GJENDJA SOTE:
Sot Shqipėria ėshtė shtet pa fe zyrtare dhe me liri besimi tė garantuar me kushtetutė. Dy besimet semite (myslimanizmi dhe kristianizmi) me katėr sektet e tyre (bektashizmin, sunizmin, ortodoksizmin dhe katolicizmin) kanė festa fetare tė caktuara si festa kombėtare pėr shkak tė prezencės historike nė vend. Arsimi publik ėshtė jofetar dhe indoktrinimi fetar nė to ndalohet me ligj. Nė dallim nga shumė vende tė tjera feja nė Shqipėri nuk pėrfshihet si lėndė mėsimore. Sipas tė dhėnave tė Departamentit Amerikan tė Shtetit nė vend ka 14 shkolla private fetare me 2'600 studentė. Qė prej 1991 shėnohet njė ardhje e madhe misionarėsh kristianė nga SHBA e cila filloi tė dobėsohej pas trazirave nė vend nė 1997. Bashkė me ta vijnė dhe misionarė myslimanė nga Arabia Saudite. Nė vitin 2002 do tė shėnohen 31 shoqata kristiane, qė pėrfaqėsojnė 45 organizma tė ndryshme dhe 17 shoqata e grupe islamike. Qershia nė tortėn fetare janė dhe 500-600 misionarė tė pavarur fesh tė ndryshme.

Qė prej vitit 1993 nė Shqipėri veprojnė dy fraksione tė rrezikshme asimilimi, fraksioni ortodoks nga Greqia dhe fraksioni islamik nga Arabia Saudite i cili nė Kosovė dhe Maqedoni ka marrė dhe variantin ekstrem vehabist. Duke shfrytėzuar varfėrinė nė zona tė ndryshme tė vendit janė ndėrtuar pa kriter kisha ortodokse dhe xhami sunite nė vende ku rėndom nuk ka as besimtarė dhe tė cilat as nuk frekuentohen as nuk pasqyrojnė realitetin. Pėr shkak tė kėtyre lėvizjeve tė njėanshme dhe tendencioze ka patur dhe incidente kundėr bektashinjve nga shtetas jo-shqiptarė. Zonat rurale u pushtuan pėr rreth 6 vjet me program tė hollėsishėm pėr larjen e trurit tė fėmijve parashkollorė dhe indoktrinimin e tyre nė myslimanizėm. Tė gjitha kėto lejoheshin nga shteti, por fatkeqėsisht dhe nga prindėrit injorantė tė kėtyre fėmijėve. Megjithatė pėr shkaqe tė mirėnjohura dhe pėr arsye pragmatizmi numri i ateistėve dhe jofetarėve ndonėse pati njė rėnie sidomos nė vitet e para pas diktaturės ėshtė normalizuar sėrish pak a shumė nė tė njėjtat nivele.



Pas 50 vjet ateizmi formal dhe informal nė vitin 1992 tė dhėnat japin njė pamje popullsie me 74% jo-fetarė. 2 Pas vitit 1993 e deri nė 2004 sipas sondazheve tė tė huajve nė vend rreth 50-65% e shqiptarėve deklarohen po ashtu jo-fetarė. 3 Nė vitet 2005-2006 vlerėsimet konkretizohen sėrish tek 72%-75% jo-fetarė.
Vlerėsimet sot janė se rreth 25% e popullsisė janė fetarė prej tė cilėve myslimanėt dhe kristianėt ndajnė afėrsisht tė njėjtat pėrqindje, me numėr "fetarėsh tė vėrtetė" tek 4-5%, por ku janė mė tė dukshėm kristianėt ortodoksė dhe myslimanėt sunitė.
Duhet pėrmendur fakti se ky realitet i cili mund tė konstatohet mjaft lehtė nėse jeton nė Shqipėri, luftohet nga dy degėzimet e mėsipėrme asimiluese po aq fort sa dhe serbėt e grekėt nėpėr shtyp dhe internet. Qėllimi pėr tė dy palėt ėshtė i njė karakteri tė ndryshėm propagandistik, por me zbatim tė njėjtė. Pėr pėrhapjen e mitit ka ndihmuar fuqishėm dhe injoranca dhe papėrgjegjėsia e gazetarėve vendas dhe atyre tė huaj, ku kėta tė fundit sa herė qė pėrmendin Shqipėrinė i bashkėngjisin pa tė keq dhe epitetin "myslimane" apo togun "shumicė myslimane". Kėto ndodhin kur Ministria e Jashtme dhe pėrfaqėsitė e shtetit shqiptar nė dhé tė huaj nuk ndėrmarrin asnjė veprim pėr ruajtjen dhe paraqitjen e saktė tė imazhit tė vendit, saqė gjithsecili mund tė thotė ē'tė dojė pa asnjė lloj pasoje.

Ilustrim tė kėsaj dukurie pėrbėn dhe njė hollėsi me vizitėn e presidentit Bush. Dy ditė pėrpara vizitės Xhorxh Bushi do tė shprehet nė shtyp pėr Shqipėrinė si "vend mysliman", por gjatė dhe pas vizitės togu nė fjalė u zėvendėsua shprehimisht me "vend me tolerancė fetare". Gjasat janė qė dikush paska ndėrmarrė hapa saktėsimi, por problemi qėndron se shtypi i huaj e riprodhoi masivisht rastin e parė sidomos pėr tė theksuar idenė se ja "njė vend mysliman qė e do Perėndimin". Rasti mė flagrant syresh i ditėve tė fundit ishte dhe njė gazetar i huaj qė e ēon myslimanizmin nė Shqipėri nė cakun e 95%-it 7. Vetėm se ka njė problem, Shqipėria jo vetėm qė nuk ėshtė vend mysliman, jo vetėm qė nuk ka shumicė myslimane, por nuk ėshtė as vend me shumicė fetare!