Konzervimin e Natyrės), Parku i Gėrmisė dhe Parku kombėtar "Malet e Sharrit" janė regjistruar nė listėn ndėrkombėtare tė zonave tė mbrojtura.

    Gėrmia - vend i rekreacionit pėr qytetarėt e Prishtinės

    Mbi 75 pėr qind e sipėrfaqes sė Parkut tė Gėrmisė ėshtė e mbuluar me pyje mjaft tė ruajtura me bashkėsi tė shpardhit, qarrit, bungut dhe ahut. Njė pjesė tė rėndėsishme tė sipėrfaqes sė mbrojtur e pėrfshinė edhe zona pėr rekreacion dhe pushim, nė tė cilėn gjenden edhe livadhe si dhe infrastruktura e ndėrtuar. Zona e pyjeve pėrfshinė 884.57.07 ha, zona e kullotave 204.29.00 ha, zona e livadheve 42. 55. 16 ha, kopshteve 2.67. 54 ha, toka jopjellore 14. 24. 79 ha dhe zone e ndėrtimeve dhe rrugėve 19. 67. 72 ha. Nė kuadėr tė territorit tė mbrojtur gjendet edhe zona pėr rekreacion dhe pushim, e cila pėrfshin njė sipėrfaqe prej 41.40.52 ha. Zona pėr rekreacion dhe pushim fillon prej pishinės e mėtutje nė brendi tė Gėrmisė duke pėrfshirė livadhet, ish-pushimoren e fėmijėve, terrenet sportive, ish-hotelin e Gėrmisė etj. Kjo zonė ėshtė e rrethuar me pyje tė dushkut dhe tė ahut, me pamje atraktive dhe ėshtė e dedikuar pėr pushim dhe rekreacion. Kėto vlera atraktive natyrore dhe ajri i pastėr i Gėrmisė tėrheqin vėmendjen qė njė numėr i madh i banorėve tė kryeqytetit dhe rrethinės tė kalojnė njė pjesė tė ditės ose edhe fundjavėn nė tė.

    Ruajtja e Gėrmisė

    Masivi malor i Gėrmisė i ka ruajtur vlerat e veta natyrore, megjithatė ndikimi negativ i faktorit antropogjen ėshtė evident nė eksploatimin e pamėshirshėm tė pyjeve. Si rezultat i kėsaj dukurie ėshtė paraqitur erozioni dhe rrėshqitja e tokės. Po ashtu, ky fenomen ka ndikuar edhe nė ērregullimin dhe zvogėlimin e rrjedhave tė ujit, duke shkaktuar edhe ndryshueshmėri nė strukturėn e bashkėsive jetėsore bimore dhe shtazore. Meqenėse Gėrmia paraqet njė rajon shumė tė rėndėsishėm dhe intersant nė aspektin floristik, vegjetativ, faunistik dhe turistiko-rekreativ, ėshtė e domosdoshme qė tė ndėrmerren masa pėrkatėse pėr mbrojtjen e saj nga degradimi i mėtejmė. Masat qė duhet tė merren pėr mbrojtjen e Gėrmisė, para sė gjithash, duhet tė pėrfshijnė aspekte tė hulumtimit tė mėtejmė tė florės dhe faunės si dhe tė mbrojtjes sė llojeve tė rrezikuara, ripėrtėritjen e hapėsirave tė degraduara me bashkėsi autoktone, mosndėrtimin e objekteve dhe rrugėve nė mėnyrė tė paplanifikuar, ndalimin e hedhjes sė mbeturinave, ndalimin e qarkullimit tė automjeteve nė brendėsi, pėrveē tė atyre zyrtare dhe shėrbyese, mosndryshimin e rrjedhave dhe burimeve natyrore tė ujit, vendosjen e tabelave nė vende tė caktuara me planin hapėsinor tė Gėrmisė si zonė e mbrojtur, nxitjen e programeve tė vetėdijėsimit pėr rėndėsinė e Gėrmisė etj. Prandaj, pėr ruajtjen e Parkut tė Gėrmisė si zonė e mbrojtur, por edhe tė tėrė masivit tė Gėrmisė nga degradimi i mėtutjeshėm duhet njė angazhim mė i madh duke filluar prej qytetarit, organeve komunale tė Prishtinės, deri te instancat mė tė larta shtetėrore. Pra, meqė ruajtja e masivit tė Gėrmisė ėshtė me interes kombėtar dhe ndėrkombėtar nuk duhet humbur shume kohė. Edhe ashtu mjaft jemi vonuar, kurse koha nuk pret.

    Klima e rajonit tė Prishtinės
    Nė vendin tonė ka rajone me veti specifike mikroklimatologjike, pėr shkak se rrethohen me kurora malesh dhe bjeshkėsh, tė cilat i rrethojnė, por janė tė ndėrprera me lugina, nėpėr tė cilat ndihet ndikimi i modifikimeve tė ndryshme tė klimės mesdhetare dhe asaj kontinentale

    Vendi ynė sipas pozitės gjeografike gjendėt nė kufijtė nė mes brezit tė mesėm subtropik evropian, ose, thėnė mė mire, nė mes tė brezit klimatik evropian kontinental mesdhetar, pėr shkak se vendi ynė ėshtė nėn ndikimin e kėtyre dy klimave. Brezi klimatologjik mesdhetar kontinental ėshtė i njohur me aktivitetet e fushės sė dobėt barike, tė cilat kushtėzojnė sasi tė mėdha tė tė reshurave, qė nė kėto hapėsira paraqitėn gjatė stinės sė dimrit. Ndėrsa, gjatė verės kjo hapėsirė ėshtė nėn ndikimin e fushės sė dobėt barike me origjinė nga Azoret. Sipas kėsaj fushe, mbizotėrojnė masat ajrore me origjinė tropikale. Pėr rrjedhojė, stina e verės ėshtė e nxehtė dhe pa reshje tė mirėfillta. Gjatė dimrit fronti ajror polar gjendet mbi Detin Mesdhe, kurse gjatė verės ai lėviz kah veriu. Nė rajonin evropian kontinental, gjatė gjithė vitit, mbizotėrojnė masat ajrore kontinentale me origjinė nga Oqeani Atlantik dhe ai Arktik. Gjatė stinės sė verės, kėto rajone janė nėn ndikimin e veprimit tė fushės sė dobėt barike, kurse gjatė dimrit nėn ndikimin e fushės sė fuqishme barike, prandaj ka mė shumė reshje nė muajt e pranverės dhe tė verės, sesa gjatė muajve tė dimrit. Nė vendin tonė ka rajone me veti specifike mikroklimatologjike, pėr shkak sė rrethohen me kurora malesh dhe bjeshkėsh, tė cilat i rrethojnė, por janė tė ndėrprera me lugina, nėpėr tė cilat ndihet ndikimi i modifikimeve tė ndryshme tė klimės mesdhetare dhe asaj kontinentale. Rajoni i Prishtinės ka kėto koordinata gjeografike: 42 shkallė e 40 minuta e 00 sekonda dhe tė gjerėsisė veriore gjeografike 21 shkallė e 10 minuta e 15 sekonda sipas Griniēit (Greenwich-it) ėshtė i hapur nė drejtim tė Detit Egje, Luginės sė Lepencit dhe Detit tė Zi, Luginės sė Ibrit dhe asaj tė Moravės sė Jugut. Nėpėrmes kėtyre luginave ndihet ndikimi i klimės sė Detit Egje dhe i Detit tė Zi. Faktorėt natyrorė kryesisht kanė kushtėzuar qė ky rajon tė jetė karakteristik pėr faktin se gjatė pranverės dhe vjeshtės moti ėshtė i ndryshueshėm, ndėrsa vjeshta ėshtė mė e nxehtė, sesa pranvera. Gjatė verės moti ėshtė mjaft stabil, pėr shkak tė ndikimit tė fushės sė fuqishme barike, e cila vjen nga rajonet e Azoreve, ndėrsa dimrit moti ėshtė nėn ndikimin e aktiviteteve tė fushės sė dobėt barike, e cila vjen nga Deti Mesdhe dhe nga Atlantiku dhe fushės sė fuqishme barike Siberiane. Qė ta dyja fushat barike krijojnė kushte tė volitshme pėr tė gjithė parametrat e elementeve dhe dukurive meteorologjike, si temperaturės, reshjeve, shtypjes atmosferike, erės etj. Vera nė kėtė rajon karakterizohet me kushte mjaft stabile tė motit, me intervale tė shkurta tė reshjeve atmosferike me karakter lokal. Nė muajt e dimrit ndikim mė me rėndėsi kanė aktivitetet e fushės sė dobėt barike nga Atlantiku dhe Deti Mesdhe si dhe fushės sė fuqishme barike me origjinė nga Sibiri. Faktor kryesor modifikues, i cili ka ndikim tė madh nė klimėn e kėtij rajoni, ėshtė vetė pozita gjeografike e rajonit, meqė pozita e tij ėshtė nė skajin e formės konkave tė bazenit tė Kosovės. Lartėsia mbidetare e kėtij rajoni ėshtė e ndryshme dhe luhatet nė mes 540 deri nė 1013 metra mbi nivel tė detit.

    Temperatura e ajrit

    Ky element meteorologjik ėshtė i ndryshueshėm, sepse vlera mesatare e ajrit nė kėtė rajon ėshtė 10,2 gradė Celsius, kurse muaji mė i ftohtė ėshtė janari me – 1,5 gradė celsius e mė i nxehti muaji gusht me + 20,5 gradė celsius. Amplituda vjetore e temperaturės sė ajrit ėshtė 21,9 gradė celsius. Nė saje tė vlerave tė cekura ekstreme, vėrtetohet se kemi tė bėjmė me regjim klimatologjik me klimė mesatare kontinentale nė kėtė rajon, ku vjeshta ėshtė me e nxehtė, sesa pranvera pėr 1,5 gradė celsius. Temperatura mesatare e ajrit nė sezonin e dimrit ėshtė 0,2 gradė celsius nė muajt janar-shkurt, gjatė pranverės 9,7 gradė celsius (mars-maj) dhe nė vjeshtė 11,2 gradė celsius shtator-nėntor. Temperaturat minimale gjatė dimrit janė -27 grade celsius. Temperatura gjatė verės ėshtė mė stabile, sesa gjatė dimrit. Mosstabiliteti i temperaturave dhe shpėrputhja me e madhe ėshtė evidentuar nė muajin shkurt. Nė shkurtin mė tė nxehtė temperatura mesatare ditore ėshtė shėnuar 5,9 gradė celsius, mė e ftohta ėshtė shėnuar -5,4 gradė celsius (lėkundja ėshtė 1,3 gradė celsius), lėkundja mė e vogėl ėshtė shėnuar nė muajin korrik dhe atė 3,4 gradė celsius, ndėrsa muaji mė i nxehtė ėshtė muaji gusht me temperature mesatare prej 24,4 gradė celsius (nė vitin 1952).

    Lagėshtia relative e ajrit

    Lagėshtia relative mesatare e ajrit nė rajonin e Prishtinės gjatė vitit ėshtė 71,4%, qė nuk konsiderohet vlerė e lartė. Rritja e saj ėshtė dukshėm mė e madhe prej verės kah dimri (pėr 15,6%), sesa zvogėlimi prej dimrit kah vera (pėr gjithsej (2,9%), dhe me thatėsinė mė tė madhe nė muajin gusht (58,5%). Nė saje tė krahasimit tė tė dhėnave statistikore pėr periudha 5, 10, 20, 25, 30 dhe mbi 50 vjeēare, janė vėrejtur luhatje tė theksuara tė vlerave tė matura meteorologjike tė lagėshtisė relative tė ajrit, ku nė muajin mars lėshohet deri nė 18 %, gjithashtu nė prill dhe shtator 16 % dhe nė gusht 17%.

    Vranėsirat dhe diellosja

    Nė saje tė tė dhėnave statistikore mbi 50 vjeēare, rezulton se nė kėtė rajon kemi tė bėjmė me njė trevė me mbulim relativisht tė vogėl tė kupės qiellore me re (57%), mesatarisht nė vit me njė numėr tė konsiderueshėm tė ditėve tė kthjellta dhe mesatarisht tė vranta, pėrkatėsisht 71,9 ditė dhe 182,5 ditė ose 20,2% dhe 50,1% nga viti. Gjatėsia e motit me diell gjatė vitit kalendarik ėshtė 2154,1 orė, nė korrik 325,2 orė, nė gusht 299,7orė, ndėrsa nė dhjetor 62,1 orė.

    Tė reshurat

    Duke krahasuar rajonin e Prishtinės me rajonet e tjera tė vendit tone, del se ky rajon i takon trevės me sasira mė tė vogla mesatare tė tė reshurave. Rrethina e ngushtė e Prishtinės, me njė diametėr me rreze veprimi deri nė 5 km., ka 582,0 mm nė vit. Ka njė rritje tė konsiderueshme nė pjesėt veriore dhe lindore tė rajonit si dhe nė atė tė perėndimit deri nė 810 mm. Nė Prishtinė dhe nė Podujevė muaji me tė reshura mė tė mėdha tė shiut ėshtė maji, me 72,1 mm dhe 77,5 mm, ndėrsa nė Lypjan muaji qershor, me 72,0 mm. Kurse, muaji mė i thatė nė tė dy lokalitetet e para ėshtė gushti me 38,6 mm dhe 35,5 mm. Nė Lypjan muaji korrik me 38,9 mm. Akumulimi i tė reshurave ėshtė mė i shpejtė nė muajt mars - maj. Ditė me tė reshura, nė kėtė rajon, me vlere mesatare nė vit ka 124,2 ose 34,0%, me maksimumin prej 14,1 ditė deri nė 46% nė maj dhe minimum prej 5-7 ditė ose 18% nė gusht. Intensiteti mesatar ditor i tė reshurave nuk ėshtė mė i madh dhe gjithsej ėshtė nė 4,9 mm, por maksimumet absolute ditore kanė arritur edhe nė 64,1mm nė Prishtinė, nė Sllatinė 72,7mm, i pari nė nėntor, ndėrsa i dyti nė shkurt. Sa i pėrket frekuencės sė ditėve me bore, gjatė vitit ėshtė 29,9 ndėrsa tė mbuluara me borė 38,4 ditė. Lartėsia maksimale e borės nė Prishtine ėshtė shėnuar 63 cm, ndėrsa ne Lypjan dhe Sllatine 81 cm. Tė gjitha kėto tė dhėna kanė rėndėsi tė madhe pėr ndėrtimtari, komunikacion rrugor dhe ajror, me qėllim tė mirėmbajtjes sė objekteve tė caktuara.

    Era

    Ky element themelor meteorologjik paraqet njė rėndėsi tė veēantė pėr Aviacionin. Nė rajonin e Prishtinės, pėrveē qetėsive, tė cilat janė tė pėrfaqėsuara me 227%, era mė e shpeshtė ėshtė era verilindore (NE) me 203%, ndėrsa na Podujevė dhe Lypjan era veriore (N). Mė e rralla ėshtė era lindore (E) me 40%, respektivisht nė Lypjan era verilindore (NE). Shpejtėsia mė e madhe mesatare ėshtė e erės juglindore (SE) me 4,4 m/s, ndėrsa mė e vogla e erave veriperėndimore (NW) me 2,4m/s.Maksimumi absolut terminor i shpejtėsisė sė erės ėshtė 22,6m/s, ose 81,4km/h. Pra, ky rajon ka kushte tė volitshme natyrore pėr krijimin e shpejtėsisė sė erės, pėr arsye se, duke filluar nga Kopaoniku e deri nė Bjeshkėt e Sharrit, ėshtė korridor i hapur dhe premjet pyjore nė tė dy anėt, si tė asaj veriore, ashtu edhe tė asaj jugore, e bėjnė tė mundshme shpejtėsinė e erės tė cekur mė lart. Prishtina ka njė karakteristikė tė veēantė sa i pėrket erės, duke filluar nga ora 8 e deri nė orėn 11. Pėr ēdo ditė, korridori ajror i Prishtinės ka erė me njė shpejtėsi 0,5 deri nė 1 metėr nė sekondė. Ky fenomen natyror ka ndikim tė madh nė pastrimin e ajrit tė qytetit i cili zėvendėsohet me ajėr tė freskėt qė vjen nga drejtimet e ndryshme tė erės.

    Ndryshimet klimatike

    Shikuar nga aspekti historik i tė dhėnave tė elementeve dhe dukurive meteorologjike mbi 60 vjeēare qė ka IHMK, nė rajonin e Prishtinės faktori njeri, me moskujdesin e tij, ka shkaktuar ndryshime tė theksuara klimatike. Zhvillimi tekniko-teknologjik nė kėtė rajon ka rezultuar me ndėrtimin e kapaciteteve tė mėdha energjetike, siē janė ato nė Kastriot. Kėto kapacitete energjetike kanė ndikuar shumė nė ndotjen e ambientit nė tė gjithė rajonin e Prishtinės, me praninė e CO2 (dioksidi i karbonit), i cili ėshtė termorregullator i temperaturės nė atmosferė, CH4 (metani), N2CO (suboksidi i karbonit), HFC5 (hidrokarburet e fluorit), PFC5 (perflurokarbonatet) dhe SF6 (heksafloridi sulfurik). Kėto gazra tė liruara gjatė proceseve teknologjike kanė ndikuar shumė nė efektin e ngrohjes sė atmosferės - "Efektit Serrė". Tė dhėnat pėr cilėsinė e ajrit nė kėtė rajon janė tė pakėta, duke filluar nga vitet 1985 deri mė 2004. Por, matjet kryesisht janė bėrė nė pėrcaktimin e oksideve tė azotit, dioksidit tė sulfurit etj. Megjithatė, nuk janė vetėm termoelektranat ndotės, por janė edhe shumė faktorė tė tjerė, si djegia e pakontrolluar e mbeturinave, tymtarėt e tjerė, agregatėt, lirimi i gazrave nga automjetet, tė cilat janė sjellė nė Kosovė pas luftės. Nga e gjithė kjo del se fėmijėt janė mė tė rrezikuarit. Gazrat e liruar nga ndotėsit e rendit tė parė, tė dytė e tė tretė kanė bėrė qė disa elemente dhe dukuri meteorologjike tė rriten, si temperaturat, prania mė e theksuar e reshjeve acidike, ndryshimi i raportit tė rrezatimit tė diellit dhe rrezatimit tė tokės. Dėmtimi i shtresės sė ozonit ka rezultuar me ndryshime tė theksuara klimatologjik edhe nė kėtė rajon. Ndaj, nevojitet njė vetėdije mė e lartė e qytetarėve pėr ruajtjen e pyjeve, si Pyllit tė Gėrmisė, parqet, si ai i "Tauk Bashqes", ai nė Lagjen e "Kacallarėve", qė janė njė mushkėri e frymėmarrjes sė qytetit tė Prishtinės.

    Duhet tė jetė detyrė e vazhdueshme e strukturave tė mjedisit nė nivel komunal, qė tė ndikojnė nė popullatėn e qytetit, qė tė kenė njė pėrkujdesje mė tė madhe pėr gjelbėrimin e sipėrfaqeve tė zhveshura si parqet qė dikur ka pasur Prishtina, mosdjegia e hedhurinave, largimi i tė gjitha automjeteve, tė cilat nuk kanė atest pėr sasinė e gazrave tė liruara etj. Prania e drejtimit tė erės nga ana e termoelektranave tė Kastriotit, sipas trėndafilit tė erės nė qytetin e Prishtinės ėshtė 7%. Pra, nė gjithė spektrin e ndotėsve, depėrtimi i masave ajrore qė vijnė nga drejtimi i Kastriotit ėshtė nė shkallė tė vogėl. Meqenėse dy proceset madhore, si ai i rrezatimit tė diellit dhe tokės, kushtėzojnė qė shumė procese klimatologjike tė jenė tė pėrsėritshme, pėr shkak tė shkallės sė caktuar tė kondensimit, i cili ndodh nė atmosferė. Prandaj, kur toka ėshtė e ndotur nga ndotėsit, atėherė edhe ajri dhe uji janė tė ndotur. Tė gjitha ujėrat e zeza dhe ato industriale nė rajonin e Prishtinės lėshohen pa ndonjė trajtim. Lumi i Prishtinės i ngjan njė kolektori, i cili puēitet me lumin e Sitnicės dhe njė lumė i ndotur e ndot njė lum tė ndotur. Avullimet, tė cilat shkaktohen, pėr shkak tė ngrohjes dhe ftohjes sė sipėrfaqes sė tokės ngriten nė atmosferė dhe pasi tė kondensohen rikthehen nė formė tė reshjeve pėrsėri nė tokė dhe rrisin shkallėn e ndotjes. Qytetin e Prishtinės e pret rreziku nga vėrshimet nga lumi i Prishtinės, sepse mbulimi i lumit ėshtė rast i mundshėm qė mbyllja e hyrjes sė ujit nė kėtė kanal tė pengohet nga hedhurinat e pakontrolluara, si dhe mosmirėmbajtja e rrjedhės sė lumit, pra mospastrimi i kanalit, ku e gjithė sasia e reshjeve qė vijnė nga pellgu i lumit do tė mund shkaktonte pėrmbytje tė paparashikuara. Do tė ishte me interes qė nė fshatin Llukar, tash Llugė, tė ndėrtohet njė pendė, e cila do tė ishte njė akumulues i mirė i tė reshurave dhe ujėrrjedhave, tė cilat vijnė nga pellgu i lumit tė Prishtinės. Ndėrtimi i kėsaj infrastrukture hidroekonomike do tė sillte dobi tė shumėfishtė dhe njėherėsh qyteti i Prishtinės do t'i ikte njė katastrofe tė mundshme natyrore.

    Sylė Tahirsylaj

    Letėrnjoftim i shkurtėr pėr kulturėn e kryeqytetit

    Prishtina si kryeqytet i Kosovės ėshtė qendėr e zhvillimeve kulturore dhe artistike e tė gjithė shqiptarėve qė jetojnė nė Kosovė.

    Drejtorati pėr Kulturė i Komunės sė Prishtinės ėshtė vetem njė segment qė kujdeset pėr ngjarjet e rėndėsishme kulturore tė cilat sot Prishtinėn e radhisin ndėr qytetet qė ka njė traditė tė theksuar kulturore e artistike. Biblioteka ”Hivzi Sylejmani” e themeluar para 60 vjetėsh ka sot nė sirtarėt e saj mbi 70 mijė libra, nė tė gjitha gjuhėt e botės. Vetėm nė Prishtinė, ajo ka edhe katėr degė tė tjera tė vendosura nė lagjet mė tė mėdha tė qytetit, nė mėnyrė qė libri tė jetė sa mė afėr lexuesit. Janė edhe nėntė degė tjera tė kėsaj biblioteke tė shpėrndara nė pjesėt rurale tė qytetit dhe atė: nė fshatin Bardhosh, Lugar, Keēekollė, Koliē, Hajvali, Graēanicė, Llaplesellė, Sushicė e Ēagllavicė (kėto tė fundit tė banuara me popullatė tė minoritetit serb).

    Trashėgimia kulturore ėshtė kaptinė nė vete qė pasqyron lashtėsinė e Prishtinės si qendėr administrative dhe kulturore, qė nga Dardania e vjetėr para 3500 vjetėsh e deri sot. Nė Muzeun e Prishtinės gjendet statuja e Mbretėreshės sė Dardanisė. Nė luftėn e fundit, kjo statujė nga policia serbe dhe u dėrgua nė Beograd, derisa kėtė vit Kryeadministratori i Kosovės, Michael Steiner e ktheu atė nga Beogradi nė Muzeun e Kosovės nė Prishtinė.

    Nė Prishtinė gjendet edhe Hamami i qytetit, Shtėpia e Emin Gjikės, nė tė cilėn ėshtė vendosur Akademia e Shkencave dhe Arteve tė Kosovės. Prishtina ka edhe Arkivin e vet, i cili ėshtė themeluar nė vitet e pesėdhjeta tė shekullit tė kaluar dhe ruan me fanatizėm tėrė lėndėn arkivore tė qytetit, rrethinės dhe tė regjionit tė Prishtinės.

    Nga (34)tridhjetekatėr shoqėritė kulturo-artistike qė e gjallojnė jetėn muzikore nė Prishtinė, do veēuar Shoqėrinė “Bajram Curri”, e themeluar nė vitin 1963, pastaj Ansamblin e Kėngėve dhe Valleve tė Universitetit tė Prishtinės i themeluar nė vitin 1962, Korin “Collegium Cantorum” i themeluar nė vitin 1963 dhe shoqėri tė tjera kulturo-artistike, tė cilat e begatojnė jetėn kulturore nė kryeqytetin e Kosovės. Ngjarje qė do veēuar ėshtė edhe themelimi i Teatrit “Dodona” nė vitin 1986 dhe Teatri i Kukullave.

    Dikur, Prishtina kishte katėr salla tė kinemasė, ndėrsa sot ka vetem njė dhe ajo vepron nė kuadėr tė Kompanisė pėr shfaqjen e filmave “Genci”. Ndėr projektet mė tė rėndėsishme tė Prishtinės mbetet Pallati i Rinisė me hapsirė prej mbi 20.000 metrash katrorė. Nė qendėr tė Prishtinės ėshtė ngritur Monumenti i Skėnderbeut, Zahir Pajazitit dhe Nėnės Terez

  8. #48
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123

    Varreza dardane e Keqekollės
    Analiza e varreve veē e veē do tė hidhte mė shumė dritė lidhur mė mėnyrėn e ndėrtimin e varreve, kėsaj radhe po paraqesim shkurtimisht mėnyrat e varrimit dhe zakonet mortore

    Keqekolla shtrihet nė verilindje tė Prishtinės. Ėshtė fshat i shpėrndarė i trevės malore e kodrinore tė Gallapit, i cili nė radhė tė parė ka ofruar kushte tė mira pėr rritjen e blegtorisė, e sė dyti pėr zhvillimin e blegtorisė, pa pėrjashtuar mundėsinė e eksploatimit tė xeheve e metaleve, qė nė epokėn parahistorike. Gjetjet rastėsore tė disa fragmenteve dhe tė njė ene tė qeramikės u bėnė shkas pėr kėrkime arkeologjike qė u ndėrmorėn gjatė ekspeditave tė vitit 2002 dhe 2003.

    Riti i varrimit dhe zakonet mortore

    Nė njė sipėrfaqe tė vogėl prej 130 m2 u zbuluan 49 tėrėsi varresh, qė pėr nga laryshia e gjetjeve arkeologjike, mėnyrave tė ndėrtimit tė varreve, zakoneve mortore, paraqesin fenomen tė rrallė shkencor dhe kulturor pėr njohjen e epokės sė bronzit. Varreza i takon tipit tė sheshtė, ku ėshtė pėrfaqėsuar vetėm riti i varrimit me djegie. Sado qė analiza e varreve veē e veē do tė hidhte mė shumė dritė lidhur mė mėnyrėn e ndėrtimin e varreve, kėsaj radhe po paraqesim shkurtimisht mėnyrat e varrimit dhe zakonet mortore. Djegia e tė ndjerėve do tė jetė bėrė diku jashtė varrezės, meqė brenda saj nuk u gjetėn gjurmė tė mbetjes tė zjarrishtės qė do tė pėrligjnin vendin ku ėshtė bėrė djegia. Pas djegies, nė shenjė pieteti, eshtrat e mbledhur me kujdes e tė pastruara nga bloza dhe hiri janė vėnė nė qypa tė qeramikės (urne). Urnat janė vendosur nė gropa dheu , pastaj janė mbyllur me nga njė kapak - enė - duke siguruar gati mbyllje hermetike tė varrit. Pėrjashtim nė ketė mes bėjnė katėr varre, tė cilat pėrfaqėsohen nga njė ose dy enė tė vogla nė tė cilat nuk u gjetėn as eshtra as mbulesa enėsh. Kėto varre do marrė pėr varre simbolike fėmijėsh apo pėr dhurata kushtuar hyjnive tė botės sė amshuar. Varret pa pėrjashtim kanė qenė tė mbuluara me dhe. Ato kryesisht paraqesin varre familjare dhe flasin pėr njė shoqėri tė organizuar. Zakonisht shėnohen me nga njė gurė, kufizohen me rrasa gurėsh duke formuar konstrukcione unikate nė Evropėn Juglindore qė kanė formė katėrkėndėshi, formė rrethi, sikurse edhe forma tė ndėrlikuara tė dy gjysmė rrathėve. Nė varrezėn e Keqekollės u gjetėn edhe rrasa votive gurėsh, tė punuara posaqrisht pėr varrim, qė poashtu paraqesin fenomen tė paparė deri me tashti nė Evropėn Juglindore.

    Nė lidhshmėri me zakonet mortore tė varrimit mbase edhe me diferencime shoqėrore, pos rrethimit tė varreve me gurė, duhet tė vėhet gjithėsesi edhe vendosja e enėve tė vogla dhe stolive nė varre, pėr tė cilat nuk ka ndonjė rregull tė prerė. Enėt vendosen pranė urnave, nė pozicione tė ndryshme. Kurse stolitė vendosen brenda nė urne apo pranė urnės. Nė varrezėn e Keqekollės ndeshet edhe te enė tė thyera tė qeramikės me qėllime tė caktuara kultike, njė zakon i lashtė ilir pėr varrime nė tuma.

    Bartėsit etnik

    Varreza i takon kulturės dardane tė epokės sė tranzicionit nga bronzi i vonė nė hekurin e hershėm, pėrkatėsisht shekujve XIII - XI para Krishtit. Varreza tė ngjashme qoftė pėr nga mėnyra e varrimit qoftė pėr nga urnat tipike tė varreve janė zbuluar nė Maqedoninė veriperendimore, nė Serbinė juglindore, nė Sanxhak dhe nė Kosovė. Megjithatė, varreza e Keqekollės e pėrfaqėsuar me rreth 110 enė tė qeramikės, formash tė larmishme, me 15 stoli, sikurse edhe pėr nga mėnyra e ndėrtimit tė varreve, radhitet ndėr varrezat me tė pasura tė kulturės dardane nė pėrgjithėsi. Dardanėt nė kėtė kohė, ndėr fiset e para ilire, zihen nė gojė nė burimet e shkruara historike si pjesmarrės nė Betejen e Kadeshit dhe nė Luftėn e Trojės.




    Ulpiana, qytet antik

    Gjykuar sipas gjetjeve dhe shtresimeve arkeologjike, jetesa nė Ulpianė ka filluar nė epokėn e neolitit (mijėvjeēari III para Krishtit), ndėrsa ka vazhduar deri nė fillim tė shek. VII

    Mbishkrimet nė stelat dardane, nė tabula ansata etj., dėshmojnė se popullata dardane kishte ndikim tė madh nė rritėn dhe zhvillimin e qytetit, edhe pas rėnies sė ilirėve nėn sundimin romak. Ilirja, Varranilla kishte financuar ngritjen e njė objekti publik.

    Ulpiana shtrihet nė anėn e djathtė tė magjistrales Prishtinė-Gjilan, afėr fshatit Graēanicė, rreth 8 km. nė Juglindje tė Prishtinės. Ajo rrethohet me tokė pjellore dhe miniera tė pasura tė xeheroreve tė metaleve fisnike. Zbulimet arkeologjike tė njė vendbanimi palafit nga epoka e eneolitit, grupi i varreve dardane me urne (shek. XII-XI para Krishtit), qeramika e fazės sė parė tė hekurit dhe stolitė e shek. IV para Krishtit, dėshmojnė se Ulpiana, njėra ndėr qytetet mė tė mėdha nė Dardani, ishte ngritur mbi bėrthamėn e njė vendbanimi parahistorik dardan, nė shek. I pas Krishtit. Nė fillim tė shek. II, gjatė sundimit tė mbretit Trajan, kishte fituar statusin e municipit (qytet i fortifikuar). Nė fillim tė shek. II, nė Ulpianė ishin flijuar Flori dhe Lavri, dy martirėt e pėrhapjes sė krishterizmit. Kulmin e zhvillimit ekonomik dhe kulturor do ta arrijė nė fund tė shek. III dhe nė fillim tė shek. IV. Nė kėtė periudhė gėzonte epitetin qytet i shkėlqyeshėm (urbs splendidissima) dhe ishte bėrė seli peshkopale. Dyndjet e gotėve nė Iliri gjatė shek. V, do ta kenė pėrfshirė edhe Ulpianėn, ndėrsa tėrmeti katastrofal qė e kishte goditur Dardaninė nė vitin 518, kishte shkaktuar rrėnime tė mėdha tė qytetit. Pėr kėtė arsye, Perandori Justinian i rindėrtoi muret dhe objektet e rrėnuara, ndėrsa nė shenjė mirėnjohjeje, Ulpiana u pagėzua me emėr tė ri, Justiniana e Dytė (Justiniana Secunda).

    Mbi themelet e bazilikės dardane u ngrit Manastiri i Graēanicės
    Qyteti i rrethuar me mure tė gjera deri nė 3 m. dhe me nga dy kulla gjysmėrrethi nė ēdo 27,5 m. ka trajtė tė parregullt katėrkėndėshi. Ai zė sipėrfaqe prej 35, 5 ha. Nė lindje tė qytetit, me gjasė nė shek. VI ishte ngritur njė vendbanim i fortifikuar a kamp ushtarak (castrum) me planimetri katėrkėndėshi nė njė sipėrfaqe prej 16 ha. Ulpiana sė bashku me paralagjet, kastrumin, varrezat etj., zė sipėrfaqe prej rreth 120 hektarėsh. Kėrkimet arkeologjike tė filluara mė 1953, ishin tė pėrqendruara nė zbulimin e objekteve brenda dhe jashtė mureve tė qytetit. Brenda qytetit, pranė portalit verior ėshtė zbuluar portiku me dyqane zejtare tė shek. III-IV, njė pjesė e rrugės veri-jug (cardo maximus) e shtruar me pllaka gurėsh, njė kanal masiv pėr jashtėqitjen e tė reshurave atmosferike, horrea (depo e drithit) dhe bazilika e kohės sė sundimit tė mbretit me origjinė dardane, Justinianit. Kjo bazilikė me narteks, proskomidi, gjakonik dhe kriptė, gjendet nė tė njėtėn linjė me njė bazilikė tjetėr paleokrishtere, mbi themelet e sė cilės tė bėra nga stelat dardane, nė shek. XIV u ngrit Manastiri i Graēanicės. Nė mes tė murit verior tė bazilikės sė Justinianit dhe portalit janė zbuluar mbetjet e termove (banjove), qė ngriten mbi gėrmadhat e njė objekti tė shek. II-IV dhe baza masive e shtyllave tė njė objekti gjigant publik.

    Nė qendėr tė Ulpianės pos gjurmėve tė hunjėve tė vendbanimit tė pėrmendur palafit dhe varrezės dardane, janė zbuluar shtresime e gjetje tė qeramikės qė nga shek. I-VI. Nė jug tė Ulpianės, veēanėrisht shquhen gėrmadhat e njė godine monumentale tė shek. IV, e shtruar me mozaik dhe e pajisur me hipokaustikė (ngrohje me avull). Nė qendėr tė mozaikut me zaje shumėngjyrėshe janė paraqitur motive tė llojllojshme gjeometrike tė hijeshuara me figura shpezėsh. Jashtė mureve tė Ulpianės ėshtė zbuluar varreza perėndimore, varreza jugore, varreza veriore dhe tri objekte tė shekujve II-VI. Posaēėrisht shquhet varreza veriore me konstruksione tė larmishme varresh e stolish, nė mesin e tė cilave mbizotėron arka monumentale e mermerit. Pranė kėsaj varreze janė gjetur 5 antefikse guri tė zbukuruara me palmeta dhe maska me tematikė teatri, koka e erosit, koka e aktorit komik dhe njė kokė mermeri e njė gruaje.

    Dėshmi tė tėrthorta pėr ekzistimin e teatrit antik nė Ulpianė
    Gjetja e antefikseve me motive teatri, koka e aktorit etj. janė dėshmi tė tėrthorta pėr ekzistimin e teatrit antik nė Ulpianė. Nė afėrsi tė Ulpianės, ėshtė zbuluar varreza tumulare e njė princeshe dardane, e cila ishte varrosur sė bashku me stoli tė pasura argjendi. Varri i takon shek. III. Nė Ulpianė ėshtė zbuluar edhe varri i njė princeshe gote e filleve tė shek. VI, e cila gjykuar sipas stolive tė traditave ilire tė epokės sė hekurit, kishte lidhur kurorė me njė princ dardan.

    Kėrkimet arkeologjike tė viteve 1981-1987, janė pėrqendruar nė veri, nė qendėr dhe nė jug tė Ulpianės, brenda mureve rrethuese. Nė veri u zbuluan objekte dhe gjetje tė shekujve II-IV, nė qendėr u zbuluan gjurmė hunjsh tė njė vendbanimi palafit nga epoka e eneolitit dhe njė grup varresh me urne tė kulturės dardane nė Bėrnicė tė Poshtme shek. XII - XI para Krishtit me varrime birituale, varre me trupvėnie dhe varre me djegie, derisa nė jug u has nė mbetje tė njė pallati luksoz tė shtruar me mozaik shumėngjyrėsh dhe tė zbukuruar me figura shpezėsh, nga shek. IV. Mė 1995, gjatė ndėrtimit tė kanalit pėr ujitje u zbulua njė objekt kulti i filleve tė shek. III dhe njė pjesė e murit rrethues perėndimor i pėrforcuar me kontrafor.

    Gjykuar sipas gjetjeve dhe shtresimeve arkeologjike, jetesa nė Ulpianė ka filluar nė epokėn e eneolitit (mijėvjeēari III para Krishtit, ndėrsa ka vazhduar deri nė fillim tė shek. VII. Mbishkrimet nė stelat dardane, nė tabula ansata etj., dėshmojnė se popullata dardane kishte ndikim tė madh nė rritėn dhe zhvillimin e qytetit, edhe pas rėnies sė ilirėve nėn sundimin romak. Ilirja, Varranilla kishte financuar ngritjen e njė objekti publik.

  9. #49
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    02-01-2008
    Postime
    383
    Citim Postuar mė parė nga Daniel Maker Lexo Postimin
    kur u kan bo kosovaret per tu shkrujt ne librin e historis si popull i arteve?keni pas ca kisha te bukra qe tani po jan arkeologji se kur lirut kosoven menut mir me i hudh ne tok duke i djeg,kisha qe ishin ne kom nga 4-500 vjet.
    Nuk i djegen luftetaret por veglat sllave i djegen kishat per ti ju lan fajin shqiptarve ato kisha ka qe jan edhe me te vjetra se sa thau ti dhe jan kisha ilire e nuk kan as nje lidhej me sllavet.
    Kishat ilire u munduan sllavet ti kthejn ne kisha sllave ne disa raste ja arriten por ata e dini se ato kisha nuk ishin te tyret dhe per ti dha fund ksaj historije ata paguan ca rrugaq qe ti ja fusin flaken kishave.
    Ushtaret euēk nuk ka djeg kurr nje kish.
    Sllavet e din qe ato kisha jan ilire dhe ju takojn shqiptarve e kshtu dojn qe ti humbin nga siperfaqja e dheut.

  10. #50
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123
    Koinqidenc interesante e ketij artefakti .

  11. #51
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123
    Kerkoj nga anetare qe njofin apo kane te dhena per nje shpelle ne kufi me Malin e zi ku shpella ka nje emer simbolik qe lene te kuptoj se mshef shenja artifakte te lashta , kam ndegjuar se ne kete shpelle te pa exploruar rralle kushe ka hyre ne te sepse eshte e thelle dhe duhet pas mjete dhe per tu leshuar ne te ,dhe tani cka eshte me e keqja kam degjuar se tani kjo shpelle figuron pikrisht ne zonen kufitare pra Shpella quhet me emrin shpella Shenja apo Belegu ne rreth te fshatit Kaliqan e qe ne te verrtet sipas gojdhenave ne kete shpelle ka shenja dhe figura qe jane figurat te lashta te dukagjinit ,por eshte mekat qe kjo shpelle nuke eshte exploruar nga arkeolog asnje here .

  12. #52
    i/e regjistruar Maska e fegi
    Anėtarėsuar
    29-05-2009
    Postime
    5,767
    A din kush diqka me teper per ket per gjetjen e nji njeri ne nji minjere e vjetersia thuhet 7000 vjet para er s. ne Skenderaj para lufte kjo ka qen.

  13. #53
    Perjashtuar
    Anėtarėsuar
    28-03-2009
    Postime
    633
    Arkeologjija ne Kosove,ashte e Pasun,shume,germimet,nuke jane bamur shume,mirepo gjdo katunde,ka nji te kalueme te vjeter,e per qytete edhe ma shum,mirepo duhet te bahen germimet,sa per KISHA ,dhe MANASTIRE,nuke ka ASNJI,KISHE,DHE MANASTIR,te [serbis]KREJTE JANE SHQIPETARE,dhe kushe nuke,beson le te SHKOJE ne ARHIVAT,e ROMES dhe atje jane krejte KISHAT,dhe MANASTIRET SHQIPETARE,nuke figuron asnji emer ]sllav][serb]KREJTE TE SHQIPETAREVE.BESOJ se ne te ARDHMEN e SHKURTE ARKEOLOGET SHQIPETARE do te GJEJNE SHUME ARGUMENTE,te cilat do ti TREGOJNE BOTES SE NE JEMI PELLAZG,ILIR SHQIPETARE,se pari te tregoje se ende e dijme cili vende ne KOSOVE thiret DODONA,dhe germimet,ende rrijne te pa germue plote 40 vjet,ne ate pjes kame MARUN edhe une PJES,KULTURAT e VJETRA ende egzistojne ne ATE ane te KOSOVES,pore kure do te HAPEN GERMIMET,ajo ashte nji QASHTJE E KOHES,pastaj do hapim,nji UNIVERZITET te GJUHES ILRE,ME ARKEOLOGJI SHQIPETARE ILIRO

  14. #54
    i/e regjistruar Maska e XH.GASHI
    Anėtarėsuar
    07-03-2007
    Vendndodhja
    Prishtine
    Postime
    1,123
    Sa per informim sipas gojdhenave ne shpellen e shenjes-belegut gjindet nje arke e gurte ecila mund te jete ndonje arkivol ndersa gojdhenat i thon se kjo ark ngjan me magje buke kujtone sarkofagun e Gllamnikut .

  15. #55
    i/e regjistruar
    Anėtarėsuar
    03-10-2009
    Vendndodhja
    larg
    Postime
    1,011
    Citim Postuar mė parė nga Daniel Maker Lexo Postimin
    kur u kan bo kosovaret per tu shkrujt ne librin e historis si popull i arteve?keni pas ca kisha te bukra qe tani po jan arkeologji se kur lirut kosoven menut mir me i hudh ne tok duke i djeg,kisha qe ishin ne kom nga 4-500 vjet.
    Kam rrespekt per cdo objekt qe ka vlera arkeologjike,historike apo fetare, eshte barbare te vehet zjarr ne dicka te tille!
    Por mos harro se ne kosove ne kishat ortodokse jan gjet vorreza masive te femijve grave dhe njerzve te pafajshem(FUSHE KOSOVE)Prandaj per mua kto nuk jan shtepi te zotit por te DJALLIT,per mua kisha e ndertuar ne qender te prishtines ne pronen e universitetit (e ndertuar nga regjimi i millosheviqit) nuk eshte objekt fetar por politik prandaj duhet rrenuar dhe pastruar dhe vendi te behet park.

  16. #56
    Perjashtuar
    Anėtarėsuar
    28-03-2009
    Postime
    633
    Citim:
    Postuar mė parė nga Daniel Maker
    kur u kan bo kosovaret per tu shkrujt ne librin e historis si popull i arteve?keni pas ca kisha te bukra qe tani po jan arkeologji se kur lirut kosoven menut mir me i hudh ne tok duke i djeg,kisha qe ishin ne kom nga 4-500 vjet.
    KOSOVARET PO SHKRUEJNE HISTORI,neqofse jetoni,dhe percjellni,historia ne Wikipedia dhe Univerzitetet,dhe enciklopediat,ateher do te SHIFNI se SI SHQIPETARI NGAKOSOVA,po ja u SHKRUEN NJI HISTORI TE RE,Shqipetaret JAPIN,SQARIMET MA TE SIGURTA,DHE MA AVANCUESE TE NDONJI MBISHKRIMI TE KULTURAVE EUROPIANE,SA PER ARTE MUNDE TE BLEJSHE LIBRA NE KOSOVE,ARKEOLOGET DHE GJUHETARET E KOSOVES,JANE SHUME MA TE FORTE NE DIJUNI,PER TE KALUEMEN,dHE KY ASHTE FAKT,GJDO KUNDERSHTIM ,ASHTE GABIM,UNIVERZITETET BOTERORE ,NE REND TE PARE EUROPIANE PO PUNOJNE NE SHUME NDRYSHIME HISTORIKE ,SHIKO.>GLEN W MOST>nje NJI KERKIM e KA CEKUR ,po e citoje,KY[mendone per Shqipetarin e Kosoves}i ka tejkalue te GJITHA HISTORIT DHE ARKEOLOGJIJA,munde te PERPAROJE VETEM ME METODEN E TINA.e TASHELYPNE SE KUSHE JANE ATA HISTORIAN ARKEOLOG SHQIPETARE TE KOSOVES,qe PUNOJNE NE DISA UNIVERZITETE,DHE ARHIVA BOTERORE DHE EUROPIANE,jane 10 12 nga KOSOVA,pore shume te MENQUN jane poashtu edhe ALBANOLOG ma temedhej te BOTES,per STUDIM TE ILIREVE PELLAZGEVE SHQIPETAREVE,ashte mire kushedine ma shume,per keta njerez te shkruej diqka ma shume FLM.

  17. #57
    Perjashtuar
    Anėtarėsuar
    28-03-2009
    Postime
    633
    The Albanian Language


    A more concrete evidence of the Illyrian-Pelasgian origin of the Albanians
    is supplied by the study of the Albanian language. Notwithstanding certain
    points of resemblance in structure and phonetics, the Albanian language is
    entirely distinct from the tongues spoken by the neighboring natonalities.
    This language is particularly interesting as the only surviving
    representative of the so-called Thraco-Illyrian group of languages, which
    formed the primitive speech of the inhabitants of the Balkan Peninsula. Its
    analysis presents, however, great difficulties, as, owing to the absence of
    early literary monuments, no certainty can be arrived at with regard to its
    earlier forms and later developments. In the course of time the Albanian
    language has been impregnated by a large number of foreign words, mainly
    of ancient Greek or Latin, which are younger than the Albanian Language,
    but there are certain indications that the primitive Illyrian language
    exerted a certain degree of influence on the grammatical development of
    the languages now spoken in the Balkan Peninsula.
    There is, however, a very striking feature in this whole matter: that the
    Albanian language affords the only available means for a rational
    explanation of the meaning of the names of the ancient Greek gods as well
    as the rest of the mythological creations, so as exactly to correspond with
    the characteristics attributed to these deitis by the men of those times.
    The explanations are so convincing as to confirm the opinion that the
    ancient Greek mythology had been borrowed, in its entirety, from the
    Illyrian-Pelasgians. As I mentioned it before, Zeus survives as "Zot" in the
    Albanian language. The invocation of his name is the common form of oath
    among the modern Albanians. Athena ( the Latin Minerva), the goddess of
    wisdom as expressed in speech, would evidently owe its derivation to the
    Albanian "E Thena," which simply means "speech." Thetis, the goddess of
    waters and seas, would seem to be but Albanian "Det" which means "sea."

    It would be interesting to note that the word "Ulysses,"whether in its Latin
    or Greek form "Odysseus," means "traveler" in the Albanian language,
    according as the word "udhe," which stands for "route" and "travel," is
    written with "d" or "l," both forms being in use in Albania. Such examples
    may be supplied ad libitum. No such facility is, however afforded by the
    ancient Greek language, unless the explanation be a forced one and
    distorted one; but in many instances even such forced and distorted one
    is not available at all.
    In addition, we should not forget the fact that Zeus was a Pelasgian god,
    par excellence , his original place of worship being Dodona.
    It is estimated that of the actual stock of the Albanian language, more
    than one third is of undisputed Ilyrian origin, and the rest are
    Illyrian-Pelasgian, ancient Greek and Latin, with a small admixture of
    Slavic, Italian (dating from the Venetian occupation of the seaboard),
    Turkish and some Celtic words, too.
    The Illyrians


    The origins of the Albanian people, as I mentioned before, are not
    definitely known, but data drawn from history and from linguistic,
    archaeological, and anthropological studies have led to the conclusion that
    Albanians are the direct descendants of the ancient Illyrians and that the
    latter were natives of the lands they inhabited. Similarly, the Albanian
    language derives from the language of the Illyrians, the transition from
    Illyrian to Albanian apparently occurring between the 4th and 6th
    centuries AD.
    Illyrian culture is believed to have evolved from the Stone Age and to have
    manifested itself in the territory of Albania towardthe beginning of the
    Bronze Age, about 2000 BC. The Illyrians were not a uniform body of
    people but a conglomeration of many tribes that inhabited the western
    part of the Balkans, from what is now Slovenia in the northwest to (and
    including) the region of Epirus, which extends about halfway down the
    mainland of modern Greece. In general, Illyrians in the highlands ofAlbania
    were more isolated than those in the lowlands, and their culture evolved
    more slowly--a distinction that persisted throughout Albania's history.
    In its beginning, the kingdom of Illyria comprised the actual territories of
    Dalmatia, Croatia, Bosnia and Herzegovina, Montenegro, with a large part
    of modern Serbia. Shkodra (Scutari) was its capital, just as it is now, the
    most important center of Northern Albania.
    The earliest known king of Illyria was Hyllus (The Star) who is recorded to
    have died in the year 1225 B.C.
    The Kingdom, however, reached its zenith in the fourth century B.C. when
    Bardhylus (White Star), one of the most prominent of the Illyrian kings,
    united under scepter the kingdoms of Illyria, Molossia (Epirus*) and a good
    part of Macedonia. But its decay began under the same ruler as a result of
    the attacks made on it by Philip of Macedon, father of Alexander the
    Great.
    In the year 232 B.C. the Illyrian throne was occupied by Teuta, the
    celebrated Queen whom historians have called Catherine the Great of
    Illyria. The depredations of her thriving navy on the rising commercial
    development of the Republic forced the Roman Senate to declare war
    against the Queen. A huge army and navy under the command of of
    Santumalus and Alvinus attacked Central Albania, and, after two years of
    protracted warfare, Teuta was induced for peace (227 B.C.)
    The last king of Illyria was Gentius, of pathetic memory. In 165 B.C. he
    was defeated by the Romans and brought to Rome as a captive.
    Henceforth, Illyria consisting of the Enkalayes, the Taulantes, the
    Epirotes, and the Ardianes, became a Roman dependency. She was carved
    out into three independent republics the capitals of which were
    respectively Scodar (Shkoder), Epidamnus (Durres) and Dulcigno (todays'
    Ulqin in Montenegro).
    Authors of antiquity relate that the Illyrians were a sociable and
    hospitable
    people, renowned for their daring and bravery at war. Illyrian women were
    fairly equal in status to the men, even to the point of becoming heads of
    tribal federations. In matters of religion, Illyrians were pagans who
    believed
    in an afterlife and buried their dead along with arms and various articles
    intended for personal use.
    The land of Illyria was rich in minerals--iron, copper, gold, silver--and
    Illyrians became skillful in the mining and processing of metals. They were
    highly skilled boat builders and sailors as well; indeed, their light, swift
    galleys known as liburnae were of such superior design that the Romans
    incorporated them into their own fleet as a type of warship called the
    Liburnian.


    The Illyrians


    The origins of the Albanian people, as I mentioned before, are not
    definitely known, but data drawn from history and from linguistic,
    archaeological, and anthropological studies have led to the conclusion that
    Albanians are the direct descendants of the ancient Illyrians and that the
    latter were natives of the lands they inhabited. Similarly, the Albanian
    language derives from the language of the Illyrians, the transition from
    Illyrian to Albanian apparently occurring between the 4th and 6th
    centuries AD.
    Illyrian culture is believed to have evolved from the Stone Age and to have
    manifested itself in the territory of Albania towardthe beginning of the
    Bronze Age, about 2000 BC. The Illyrians were not a uniform body of
    people but a conglomeration of many tribes that inhabited the western
    part of the Balkans, from what is now Slovenia in the northwest to (and
    including) the region of Epirus, which extends about halfway down the
    mainland of modern Greece. In general, Illyrians in the highlands ofAlbania
    were more isolated than those in the lowlands, and their culture evolved
    more slowly--a distinction that persisted throughout Albania's history.
    In its beginning, the kingdom of Illyria comprised the actual territories of
    Dalmatia, Croatia, Bosnia and Herzegovina, Montenegro, with a large part
    of modern Serbia. Shkodra (Scutari) was its capital, just as it is now, the
    most important center of Northern Albania.
    The earliest known king of Illyria was Hyllus (The Star) who is recorded to
    have died in the year 1225 B.C.
    The Kingdom, however, reached its zenith in the fourth century B.C. when
    Bardhylus (White Star), one of the most prominent of the Illyrian kings,
    united under scepter the kingdoms of Illyria, Molossia (Epirus*) and a good
    part of Macedonia. But its decay began under the same ruler as a result of
    the attacks made on it by Philip of Macedon, father of Alexander the
    Great.
    In the year 232 B.C. the Illyrian throne was occupied by Teuta, the
    celebrated Queen whom historians have called Catherine the Great of
    Illyria. The depredations of her thriving navy on the rising commercial
    development of the Republic forced the Roman Senate to declare war
    against the Queen. A huge army and navy under the command of of
    Santumalus and Alvinus attacked Central Albania, and, after two years of
    protracted warfare, Teuta was induced for peace (227 B.C.)
    The last king of Illyria was Gentius, of pathetic memory. In 165 B.C. he
    was defeated by the Romans and brought to Rome as a captive.
    Henceforth, Illyria consisting of the Enkalayes, the Taulantes, the
    Epirotes, and the Ardianes, became a Roman dependency. She was carved
    out into three independent republics the capitals of which were
    respectively Scodar (Shkoder), Epidamnus (Durres) and Dulcigno (todays'
    Ulqin in Montenegro).
    Authors of antiquity relate that the Illyrians were a sociable and
    hospitable
    people, renowned for their daring and bravery at war. Illyrian women were
    fairly equal in status to the men, even to the point of becoming heads of
    tribal federations. In matters of religion, Illyrians were pagans who
    believed
    in an afterlife and buried their dead along with arms and various articles
    intended for personal use.
    The land of Illyria was rich in minerals--iron, copper, gold, silver--and
    Illyrians became skillful in the mining and processing of metals. They were
    highly skilled boat builders and sailors as well; indeed, their light, swift
    galleys known as liburnae were of such superior design that the Romans
    incorporated them into their own fleet as a type of warship called the
    Liburnian.


    Ma NUKE KANE KURFARE VLERE PER POPULLIN SHQIPETARE TE KOSOVES,KA EDHE MA SAKTE,saktesia ashte 100 % ma e mire e HISTORIANEVE SHQIPETARE TE PRISHTINES,se Sa ENCIKLOPEDIA BRITANICA,SHQIPETARI MO SPE HANE BUKEN ME KRYPE KA NISE TE PERDORE GJELLNA PA KRYPE TE SHOVENIZMAVE EUROPIANE NE SHERBIM Te serbise dhe sllaveve.

  18. #58
    Perjashtuar
    Anėtarėsuar
    28-03-2009
    Postime
    633
    A more concrete evidence of the Illyrian-Pelasgian origin of the Albanians
    is supplied by the study of the Albanian language. Notwithstanding certain
    points of resemblance in structure and phonetics, the Albanian language is
    entirely distinct from the tongues spoken by the neighboring natonalities.
    This language is particularly interesting as the only surviving
    representative of the so-called Thraco-Illyrian group of languages, which
    formed the primitive speech of the inhabitants of the Balkan Peninsula

  19. #59
    Perjashtuar
    Anėtarėsuar
    28-03-2009
    Postime
    633
    Its
    analysis presents, however, great difficulties, as, owing to the absence of
    early literary monuments, no certainty can be arrived at with regard to its
    earlier forms and later developments. In the course of time the Albanian
    language has been impregnated by a large number of foreign words, mainly
    of ancient Greek or Latin, which are younger than the Albanian Language,
    but there are certain indications that the primitive Illyrian language
    exerted a certain degree of influence on the grammatical development of
    the languages now spoken in the Balkan Peninsula.

  20. #60
    Perjashtuar
    Anėtarėsuar
    28-03-2009
    Postime
    633
    It would be interesting to note that the word "Ulysses,"whether in its Latin
    or Greek form "Odysseus," means "traveler" in the Albanian language,
    according as the word "udhe," which stands for "route" and "travel," is
    written with "d" or "l," both forms being in use in Albania. Such examples
    may be supplied ad libitum. No such facility is, however afforded by the
    ancient Greek language, unless the explanation be a forced one and
    distorted one; but in many instances even such forced and distorted one
    is not available at all.
    In addition, we should not forget the fact that Zeus was a Pelasgian god,
    par excellence , his original place of worship being Dodona.
    It is estimated that of the actual stock of the Albanian language, more
    than one third is of undisputed Ilyrian origin, and the rest are
    Illyrian-Pelasgian, ancient Greek and Latin, with a small admixture of
    Slavic, Italian (dating from the Venetian occupation of the seaboard),
    Turkish and some Celtic words, too.

Faqja 3 prej 13 FillimFillim 12345 ... FunditFundit

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •