Grimca nga jeta e Ebu Hanifes


Marrė nga shkurtimi i "The Four Imams"

Ebu Zehra

Pėrktheu: Ammar Ardit Kraja

Ebu Hanifah ishte i lindur nė Kufa nė 80/699 ku ai kaloj pjesėn mė tė madhe tė jetės sė tij.Kufa ishte njė nga qytetet mė tė mėdha tė Irakut nė atė Kohė.

Iraku kishte shumė fe,sekte dhe besime tė ndryshme tė civilizimeve tė lashta.Iraku u bė tenxherja e pėrzierjes sė tė gjitha racave tė ndryshme tė cilat do tė pėrballeshin me besimet e tyre tė ndryshme.Ebu hanifah gjatė rinisė sė tij do tė merrej me kėto sekte tė ndrysme megjithėse gjatė rinisė sė tij pėrqėndrimi i tij ishte nė tregėti.Ai ishte njė tregėtarė mėndafshi i cili ndiqte gjurmėt e tė atit tė tij.

Ebu Hanifah kujdesej pėr paraqitjen e tij e cila raportohet tė ketė qenė e mirė.Ai gjithmonė vishte rrobat mė tė mira.Ebu Jusufi (studenti mė i madh i Ebu hanifes) ka thėnė:"Ebu Hanifah kujdesej edhe pėr rripat e sandaleve kėshtu qė ai kurrė nuk shihej me njė rrip tė kėputur"

Ebu Hanifah ishte shumė i shqetėsuar me gjendjen e shokėve tė tij.Njė herė ishte nė njė grumbullim dhe njė nga shokėt e tij kishte veshur njė rrobė tė vjetėr.Ai i ka kėrkuar atij tė priste derisa tė gjithė u larguan.Kur ata u larguan ai i kėrkoi atij ta marrė sexhaden dhe cfarė ishte nėn tė.Njeriu gjeti 1000 dirhem.Ebu Hanifah i ka thėnė:"Merri kėto dirhem dhe ndryshoje gjendjen tėnde me to".Njeriu ka thėnė:"Unė jam i pasur dhe unė nuk kam nevojė pėr to".Ebu Hanifah i ka thėnė atij:"A e ke dėgjuar hadithin,Allahu do qė tė shohė gjurmėt e begatisė sė tij tė duken tek robi i tij?Pėr kėtė arsye ti duhet ta ndryshosh gjendjen tėnde".

Ebu Hanifah ushėtonte shumė dhe ka shkuar nė haxh shumė herė.

Ebu Hanifah ka thėnė:"Njė ditė unė isha duke ecur me Esh-Shabin i cili ishte i ulur.Ai mė tha:"Ku je duke shkuar?"Unė iu pėrgjigja"unė jam duke shkuar nė treg".Ai tha:"unė nuk e frekuentoj tregun,unė shkoj tek dijetarėt pėr tė dėgjuar".unė i thashė atij:"Unė rrallė i frekuentoj ata".Ai mė tha:"Mos u bėj i pa vėmendshėm.Ti duhet tė marrėsh dije dhe tė ulesh me dijetarėt.Unė shoh zgjuarsi dhe energji tek ti".Ajo ka ndikuar nė zemrėn time dhe unė pushova sė frekuentuari tregjet dhe fillova t'i kthehem dijes dhe Allahu mė bėri tė kem dodi nga cfarė ai mė tha".

[Virtytet e Ebu Hanifes,el-Mekki, faqe 59]

Pas kėsaj kėshille Ebu Hanifah do ti vizitonte dijetarėt aq shpesh sa ai ta tė shkonte pėr nė treg.

Ebu Hanifah nga fitimi i tij i pėrvitshėm do tė jepte pėr nevojat e dijetarėve,pėr ushqimet e tyre,rrobat e tyre dhe nevojat e pėrgjithshme tė tyre.Ai do pastaj do t'i jepte fitimin e mbetur dhe do ti thoshte atyre:"Bleni cafėr keni nevojė dhe vetėm Allahun falenderoni. Unė nuk ju kam dhėnė asnjė gjė.ėshtė thjeshtė njė begati e Allahut mbi ju".

[Historia e Bagdadit,faqe 360]

ėshtė thėnė se Ebu Hanifah e ka lexuar kur'anin shtatė herė gjatė Ramazanit dhe ėshtė thėnė qė ai e ka mėsuar Kur'ann nga Imam Asim njė nga recituesit e Kur'anit metoda e tė cilit ėshtė e regjistruar si njėra nga tė shtatė mėnyrat e recitimit.

Stėrgjyshi i tij takoi Aliu kur ai ishte njė fėmijė dhe i ka dhėnė Aliut disa faludhaxh (njė ėmbėlsirė)..... Stėrgjyshi i tij ishte skllavėruar nga Benu Thejb nė pushtimin arab tė rajonit por ėshtė liruar mė vonė.Ai ishte persian me origjinė.

"Nėse

Maxhoranca e fikhut tė cilin Ebu Hanifah ra nė kontakt ishte nga klientė tė fiseve arabe.Shumė prej njerėzve tė mėsuar tė kėsaj periudhe ishin student tė sahabeve tė profetit.Kuptimi i kėtij hadithi ėshtė qė ndėrsa shumė persian ishin studenta tė sahabeve ata nuk ishin vetė sahabe.Dhe pėr kėtė arsye ėshtė dėshmuar qė edhe megjithėse njė person nuk ėshtė sahabe i profetit qė personi ėshtė ende i aftė pėr tė fituar dituri.

Nė kohėn e Ebu Hanifah-s,kishte tre lloje grumbullimesh nė tė cilat dija mund tė arrihej.Ato ishin themelet e metodės,ata ishin hadithet e profetit salallahu alejhis ua selam diskutoheshin dhe ato ishin jurispondeca islame nga Kur'ani dhe Sunneti ku fetuat u bėnė dhe u diskutuan.Ebu Hanifah vendosi tė studionte fikh (jurispondencė islame) pasi kishte pasur diskutime tė gjata rreth sekteve dhe pasi kishte mėsuar hadithe.

Ebu Hanifah ka jetuar nėn qeverisjen Umejed pėr 52 vjet dhe nėn qeverisjen Abaside pėr 18 vjet.

Ibn Hubejra governatori i Irakut i kėrkoi Ebu Hanifa-s tė bėhej gjykatės por ai vazhdimisht refuzoi.Si rezultat ai ėshtė rrahur derisa koka e tij ishte e enjtur dhe frymėmarrja u bė e vėshtirė pėr tė.Ai as nuk u ankua dhe as nuk ka qarė derisa atij i ėshtė treguar qė nėna e tij ishte duke vuajtur nga ajo cfarė ishte duke i ndodhur atij,ku sytė e tij u mbushėn me lot pėr dėmbshurinė e ndjenjave tė saja.Pas kėsaj ai u largua nė Mekė dhe kėrkoi strehim atje derisa Abbasidėt erdhėn nė fuqi.

Khalifi el-Mensur i Abbasidėve do ta mbėshteste Ebu Hanifen duke i dhėnė atij dhurata megjithatė Ebu Hanifah do t'i refuzonte me sjellshmėri.

Njėherė el-Mensuri dhe gruaja e tij kishin njė mosmarrėveshje. Ai e pyeti atė kė ajo donte tė arbitronte pėr tu pėrpjekur dhe pėr tė zgjidhur mosmarrėveshjen? Ajo i ėshtė pėrgjigjur:"Ebu Hanifan.Ebu Hanifah u thirr.Khalifi i tha:"Ebu Hanifah kjo grua e lirė ka njė mosmarrėveshje me mua.Mė jep mua tė drejtėn time kundėr saj".Ebu Hanifah tha:"Le tė flasė Emir el-Muminini" Ai e pyeti:"Ebu Hanifah sa gra mund njė burrė tė martojė nė njė khė?."Katėr" ai u pėrgjigj.Sa robėresha ėshtė i lejuar tė ketė?"Aq shumė sa ai tė ketė dėshirė" ai u pėrgjigj.Ai pastaj pyeti "A ėshtė e lejueshme tė thuhet dicka ndryshe nga kjo?".Ebu Hanifah iu pėrgjigj "Jo".Khalifi i tha gruas "A e dėgjove verdiktin (fetuan).Por ebu Hanifah vazhdoi tė thotė"Allahu e ka lejuar kėtė pėr njerėzit e drejtė.Nėse megjithatė ndokush nuk ėshtė i drejtė ose frikėsohet qė nuk do tė jetė i drejtė ai duhe tė martojė vetėm njė (grua).Allahu i madhėruar thotė:"Nė qoftė se frikoheni se nuk do tė jeni tė drejtė ndaj bonjakėve, atėherė martohuni me ato gra qė ju pėlqejnė; me dy, me tri e me katra. E nėse i frikoheni padrjtėsisė (ndaj tyre), atėherė vetėm me njė, ose (martohuni) me ato qė i keni nėn pushtetin tuaj (robėreshat). Ky (pėrkufizim) ėshtė mė afėr qė tė mos gaboni".[Surah en-Nisa :3]

Kėshtu ne duhet tė ndikim kėshillat e Allahut dhe tė kemi frikė dėnimin e Tij.Khalifi qėndroj i heshtur njė kohė tė gjatė.Ebu Hanifah u largua.Kur ai arriti shtėpinė e tij gruaja e khalifit i dėrgoi atij njė shėrbėtorė me para,rroba,njė robėreshė dhe njė gomar egjyptian.Ebu Hanifah e refuzoi dhuratėn dhe i ka thėnė shėrbėtorit"Jepi pėrshėndetjet e mija gruas sė khalifit dhe thuaji asaj qė dhurata rrezikon besimin tim.Unė e bėra atė (fola tė vėrtetėn) pėr hir tė Allahut dhe duke mos dashur asgjė nga askush".

Njė herė Hasan el-Basri nxori njė fetua.Ebu Hanifah tha "Hasani ka gabuar".Njė njeri i tha Ebu Hanifah-s "Ti thua se Hasani ka gabuar,bir bushtre".Ebu Hanifah nuk ėshtė kuqur as nuk ėshtė bėrė i zemėruar.Ai ka thėnė:"Uallahin, Hasani ka gabuar dhe Abdullah Ibn Mesudi ishte korrekt".Ebu Hanifah shpesh thoshte:"O Allah nėse ndokush ėshtė i mėrzitur nga unė zemra ime ėshtė e hapur".

Njė herė Ebu Hanifah ishte duke debatuar dhe njė person i ka thėnė atij "Bidatci!I dalė nga feja".Ai i ėshtė pėrgjigjur "Allahu tė faltė,Allahu e di se unė nuk jam i tillė.Unė nuk jam kthyer nga Ai deri nga ai moment qė e kam njohur dhe unė shpresoj pėr faljen e Tij dhe i frikėsohem vetėm ndėshkimit tė tij".Ebu Hanifah ka thėnė:"Nėse ndonjė injorant thotė dicka pėr mua atėhere unė e kam falur.Pėrsa i pėrket njerėzve tė dijes tė cilėt thonė dicka pėr mua ata janė gjynahqarė".

Ebu Hanifah ka thėnė:"Dije qė vepra (tė mira) ndjek dijen sic gjymtyrėt ndjekin syrin.Njė vepėr e vogėl me dije ėshtė shumė mė e dobishme sesa shumė vepra (tė mira) me injorancė.Nė shkretėtirė njė furnizim i vogėl me udhėzim ėshtė shumė mė i nevojshėm sesa shumė frunizim pa udhėzim.Ajo ėshtė sikur ajo qė ka thėnė Allahu i madhėruar:"Thuaj: "A janė tė barabartė ata qė dinė dhe ata qė nuk dinė?" Po, vetėm tė zotėt e mendjes marrin mėsim".[Surah Zumer :9]

Ebu Hanifah ka jetuar nė Kufa e cila ishte njė rajon i shiave.Atje ai ka takuar imamėt e shiave tė kohės sė tij si Zejd Ibn Ali,Muhammed el-Bekir,Xhafar es-Sadik dhe Abdullah Ibn Hasan;ende Ebu Hanifah ka mbajtur qėndrimin e tij tė lartė pėr sahabet.

Ibn Haxheri ka thėnė:"Fama e njė njeriu nė tė kaluarėn ėshtė e treguar nga mosmarrėveshja e njerėzve pėrsa i pėrket atij.Anuk shikoni kur Aliu vdiq ishin dy grupe njė i cili e donte shumė dhe tjetri i cilin e urrente shumė?"[el-Khajrat el-Hisan]

E njėjta mund t'i aplikohet Ebu Hanifah-s.Kishte disa tė cilėt ishin partizan drejt tj duke e vendosur nė rangun e profetit dhe nė ekstremin tjetėr ishin ata qė e akuzonin pėr heretik.Kėto diskutime ndodhėn kur Ebu Hanifah ishte gjallė.

Njė herė el-Auzai fakihu i Sirisė i ka thėnė Ibn el-Mubarak"Kush ėshtė ky bidatci i cili ka dalė nga Kufah i quajtur Ebu Hanifah?Ibn Mubarak nuk i ėshtė pėrgjigjur atij por por filloi t'i pėrmente disa pyrtje tė vėshtira dhe sesi t'i kuptonte ato dhe sesi tė jepte fetua pėrsa i pėrket atyre.Ai pyeti:"Cili i ka dhėnė kėto fetua?"Ai iu pėrgjigj"Njė sheikh tė cilin e kam takuar nė Irak?"El-Azaui ka thėnė:"Ky ėshtė njė sheikh i nderuar.Shko dhe merr prej tij".Ai u pėrgjigj"ėshtė Ebu Hanifah".Pas kėsaj el-Azai e takoi Ebu Hanifah-n nė Mekkė dhe diskutoj pyetjet tė cilat Ibn Mubaraku i kishte ngritur.Ai i ka hetuar ato.Kur ėshtė larguar nga Ebu Hanifah el-Azai i ka thėnė Ibn el-Mubarak"Unė e kam zili pėr diturinė dhe inteligjencėn e atij njeriu.Unė i kėrkoj falje Allahut.Unė isha nė njė gabim tė madh.Shko e mėso tek ai burrė.Ai nuk ėshtė sikur thonė pėr tė".[el-Khajrat el-Hisan faqe33]

Gjatė shekullit tė 4 debatet midis mbėshtetėsve tė tij dhe kundėrshtuesve tė tij u shtuan me diskutime nė shtėpira dhe xhamia.Ditė tė tėra do tė shpenzoheshin nė diskutime rreth medhhebit tė tij.Ishte gjatė kėsaj kohe qė pjesa mė e madhe e biografive tė imamėve u shkruan shpesh duke i mbivlerėsuar ata pėr t'iu kundėrvėnė sulmeve ndaj tyre.

http://www.morali-islam.com/Grimca-n...ikull-1633.p.w