POROSIA E TAKIMIT NDĖRFETAR TĖ MBAJTUR NĖ VATIKAN PREJ 24 DERI MĖ 29 TETOR 1999 DHĖNĖ BOTĖS
Kardinali Francis Arinze, kryetari i Kėshillit Papnor pėr dialog ndėrfetar nė pėrfundim tė kėtij takimi, nė takimin e madh pasditor mė 28 tetor 1999, nė Sheshin e Shėn Pjetrit nė Romė para Papės Gjon Palit II, e lexoi porosinė pėrfundimtare tė kėtij takimi. Leximit i paraprinė fjalėt hyrėse tė tij:
Gjatė katėr diteve tė kaluara nė kėtė takim ndėrfetar kemi medituar, vepruar dhe jemi lutur bashkėrisht, duke pyetur se nė ēfarė forme do tė kishte mundur tė zgjerohej bashkėpunimi nė mes anėtarėve tė traditave tė ndryshme fetare nė fillim tė mijėvjeēarit tė tretė. Kemi ardhur deri tė pėrfundimi qė vijon: Para sė gjithash kemi parashtruar ē'po ndėrmarrim pėr tė ardhmen? Nė vend tė dytė kemi shkėmbyer ide ēfarė forme do tė kishte mundur tė kėtė bashkėpunimi nė mes religjioneve nė shekullin dhe mijėvjeēarin e ardhshėm. Zoti i bekoftė vendimet tona qė pėrmbahen nė kėtė porosi:
Nė fillim tė mijėvjeēarit tė tretė, ne pėrfaqsuesit e traditave tė ndryshme fetare, tė mbledhur nė frymėn e Asizit nė Vatikan, tė ardhur nga shumė anė tė botės, dėshirojmė t'i ndajmė frytet e pėrvojave tė kėtyre ditėve, si dhe bindjet qė janė pjekur dhe shpresėn me tė cilat po pėrgatitemi pėr ardhmėrinė e botės sonė.
Jemi tė vetėdijshėm pėr nevojat urgjente:
- qė tė ballafaqohemi me pėrgjegjėsi dhe trimėri me problemet dhe sfidat e botės bashkėkohore (varfėria, racizmi, ndotja e mjedisit, materializmi, luftėrat dhe shitja e armėve, globalizimi, AIDS-i, mungesa e ndihmės mjekėsore, shkatėrrimi i familjes dhe bashkėsisė, marginalizimi i grave dhe fėmijėve).
- qė tė punojmė tė bashkuar nė mėnyrė qė ta vėrtetojmė dinjitetin e njeriut si burim i tė drejtave njerėzore dhe obligimeve reciproke nė luftė pėr drejtėsi dhe paqe tė tė gjithėve;
- qė ta krijojmė njė vetėdije tė re shpirtėrore pėr tėrė njerėzimin, nė harmoni me traditat tona fetare, nė mėnyrė qė tė japim ndihmė qė respekimi i parimeve tė lirisė fetare dhe lirisė sė ndėrgjegjjes tė mund tė mbizotėrojnė.
Jemi tė vetėdijshėm se nė traditat tona fetare kemi burimet e duhura pėr ta pėrballuar ndasinė tė cilėn e vėrrejmė nė botė, dhe tė nxisim miqėsinė reciproke dhe respektimin ndėr popuj.
Tė vetėdijshėm jemi se shumė mosmarrėveshje tragjike nė botė dalin prej lidhjes pragmatike dhe shpesh herė tė padrejtė tė feve me interese nacionale, politike, ekonomike apo me interese tė llojeve tjera.
Tė vetėdijshem jemi se nėse nuk e plotėsojmė detyrėn tonė qė t'i zbatojmė nė jetė idealet mė tė larta tė traditave tona fetare, do tė kemi pėrgjegjėsi pėr pasojat dhe do tė jemi rreptė tė gjykuar.
E dijmė se problemet qė po e mundojnė botėn kanė njė tipar qė nuk jemi nė gjendje t'i zgjedhim vetė. Pėr kėtė arsye ndjehet nevoja e shpejtė e bashkėpunimit ndėrfetar.
Tė gjithė jemi tė vetėdijshėm se bashkėpunimi nė mes religjioneve nuk e pėrfshin dorėheqjen nga identiteti ynė fetar, por ajo ėshtė mė tepėr njė hap qė duhet tė zbulojė edhe kėtė:
- tė mėsohemi ta respektojmė njėri-tjetrin si anėtarė tė njė familjeje tė vetme;
- tė mėsohemi t'i respektojmė dallimet dhe t'i ēmojmė vlerat e pėrbashkėta tė cilat na lidhin njėri me tjetrin.
Prandaj jemi tė bindur se mund tė punojmė sė bashku duke u orvatur t'i ndalojmė konfliktet dhe t'i mbizotėrojmė krizat qė ekzistojnė anė e kėnd botės.
Bashkėpunimi nė mes religjioneve tė ndryshme duhet tė vendoset nė themelet e mėnjanimit tė fanatizmit, ekstremizmit dhe antagonizmit tė ndėrsjelltė, tė cilat shpiejnė drejt dhunės.
Tė gjithė jemi tė vetėdijshėm pėr rėndėsinė e mėsimit, shkollimit, si mjete pėr tė nxitur mirėkuptim, bashkėpunim dhe respekt tė ndėrsjelltė. Tė gjitha kėto pėrfshijnė:
- mirėmbajtjen e familjes si themel kryesor tė shoqėrisė;
- tė ndihmohen gjeneratat e reja pėr formimin e ndėrgjegjes;
- tė theksohen vlerat shpirtėrore dhe morale, themelore dhe tė pėrbashkėta;
- mbeshtetjen (kultivimin) e jetės shpirtėrore nė lutje, meditime, pėrqėndrim sipas praktikės sė secilės traditė fetare;
- tė sigurohet qė tekstet e historisė dhe religjionit tė ofrojnė paraqitjen objektive tė traditave fetare, nė mėnyrė qė personat qė u takojnė kėtyre traditave tė mund tė njihen (dallohen) nė to.
Tė gjithė janė tė ftuar qė t'i bashkangjiten kėtij dialogu ndėrfetar dhe ndėrkulturor.
Nga kėtu jemi tė shtyrė tė bėjmė shumė thirrje:
Ua sjellim ndėr mend tė gjithė udhėheqėsve fetarė qė tė nxisin frymėn e dialogut nė kuadrin e bashkėsive pėrkatėse, si dhe tė jenė tė gatshėm tė hyjnė nė dialog me shoqėrinė qytetare nė ēdo lėmi.
Apelojmė te tė gjithė prijėsit botėrorė, pavarėsisht prej fushės sė ndikimit tė tyre qė:
- ta dėbojnė lejimin qė religjioni tė jetė i pėrdorur pėr arsyetimin e diskriminimeve;
- ta respektojnė rolin e religjionit nė shoqėri, nė lėmin ndėrfetar, popullor dhe lokal;
- qė ta ērrėnjosin varfėrinė dhe tė luftojnė pėr drejtėsi shoqėrore dhe ekonomike.
Nė frymėn e Jubileut u drejtohemi tė gjithė atyre qė janė mbledhur nė kėtė ditė qė:
- tė kėrkojnė falje pėr mėkatet e bėra nė tė kaluarėn;
- qė tė nxisin pajtim atje ku pėrvojat e dhimbshme tė sė kaluarės kanė krijuar ndasi dhe urrejtje dhe qė tė mos lejojnė qė e kaluara tė vendoset si pengesė nė ecjen kah nderimi dhe dashuria e dyanshme;
- tė orvatemi pėr ta tejkaluar ndasinė ndėrmjet tė pasurve dhe tė varfėrve;
- dhe tė punojmė pėr njė botė me paqe tė vėrtetė dhe tė pėrhershme.
Mė gėzim dhe me shpirt falėnderimi, madje shumica prej nesh do tė mund tė thoshte duke i falenderuar nė rend tė parė Zotit, pjesėmarrėsit kėtu tė mbledhur pėr kėtė tubim ndėrfetar, u ofrojnė vėllezėrve dhe motrave tė tyre kėtė porosi shprese.
(Marrė nga revista fetaro-kulturore URTIA)
Krijoni Kontakt