Berisha: Me 1 korrik 2012 rriten rrogat dhe pensionet me 5%

[EuroStar1]

Që nga miratimi i ligjit të punës më 2 dhjetor 2010, dhe hyrjes në fuqi në qershor 2012, ka disa probleme me mos zbatimin e tij. Këto probleme janë evidente sidomos në mos veprimin e duhur të Inspektoratit të punës, mos zbatimit të disa dispozitave të ligjit në sektorin privat, ku punëtorëve u shkelet e drejta në orare të punës. Çështja e mbetur hapur për pushimin e lehonisë është sfiduese dhe mjaft e paqartë sidomos në sektorin privat.

Problemet me zbatimin e ligjit të punës dhe njohja e të drejtave nga ligji i punës për punëtorët është një nga sfidat kryesore të institucioneve publike dhe private, sepse disa të drejta që u garanton ligji punëtorëve nuk po respektohen nga punëdhënësit – siç është e drejta në orar të rregullt të punës. Kjo vlen për sektorin privat, ku punëtorët mbahen në punë deri në dymbëdhjetë orë.

Sektori privat dhe publik

Çështja edhe më e ndjeshme bëhet kur ndaj ligjit fillon të reagojë sektori privat i punësimit, sepse një përqindje e konsiderueshme e fuqisë punëtore janë femrat, të cilave ligji i punës - e edhe aktet më të larta, si Kushtetuta e akte ndërkombëtare - u garanton pushimin e lehonisë. Nga ky reagim krijohet përshtypja se ne si shoqëri ende nuk jemi në gjendje të pranojmë diçka që është e drejtë, diçka që i takon dikujt, por ende jemi të prirë të anojmë nga shfrytëzimi i mundit të dikujt tjetër.

Në shoqërinë tonë misioni më i vështirë për secilin qytetarë është gjetja e një vendi të punës në kohën dhe momentin e duhur dhe në bazë të përgatitjeve dhe kualifikimeve të cilat i posedon personi. Por, edhe ata të cilët janë të punësuar kanë vështirësitë e tyre rutinore të punës për shkak të moszbatimit të mirëfilltë të ligjit të punës dhe për shkak të metave profesionale që ky ligj i ka pasur gjatë kohës së hartimit të tij (dhe tani paraqet vështirësi në zbatimin e tij në praktikë).

Ligji i punës është ligj gjithëpërfshirës, ngase ka të bëjë me të gjitha shtresat e shoqërisë në cilindo sektor që janë të punësuar: në atë publik ose privat. Ky ligj prodhon efekte juridike për këta dy sektorë të jetës në Republikën e Kosovës dhe është obligativ për secilin punëdhënës dhe të punësuar që t’i respektojë dispozitat e këtij ligji. Në të kundërtën pasojnë sanksionet të cilat janë të parapara me këtë ligj, por edhe me ligje të tjera të sistemit të drejtësisë në Republikën e Kosovës.

Rëndësia e respektimit - aplikimit - të këtij ligji në këta dy sektorë të jetës nënkupton atë se nëse nuk kemi respektim të ligjit të punës në sektorin publik atëherë shkelja e të drejtave dhe lirive të njeriut ka ndodhur nga ana e institucioneve tona. Nëse ky ligj zbatohet me përpikëri nga ana e sektorit privat, atëherë e mira e saj qëndron në atë se kemi më shumë të punësuar në sektorin privat dhe më pak keqpërdorime nga ana e punëdhënësve në raport me punëtorët duke mos i respektuar oraret e punës, pushimet, pagat e vogla, kontratat e punës etj.

Rëndësia e zbatimit të këtij ligji në sektorin publik është e veçantë, sepse në sektorin publik kemi një numër të madh të punësuarish dhe të gjithë këta si bazë ligjore të veprimit të tyre e kanë ligjin e punës i cili ligji ju rregullon të drejtat në një formë ose në një tjetër.

Ligji i punës i tillë çfarë është ka të mirat e tij, sepse është vendosur një bazë e mirë ligjore për të punësuarit dhe ata ndihen më të sigurt në vendin e tyre të punës, kanë të drejta të cilat janë të garantuara, nuk lejon që punëdhënësi të shkelë të drejtat e punëtorëve dhe njëherazi siguron kompensimin në pagë dhe pushime për të gjithë të punësuarit.

Kontinuiteti i bazës ligjore

Nëse krahasojmë ligjin aktual të punës me rregulloren për ligjin themelor të punës 2001/27 që ishte bazë juridike për rregullimin e marrëdhënieve të punës deri në nxjerrjen e ligjit të ri, e vërejmë se ka ngjashmëri mes këtyre dy akteve. Analizuar rregullimin e orarit të punës rreth të cili ka shumë paqartësi, del se ajo se si rregullohet dhe përcaktohet me ligjin e punës në praktikë nuk respektohet fare dhe kjo i bie mos zbatim i ligjit dhe mos mbrojtje e të drejtave të punëtorit.

Ligji i punës, për dallim nga rregullorja për ligjin themelor të punës 2001/27 ka një përparësi dhe është më favorizues për personat nën 18 vjeç, se në rast se ata punësohen nuk mund të punojnë brenda javës 40 orë pune sikurse ata që janë mbi 18 vjeç. Por, do të punojnë 30 orë punë brenda një javë, i cili konsiderohet orar i plotë i punës (shih ligjin e punës, nenin 20, paragrafin 3). Praktikisht kjo dispozitë ligjore, sidomos në sektorin privat, është e pazbatueshme dhe Inspektorati i Punës në këto situata duhet të jetë më aktiv, sepse nga mos respektimi i kësaj dispozite vjen deri te shkelja e të drejtave të punëtorëve nga punëdhënësit sa i përket respektimit të orarit të punës.

Keqpërdorimi i orarit të punës bëhet në shumicën e rasteve në kompanitë e sektorit privat, por edhe të atij publik, dhe nuk paguhen punëtorët që punojnë më tepër se tetë orë punë në ditë dhe nga kjo më së shumti përfitojnë punëdhënësit.

Në kuadër të sektorit privat, sektori i hotelierisë (kur dihet se aty ka edhe punë gjatë natës) nuk e respekton orarin e punës për punëtorët. Nga kjo, sipas ligjit të punës mund të ndëshkohet kompania e cila nuk respekton orarin e punës në shumën prej 100 – 5000 euro. Lidhur me orarin e punës brenda një dite pune dhe pushimit brenda ditës që u takon punëtorëve ka disa dallime. Ligji i punës përcakton 30 minuta pushim brenda 8 orëve pune. Kjo respektohet në sektorin privat, sepse u përshtatët shumë punëdhënësve, ndërsa kemi një mos harmonizim mes ligjeve, të punës dhe atij për shërbimin civil i cili u jep mundësi shërbyesve civil të kenë 1 orë pushim brenda 8 orëve punë. Kjo u përshtatët punëtorëve, por aspak shtetit, e nga kjo del se ligjet nuk janë në harmoni dhe punëtorët në këtë aspekt nuk trajtohen njëjtë si në sektorin privat dhe atë publik (në sektorin privat përfiton punëdhënësi, ndërsa në sektorin publik humbë shteti).

Rekomandimet

Ky ligj ka edhe të metat e tij në aspektin profesional, sepse gjatë fazës së hartimit të tij në janë bërë disa lëshime të cilat mendojmë se duhet “rinovuar” sa më shpejtë që të jetë e mundur, ngase paraqesin vështirësi në zbatimin e tij në aspektin praktik:

Tek neni 8, paragrafi 1 parashihet shpallja e konkursit publik për një vend pune që ka nevojë punëdhënësi, por kjo dispozitë është obligative vetëm për sektorin publik e jo edhe për atë privat, sepse nuk përmendet sektori privat por vetëm ai publik. Kjo të lë të kuptosh se në sektorin privat mund të ketë keqpërdorime me qytetarë në rastin e punësimit të tyre në një kompani private (Shih nenin 8, paragrafi 1).

Në nenin 11 të ligjit të punës ceket decidivisht se cilat elemente - karakteristika - duhet t’i përmbajë kontrata për lidhjen e marrëdhënies së punës dhe në mesin e këtyre elementeve gjendet afati apo periudha kohore që punësohet i punësuar se për sa vite ai është i punësuar 1, 3, 5 apo mbi 10 vite. Ndërsa, në nenin 10 paragrafi 2 thuhet se kontrata e punës mund të lidhet për një periudhë të caktuar, pa caktuar, dhe për ndonjë punë ose detyrë specifike që bie ndesh me nenin 11, sepse aty thuhet se duhet ta përmbajë edhe afatin kohor ose periudhën kohore të punësimit. Ndërsa, në këtë nen thuhet se mund të lidhet kontratë në afatin e pacaktuar (shih nenin 10 paragrafi 2.1 dhe nenin 11, paragrafin 1.6, 1.7 dhe 1.10).

Një tjetër çështje që duhet ndryshuar në ligjin e punës është çështja e trajtimit të pushimit vjetor, ku kjo çështje rregullohet me nenin 32, e ku thuhet: i punësuari gjatë çdo viti kalendarik ka të drejtë për pushim vjetor të paguar në një kohëzgjatje prej së paku katër (4) javë, pavarësisht a punon me orar të plotë apo të shkurtuar. Shtrohet pyetja këto javë janë 5 ditë pune, apo 7 ditë dhe kjo në këtë ligj aspak nuk sqarohet dhe i mbetet hartuesit ligjor ta sqarojë. P.sh. sipas kësaj dispozite një i punësuar ka të drejtë të kërkojë pushim vjetor 28 ditë, sepse një javë i ka shtatë ditë dhe jo siç aplikohet 20 ditë (shih nenin 32).

Pos mos zbatimit të ligjit, një problem tjetër ekziston edhe te mos efikasiteti i gjykatave komunale për të zgjidhur kontestet nga marrëdhënia e punës dhe si rezultat i kësaj shpesh vije deri te hezitimi i punëtorëve për t’ju drejtuar gjykatave për të kërkuar drejtësi në rast se atyre u ndërpritet marrëdhënia e punës (kontrata) në mënyrë arbitrare nga punëdhënësi.

telegrafi

[EuroStar1]

Ndonëse qeveria i ka rritur pagat për punonjësit e administratës publike dhe zyrtarisht Shqipëria po përjeton rritje ekonomike, Banka e Shqipërisë raportoi së fundmi se, sipas vlerësimeve të saj, pagat e të punësuarve në Shqipëri pësuan rënie prej 0.3 përqindësh në terma realë, fenomen ky që nuk ka ndodhur më parë gjatë dekadës së fundit, për shkak se pagat në Shqipëri sakaq janë shumë të ulëta dhe nuk kanë ku të shkojnë më poshtë.

“Sipas të dhënave të fundit të statistikave afatshkurtra, indeksi i pagës mesatare në ekonomi u rrit me 2.2% në tremujorin e katërt të vitit 2011, në terma vjetorë. E deflatuar me indeksin e çmimit të konsumit, paga reale shënoi rënie me 0.3% në krahasim me vitin e kaluar”, – thotë Banka e Shqipërisë në Raportin e Politikës Monetare.

Treguesi i pagës në ekonomi, referuar edhe nën termin “pagë mesatare”, llogaritet si raport i indeksit të fondit të pagave me indeksin e numrit të të punësuarve.

Pagat në sektorin shtetëror, ku janë të punësuar 166 mijë vetë ose një e treta e të gjithë shqiptarëve me punë stabël, u rritën me 6.7 për qind në terma nominalë, me 4.2 për qind në terma realë, (pasi i hiqet norma e inflacionit). Por kjo rritje në sektorin publik nuk qe në gjendje të kapërcejë rënien e pagave në sektorin privat.

“Në këtë tremujor, paga mesatare nominale në sektorin shtetëror shënoi nivelin 48,000 lekë, ose 6.7% më e lartë në terma vjetorë, ndërsa pas deflatimit me inflacionin rezultoi e rritur me 4.2%”, thotë BSH.

Në Shqipëri, vetëm një në katër njerëz në moshë pune kanë me të vërtetë një punë dhe marrin pagë çdo muaj. Për shkak të krizës ekonomike që Shqipëria përjetoi gjatë vitit të kaluar dhe që po vijon edhe këtë vit, ka pasur rënie të të ardhurave reale për këtë kategori shqiptarësh, ndërkohë që për shqiptarët që nuk kanë punë të rregullt, punojnë me mëditje apo janë të vetëpunësuar, nuk ka asnjë të dhënë e asnjë studim mbi nivelin e të ardhurave.

[EuroStar1]

Ulen pagat, nuk shpenzojnë dhe janë më pesimistë. Shifrat dramatike të 6-mujorit



Jemi keq në të gjitha drejtimet, por mund të rëndohemi akoma e më shumë në rast se krerët e shtetit dhe ekspertët të mos i kushtojnë shumë kohë politikës, por ekonomisë. Ashtu me qetësi, të dhënat ekonomike të vendit nga viti 2009 e deri më sot po tregojnë se vendi po përjeton pasiguri të mëdha dhe më e keqja është se Banka e Shqipërisë nuk është në gjendje të thotë se deri sa do të zgjasë. Në këto kohë të vështira duket se guvernatori i BSH-së, Ardian Fullani, po bën punën e tij, atë të transparencës me publikun, brenda hapësirave, që kur të vijë e keqja e madhe të ketë nderin e të thotë që “shqiptarët u paralajmëruan”. Ndryshe nga ministri i Financave, guvernatori del në media dhe shpjegon gjendjen ku jemi, të paktën një herë në muaj, kurse zyrtarët e bankës zhvillojnë takime të shpeshta informale me gazetarët.

Raporti i fundit mbi politikën monetare u publikua dje, duke iu referuar 6-mujorit të parë të vitit 2012. Të dhënat paraqiten tepër negative. Qeveria ka ulur investimet me të paktën 25 për qind, shkëmbimet tregtare janë tkurrur, biznesi nuk po investon aq sa duhet, po ashtu kredia për ekonominë regjistron kuota larg periudhës 2008, të para krizës. Raporti tregon në thelb se shqiptarët po varfërohen, duke u zhytur në pesimizëm të thellë. Kjo panoramë duket edhe te biznesi.

Kursejmë ushqimin

Deri dje, raporte të ndryshme tregonin se shqiptarët po kursejnë të nxitur nga kriza dhe situata pesimiste, shkaktuar nga ngjarjet në rajon, por të dhënat e fundit paraqesin një tendencë të ardhurash gjithnjë e në rënie. Pagat mesatare në privat janë tkurrur me të paktën 4 për qind në pjesën e parë të vitit.

Në raportin e politikës monetare për 6-mujorin e parë 2012, tregon se shqiptarët po e mbajnë dorën jo vetëm te shpenzimet për shërbime, por edhe te mallrat, ku futen ushqimet.

Importi i mallrave për konsum në terma realë, si tregues sasior i konsumit privat në ekonomi, u rrit me 6.9 për qind në tremujorin e parë, pasi ishte rritur me 7.6 për qind në tremujorin e katërt të vitit 2011. Ngadalësim të konsumit privat dëshmohet edhe nga zvogëlimi i të ardhurave prej Tatimit mbi Vlerën e Shtuar (-0.3 për qind rënie vjetore reale).

Të dhënat për burimet e financimit të konsumit privat gjatë tremujorit të parë të vitit 2012 disponohen pjesërisht, thotë banka. Komponenti më i qëndrueshëm i të ardhurës konsumatore, paga, vlerësohet të ketë shënuar rënie në terma realë që nga tremujori i dytë i vitit 2011. Prirja rënëse e të ardhurave nga tatimi i të ardhurave personale sinjalizon për rënie të mëtejshme të pagës edhe gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2012. Burimet e tjera të financimit, kredia konsumatore dhe flukset hyrëse të remitancave, kanë vazhduar të mbështesin konsumin edhe gjatë tremujorit të parë të këtij viti. Rritja e qëndrueshme e depozitave me afat të individëve, si edhe zgjerimi i portofolit të tyre me bono thesari, dëshmon për një sjellje të kujdesshme konsumatore në drejtim të shpenzimeve, është një tjetër vlerësim i BSH-së. Tatimi mbi të ardhurën personale, që u rrit me 0.1 për qind në tremujorin e parë të vitit 2012 dhe ra me 4.4 për qind në tremujorin e dytë të tij, dëshmon se pagat në privat sa vijnë dhe ulen. Treguesit më të fundit indirektë për konsumin privat sinjalizojnë ngadalësim të mëtejshëm të tij gjatë tremujorit të dytë të vitit 2012. “Rënia e treguesit të besimit konsumator gjatë tremujorit të dytë të vitit 2012 është ndikuar në shkallën më të madhe nga rënia e balancës për blerjet e mëdha (balanca shënoi rënie me 5.4 pikë përqindje duke qëndruar rreth 3 pikë përqindje nën mesataren e vet afatgjatë)”, thuhet në raport.

S’ka investime

Cili e mbështet zhvillimin ekonomik të një vendi? Natyrisht privati me investimet direkte dhe shteti me shpenzimet kapitale e të përgjithshmet në mbrojtje të shtresave të ndryshme. Të dy këta motorë aktualisht nuk po japin asgjë. Privati nuk po investon, fakt i dëshmuar nga INSTAT-i me tkurrjen e importeve të makinerive dhe pajisjeve, duke kontribuar negativisht në rritjen ekonomike. Performanca e dobët e investimeve private është ndikuar nga perceptimi i bizneseve për një kërkesë në rënie, normat e ulëta të shfrytëzimit të kapaciteteve (mesatarisht 5 pikë përqindje nën mesataren historike), si dhe standardet ende të shtrënguara të kredidhënies. Importi i makinave dhe pajisjeve, i cili përafron ecurinë e investimeve private në ekonomi, u rrit me 1.5 për qind në terma vjetorë nominalë në tremujorin e parë të vitit 2012. Ky tregues kishte shënuar rritje vjetore 33.2 për qind në tremujorin e katërt të vitit 2011. Të dhëna cilësore nga vrojtimet e besimit të bizneseve mbështesin një trend rënës të investimeve private, si dhe prirjen e bizneseve për të kryer investime vetëm në pajisje teknologjike dhe shumë më pak në struktura të reja, thotë banka.

Sikur të mos mjaftojë kriza te biznesi, tashmë qeveria po i jep goditjen finale. Të djegur nga rritja e borxhit, qeveria po kursen në kohë krize, madje duke prekur edhe investimet kapitale në ndërtim rrugësh, shkollash dhe spitalesh. Rënia e shpenzimeve totale është përcaktuar prej tkurrjes në terma vjetorë nominalë të shpenzimeve kapitale, me rreth 27 për qind gjatë gjysmës së parë të vitit, duke dhënë një kontribut negativ prej 4.9 pikë përqindje në ndryshimin vjetor të shpenzimeve totale.

Keq ekonomia

Ngadalësimi i aktivitetit ekonomik jashtë, veçanërisht në Eurozonë, ndikoi në rënien e vlerës nominale të eksporteve shqiptare në tremujorin e parë. Gjithashtu, pasiguritë për zhvillimet makroekonomike vijuan të kushtëzojnë një sjellje të kujdesshme të sektorit privat në drejtim të kryerjes së konsumit dhe investimeve. “Ecuria e ngadaltë e konsumit privat është ndikuar edhe nga rritja e ulët e të ardhurave dhe mungesa e dinamizmit në tregun e punës”, shprehen ekspertë të BSH-së. Përballë një kërkese të dobët konsumatore dhe një norme të ulët të shfrytëzimit të kapaciteteve, bizneset kanë ulur investimet e tyre. Nga ana tjetër, sjellja e agjentit fiskal në përputhje me objektivat për deficitin buxhetor do të vazhdojë të kufizojë stimulin fiskal dhe kërkesën e brendshme në afat të shkurtër.

Në këto kushte, rritja e ekonomisë nuk mund të sillte lajme të mira. Ekonomia shqiptare në tremujorin e parë të vitit 2012, për herë të parë që prej vitit 2009, regjistroi një rënie vjetore me rreth 0.2 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto. Krahas reduktimit të kërkesës agregate, në rënien ekonomike të këtij tremujori gjen reflektim edhe ndikimi i goditjeve relativisht të mëdha dhe me natyrë të përkohshme të ofertës në prodhimin e sektorëve të veçantë të ekonomisë. Shfrytëzimi jo i plotë i kapaciteteve prodhuese në ekonomi vijon të kushtëzojë rritjen e ulët të pagave dhe të kostove të tjera të prodhimit, duke përcjellë presione të dobëta inflacioniste.

“Situata e tensionuar e ekonomisë europiane, si edhe plogështia e kërkesës së brendshme, janë materializuar në rënie të vlerës nominale të eksporteve dhe ngadalësim të importeve. Hapësira fiskale në drejtim të nxitjes së rritjes ekonomike ka qenë e kufizuar, duke rezultuar në një kontribut në rënie të sektorit publik në rritjen e kërkesës agregate. Nga ana tjetër, konsumatorët dhe bizneset vijuan të shfaqin një sjellje të kujdesshme në drejtim të shpenzimeve dhe të investimeve”, janë disa nga faktorët e renditur prej BSH-së.



Mallrat

Importi i mallrave për konsum, si tregues sasior i konsumit privat në ekonomi, u rrit me 6.9% në 3-mujorin e I, nga 7.6% në 3-mujorin e IV të 2011-s



TVSH-ja

Ngadalësim të konsumit privat dëshmohet edhe nga zvogëlimi i të ardhurave prej Tatimit mbi Vlerën e Shtuar (me minus 0.3 për qind rënie vjetore reale)



Pagat

Tatimi mbi të ardhurën personale, që u rrit me 0.1% në 3-mujorin e I të 2012-s dhe ra me 4.4% në 3-mujorin e II, dëshmon se pagat në privat janw ulur



Kapitali

Importi i makinave dhe pajisjeve, i cili përafron ecurinë e investimeve private në ekonomi, u rrit me 1.5%, kur në 3-mujorin e IV 2012 ishte 33.2%



Kostot

Çmime anormale në kulmin e sezonit

Kategoria “Ushqime të papërpunuara” regjistroi një rënie të mëtejshme të çmimeve, e cila është normale për këtë periudhë të vitit. Por kjo sjellje sezonale pati këtë vit një intensitet më të ulët krahasuar me një vit më parë, shprehen ekspertët e Bankës së Shqipërisë. Norma vjetore e inflacionit të kësaj kategorie shënoi vlera pozitive më të larta (2.1 për qind) jo vetëm krahasuar me një tremujor më parë (-2.8 për qind), por edhe me të njëjtin tremujor të një viti më parë (2 për qind). Inflacioni i këtij grupi ndikohet kryesisht nga çmimet e frutave dhe perimeve, të cilat kanë regjistruar vlera më të ulëta në tremujorin e fundit (mesatarisht -2.5 për qind në terma mujorë), por pa regjistruar vlerat shumë të ulëta të së njëjtës periudhë të një viti më parë (mesatarisht -4.5 për qind në terma mujorë).



Shkaku

Energji “negative” për ekonominë

Tashmë të gjithë e pranojnë se e keqja e këtij viti ishte prodhimtaria në sektorin energjetik. Gjatë tremujorit të parë, dega “Energji elektrike, ujë dhe gaz” kontribuoi negativisht me 7.0 pikë përqindje në gjenerimin e vlerës së shtuar në industri. Bilanci i energjisë elektrike në vend për këtë tremujor vazhdoi të shënojë përkeqësime të treguesve kryesorë të tij krahasuar me vitin paraardhës. Këto zhvillime negative janë materializuar në rënien e theksuar vjetore të prodhimit vendas me 46.6 për qind, rritjen e ndjeshme të nivelit të importit, si edhe mungesën e eksportit të energjisë elektrike. Të dhënat më të fundit të bilancit të energjisë elektrike për periudhën prill-maj rezultojnë më të përmirësuara, me rritje me rreth 29% në terma vjetorë.

[EuroStar1]

Deputetja e PS-së Zonja Kodheli

“Rritja e pagave, Berisha të shohë Eurostatin dhe pastaj të flasë për suksese. Nuk e ulin varfërinë”

BLEDAR HOTI



Qeveria ka proklamuar rritjen e pagave dhe pensioneve, duke e cilësuar si një tjetër sukses nga ana e saj. Kryeministri në mbledhjen e fundit të qeverisë u shpreh se rritja e pagave dhe pensioneve tejkalon me 3 deri në 5 herë indeksimin apo inflacionin e këtij viti. Cili është mendimi juaj, sa reale është kjo rritje e pagave në Shqipëri?



Përgjigjen më të mirë, Kryeministrit ia kanë dhënë Eurostat-i, pra Instituti Europian i Statistikave, i cili nuk i referohet vetëm të dhënave që vijnë nga INSTAT-i ynë, por ka edhe vlerësimet e veta të pandikuara nga politika. Sipas të dhënave të fundit të Eurostat-it, Shqipëria renditet vendi më i varfër në kontinentin e vjetër, duke lënë pas vete Bosnjë-Hercegovinën. Sipas këtij institucioni prestigjioz, Shqipëria ka vetëm 1/3 e fuqisë blerëse të mesatares së vendeve europiane (pa folur për mesataren e vendeve më të zhvilluara), që me fjalë më të thjeshta do të thotë: sado të bëjë sikur i rrit pensionet qeveria, llogaria bëhet se çfarë mund të blesh ti me paratë që ke në dorë dhe se sa mund të kursesh. Ndërkaq, në përgjigjen time për këtë pyetje, nuk i hyj asfare diskutimit se si përcaktohet inflacioni në këtë vend, se si dhe se prej sa kohësh duhet të kishte ndryshuar shporta dhe metoda e llogaritjes së tij, pasi qytetarët e perceptojnë rritjen e çmimeve çdo ditë, duke dalë në treg, pa qenë nevoja që këtë t’ia tregojë Kryeministri.

Çfarë komenti keni në lidhje me deklaratat e Kryeministrit se e cilëson si një sukses se ‘sot, rroga mesatare, e cila në vitin 2005 ishte 273 mijë lekë, në vitin 2012, me rritjen që ne i bëjmë bëhet 513 mijë lekë’?

Komentin po e bëj, duke e pyetur Kryeministrin: A e ka bërë kjo gjë të mundshme rritjen e cilësisë së jetës së njerëzve? Po të sigurisë së tyre? A e ka ulur kjo varfërinë? Kryeministri dhe qeveria e tij mund të kenë përgjigje nga më të ndryshmet, qytetarët kanë vetëm një: ajo është negative. E vetmja gjë që sot shqiptarët dinë është që paguajnë më shumë taksa, më shumë ryshfet dhe çmime më të larta.

Ndërsa tjetër problem në Shqipëri është borxhi i saj. Institucionet ndërkombëtare monetare kanë bërë shpeshherë thirrje që qeveria duhet të tregojë kujdes në lidhje borxhin. Qeveria pretendon se ka marrë disa masa për uljen e borxhit. Sa efektive janë ato? Sipas jush, cili duhet të jetë veprimi që duhet të ndërmarrë qeveria për të pasur efekte të ndjeshme të uljes së borxhit? Si i komentoni deklaratat më të fundit të Kryeministrit se “në Shqipëri, nga 2008-a e deri më sot, borxhi ka mbetur në vendnumëro dhe ka lëvizur me + apo – 2 %, në vendet përreth borxhi është dyfishuar. Në rast se ka qenë 20 është bërë 54, në rast se ka qenë 15 është bërë 40 dhe kështu me radhë dhe se kjo ekonomi ia doli në kulmin e krizës së kontinentit të ketë një rritje ekonomike 4 vitet e fundit, 4 herë më të madhe se mesatarja e vendeve të rajonit”?

Së pari, më lejoni t’iu kujtoj se mesatarja e borxhit sovran të vendeve të rajonit është vetëm 40% e PBB-së. Kjo do të thotë se jo vetëm që Shqipëria është shumë larg këtij niveli, por edhe se qeveria mund të lëvizë +/- 2% me të dhënat mbi nivelin e borxhit (gjë që as kjo nuk është e saktë), por lëviz në një zonë tejet të rrezikshme. Së dyti, ne si opozitë kemi përllogaritur dhe artikuluar me shqetësim, në më shumë se një rast, faktin se borxhi sovran e ka kaluar limitin e tij ligjor prej kohësh. Ndërkaq qeveria, vetë ose nëpërmjet zëdhënësve të saj, siç është p.sh INSTAT-i, mundohen të luajnë me opinionin publik nëpërmjet disa shifrave absurde, të cilat, tashmë, as vetë nuk i kuptojnë e besojnë. Dhe e fundit që dua të them lidhur me këtë pyetje është një fakt, që vë në diskutim jo vetëm rritjen e ekonomisë shqiptare (nuk po hyj këtu se sa është kjo rritje në terma reale), por edhe rritjen e ekonomive të tjera të ngjashme me këtë tonën. Ne rastin kur flasim për rritje dhe nuk ka punësim, kjo rritje është vetëm për tabelat e raporteve që shkruhen në letra. Në rast se rritja nuk është e qëndrueshme dhe nuk vjen si pasojë e ndryshimeve strukturore të ekonomisë apo e nxitjes së degëve përpunuese, ne do të mbetemi një vend pa shpresë për të qenë konkurrues në tregje, pamundësi për rritje të nivelit arsimor të krahut të punës, pa shpresë për të qenë një vend europian i barabartë në mes të të barabartëve. Kjo nuk është ekonomia që duam.

[EuroStar1]

Pagat, shteti i rrit, privati i ul

Banka e Shqipërisë raporton më pak të ardhura për të punësuarit, si pasojë e krizës

Gjergj Erebara

Kriza e konsumit, që u shfaq si një krizë psikologjike nga fillimi i vitit 2011, duket se po kthehet në një krizë reale në Shqipëri, me rënie të të ardhurave për të punësuarit në sektorin privat, gjë që pritet të sjellë edhe rënie të mëtejshme të konsumit.

Banka e Shqipërisë raporton se, ndërsa pagat kanë vijuar në rriten në sektorin shtetëror, ato në sektorin privat kanë shënuar rënie.

“Të dhënat më të fundit, lidhur me ecurinë e pagave në ekonomi, për tremujorin e parë të vitit 2012, janë të pjesshme,” thotë Banka e Shqipërisë në raportin e saj të fundit mbi Politikën Monetare. Gjatë këtij tremujori, paga mesatare mujore në sektorin shtetëror përshpejtoi ritmin e rritjes vjetore në 7.3% në terma nominalë dhe në 6.2% në terma realë. Rënia e pagës reale në ekonomi, gjatë tre tremujorëve të fundit të vitit 2011, ndërkohë që numri i të punësuarve në ekonomi është zgjeruar, tregon se përshtatja e tregut të punës, me kushtet në të cilat operon ekonomia vendase, mund të ketë ndodhur kryesisht nëpërmjet reduktimit të pagës reale,” thotë BSH-ja.

“Ndër të tjera, rritja e lehtë e papunësisë mund të ketë ushtruar presion për rënie të pagave. Duhet theksuar se rritja e mëtejshme e të papunëve afatgjatë mund të shtojë presionet për rënie të tyre,” vijon më tej raporti.

Sipas INSTAT-it, treguesi i pagës mesatare në ekonomi u rrit me 3.6% në terma vjetorë gjatë nëntëmujorit të parë të vitit 2011, krahasuar me rritjen prej 8.7% të shënuar gjatë së njëjtës periudhë të vitit të kaluar. Normat e larta të inflacionit, që karakterizuan pjesën e parë të vitit, sollën një ngadalësim të ndjeshëm të pagës në terma realë. Ky tregues ra me 0.18% në terma vjetorë në nëntëmujorin e parë. Për sa i përket analizës sektoriale, treguesi i pagës reale shënoi rënie kryesisht në sektorët prodhues të ekonomisë. Paga reale në industri dhe në ndërtim, në nëntëmujorin e parë ra me 1.11% dhe 0.88% në krahasim me vitin e kaluar.



Pagat kanë ngecur

Pagat në Shqipëri kanë pësuar rritje të vazhdueshme që nga viti 2000 deri në vitin 2009, duke nisur nga një nivel minimal. Në vitin 2000, shqiptarët paguheshin mesatarisht vetëm 13,355 lekë në muaj, ndërsa në vitin 2009, paga mesatare arriti në 36 mijë lekë në muaj. Të dhënat e INSTAT-it flasin për sektorin publik dhe atë privat në tërësi. Në vitin 2010, paga mesatare ra në afro 35 mijë lekë, ndërsa gjatë vitit 2011 mësohet se rritja ka qenë pothuajse zero. Edhe këtë vit, ecuria e pagave duket e keqe.





EUROGEDDON

Kriza është një fjalë greke

Kriza e Greqisë u vu fillimisht në vëmendjen e opinionit publik në tetor 2009, kur Jorgos Papandreu dhe qeveria e tij njoftoi se qeveria paraardhëse ka qenë duke manipuluar bilancet. Një muaj më pas, u zbulua se deficiti buxhetor i vitit 2009 qe 12.7 për qind e PBB-së dhe jo 6 për qind siç pati premtuar qeveria në një plan antikrizë, që synonte mbajtjen e situatës nën kontroll.

Popullata nuk qe e lumtur: një grevë masive vijoi në shkurt, ndërsa më mars pati protesta popullore të dhunshme, ku u përdorën bombat molotov.

Edhe tregjet nuk qenë shumë të lumtura. Bondet dhjetëvjeçare të Greqisë filluan të shiten përkundrejt interesit prej 5 për qind në vit në nëntor 2009 dhe me 8 për qind në prill 2010. Investitorët nuk qenë të shqetësuar thjesht për borxhet e stërmëdha të Athinës. Ata qenë gjithashtu të shqetësuar mbi faktin se sa pak konkurruese qe bërë ekonomia e këtij vendi gjatë viteve të konsumit të tepërt, që nga dita e anëtarësimit në euro.

Pagat qenë rritur shumë më shpejt se sa produktiviteti. Rezultati qe që Greqia po përjetonte deficit të stërmadh në deficitin e llogarisë korrente, krahas deficitit të buxhetit të shtetit. Ekonomistët filluan të diskutojnë mbi dilemën nëse është më mirë që Greqia të dalë nga monedha e përbashkët.

Fillimisht Papandreu refuzoi të pranojë se Greqia kishte nevojë për ndihmë. Por në maj kërkoi 110 miliardë euro ndihma (në formën e kredisë së butë), nga të cilat, 30 miliardë u dhanë nga Fondi Monetar Ndërkombëtar.

Marrëveshja në thelb nënkuptonte që Greqia të merrte kredi në këmbim të reformimit dhe shkurtimit të shpenzimeve. Ajo ra dakord që të lejonte monitorim të vazhdueshëm nga trojka e kredidhënësve: Komisioni Europian, Banka Qendrore Europiane dhe FMN-ja.

Por kreditorët e huaj nuk dëshironin që Greqia të ristrukturonte borxhin e vet. Ata qenë frikësuar nga ideja se një gjë e tillë do të infektonte edhe vendet e tjera të dobëta, veçanërisht Irlandën dhe Portugalinë. Për të parandaluar këtë gjë, u krijua Fondi i Stabilitetit Financiar i Europës, një fond me 440 miliardë euro në dispozicion për të shpëtuar nga falimenti vendet e dobëta. Ata shpresuan se vetëm fakti, që kishin një top të tillë antikrizë, do t’i frikësonte tregtarët që po vinin baste se disa vende do të rrëzoheshin dhe që në praktikë, fondet e stabilitetit nuk do të përdoreshin.

Edhe Banka Qendrore Europiane hyri në lojë duke blerë bonde të Greqisë, të Irlandës dhe të Portugalisë në treg të hapur.

Megjithëse kjo nuk e shkeli rregullin e imponuar nga Traktati i Mahstrihtit, ku ndalohet financimi i qeverisë nga Banka Qendrore, një ndërhyrje e tillë qe shumë pranë shkeljes së këtij parimi dhe shkaktoi debate të shumta.

Marrë nga Reuters

http://gazeta-shqip.com

[Brari]

shkiperia nuk bie ne kriz ekonomike si greqia..
ka tjera probleme shkiperia e tjera gërqia..

shkiperia po zhvillohet vrullshem..
njerzit po kapercejn shekujt..
ne nje fshat ku ne koh te enverit nuk kish asnji telefon me thirr ambulancen.. sot ka qindra celulare..
ne nje rrug ku kalonte gjat nje dite ne koh te enverit vetem zisi i nshn-se e xinfuja e deges mrenshme sot kalojn 707 mercedesa si te ish-birose brenda 5 minutash..
ne nje fshat ku kish vetem shpi te qelbura me rrogoz e mindere e asnji televizor ne koh te enverit sot ka 123 vila 2-3 katshe ku ne cdo dhome kan nga 2 tv petashuqe.. e shtepit e vjetra i mbajn me mbajt lopen ose pulat..ose derrat ..
e ne vend te nje qerreje te vetme qe ish pron e kooperatives.. sot cdo ish-qaflesh(tash i qethur tull sipas modes) i fshatit ka 2 bemevera..

mirpo ka nje strategji te ps-se per ta pjelle me cdo kusht krizen..

e kesaj nuk besoj se do i bej balle berisha..
ata jan mjeshtra..

ketu eshte problemi..
kurse ne gërqi ska nje parti te tille qe ja do greqise krizen..
ky eshte dhe ndryshimi mes gërqise e shkiporise..


..


euro ti shijaks je mo..

jini bere beverli hills ju shijaku..
pellembe e vila 3 katshe.. me nga 3 mercedesa ne oborr e 4 tjere ne udhetime..
ata boshnjaket tek kodrat atje ishin bere miliardere..
e cte bej i ngrati polic aty..

me than se spitali eshte rregulluar ne shijak..
eshte e vertete?

[EuroStar1]

me than se spitali eshte rregulluar ne shijak..
eshte e vertete?

e vertete eshte, por vetem serume po ti blesh ne farmaci te bejne dhe synetlliqe.Nuk ka doktor te mirfillte per asgje. Aty vijne sa per infermjere per te bere ndonje vaksine dhe kaq ah po, japin dhe rekomandime kundrejt 200 ose 500 lekshit

Imagjino Shijaku me 30.000 banore

[Ana-Paula]

po sikur pushtetaret te pergjysmojne njecike rrogene tyre dhe te mendojne dhe per ate te pensionisteve apo njerezve te shtresave me te pa perkrahura nuk do ishte keq,perkundrazi do behej nje drejtesi e savap i madh..........