Artikull i sotshem i New York Times


Nė kohėn qė Bashkimi evropian po lėviz drejt kompletimit, evropianėt po zgjohen nė njė botė mė pak sovrane dhe mė pak tė rehatshme, duke nxitur ankthin midis tė vjetėrve dhe tė varfėrve, qė vazhdon tė ushqejė rritjen e tė djathtės ekstreme.
Paraqitja e fuqishme e neofashistit francez Lė Pen nė raundin e parė tė zgjedhjeve presidenciale nė Francė, ėshtė dukur si njė miratim i racizmit dhe i ksenofobisė qė ai e ka theksuar 30 vjet. Edhe pse duket se do tė humbė nė rrethin e sotėm, Lė Pen ka shkaktuar njė tėrmet.
Temat e tij antikrimi dhe antiemigracion kanė patur jehonė nė tė gjithė Evropėn qė nga Austria dhe Italia, deri nė Belgjikė, Danimarkė, Hollandė dhe Gjermani. Por Lė Pen gjithashtu po ndėrhyn nė krijimin e njė ankthi tė ri pėr humbjen e identitetit kombėtar, i bėrė mė i mrehtė nga perspektiva e Evropianizimit dhe e globalizimit, tė cilat ai i kombinon duke i quajtur “euroglobalizim”.
Ka njė shqetėsim tė thellė pėr ēėshtjet e identitetit personal dhe kombėtar, nė tė cilat gjenden rrėnjėt e tė djathtės ekstreme” thotė Simon Serfaty, drejtor i studimeve evropiane nė Qendrėn pėr Studime Strategjike dhe Ndėrkombėtare. “ Njerėzit ndiejnė njė pushtim tė padukshėm, shumė emigrantė, Bashkimi Evropian, imponimi i kulturės amerikane,” thotė ai.

Evropianėt po zbulojnė se ndėrsa Bashkimi Evropian po plotėsohet qoftė gjeografikisht, duke pranuar nė gjirin e vet shtetet e ish-bllokut sovjetik, qoftė institucionalisht, me librarinė e madhe tė ligjeve dhe monedhės sė pėrbashkėt, -shteti komb, pėr tė cilin shumė nga prindėrit dhe gjyshėrit e tyre luftuan dhe humbėn jetėn, po vdes.
Bashkimi Evropian lindi nga kataklizmat e Luftės sė Dytė Botėrore, pėr tė shpėtuar shtetin komb. Por koncepti i bashkimit ėshtė tani i pashmangshėm. Evropianet po riciklojnė shtetet kombe nė shtete anėtare, qė do tė duhet t’i nėnshtrohen njė disipline, e cila do t’ju mohojė sovranitetin kombėtar, pėr tė cilin luftuan aq luftėra nė tė kaluarėn”, thotė Serfaty.
Problemi kryesor pėr shumė evropianė sipas tij ėshtė se “si tė transformohen nė diēka tė ndryshme, pa u transformuar nė diēka tjetėr apo mė pak.”
Duke shkaktuar njė zhgėnjim tė pėrgjithshėm nga qarqet politikane evropiane, gjė qė u dėshmua nė rezultatet e ulėta tė votimeve, Lė Pen, dhe tė tjerėt qė e kanė modernizuar fashizmin e tyre, si Haideri nė Austri dhe Pim Fortuyn nė Hollandė, kanė befasuar opinionin publik me pėrqindjet qė kanė fituar nė votime.
Timoti Garton Ash, historian nga Oksfordi e sheh Evropėn si “ dėshtimin unik mė tė madh “ nė paaftėsinė e saj “pėr t’i integruar emigrantėt nga periferitė evropiane si qytetarė evropianė.” Korelacioni midis votės sė Lė Penit dhe pėrqindjes sė tė huajve ekstrakumunitarė nė Francė e paraqitur nga e pėrditshmja Lė Mondė nėpėrmjet njė harte me ngjyra, ėshtė befasuese. Sfida mė e madhe pėr Evropėn, pėrtej krijimit tė vendeve tė punės ėshtė e ardhja me nocionin e vet evropian tė ėndrrės amerikane.”
Pėr Mark Hanter, kėrkues nga njė shkollė biznesi nė Fonteinblė nė Francė “suksesi i Lė Penit pjesėrisht shpjegohet me dėshtimin e qarqeve politikane tė krahut tė djathė dhe tė majtė pėr tė patur njė pėrgjigje serioze kundėr krimit dhe emigrimit.” “Mė keq”, tha ai, “e majta ka ngulitur me zor gjithė kėto vjet rrezikun qė i kanoset kulturės franceze dhe identitetit tė kulturės amerikane. Duke vepruar kėshtu, e majta ka legjitimuar idenė se kultura franceze ėshtė nė rrezik zhdukjeje dhe kjo i ka dhėnė njė dorė legjitimimit tė diskutimeve tė tė djathtės ekstreme. Fronti kombėtar e ka bėrė lidhjen midis kėtyre dy fenomeneve”.
Pėr Kristofer Paten, komisionierin e Bashkimit Evropian pėr marrėdhėniet me jashtė, “sfida e tė djathtės ekstreme kėrkon njė pėrgjigje serioze pan-europiane. Nėse politika duket se nuk ka asnjė qėllim, krijohet njė vakum, nė tė cilin njerėzit me zgjidhje tė thjeshta dhe ksenofobe gjejnė vendin e tyre”, tha ai. “ Ne duhet tė sigurojmė qė institucionet qė krijojmė nė mbarė Evropėn janė tėrėsisht demokratike dhe tė pėrgjegjshme, nė mėnyrė qė njerėzit tė ndiejnė qė u pėrkasin atyre” citon Gazeta Nju Jork Tajms, Komisionerin pėr Marrėdhėniet me Jashtė Kristofer Paten.