Simptomat e diabetit mellito

[titi-a]

Simptomat e diabetit mellito
2008-09-16 11:39



Kur 90% e qelizave beta te pankreasit jane te shkaterruara, organizmi nuk eshte me ne gjendje te rregulloje nivelet e sheqerit ne gjak dhe pacienti zhvillon disa simptoma klasike te diabetit.


- Etje e tepruar
- Urinim i tepruar
- Uri e tepruar
- Humbje peshe
- Lodhje
- Shikim i mjergullt, jo i qarte
- Glicemia e larte
- Sheqerera dhe ketone ne urina
- Infeksione nga kerpurdherat e vagines tek te rinjte (edhe ne femijeri)

Ndersa simptomat shfaqen ne menyre te papritur, zhvillimi i semundjes kerkon kohe te gjate.

CFARE I SHKAKTON KETO SHENJA?

Glukoza nuk eshte normalisht e pranishme ne urina, sepse veshka ben si “filter” kunder kalimit te sheqererave nga gjaku ne urine.
Vetem kur permbajtja e glukozes eshte e larte , sheqererat fillojne ti “shpetojne” filtrit te veshkave e keshtu shfaqen ne urine, ku mund te maten me nje test normal laboratori.
Glukoza nuk mund te perqendrohet ne urine, dhe eleminohet duke u tretur ne nje sasi te madhe uji. Per kete motiv urinat jane te rritura ne volum, edhe permbajne glukoze (fenomen qe merr emrin e glikozuries).
Kjo justifikon rritjen e aktivitetit urinues tek pacienti diabetik.
Humbja e sasive te medha te ujit shpjegon edhe pse individi diabetik shfaq shpesh edhe nje etje te tepruar dhe shenja dishidratimi ( lekuren e thate).

[lleila]

Një histori e shkurtër e diabetit

Një dijetar grek Aretej ne shek II i dha një sëmundje të pa njohur emrin Diabet qe nga greqishtja (dmth rjedhje-qarkullim),që e përshkruante te sëmuret qe urinojnë shumë shpesh dhe me sasi te mëdha,ajo u be e njohur shumë shekuj më vonë .Në shek-XVII mjeku anglez THomas Willis konstaton se urina e këtyre të sëmurëve është e ëmbël si mjaltë dhe emërtimit Diabet i shton atributin mellitus-(nga Latinisht do te thotë i ëmbël si mjaltë).Gjatë kësaj kohe ishin dy mendime te shkencëtareve disa mendonin se behet fjalë për sëmundje nervore e disa për sëmundje te mëlçisë. Me 1889 mjeku gjerman Minkowski zbuloi se pasi qe kishte hekur prej qenit pankreasin ishin zhvilluar simptomat e sëmundjes se diabetit .Minkowski nuk arriti deri ne fund ta shpjegoj se kush saktësisht ne pankreas ishte përgjegjës për paraqitjen e diabetit. Me 1922 dy mjek kanadez Banting&Best zbuloi se një lëng i cili prodhohet ne qelizat e veçanta te përshkruara nga Langerhans është përgjegjës për rregullimin e sheqerit në gjak .
Çka është Diabeti ?
Diabeti është çrregullim i përhershëm i shfrytëzimit te materieve ushqyese-(në rend te pare sheqernave e pastaj edhe yndyrave dhe proteinave si materie themelore ushqyese-energjetike)ne organizëm,qe rezulton tepricën e sheqerit ne gjak,kjo është një sëmundje kronike apo e përjetshme.
Shkaktaret direkt i paraqitjes se hipoglikemisë pra tepricës së sheqerit ne gjak eshte mungesa e hormonit insulinë ose/ulje e veprimit te tij ne qelizë.
Ka disa arsye ose çrregullime etiologjia e ete cilave nuk është e qartë,se pse insulina nuk prodhohet apo nuk vepron si duhet:
-Demtimi i beta qelizave te LANGERHANSIT.
-Pasqyra klinikeur koncentrimit i nivelit ne gjak kalon mbi një nivel te caktuar i njëjti fillon te rrjedh nëpërmes veshkave ne urine. Infeksionet e ndryshme urinare paraqiten me lehte pasi qe urina është e ëmbël dhe bakteret zhvillohen me shpejte.
-Eksitojnë dy lloje themelore te diabetit;
1. DMT1.
2. DMT2.
-DMT1paraqitet tek individët me predispozite gjenetike tek te cilët ne ndikimin e faktorëve ambiental dëmtimi i beta qelizave te pankreasit zhvillohet zhvillohet përmes proceseve autoimune,andej te këta te sëmure nuk trajtohet fare insulina, te këta te sëmure nevojitet patjetër marrja e insulinës .

-DMT2 tek ky tip i diabetit komponentë trashëguese është edhe me e shprehur,shumica e familjeve me diabet qe tregojnë tendence
për diabet i njëjti nuk paraqitet prandaj duhet te ketë edhe faktorë tjerë qe ndikojnë ne paraqitjen e diabetit psh; infeksionet (coxoki virus,rubeola virus etj) këta janë si me poente ne dëmtimin e
pankreasit konkretisht qelizave beta,ato vetëm e shpejtojnë procesi e paraqitjes se diabetit.

-Të ushqyerit dhe mënyra e jetesës-
Diabetiket ne tersi janë me mbi peshe dhe me diete te paballansuar. Ndryshmet drastik e bëjnë me te lehte paraqitjen diabetit,po ashtu diabeti mund te jete pasoje e abuzimit te alkoolit.
Stresi:është vështire te dëshmohet lodhja ne mes te stresit dhe diabetit .Arsyetimi është se shumica e personave qe e vizitojnë mjekun për një gjendje stresi ne te njëjtën kohe diagnostifikohet diabeti.
SIMPTOMAT
Më te shpeshtat janë:
-urinim i shpeshtë dhe i bollshëm(poliuria),
-tharje e gojës dhe etje te theksuar ,
-oreks i shtuar ,
-rënie e peshës,
-infeksionet te shpeshta te organeve gjenitale e zakonisht me te shprehura janë tek femrat qe manifestohen me kruaje,
-plogështi lodhej marramendje,
-dobësim i te mbajturit mend
-çrregullim ne te pamur.

Faktorët e rrezikut:
Kush duhet te mendoj ne diabet:
-Përsonat qe kane familjare me diabet,
-personat qe jane me mbipeshe ,
-qdo shatatzane ,
-qe ka sqepaku nje simptom nga te latshenuarit,
-qdo intolerance e me hershme e diabetit.

Popullata e rrezikurë;
-te moshuarit >45 vjeq,
-obezet
- ata qe kan semundje kardiovaskulare(hipertensioni etj).

DIAGNOSTIFIKIMI
OBSH-ja me 1997 ka bere klasifikimin e diabetit dhe ka dhe ka vendosur kritere per diagnostifikimin e tij.
Diabet melit dhe te gjitha intoleranca e e sheqerit ne gjak ndahen ne dy tipe ku u cek edhe me lart:
Diabet mellit –tip1(8-10%)
Diabet mellit –tip2(85-90%)
-Format specifike si pasoj e qrregullimeve ne zhvillim te pankreasit ose semundjev te tij –inflamacione ,neoplazma pankreasi .....
Diabet gestacional – i shtatzënisë
Mjeku qe dyshon ne paraqitjen e diabetit kërkon te bëni matjen sheqerit ne gjak dhe urinë.
Testi i glikemisë sot mund te behet ne laboratorë nga gjaku venoz dhe testi i shpejte nga gjaku kapilar.

Diabeti zakonisht diagnostifikohet nga glikemia esëll ose e rastit me ose pa simptome për diabet. Te një numër i te sëmurëve kërkohet ri testim për konfirmim te diagnozës,diagnostifikimi i hershem është shumë me rendësi ne parandalimin e ndërlikimeve kronike.

Kriteret laboratorike te OBSH-per diagnostifikim
Glikemia esull-normal 3,9-6.1 mmol/l
IG 6.1-7.0 mmol/l
DM >7.0 mmol/l
Glikemia e rastit normal <7.8 mmol/l
IG 7.8-11.1mmol/l
OGTT DM >11.1 mmol/l
Vlera e fituar mund te jete ne kufi te normes.
Vlera e fituar mund te jete e larte por jo e mjaftueshme për te diagnostifikuar diabetin.
Vlera e fituar flet çart për diabet.

Ndërlikimet e diabetit
Ndërlikimet e diabetit ndahen ne :
Ndërlikime afatgjate apo kronike –qe janë pasoj e deponimit te sheqerit ne inde dhe organe te ndryshme ,dhe ne ketë mënyre shkakton ndryshime ne mënyre direkte ose indirekte përmes komprometimit te qarkullimit.
Ndërlikimet afatshkurtër ose akute :
-Hipoglikemia ose koma hipoglikemike jane pasoj e trajtimit te diabetit me tableta ose insuline.

-Ketocidoza diabetike –e cila është pasoje e shfrytëzimit te yndyrave si burim energjie e ne rast organizmi prodhon këto trupa (acetonin,ac hidroksibutrik,ac acetoncetik)dhe te cilat organizmi nuk mund te largoj nëse janë ne sasi te lart .Ketocidoza mund te paraqitet për shkak te gabimit ne dozimin te insulinës,infeksionet e renda.
Ndërlikimet kronike me te shpeshta ndodhin ne :
Sy,nerva,veshke,enë te gjakut,sistemin kardiovaskular dhe gastrointestinal etj.

-Ndelikimte ne sy-
Diabeti mund te shkaktoj ndryshime ne sy nga te pamurit e pa qarte e deri ne retinopati serioze.
Te pamurit e pa qarte paraqitet ne fillim te diagnostifikimit te diabetit, kjo fatmirësisht kalon për disa muaj pa ndonjë trajtim te veçante .Nëse syzet ndihmojnë preferohet te bahen derisa diabeti te ekuilibrohet.

-Katarakta-Diabeti afatgjate rezulton ne deponimin e sheqerit ne thjyrza qes i pasoje ka kataraktin.
-Retinopatia-Retina apo rrjeti i syrit,ndryshimet ne retina janë pasoj e deponimit te sheqerit ne muret e enëve te gjakut duke i bere ato te dobëta te cilat vende vende mund te zgjerohen apo te pëlcasin duke shkaktuar gjakderdhje te imët,këto gjakderdhje mund te dëmtojnë seriozisht te pamurit.
-Mekullopatia-si forme me e rende e retinopatisë nënkupton reduktimin e vaskularizimit te mekulles e qe rezulton me ulje te aftësive te pacientit qe te dalloj ngjyrat dhe detajet e imëta.

-Veshkat-
Veshkat punojnë si një filtër i madh ne organizëm ku bëjnë largimin e ujit dhe mbetjeve te produkteve energjetike te shfrytëzuara ushqimore ne organizëm. Diabeti mund te dëmtoje ketë filtër me deponimin e sheqerit ne muret e enëve te gjakut. Efekti është formimi i vrimave ne ketë filtër dhe si pasoje ka kalimin e substancave qe paraqitet ne urine e si pasoj ka dëmtimit te këtij filterit është proteina (albumina-portin i veçante)qe paraqitet ne fazat e hershme te dëmtimit te veshkave.

-Sistemi nervorë-
Diabeti mund te ketë dëmtim direkt te nervave si rezultat i koncentirmit te larte te sheqerit ne inde nervor .Çdo dëmtim i nervave nga aspekti medicional njihet si neuropati. Pasojat dhe manifestimit varet nga rej 3 tipave te fijeve nervore.
1-Fijet nervore motorikeëmtimi i këtyre fijeve nervore njihet si neuropati motorike qe mund te dëmtoj aktivitetet e imta muskulore ne shputa dhe shuplaka.
2-Fijet nervore senzitive –dëmtimi i këtyre njihet si neuropati senzitive e cila ne këmbe mund te shakoktoje ndjeshmëri te larte gati dhembe por përfundimisht ato bëhen te pa ndjeshëm dhe te pa afta qe te regjistrojnë qfar do lloj ndjeshmërie.
3-Fijet nervore autonome –Neuropatia autonome është relativisht e rrale.