Si duhet ta komentojmë Kur'anin?

[abdurrahman_tir]

nga shejh Muhamed Nasir-ud-Din el-Albani
marrë nga "Kejfe Jexhibu Alejna en-Nufessir el-Kur'an", faqe 35-40

Pyetje:
Si duhet ta komentojmë Kur'anin?

Përgjigje:
Allahu, i bekuari dhe i lartësuari, e zbriti Kur'anin në zemrën e të dërguarit të Tij, Muhamedit, me qëllim që të nxjerrë njerëzimin nga errësirat e mosbesimit dhe injorancës në dritën Islame. Allahu thotë:"Elif, Lam, Ra. Ky është libër që ta shpallëm ty [O Muhamed] më qëllim që të udhëheqësh njerëzimin nga errësira drejt dritës, me lejen e zotit të tyre, drejt shtegut të të Gjithpushtetshmit, më të denjit për lavdërim". [Ibrahim, 1]

Dhe Ai e vendosi të dërguarin e Tij [salallahu alejhi ue selam] për të sqaruar, komentuar dhe shpjeguar atë çfarë gjindet në Kur'an. Allahu thotë:"Ne ta shpallëm [O Muhamed] Përkujtuesin [dmth Sunetin], me qëlim që t'u shpjegosh njerëzimit atë çfarë tashmë u është shpallur atyre, kështu që ata të mendojnë". [en-Nehl, 44]

Pra, Suneti erdhi me qëllim që të shpjegojë dhe sqarojë atë që gjindet në Kur'anin Fisnik, dhe kjo [po ashtu] është shpallje e dërguar nga Allahu, siç thotë Ai:"Dhe ai [Muhamedi] nuk flet nga dëshira e tij. Kjo është vetëm shpallje që po i shpallet atij". [en-Nexhm, 3-4]

Për më shumë, pejgamberi [salallahu alejhi ue slam] ka thënë:"Me të vërtetë më është dhënë Kur'ani dhe diçka e ngjashme me të krahas tij. Është e pashmangshme se do të vijë një kohë kur njeriu që ka ngrënë derisa është ngopur do të mbështetet në divanin e tij dhe do të thotë:'Përmbajuni Kur'anit. Çfarëdoqoftë që gjeni aty që është hallall [e ligjshme], konsiderojeni hallall; çfarëdoqoftë që gjeni në të që është haram [e paligjshme], konsiderojeni haram!' Kurse, çfarëdoqoftë që i dërguari i Allahut ka bërë të paligjshme, kjo është mu sikur ajo që Allahu e ka bërë të paligjshme".

Pra burimi i parë që duhet të përdoret për ta komentuar Kur'anin është vetë Kura'ni së bashku me Sunetin, i cili përbëhet nga thëniet, veprat dhe miratimet e heshtura të pejgamberit. Më pas, ai duhet të komentohet me anë të komentimit [tefsirit] të dijetarëve, në krye të të cilëve janë shoqëruesit e pejgamberit [salallahu alejhi ue selam]. Dhe kryesori ndër ta përsa i përket kësaj lënde [tefsirit] është Abdullah Ibn Mes'ud [radiallahu anhu]. Kjo është për shkak të disa faktorëve: njëri është se ai ishte ndër të parët që shoqëruan pejgamberin [salallahu alejhi ue selam] [dmth e ka pranuar Islamin], dhe tjetra është se ai i jepte theks të veçantë të pyeturit, të kuptuarit dhe komentimit të Kur'anit. Pas tij vjen Abdullah Ibn Abas [radiallahu anhu], për të cilin Abdullah Ibn Mes'udi ka thënë:"Ai është komentues [turxhuman] i Kur'anit".

Pas tyre vjen cilido shoqërues [sahab], komentimi i një ajeti i të cilit mund të vërtetohet – dhe në lidhje me këtë s'ka dallime në opinione mes shoqëruesve. Ne e pranojmë këtë komentim [tefsir] nga ai me pëlqim të plotë, nënshtrim dhe mbështetje. E, nëse s'mund të gjindet një tefsir i tillë [nga shoqëruesit] në lidhje me ndonjë ajet të veçantë, atëherë e marrim tefsirin nga tabi'inët, veçanërisht nga ata që kanë specializuar në studimin e tefsirit nën shoqëruesit e të dërguarit të Allahut [salallahu alejhi ue selam], siç është Se'id bin Xhubejr, Taus dhe të tjerët që janë të mirënjohur për studimin e tyre të tefsirit nën disa nga shoqëruesit, veçanërisht ibn Abasin [radiallahu anhu], siç përmendëm më herët.

Fatkeqësisht, ka disa ajete që komentohen sipas ndonjë opinioni apo medhhebi [shkollë juridike] të caktuar dhe për të cilën s'mund të gjindet asnjë shpjegim i drejtpërdrejt nga pejgamberi [salallahu alejhi ue selam]. Pra për këtë shkak, disa individë të vonë u mbështetën vetëm në aplikimin e ajeteve të tilla sipas medhhebit të tyre, me qëllim që t'i komentonin ato. Kjo është një gjë skajshmërisht e rrezikshme – kur ajetet të komentohen me qëllim që të mbështetet medhhebi dhe pikëpamja personale – kurse dijetarët i kanë komentuar këto ajete në mënyrë të ndryshme nga këta ithtarë të medhhebeve.

Ndoshta duhet të përmendim një shembull të kësaj, i cili është thënia e Allahut:"Lexoni [këndoni] atë që është e lehtë nga Kur'ani" [Muzzemil, 20]. Disa ithtarë të medhhebeve të caktuara e kanë komentuar këtë ajet se i referohet vetëm vetë këndimit, që do të thotë: Ajo që është e detyrueshme të lexohet në Kur'an në të gjitha namazet është vetëm një ajet i gjatë apo tre ajete të shkurtra. E thanë këtë përkundër hadithit të vërtetë të transmetuar nga pejgamberi [salallahu alejhi ue selam]:"S'ka namaz për atë që nuk e lexon kaptinën çelëse [Fatiha] të Librit". Në një hadith tjetër, pejgamberi [salallahu alejhi ue selam] ka thënë:"Kushdo që bën namaz në të cilin ai nuk lexon kaptinën çelëse të Librit, kjo është mangësi!, mangësi!, mangësi!, jo e plotë".

Baza e dëshmisë të treguar në këto dy hadithe hedhet poshtë nga komentimi i sipërpërmendur i ajetit që kaloi, i cili është se ky ajet i referohet leximit të Kur'ani në përgjithësi. Dhe sipas tyre, s'ështe e lejueshme të komentohet Kur'ani vetëm se me Sunet që është ardhë ne formën mutauatir1 – domethënë se s'është e lejueshme të komentohet hadithi muteuatir vetëm se me hadith muteuatir. Për këtë shkak, ata nuk pranuan dy hadithet e sipërpërmendura për shkak të mbështetjes së tyre në opinionin apo medhhebin e tyre për komentimin e këtij ajeti.

Përkundër kësaj, të gjithë dijetarët e tefsirit, të kaluarit dhe të tashmit, kanë shpjeguar domethënien e ajetit fisnik "Lexoni [këndoni] atë që është e lehtë nga Kur'ani" të jetë: Pra falni çfarë është e lehtë për ju nga namazi i natës [tehexhud]". Kjo meqë Allahu ka përmendur këtë pjesë të ajetit në lidhje me thënien e Tij [dmth ajeti i plotë]:"Vërtet, zoti yt e di se ti qëndron [në namaz gjatë natës] diçka më pak se dy të tretat e natës, apo gjysmën e natës, apo të tretën e natës, dhe po ashtu një grup nga ata që janë me ty. Allahu mat natën dhe ditën. Ai e di se ju s'jeni në gjendje të faleni tërë natën, kështu që ju ka mëshiruar. Pra, lexoni [këndoni] atë që është e lehtë nga Kur'ani". [Muzzemil, 20]

Pjesa e fundit domethënë: Pra falni çfarë t'ju vie me lehtë nga namazi i natës. Andaj, ajeti s'ka të bëjë me atë çfarë personi është i detyruar të lexojë veçanërisht gjatë namazit të natës. Madje, [në këtë ajet] Allahu lehtëson për muslimanët të falen aq sa kanë mundësi në namazin e natës. Kjo do të thotë që ata janë të detyruar të falin atë çfarë i dërguari i Allahut [salallahu alejhi ue selam] falte, gjë që është njëmbëdhjetë rekate, siç e dini.

Pra kjo është domethënia e ajetit. Kjo është formuluar në frazën e stilit Arab:"aplikimi i një pjese me të cilën synohet tërësia". Kështu, thënia e Allahut "Lexoni" do të thotë "Falni namaz". Namazi është tërësia, kurse leximi [në namaz] është pjesa. Qëllimi i kësaj frazelogjie është të sqarohet rëndësia e kësaj pjese në lidhje me këtë tërësi. Një tjetër shembull i kësaj është thënia e Allahut:"Fale namazin nga mesdita deri në errësirën e natës [Dreka, Ikindia, Akshami, Jacia] dhe po ashtu Kur'anin e Fexhr [Sabahut]". [el-Isra, 78]

Domethënia e "Kur'anin e Fexhr" është: namazi i Sabahut. Pra në këtë situatë po ashtu aplikohet pjesa, por synohet tërësia. Ky është një stil që është i mirënjohur në gjuhën Arabe.

Andaj, pasi të tregohet komentimi i këtij ajeti nga dijetarët e tefsirit, pa pasur ndonjë dallim opinionesh mes të hershmëve dhe të vonëve, s'është e lejueshme të refuzohen hadithi i parë dhe i dytë të përmendur më lart, duke pohuar se ata janë ehad dhe se s'është e lejueshme të komentohet Kur'ani me hadith ehad! Kjo meqë ajeti i sipërpërmendur qe transmetuar nga thëniet e dijetarëve, të cilët kanë njohuri mbi gjuhën e Kur'anit. Kjo së pari. Dhe së dyti, kjo sepse hadithi i pejgamberit [salallahu alejhi ue selam] nuk e kundërshton Kur'anin, por e sqaron dhe e shpjegon atë, siç shpjeguam në nisje të këtij shqyrtimi. Si mund të jetë kështu kur ky ajet s'ka lidhje me temën se çfarë është i detyruar muslimani të lexojë gjatë namazit, pa marrë parasysh se a është ai namaz i detyrueshëm apo vullnetar.

Përsa i përket dy haditheve të sipërpërmendura, është e qartë se të dyja këto kanë të bëjnë me zhvleftësimin e namazit të personit nëse ai nuk e lexon kaptinën el-Fatiha në të:"S'ka namaz për atë që nuk lexon kaptinën çelëse [Fatiha] të Librit" dhe "Kushdo që bën namaz në të cilin ai nuk lexon kaptinën çelëse të Librit, kjo është mangësi!, mangësi!, mangësi!, jo i plotë".

Kjo do të thotë që namazi është i mangët. Pra, kushdo që kryen namazin e tij kurse ai është i mangët, ai në të vërtetë s'është falur fare. Dhe namazi i tij në këtë pikë s'është i vlefshëm, siç është e qartë në hadithin e parë.
Nëse na bëhet i qartë ky ajet, ne duhet të ndihemi të sigurt me hadithin që na vjen nga pejgamberi, i cili është transmetuar në librat e Sunetit së pari, dhe me zingjirin e tyre të vërtetë të transmetimit së dyti. Dhe, ne s'duhet të dyshojmë apo të jemi të pasigurt lidhur me ta për shkak të disa qasjeve filozofike ndaj hadithit që ne sot i dëgjojmë, si:

"Ne i pranojmë hadithet ehad vetëm në çështjet e vendimarrjes, jo në çështjet që kanë të bëjnë me akiden. Kjo meqë çështjet e akides s'mund të vendosen bazuar në hadithet ehad".2

Kjo është çfarë thonë ata! Ndonëse e dimë si fakt që pejgamberi [salallahu alejhi ue selam] dërgoi Muadhin [radiallahu anhu] të therrasë njerëzit e Librit për të besuar në Teuhid, dhe ai ishte vetëm një individ.

Ky shqyrtim i shkurtër mjafton përsa i përket kësaj teme që desha ta sqarojë, e cila është emërtuar: Si duhet ta komentojmë Kur'anin Fisnik?

Allahu dërgoftë paqe dhe bekime mbi pejgamberin tonë Muhamed, mbi familjen e tij, shoqëruesit dhe ata që ndjekin ata në mirësi deri në ditën e Gjykimit. Dhe i gjithë falënderimi i takon Allahut, Zotit të tërë asaj që ekziston.

1. Haith muteuatir është rrëfimi që është transmetuar nga një grup njerëzish, i cili është aq i madh, saqë s'është e mundur të mendohet se ata komplotuan të gënjejnë lidhur me të.
2. Hadithi ehad është rrëfimi i transmetuar nga vetëm një transmetues. Kjo është e kundërta e muteuatir. marre nga www.mburoja.net

[abdurrahman_tir]

Tefsiri i Selefit
Imam Ibn Tejmije





Gjëja e parë që duhet ditur është ajo se Pejgamberi (salallahu alejhi ue selam) ua ka shpjeguar domethënien e Kur’anit shoqëruesve të tij, ashtu siç ua mësoi atyre fjalët e tij (Kur’anit). Urdhëri hyjnor: “Ti duhet t’u shpjegosh njerëzve se ç’u është shpallur atyre,” [16:44] thërret për të parën ashtu siç thërret për të fundit. Abd el-Rrahman el-Sulemi ka thënë: Kurdo që njerëzit të cilët ua mësuan atyre Kur’anin, si ‘Uthman ibn Afan (radiallahu anhu), Abdullah ibn Mes’ud (radiallahu anhu) dhe të tjerët, i mësonin dhjetë vargje të Kur’anit nga Pejgamberi (salallahu alejhi ue selam), ata nuk vazhdonin më tutje, përveç nëse e kuptonin se çfarë qëllime dhe rregulla përmbanin ato vargje. Ata thoshin: “Ne mësuam tekstin e Kur’anit dhe i studiuam qëllimet dhe urdhërat të gjitha së bashku.” Kjo e shpjegon atë për çka ata shpenzuan aq kohë të gjatë në mësimin e një kaptine (sureje). Enes (radiallahu anhu) ka thënë: “Ne e çmonim shumë lart atë i cili mësonte dy suret e Kur’anit: el-Bekare dhe Ali-Imran”. Ibn Umer (radiallahu anhu) shpenzoi disa vite, dhe sipas Malikut, tetë vite të plota, në mësimin e këtyre sureve. Në të vërtetë, Shoqëruesit (sahabët) i nënshtroheshin urdhërit të Allahut:



“Ky është një Libër i bekuar. Ne ua zbritëm juve atë që të sodisni mbi të,” [38-29] dhe



“A nuk menduan thellë ata mbi Kur’anin!” [47:24] dhe,



“A nuk medituan ata në fjalët e Allahut!”. [23:68]



Natyrisht se nuk mund të meditohet në fjalë nëse nuk e kupton domethënien e tyre. Për këtë shkak, Allahu ka thënë:



“Ne e kemi shpallur atë si një Kur’an në Arabisht, ashtu që ta kuptoni” [12:22],



dhe të përvetësohet Kur’ani do të thotë të kuptohet domethënia e tij.



Gjithkush e di se libri është për t’u kuptuar, jo vetëm për t’u lexuar. Dhe kjo vlen edhe më shumë për Kur’anin. Askush asnjëherë nuk lexon një libër mbi ndonjë temë - mjekësi, matematikë apo ndonjë tjetër - pa u munduar që ta kuptojë atë. E njëjta vlen edhe për Kur’anin, në të cilën qëndron mirëqenia dhe lumturia jonë, feja jonë dhe jeta. Kjo është ajo për çka shoqëruesit e pejgamberit (salallahu alejhi ue selam) dallonin paksa në interpretimin e Kur’anit. Pasardhësit e tyre (el-Tabi’in) në krahasim me ta dalluan edhe më shumë. Sidoqoftë, kur të krahasohen dallimet e tyre me ato të gjeneratave të mëvonshme, ato dalin si të parëndësishme. Si një rregull, sa më e mirë gjenerata, aq më i thellë është të kuptuarit e saj dhe dituria e Kur’anit, dhe pajtimi i dijetarëve të tyre është më i madh lidhur me interpretimin e tij. Në mesin e pasardhësve ka patur shumë të atillë që kanë mësuar Kur’anin me Sahabët. Për shembull, Muxhahidi e studioi tërë Kur’anin, ashtu siç thoshte edhe vetë ai, me Ibn Abasin (radiallahu anhu); e pyeti atë për secilin varg dhe i shënoi të gjitha komentet e tij. Për këtë shkak el-Theuri ka thënë: “Nëse e merrni komentin e Muxhahidit, kjo do të mjaftojë.” Kjo po ashtu shpjegon atë përse el-Shafi’i, el-Buhari dhe dijetarë të tjerë, si dhe Imam Ahmedi dhe të tjerët të cilët e kanë komentuar Kur’anin, i citojnë fjalët e Muxhahidit më shumë sesa fjalët e kujtdoqoftë tjetër. Dua që të vë theksin në atë se pasardhësit e mësuan interpretimin (tefsirin) e Kur’anit prej Sahabëve, ashtu siç ata e mësuan hadithin e pejgamberit (salallahu alejhi ue selam) prej tyre. Kjo nuk do të thotë se me këtë mohohet se ata e ushtruan mendjen e tyre në vargje të ndryshme dhe shprehen mendimet e tyre, ashtu siç vepruan në lidhje me hadithe të ndryshme të pejgamberit (salallahu alejhi ue selam).

[abdurrahman_tir]

Si duhet ta komentojmë Kuranin Fisnik?





Parathënia e botuesit:



Me të vërtetë falënderimet i përkasin vetëm Allahut. Salavatet dhe selamet qofshin mbi Profetin salallahu alejhi ve selem, mbi familjen dhe shokët e tij. E më pas:



Kjo broshurë, "Si duhet ta komentojmë Kuranin Fisnik", në origjinën e saj, është një grup pyetjesh të drejtuara shejhut Muhamed Nasirudin Albani, ku u incizuan përgjigjet pastaj u hodhën në letër nga kaseta dhe iu paraqitën shejhut për t'i rishikuar, i cili i lexoi dhe i bëri ca shtesa me dorën e tij. Shtëpia botuese "el Mektebetul Islamijeh", në Aman, e pa të dobishme që ta botojë ashtu që të përhapet përfitimi prej saj dhe të shpërndahet dija e shejhut, si dhe të ketë shpërblim prej saj edhe në varrin e tij (Allahu e mëshiroftë). Megjithëse është broshurë e vogël, përfitimi prej saj është i madh dhe i bën dobi të gjithë umetit islam, duke qartësuar rregullat dhe parimet që duhet të ndjekim nëse duam të komentojmë Kuranin Famëlartë me mënyrën e saktë të cilën e pëlqen Zoti ynë dhe që e ka ligjëruar nëpërmjet gjuhës së Profetit të Tij dhe të cilën e pasuan më të mirët e këtij umeti: sahabët dhe pasuesit e tyre me të mirë, Allahu qoftë i kënaqur ndaj të gjithëve. Megjithëse broshurë e vogël, në vetvete përmban shumë rregulla të përgjithshme të cilat i interesojnë çdo muslimani që dëshiron të jetë nga grupi i shpëtuar, pas të cilit e ka detyrë të kapet dhe të punojë sipas tij ashtu që ta udhëheqë për në rrugën e drejtë, si psh rregulli: "Çdo bidat që shpiket bën të vdesë (të zhduket) një sunet", e rregulla të tjera të ndritshme të cilat Allahu ia mundësoi shejhut t'i thoshte. Me të vërtetë shejhu ynë posedonte dije dhe njohje të gjerë të sheriatit dhe të Sunetit të Profetit salallahu alejhi ve selem. Allahu ka thënë të vërtetën në fjalën e Tij: "Allahu i ngre lart ata të cilët besuan nga ju, ndërsa atyre që u është dhënë dituria kanë grada të larta", (Muxhadileh 11). Allahu e mëshiroftë shejhun dhe i shpërbleftë me të mira ata që morën përsipër shpërndarjen e dijes së tij pas vdekjes së tij dhe e lusim Allahun që t'i bëjë dobi me këtë dije çdokujt që e lexon.



Botuesi
Aman, 4 DhulHixheh 1420H.




Pyetja 1: Shejh i nderuar, lexova në një libërth një hadith në të cilin thuhej: "Merr nga Kurani ç'të duash për çfarë të duash"1. A është i saktë ky hadith? Na jepni përfitim në këtë çështje, Allahu ju shpërbleftë.



Përgjigje: Ky hadith: "Merr nga Kurani ç'të duash për çfarë të duash" është i përhapur nëpër gojët e disa njerëzve por - me keqardhjen e thellë - ky është nga hadithet (e shpikura) të cilat nuk kanë aspak bazë në Sunet, prandaj nuk lejohet transmetimi i tij dhe konsiderimi i tij si hadith nga Profeti salallahu alejhi ve selem. Plus kësaj, ky kuptim i gjerë dhe përfshirës i këtij hadithi: "Merr nga Kurani ç'të duash për çfarë të duash" nuk është i saktë dhe nuk ka bazë në sheriatin islam. Psh: Nëse ulem dhe qëndroj në shtëpinë time dhe nuk dal për të punuar në atë zanat apo punë që di të bëj dhe kërkoj nga Zoti im që të më zbresë furnizim nga qielli sepse po marr nga Kurani diçka për këtë qëllim! Kush mund ta thotë diçka të tillë?!! Kjo është fjalë e kotë dhe ndoshta një nga shpikjet e sufive dembelë, të cilëve u është bërë natyrë qëndrimi dhe mospuna në ato çfarë ata i quajnë "fortifikata" - qëndrojnë aty duke pritur t'u vijë furnizimi i Allahut nëpërmjet njerëzve të cilët i vizitojnë. Duhet ditur se kjo nuk është në natyrën e myslimanit, sepse Profeti salallahu alejhi ve selem i edukoi muslimanët që të jenë me vullnet të fortë dhe krenari në vetvete, duke thënë: "Dora e sipërme është më e mirë se dora e poshtme. Dora e sipërme është ajo që jep, kurse dora e poshtme ajo që lyp".2


--------------------------------------------------------------------------------
1.Es-Silsiletu ed-Daifeh me nr. 557.
2.Buhariu me nr. 1429 dhe Muslimi me nr. 1033.
--------------------------------------------------------------------------------

Me këtë rast do ishte me vend të them një histori që e kam lexuar rreth disa sufive dhe "zahidave" - nuk do e zgjas shumë se historitë e tyre janë të shumta dhe të çuditshme: Thuhet se njëri prej tyre u nis udhëtar pa marrë me vete furnizim për udhëtim dhe puna erdhi deri aty, saqë desh vdiq nga uria. Pa nga larg një fshat, u afrua atje dhe qëlloi të ishte ditë e xhuma. Sipas pretendimit të tij, ky kishte dalë duke iu mbështetur Allahut, ndaj për të mos prishur mbështetjen e tij - të rreme - u fsheh që të mos e shihnin ata që ishin në xhami, u fut poshtë minberit që të mos zbulohej nga askush, por në të njëjtën kohë kishte dëshirë që dikush ta zbulonte. Mbaroi hatibi hutben dhe ky person nuk u fal me xhematin!! Pasi që e mbaroi imami hutben dhe namazin, filluan njerëzit të dalin nga dyert e xhamisë. Kur e ndjeu ky person se xhamia po boshatisej dhe atëherë do mbylleshin dyert dhe do mbeste i vetëm në xhami pa ushqim e pije, nuk kishte ç'të bënte tjetër veçse të kollitej që ta kuptonin të pranishmit se është dikush. Ca njerëz e kuptuan që është dikush dhe e gjetën personin i cili ishte shndërruar në një grumbull kockash nga uria dhe etja. E morën dhe e shpëtuan. Pastaj e pyetën:"Kush je?" Tha:"Unë jam zahid, që i jam mbështetur Allahut". Thanë:"Si guxon të thuash që i je mbështetur Allahut në një kohë që për pak sa s'po vdisje nga uria?! Sikur të ishe vërtetë i mbështetur, nuk do lypje dhe nuk do tërhiqje vëmendjen e njerëzve duke u kollitur, por do vdisje në gjynahun tënd". Ky pra është një shembull që tregon se ku të çon ky lloj hadithi: "Merr nga Kur'ani ç'të duash për çfarë të duash". Shkurtimisht, ky hadith është i pabazë.


Pyetja 2: Shejh i nderuar, thonë Kur'anijunët duke u argumentuar me fjalën e Allahut: "Ne kemi sqaruar çdo gjë në mënyrë të hollësishme" (El-Isra 12) dhe: "Ne nuk kemi lënë asgjë mangët në Libër (Leuhil Mahfudh)" (Enam 38), dhe Pejgamberi salallahu alejhi ve selem thotë: "Me të vërtetë njëra anë e këtij Kur'ani është në dorën e Allahut dhe ana tjetër është në duart tuaja, prandaj kapuni pas tij sepse me të nuk do humbisni dhe nuk do të shkatërroheni kurrë".3 Kërkojmë nga hirësia juaj diçka rreth kësaj.



Përgjigje: Për sa i përket ajetit "Ne nuk kemi lënë asgjë mangët në Libër", me fjalën Libër ka për qëllim Leuhi Mahfudhin dhe nuk e ka për qëllim Kur'anin Fisnik. Ndërsa ajeti "Ne kemi sqaruar çdo gjë në mënyrë të hollësishme" ka nevojë që Kur'anit t'i bashkëngjitet diçka tjetër, të cilën e sqaruam më parë dhe kështu plotësohet fakti që Allahu ka sqaruar çdo gjë hollësisht, pra së bashku me diçka tjetër. Ju e dini se sqarimi herë bëhet në mënyrë përgjithësuese, duke treguar rregulla të përgjithshme të cilat përmbajnë në vetvete çështje të shumta, pra rregulla nëpërmjet të cilave kuptohet domethënia e ajetit, e herë mund të jetë në mënyrë të hollësishme e imtësisht, siç kuptohet nga ajeti i mësipërm dhe siç ka thënë Pejgamberi salallahu alejhi ve selem: "Nuk kam lënë gjë me të cilën u ka urdhëruar Allahu veçse u kam urdhëruar me të, dhe nuk kam lënë gjë nga e cila u ka ndaluar Allahu veçse u kam ndaluar prej saj".4 Pra, sqarimi herë bëhet me rregulla të përgjithshme që përfshijnë në vetvete çështje të shumta, e herë bëhet duke treguar hollësitë e ibadeteve dhe gjykimeve, duke e bërë të panevojshme kthimin tek rregullat e përgjithshme. Psh: Nga rregullat nën të cilat hyjnë çështje të shumta dhe nëpërmjet të cilave shfaqet madhështia e Islamit dhe gjerësia e horizontit të tij është fjala e Pejgamberit salallahu alejhi ve selem: "Nuk ka dëm ndaj vetes e as dëm reciprok",5 dhe fjala e tij: "Çdo pije dehëse është khamr (pije alkoolike) dhe çdo khamr është i ndaluar",6 dhe fjala e tij: "Çdo bidat është humbje dhe çdo humbje është në zjarr".7 Këto janë rregulla dhe parime të përgjithshme të cilat nuk lenë të dalë jashtë tyre asgjë që ka të bëjë me dëmin ndaj vetes apo dëmin ndaj pasurisë siç u përmend në hadithin e parë, si dhe atë që ka të bëjë me pijet dehëse siç u përmend në hadithin e dytë, qoftë kjo pije dehëse e nxjerrë nga rrushi, siç ndodh zakonisht, apo nga misri apo nga çdo lloj lënde tjetër, pra përderisa cilësohet si pije dehëse është e ndaluar.


--------------------------------------------------------------------------------
3.Sahihu Tergib ue Terhib 1/93/35.
4.Es-silsiletu Es-sahiha nr. 1803.
5.Sahihul Xhami nr. 5817.
6.Iruaul Galil 8/40/2373.
7.Sahihu Tergib ue Terhib 1/92/34 dhe Salatu Terauih fq. 75.
--------------------------------------------------------------------------------

Po ashtu në hadithin e tretë, i cili megjithëse i paktë në fjalë dhe me gjithë numrin e madh të bidateve dhe pamundësinë për t'i përfshirë ato, hadithi shprehet qartë: "Çdo bidat është humbje dhe çdo humbje është në zjarr". Ky është një lloj sqarimi por me rregulla të përgjithshme. Kurse sa u përket ibadeteve të cilat i dini, ato në përgjithësi janë të sqaruara hollësisht në sunet, por ndonjëherë edhe në Kur'an, si rregullat që kanë të bëjnë me trashëgiminë, të cilat janë përmendur në Kur'anin Fisnik. Sa i përket hadithit, i cili u përmend (në pyetje), ky është hadith i saktë dhe ajo që ne duhet të bëjmë është të punojmë me të dhe të kapemi pas tij, siç ka ardhur në hadithin e saktë: "Jua kam lënë dy gjëra. Për sa kohë të kapeni pas tyre nuk do humbisni: Librin e Allahut dhe sunetin e të Dërguarit të Tij".8 Të kapurit pas Litarit të Allahut - i cili gjendet mes nesh - bëhet duke punuar me sunetin i cili është sqarues i Kur'anit Fisnik.



Pyetja 3: Dikush thotë nëse një hadith bie në kundërshtim me një ajet Kur'anor, atëherë ai hadith refuzohet sado i saktë që të jetë, dhe përmendi si shembull hadithin, ku thuhet: "I vdekuri do dënohet (në varr) për shkak të vajtimit (nga familja e tij)"9 dhe u argumentua me fjalën e Aishes, në refuzimin e hadithit, me ajetin Kur'anor: "Dhe askush nuk mbart barrën e dikujt tjetër" (Fatir 18), pra cila është përgjigja ndaj atij i cili thotë diçka të tillë?



Përgjigje: Refuzimi i këtij hadithi është nga problemet e shumta të refuzimit të sunetit me Kur'an dhe tregon njëkohësisht për devijimin e kësaj metode. Kurse përgjigja ndaj hadithit - dhe veçoj me këtë përgjigje atë i cili kapet pas fjalës së Aishes - do jetë si më poshtë.



Së pari: Nga ana studimore e hadithit. Ky hadith nuk mund të refuzohet sipas shkencës së hadithit për dy arsye. Arsyeja e parë: Ky hadith është transmetuar me zinxhirë të saktë nga Ibn Umeri. Arsyeja e dytë: Ibn Umeri nuk është i vetmi i cili e ka transmetuar këtë hadith. Përkundrazi, ka transmetim të ngjashëm nga Umer ibn Hattabi. E megjithatë nuk është vetëm Umeri dhe djali i tij si transmetues të këtij hadithi, por ka transmetim tjetër nga Mugira ibn Shubeh. Kjo është që unë kujtoj tani për tani në lidhje me transmetimet e këtij hadithi nga këta tre sahabe në dy Sahihet. Por nëse dikush do merrte përsipër të bënte një studim kërkues të veçantë për këtë hadith, patjetër që do gjejë dhe rrugë të tjera. Të tre këto transmetime janë me zinxhirë të saktë, prandaj nuk mund të refuzohen për shkak të pretendimit se gjoja bien në kundërshtim me Kur'anin Fisnik.



--------------------------------------------------------------------------------
8.Mishkatul Mesabih 1/66/187.
9.Sahihul Xhami nr. 1970.

--------------------------------------------------------------------------------

Së dyti: Nga aspekti i shpjegimit të këtij hadithi. Këtë hadith e kanë shpjeguar dijetarët me dy shpjegime:



Shpjegimi i parë: Ky hadith ka të bëjë me atë të vdekur i cili kur ishte gjallë e dinte se familja e tij do bënin këto lloj gjërash të ndaluara pas vdekjes së tij, e megjithatë nuk i ka këshilluar e as nuk i ka porositur që të mos e vajtojnë, duke ua bërë të qartë se ky vajtim bëhet shkak për dënimin e të vdekurit në varr. Në hadith me fjalën "i vdekuri" (në formën e shquar) nuk është për qëllim përfshirja e çdo te vdekuri, pra nuk ka për qëllim që çdo i vdekur do dënohet për shkak të vajtimit nga familja, por është për qëllim ai i vdekur i cili nuk i këshillon familjarët që të mos bëjnë gjëra të ndaluara pas vdekjes së tij. Ky është që dënohet për shkak të vajtimit të familjes. Ndërsa ai i cili e kryen obligimin e tij, duke i këshilluar dhe porositur që të mos e vajtojnë e të mos bëjnë veprime të ndaluara të cilat bëhen zakonisht në raste të tilla, ky person nuk dënohet, ndërsa nëse nuk këshillon e porosit, atëherë dënohet. Ky është sqarimi sipas të cilit duhet ta kuptojmë këtë hadith, sqarim ky i bërë nga shumë dijetarë të mëdhenj e të njohur si Neueuiu e të tjerë.



Pas këtij shpjegimi u bë e qartë se nuk ka kundërthënie mes këtij hadithi dhe ajetit Kuranor, ku thuhet: "Dhe askush nuk mbart barrën e dikujt tjetër" (Enam 164). Do kishte kundërthënie nëse fjala "i vdekuri", në hadith, do kuptohej si gjithëpërfshirës, pra që çdo i vdekur do dënohet - në këtë rast do kishte kundërthënie dhe përplasje mes ajetit dhe hadithit. Mirëpo, pasi që njohëm kuptimin e mëparshëm, nuk ngelet vend për përplasje dhe kundërthënie, sepse ai i cili dënohet në varr, do dënohet për shkak të moskryerjes së obligimit që kishte për të këshilluar dhe porositur. Ky është shpjegimi i parë në lidhje me këtë hadith, për të hedhur poshtë kundërthënien e paqenë.



Shpjegimi i dytë: Është ai që ka përmendur shejhul islam Ibn Tejmijeh (Allahu e mëshiroftë) në një nga librat e tij se: "Nuk është për qëllim dënimi në varr e as dënimi në Ahiret, por keqardhja dhe mërzitja që ndjen i vdekuri, pra kur i vdekuri dëgjon vajtimin e familjes së tij për të, mërzitet dhe i vjen keq për pikëllimin e tyre". Kështu thotë shejhul islam Ibn Tejmijeh, dhe sikur kjo fjalë të jetë e qëlluar do e eliminonte keqkuptimin e ngritur, por unë them se ky shpjegim bie ndesh me dy të vërteta (realitete), ndaj nuk na ngelet veçse t'i mbështetemi kuptimit të parë të hadithit.



E vërteta e parë me të cilën bie ndesh fjala e shejhul islamit është: Në hadithin e Mugira bin Shubes, të cilin e përmenda më herët, ka një shtesë e cila qartëson se me dënimin nuk është për qëllim keqardhja por dënimi i cili shkon nëpër mendje kur dëgjon këtë fjalë, pra dënimi me zjarr përveç nëse e fal Allahu, siç thuhet qartë në fjalën e Tij: "Me të vërtetë Allahu nuk fal që t'i përshkruhet Atij shok dhe ia fal kujt të dojë çdo gjë tjetër përveç shirkut" (Nisa 48). Në transmetimin e Mugiras thuhet: "I vdekuri do dënohet ditën e Gjykimit për shkak të të qarit nga familja e tij". Ky është i qartë se i vdekuri do dënohet Ditën e Gjykimit për shkak të të qarit nga familja, jo në varr me mërzi e keqardhje, siç e komentoi Ibn Tejmijeh.



E vërteta e dytë është se: Pasi që vdes, i vdekuri nuk ndjen asgjë nga ajo çfarë ndodh rreth tij, qofshin të mira apo të këqija, siç është e vërtetuar kjo në argumentet e Kuranit dhe Sunetit, përveç në disa raste të veçanta të cilat janë përmendur në disa hadithe, për një situatë të caktuar apo për persona të caktuar të cilëve Allahu ua bëri të mundshme të dëgjojnë diçka, si mundim dhe vuajtje për ta. Si shembull i llojit të parë është hadithi të cilin e transmeton Buhariu në Sahihun e tij nga Enes bin Malik se ai tha: Profeti salallahu alejhi ve selem ka thënë: "Kur robi vendoset në varrin e tij dhe kthehen përcjellësit e xhenazes së tij dhe ai e dëgjon trokitjen (zhurmën) e këpucëve të tyre, atëherë i vijnë dy engjëj..."10 Në këtë hadith të saktë u vërtetua një lloj dëgjimi i veçantë që i ndodh të vdekurit, kur ai varroset dhe largohen njerëzit nga ai. Pra në kohën që dy engjëjt e ulin atë dhe i rikthehet shpirti, në këtë gjendje dëgjon trokitjen e këpucëve, por normalisht nuk është për qëllim që kur u kthehen të vdekurve shpirtrat e tyre vazhdojnë të dëgjojnë gjatë gjithë kohës trokitjen e këpucëve sa herë që dikush kalon pranë varrit të tyre, jo, nuk është ashtu. Ajo është vetëm një gjendje e veçantë dhe një lloj dëgjimi i veçantë në kohën kur i rikthehet shpirti. Kështu që nëse do ecnim me mendimin e Ibn Tejmijes në shpjegimin e hadithit, atëherë do e zgjeronim konceptin e ndjeshmërisë së të vdekurit të asaj çfarë ndodh rreth tij, qoftë gjatë përgatitjes së xhenazes para se të varroset apo pas vendosjes në varr. E gjithë kjo sjell si pasojë që i vdekuri të dëgjojë vajtimin e të gjallëve për të, gjë kjo e cila ka nevojë për argument dhe një argument i tillë nuk ekziston.



--------------------------------------------------------------------------------
10.Sahihul Xhami 1675.
--------------------------------------------------------------------------------

Kjo ishte së pari, ndërsa së dyti: Kemi disa tekste nga Kurani dhe Suneti i saktë, të cilat vërtetojnë se të vdekurit nuk dëgjojnë, dhe ky është një studim i gjatë në vetvete por unë do përmend vetëm një hadith me të cilin do e përfundoj edhe përgjigjen e kësaj pyetjeje. Bëhet fjalë për fjalën e Profetit salallahu alejhi ue selem:"Me të vërtetë Allahu ka engjëj të cilët shëtisin nëpër tokë dhe më komunikojnë mua salavatet e umetit tim"11 Fjala e tij "shëtitës" dmth: që sillen nëpër mexhlise dhe sa herë që një musliman çon salavate për Profetin salallahu alejhi ve selem, aty gjendet një melek i caktuar për komunikimin e këtij salavati tek Profeti salallahu alejhi ve selem. Duke u nisur nga kjo, po të ishte që të vdekurit dëgjojnë, atëherë do ishte Profeti salallahu alejhi ve selem i vdekuri më i meritueshëm për të dëgjuar, për vetë pozitën që gëzon tek Allahu dhe për veçoritë me të cilat është dalluar ndaj profetëve të tjerë dhe ndaj gjithë njerëzimit. Pra, nëse ndonjë i vdekur do dëgjonte, ai do ishte Profeti salallahu alejhi ve selem dhe nëse Profeti salallahu alejhi ve selem do dëgjonte diçka pas vdekjes së tij, do dëgjonte salavatet e umetit të tij. Nga këtu kuptojmë gabimin, biles dalaletin e atyre të cilët u kërkojnë ndihmë të vdekurve, jo vetëm Profetit salallahu alejhi ve selem por edhe njerëzve të tjerë veç tij, qofshin ata profetë apo njerëz të devotshëm, të mirë. Kjo sepse edhe sikur t'i luteshin Profetit salallahu alejhi ve selem, nuk do t'i dëgjonte, siç është e shprehur qartë në Kuran: "Ata të cilëve po u luteni përveç Allahut, nuk janë gjë tjetër veçse robër si ju" (Araf 194) dhe: "Edhe nëse u luteni atyre (të vdekurve), nuk e dëgjojnë lutjen tuaj..." (Fatir 14) deri në fund të ajetit. Pra, të vdekurit nuk dëgjojnë asgjë përveç asaj që është transmetuar me argument për një gjendje të veçantë - siç e përmendëm më lart - e cila është dëgjimi i trokitjes së këpucëve. Me kaq mbaron dhe përgjigja e kësaj pyetjeje.



--------------------------------------------------------------------------------
11.Sahihul Xhami 2174.

--------------------------------------------------------------------------------

Pyetja 4: Nëse është magnetofoni ndezur, duke kënduar Kuran, dhe disa të pranishëm nuk po e dëgjojnë për shkak se janë të zënë me bisedën e tyre, çfarë gjykimi ka mosdëgjimi i tyre dhe a merr gjynah ndonjëri nga të pranishmit apo ai i cili e ka ndezur magnetofonin?


Përgjigje: Përgjigja e kësaj çështjeje ndryshon në varësi të mexhlisit në të cilin po këndohet Kuran nga magnetofoni. Nëse ky mexhlis është mexhlis diturie, dhikri dhe lexim Kurani, atëherë është detyrë që në këtë situatë të dëgjohet plotësisht dhe kush nuk e bën diçka të tillë është gjynahqar, sepse ka kundërshtuar fjalën e Allahut të Lartësuar: "Dhe kur të lexohet Kur'ani dëgjojeni atë dhe heshtni ashtu që të mëshiroheni" (A'raf 204). Ndërsa nëse nuk është mexhlis diturie apo dhikri, apo lexim Kur'ani, por është mexhlis i zakonshëm, si psh një person që po punon në shtëpi, apo po studion, apo thjesht po lexon, në këto raste nuk lejohet të ndizet magnetofoni dhe t'i ngrihet zëri ashtu që të arrijë tek anëtarët e tjerë që gjenden në shtëpi apo mexhlis, sepse ata në këtë lloj situate nuk janë të obliguar ta dëgjojnë, sepse nuk janë mbledhur për të dëgjuar Kur'an dhe në këtë rast do jetë përgjegjës ai i cili ia ngriti zërin magnetofonit, duke bërë që të arrijë zëri tek të tjerët, dhe kjo është vënie në siklet që u bën atyre duke ua imponuar që të dëgjojnë Kur'an megjithëse ata nuk janë të përgatitur për diçka të tillë. Mund të japim një shembull përafrues: Dikush nga ne po kalon në rrugë dhe dëgjon Kur'an të cilin e ka ndezur shitësi i bulmetit, apo shitësi i specave, apo ai i cili shet kaseta, pra zëri i Kur'anit ka pushtuar rrugën dhe ngado që të shkosh do e dëgjosh. Pra, a mund të themi se të gjithë ata që po kalojnë në atë rrugë, secili në punën e tij, janë të obliguar që të heshtin dhe ta dëgjojnë këtë Kur'an i cili po lexohet jo në vendin dhe kohën e tij të duhur? Sigurisht që jo, sepse përgjegjës është ai i cili po i vë njerëzit në siklet dhe ua imponon dëgjimin e Kur'anit, qoftë për qëllime tregtare apo tërheqjen e vëmendjes së njerëzve (tek malli që tregton) e të tjera nga interesat materiale. Këta njerëz nga njëra anë po e përdorin Kur'anin thjeshtë si zë të bukur, siç është transmetuar kjo në hadith12 dhe nga ana tjetër po i shkëmbejnë ajetet e Allahut me diçka të pavlerë nga dunjaja, me një lloj metode të re të ndryshme nga metoda e çifutëve dhe të krishterëve, për të cilët Allahu tha në këtë ajet: "Ata i shkëmbyen ajetet e Allahut për një vlerë të pakët" (Teube 9).



--------------------------------------------------------------------------------
12.Esilsiletu es-Sahiha nr.979.

--------------------------------------------------------------------------------

Pyetja 5: Allahu i Lartësuar duke lajmëruar për Veten e Tij thotë: "E ata ngritën kurthe, po ashtu Allahu ngriti kurthe dhe Allahu është kurth-ngritësi më i mirë" (Ali Imran 54). Ndoshta logjika e disave nuk arrin ta perceptojë kuptimin e këtij ajeti ashtu siç kuptohet në pamje të parë dhe duke pasur parasysh që ne nuk i bëjmë te'uil (keqkomentim). Si ta kuptojmë që Allahu është kurth-ngritësi më i mirë?



Përgjigje: Çështja është e lehtë - me mirësinë e Allahut - sepse ne e dimë se kurth-ngritja jo gjithmonë është diçka e keqe (e shëmtuar), ashtu siç nuk mund të cilësohet gjithmonë si diçka e mirë. Psh një kafir i ngre kurth një myslimani, por ky musliman tregohet i zgjuar dhe i shkathët, jo i shkujdesur e as budalla, tregohet i vëmendshëm ndaj kurthit të armikut të tij kafir dhe ia punon me të njëjtën mënyrë duke ja kthyer kurthin e tij kundra tij dhe si rezultat, ky musliman fiton me kurthin e tij të mirë ndaj kafirit dhe kurthit të tij të ndyrë. A mund të thotë dikush se ky mysliman, kur ia ktheu kafirit kurthin me të njëjtë, bëri diçka të ndaluar?! Jo, askush nuk e thotë këtë. Është e lehtë për t'u kuptuar ky realitet nëpërmjet fjalës së Pejgamberit salallahu alejhi ve selem: "Lufta është mashtrim".13 Ajo çfarë thuhet për mashtrimin thuhet dhe për kurth-ngritjen. Ta mashtrojë muslimani vëllanë e tij musliman është haram, por ta mashtrojë muslimani një kafir, një armik të Allahut dhe të Dërguarit salallahu alejhi ve selem, kjo nuk është haram, përkundrazi, është detyrë.14 Po kështu nëse një kafir do t'i ngrejë kurth një muslimani dhe ky musliman ia kthen me kurth, duke ia prishur kurthin kafirit, ky është kurth i mirë, i lavdërueshëm; ky është njeri dhe ai është njeri. Pra ç'mund të themi për Zotin e botëve, të Plotfuqishmin, të Dijshmin, të Urtin?! Ai është i Cili ua bën të kota kurthet e të gjithë kurth-ngritësve, prandaj tha në ajetin kur'anor: "Allahu është kurth-ngritësi më i mirë". Kur Zoti ynë e cilësoi Veten e Tij me këtë cilësi, Ai na jep shenjë se kurth-ngritja jo gjithmonë është diçka e përçmuar qoftë dhe për njeriun, sepse ai tha: "Më i miri kurth-ngritës", duke na lënë të kuptojmë se ka kurth-ngritës të mirë dhe ka kurth-ngritës të keq. Kush ngre kurthe për të mirë, nuk qortohet, ndaj dhe Allahu tha: "Kurth-ngritësi më i mirë". Në mënyrë të përmbledhur them: Çfarëdo që të paramendosh, dije se Allahu është ndryshe nga ajo që paramendove. Pra nëse dikujt i shkon nëpër mend diçka e cila nuk i takon Allahut, menjëherë le ta dijë se e ka gabim. Ky ajet është lëvdatë për Allahun dhe nuk ka në këtë ajet diçka të keqe që nuk i takon t'i atribuohet Allahut.



--------------------------------------------------------------------------------
13.Buhari 3030 dhe Muslim 1740.
14.Shp: Shejhu këtu ka për qellim kur është në gjëndje lufte e jo në jetën e përditshme në kohë paqeje, sepse vetë shejhu ka fetua që në kohë paqeje nuk lejohet të cënohet kafiri në veten e as në pasurinë e tij.

--------------------------------------------------------------------------------

Pyetja 6: Si t'i përputhim këto dy ajete: "Dhe kushdo që zgjedh ndonjë fe tjetër përveç Islamit, ajo kurrë nuk do t'i pranohet atij" (Ali Imran 85) dhe "S'ka dyshim se kush e beson Allahun dhe Ditën e Gjykimit dhe bën vepra të mira, qoftë ai nga besimtarët, apo çifutët, apo sabi'inët, apo të krishterët, për ta nuk do të ketë frikë e as pikëllim" (Maide 69)?


Përgjigje: Nuk ka mospërputhje mes këtyre dy ajeteve, ashtu siç u la të kuptohet nga pyetja, sepse me ajetin e "Islamit" (Ali Imran 85) është për qëllim pasi t'u arrijë thirrja Islame atyre të cilëve Allahu i cilësoi në ajetin e dytë, duke thënë: "Për ta nuk do ketë frikë e as pikëllim". Ndër ata që u përmendën në ajet janë dhe sabi'inët, të cilët kur përmendet emri i tyre menjëherë të shkon mendja se ata janë adhuruesit e yjeve, por në të vërtetë çdo popull që ka rënë në shirk në origjinën e tij ka qenë njësues (Muvehid), pra sabi'inët në origjinë ishin njësues pastaj ranë në shirk dhe në adhurimin e idhujve, kështu që ata të cilët u përmendën në ajet janë besimtarët njësues prej tyre. Ata, para se të vinte thirrja Islame, konsideroheshin si çifutët dhe të krishterët të cilët u përmendën të gjithë së bashku në ajet, gjithmonë duke pasur për qëllim atë që ishte i kapur pas fesë së tij në kohën e tij, duke qenë kështu nga besimtarët: "Për ta nuk ka frikë e as pikëllim". Por pasi që Allahu dërgoi Muhamedin, salallahu alejhi ve selem, me fenë Islame dhe u arriti kjo thirrje, atyre njerëzve nga çifutët, të krishterët dhe sabi'inët, atëherë nuk pranohet prej tyre gjë tjetër përveç Islamit. Pra fjala e Allahut: "Dhe kushdo që zgjedh ndonjë fe tjetër përveç Islamit" është pas ardhjes së Islamit nëpërmjet Muhamedit, salallahu alejhi ve selem, dhe arritjes së thirrjes Islame tek personi, në këtë rast nuk pranohet gjë tjetër veç Islamit. Ndërsa ata të cilët ekzistuan para ardhjes së Pejgamberit, salallahu alejhi ve selem, apo ata të cilët mund të ekzistojnë sot diku në tokë dhe që nuk u ka arritur thirrja Islame, apo ata të cilët u ka arritur thirrja Islame por e shformuar nga realiteti i saj, siç kam përmendur nganjëherë si shembull kadijanitë të cilët janë përhapur sot në Evropë dhe Amerikë, ky Islam, tek i cili ata thërrasin, nuk ka të bëjë aspak në asgjë me Islamin e vërtetë, sepse ata thonë se mund të ketë profetë të tjerë pas vulës së profetëve, Muhamedit salallahu alejhi ve selem. Ata evropianë, apo amerikanë, të cilët u thirrën në "Islamin kadijani" dhe nuk u ka arritur Islami i vërtetë janë dy llojesh:



1.Kategoria e atyre të cilët kanë qenë të kapur pas një feje të mëparshme, për këta mund të thuhet ajeti: "Për ta nuk ka frikë e as nuk kanë përse të pikëllohen".


2.Kategoria tjetër e atyre që devijuan nga feja e tyre e mëparshme, ashtu siç është realiteti i shumë muslimanëve sot. Për këta argumenti është i ngritur.


Kurse ata të cilëve nuk u ka arritur Islami në mënyrë absolute, qoftë para ardhjes së Pejgamberit salallahu alejhi ve selem apo pas tij, për ta do ketë një status të veçantë në Ahiret, dmth Allahu do u dërgojë atyre një të dërguar për t'i sprovuar ashtu siç u sprovuan njerëzit në jetën e kësaj bote. Kush i përgjigjet atij të dërguari në Ditën e Gjykimit dhe i bindet, do hyjë në xhenet;kush e kundërshton atë, do hyjë në zjarr.15



--------------------------------------------------------------------------------
15.Si argument për këtë shiko hadithin 2468 në es-Sahiha.

--------------------------------------------------------------------------------

Pyetja 7: Allahu i Lartësuar ka thënë: "Ne kemi bërë mbulesë mbi zemrat e tyre, kështu që ata nuk e kuptojnë atë (Kuranin) dhe në veshët e tyre sajuam shurdhim" (Enam 25). Disa njerëz mendojnë se ky ajet pohon në mënyrë indirekte idenë e Xhebrijeve. Ç'mund të na thoni rreth kësaj?



Përgjigje: Kjo "bërje" e përmendur në ajet është krijim universal, por për ta kuptuar këtë patjetër duhet të shpjegojmë kuptimin e dëshirës Hyjnore. Dëshira hyjnore është dy llojesh: Dëshirë fetare dhe dëshirë universale (krijuese).


Dëshira fetare ka të bëjë me çdo gjë të cilën e ka ligjëruar Allahu për robërit e Tij dhe që i ka nxitur për kryerjen e saj, nga adhurimet e ndryshme, pavarësisht nga gjykimi që kanë, farze qofshin apo të pëlqyeshme. Këto adhurime Allahu i dëshiron, është i kënaqur me to dhe i do.



Ndërsa dëshira universale ka të bëjë edhe me ato gjëra të cilat Allahu nuk i ka ligjëruar, por që i ka paracaktuar të ndodhin. Është quajtur kjo dëshirë universale duke u nisur nga fjala e Allahut: "Kur Ai dëshiron ndonjë gjë, urdhri i Tij është vetëm t'i thotë "bëhu" dhe bëhet" (Jasin 82)16



Fjala "gjë" në ajet është përgjithësuese, përfshin çdo gjë ekzistuese, qoftë adhurim apo gjynah. Mjafton që Allahu t'i thotë "bëhu", pra bëhet me dëshirën, caktimin dhe krijimin e Tij. Pasi që njohëm kuptimin e dëshirës universale, e cila përfshin çdo gjë ekzistuese, qoftë adhurim apo mëkat, patjetër duhet t'i kthehemi temës së kaderit, sepse fjala e Allahut: "Kur Ai dëshiron ndonjë gjë, urdhri i Tij është vetëm t'i thotë "bëhu" dhe bëhet", dmth ajo gjë të cilës iu tha bëhu, bërja e saj është diçka e përcaktuar për të ndodhur patjetër. Çdo gjë është tek Allahu me kader (paracaktim dhe masë të caktuar), duke përfshirë të mirën dhe të keqen. Ne, njerëzit dhe xhinët, si krijesa të ngarkuara me përgjegjësi dhe obligime nga Allahu, veprimet tona ose bëhen me dëshirën dhe vullnetin tonë, ose na imponohen pa dëshirën tonë. Për llojin e dytë (imponimin) nuk ka marrje në përgjegjësi, nuk lidhet me të bindje apo kundërshtim dhe nuk ka si përfundim xhenetin apo zjarrin. Ndërsa lloji i parë (vullneti dhe liria e të zgjedhurit) është përgjegjës ndaj ligjeve të sheriatit (haram, mekruh, hallall, mustehab, vaxhib). Veprimet e këtij lloji kanë si shpërblim për njeriun xhenetin ose zjarrin, pra ato veprime të cilat njeriu i bën me dëshirën e tij, i fiton me punën dhe vullnetin e tij, për këto merret në llogari. Nëse ka bërë mirë, shpërblehet me të mira, kurse nëse ka vepruar të këqija, do të gjejë të keqe.



--------------------------------------------------------------------------------
16.Sh.pniversale dmth që ka të bëjë me çdo gjë që ekziston në univers.
--------------------------------------------------------------------------------

Fakti që njeriu është i lirë të zgjedhë në një pjesë të madhe të veprimeve të tij është një realitet i padiskutueshëm, si nga ana fetare dhe nga ana logjike.


Nga ana fetare: Tekstet e Kuranit dhe Sunetit, të cilat e urdhërojnë njeriun t'i zbatojë urdhëresat dhe t'u largohet ndalesave janë të shumta, më të shumta se sa të mund t'i përmendim tani.



Nga ana logjike: Është më se e qartë për çdokënd që nuk udhëhiqet nga tekat dhe epshet se njeriu kur flet, kur ecën, kur ha e pi, kur bën çdo gjë që është nën dëshirën e tij, të gjitha këto i bën duke qenë i lirë për të zgjedhur pa asnjë lloj imponimi. Nëse unë dua të flas tani, askush nuk po më detyron ta bëj diçka të tillë, por padyshim kjo është e paracaktuar nga Allahu, pra kuptimi i kësaj është se të folurit, megjithëse i paracaktuar, ndodh me dëshirën time, prandaj unë ashtu siç flas dhe them po ashtu mund edhe të hesht, duke bërë të qartë kështu për atë i cili akoma dyshon se: unë jam i lirë në atë që them. Pra liria e zgjedhjes tek njeriu është një realitet që nuk pranon diskutim, sepse ai që polemizon në këtë çështje nuk bën gjë tjetër veçse filozofon dhe hedh dyshime mbi gjëra të pranuara nga logjika me kohë. Nëse dikush arrin deri në këtë pikë, nuk ka më dobi të bisedohet me të. Pra veprat e njeriut janë dy llojesh:



1) Të zgjedhura prej tij;
2) jashtë vullnetit të tij.



Sa u përket veprimeve që janë jashtë vullnetit të tij, nuk kemi pse të diskutojmë rreth tyre, as nga ana fetare e as si një realitet ekzistues, sepse dispozitat e sheriatit kanë të bëjnë vetëm me veprimet e vullnetshme që kryhen me liri zgjedhjeje. Duke parasysh këtë të vërtetë jemi në gjendje të kuptojmë ajetin e mëparshëm: "Ne kemi bërë (krijuar) mbulesë mbi zemrat e tyre". Ky krijim është universal. Këtu duhet të kujtojmë ajetin tjetër të përmendur dhe më lart: "Me të vërtetë urdhri i Tij kur dëshiron diçka është t'i thotë "bëhu" dhe bëhet", kjo dëshirë është universale por jo duke iu imponuar atij që ia ka vulosur zemrën. Le të japim një shembull material: Njeriu, kur krijohet fillimisht, e ka mishin të butë e të njomë, pastaj kur rritet, mishi dhe kocka e tij forcohet por jo të gjithë njerëzit janë njësoj në këtë. Psh dikush i është përkushtuar një lloj studimi te veçantë dhe diturie, atëherë çfarë do zhvillohet tek ky person?


Do marrë përparësi ana mendore, do forcohet truri i tij në atë aspekt për të cilin po punon dhe po derdh mundin, por nga ana tjetër fiziku i tij nuk do forcohet dhe nuk do ketë gjymtyrë të fuqishme. Plotësisht e kundërta ndodh tek ai person i cili i jep përparësi anës trupore, që çdo ditë merret me ushtrime fizike, kështu që do forcohen tek ai muskujt dhe gjymtyrët e trupit e do ketë pamje siç i shohim nganjëherë në fotografi ose në jetën e përditshme: trupa plot muskuj. Pra ky person, a u krijua kështu apo e përfitoi këtë fizik të fortë plot muskuj? E arriti me punën dhe me vullnetin e tij. Po kështu është shembulli i atij i cili vazhdon të mbetet në humbjen dhe kryeneçësinë e tij, në kufrin dhe refuzimin e tij, derisa arrin në vulosjen e zemrës dhe në këtë lloj mbulese që Allahu ua bën mbi zemrat e tyre, dhe kjo nuk ndodh në mënyrë imponuese nga Allahu por si pasojë e veprave të tyre dhe zgjedhjes që ata kanë bërë.



Kjo, pra, është bërja universale (e përmendur në ajet) e cila ndodh si pasojë e veprave të kafirave dhe arrijnë në këtë pikë të cilën disa injorantë e konsideruan të imponuar ndaj tyre, që në realitet nuk u është imponuar por është pasojë e veprave të tyre, sepse Allahu nuk u bën padrejtësi robërve të Tij.



Pyetja 8: Çfarë gjykimi ka puthja e mus-hafit (Kuranit)?



Përgjigje: Kjo sipas asaj që ne besojmë hyn nën përgjithësimin e haditheve si psh: "Ruajuni nga gjërat e shpikura, sepse çdo risi është bidat dhe çdo bidat është humbje"17 dhe në hadithin tjetër: "Dhe çdo humbje është në zjarr".18


Shumë njerëz kanë një qëndrim specifik në lidhje me çështje të tilla të kësaj natyre, duke thënë: Ç'të keqe ka në këtë mes?! Ç'po bëjmë, ne vetëm po madhërojmë dhe nderojmë që kemi për Kuranin fisnik?!



Ne u themi atyre: Po, ashtu është, nderim i Kuranit!! Por si mendoni ju, a mos ndoshta ky lloj nderimi dhe madhërie ishte diçka që nuk njihej nga brezi i parë të cilët janë shokët e Profetit, salallahu alejhi ve selem, po ashtu nga pasuesit e tyre (tabi'inët), po ashtu nga pasuesit e tabi'inëve? S'ka dyshim se përgjigja do jetë siç kanë thënë selefët: "Nëse do ishte diçka e mirë, atëherë ata (brezi i parë) do na paraprinin në atë vepër". Kjo është njëra anë e çështjes. Ana tjetër është të shtrojmë pyetjen: Cila është origjina në puthjen e diçkaje çfarëdo qoftë, lejimi apo ndalimi? Këtu është e nevojshme të kujtojmë hadithin të cilin e transmetojnë dy shejhat në dy Sahihet e tyre, ashtu që të shërbejë si përkujtim për atë që do të përkujtohet dhe në të njëjtën kohë të merret vesh se sa larg janë muslimanët sot nga pararendësit e tyre të mirë (selefus-salih), sa larg janë nga kuptimi i selefëve, nga mënyra se si ata i shëronin problemet që ndodhnin. Ai hadith është: Transmetohet nga Abas bin Rabiah se ai tha: "Kam parë Umer bin Hatabin duke puthur gurin e zi dhe tha: 'Unë e di shumë mirë se ti je vetëm gur. As nuk mund të bësh dëm e as nuk mund të sjellësh dobi. Po të mos e kisha parë Profetin salallahu alejhi ue selem të të puthte, nuk do të të kisha puthur'". Pra, pse e puthi Umeri gurin e zi, për të cilin thuhet në hadith: "Guri zi është nga xheneti"19 A mos e puthi duke u bazuar në filozofi të shpikur nga ai vetë dhe duke thënë ashtu siç thonë disa njerëz në lidhje me çështjen për të cilën u shtrua pyetja: "Kurani është fjala e Allahut, ndaj e puthim!!" A mos ndoshta Umeri tha: "Ky gur është i marrë nga xheneti i cili u është premtuar të devotshmëve, ndaj po e puth dhe s'ka nevojë për të pasur argument nga Profeti, salallahu alejhi ue selem, që të më bëjë të qartë ligjshmërinë e këtij veprimi?!!! Apo ai u soll në këtë çështje me atë logjikë në të cilën ne thërrasim, të cilën disa e njerëz e quajnë: të logjikuarit selefij, që është: të pasuarit e pastër dhe të sinqertë të Profetit, salallahu alejhi ve selem, dhe atyre që ecin sipas Sunetit të tij? Ky pra ishte qëndrimi i Umerit, radijallahu anhu, që thoshte: "Po të mos ishte që e kam parë Profetin salallahu alejhi ve selem duke të puthur, nuk do të të kisha puthur".



--------------------------------------------------------------------------------
17.Sahihu Tergib ue Terhib 1\92\34.
18.Salatu terauih fq. 75.
19.Sahihul Xhami nr. 3174.

--------------------------------------------------------------------------------

Pra, origjina në çështje të tilla si puna e kësaj lloj puthjeje (të Kuranit) është që të ndjekim atë rrugë në të cilën kanë qenë i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ve selem dhe ata që e pasuan atë, e jo të gjykojmë me mendjet tona siç e përmendëm më lart, duke thënë: Kjo është gjë e mirë, ç'të keqe ka?!



Ejani të rikujtojmë qëndrimin e Zejd bin Thabitit ndaj Ebu Bekrit dhe Umerit, kur i propozuan të merrte përsipër tubimin e Kuranit për ta ruajtur atë nga humbja e ndonjë pjese të tij, ai u tha: "Si mund ta bëni diçka të cilën nuk e ka bërë Profeti salallahu alejhi ve selem?" Pra, muslimanët sot nuk e kanë këtë lloj të kuptuari të fesë, absolutisht. Nëse do i thuash atij që e puth Kuranin: "Si po e bën diçka të cilën nuk e ka bërë Profeti salallahu alejhi ve selem?" Ai do të të kundërpërgjigjet në një mënyrë shumë të çuditshme, si psh: "O vëllai im, po çfarë të keqe ka këtu? Ky është nderim i Kuranit". Atëherë, ne i themi këtij personi: Kjo fjalë që the të kthehet kundër teje. A mos ndoshta ishte Profeti salallahu alejhi ve selem që nuk e madhëronte Kuranin?! Nuk ka dyshim se ai e madhëronte Kuranin, e megjithatë nuk e ka puthur atë.



Ose do të të përgjigjet në një mënyrë tjetër: "Ti po na e refuzon puthjen e Kuranit e në të njëjtën kohë ti hip në makinë, udhëton me avion, pra me gjëra që janë risi (të shpikura)!!" Kundërpërgjigja ndaj kësaj është të themi se: Bidati i cili është humbje është ai bidat që bëhet në fe, ndërsa shpikjet në çështjet e dunjasë mund të jenë të lejuara ose mund të jenë të ndaluara, kjo është diçka që dihet dhe nuk ka nevojë të japim shembull. Personi i cili i hipën avionit për të udhëtuar drejt shtëpisë së shenjtë të Allahut (Qabes) për të kryer haxhin, s'ka dyshim që ky veprim i tij është i lejuar, ndërsa personi që i hipën avionit për të shkuar në Perëndim që ta vizitojë atë, s'ka dyshim se kjo është e ndaluar, e kështu me radhë. Ndërsa në veprat që janë adhurim, nëse e pyet vepruesin e tyre, pse po e bën diçka të tillë? Përgjigja do jetë: "Për tu afruar tek Allahu". Unë them: Nuk është e mundur për t'u afruar tek Allahu veçse me çfarë Ai e ka ligjëruar, por me këtë rast dua t'ju rikujtoj me diçka e cila, sipas mendimit tim, është shumë e rëndësishme në themelimin dhe forcimin e rregullit: Çdo bidat është humbje. (Ajo gjë është) Dikush nga selefët ka thënë: "Nuk është shpikur ndonjë bidat veçse ka bërë të zhduket një sunet".



Unë e ndesh çdo ditë këtë realitet, e prek atë me dorën time si pasojë e punës time dhe kontrollit që u bëj çështjeve të shpikura. E si të mos ndodhte kështu përderisa këto çështje bien në kundërshtim me atë çfarë ka ardhur nga Profeti salallahu alejhi ve selem. Dijetarët dhe njerëzit e mirë, të devotshëm - që janë realisht të tillë -, kur e marrin Kuranin për të lexuar në të, asnjëri nga ata nuk e puth Kuranin por punojnë me çfarë ka në të. Kurse populli i thjeshtë - që janë dhe shumica -, të cilët i kanë ndjenjat dhe emocionet të pakontrolluara do thonë: "Ç'të keqe ka në këtë mes?!" Dhe në të njëjtën kohë nuk punojnë me çfarë ka në të. Nuk na ngelet veçse të themi: Nuk është shpikur ndonjë bidat veçse ka bërë të zhduket një sunet.



I ngjashëm me këtë bidat është një bidat tjetër, kur shohim njerëzit - qoftë dhe fusakët, gjynahqarët që kanë akoma një pjesë besimi në zemrat e tyre - të dëgjojnë ezanin dhe ngrihen në këmbë. Nëse i pyet: "Çfarë është kjo ngritje në këmbë? Pse e bëni?" Do thonë: "E bëjmë në shenjë nderimi për Allahun!" E megjithatë nuk shkojnë në xhami, vazhdojnë të luajnë tavëll, shah, etj., dhe mendojnë se me këtë ngritje në këmbë madhërojnë Zotin tonë! Nga na doli kjo lloj ngritje në këmbë?! Normalisht (siç ndodh shpesh) ka ardhur një hadith i shpikur (meudu) i pabazë ku thuhet: "Kur ta dëgjoni ezanin ngrihuni në këmbë".20 Faktikisht ky hadith ka origjinë por që më pas është transformuar dhe shtrembëruar nga ndonjë transmetues i dobët apo ndonjë gënjeshtar (shpifës hadithesh), duke zëvendësuar fjalën "thoni" (kulu) me fjalën "ngrihuni" (kumu) dhe duke e shkurtuar tekstin e hadithit të saktë, ku thuhet: "Kur ta dëgjoni ezanin thoni ashtu siç thotë myezini, pastaj bëni salavatë për mua..." deri në fund të hadithit. Pra shikoni sesi shejtani ia zbukuron njeriut bidatin dhe i jep bindje personit në veten e tij se është besimtar që po madhëron dispozitat e Allahut, dhe si argument të kësaj ka faktin që kur e merr Kuranin e puth atë dhe kur e dëgjon ezanin ngrihet në këmbë!!! Por ky person, a po e zbaton Kuranin? Jo, nuk po e zbaton atë. Ndoshta falet por a i shmanget ngrënies së haramit? A i largohet rribasë (kamatës), që as nuk e merr e as nuk e jep? A i largohet përhapjes së mjeteve të cilat shtojnë gjynahet mes njerëzve dhe mosbindjen e tyre ndaj Allahut? A i ...? A i ...? Pyetje pambarim. Prandaj ne mjaftohemi me aq ibadete sa Allahu na i ka ligjëruar dhe nuk shtojmë as edhe një germë, sepse Profeti salallahu alejhi ve selem ka thënë: "Nuk kam lënë gjë me çfarë Allahu ju ka urdhëruar veçse jua kam urdhëruar me të".21 Me këtë vepër që ti po bën, a ke qëllim për t'u afruar tek Allahu? Nëse përgjigja do jetë: "po", atëherë, themi: Na e sill argumentin nga Profeti salallahu alejhi ve selem. Përgjigja detyrimisht do jetë: "Nuk ka asnjë lloj argumenti". Pra qenka bidat, dhe çdo bidat është humbje e çdo humbje është në zjarr (do përfundojë në zjarr). Mos të gabojë ndonjëri e të thotë: "Si ka mundësi që kjo çështje kaq e vogël dhe e thjeshtë të jetë humbje dhe vepruesi i saj të jetë në zjarr?!!" Ia ka dhënë përgjigjen kësaj imam Shatibiu, duke thënë: "Çdo bidat, sado i vogël të jetë, është humbje".



Për t'i dhënë gjykimin se është humbje, nuk shihet çështja tek vetë bidati por shihet fakti se ku është vendosur ky bidat, cili është ky vend ku nuk duhet të ekzistojë ky bidat? Ky vend është sheriati islam, i cili është i përsosur dhe i plotë, duke mos i lënë hapësirë askujt që të shtojë në të diçka të shpikur, e vogël qoftë apo e madhe. Nga këtu vjen dhe fakti që bidati është humbje. Jo vetëm ngaqë është diçka e shpikur, por sepse në vetvete mbart idenë e plotësimit të diçkaje që Allahu dhe i Dërguari i Tij e kanë lënë mangët.



--------------------------------------------------------------------------------
20.ed-Daifeh 711.
21.es-Sahiha nr. 1803.

--------------------------------------------------------------------------------

Pyetja 9: Si duhet ta komentojmë Kuranin Fisnik?



Përgjigja: Allahu e zbriti Kuranin Famëlartë në zemrën e të dërguarit të Tij, Muhamedit salallahu alejhi ve selem, ashtu që t'i nxjerrë njerëzit nga errësirat e kufrit dhe injorancës në dritën e islamit. Allahu i Lartësuar thotë:"Elif. Lam. Ra. Ky është libër që ta zbritëm ty, që t'i nxjerrësh njerëzit nga errësirat në dritë me lejen dhe vullnetin e Zotit të tyre, në rrugën e të Gjithëfuqishmit, të Falënderuarit" (Ibrahim 1). E bëri të Dërguarin e Tij sqarues dhe shpjegues të asaj që gjendet në Kuran. Allahu i Lartësuar thotë: "Ne ta zbritëm ty Kujtimin, që t'ua sqarosh njerëzve atë që u është zbritur atyre, ashtu që ata të meditojnë" (Nahl 44).



Suneti është sqarues dhe komentues i asaj që është në Kuran. Suneti është shpallje nga Allahu, siç thotë i Lartësuari: "Ai nuk flet nga mendja e tij, ai (Kurani dhe Suneti) nuk është tjetër veçse shpallje që i shpallet" (Nexhm 3-4).


Profeti salallahu alejhi ve selem ka thënë: "Mua më është dhënë Kurani e më është dhënë edhe njëherë sa ai. Nuk është e largët koha kur një person i ngopur mirë dhe i ulur në kolltukun e tij të thotë: 'Kapuni pas Kuranit. Çfarë të gjeni në të hallall konsiderojeni hallall dhe çfarë të gjeni në të haram konsiderojeni haram'. Me të vërtetë atë që i Dërguari i Allahut e bën haram është si ajo që Allahu e ka bërë haram".22



Gjëja e parë me të cilën komentohet Kurani është vetë Kurani së bashku me Sunetin - me Sunet do kuptojmë fjalët, veprat dhe aprovimet e Profetit salallahu alejhi ve selem - pastaj komentohet me shpjegimet e dijetarëve, ku të parët e tyre janë sahabët, shokët e Profetit salallahu alejhi ve selem, dhe ndër më të dalluarit e tyre (në këtë fushë) ishte Abdullah bin Mesudi. Kjo sepse ai e ka shoqëruar Profetin salallahu alejhi ve selem që herët dhe sepse ai i ka kushtuar rëndësi të madhe pyetjeve që ia drejtonte Profetit salallahu alejhi ve selem rreth Kuranit dhe shpjegimit të tij. Pastaj vjen Abdullah bin Abasi, për të cilin ka thënë Ibn Mesudi: "Ai është përkthyesi (komentuesi) i Kuranit". Pastaj vijnë sahabët e tjerë. Çdo sahabij nga i cili është transmetuar se ka komentuar ajet nga Kurani -dhe nuk është kundërshtuar nga sahabët e tjerë në atë koment - e pranojmë atë tefsir me kënaqësi, dorëzim e pranim. Nëse nuk gjejmë koment nga sahabët, e kemi detyrë të marrim nga tabi'inët të cilët i kushtuan rëndësi marrjes së tefsirit nga sahabët, si psh Seid bin Xhubejri, Tavusi, etj., të cilët u bënë të njohur për tefsirin që morën nga disa prej sahabëve e në veçanti nga Ibn Abasi.


Për fat të keq gjejmë njerëz të cilët i komentojnë disa ajete thjesht me logjikë apo sipas medhhebit të cilit ai i përket. Për këto ajete nuk ka ardhur diçka shpjeguese direkt nga Profeti salallahu alejhi ve selem, andaj disa njerëz, nga këta të mëvonshmit, veçohen duke i komentuar këto ajete në përputhje me medhhebin që ata kanë zgjedhur. Kjo është çështje shumë e rrezikshme: të komentohen ajetet për të përkrahur medhhebin e tyre, në një kohë që dijetarët e njohur të tefsirit i kanë dhënë një koment tjetër ndryshe nga ai i pasuesve të medhhebit. Mund të përmendim një shembull në lidhje me këtë, fjala e Allahut: "Lexoni sa t'ju vijë më lehtë prej tij (Kuranit)" (Muzemil 20). Dikush nga medhhebet e ka komentuar këtë ajet se ka për qëllim leximin gjatë namazit, dmth ajo që është detyrë në çdo namaz është të lexohet nga Kurani një ajet i gjatë ose tre ajete të shkurtra!! Kështu thonë ata megjithëse është transmetuar në hadithin e saktë se Profeti salallahu alejhi ve selem ka thënë: "Nuk ka namaz për atë që nuk e lexon Fatihatul Kitabin"23 dhe në hadithin tjetër: "Kush fal namaz duke mos lexuar në të Fatihatul Kitabin, ai namaz është i mangët, i mangët, i mangët, jo i plotë".24 Sipas atij medhhebi është hedhur poshtë ajo çfarë tregojnë këto dy hadithe me tefsirin që i bënë ajetit të lartpërmendur, me pretendimin e tyre se në ajet është përmendur leximi në mënyrë të përgjithshme (pra leximi i çdolloj pjese nga Kurani) dhe po sipas medhhebit të tyre nuk lejohet të komentohet Kurani veçse me hadithe që janë muteuatir, sepse nuk lejohet të komentohet muteuatiri (Kurani) veçse me muteuatir të ngjashëm. Kështu pra i refuzuan dy hadithet e mësipërme, duke u bazuar në tefsirin që ata i bënë ajetit me logjikë, apo në përputhje me medhhebin e tyre, në një kohë kur që të gjithë ulematë e tefsirit - qofshin ata të hershëm apo të mëvonshëm - kanë bërë të qartë se në ajetin e mësipërm me fjalën "Lexoni" është për qëllim: "Faluni aq sa u vjen më lehtë nga namazi i natës", sepse kjo pjesë e ajetit është përmendur në vazhdim të fjalës së Allahut, ku thotë: "Vërtet Zoti yt e di se ti qëndron duke u falur natën më pak se dy të tretat e natës ose gjysmën e natës, ose një të tretën e saj. Po kështu veprojnë edhe një pjesë e atyre që janë me ty. Allahu e përcakton natën dhe ditën", deri ku thotë: "Lexoni nga Kurani aq sa t'ju vijë më lehtë" (Muzemil 20), dmth falni namaz nate aq sa t'ju vijë më lehtë. Pra ajeti nuk ka të bëjë me faktin se sa e ka detyrë robi të lexojë në namazin e natës. Allahu ua ka lehtësuar muslimanëve duke ua bërë që të falin namaz nate aq sa u vjen atyre më lehtë dhe nuk e kanë detyrë që të falin aq sa falte i Dërguari i Allahut, që siç e dini falte 11 rekate. Ky është kuptimi i ajetit dhe kjo është një mënyrë të shprehuri në gjuhën arabe, duke përmendur vetëm një pjesë të diçkaje por duke pasur për qëllim atë të gjithën. Pra fjala e Allahut "Lexoni" dmth faluni, në këtë rast është për qëllim namazi në tërësi ndërsa leximi është një pjesë prej tij. U përmend vetëm kjo pjesë e namazit për të vënë në dukje rëndësinë e tij. Kjo është e ngjashme me ajetin tjetër, ku Allahu thotë: "Kryeje namazin të rregullt që nga mesdita e deri në errësirën e natës (drekën, ikindinë, akshamin, jacinë) dhe leximin e Kuranit në agim" (Isra 78). Kuptimi i ajetit: "Leximin e Kuranit në agim" dmth namazin e sabahut, pra përmendi vetëm një pjesë të namazit dhe kishte për qëllim të gjithë namazin. Kjo është një mënyrë të shprehuri e njohur në gjuhën arabe.



--------------------------------------------------------------------------------
22.el Mishkah nr. 163.
23.Sahihul Xhami nr. 7389.
24.Sifetus-Salah fq. 97.

--------------------------------------------------------------------------------

Prandaj, pasi që dijetarët e tefsirit e bënë të qartë kuptimin e ajetit pa pasur kundërshtim mes tyre, nuk lejohet të refuzohen dy hadithet që i përmendëm me pretendimin se janë hadithe ahad dhe se nuk lejohet të komentohet Kurani me hadithe ahad!! Ky pretendim është i hedhur poshtë, sepse së pari: Ajeti për të cilin po flasim është komentuar nga ata dijetarë që e njohin shumë mirë gjuhën e Kuranit dhe së dyti: Sepse hadithi i Profetit salallahu alejhi ve selem nuk bie ndesh me Kuranin, përkundrazi, e komenton dhe e qartëson atë siç e thamë në fillim të kësaj fjale. E mbi të gjitha: Si mund të pretendohet ajo çfarë ata thanë, kur ajeti nuk ka fare lidhje me çështjen se çfarë e ka detyrë muslimani të lexojë në namaz, farz qoftë apo nafile?! Ndërsa dy hadithet që i kemi përmendur më herët janë shprehimisht të qarta se namazi i atij që falet nuk është i saktë nëse nuk e lexon suren Fatiha: "Nuk ka namaz për atë i cili nuk e lexon Fatihatul Kitabin" dhe: "Kush fal namaz duke mos lexuar në të Fatihatul Kitabin ai namaz është i mangët, i mangët, i mangët, jo i plotë", dmth është i mangët dhe kush del nga namazi duke e lënë të mangët, ai nuk është falur. Pra namazi i tij është i kotë siç tregohet qartë në hadithin e parë.



Pasi që na u bë e qartë ky realitet, atëherë ne jemi të qetë kur i gjejmë hadithet të transmetuara nga Profeti salallahu alejhi ve selem në librat e Suneneve, së pari, pastaj, së dyti, ato hadithe që transmetohen me zinxhirë të saktë transmetimi. Nuk dyshojmë aspak në to e as nuk hedhim dyshime rreth tyre me atë lloj filozofie që e dëgjojmë të përflitet në kohën e sotme, e cila thotë: "Nuk i marrim parasysh hadithet ahade veçse nëse kanë të bëjnë me mënyrat e kryerjes së ibadeteve (ahkamet), ndërsa çështjet e akides nuk mund të bazohen në hadithe ahade!" Kështu pretendojnë ata. Siç e dimë, Pejgamberi salallahu alejhi ve selem e dergoi Muadhin për të thirrur ehlul kitabin (ithtarët e librave të mëparshëm) në akiden e teuhidit (siç transmeton Buhariu me nr.1458 dhe Muslimi me nr. 19). Pra ai ishte një person i vetëm.



Me kaq besoj se është e mjaftueshme për të bërë të qartë atë që doja të thosha, e cila kishte të bënte me: Si duhet ta komentojmë Kuranin Fisnik?


Ue salallahu ue seleme ue bareke ala nebijina Muhamed ue alihi ue sahbihi ue tabiine lehum bi ihsanin ila jeumi din, uel hamdulilahi Rabil alemin.