Ndikimi i diskriminimit gjinor tek femijet.

[AJSBERG]

Mentaliteti duhet te shkoje deri aty sa te eliminohet diskriminimi gjinor, te lejohen role dhe statuse te barabarta si per grate dhe burrat, te mos shikohen me natyrshmeri inferioriteti i pozicionit te gruas ne familje. Keshtu do te eliminohet edhe dhuna. Cdo veprim sulmues ndaj grave i ka rrenjet ne bindjen se ajo nuk eshte e barabarte me burrin. Vetem me pas kalohet ne dhune fizike. Mungesa e diskriminimit do te thote paqe dhe qetesi ne familje. Nese do te respektohen te drejtat dhe vlerat reale te femrave nuk ka asnje arsye pse burri te dhunoje gruan, pasi dhuna behet vetem se mashkulli ndihet i kercenuar nga lirite dhe te drejtat e femrave, duke tentuar me dhune qe ta mbaje ate te varur dhe tja heqi keto te drejta.

Standardet ligjore ndërkombëtare ndalojnë qartë dhunën në familje, si dhunim i të drejtave njerëzore kryesore dhe lirive themelore, të mëposhtme, të garantuara nga Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut për të gjithë individët:

-E drejta për barazi (neni 1).

-Liria nga diskriminimi (neni 2).

-E drejta e jetës, lirisë dhe sigurisë personale (neni 3).

-Liria nga tortura dhe trajtimet mizore, jonjerëzore ose poshtëruese (neni 5).

-E drejta e njohjes si një person para ligjit (neni 6).

-E drejta për barazi përpara ligjit (neni 7).

-E drejta për mjete juridike nga gjykata kompetente (neni 8).

-E drejta për barazi në familje (neni 16).

-E drejta për standard më të lartë të arritshëm, për shëndetin fizik dhe mendor (neni 25).

Dhe fajtori kryesor per mosrespektimin e ketyre te drejtave eshte vete shteti. Ai i ben nje ndarje ne publike dhe private te problemeve qe trajton. Nese nje grua sulmohet ne rruge atehere ajo gezon akses te akuzoje dhunuesin, por nese ajo rrihet ne shtepi atehere shteti nuk nderhyn sepse respekton te drejten e privatesise se burrit. Mirepo njohurive per pasojat e dhunes familjare nje tolerim i tille mund te krijoje neser dhunues te rinj qe sulmojne edhe rruges. Pra ne kete menyre dhuna duke qene brenda ne familje me e pranishme se kudo ajo behet burim i te gjitha formave te dhunes ne te gjitha vendet edhe ne publik. Mosveprimi i shtetit sigurisht eshte faj njelloj si i atyre qe dhunojne. Nese shteti vepron kunder diskriminimit dhuna nuk do te jete e pranishme me ne familje.

[AJSBERG]

Ne Shqiperi te vetmet institucione te cilat bejne dicka per dhunen ne familje jane qendrat e keshillimit si qendra Medica ne Tirane, qendra e keshillimit Elbasan, organizata une gruaja ne Pogradec, qendra e keshillimit durres, etj. Ne Shqiperi dhuna eshte akoma me e theksuar sepse mentaliteti eshte me paragjykues dhe shume diskriminues ndaj femrave, dhe varferia ka bere qe shume gra te mbeten te varura nga burrat e tyre ekonomikisht. Qendra te ndryshme kane dhene informacione dhe te dhena per perhapjen e ketij fenomeni.
Nga studimet ekzistuese mund të renditim disa të dhëna që dëshmojnë se dhuna në familje është mjaft evidente në Shqipëri.

Në studimin e realizuar në vitin 1996, në 11 rrethe të vendit, nga shoqata Refleksione, janë plotësuar 1035 pyetësorë, nga të cilët 849 nga femra dhe 184 nga meshkuj. 40 për qind e grave të vëzhguara dëshmuan se mbi to ushtrohej rregullisht dhunë fizike, 64 për qind dëshmuan se i ishin nënshtruar dhunës fizike dhe psikologjike73.

Sipas të dhënave nga qendrat e këshillimit për gra dhe vajza, në Tiranë, Shkodër, Berat dhe Pogradec, gjatë viteve 2000 – 2001, këto qendra kanë marrë gjithsej 4670 telefonata nga gra dhe vajza në të gjithë vendin dhe janë këshilluar ballë për ballë me rreth 1086 prej tyre për probleme të dhunës me bazë gjinore . Në rreth 60 për qind të rasteve abuzuesi ka qenë bashkëshorti ose partneri74.


Gjatë viteve 1998-2003, Strehëza për Gratë dhe Vajzat e Dhunuara u ka ofruar shërbim rreth 160 grave, vajzave dhe 220 fëmijëve75. Rastet e trajtuara në këtë Strehëz dëshmojnë për një dhunë të skajshme fizike, seksuale, emocionale apo ekonomike ndaj grave dhe vajzave, e ushtruar kryesisht nga bashkëshorti, partneri, babai apo vëllai, si dhe nga persona të tjerë të familjes.


Në raportin përfundimtar për “Studimin rreth shëndetit riprodhues, Shqipëria 2002”, ku janë analizuar përgjigjet e 5697 grave dhe të 1740 burrave, rezulton se 30.4 për qind e grave të anketuara kanë përjetuar gjatë jetës dhunë të ushtruar nga partneri i tyre në formën e dhunës verbale, 8.2 për qind dhunë fizike dhe 2.9 për qind abuzim seksual 76.


Në një anketim me kampionë, të realizuar në Tiranë me gratë e martuara të moshave 25-65 vjeç, në periudhën korrik- tetor 2003, rezulton se më shumë se një e treta (37%, 384/1039) e grave të intervistuara kishin përjetuar të paktën një rast dhune nga bashkëshorti gjatë vitit të mëparshëm. 267 (26%) prej tyre kishin përjetuar tri apo më shumë raste dhune, 655 (63%) pohuan se nuk kishin përjetuar asnjë rast dhune, 45 (4%) dy raste; 97 (9%) tri raste: 104 (10%) pesë deri nëntë raste, 27 (3%) dhjetë apo më shumë raste dhune77.


Nga një testim përmes pyetësorëve të realizuar në vitin 2004 me një kampion prej 400 gra dhe vajza të moshave 18-65 vjeç, banuese në zonat periferike të Tiranës, si Kombinat, Laprakë e Kamzë, Tiranë e Re etj., rezultoi se 50 për qind e të intervistuarave (pasi pjesa tjetër rezervohej për t’u përgjigjur) kanë qenë viktima të kërcënimit apo të abuzimit fizik në familje78.


Në studimin eksplorues “Dhuna ndaj grave në Shqipëri” (2003), në të cilin janë intervistuar 55 gra (kampionët janë zgjedhur me synim identifikimin e grave-viktima të dhunës në familje me prejardhje shoqërore të ndryshme si dhe me karakteristika të ndryshme demografike) një e treta e këtyre grave të dhunuara kanë pohuar se kanë frikë për jetën e tyre79.


Të dhëna të tjera dalin edhe nga monitorimi i vendimeve gjyqësore për vitet 2001-2002 në rrethet Tiranë, Shkodër dhe Vlorë ku rezulton se nga 1890 vendime, vetëm 128 vendime të çështjeve civile dhe 149 vendime të çështjeve penale kanë pasur të përfshirë komponentin e dhunës. Pra, 17,10 për qind e tyre kanë qenë të lidhura me dhunën në familje. Të bie në sy fakti që 92.10 për qind e personave të pandehur që ushtrojnë dhunë, janë meshkuj dhe vetëm 7.90 për qind femra80. Nga tërësia e këtyre vendimeve gjyqësore rezulton, gjithashtu, se të dëmtuarat nga dhuna në familje në masën mbi 90 për qind janë femra81.


Fakti që dhuna në familja është një problem shumë i madh në Shqipëri, tërthorazi pohohet edhe nga numri i grave që kanë kryer krime ndaj bashkëshortit. Përballë dhunës së vazhdueshme të ushtruar nga bashkëshortët e tyre, ato nuk janë përmbajtur dhe i kanë vrarë ata, edhe pse krimi është i pajustifikueshëm. Në botimin “Monitorimi i shtypit mbi dhunën në familje, 2001-2002”, autoret paraqesin një shifër prej 90 për qind të grave të cilat vuajnë dënimin në burgun 313 në Tiranë për arsye se kanë vrarë bashkëshortët e tyre, pasi për vite me radhë kanë qenë pre e dhunës fizike dhe seksuale82.

Kjo e dhënë vërtetohet edhe nga studimi i kryer nga shoqata Përthyerja. Nga të dhënat e këtij studimi rezulton se shumë nga këto gra e vajza nuk kanë qenë dënuar më parë dhe se krimet e kryera, në shumicën e rasteve, kanë ardhur nga dhuna. 70 për qind e tyre kanë përjetuar dhunë fizike dhe 30 për qind abuzim seksual.83


Në një studim të realizuar nga Forumi i Pavarur i Gruas Shqiptare në vitin 2004, në 9 rrethe të Shqipërisë u plotësuan 1895 pyetësorë dhe 85.17 për qind e të anketuarve kanë pohuar ekzistencën e dhunës në familje 84.

Janë realizuar studime në bazë intervistash edhe në rrethe të veçanta, p.sh., në Shkodër, në vitin 2002, dhe ka rezultuar se 94.8 për qind e të intervistuarve kanë pohuar se gratë dhunohen në familje, vetëm 4.4 për qind e kanë mohuar një gjë të tillë 85.

Në një vlerësim të dukurisë së dhunës, të kryer nga Qendra e Këshillimit për Gra dhe Vajza në Durrës, në vitin 2003, rezulton se 83.6 për qind e kanë pranuar ekzistencën e dhunës në familje në qytetin/komunën ku banojnë: 27.9 për qind dhunën fizike, 39.7 për qind dhunën psikologjike dhe 10.6 për qind dhunën seksuale86.

Të gjitha këto shifra flasin qartë për përmasat e shtrirjes së dhunës në familje në Shqipëri. Po kështu, të dhënat tregojnë se kjo dhunë nuk është e shtrirë vetëm në zonat rurale, por edhe në qytete, madje edhe në qytetet kryesore të Shqipërisë .

Kjo dukuri nuk kishte si të kufizohej, përderisa migrimi i brendshëm ka prekur të gjithë vendin. Nga përzierja e popullsisë, problemet socialekonomike dhe përplasja e nënkulturave të ndryshme i nxorën më me forcë në sipërfaqe problemet e dhunës. Kjo dukuri lypset të bëhet objekt studimesh për të njohur jo vetëm gjendjen dhe shkallën reale të dhunës në familje, por dhe për të përcaktuar më drejt rrugët dhe mjetet e nevojshme për kufizimin e saj.

[AJSBERG]

6. Pasojat e dhunes brenda familjes ne edukimin e femijeve.

Ai abuzonte edhe me femijet. Mua nuk me behej vone ne me donte apo jo. E vetmja gje qe doja prej tij ishte qe te pakten te donte femijet e vete. Ai nuk e donte djalin tone te madh sepse njerezit thonin se ai me ngjante mua. Femijet duhet te gezohen dhe jo te kene frike kur vjen babai ne shtepi. Femijet e mi e kishin frike te jatin. Kur vinte ai ne shtepi ata rrinin urte. Nje dite, kur im shoq po me rrihte, djali im i madh rrembeu thiken dhe donte ta vriste, por une munda qe ta ndaloj ate ne kohe. Im bir me thoshte shpesh, me mire te vdes.
( Rudina 36 vec nga Berati, e divorcuar, nene e tre femijeve, e papune).
Nese nje femije do ta urreje te jatin vetem sepse rri gjithmone turi varur, imagjino se c neveri do te ndjeje ai per nje baba qe gjithe kohes i bertet mamase se tyre dhe vete atyre. Por ndikimi i dhunes nuk eshte vetem urrejtje apo neveri. Nje femije qe behet deshmitare i i goditjeve te nenes , te sjelljeve komplet te papergjegjshme te babait te tyre, perjetojne ngjarjr qe nuk mund te perballohen nga mosha e tyre. Prandaj shkaktojne trauma jo vetem tek gruaja qe rrahin apo i bertasin, por edhe tek femijet te cilet jane te pafuqishem per te gjykuar apo ndaluar veprimet e te jatit. Dhuna mizore shpesh drejtohet edhe drejt femijes i cili tromakset nga rripi i babait dhe i jep nje efekt te tille tmerri, sa edhe kur eshte ne gjume shqetesohet, dridhet nga ankthi dhe urinon. Po keto babai itij as nuk di ti vleresoje se cpasoja mund ti japin personalitetit te femijes e as nuk can koke fare. E si mund te besoje tek bota femija i gjore kur as tek babai qe eshte femije i afert nuk ka besim. Nese babai nuk i shfaq as shenjen me te vogel te miredashjes te mirekuptimit si mund ta si mund te kete miredashje tek te tjeret qe nuk i ka asgje. Keshtu femija rritet i terhequr nga shoqeria ne dem te tij. duke shfaqur agresivitet ne shoqeri dhe nje mungese kompetence sociale. Te vetmet qe e vene re me shqetesim kete jane nenat e tyre. Ato mundohen ti konpensojne keto efekte negative duke u munduar ti konpensojne sjelljet e femijeve te tyre. Mundohen te mos shfaqin dhimbjen e tyre per te mos shkaktuar pasoja tek femijet. Ato perpiqen te kene me shume vetekontroll ne marredhenie me femijet. Pavarsisht se goditjet dhe ofendimet ja bejne shume te veshtire kete. Ato e dine se pa kete vetkontroll qe i shoqi ia sulmon dhe ia dobeson pak nga pak, nuk do te bejne sic duhet rolin e tyre prinderor. Mundohen te mos qajne kur i shoqi irreh, vetem qe femijet mos ti degjoje dhe te merziten.
Ne nje shtepi ku ka dhune ndaj gruas ka edhe abuzim ndaj femijes. Femijet jane gjithmone te frikesuar apo ne gjendje bezdie te padurueshme kur babai eshte ne shtepi. Ditet kur babai eshteme i qete dhe nuk e hap gojen, i duken si te bekuara nga zoti. Megjithate shume femije priren te imitojne babane e tyre me vone. Ata mund te behen viktima te dhunes ose dhunues. Nese te tjeret nuk i japin ate qe duan, atehere ata kembengulin me force dhe bertasin sic ka bere babai i tyre. Behen shume kokeforte ne familje dhe me shoket. Priren te jene ngacmues te bashkemoshatareve. Jane shume te pabindur si ne shtepi edhe ne shkolle. Rezultatet ne shkolle jane shume te dobta, sepse dhuna qe shohin ne shtepi i dobeson shpirterisht dhe i trishton, i con ne plogeshti shirterore, apati. Keta femije nuk pelqejne te luajne, nuk duan levizjen, nuk duan te rrine me shoket, te shoqerohen me ta. Pelqejne te rrijne ne shtepi dhe te mos dalin vec ne raste te rralla. Duken gjithnje te ndryshem nga femijet e tjere dhe kete femija e kupton edhe vete duke bere keshtu qe ai te kete nje paradigme te demshme per veteveten. Ata kane gjithmone ndjesine se dicka e keqe do tu ndodhe dhe ky ankth i torturon vazhdimisht sidomos kur jane ne prani te bbait te tyre. Shpesh ata jane te merzitur dhe kalojne caste depresioni per cdo gje te vogel qe u ndodh. Gjate gjithe kohes nuk kane deshire te flasin, i sheh gjithmone te heshtur. Ata ndjehen fajtore dhe te turperuar nga dhuna qe ushtrohet mbi ta. Kjo i shton problemet e tyre emocionale dhe te sjelljes. Fillojne te shfaqin sjellje te tilla si genjeshtra, zenka, ngacmime etj. Vetevleresimi dhe humori bien vazhdimisht.
Pervec ketyre femijet qe behen deshmitare te dhunes ne familje shfaqin edhe probleme psikosomatike si dhimbja e kokes, e barkut, probleme me gjumin etj. shume nga keta behen persona pa respekt per dinjitetin e te tjereve. Ata rebelohen vazhdimisht, edhe kunder babait per te mbrojtur nenen e tyre. Nje nene 43 vjecare me tre femije thote: "Femijet e mi jane zene shpesh me te jatin. Me thene te verteten ata e kane ndaluar ate ne shumicen e rasteve duke u perpjekur te me ndihmojne". Egziston rreziku qe femijet qe jane deshmitare te dhunes ne familje si nje mjet per zgjidhjen e konflikteve, te behen edhe vete te dhunshem si ne shembullin e meposhtem: " Per femijet eshte shume e veshtire qe ti shohin prinderit e tyre duke u zene. Per femijet e mi ishte shume veshtire te me shikonin ne te tilla kushte per shkak te babait te tyre. Ata e urreni ate kur shikonin fytyren time me gjak. Djali im donte ta rrihte te atin per te me mbrojtur. Une futesha ne mes te tyre. Une ndjehesha keq qe im bir donte te godiste te atin, edhe pse ai me kishte abuzuar ne menyre te tmerrshme".
Nje ndikim tjeter shume negativ i dhunes ne familje eshte shthurja e femijeve kur rriten. Shume femije behen pre e alkolit dhe droges duke shfaqur varesi te forta ndaj tyre. Me kete rritet ndjenja e tyre e padobishmerise dhe e pamjaftueshmerise duke e bere nje qenie rebele, te depresionuar dhe me vetevleresim zero.

[AJSBERG]

Njerezit pyesin me cudi: Pse k kaq femije te dhunshem rugeve te Shqiperise? Pse ka kaq femije qe nuk duan as te shohin me sy deren e shkolles, por rrine gjithe diten verdalle duke pire cigare dhe droge? Sepse familja eshte e dhunshme, sepse me te medhenjte dhunojne. Ja pse rrite numri i ketyre. Femijet nuk lindin te dhunshem, por ata behen te tille. Ky fakt eshte plotesisht i vertete. Nese cdo sjellje tjeter qe verehet tek femijet eshte marre nga me te rriturit atehere edhe dhuna nga ata eshte mesuar. Si shpjegohen simpatite apo antipatite qe nje individ ka per nje sjellje te caktuar? Mos e ka gje te lindur personi antipatine per vjedhjen? Jo, por e meson nga shoqeria se eshte dicka e keqe. Keshtu femija kopjon tamam si majmuni simpatine apo antipatine ndaj dhunes. Pra eshte vete dhuna shkak i nje personaliteti agresiv. Konfliktet jane te pranishme ne cdo vend apo familje. Eshte naivitet te thuash se duhet ti shmangesh konflikteve apo te besh qe ato te mos lindin. Ato do te ndodhin ne cdo kohe apo vend dhe nuk mund ti shmangesh. E vetmja gje qe mund te beje njeriu eshte ti zgjidhe ato. Dhe ti zgjidhe me menyra pozitive pa u perqendruar jashte rrethit te tij te ndikimit ku nuk mund te ndryshoje apo te beje asgje. Mirepo njerezit cfare bejne? Mundohen ti zgjdhin konfliktet familjare me dhune, agresivitet ne sy te femijeve. Jane po keta femije, pak me fytyre me te zhvilluar tashme se ca kohe ka kaluar, qe po planifikojne te vjedhin nje shtepi, po sulmojne kot nje person, po perdhunojne nje vajze, po vrasin nje njeri kot. E cfare po i kushtojne ti bejne te gjitha keto? Nuk eshte problem as burgu as vdekja per keta, se jeten kot e kot po e kalojne, jane asgje, i eshte merzitur jeta. Prandaj pervec denimeve me burg e te tjera, shoqeria jone duhet te perqendrohet me shume ne eliminimin e dhunes ne familje per te miren e tyre dhe te gjithe shoqerise.
Studimet psikologjike tregojne se femijet e keqtrajtuar nga prinderit e tyre behen me vone prinder keqtrajtues per femijet e tyre. Femijet qe braktisin shtepine, qe futen ne banda kriminale, kane mosmarreveshje me familjen e tyre. Keto mosmarreveshje rrisin gjithmone friken e tyre. Ata nuk dine me se c eshte e drejte dhe c eshte e gabuar. Kjo pasiguri i torturon gjithmone e me shume. Keto krijojne turbullime tek femija, sepse ai beson se prinerit nuk mund ta mbrojne ate. Prandaj ata kerkojne mbrojtje tek grupet e bashkemoshatareve dhe jo me tek prinderit e tyre.
Disa cilesi qe femija i merr dhe qe i mban prezente gjate gjithe jetes, ose te pakten per nje kohe te gjate jane: Frika pasiguria, ngadalesimi i mendjes se lire etj. Keto i merr cdo femije qe jeton ne nje familje te dhunshme.
Eshte e vertete se prinderit kane shume preokupime dhe nuk kane menduar apo nuk dine te vleresojne menyren e komunikimit te tyre te cilen e transmetojne edhe tek femijet. Por ka shume menyra per ti ndergjegjesuar ata. Nje pjese nga shoqeria jone mund te ndikoje mbi pjesen tjeter duke e transformuar ate ne nje shoqeri qe di et sillet ne menyre korrekte. Kjo pjese mund tia dale edhe pse eshte shue e paket ne numer. Bile keta jane te vetmit qe mund te ndryshojne gjithcka. Shume filma ose emisione televizive sot jane thjesht nje histori e bukur dhe emocionuese. Por shume mire keto mund te kthehen ne edukative pa e humbur pjesen e tyre terheqese. Keshtu do te mund te informojne mendjen dhe te argetojne. Duhet te mesojne se truri i femijeve thith cdo gje qe u serviret. Femijet sic mesojne cdo dite dicka te re, ashtu edhe bejne shume gabime. Por nese pas cdo gabimi qe femija ben prindi perdor dhunen fizike apo psiqike, atehere truri i femijes do te rregjistroje se pas cdo gabimi duhet perdorur dhune. Keshtu edhe kur te rritet nese ndonje shok, i aferm apo koleg do te krijoje kunershti apo mospajtime me te, ai do te perdore dhunen. Por nese prindi femijes se tij pas cdo gabimi i shpjegon si ndodhi dhe perse nuk duhet te perseritet me, atehere dhe femija do te mesoje komunikimin e lire dhe te pergjegjshem dhe kur te rritet nuk do ti ndreqe me mospajtimet e tij me xheste te dhunshme si qente.
Prinderit si krijues te brezit te ardhshem kane edhe pergjegjesine kryesore ti japin femijeve formim te rregullt dhe te mos krijojne personalitete agresive dhe boshe, te padobishem dhe te demshem per veten e tyre dhe per shoqerine.

[drague]

Diskriminim gjinor????

ja ke fut kot.

[mia@]

I lexova shkrimet e tua Ajzberg.
Ne to flitet per dhunen ne familje, ku mashkulli pa te drejte merr ligjin ne dore me preteksin se eshte mashkull dhe mund te beje c'te doje ndaj gruas dhe femijeve.
Persa i perket temes besoj se ne Shqiperi ka patur, dhe akoma ka diskriminim gjinor. Nga ana ligjore mashkulli dhe femra gezojne te drejta te barabarta, por nuk jane pare si te tille nga shoqeria Shqiptare. Mashkulli ka qene me i vleresuari. Kur lindte djale, gezim i madh ne famijle, se presupozonte vazhdimesine e saj; kur lindte vajze kishte baballare qe su vinte mire.
Shume zakone ku u jepet perparesi djalit. Kete sepse eshte djale. Mos e bej perte qare se eshte djale. Plotesoja deshiren se eshte djale. Pse? Kaq delikat eshte mashkulli ne te vertet?!
Femra gjithmone ka qene e gjykuar ne krahasim me mashkullin. Nje femer e ndare nga burri eshte pare si e pamoralshme, ndersa burrit nuk i cenohej asgje. Fatmiresisht situata po ndryshon, femra po fiton me shume te drejta, ose ato te drejta qe nuk i jane njohur edhe pse i ''gezonte'' teorikisht.

[AJSBERG]

I lexova shkrimet e tua Ajzberg.
Ne to flitet per dhunen ne familje, ku mashkulli pa te drejte merr ligjin ne dore me preteksin se eshte mashkull dhe mund te beje c'te doje ndaj gruas dhe femijeve.
Persa i perket temes besoj se ne Shqiperi ka patur, dhe akoma ka diskriminim gjinor. Nga ana ligjore mashkulli dhe femra gezojne te drejta te barabarta, por nuk jane pare si te tille nga shoqeria Shqiptare. Mashkulli ka qene me i vleresuari. Kur lindte djale, gezim i madh ne famijle, se presupozonte vazhdimesine e saj; kur lindte vajze kishte baballare qe su vinte mire.
Shume zakone ku u jepet perparesi djalit. Kete sepse eshte djale. Mos e bej perte qare se eshte djale. Plotesoja deshiren se eshte djale. Pse? Kaq delikat eshte mashkulli ne te vertet?!
Femra gjithmone ka qene e gjykuar ne krahasim me mashkullin. Nje femer e ndare nga burri eshte pare si e pamoralshme, ndersa burrit nuk i cenohej asgje. Fatmiresisht situata po ndryshon, femra po fiton me shume te drejta, ose ato te drejta qe nuk i jane njohur edhe pse i ''gezonte'' teorikisht.

Pershendetje dea_07,

vemendja jote per temen per mua eshte kompliment. Faleminderit.
Eshte e vertete se shume gjera po rregullohen. Dhe shume shpejt do te vije dita kur edhe femrave do tu krijohen mundesi te zene vendin e tyre ne parlament, vende qeverisese dhe pune njelloj si burrave. Kur te vije ajo kohe varferia shqiptare dhe pasiguria do te marre fund.

[AJSBERG]

7. Pabarazia gjinore brenda familjes i kushton edukimit te mbare shoqerise.

Prej shume kohesh marredheniet qe i krijojme ne familje i kemi te fshehura nga pjesa tjeter e botes. Bota nuk ka pse te dije se cfare raportesh krijohen brenda shtepise. Ne kete menyre edhe dhuna qe ushtrohet atje eshte pare dhe shihet si ceshtje private dhe si pune qe te tjeret nuk kane pse te fusin hundet. Me kete pikepamje njerezit nuk duan te njohin shtetin si autoritet per te nderhyre ne marredheniet familjare. Nje rast nga shume te tille ishte ai i nje burri 54 vjecar i cili abuzonte me bashkeshorten e tij sistematikisht. Gruaja e denoncoi ate ne polici dhe ndaj tij u moren masa. Atij iu ndalua te takonte bashkeshorten, ti afrohej baneses ku ajo rrinte prej nje distance te caktuar. Por ai mbasi beri te penduarin dhe dha fjalen qe do te respektonte masat e marra, del nga vendi i paraburgimit dhe shkon drejt e tek banesa e gruas dhe e rreh duke i shkaktuar plage te renda me rrezik per jeten. Ky veprim eshte shprehje e revoltimit qe burrat kane per nderhyrjen e shtetit ne marredhenien me gruan e tyre. Sidomos kur gruaja pranon qe te tjeret te nderhyjne, atehere revoltimi eshte me i madh dhe drejtohet drejt saj. Burrat e konsiderojne gruan si prone te tyren dhe nderkohe qe shteti nuk u lejon qe pronen e tyre ta perdorin si te duan, atehere ata mendojne se po u behet padrejtesi. Ata nuk mendojne se gjithe shoqeria vuan pasojat e veprimeve te tyre.
Dhuna ne familje eshte nje fenomen qe studiohet dhe ka terhequr vemendje te madhe edhe ne Shqiperi. Eksperte te kesaj ceshtje tregojne se varferia ne Shqiperi ka fytyren e femres. Ne vitet e eshte ulur varferia ne shume vende, por nr vendet ku gruaja diskriminohet dhe ka nje status me te ulet social dhe ekonomik vihet re qe varferia eshte ulur me ritme me te ngadalta. Dhe ne disa vende ku problemet gjinore jane me te theksuara varferia eshte thelluar edhe me. Por nese keto vende do te respektonin barazine gjinore dhe do te fuqizonin statusin e grave, atehere gjendja e familjeve shqiptare ne pergjithesi nuk do te ishte aq e mjerueshme. Eksperte te kesaj fushe kane kryer studime te shumta dhe kane llogaritur ne vlera te peraferta koston e pergjithshme ekonomike te dhunes ne familje ne varesi te formes, frekuences dhe intensitetit te ushtrimit te saj. Ata i kane ndare ato ne kosto direkte dhe indirekte.
Kosto direkte jane të gjitha llojet e kostos që rezultojnë në mënyrë të drejtpërdrejtë nga akti i dhunës së ushtruar. Ketu futen; kostot e shërbimeve ligjore, kostot shëndetësore direkte, kostot direkte për kontrollin e dhunuesit, kostoja e shërbimeve policore, kostoja e burgosjes së dhunuesit, kostoja e shërbimeve rehabilituese direkte, kostoja e kontratave të sigurisë private.
Kosto indirekte jane të gjitha kostot që rezultojnë në mënyrë të tërthortë nga akti i dhunës së ushtruar.Kostot indirekte më të zakonshme përfshijnë efektet afatgjata të dhunës së ushtruar, si efekte psiko-emocionale tek viktimat e dhunës. Shpeshherë, kostoja e dëmtimeve psikologjike dhe emocionale në viktimat e dhunës në familje është më e lartë në krahasim me koston direkte ekonomike.
Kostot indirekte jane; Humbja e të ardhurave dhe e kohës, humbja e investimit në kapitalin human, kosto indirekte për mbrojtjen, sigurinë, kostoja e sigurimit për jetën, kostoja e përmirësimit të ligjit, kostoja psikologjike dhe emocionale, kosto të tjera jo-monetare, humbje te produktivitetit ne pune dhe arsim te viktimave te dhunes, rritje te ndjeshme te perdorimit te sherbimeve sociale, ulje te cilesise se jetes.
Kështu, shumë studime në të gjithë botën kanë treguar se dhuna ndaj grave ndikon që atotë humbasin më shpesh vendin e punës si dhe të kenë të ardhura ekonomike më të ulëta. Kjo bën që shumë gra të dhunuara të marrin asistencë ekonomike nga shteti për të përballuar një jetesë minimale. Si rrjedhojë, përveç efekteve shëndetësore, dhuna ndaj grave mbart edhe një kosto të lartë ekonomike dhe sociale. Abuzimi fizik, seksual, apo psikologjik ndaj grave çon në humbje të mëdha të investimit në kapitalin njerëzor. Prandaj, kostoja socio-ekonomike e këtij problemi është shumë më e lartë se ajo çfarë dokumentohet sot në të gjitha vendet e botës. Gjithashtu, ka edhe kosto të tjera të lidhura me sistemin e drejtësisë si dhe me institucione të tjera, si: Shpenzimet e lidhura me proceset gjyqësore ndaj abuzuesve, kostoja e organizatave të mirëqenies sociale për investigimin e rasteve të abuzimit ndaj fëmijëve, kostoja e lidhur me shërbimet rehabilituese, kostoja e lidhur me sistemin e arsimimit për fëmijët, kostoja e sektorit të punësimit si rezultat i uljes apo i humbjes së përhershme të aftësisë për punë të fëmijëve të abuzuar.
Sic u pa prej ketyre kostove shume shpenzime jane edhe te shtetit, pra te gjithe shoqerise dhe jo vetem te individit te abuzuar.Në shkallë botërore është raportuar se kostoja totale e akteve të dhunës në tërësi përbën rreth 5% të GNP-së së vendeve të zhvilluara, dhe rreth 14% të GNP-së së vendeve në zhvillim. Vendet do te ishin me te zhvilluara ekonomikisht pa dhune ne familje, por do te kishte edhe shtetas me fisnike dhe jeta do te ishte me e qete dhe cilesore. Nuk do te rritej numri i krimineleve qe deri tani prinderit i kane bere ata qe jane me duart e tyre per shkak te injorances apo moskujdesit. Familja eshte qelize e shoqerise dhe nese ajo helmohet, shoqeria ndalon se egzistuari dhe behet thjesht nje anarki me hiena me buzet te lyera me gjak. Sigurisht eshte shume e lehte ti vihen zinxhiret ketyre hienave kur pushojne pas ndonje sulmi te bere, por ajo qe duhet bere eshte zvogelimi i numrit te ketyre ne dobi te shumeanshme per gjithe njerezimin.

[AJSBERG]

Gjithashtu duhet ulur diskriminimi, dallimet gjinore ne menyre qe grate te kene pjesen e tyre ne kete bote dhe te ndjejne rezultatet qe munden te arrijne me aftesite e tyre. Ja si shprehet nje grua e cila i ka shpetuar papunesise ku mendimi patiarkal donte ta mbante:
Ndihem mirë, se jam e dobishme për familjen time…
Në fshatin ku unë jetoj, ekonomia bujqësore nuk na lejon të kursejmë para. Të
vetmet pagesa në lekë që merrja para se të filloja punë si administratore e kopshtit
të fëmijëve, ishte pensioni i pleqërisë dhe ndihma ekonomike, të cilat mbulonin pak
nevojat që kishim. Shpërblimi modest prej 10,000 lek në muaj si administratore e
kopshtit të fëmijëve nuk është kushedi se çfarë, krahasuar me mundin dhe kohën
që unë i kushtoj çdo ditë këtij kopshti si edhe me faktin që ky kopsht është i
vendosur në ambientet e shtëpisë time. Megjithatë, paga që marr më ndihmon të
mbuloj nevoja të paplotësuara dhe familja ime jeton më mirë. Unë ndihem mirë,
sepse po kontribuoj në mirëqenien e fëmijëve të mi. Edhe marrëdhëniet me tim
shoq kanë ndryshuar pozitivisht. Jam shumë më e pavarur se më parë për të
vendosur mbi blerjet në familje.
Një nënë e varfër nga zona fshatare e Dibrës.
Burimi: UNICEF, Vlerësim afatmesëm i Projektit të fëmijërisë së hershme në zonat verilindore të
Shqipërisë, 2004.

[AJSBERG]

5. Ndikimi negativ i diskriminimit gjinor tek femijet.

Diskriminimi gjinor nuk sulmon vetem grate te cilat jane viktima te drejteperdrejta, por edhe femijet. Ne vendin tone ka egzostuar zakoni qe kur lindte nje vajze prinderit hidheroheshin, sepse djali per ta perfaqesonte trashegimine e tyre. Djalin ata e prisnin me gezim dhe festime. Vajzen me hidherim. Te tjeret e ngushellojne me shprehjen: " Me nje djale heres tjeter". Nena e cila eshte diskriminuar vazhdimisht nga burri i saj kurre nuk ka protestuar ndaj kesaj gjeje. Me kete ajo i jep mesazhin vajzes se saj se burrat duhen duruar. Kurse djemte marrin mesazhin se kane te drejte te ushtrojne superioritet dhe pushtet vetem sepse jane meshkuj. Pra femijet do te rriten me keto ide ne koke dhe vajzat me shume mundesi do te behen viktima te diskriminimit si nena e tyre. Kurse djemte dhunues dhe pa respekt per dinjitetin e femrave. Ata si baballaret e tyre do te diskriminojne femrat dhe gruan e tyre. Do te duan qe gruaja e tyre te jete e virgjer kur te martohen, perndryshe nuk e pranojne. Te jete e bindur, e nenshtruar, te linde vetem djeme, te beje vetem punet e shtepise dhe jo pune publike. Jane po keta burra qe jashte mureve te shtepise do te duan te kene sa me shume te dashura pervec gruas. Keshtu per femrat krijohet nje paradoks. Edhe duhet te rrine me nje burre vetem per qejf, edhe duhet te diskriminohet nga keta, te cilet shfryjne gjate gjithe kohes per pabesine dhe imoralitetin e femrave te sotshme.
Femijet do te jene gjithmone viktima ne familjet ku gruaja diskriminohet, sepse kjo familje me shume mundesi do te jete me e varfer per shkak se mamase nuk i lejohet te beje pune te tjera pervec atyre te kuzhines. Keshtu varferia do te beje qe femijet te rriten pa mbeshtetjen e duhur, pa arsimin e duhur dhe do te jene te ushqyer keq.