Trajtesa per ne e per politiken

[h75]

Çka na duhet kuvendi

„Kuvendi mbykqyrë punen e qeverise dhe te institucioneve te tjera publike“.

Kjo fjali është marrë nga kushtetuta e Kosovës. E them fjali ,sepse kjo është vetëm një fjali e jo edhe një rregull që detyron dikë. Është një nga detyrat e kuvendit, por jo e vetmja.
E ajo që më bëri të shfletoj këtë kushtetutë, që kushtetutë i thënçin, ishte kërkesa e komisionit parlamentar për siguri, për shkarkimin e drejtorit të policisë, e sidomos deklarata e kryetarit të kuvendit, që thoshte se kuvendi nuk merret me këto gjëra, e se kërkesa e komisionit parlamentar duhej bërë tjetërkund, duke aluduar këtu qeverinë.
Kjo i bie që ai që duhet të mbikqyrë dikënd, duhet marrë lejen e atij të cilin e mbikqyrë.E pakapshme kjo.
Sepse kuvendi nuk ka kurrëfarë pengese juridike të shyrtojë kërkesën e komisionit parlamentar, e të kërkoj e ta urdhërojë ministrinë gjegjëse që të bëjë shkarkimin e drejtorit të policisë. Tekefundit një kuvend që mund të shkarkoj kryeministrin si shef të ekzekutivit, pse u dashka të marrë leje për
të shkarkuar një zyrtarë të ekzekutivit që është i rangut më të ulët. Pengesat këtu mund të jenë të çfardoshme, por jo edhe juridike.
Kjo deklaratë naive e bërë nga kryetari i kuvendit, që detyrat ia përcakton kryeminstri e jo kushtetuta, vë në pah këtë rregullim shtetror, ku ligjet janë pse duhet të jenë, e jo pse duhet zbatuar. Këtu nuk dihet kush kë e mbikqyrë.Këtë nuk ta thotë as ligji, sepse edhe ky kontrollohet nga të fuqishmit, dhe zbatimi apo moszbatimi i tij varet nga dëshirat dhe intereset e tyre.
Këtu kuvendi miraton ligje që i thonë se duhen miratuar, mbikqyrë punën e qeverisë aq sa të mos hidhëroj qeverinë, e edhe debaton për problemet shoqërore, por në këto debate nuk thuhet asgjë.
Në këto debate, opozita akuzon pse duhet të thotë diçka, e jo pse është e interesuar të zgjidh problemet. Këtu akuzat e opozitës i ngjajnë akuzave që bënë prokurori i korruptuar në një gjykim të korruptuar. Ky prokuror këtu, si opozita atje, akuzon, sepse megjithatë përfaqson akuzën, flet shumë por nuk thotë asgjë. I bie problemit rreth e përçark por nuk e prek atë në thelb.
E kështu, opozita bënë sikur akuzon, qeveria bënë sikur lufton problemet, por në fakt, as ata nuk akuzojnë e as këta nuk luftojnë problemet.

Shteti ka monopolin e forcës brenda një teritori të caktuar, e sikur kjo forcë të përdorej si duhet, ku duhet e si thotë ligji, disa probleme me të cilat ne merremi me vite, do të tejkaloheshin për disa javë.Shteti mund të kufizohet në ngritjen ekonomike, ku mund të ndikojnë faktorë të ndryshëm, por shteti fare lehtë mund të krijoj ligj, e përmes atij ligji të thyej e të shpartalloj çdo grupim antiligjor, qoft ky i fort apo i dobët. Shteti që ka vullnet mund ta ndal fare lehtë korrupcionin a krimin e organizuar. E kjo në mos marrtë pjesë vetë aty.
E në gjithë këtë mesele, një punë shumë të rëndësishme duhet ta kryej kuvendi, që nuk duhet të jetë kuvend i qeverisë por kuvend i Kosovës.

[h75]

Diçka për partitë e për ne


Partitë tona nuk kanë ndonjë histori te gjatë, megjithatë këto parti(disa prej tyre), kanë shperndarë më shumë libreza se sa partitë e vendeve të tjera që kanë traditë qindra vjeqare. Ndoshta këtu etja për libreza partiake ka qenë më e madhe.
Dikur LDK-ja shpërndante libreza sikur letërnjoftime, e regjistronte njerëzit në këtë parti si të ishte regjistrim i popullsisë.Më saktësisht, njerëzit regjistroheshin në LDK. Asokohe ekzistonin edhe parti të tjera, por që nuk kishin as elektoratin e një nëndege të LDK-së, e kushedi në kishin shtypur libreza apo jo.
Më vonë u bë luftë, luftë e vërtet e jo si lufta e LDK-së që i ngjante luftës së njeriut që rri gaditu derisa merr shuplaka fytyrës, dhe u krijuan parti të tjera të cilat gjithashtu nisën të mbledhin elektorat e të shpërndajnë libreza.
Dhe ja, kohëve të fundit, regjistrimi i njerëzve nëpër parti dhe shpërndarja e librezave, janë përsëri në trend.
Para disa ditësh AAK-ja mbajti një tubim me qytetarë në një nga restorantet e komunës, dhe më bëri përshtypje fakti ,që disa të njohur, që unë i dija në LDK, tani organizoheshin, që si dikur Rugovës, tani t’i përgadisin një pritje sa më të mirë Ramushit. Dhe këta nuk ishin LDK-ist të çfardoshëm, këta ishin në gjendje të bënin shumë për LDK-në, bile po ta donin Kosovën sa e deshën LDK-në, Kosova do të ua shihte hajrin.
Dhe ja tani, me të njëjtin entuziazëm për Ramushin, e të tjerë edhe për Thaqin.
E nuk është e thënë që njeriu të mos e ndërroj partinë, por ta ndërroj për qështje parimore, e te këta, e te njerëz si këta, parimorja nuk ekziston. Këta njerëz nuk dëshirojnë për asnjë çast të rrinë pa parti, ndoshta u duket vetja jetim, ndoshta identifikohen aq shumë me partinë, sa që identiteti i tyre është thjesht partiak e asgjë më shumë. Dhe të mbesin pa parti mund ta konceptojnë si mbetje pa identitet. Megjithatë unë nuk dua të besoj që këta janë kaq të sëmurë, këta e kanë një interes.
Dhe është i kuptueshëm interesi i atij, që për qështje parimore e ndjen veten më mirë brenda një partie, a po edhe i atij që ka një biznes dhe rreshtohet në parti për qështje të tjera, si dhe i atij që don të konkuroj për punë në institucione dhe pasja e një partie në xhep mund t’i ndreq punë kur të paraqitet në ndonjë zyrë, dhe derisa nxjerrë kuletën( për të treguar letërnjoftimin, të mos keqkuptohemi) krejt rastësisht tregon edhe librezën partiake. Por ajo që nuk e kuptoj është se ç’i duhet bujkut rreshtimi në parti. A mos pret ky që partia t’i ndihmoj në prashitjen e arës?. Dhe nëse ka qëllim kontributin ndaj vendit, a mos ky kontribut u dhënka vetëm duke u rreshtuar në një parti?.
E megjithëse bëhet bujë, rreshtimi nëpër parti ka filluar të bie. Njerëzit që kanë interesin e shtetit më shumë se të partisë ,qofshin këta në parti ose jo, kanë filluar të shtohen kundrejt atyre që kanë interesin e partisë. Por ja që këta të partisë janë më të zëshëm, edhe në votime këta nuk mungojnë, e as zhgënjehen nga partitë.Dhe këta edhe mund të përcaktojnë rezultatin e votimeve, e kjo për faj të atyre që gjejnë njëqind arsye për të mos votuar.

[h75]

Ata të lidhjes dhe këta të sotmit

Lidhja shqiptare e Prizrenit, ndoshta ishte ngjarja më e madhe dhe ndër të parat shqiptare me karakter kombëtar. Në atë kohë kur nuk mund të pasuroheshe duke u marrë me qështjen kombëtare, disa njerëz të mire kishin marrë këtë ndërmarrje duke u nisur nga dëshira për ta bërë Shqipërinë. Dhe megjithëse lidhjes edhe mund t’I gjenden gabime, si për shembull, moshapja e ndonjë shkolle shqipe edhe pse kishte mundësi për këtë, prap se prap lidhja e Prizrenit vuri në lëvizje shqiptarët e I parapriu krijimit të shtetit shqiptar.
Por politika jonë nuk e shënoi këtë datë, ndoshta për arsye që ata mendojnë që qështja jonë ka filluar me hyrjen e tyre në politikë, dhe meqë ata nuk kishin marrë pjesë në atë ngjarje, pse ta shënonin kur nuk mund ta lavdëronin veten duke lavdëruar të rënët?!.
Dhe është për tu habitur, sidomos këtu në Kosovë që politikanët marrin pjesë në shënimin e të gjitha betejave të luftës së fundit (dhe mire bëjnë), e nuk shënojnë një përvjetor kaq të rëndësishëm si ai I lidhjes. A mos Ahtisari I ka thënë që Kosova ka vetëm dhjet vite ekzistencë e këtyre u ka pëlqyer kjo gjë sepse mund ta konsiderojnë veten baballarë të kombit. Apo mendojnë që gjithçka që kanë bërë të tjerët para tyre është pakrahasimisht më e parëndësishme se ajo që kanë bërë ata.
Sidoqoftë ne që s’e kemi merakun e Ahtisarit e të këtyre na lejohet t’I bëjmë disa krahasime, ata me këta.
Dhe e para që më bie në mend, është që ata të lidhjes shkrinë pasurinë e tyre për qështjen tonë,ndërsa këta shkrinë pasurinë tonë për qështjen e tyre. Ata punuan pa rrogë për të mirën e përgjithshme, këta punojnë me rrogë për të mirën e vet. Ata punuan për Shqipërinë e shqiptarëve, këta vendin tone(në këtë rast Kosovën) që ishte I shqiptarëve e bënë vend të askujt. Këta duke u marrë me qështjen tonë e duke pasur në mendje hallet e tyre, bënë që serbët nga agresorë të shëndrroheshin në viktima, dhe pranuan aq të drejta për serbët sa e bënë fare të pakuptimt gjithë atë luftë që bëmë. Dhe përsëri marrin me të mire serbët, sepse serbët megjithëse kanë arritur aq sa nuk e kanë menduar përsëri sillen si të pakënaqur. E serbët atë që nuk kanë mundur ta arrijnë vet tani po e arrijnë me ndihmën tonë.
E çfarë krahasimi mund tu bësh këtyre dhe atyre.Disa prej këtyre, po të kishim kushtet e njëjta si në kohën e lidhjes nuk do t’I njihte as fshati I tyre, sepse këta nuk janë të sakrifices, janë të përfitimit.
Dhe do të ishte gjysma e së keqës sikur ne ti votonim këta vëtëm njëherë,por ne I votojmë përsëri e përsëri. Me një fjalë ne u themi këtyre, mos ndërroni sjellje se ju heqim nga pushteti. Dhe është e sigurt që këta nuk do të ndërrojnë sjellje, sepse tanimë nuk munden edhe po të duan, siq është e sigurt që ne do t’I votonmë përsëri.
Siq është e sigurt që këta planin e Ahtisarit që është I mire për serbët, do të na shesin si diçka që është I mire për shqiptarët. Këta do ta lartësojnë Ahtisarin, sa të thuash që ne fotografinë e tij ta mbajmë në mur, që do të ishte krejt normale sikur serbët ta bënin këtë.
Këta të sotmit janë njerëz që shtyhen, e përdorin çdo metodë për tu gjendur në krye, përderisa ata të lidhjes nuk kishin nevojë për këtë, madje ka mundësi që njerëzit të kishin përdorur metoda për të mos u gjendur aty.
Dhe ajo që më bëri të bëjë këso krahasimesh që nuk më pëlqejnë t’I bëjë, sepse edhe këta me takatin e tyre janë pjesë e historisë, është mos shënimi I denjë nga këta I përvjetorit të lidhjes. Sepse edhepse qëllimet e lidhjes për këta mund të jenë të tejkaluara prap se prap kjo është historia jonë, dhe deshën apo s’deshën këta, ne jemi më të vjetër se dhjet vjeq.

[h75]

Lufta e qeverisë kundër korrupcionit është konflikt interesi

Qeveritarët tanë janë koka e korrupcionit, por edhe koka e shtetit prandaj lufta e tyre kundër korrupcionit I bie si një konflikt interesi sepse njeriu nuk mund të luftoj kundër vetvetes. Apo nuk mund të jetë njëkohësisht edhe në anën e atij që sulmon, edhe në anën e atij që mbrohet.Kjo luftë megjithatë bëhet, por nuk është e vërtet, si të thuash bëhet luftë me armë lodra.
Megjithatë dikush edhe duhet të viktimizohet, sepse kësaj I thonë luftë, dhe këtu qeveritarët tanë gjejnë ndonjë nëpunës të parëndësishëm, e identifikojnë dhe I japin dënimin. Kur jemi këtu, më kujtohet një histori që para ndonjë viti u ndodhi tre policëve, të cilët ishin korruptuar duke ngrënë një drekë që kishte kushtuar 18 euro. Këtu qeveria kishte reaguar ashtu siq do të duhej të reagonte për të gjitha rastet. Dhe u bë një bujë e madhe nga media joprofesionale sa të thuash që lufta kundër korrupcionit u përmbyll me sukses. U shëruam dhe nga kjo sëmundje. Nuk them që këtu media nuk do të duhej të reagonte, por reagimi do të duhej të ishte në atë mënyrë që pak a shumë tregon që këta hajna të vegjël u frymzuan nga hajnat e mëdhenjë për të kryer këtë vjedhje. E qëllimi I qeverisë këtu nuk ishte të luftohej korrupcioni por të bëhet bujë, të krijohej përshtypja sikur qeveria e lufton korrupcionin, e kjo edhe u arrit.
Megjithatë aksione në korrupcion kanë të gjithë, e ndoshta edhe opozita, por këtu qeveria është aksionari më I madh. Por nganjëherë vëmendja me naivitet përqëndrohet tek nëpunësit e parëndësishëm, të cilët edhe mund të krasiten nga pema e korrupcionit, por pema nuk thahet a shkatrrohet duke u krasitur. Trungu duhet prerë. E këtu e shoh si naïve të mendohet që nëpunësit që vjedhin, dhe atë vazhdimisht, ta bëjnë këtë pa dijeninë e eprorëve të tyre. E nëse eprorët nuk e dijnë këtë, përse atëherë e kanë zënë atë vend ? Nëpunësit këtu poshtë paguajnë tatim për vjedhje atje lart, apo vjedhin aq sa u është lejuar. Dhe, edhe nëpunësi më I ulët është I lidhur në mënyrë hierarkike me kryeministrin dhe kushtimisht thënë, edhe kontrollohet nga ai, I cili me klanin e tij ,ka këtë apo atë qëndrim në lidhje me korrupcionin. E nëpunësit nuk bëhen merakë për fjalët e eprorëve por për qëndrimet e tyre. Këtu mjafton që qeveria të mos përfshihet në korrupcion e kjo të reflektohet edhe te nëpunësit, të cilët seriozitetin e qeverisë për të mos lejuar korrupcionin do ta kuptojnë shumë mirë. Shkurtimisht thënë, nëpunësi është I korruptuar sepse I korruptuar është eprori I tij. Këto gjera reflektohen nga lart poshtë, e jo nga poshtë lart. Ata atje lart e qelin udhën, e I prijnë valles.
E aty ku sundon korrupcioni, apo qeveritarët janë të përfshirë në korrupcion, anarkia është e gatshme, e ku ka anarki ka ngecje, ku ka ngecje duhet të ketë pakënaqësi, e kjo pakënaqësi do të duhej të reflektohej edhe në votime.
Megjithatë dhe fatkeqsisht jemi të rreshtuar pas një klase të kalbur politike ku njerëzit e ndershëm nuk po mund të vijnë në shprehje, ose jo aq, sa për të ndryshuar këtë klimë korruptive.
Por, janë njerëzit, janë zgjedhësit që në shkallë të fundit, e durojnë këtë ose jo. Janë ata që mund të jenë lojal ndaj partisë a personit të caktuar apo lojal ndaj shtetit.

[h75]

Çështja çame dhe minoriteti grek në Shqipëri


Se kemi një çështje të pazgjidhur me Greqinë, kjo është e qartë, por që edhe ata kanë një qështje të pazgjidhur me ne kjo është e qartë, ose më mirë thënë,duhet ta kemi të qartë.
Çamëria, sikurse viset e tjera shqiptare ,mbeti jashtë shtetit shqiptar për arsye të mosangazhimit tonë të duhur, apo siq themi ne,për arsye që fuqitë e mëdha I lanë padrejtësishtë këtë pjesë Greqisë.
Tani, padrejtësia Shipërisë I erdhi nga ne që nuk punuam sa duhet e si duhet për qështjen tonë , apo nga fuqitë e mëdha që gjithashtu nuk punuan sa duhet e si duhet për ne e për Shqipërinë ?!.
Megjithatë ajo që dihet është që ne nuk jetojmë në një botë ideale ku qështjet ndërmjet palëve do të zgjidheshin në bazë të parimit të drejtshmërisë. Këtu duhet shumë punë e këmbëngulësi për t’I shkuar deri në fund qështjes.
Këtu drejtësia ndërkombëtare për qështje kontestuese ndërmjet shteteve mund të krahasohet me drejtësinë e odave apo drejtësinë e pleqve, ku si ata të parët e si këta të dytët, meqë nuk kanë një mekanizëm që do të mbronte vendimet, përveq drejtshmërisë kanë parasysh paqen, e në kontestet ndërmjet shteteve edhe interesat e atyre që e pleqërojnë një qështje të caktuar.Pra, kryesore është të arrihet paqja, apo si thotë populli, të flej puna(qështja).
Tani, sikur t’I kthehemi qështjes së parë, e ta krahasojmë qështjen çame me atë të minoritetit grek në Shqipëri, del se qështja e minoritetit grek është më e avancuar. Çështja çame është e reduktuar në një qëshje pronash individuale, pra është qështje thjesht juridike dhe gjyqsore,ndërsa qështja e minoritetit grek është më shumë se kaq, është edhe qështje politike. Rrjedhimisht, çështja çame (meqë nuk trajtohet si një minoritet shqiptar në Greqi)bëhët qështje e shtetit grek, qështje gjykatash, ndërsa minoriteti grek bëhet qështje e shtetit shqiptar dhe e shtetit grek.
Edhe po të krahasohet angazhimi I shtetit shqiptar dhe ai I shtetit grek, për qështjet përkatëse, del se angazhimi I shtetit grek ishte I fuqishëm e I shumëanshëm, ndërsa angazhimi I shtetit shqiptar mund të përmlidhet tek fjalët e thëna me gjysëm zëri. Pra shteti shqiptar nuk kishte e nuk ka një angazhim të duhur lidhur me qështjen, ose nuk ka angazhim të duhur për asnjërën nga këto qështje.
Minoriteti grek në Shqipëri, I përkrahur fuqishëm nga shteti grek ka arritur mirë të konsolidohet. Në ndihmë të tyre e duke I shërbyer atyre e qështjes greke në Shqipëri, është edhe kisha autoqefale (e pavarur) ortodokse shqiptare e cila që nga viti 1991 edhe udhëhiqet nga peshkopi grek Janullatos, të cilit mediat I referohen me emër, si hirësia e tij Anastasi, si për të lënë përshtypjen që ky është shqiptar. Kisha e pavarur ortodokse shqiptare, të cilën para njëqind vitesh, e në kushte më të vështira e themeloi Fan Noli, tani e sa vite nuk është e pavarur, apo duke u nisur nga udhëheqja e saj mund të thuhet që më shumë se interesat e besimtarëve, mbron interesat e një shteti tjetër në vendin tonë.
Po të shohim pak faqen zyrtare të kishës autoqefale ortodokse shqiptare (www.orthodoxalbania.org), do të shihnim që kjo faqe është e disponueshme përveq shqipes edhe në greqisht dhe anglisht, apo mund të thuhej përveq greqishtes, edhe në shqip dhe anglisht, gjë që është në kundërshtim me pavarësinë (edhe gjuhësore) që ka ky institucion. E sikur kjo faqe të krahasohej me faqet tjera zyrtare të ortodoksive të tjera, del se vetëm faqja ortodokse shqiptare (përveq asaj greke), ka greqishten brenda. Faqet zyrtare ortodokse, të Rumanisë (www.crestinism-orthodox.ro), e Bullgarisë (http://bulch.tripod.com) , e Rusisë (http://www.russianorthodoxchurch.ws), e Serbisë ( www.serbianorthodoxchurch.com) , e Armenisë (www.armenianorthodoxchurch.com) ... nuk kanë askund gjuhën greke.
Dhe shteti shqiptar nuk bënë ndonjë përpjekje serioze që kishën autoqefale ortodokse shqiptare tua kthej besimtarëve ortodoks shqiptar, atyre të cilëve edhe u takon.
Këtu, nën hundën tonë, e në shtetin tonë punohet për interesa të një shteti tjetër, e shteti ynë sikur nuk ka kohë të merret me këto gjëra.E përpjekjes greke, që madje edhe një sasi shqiptarësh t’I integroj brenda kulturës greke, nuk I përgjigjet aspak shteti shqiptar, edhe pse këto gjëra ndodhin në shtëpinë tonë. Shteti shqiptar I ka lënë një fushë të madhe veprimi minoritetit grek, saqë kjo pikë kancerogjene rrezikon të rritet e të rrezikoj edhe vetë qenjen e këtij shteti, apo të vie puna deri tek amputimi për të shpëtuar tërësinë.
Ky shtet, që nuk mund t’I zgjidh problemet brenda shtëpisë së vet, nuk pritet ta zgjidh as qështjen çame, që tashmë duket vetëm si diçka që I takon historisë.
E kjo ka ardhur si pasojë e mosangazhimit tonë të duhur, si pasojë e asaj që shteti na duhet për t’I zgjidhur problemet personale.Shteti na duhet për të mirën personale e jo për të mirën e përgjithshme e rrjedhimisht edhe personale.
Prandaj në vend që ne të ishim në ofansivë, ne jemi në defansivë. Dhe nuk jemi ne defanzivë vetëm këtu, por edhe në Kosovë, ku serbët që përbëjnë 5 përqind të popullatës kanë të drejta të barabarta me shqiptarët që janë mbi 90 përqind, të drejta që as përafërsisht nuk I kanë shqiptarët e Maqedonisë që janë dikund 30 përqind e popullatës atje.Ne duhet të kujdesemi mirë e seriozisht për qështjet tona, që të mos na vie puna sa të themi që edhe Nishi është I yni e të mos mund të shkojmë as në Mitrovicë.
Prandaj duhet të merremi dhe atë seriozisht me qështjen e minoritetit grek në Shqipëri, qështje kjo e krijuar artificialisht ,e që dikujt mund t’I duket problem I vogël.Por edhe sikur të jetë kështu, duhet zgjidhur këtë problem të vogël, që të mos bëhet I madh.
E njëkohësisht duhet të merremi edhe me qështjen çame, që gabimet dhe padrejtësitë të ndreqen për aq sa është e mundur.
E dhashtë zoti, që për këtë e qështje të tjera, ta kemi vullnetin dhe angazhimin e duhur.

[h75]

Aty ku vendi I punës fitohet me tender a me lidhje


Në postën e komunës u shpall konkurs për një vend pune. Në fakt vendi i punës ishte dhënë me tender joformal para se të shpallej konkursi, por procedura ligjore duhej respektuar, e duke u nisur nga kjo, do të mbusheshin shumë formularë, do të thirreshin njerëzit në intervista, e në fund gjithaçka do të hidhej në shportën administrative të mbeturinave. Gjithaçka do të bëhej me ligj e pa ligj, gjegjësisht ligji do të shërbente si mburojë e paligjshmërisë. Ofertuesi më i mirë, ai që kishte dhënë para, do ta gëzonte vendin e punës, dhe atë pavarësisht njohurive.
E ky, nuk është një rast, ky është një fenomen. Që të punësohesh në administratën shtetrore duhet të kesh para ose lidhje. Kush nuk i ka këto të mos mbush formularët. Së pari duhet të fitosh para në cilëndo rrugë. Të lejohet edhe të marrësh borxh, me rëndësi është që kur të konkurosh, të kesh çka të ofrosh, se nuk të shikon kush çka ke në kokë por çka ke në gjep, e kjo është edhe më praktike. Ose të kesh lidhje, të lindura a të fituara. Të dish të pozicionohesh e të rreshtohesh në shoqëri. Të dish kush e ka gjithëmonë mirë. E jo vetëm të dish por edhe të punosh për atë që e ka gjithëmonë mirë. E kur të i plotsosh këto kushte trokit në këtë shtet të privatizuar se do të të hapet dera.
E rregullat kanë edhe përjashtime. Nganjëherë punësohen edhe njerëzit që nuk i plotësojnë kushtet praktike të punësimit , por megjithatë avancimi i tyre është një pikëpyetje e madhe, e nëse këta arrijnë të avancohen atëherë është pikëquditëse e madhe dhe ky rast duhet të hetohet.
E duke përdorur kushtet praktike të punësimit janë punësuar shumë njerëz, janë dhënë grada shkencore e administartive, i janë vënë themelet e shtetit, paçka se mbi baltë e me baltë, ky shtet ka themele. Themelet e këtij shteti janë armata e të punësuarve, tek të cilët njohuritë dhe cilësitë njerëzore nuk ishin kërkuar, kështu që edhe mund të mos i kenë.
E pushtetarët tanë nuk e konceptojnë shtetin si diçka që duhet të vazhdoj të funksionojë e të ekzistoj edhe pas tyre e pas nesh. Ata punojnë për vete por jo edhe për fëmjët e tyre, sepse edhe sikur tu lësh fëmijve miliona, mundësia për të i hargjuar ato është e madhe, e gjithashtu edhe pamundësia që shteti të ju ndihmoj do të jetë e madhe, për arsye se një shtet i ndërtuar keq, me themele të vëna keq nuk mund të reagoj ndryshe veqse keq.
Nejse, këto janë gjëra hipotetike, por e tanishmja nuk është hipotetike. Paratë që derdhen dhe lidhjet e degëzuara brenda shretit por jo edhe për interes të shtetit janë të vërteta si buka që e hamë. Të mos e paragjykojmë tërë administratën shtetrore , por është mëse e sigurt që me mijra vende pune e gradime të çfardollojshme janë bërë me tendere joformale a me lidhje, e të mos flasim pastaj për tenderët që edhe emrin e kanë tender. Se flitet që .....
E çfarë po them dhe unë, se këto gjera i dini dhe ju, se dhe ju flisni gjuhën time. E në mos e paçi parë zjarrin keni parë tymin.

[h75]

Kosova, pak histori te pastolisur


Qështja e krahinës shqiptare të Kosovës, si qështje më vete fillesën e ka më 1913,kur kjo pjesë shqiptare u la nën sovranitetin e shtetit serb.Fuqitë e mëdha I dhanë tapinë atij që zotëronte tokën. Kosova dhe pjesë të tjera të Shqipërisë mbetën jashtë shtetit shqiptar. Ne për këtë fajsuam Evropën, por nëse ne do të kishim marrë mundimin që edhe sipërfaqësisht të shikonim historinë e Evropës do të kuptonim se shtetet janë krijuar me angazhimin dhe sakrificat e popujve të interesuar. Ndihma nga jashtë ka ardhur varësisht nga interesi. Ne do të duhej ta pyesnim veten , bëri më shumë Evropa për ne apo ne për vetveten, dhe angazhimi ynë për të krijuar shtetin a ishte I mjaftueshëm. Popujt përfitojnë nga shembja e perandorive e për të përfituar duhet angazhim, duhet sakrifice (megjithëse kishte angazhim individual,por jo të përgjithshëm e të kordinuar)
Të I kthehemi Kosovës, së cilës megjithëse iu ndërrua pushtuesi u gjend në një pozitë më të pafavorshme meqenëse pushtuesi I ri kishte për qëllim tjetërsimin e kësaj pjese, kishte qëllime më të qarta e ishte më këmbngulës se pushtuesi I mëparshëm, por ja që Kosova e përballoi me sukses këtë sfidë, nganjëherë krejtë pavetdijshëm, jo aq për shkak të atdhe dashurisë sepse , megjithese shqiptarët e duan vendin e tyre, vetëm pak prej tyre janë në gjendje të sakrifikojnë per te .Në mbijetesën e Kosovës ndikoi në mënyrë ironike edhe prapambeturia e njerëzve të saj , ndikuan lindjet e shumta, ndikoi lidhja e shqipëtarve me familjen e me fisin, ndikoi folklori I pasur e sigurisht jo vetëm shqiptarët e Kosovës por shqiptarët në përgjithësi ishin të ndihmuar edhe nga rrethanat ndërkombtare.

Kah fundi I luftës së dytë botërore, shqiptarët e Kosovës bënë disa përpjekje për tu bashkuar me Shqipërinë por kjo nuk ishte e thënë të arrihej edhe sikur të bëheshin përpjekje shumë më të mëdha, megjithatë pas luftës Kosovës iu përcaktuan kufijtë gjë që ishtë e arritur e madhe.Pas luftës shqipëtarët e Kosovës kaluan nëpër një periudhë ferri që njihet si koha e Rankoviqit.
Pastaj shqipëtarët e Kosovës që kishin ardhur duke u vetdijësuar , arritën që në vitin 1974 të përfitojnë goxha shumë nga kushtetuta e Jugosllavisë e nxjerrë atë vit. Kjo kushtetutë e përcaktonte Kosovën krahinë autonome të Serbisë e gjithashtu e bënte edhe subjekt të federates jugosllave. Me këtë kushtetutë, Serbisë praktikisht I ishte marrë Kosova. Kosova tanimë qeveriste me vetveten,por që në aspektin juridik , ca fije përsëri e lidhnin me Serbinë. Në këtë kohë Kosova përparoi shumë në aspektin kulturor e kjo ndikoi edhe në rritjen e vetëdijes kombëtare. Në vetëdijësimin kombtarë të shqiptarëve sigurisht që rol të rëndësishm luajtën edhe veprimtarët e shumtë me në krye ardhetarin e palodhur e të pandalshëm, Adem Demaqin.
Në vitin 1981 shqiptarët e Kosovës permes demostratave popullore kërkuan që Kosova të bëhej republikë në kuadër të Jugosllavisë, gjë e cila u kundërshtua ashpër nga Serbia dhe federata. Pas kësaj shqiptarët e Kosovës nisën të cilësoheshin si armiq të Jugosllavisë ( ata kishin qenë gjithmonë të tillë pasi nuk ishin slavë). Shumë shqiptarë u burgosën e kaluan nëpër duar të shtetit, të këtij shteti që asnjëherë nuk I kishte dashur shqiptarët, e që tani mezi e priti këtë shkas për të përdorur dhunë e për të rikthyer edhe njëherë në tavolinë planet për serbizimin e Kosovës. Në këto vite Kosova filloi të humbiste teren kundrejt Serbisë edhe pse kushtetuta e njëjtë vazhdonte të ishte në fuqi.
Në vitin 1989 Serbia ua hoqi autonominë Kosovës dhe Vojvodinës(krahinës me popullsi hungareze dhe serbe) . Rrethanat ndërkombtare ishin të atilla që kjo gjë kaloi “pavërejtshëm nga bashkësia ndërkombtare”. Jugosllavia në këtë kohë edhe formalisht braktisi kampin socialist gjë e cila kënaqi botën fitimtare kapitaliste.
Jugosllavia bëri të ligjshëm krijimin e partive të tjera politike dhe lirinë e të shprehurit.

(Këtej do të ndalem më gjatë, sepse këto ngjarje nuk I kam vetëm me të lexuar e dëgjuar por edhe me të parë)


Në Kosovë në këtë kohë u krijua Lidhja demokratike e Kosovës ( më tutje LDK) , e gjithashtu edhe parti të tjera shqiptare.
Shqiptaret e Kosovës u rreshtuan masovisht pas LDK- së të udhëhequr nga Ibrahim Rugova ( partitë tjera shqiptare nuk kishin as edhe nga një autobus anëtarë). Megjithëse kishte shumë parti ekzistonte vetëm një. LDK u konsolidua aq mire e shqiptarët nisën aq shumë ta mbronin këtë parti saqë po të mos ishe në LDK konsideroheshe trathtar I kombit, apo njeri I kuq (komunist) siq quheshin disa ish të burgosur politik që ishin kundër nënshtrimit të proklamuar nga LDK, e cila shqipëtarve u bënte thirrje për durim duke u premtuar se problemi I Kosovës do të zgjidhej shpejt. Madje udhëheqësit e LDK- së shkuan aq larg sa që për çdo fest uronin e premtonin që problemi I Kosovës do të zgjidhet deri në festën tjetër. E populli sikur dëshironte të gënjehej.Populli qështjen e Kosovës ua kishte lënë këtyre e do ta kishte ndëgjegjen e pastër.
Kosova ishte bërë vend I paperspektivë, të rinjtë (por jo vetëm ata) dalngadalë filluan të largoheshin, kryesisht drejt Evropës përëndimore , ata filluan të stabilizoheshin atje e të jetonin mire, e ndoshta pavetdijshëm dëshironin që qështja e Kosovës të mos zgjidhej sepse Evropa do të I kthente. Gurbetçarët dërgonin të holla familjeve të tyre në Kosovë, të cilët me këto para jetonin mire dhe pa punuar. Gënjeshtra e lëshuar në qarkullim nga LDK se qështja e Kosovës do të zgjidhej shpejt dhe në mënyrë paqësore filloi të pëlqehej. Njerëzit filluan ta duan më shumë LDK- në se sa Kosovën.Po ti shaje dikujt LDK-në dhe udhëheqësin e saj do të përballeshe me reagime të ashpra, ndërsa po ti shaje Kosovën, a ndonjë vlerë të saj,kjo nuk do të vërehej. LDK kishte instaluar në krejt Kosovën “pushtetin paralel”, ndërsa aty ku kishte mundur kishte larguar nga udhëheqja, qoft edhe e fshatit , njerëzit e formuar kombtarisht, dhe ata që ishin kundër durimit të pakufijshëm. Kjo parti kishte dërguar ujë në mulli të armikut kur propagandonte se ne jemi shumë të pafuqijshëm kundrejt Serbisë. Duke bërë thirrje për durim e duke qitur në pah pafuqinë tonë LDK u futi shqiptarëve frikën në palcë, të cilët duruan gjëra që më pare nuk I kishin duruar. Edhe pse proklamoi luftën paqësore,LDK edhe këtë luftë e bëri aq sa të mos e zemëronte armikun.
Megjithë gabimet e shumta LDK kontriboi në organizimin e shoqërisë sidomos duke punuar që shkollimi të mos ndërprehej, megjithëse shqiptarët ishin përzënë nga shkollat.
LDK prej krijimit të saj pati një opozitë e cila rritej vazhdimisht nga pak, por që për nga sasia mbeti larg LDK-së.
Kah fundi I vitit 1997 (edhe më herët por më pavërejtshëm) disa shqiptarë nisën të kundërshtonin haptas pushtetin serb (ndoshta edhe kishte ardhur edhe koha për këtë).


Në skenë doli çlirimtare e Kosovës (më tutje UÇK), një krijesë e armatosur e cila kishte për qëllim çlirimin e Kosovës si dhe të pjesëve të tjera shqiptare dhe bashkimin e tyre me Shqipërinë ( më vonë bëri sikur u tërhoq nga ky qëllim, për të mos hidhëruar miqtë ndërkombtar). Ushtarët e UÇK-së arritën që për një periudhë të shkurt të zotëronin një pjesë të teritorit të Kosovës , e kjo ndoshta edhe ishte toleruar nga Serbia që këta të “mbusheshin me mëkate” e që pastaj të I hapej rruga kundërvënjes së shtetit serb me gjithë ashpërsinë e tij. Kjo situatë trimëroi shqiptarët të cilët filluan të shtyheshin për tu regjistruar në UÇK. Shqiptarët menduan se çlirimi I vendit ishte afër dhe dëshironin që çlirimi të I gjente veshur në uniformën e UÇK-së.Megjithatë një ofenzivë e shtetit serb në javët në vazhdim bëri që UÇK “të mundej e të shpartallohej”. Këtu Kosova erdhi në një gjendje shumë të vështirë, madje do të I rrezikohej ekzistenca shqiptare sikur të mos kishte ekzistuar ndihma e miqve ndërkobmtarë e kryesisht e Shteteve të bashkuara të Amerikës (më tutje Amerika), si dhe e shqiptareve më të vendosur që edhe pse humbën betejën I mbeten besnik UÇK- së e Kosovës.
Pas kësaj UÇK u riorganizua,mbetën e erdhën ata që vërtet dëshironin të luftonin për vendin.
UÇK bëri kryesisht luftë guerile, ata sikur e kishin pranuar se nuk mund të ia dilnin me Serbinë dhe sikur dëshironin të përfitonin nga masakrat ndaj popullsisë civile që i bënte shteti serb, dhe pikërisht masakrat ndaj popullsisë civile ndihmuan në çlirimin e Kosovës. Aleanca ushtarake veriatlanike (NATO) sulmoi Serbinë dhe çliroi Kosovën duke marrë shkas këto masakra.
Megjithëse ishte luftë, disa anëtarë të UÇK-së u kujdesën që të bëjnë karrier, që pas përfundimit të luftës ( e lufta dihej që do të përfundonte sepse këtu kishte “vënë bast” Amerika) të zinin pozita apo të pasuroheshin. U bënë shumë komandant të cilët e quanin veten me pseudonime, si komandant filani etj., megjithëse kjo ishte krejt e panevojshme. Tanimë ishim në luftë, nuk vepronim ilegalisht.Në komandntllëkun e UÇK- së u infiltruan edhe njërëz,që ishin thjesht profiter. Komandantët më të lartë u dhanë pozita udhëheqëse familjarëve, pavarësisht nëse ata kishin aftësitë e duhura apo jo.
UÇK, Kosovën e ndau në 5(pesë) zona operative, të cilat sikur luftonin secila për vete,pa një kordinim, meqë edhe nuk kishte kush të I kordinonte,pasiqë lidhjet e zonave me qendrën ishin të dobëta. Nuk kishte një hierarki të mirëfilltë. Në disa pjesë të Kosovës nuk është bërë fare luftë megjithëse komandantët që vepronin në ato pjesë edhe sot e gjithë ditën mburren me veprimtarinë e tyre luftarake.
Qysh në fillim dikush u kujdes që të krijohej përshtypja sikur Drenica e bëri namin në luftë, dhe të jesh drenicak do të thotë të jesh trim e lokalizmat e tillë,pavarësisht nëse do ta dëmtonin luftën apo jo, nuk ishin të nevojshme.
Kësaj rrëmuje të I shtojmë edhe krijimin e Forcave të armatosura të republikës së Kosovës (më tutje FARK). Që u krijua nga qeveria e Kosovës në egzil (kupto nga LDK).Farku u krijua jo për të luftuar Serbinë sa për të qenë kundëralternativë e UÇK-së e cila rrezikonte ta çlironte Kosovën e ta nxirrte nga loja LDK-në.Por megjithë papjekurinë dhe egoizmin e tepruar të atyre që ne I quanim, ajka e popullit, shqiptarët e thjeshtë , që nuk kishin interes tjetër pos të vendit, nuk iu kundërvunë njëri tjetrit. FARK u shkri në UÇK dhe “lufta “për pushtet e teren bëhej këtu.
E ndërkohë lufta e vërtet vazhdonte, dhe pas shumë përpjekjesh të pasuksesshme ndërkombtare për të arritur paqen, e duke marrë shkas nga masakrat që i bëheshin popullatës civile,NATO sulmoi Serbinë, e me këtë edhe vulosi rezultatin e luftës. Serbia do të mposhtej pas rreth 78 ditësh bombardimi nga ajri. Kjo luftë ishte apsolutisht e pabarabart për Serbinë ( Serbia nuk mundi të kundërpërgjigjej),megjithatë rezistoi kaq gjatë edhe falë “zemërgjerësisë” së NATO-s.
Gjatë kësaj periudhe krimet e shtetit serb mbi popullatën shqiptare u shtuan dukshëm. Afërsisht gjysma e popullates shqiptare për një periudhë jo shumë të gjatë lëshuan Kosovën, gjë që nuk është për tu lavdëruar.


Mbarimin e luftës shqiptarët e përjetuan me gëzim e eufori. Shumë shpejt në Kosovë u kthyen shqiptarët e larguar që kishin ikur në vendet fqinje e kryesisht në Shqipëri. Ata ishin nisur me çka kishin mundur e si kishin mundur për të u kthyer në shtëpitë e tyre, tashmë gërmadha.
Në Kosovë u instaluan Misioni i kombeve të bashkuara (më tutje UNMIK) si dhe forcat e armatosura ndërkombtare të udhëhequra nga NATO ( Më tutje Kfor).
Populli i Kosovës i ishte shumë falenderues UÇK-së dhe NATO-s. UÇK zyrtarisht u shua., ndërsa udhëheqësi I LDK-së, Ibrahim Rugova tanimë gjendej në Itali (kishte shkuar atje nga Beogradi) e LDK- istët nuk ndiheshin gjallë.
UÇK mbeti forca vendore më e respektuar dhe më e besueshme nga populli. Kjo bëri që disa nga ushtarët e UÇK-së të silleshin me kapadaillëk, ata e konsideronin veten njerëzit më meritor të kombit, njerëz trima që nuk ishin friguar në luftë e lëre më tani në paqe. Kjo arrogancë dhe veprime të tjera të pahijshme të bëra nga ushtarët e UÇK-së, popullit nuk i pëlqyen, i cili në zgjedhjet komunale dhe qëndrore zgjodhi LDK që të i prijë.
U krijuan partia demokratike e Kosovës (më tutje PDK) e udhëhequr nga Hashim Thaqi i cili u promovua në konferencën e Rambujesë, si dhe aleanca për ardhmërinë e Kosovës (më tutje AAK) e udhëhequr nga Ramush Haradinaj, që kishte qenë komandant i zonës operative të Dukagjinit.
Kosova u nda në Mitrovicë, e për këtë kontribuan edhe ndërkombtarët dhe ashtu mbeti edhe falë qyqarllëkut tonë.
U krijuan shumë mite, e më i njohuri nga ta, miti i Adem Jasharit, mit që ishte ngjizur gjatë luftës. Komandantët e lartë të UÇK-së tregonin se si e kishin njohur Adem Jasharin, si si ai i kishte dhuruar diçka, zakonisht një armë etj. Këta njerëz qëndisnin këso lloj historirash për të ngritur veten, ndoshta edhe ishte krijuar përshtypja që më patriot e më meritor ishte ai që e kishte njohur Adem Jasharin. Figura e Adem Jasharit u bë kryefjalë në shumë tubime, por kjo figurë, e as ngjarjet që lidheshin me të nuk u trajtuan asnëherë në mënyre shkencore.
Pas luftës dolen në pah familje të njohura, ku politikanët tanë( e jo vetëm ata) shkonin të merrnin bekimin, e gjëra të tilla banale që nuk përkojnë me kohën.
Në tubime politikanët tanë, sidomos këta të rinjtë, bënin zotime se do ta qojnë në vend amanetin e dëshmorëve, që më duket një patriotizëm jo i shëndosh, e sidomos një logjikë jo e shëndosh. Ne duhet të punojmë për vete, për fëmijët tanë e për fëmijët e tyre, duke mos harruar asnjëherë ata që sakrifikuan për ne e për vendin. Nuk ka e as që duhet të ketë amanet të dëshmorve, ka ineres të përgjithshëm e këtu duhet përqëndruar.
Kosovën formalisht e udhëhiqte Unmik-u, e punëtorët e tij Kosovën e trajtuan si vend ku duhet marrë një rrogë.
Pas luftës doli nevoja e krijimit të institucioneve, e këtu partitë politike u kujdesën që të fusin njerëz që do të punonin për ta e jo për shtetin, e këta njerëz nuk ishte e thënë të kishin përgaditje profesionale.
Po ndalem pak tek një ngjarje që ndoshta nuk ndikoi në zhvillimet në vend, por mënyra se si u trajtua më është dukur interesante. Në vitin 2001 , Unmiku vendosi që ta nxjerrë një kornizë ligjore që do të precizonte të drejtat dhe detyrat e institucioneve. Pala shqiptare zgjodhi për bisedime lidhur me këtë temë Fatmir Sejdiun (LDK) i cili ishte doktor i shkencave juridike, Arsim Bajramin (PDK) gjithashtu doktor i shkencave juridike dhe Muhamet Kelmendin (AAK) magjister i shkencave juridike. I përmenda titujt e tyre shkencor jo pa qëllim. Këta të tre në bisedimet me Unmikun ishin përqendruar tek emri I këtij dokumenti dhe gjithë energjinë e tyre e hargjuan duke arsyetuar e kërkuar që ky dokument të quhej kushtetutë, ndërsa përmbajtjes së saj I kushtuan shumë pak rëndësi. Ndoshta nuk mund ta ndryshonin përmbajtjen sepse disa gjëra ishin përcaktuar me marrëveshjen e Rambujes ( e cila megjithatë nuk mund të quhet marrëveshje) si dhe me rezolutën 1244 të Këshillit të sigurimit të OKB-së, megjithatë përqëndrimi dhe këmbëngulja e tyre tek emri ishte e pakuptueshme. Edhe studentët fillestar të fakultetit juridik duhet ta dijnë se nuk ka rëndësi si quhet një dokument (qoftë ai edhe akti më I lart juridik), rëndësi ka përmbajtja dhe funksionaliteti që garanton ai dokument. Dhe ky dokument u quajt Korniza kushtetuese për vetqeverisje të përkoshme në Kosovë, e që ishte një rregullore e nënshkruar nga kryeadministratori ( I pari I Unmikut e I Kosovës).
Në zgjedhjet e para qëndrore, megjithëse fitoi LDK u krijua një qeveri e gjerë me pjesmarrjen edhe të PDK-së dhe të AAK-së. Opozitë pothuajse nuk kishte.
Pushtetarët tanë vazhdimisht qaheshin se nuk kanë kompetenca. Ata u përqëndruan që të I rregullonin punë e veta dhe këto punë I rreguluan mirë. Edhe Unmikut nuk I pengonte pasurimi I paligjshëm I tyre. Unmiku do ta kishte më lehtë me njerëz të korruptuar. Nëse ndonjëri nga këta do të guxonte ta kundërshtonte Unmikun, atëherë ndërkombtarëve mund të u kujtohej mënyra se si ky u pasurua dhe ky pastaj do të kishte telashe.
Në vitin 2004, shqiptarët masovisht protestuan kundër padrejtësive që I bëheshin e sidomos në pjesën veriore. Këto protesta eskaluan në dhunë ku shqiptarët kishin cak Unmikun dhe trashigiminë kulturore serbe. Ata shkatërruan shumë kisha serbe. Këto kisha shqiptarët nuk I kishin shkatërruar as gjatë luftës, madje edhe thonin se janë kisha shqiptare të tjetërsuara nga serbët.Këtu shqiptarët protestën e tyre të drejt e ku do të duhej të përfitonin diçka e shëndruan në protest shkatrruese për objektet kulturore, gjë që nuk u pëlqeu aspak as miqve ndërkombtarë. Megjithatë ky hidhërim popullor I shtyu qendrat e vendosjes të mendonin më seriozisht për zgjidhjen e problemit të Kosovës.
Në vitin 2005, qendrat botërore të vendosjes organizuan bisedime për Kosovën. Në Vjenë shqiptarët e serbët do të uleshin të bisedonin për qështjen kontestuese të Kosovës. Këto bisedime do të udhëhiqeshin nga OKB , gjegjesisht I dërguari I saj Marti Atisari (ish president finlandez). Në Kosovë u krijua grupi I unitetit I cili udhëhoqi me bisedimet.
Shqiptarët në Vjenë bënë shumë lëshime, sa që ndoshta habitën edhe serbët. Këta çdo raund negociatash e paraqisnin si fitore të shqiptarëve,tregonin se si madje edhe bashkësia ndërkombtare kishte qenë shumë e kënaqur me ta. Ata ishin treguar shumë të moderuar, nuk ishin treguar aspak koprrac, kishin dhënë, pothuajse çka u ishte kërkuar, e me këtë I kishin vënë themelet një shteti jofunksional , ku pasojat do të I vuanim të gjithë.
Serbët që përbënin rreth 7 % e popullsisë fituan të drejta të barabarta e madje në disa raste të drejta shtesë, kundrejt shqiptarëve që përbënin më shumë se 90% të popullsisë. Gjuhët zyrtare të barabarta , në Kosovë u bënë shqipja dhe serbishtja. U vulos decentralizimi që thuhej se do të ishte në të mire të popullit të Kosovës por që do të ishte vetëm në të mire të serbëve të Kosovës.
Si rezultat I këtyre bisedimeve doli plani I Atisarit, e pas shumë bisedimeve të komlikuara ndërkombtare u arrit që në shkurt të vitit 2008 të shpallej pavarësia e Kosovës në bazë të planit të Atisarit. Serbët, të përkrahur nga Rusia nuk e pranuan këtë,ata protestuan, madje grupe kriminale bënë dëm edhe në teritorin e Kosovës, ku institucionet e Kosovës nuk reaguan, siq nuk kishin reaguar asnjëherë si duhet për krimet e kryera nga serbët në Kosovë.Institucionet e Kosovës u treguan shumë të ngathëta dhe pa vet iniciativë. Kosova u bë shtet dhe u njoh nga një numër i konsiderueshëm shtetesh me shumë falë angazhimit ndërkombtarë se sa atij shqiptarë.

Populli shqiptar nganjëherë edhe pashpjegueshëm ec përpara edhe përkunder faktit që angazhimi dhe organizimi i shqiptarve në kohe të caktuara nuk ishte i përshtatshëm për tu përballur me rrezikun që i kanosej.Shqiptarët individualisht bëjne shumë, por kanë dobësi organizimin. Megjithatë shqiptarët në qaste kritike dijnë të rreshtohen si duhet.
Duhet thënë që deri ketu në nuk do te mund te vinim pa sakrificat e atyre që mbajtën gjallë frymen kombtare. Megjithatë, në kohën kur të merreshe me qështjen kombtare mund edhe të pasuroheshe, dolën në pah shumë figura që në kushte të tjera nuk do të i njihte askush.Pas viteve të nëntëdhjeta rrethanat ndërkombtare ishin në dobi të shqiptareve dhe shqiptarët mund te perfitonin më shumë nga kjo, megjithatë pozita e shqiptarëve në Ballkan ka ndryshuar rrënjësisht, shqiptarët janë bërë faktor, së paku në këtë lagje të botës.


Ky do të ishte një tregim për Kosovën ashtu siq unë e kam parë e kuptuar. U përpoqa që sadopak të prek disa ngjarje e të jap mendimin tim për to. Megjithëse jam përqendruar tek gabimet, nuk do të thotë se nuk ishin bërë edhe shumë punë të mira, por për punët e mira është thënë e shkruar mjaftueshëm tashmë.
Mendoj se këto gjëra e gjithçka tjetër që ka të bëjë me ne duhet trajtuar në mënyrë shkencore. Për konsum të brendshëm na duhet e vërteta, ndërsa për konsum të jashtëm edhe mund të propagandojmë.
Në këtë shkrim i lejova vetes të i shikoja gjërat nga këndvështrimi im, dhe gjërat kështu duhet shikuar, pse bërtiten disa rroft filani nuk është e thënë që edhe ne të bërtasim ashtu, sepse nuk duhet lidhur për persona të caktuar por për vendin e caktuar, në këtë rast për Kosovën që është pjesë e Shqipërisë.

[h75]

Zgjedhjet, ose sa të dua o popull


Koha e zgjedhjeve është koha kur politikanët kthehen kah populli, dhe jo vetëm që u kujtohet që populli ekziston por edhe e duan atë. Dhe nga kjo dashuri e madhe burojnë edhe premtimet e mëdha që ata I bëjnë popullit.
Në këtë kohë, edhe deputeti pas një mungese rreth katër vjeqare vjen të çmallet me popullin. Në fakt ai nuk vjen por zbret, sepse edhe atij kështu I duket, sikur nuk vjen por zbret. E sigurisht ,meqë ka munguar gjatë e ka marrë malli dhe ka shumë për të thënë. Ka aq shumë fjalë sa që nuk mund të I përfundoj për një muaj parazgjedhor. Ai do tu tregoj njerëzve sa shumë ka bërë për ta, se ai ishte shkrirë e ishte bërë një me hallet e tyre, dhe tashmë hallet e tyre ishin edhe të tijat, madje më shumë ishin të tijat se sa të tyre. Ai do të ua zgjidhte edhe ato halle për të cilat ata kurrë nuk e kishin vrarë mendjen. Po për këtë I duhet vota e tyre. Prandaj ka marrë mundimin që të vie apo të zbres deri këtu, sigurisht duke pasur në mendje interesin e tyre e jo të vetin.
Në këtë kohë, edhe ata të ekzekutivit dhe ata që mendojnë të bëhen ekzekutiv, vizitojnë vende, vizitojnë fshatra që më parë nuk e kanë ditur që ekzistojnë.dhe ashtu të frymëzuar e të dehur nga fushata, thonë lloj- lloj gjërash të mira. Po të dojë populli rrugë, ata rrugë I japin, po të dojë shkollë, shkolla është gati. E një jetë më të mire për të gjithë, të gjithë e kanë në gojë, se të gjithë e duan këtë, dhe këto fjalë shpërndahen edhe pa recetë. Nuk ka nevojë të analizosh asgjë për të premtuar një jetë më të mire për të gjithë sepse edhe pushteti duhet të jetë në funksion të kësaj. Por si e konceptojnë politikanët tanë fjalën të gjithë, është tjetër qështje. Ata ka mundësi që brenda kësaj fjale të fusin veten, të afërmit dhe miqtë e tyre, ndërsa të tjerët të I lënë jashtë kësaj fjale. Të tjerët nuk janë të gjithë.
Në këtë kohë, siq shtohet dukshëm dashuria e politikanëve për popullin, shtohen edhe akuzat e politikanëve për politikanët, të cilët duke ditur që edhe vetë gënjejnë, akuzojnë të tjerët kur thonë gjëra të ngjajshme.Të gjitha fjalët e mira që njeh bota, janë për këtë kamp, ndërsa fjalët e këqija për kampin tjetër.
Dhe kështu vazhdon cirku parazgjedhor deri në ditën kur njerëzit shkojnë të zgjedhin. E pastaj gjithçka sikur harrohet. Politikanët harrojnë premtimet dhe gjithçka kanë thënë gjatë fushatës. Tekefundit harresa është veti njerëzore. Por populli nuk harron, megjithëse edhe mund të harroj politikanët që e harrojnë atë. E kjo do të ishte më në rregull.
Sidoqoftë politikanët janë lodhur gjatë fushatës parazgjedhore dhe kanë nevojë për katër vjet pushim.

[h75]

Kush do të bëhet Sali ?!


Do ta trashigoj Saliu vetveten apo do të kemi një tjeter Sali, kjo ësjtë qështja sivjet. Tjetër qështje është se a do të kemi Sali apo kryeministër që edhe mund të quhet Sali,sepse megjithëse Saliu mund të jetë sinonim I kryeministrit,këta ndryshojnë në mes vete. Kryeministri është shërbëtor I shtetit ndërsa për Saliun mund të thuhet e kundërta. Shteti është shërbëtor I Saliut apo I Edit nëse ky ka fatin të bëhet Sali. Kryeministri edhe mund të gaboj dhe të I nënshtrohet ligjit, Saliu as nuk mund të gaboj e as të I nënshtrohet ligjit. Madje ligjit nuk do të I nënshtrohen edhe ata që kanë zënë vend nënë sqetulla të Saliut.
E dita e zgjedhjeve po vjen. Në ankth janë jo vetëm Saliu dhe pretendentët për tu bërë Sali, por edhe militantët e tyre. Në ankth është edhe ai drejtori i shkollës që thoshtë, unë këtu poshtë e Saliu atje lart e s ka tjetër. Në ankth është edhe ai fshatari që la arën pa mbjell për të marrë pjesë në mitingje, sepse i thanë e i premtuan një punë prej zotëriu. Një punë ku s kishte punë por kishte para. Çfarë t i bësh, disa njerëz thonë, më gënje të të besoj, dhe kështu fusin në hall politikanët tanë të cilët sajojnë lloj lloj gënjeshtrash për të ia bërë qejfin popullit.
Sido që të jetë, gjërat nuk pritet të ndryshojnë, sepse populli akoma nuk do që këto gjëra të ndryshohen, kështuqë kushdo që të bëhet kryeministër do të sillet si të ishte Sali. Do ta konsideroj veten pronar të shtetit., do të krijoj piramidë militantësh nga ministri e deri tek ai fshatari që për shkaqe politike, e mbjell ose nuk e mbjell arën.
E njerëzve do të u thuhet, në emër të shtetit punoni për Saliun.

[h75]

Demokracia dhe shteti ligjor


Fjalën demokraci filluam ta dëgjojmë gjithnjë e më shpesh në fillim të viteve të nëntdhjeta, atëherë kur në skenën botërore njëri kamp fitoi kundër kampit tjetër. Këtë fjalë e kishim dëgjuar edhe më herët, por në këtë kohë e në vitet në vazhdim kjo fjalë u shumua aq shumë saqë zuri vend në çdo gojë, e sidomos në gojët e politikanëve të cilët këtë fjalë e bënë mbiemër të tyre.
Ç’është e vërteta ata përdorën shumë këtë fjalë sepse kjo do t’u pëlqente miqve, të cilët edhe po ta dëgjonin fjalimin pa përkthim do ta kuptonin që ky flet për demokracinë, si dhe neve që një fjalim pa këtë fjalë do të na dukej I pavlerë.
Edhe sot, megjithëse më pak, nuk bëhet ndonjë tubim politik pa përmendur demokracinë, siq nuk bëhet ndonjë tubim fetar pa përmenur zotin.
Por çka na thotë fjala demokraci, në kuptimin e parë e të fundit, neve që nuk I bëjmë ndonjë analizë fjalëve e që jemi shumica dërmuese e popullsisë. Ne fjalën demokraci(sundim I shumicës) e përceptojmë thjesht si diçka të mirë, si liri në çdo gjë, madje edhe si liri pa rregulla, që është e dëmshme. Kjo fjalë megjithëse e mirë, nuk e nxit njeriun të mësoj diçka më shumë për funksionimin e shoqërisë e të shtetit.
Ndërsa, sikur në vend të kësaj fjale të përdornim fjalën, shtet ligjor, kjo do të thoshte më shumë. Si fjala demokraci edhe kjo fjalë tek njeriu do të zgjonte një interesim për një deshifrim të thjesht. Dhe deshifrimmi që mund t’I bënte njeriu kësaj fjale është veqse deshifrimi I drejt, që shoqëria funksionon sipas rregullave(ligjeve). Njeriu do të kuptonte që liri apsolute mund të ketë vetëm në xhungël, e kurrë jo në një shoqëri të organizuar. Me fjalën shtet ligjor, njeriu do ta kuptonte që askush nuk është mbi ligjin, dhe do të kishte një rebelim, së paku të brendshëm nëse dikush guxon të dalë mbi të. Përdorimi I kësaj fjale do të nxiste njerëzit të mësojnë gjërat elementare që I përkasin ligjit dhe funksionimit të shtetit.
Dhe ne kemi e do të kemi ligje demokratike apo evropiane, sepse megjithatë ligjet tona janë të importuara nga Evropa.Kështu ka qenë gjithmonë.
Me një fjalë përdorimi I kësaj fjale, në vend të fjalës demokraci nuk do ta dëmtonte aspak demokracinë, përkundrazi do të rriste vetëdijen e njerëzve për nevojën shtetit e të ligjeve. Përdorimi apo edhe ngulitja e kësaj fjale në mendjet e njerëzve, siq është ngulitur fjala demokraci do të nënkuptonte shtetin ligjor mbi të gjithë ne.do të nënkuptonte që askush nuk mund të jetë pronar I shtetit sepse pronarë jemi të gjithë njësoj, dhe se ne u nënshtrohemi ligjeve sepse jemi të vetdijshëm që shoqëria nuk mund të funksionoj pa to.
Demokracia në thelb është mbajtja e zhedhjeve të lira dhe periodike, ku shumica zgjedh njerëzit që do të qeverisin, apo voton kushtetutën si formë të qeverisjes, si themel të ligjshmërisë, e si vënje kufi ligjeve . Dhe kur njerëzit brenda një shteti votojnë kushtetutën, dhe zgjedhin përfaqsuesit e tyre, mund të thuhet që ai shtet është demokratik. Këtu mund të përfundoj tregimi për demokracinë, apo demokracia mund të mbështillet me mijëra fjalë mjegulluese, sa që njeriu të mos dijë çka është thelbësore.
Sot shumica e shteteve të botës janë shtete demokratike, por vetëm për një pakicë mund të thuhet që janë edhe shtete ligjore, ku ligji miratohet për t’u zbatuar dhe me hyrjen në fuqi vlen për të gjithë njësoj.
Përderisa fjala demokraci mund të përdoret edhe si jorgan për paudhësistë, sidomos të pushtetarëve, fjala shtet ligjor nuk mund të përdoret për një gjë të tillë.
Një pushtetar që shkel vazhdimisht ligjin nuk mund të thiret në shtet ligjor, sepse dyfytyrësia e tij do të ishte më e dukshme,por fare lehtë mund të thirret në demokraci, sepse fjala demokraci nuk nxit ndonjë gjykim nga dëgjuesit. Edhe angazhimi I pushtetarit për shtet demokratik është I lehtë, sepse angazhohet për një punë të përfunduar, përderisa angazhimi I tij për shtet ligjor do të thoshte së pari vënjen e tij nën ligjin gjë të cilën pushtetarët rrallë herë janë të gatshëm ta bëjnë, përderisa të mos jenë të detyruar. Angazhimi për shtet ligjior do të thoshte angazhim të përditshëm që shteti të funksionoj në bazë të ligjeve, në bazë të kushtetutës, në bazë të strategjisë për arritjen e qëllimeve të caktura, përderisa angazhimi për shtet demokratik do të thotë angazhim për diçka që funksionon edhe pa angazhimin tënd. Prandaj kemi kaq shumë angazhime për shtet demokratik e kaq pak për shtet ligjor.
Angazhimi për shtet ligjor do të ngërthente edhe angazhimin për demokraci sepse demokracia gjendet në ligje, ndërsa angazhimi për demokraci nuk ngërthen edhe angazhimin për shtet ligjor.
Edhe shteti duhet të funksionoj në bazë të ligjeve, pra shtetit ligjor, e jo në bazë të demokracisë. Ta marrim shembull shtetin tonë që është shtet me sistem parlamentar. Kjo do të thotë që shtylla ligjvënëse(parlamenti) kontrollon shtyllën e ekzekutivit (qeverinë), ndërsa asnjëra nga këto shtylla nuk kontrollon shtyllën e gjyqsorit, tek I cili mund të ndikohet vetëm me ligje. Tani përshtypja e gabuar tek demokracia mund të na shtyj të mendojmë, që meqë ne e kemi zgjedhur qeveritarin e caktuar ai mund të kontrolloj gjyqsorin, organ që ne s’e kemi zgjedhur drejtperdrejt, apo edhe parlamentin meqë ky qeveritari është më I votuar nga të gjithë ata. Dhe nga tri shtyllat e pushtetit që duhet të kufizojnë njëra tjetrën, në mendjen tonë krijojmë vetëm një shtyllë që nuk e kufizon askush. Sigurisht që këto janë vetëm perceptime të gabuara që mund t’I kemi në mendjen tonë, por ja që mendja jonë përcakton realitetin, sepse jemi ne që I durojmë apo nuk I durojmë ndërhyrjet e paligjshme, apo jemi ne që durojmë dikë që ta ulë kokën para dikujt, përderisa ne e kemi vënë në atë vend që ta zbatoj ligjin, dhe atë kundrejt të gjithëve. Këto keqkuptime edhe mund të shmangeshin sikur ne të kishim në mendje shtetin ligjor.
Apo të themi që ju doni të qëndisni një fjalim duke filluar me, shteti ynë është shtet demokratik.Atëherë vazhdimi, edhe logjik, do të ishte, respekton të drejtat e njeriut, lirinë e të shprehurit, të drejtën për protesta, e të tjera fjalë për hava, ndërsa po ta filloni fjalimin me, shteti ynë është shtet ligjor, vazhdimi edhe logjik do të ishte, nuk toleron shkeljen e ligjeve,se të gjithë, në mos vullnetarisht do të detyrohen forcërisht të sillen në pajtim me ligjin e me kushtetutën që ne bashkarisht e kemi nxjerrë e të tjera gjëra kuptimplota, që do të ngërthenin edhe gjërat që u thanë tek fjalimi me demokraci. Pra është dallim I madh në qasje.
Sidoqoftë këto janë vetëm terma që nuk duhet të ndikojnë në punën e shtetit por që mund të ndikojnë në mendjet e njerëzve që zgjedhin pushtetarët, ku infiltrohen njerëz të pandershëm, apo bëhen të tillë duke shfrytëzuar durimin e njerëzve, durim që këta e arrijnë edhe duke keqpërdorur termat e caktuara. Ndikojnë në mbjelljen e një mendësie të gabuar, një mendësi ku zgjedhësit të jenë të prirur t’I gjykojnë pushtetarët nga fjalët e jo nga veprat.
Dhe për një shtet që nuk ka ndonjë traditë të gjatë, apo ku ka pasur kalime të shpeshta nga një sistem tek tjetri , do të ishte më I dobishëm përdorimi I fjalës shtet ligjor sesa I fjalës demokraci. Do të ishte më e dobishme që udhëheqësve t’u thuhet, demokracia u arrit, tani punoni për shtetin ligjor, dhe këtë mbani në gojë e në mendje, e jo demokracinë.
Tekefundit ne duhet të jetojmë çdo ditë me shtetin ligjor e jo me demokracinë.