Mendime mbi librin "Shqipja dhe Sanskritishtja"

[baaroar]

Mendime mbi librin "Shqipja dhe Sanskritishtia"

Nga Prof. Dr. Agim Shehu, Inxhinier hartograf

I. Hyrje

Në fillimet e viteve '90 të shekullit të kaluar më njoftuan se kishte dalë nga botimi libri i Z. Petro Zheji "Shqipja dhe Sanskritishtja", por njoftimi ishte i vonuar sepse në treg nuk ndodhej asnjë kopje në shitje. Vetëm në vitin 2008 munda të siguroj të dy pjesët e librit të ripunuar dhe ribotuar. Mendimet dhe problemet që trajtohen në këtë vepër më lanë mbresa të jashtëzakonshme sepse ato janë probleme madhore të realizuara me metoda gjuhësore dhe matematikore origjinale si dhe me një gjuhë teorike filozofiko-shkencore të qartë dhe potenciale. Autori me erudicionin dhe poliglotizmin e tij, me dashurinë për ZOTIN, për Shqipërinë e Shqiptarët dhe për të vërtetat, e ka shkruar veprën e tij nga shkalla më e lartë e dijes dhe mendimit, në të cilat është ngjitur në sajë të punës cilësore vetëmohuese e bindjeve të plota. Nga lartësi të tilla informacionet dhe dijet për botën dhe shoqërinë njerëzore janë të shumta dhe të sakta. Si shkencëtar vizionar problemet i trajton në bazë të njohjes logjike, ku konceptimet, gjykimet dhe arsyetimet pasojnë njëra-tjetrën për të arritur në përfundime e rekomandime me vlera të konsiderueshme. Për këto arsye, mendoj se lexuesi ose studjuesi i librit do ndjejë se pjesët e lexuara nuk i shqiten nga mendja, ndërkohë që pjesët e palexuara akoma sikur e tërheqin, përderisa gjen përgjigjen e duhur për çdo problem. Historia na dëshmon se nuk ka patur periudha krijuese pa qënë të shoqëruara me kritika, të cilat i kanë shërbyer me sukses përsosjes së mëtejshme të krijimeve. Në këtë mënyrë do të kontribuohet edhe në përsosjen e mëtejshme të librit në studim. Në të dy pjesët e librit, autori trajton dy probleme kryesore:

1. - Vendi që zë gjuha shqipe ndërmjet gjuhëve të tjera të botës
2. - Algoritmi Simbolik

II. Vendi që zë giuha shqipe

Në bazë të krahasimeve dhe analizave shkencore të qindra fjalëve Shqipe dhe sanskritishte, autori arrin në përfundimin se: "Sistemi leksikor i gjuhës shqipe është më i gjërë nga ai i gjuhës sanskritishte, për rrjedhojë gjuha shqipe është më e vjetër se gjuha sanskritishte, se është ajo Gjuhë e Parë, ajo Gjuhë Mëmë, ose së paku më e afërmja e saj më e ngushtë e më përfaqësuese, nga copëtimi i së cilës si ai në Sakrificën e Madhe Kozmogonike të një Qënie Hyjnore, të gjitha gjuhët e tjera e të ndryshme erdhën e u ndërtuan mënjanë"
Për të vërtetuar teorinë e tij, autorit i është dashur të krahasojë mijra fjalë të tjera të gjuhës shqipe me gjuhët e vjetra e të reja si: greqishtja e latinishtja, gjermanishtja, hebraishtja, rusishtja dhe ajo kineze etj, nga ndarja e të cilave në rrënjë të pastra e të thjeshta, këto i korrespondojnë gjuhës shqipe.
Për këto arsye autori u bën "thirrje" gjuhëtarëve tanë që të mos mbeten në nivelin e shkrimeve të studjuesve jokompetentë ( përfundimet e sugjerimet e të cilëve në shumë raste janë të gabuara, madje tendencioze), por në realitetet që ofron epoka e sotme, për më tepër që në disa botime nga autorë të huaj, gjuha shqipe konsiderohet si "mbetje" apo "huazime" nga gjuhë të tjera si: greqishtja, latinishtja, turqishtja, sllavishtja etj! Përballë një të pavërtete kaq indinjuese gjuhëtarët e studjuesit tanë duhet të jenë aktivë për të shprehur mendimet e tyre në favor të së vërtetës së shenjtë. Sipas mendimit tim, autori i librit me shumë të drejtë ironizon me një sarkazëm të goditur "personazhet" e sipërpërmendura kur thotë se; gllosat e tyre u ngjajnë disa individëve, të cilët bredhin pa pasaportë e pa identitet dhe kur ndalohen e pyeten ata nuk dinë si të përgjigjenl
Në konferencën Ndërkombëtare të Albanologëve që u mbajt në Tiranë (dhjetor 2008) u vlerësua shumë albanologu amerikan Eric Hamp për librin e tij "Studime krahasuese për shqipen" si dhe për kumtesën e tij "Ilirishtja paraardhëse e shqipes". Në një përfundim të tillë kanë arritur edhe mjaft autorë të tjerë të huaj e vendas, prandaj natyrshëm lind pyetja : "Po paraardhësja e ilirishtes kush ka qënë?". Përgjigjen e kësaj pyetje e gjejmë edhe në punimet e mjaft autorëve shqiptarë si J.De Rada, Sami Frashëri, Spiro Konda, Nermin Vlora, Dhimitri Pilika, Aristidh Kola, Niko Stilo etj (përfshi këtu edhe punimin e Z. Petro Zheji), të cilët me fakte të shumta e të pakundërshtueshme e shtyjnë zanafillën e gjuhës shqipe në prehistori, që është pellazgjishtja. Që do të thotë se nga kjo zanafillë duhet të shkruhet historia e Shqipërisë.

II. Algoritmi Simbolik

Algoritmi Simbolik i propozuar dhe zbatuar nga Z.Petro Zheji, përfaqëson një aparat origjinal euristik duke e vështruar këtë si artikulim të Mendimit Mitik. Në këtë kontekst, Algoritmi Simbolik i autorit ka më shumë kuptim filozofik, që shprehet përtej kuptimit shkencor për shumë probleme. Kjo për faktin se filozofia ka vartësi relative nga shkencat, sepse relative janë ligjet dhe rezultatet e shkencës, e cila studion një temë të caktuar të botës reale; ndërsa vartësia e shkencës nga filozofia ka karakter absolut, sepse jep shpjegime më komplekse që shkon drejt paskajësisë, ndërkohë që inteligjenca njerëzore nuk e rrok menjëherë të vërtetën integrate me anën e shkencës. Filozofia e realizon detyrën në tërësinë e ndjenjave që akumulohen, prandaj shkencëtaret i drejtohen filozofisë si dije superiore për të afirmuar parimet e ligjet e caktuara nga shkenca. Pra, "filozofia abstragon ndryshe nga shkencat, por përfiton nga rezultatet e shkencave për të modifikuar nocionet e saj për botën dhe jetën". Këto veçori autori i librit jo vetëm që i ka të qarta, por edhe i zbaton me rigorozitet.

Në pjesën e dytë të librit thuhet:
"... tek njerëzit primitivë jo vetëm ritualet kanë një model të tyre mistik, por edhe çdo veprim njerëzor bëhet i efektshem për aq sa përsërit pikë për pikë një veprim të kryer në fillim të kohërave nga një Perëndi, nga një hero apo nga një paraardhës i rëndësishëm"
Nga sa citohet më sipër kuptohet se Miti_Mistikja ka ecur në kohëra pa ndryshime deri në ditët tona, ndërsa shkenca ka ndryshuar vazhdimisht në progresion përderisa fizika indeterministe, subatomi, ka vërtetuar se deri në një farë ndarje të materies ekzistojnë ligjet e fizikës deterministe-klasike, pastaj fillojnë të bien poshtë ligjet, koha dhe hapësira dhe shfaqet Liria dhe e Vërteta absolute, Përjetësia, Biblikja. Pra, të krijohet përshtypja sikur Miti " ka lindur dhe frymëzuar" shkencat, artin dhe aktivitete të tjera të shoqërisë njerëzore!
Por Lirinë dhe të vërtetat absolute njerëzimi nuk duhet t'i presë nga Krijuesi, sepse Ai na e ka përcakuar rrugën me kohë, që do të thotë se në unitet duhet t'i shpallim "luftë" luftrave vrastare, varfërise, mjerimit, injorancës, korrupsionit e mashtrimit, sëmundjeve dhe degradimit të mjedisit. Ndryshe, këto fatkeqësi do të thellohen edhe më shumë, duke rrezikuar ekzistencën e shoqërisë njerëzore. Prandaj, për të parandaluar apo minimizuar efektet negative të sipërpërmendura është më se e domosdoshme që të dëgjohet, të stimulohet dhe të zbatohet mendimi shkencor i integruar dhe racional, duke përfshirë këtu edhe vlerat e Algoritmit Simbolik.
Duke shfrytëzuar natyrën filozofike të Algoritmit Simbolik autori ka mundur të japë një zgjidhje të saktë dhe përfundimtare lidhur me ekzistencën e ZOTIT, Krijuesit të Universit, çka përbën një nga vlerat më madhore të librit.
Autori është i sigurtë se Algoritmi Simbolik mund të përdoret nga të gjitha shkencat bashkëkohore për të përcaktuar drejt teorinë, ligjet, simbolet, metodologjinë e tyre etj. Kjo është e vërtetë dhe për shkencën e hartografisë, për të cilën kam studjuar e punuar 57 vjet. Në këtë kontekst, konstatoj se Algoritmi Simbolik ka shumë gjëra të përbashkëta me semiotikën hartografike, d.m.th me gjuhën e hartës, e cila përfaqësohet nga këto etapa pune:

• Signika, që merret me klasifikimin dhe katalogizimin e simboleve (shenjave) për harta të caktuara.
• Sintagma, ose morfografia e simboleve, që përbën pjesën më vëllimore të gjuhës së hartës (sepse përfshin edhe semantikën e simboleve).
• Sintaksi, që evidenton në hartë objektet dhe dukuritë sipas rëndësisë së tyre.
• Stili, ose estetika, për t'iu përshtatur traditave dhe varianteve të caktuara.

Të gjitha këto etapa përputhen plotësisht me tërësinë e simboleve të Algoritmit Simbolik veçse me këto ndryshime:

a) Simbolet e Algoritmit Simbolik janë të thjeshtë, të plotë dhe mjaft të perceptueshëm, por kanë më shumë atribute në krahasim me simbolet e hartës.
b) Algoritmi Simbolik jep çelësin për zgjidhjen e enigmave shpirtërore e jetësore, si pjesë e rëndësishme e filozofisë, ndërsa hartat paraqesin objekte e dukuri reale.

Kjo për faktin se në shumë raste Algoritmi Simbolik niset nga e dukshmja ( grafema, morfema etj) dhe përfundon në të padukshmen (siç është përshembull, ekzistenca e Zotit), ndërkohë që shkencat nisen nga e dukshmja dhe përfundojnë përsëri në të dukshmen.
Vlera e Algoritmit Simbolik në proçesin e hartografimit qëndron në faktin se ato, me studime të mëtejshëm do të përsosin më tej etapat e gjuhës së hartës, të ligjeve dhe metodave qe i shoqërojnë e më gjërë. Në pjesën e dytë të librit thuhet se Algoritmi Simbolik është një hologramë, pra një teknikë e njohur që në gjysmën e dytë të shekullit XX, përmasat e së cilës kanë qënë të vogla, ndërsa sot përmasat e tyre janë rritur shumë, duke na ofruar më shumë informacione cilësore, me kosto më të ulët e me rendiment më të lartë. Kështu, sikurse u demonstrua (nëpërmjet televizionit) në zgjedhjet e fundit presidenciale në SHBA, janë paraqitur aspekte të ndryshëm të këtyre zgjedhjeve me anën e hologramave me përmasa të mëdha, duke mundësuar të përftohen qartë informacione të rëndesishme që përpara përbënte një pamundësi.Kjo dëshmon edhe njëherë për universialitetin e Algoritmit Simbolik si disiplinë e veçantë në strukturën e filozofisë së sotme. Duke argumentuar faktin që ideja qëndron mbi materjen, autori i librit i plotëson ato me faktin tjetër se bota materiale nuk ka përmasa të sakta" Ka shumë shembuj që e vërtetojnë këtë fakt edhe nga fusha e hartografisë ,gjeodezisë, fotogrametrisë etj. Kështu, sipërfaqja fizike e tokës është shumë e ndërlikuar dhe, për t'a paraqitur në rrafsh, kjo sipërfaqe projektohet në sipërfaqen e elipsoidit tokësor, apo të sferës tokësore, e shoqëruar me gabime (vetëm boshti i madh i elipsoidit tokësor matet sot me gabim +/- 2 metra), pa llogaritur këtu gabimet që ndodhin gjatë krijimit të hartës dhe matjeve të ndryshme në hartë.
Me anën e Algoritmit Simbolik autori ka shtruar e zgjidhur shumë probleme të tjera të rëndësishme si:
• Në zemër të materjes ndodhet fryma.
• Materia ekziston vetëm kur matet.
• Teoria Absolute qëndron mbi teorinë e Relativitetit të Ainshtajnit (teori e njohur para 2000 vjetëve) dhe shume probleme të tjera, për të cilat mund të shkruhen vëllime të tjera.
Personalisht për punimin e autorit shpreh konsideratat e mia më të larta e respektin më të thellë për shërbimin e veçantë që ai po u bën shkencave si dhe urimet më të sinqerta për suksese të mëtejshme në ato horizonte që autori i zotëron dhe punon intensivisht. Sigurisht, vepra si kjo për të cilën folëm deri tani e nderojnë Kombin tonë sepse ato krijohen nga mendje gjeniale, të cilat duhet të vendosen në piedestalin që e meritojnë, si akt solemn ndaj kultivimit të individualitetit.

_______________

Ky material është botuar sot më 24 shkurt, në gazetën Republika

[Striamau]

Ku mund ta gjejme librin Shqipja dhe sanskritishtja?

[Neteorm]

Ku mund ta gjejme librin Shqipja dhe sanskritishtja?

https://www.goodreads.com/en/book/show/15758884