Informata Rreth Kultures Islame

[StterollA]

Informata rreth : Jezu Krishti dhe feja islame

Ky shënim nuk ka për qëllim që t’a karakterizojë përgjithësisht fejen islame, veçanërisht meqë edhe në Kuran ekzistojnë hapësira për interpretim dhe drejtime të ndryshme teologjike të fesë islame. Është e sigurtë se Kuranit i përkushtohet rëndësia qendrore, ndërsa shkresave të tjera të fesë islame më pak. Duhet të mirret parasysh se, sikurse në mesin e të krishterëve, ka edhe muslimanë të cilët nuk e njohin mirë Librin e Shenjtë të tyre.
Kurani*) dhe fetë e tjera të shkruara
Islam do të thotë „nënshtrimi nën vullnetin e Zotit". Libri i Shenjtë i fesë islame, Kurani trajtohet si inspirimi hyjnor që profetit uhamed i është komunikuar përmes kryeengjëllit Gabriel. Profeti vlen si i dërguar për një „ndërkohë" (sure 5, 19). Kurani i dallon besimtarët në kuptimin e mësimeve të profetit Muhamed në „njerëz të shkrimit" dhe "mosbesimtarë". Me „njerëzit e shkrimit" kuptohen (përveç muslimanëve) veçanërisht çifutët dhe të krishterët, të cilët mbështeten mbi të njëjtën traditë; nganjëherë edhe zjarrputistë (sure 22, 17). Ngaqë Kurani njeh edhe një zingjir të "profetëve", të cilët të gjithë kanë dhënë mësime të përputhshme për Një Zot, për Gjyqin e matanshëm dhe lutjen për popujtë e tyre gjegjësisht për kohën e tyre (p.sh. sure 6, 83-92; sure 7). Allahu si fjalë ka të njëjtën prejardhje sikurse "Elohim", një emër Zoti të librave hebreikë të Moisiut. Përderisa njerëzit e këtyre feve besojnë në këtë bazë të përbashkët, ata në Kuran nuk vlerësohen si mosbesimtarë. (sure 5, 48 etj.)
Jezu Krishti në Kuran
Duhet të udhëzohet që Kurani e njeh Jezusit në disa vende si profet të dërguar nga Zoti dhe si „fjalë" të Zotit me rëndësi të pasqaruar më gjerësisht, „të krijuar si Adami" (suret 2, 3, 5,...). Në një feje islame ai vlen me çdo kusht më tepër se sa tek ata teologët e krishterë modernë, të cilët e lënë vetëm reformatorin social Jezu! Vetëm mësimi për birësimin e Jezusit nga Zoti, tek të krishterët e kohës së Muhamedit qysh atëherë e kuptuar shumë tokësore, në kuadër të diturisë së mëvonshme të mësimit të trinisë nuk është pranuar në Kuran. Të krishterë, të cilët atë me të cilën mendohej, kanë mundur ta sqarojnë aq autentike, që edhe njerëzit me pikënisje të tjera ta kuptonin, gati se nuk ka pasur. (p.sh. sure 6, 101)
"Logosi" (në ungjillin e Gjonit 1 „fjala e Zotit", një emërtim, e cila atje është e lidhur me Krishtin) në Kuran përmendet pavarësisht nga Jezusi (sure 13,12, sure 11).
Kurani shikon Jezusin „të krijuar sikur Adami" (sure 3, 59) dhe flet për një „të dërguar të Zotit" nga Fryma e Zotit, e cila ndërmjetësoi lindjen virgjërore të Jezusin nga Miriami (Maria) (sure 19, 17). Shpirti i Shenjtë është i përmendur në lidhje me Jezusin edhe në vende të tjera të Kuranit (sure 5, 110).
Sipas Kuranit Jezusi i ri ka paralajmëruar ringritjen e tij (sure 19, 33), me të cilën megjithatë mund të jetë menduar një ringjallje e besimtarëve e përmendur shpesh në Kuran në „Ditën e Gjyqit" (shiko poshtë) (sure 4, 159). Kurani flet për atë që Jezusi për së gjalli është ngritur në qiell (sure 4, 157 -159, sure 3,55).
Në mënyrë të njëjtë Kurani përmban ringjalljen e besimtarëve në kohën e gjyqit (sure 36, 77, sure 69, 13, sure 75, 99 etj.). Ata të cilët besojnë në Zot dhe në Ditën e Gjyqit, dhe „bëjnë çka është e drejtë" (në kuptimin e urdhëresave), sipas Kuranit nuk kanë nevojë të frikësohen nga gjyqi (sure 2, 62).
Rreth bazave etike të fesë islame dhe të krishterizmit
Edhe bazat etike**) të të quajturave 3 „religjioneve abrahamitike" janë të ngusht të lidhura. Urdhëresat paraqiten edhe në fenë islame, edhepse jo të listuara. Kurani p.sh. ndalon rreptë dhe pa përjashtim vrasjen e të pafajshmëve. Termi "Gihad" (xhihad) = "Lufta e Shenjtë" rrjedh në këtë kuptim jo nga Kurani, por nga maksimat e Muhamedit dhe të shkollave islamike të drejtësisë. Puna frymore-morale në brendinë pranë pasioneve vetjake të largëta me Zotin vlen si „xhihadi i madh", të cilave i kushtohet domethënie më e madhe se sa tä gjitha debatimet e mëdha. (Krahaso p.sh. porosinë e Jezusit, "së pari të nxirret thëmbi nga syri yt..."- Shumë konflikte të jashtme do të humbnin bazën e tyre.) "Xhihadi i fjalës" është përfaqësimi paqësor i besimit. "Xhihadi me dorë" është shembulli veprues, mësonjës i besimit. "Xhihadi i shpatës" quhet edhe „xhihadi i vogël"; ai u lejohet vetëm për mbrojtje besimtarëve të sulmuar (krahaso Kuranin sure 2, 190). "Intenziteti" i trajtimit ndaj atyre që besojnë ndryshe është i përcaktuar edhe në Kuran (sure 48, 29, sure 47, 4).
Të gjera janë edhe rregullat tradicionale për sjellje ndërmjet gjinive duke përfshirë edhe ndalimin e martesës me pjesëtarë të feve të tjera e kështu me radhë.
Në praktikën islamike bëjnë pjesë: „Dëshmia, se zot tjetër përveç Zotit (Allahut) nuk ka dhe Muhamedi është i dërguari i Zotit;
që të kryehen lutjet ditore të parapara;
që të përmbahet agjërimi vjetor;
që mundësisht një herë të bëhet haxhillëku;
dhe të paguhet zakati (taksa obligative)"

[StterollA]

Ramadan Shkodra
80-vjet të përkthimit të Kur’anit në gjuhën shqipe, (1921- 2001)
Nisma e përkthimit të Kur’anit në gjuhën shqipe nga Qafzezi – vepër monumentale e kulturës islamo-shqiptare
I
Kur’ani është bazë themelore i fesë, kulturës e qytetërimit islam dhe, si i tillë, është faktor themelor që bashkon Botën Islame në të gjitha fushat e jetës, andaj nuk është e rastit që pse popuj të ndryshëm interesoheshin ta përkthejnë në gjuhët e tyre.
Përderisa muslimanët Kur’anit iu qasën si libër i shenjtë i zbritur nga Allahu xh.sh., jomuslimanët Kur’anit iu qasën në mënyrë tendecioze, për qëllime të tyre antiislame[1].
Historikut të përkthimeve të Kur’anit në gjuhët e ndryshme botërore i është kushtuar kujdes i veçantë e meritor.
Për këtë qëllim janë përpiluar bibliografi të posaçme, ndër të cilët duhet të veçohet bibliografia e punuar nga shkenëctari turk, Prof. Dr. Ekmeleddin Ihsanoglu “Bibliografia Botërore mbi përkthimet kuptimore të Kur’anit Kerim- Përkthimet e botuara 1515-1980”, botuar nga “Qendra për Hulumtimin e Historisë, Artit dhe Kulturës Islame”, Stamboll, 1986, e cila konsiderohet më e kompletuara ndër bibliografitë kushtuar përkthimeve të Kur’anit në gjuhët e popujve të ndryshëm nga e gjithë bota.
II
Sipas të dhënave të deritashme, përkthimi i parë Kur’anit në Evropë është bërë në gjuhën latine në shekullin XII në vitin 1143 përgatitur nga monaku, Robert Ketenenzis me iniciativën e Petreus Venerablis- abat i Klunit, me urdhrin e të cilit ishte formuar një komision i posaçëm për përkthimin e veprave nga gjuha arabe në gjuhën latine[2]. Më vonë Kur’ani është përkthyer edhe në gjuhët e tjera të Evropës.
Më 1547 Kur'anin e përktheu humanisti italian ANDREA ARRIVABENIT, ndërsa më pastaj edhe në gjermanisht (1623) dhe në holandisht (1641). Studiuesi francez Sieur Du Ryer, e përktheu Kur'anin në gjuhën frënge më 1647 në Paris. Ndërsa më 1691 në Romë kemi edhe një përkthim në gjuhën latine, përcjellë me shumë shënime, të titulluar "Prodomus ad refutationem Alcorani", që e përgatiti Ludovico Marracci. Ky përkthim ishte bërë drejtpërdrejtë me kërkesën e Papës Inoçentija -XI-.
Përkthimet e para të Kur’anit në gjuhët e Evropës u dedikoheshin ekskluzivisht misionarëve dhe teologëve të krishterë për propagandë kundër fesë islame. Madje më urdhër dhe bekimin e udhëheqësve më të lartë kishtarë.
Mirëpo, luftimi i katolicizmit zyrtar dhe ndarja e Kishës nga shteti në tërë Evropën, e me theks të veçantë së pari në Francë duke filluar nga shek. -XVIII-, bëri që edhe në qarqet shkencore evropiane në atë kohë të shfaqej një qëndrim më real si ndaj Islamit, ashtu edhe ndaj Kur'anit[3].
Më 1734 Georg Sale përktheu Kur'anin në gjuhën angleze. Këtij përkthimi i paraprin një studim mjaft objektiv si për popullin, ashtu edhe për kulturën arabe, por mbi të gjitha ai kishte një qasje konstruktive ndaj Islamit si fe. Si përkthimi, ashtu edhe studimi hasën në mirëkuptim të plotë në opinionin evropian; këtë e dëshmon e dhëna se ky përkthim shërbeu si bazë për përkthimet e mëvonshme në gjuhët e tjera, si në gjermanisht (1746), frëngjisht (1770). Vetëm në Amerikë në periudhën 1833-1880 pati pesë botime. Këtë përkthim e kishte marrë për bazëedhe Ilo Mitko Qafëzezi, i cili është i pari ndër shqiptarët që iu rrek punës për përkthimin e Kur’anit.
Më 1840 Ulmani përktheu Kur'anin në gjermanisht. Më 1949/50 në Paris, Kur’anin e përktheu në gjuhën frënge orientalisti i njohur frëng, Bllachéret, i cili konsiderohet një ndër përkthimet më serioze të realizuara në Evropë nga orientalistët evropianë[4].
III
Kur’ani vazhdon të përkthehet edhe sot e kësaj dite në gjuhët e ndryshme të popujve anekënd botës, madje në disa gjuhë Kur’ani është përkthyer nga disa herë, si në gjuhë angleze, turke, perse, urde, gjermane, frenge, ndërsa në gjuhën shqipe tani kemi të botuara gjashtë versione të Kur’anit të përkthyer, nga përkthyes të ndryshëm.
Kur’ani deri më tani është përkthyer në më shumë se mbi 100 gjuhë të ndryshme, dhe krahas Biblës, Kur’ani është libri më i përkthyer në botë.
Edhe në gjuhën shqipe Kur’ani ka historinë e përkthimiit, madje për këtë histori në periodikun islam- në Kosovë, Maqedoni e Shqipëri, është shkruar nga studiues të fushave të ndryshme. Në vitin 1996 në Shkup është botuar monografia “Përkthimet e Kur’anit në gjuhën shqipe”, përgatitur nga dr. Feti Mehdiu.
Këtë vit u bënë 80 vjet nga botimi i përkthimit të pjesës së parë të “Kurani (Këndimi)” në gjuhën shqipe (1921) në Poeshti të Rumanisë nga rilindësi ynë i njohur Ilo Mitko Qafëzezi.
Nga emri i përkthyesit kuptohet se edhe në gjuhën shqipe përkthyesi i parë i Kur’anit, është i besimit krishterë-riti ortodoks, edhe pse shumica e popullatës shqiptare në atë kohë ishte e besimit islam, dhe në gjiun e saj kishte dijetarë eminentë që i njihnin shkencat islame.
IV
Përderisa te popujt e tjerë të Evropës Kur’ani ishte përkthyer nga të krishterët, shumica e të cilëve ishin orientalistë specialistë për gjuhën e kulturën orientale në përgjithësi dhe atë arabe në veçanti, dhe përkthimit të Kur’anit i ishin qasur për çështje misionare me qëllime antiislame, Ilo Mitko Qafëzezi përkthimit të Kur’anit i hyri që t’u ofronte vëllezërve të tij të gjakut që i përkisnin fesë tjetër-fesë islame.
Në faqen e brendshme të kopertinës është dhënë përkushtimi i përkthyesit: “Bashkatdhetarëve kombëtarë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës u dedikohet[5]”, ndërsa përkthimit i paraprin shënimi i Qafzezit i dhënë në formë të parathënies, ku ai lexuesit i jep disa informacione me rëndësi për historikun e përkthimi të Kur’anit në gjuhën shqipe. Shënimi mban titullin: “Shqipëtarëvet”.
Parathënia e Qafzezit është me interes të posaçëm, ngase aty mësojmë shumë gjëra, së pari, dëshirën dhe qëllimin e përkthyesit, që kishte vendosur ta përkthejë Kur’anin në shqipen, si dhe shkaqet e arsyet e një veprimi të tillë. Që në fillim ai thotë: ”I shtyjtur prej dëshirës që, tani pak së paku, është koha të dihet se cila është ajo “cipë qepe” misterioze që i ndan fetarisht Shqipëtarët Muhamedanë nga vëllezërit e tyre të Kërshterë, po jap të përkthyer Shqip Kuranin nga gjuha Inglize-përkthim nga Arabishtja prej z. Georg Sales, translator i shprovuar i Këndimit Hyjnor[6]”
Në vazhdim të fjalës së tij, Qafzezi lexuesin e informon se pos përkthimit në gjuhën angleze të George Sales, që e ka pasur si bazë për përkthimin e Kur’anit në gjuhën shqipe, ka konsultuar edhe përkthimin e Kur’anit në gjuhën frënge të M. Savary, për të cilin shprehet “...Prej këti adoptova më fort numurëlimin e versetave, mbasi z. Sales nuk e ka përdorur, gjë që i-a humbet, sa-do-mos, Librit të Shenjtë frymën poetike[7].
Qafzezi është i vetëdijshëm se përkthimi i tij nuk është në nivel të kënaqshëm e të dëshirueshëm, aq më tepër kur nuk është bërë nga origjinali, por nga anglishtja. Madje ai nga shqiptarët e mirë që nuk janë të ndikuar nga fanatizmi fetar, kërkon mirëkuptim për lëshime eventuale në përkthimin e tij: “...Po Shqipëtarët e mirë, atdhetarët që s’janë veshur trashë me fatatizm fetar, e-do-puna të m’i falin. Përkthimi im dëshironj të jetë një fillesë e ati qëe dotë benet i sosur paskëndaj. Të jetë një ndihmë, sado e pakët për atë teollog që dotë ketë fatbardhësinë të përkthejë Kuranin nga Arabishtja”[8].
Siç shihet, në fund të këtij pasusi Qafzezi e kishte kuptuar mirë seriozitetin e përkthimt të Kur’anit nga origjinali, sepse ai thotë: “Të jetë një ndihmë, sado e pakët për atë teollog që dotë ketë fatbardhësinë të përkthejë Kuranin nga Arabishtja”
Qafzezi punës për përkthimin e Kur’anit në gjuhën shqipe i hyri duke mos marrë parasysh mendimet e disave se përkthimi i Kur’anit është gjynah. Por, përkundrazi, ai përkthimin e Kur’anit në gjuhën shqipe e shihte si një domosdoshmëri të kohës, aq më tepër sepsei: ”...Qysh mundim t’u vemë-vesh të tillave fjalë që-s’kanë-vënt, kur sot-për-sot Kurani gjendet i përkthyer afëro ndë një dyzinë gjuhë të tjera, edhe posa që na kemi aqë të madhe nevojë ta kemi të përkthyer ndë gjuhën amtare. Ungjilli ka afëro pesë-dhjetë vjetë që është kthyer Shqip”[9].
Në fund të këtij shënimi Qafzezi me një vetëdije të lartë iu drejtohet shqiptarëve me këtë porosi: “Muhamedanë dhe të Krështerë:
“Le të bëjmë nga librat fetare, çështje të kulluara kombëtare. S’është nevoja të de(A) bëtojmë ndjenja të shpirtit. Nga këjo nuk’ e gjen fare dem Shqipërin’ e sotshme. Vetëm fanatizmi fetar duhet ndjekur edhe luftuar, gjer të shduket krejt nga zemrat e Shqipëtarëvet që e duan Shqipërin’ e Lirë ndë radhë qytetërimi. Tjetrazi, jemi të humbur…”
Qafëzezi kishte kuptuar drejt edhe besimin e shqiptarëve në dy fetë -islame dhe të krishterë. Ndonëse disa këtë e shihnin si fatëkeqësi të shqiptarëve Qafëzezi dy fetë i sheh si procese të natyrshme dhe si begati të këtij populli që e ka dëshiruar edhe Zoti, për të cilën thotë:
...mbassi Perëndia deshi që Shqipëtarët të jenë ndë dy palë fe. Le që ka edhe të tjerë kombe që janë të ndarë ndë me shumë se dy palë fe...
Pavarësisht nga këto sfida Qafzezi para lexuesve del me këtë konstatim:
“Ballë-çelur edhe me ndërgjegjje të pastër dotë pranoj çdo-farësh kritikë të rreptë. Veç kësaj, çdo vërejtja (observata) përmbi përkthimin do-t’i pres me gëzim”[10]
Në vazhdim të fjalës së tij Qafëzezi thotë se përkthimi i tij do të shtypet në katër pjesë, madje ai lexuesit ia tërheq vërejtjen:
“Prandaj ata që do-t’u bjerë ndë dorë kjo fashikullë, janë të lutur ngullësisht t’a ruajnë me kujdes që t’a bashkojnë me fashikullat e tjera që kanë për te dalë rrjeshtazi”.
Përkthimi i Kur’anit në gjuhën shqipe fillon në faqen 5, me përkthimin e sures së parë Fatiha.
Ky përkthim nuk është i komentuar e as i shoqëruar me tekst origjinal, ndërsa çdo ajet fillon me kryerresht të ri, pasi paraprakisht ajetet janë të numëruara sipas versionit në frëngjisht të M. Savary-t, siç e ka shpjeguar përkthyesi në parathënie.
Qafzezi, në fillim të sureve ka dhënë shënime të përgjithshme të sures, si p.sh: Kaptinë I (Sura), Ndërhyrje (Fatihat), Shpërfaqur ndë Meqe[11], apo: Kaptinë VI, Shtazët, Shpërfaqur ndë Meqe[12]
Me qëllim që lexuesit të shohin stilin, metodën dhe gjuhën e përdorur nga Qafëzezi, po sjellim pa ndërhyrje përkthimin e sures Fatiha:
Ndë Emër të fort Mëshirëplotit Përendi[13]
1. Lavdi i kjoftë Perëndisë; Zoti i gjithë Krijatyravet.
2. Fort mëshirëploti;
3. Mbreti i ditës së gjyqit.
4. Ty të adhurojmë, edhe prej teje lypim ndihmë
5. Udhë-hiqna ndë rrugën e drejtë.
6. Ndë rrugën e atyre mbë të cilët ke qënë hirëplot;
7. Jo ndë (rrugën) të atyre kundër të cilëvet ke marë mëri, as ndë të atyre që ecëjn jashtë-udhës[14]
Para Fatihas në faqen 4, edhe pse nuk është dhënë ndonjë sqarim, është dhënë fotoja e qytetit të shenjtë të muslimanëve Mekës me pamje të Qabesë. Në faqen 6 fillon përkthimi i sures së dytë el-Bekare, që në dallim nga surja e parë el-Fatiha, emrin e së cilës pos në përkthim, përkthyesi është munduar ta japë edhe në origjinal, po këtu shënon vetëm përkthimin e emrit “Lopa”, kjo sure përfundon në faqen 42.
Në faqen 43 fillon përkthim i sures Ali-Imran, emrin e së cilës Qafzezi e ka përkthyer “Shtëpi e Imranit”. Ndërsa në faqen 65 fillon përkthimi i sures “en-Nisa”, emri i së cilës është përkthyer “Gratë”.
Nga faqja 88 fillon surja Maide, të cilën ai e ka përkthyer “Pllaka (Tabella). Ndërsa sureja e gjashtë dhe e fundit në këtë pjesë është surja El an’ am, emrin e së cilës Qafëzezi e ka përkthyer “Shtazët”. Përkthimi i kësaj sureje, po edhe i Kur’anit për këtë pjesë, përfundon në faqen 126, ku shkruan “Fundi i Fashikullës së I-rë”, e menjëherë pastaj në faqen 127, është përmbajtja e lëndës “Tabella e Kaptinavet të fashikullës së I-rë të Kuranit”, ajo që do përmendur në këtë rast, është se përkthyesi, me këtë rast, pos të dhënave të tjera, si numri rëndor, emri i sures dhe numri i faqes ku fillon surja ka dhënë edhe numrin e ajeteve të sures përkatëse, p.sh:
Ndërhyrje; (Fatihat) përmban 7 verseta ……………..5
Lopa; përmban 286 verseta………………..…………6
Në fund është dhënë lista e gabimeve të shtypit në të cilën janë përfshirë 31 gabime të përmirsuara.
V
Në këtë pjesë të përkthimi të Kur’anit në gjuhën shqipe nga Qafzezi janë përkthyer 6 suret e para të Kur’anit.
Kjo pjesë e botimit ka 128 faqe dhe është e titulluar KURANI(Këndimi), ndërsa nga të dhënat e tjera bibliografike janë dhënë edhe këto: Pjesa e parë, përkthyer në shqip prej: I. M. Q, shtypur në Rumani, Ploeshti, 1921. Ka gjithsej 128 faqe.
Në këtë shënim të shkurtër, me rastin e 80-vjetorit të botimit të kësaj vepre, që për kulturën islame ndër shqiptarë ka vlerë monumentale ngase flet për përpjekjen e parë ndër shqiptarët që Kur’anin, edhe pse me vonesë në krahasim me popujt e tjerë e kishin përkthyer më herët, ta kishin të përkthyer në gjuhën e tyre.
Duke përfunduar, mund të konstatojmë se edhe tani pas 80-vjetësh, që kur Qafzezi arriti ta botonte këtë pjesë të përkthimit të Kur’anit në gjuhën shqipe, vlera e tij (dhe pse tani më kemi Kur’anin në gjuhën shqipe është përkthyer nga dijetarë eminentë nga radhët e shqiptarëve muslimanë, nuk ka humbur nga pesha dhe rëndësia e tij, sidomos ka vlera historike, ngase:
- Qafzezi është i pari që në mënyrë serioze iu përvesh punës për përkthimin e Kur’anit në gjuhën shqipe, edhe pse vetë nuk i përkiste fesë islame;
- Përkthimi i Kur’anit në Evropë nga jomuslimanët nuk është risi, por evropianët Kur’anit iu qasën për interesa misionare, ndërsa përkthyesit e Kur’anit përkthimin e bënin për popullatat e tyre gjithashtu joislame, ndërsa Qafëzezi përkthimit të Kur’anit i hyri si një nevojë e kohës për shqiptarët që në këtë kohë ishin me shumicë absolute të besimit islam. Qafzezi nuk ishte as studiues i orientalistikës, por përkthimin e Kur’anit në gjuhën shqipe e kuptoi si një ndihmesë të tij për vëllezërit e tij të gjakut, që i përkisnin fesë islame.
- Puna e Qafëzezit në përkthimin e Kur’anit në gjuhën shqipe jep të kuptohet më së miri për tolerancën e ndërsjellë ndërfetare dhe vetëdijen e lartë që ka mbretëruar te shqiptarët gjatë Rilindjes Kombëtare.
- Është koha që edhe kjo vepër të zërë vendin e vet në historinë e kulturës sonë, ngase në shënimet e deritashme pos të atyre që janë botuar nga organet e institucioneve islame, nga qarqe të tjera kjo vepër është injoruar, madje edhe në ato shënime që flasin për jetën dhe veprën e Ilo Mitkë Qafëzezit, në shënimet për veprat e Qafëzezit, përkthimi i kësaj pjese të Kur’anit nuk përmendet fare (shih: Fjalori Enciklopedik shqiptar, Tiranë, 1985; Hasan Hasani: Leksikoni i Shkrimtarëve shqiptarë 1501-1990, Prishtinë, 1994), që është një anakroni e llojit të vet!

[KelMed]

Falemnderit, StterollA, per keto informacione te vyera.
Doja te shtoja dhe Pikat Kryesore te Besimit (Iman) ne Islam:
(1) Besimi tek nje dhe vetem nje Zot
(2) Besimi tek te gjithe engjejt e Tij
(3) Besimi tek te gjithe librat e tij (keto perfshijne Taurat -Dhjata e Vjeter, Zabur-Psalmet, Inxhil-Dhjata e Re, dhe Kurani i shenjte)
(4) Besimi ne te gjithe profetet e tij (duke filluar nga Ademi, Nuh, Ibrahim, Musa, Isa, dhe i fundit i gjithe profeteve, Muhamed)
(5) Besimi tek Dita e Ringjalljes dhe Dita e Gjykimit
(6) Besimi qe fuqia per te bere cdo lloj veprimi, te mire apo te keq, na vjen nga All-llah, por qe jemi te pergjegjshem per keto veprime, d.m.th. per zgjedhjen qe bejme (mire apo keq)

[Irfan]

Pershendetje......
Nese deshiron te dish me shume per Islamin vizito kete
ardese:www.geocities.com/alcislam/index.html

[Irfan]

Pershendetje......
Nese deshiron te dish me shume per Islamin vizito kete
adrese:www.geocities.com/alcislam/index.html....
Mundesh te vizitoshe dhe te dishe se cka eshte Islami...
Per mua Islami eshte nje Ushqime shpirterore......

[StterollA]

THIRRJE NE ISLAM



"Thirr, për në rrugën e Zotit tënd me urtësi e këshillë të mirë dhe polemizo me ata në atë mënyrë që është më e mirë..." (En Nahl 125)

"E kush flet më bukur se ai që Thërret në (rrugën e) Allahut..." (Fussilet 33)

"Nga ju le të jetë një grup që thërret në atë që është e dobishme, urdhëron për punë të mbara dhe ndalon nga e keqja..." (Ali Imran 104)

"Ju jeni populli ma i ndërshëm, i ardhur për (të mirën e) njerëzve.
Urdhëroni të bëhen vepra të mira, ndaloni veprat e këqia dhe besoni Allahun..." (Ali Imran 110)

"I besojnë Allahut dhe ditës së gjykimit, këshillojnë për të mirë dhe largojnë nga e keqja, përpiqen për punë të dobishme, e ata janë prej të mirëve." (Ali Imran 114)

"Besimtarët dhe besimtaret janë miq (të dashur) për njeri-tjetrin,

Urdhërojnë për të mirë, e pengojnë të këqiat..." (Et Tevbe 71)

"Atyre të cilëve, nëse u japim pushtet në tokë, e falin namazin, japin zeqatin, urdhërojnë për të mira dhe largojnë prej të keqes. Allahut i takon përfundimi i çështjeve." (El Haxhxh 41)

"O djali im, fale namazin, urdhëro për (punë) të mira, e ndalo nga të këqiat..." (Llukman 17)

"Hipokritët dhe hipokritet janë si njeri - tjetri, Urdhërojnë për (vepra) të këqia, e ndalojnë nga e mira..." (Et Tevbe 67)

"Ata që mohuan të vërtetën nga beni israilët, u mallkuan me gjuhen e Davudit dhe Isait, të birit të Merjemes. Kështu u veprua sepse kundërshtuan dhe e tepruan. Ata ishin që nuk ndalonin njeri - tjetrin nga e keqja që punonin. E ajo që bënin ishte e shëmtuar." (El Maide 78-79)

"( Kjtoje) dhe kur një grup prej tyre thanë: - përse këshilloni një popull që Allahu do ti zhukë ose do ta dënoje me një dënim të ashpër?
(Ata këshilltaret) thanë: - Për t'u arsyetuar para Zotit tuaj dhe me shpresë t'u largohen mëkateve. Dhe kur e harruen atë, për të cilen ishin këshilluar, Na i shpëtuam ata që të tjerët i pengonin (i thirrën për me u larguar) nga të këqiat. Kurse i kapëm me një dënim të ashpër ata që bënin zullum ngase ishin të shfrenuar." (El A'rafë 16)


Feja Islame është një ligjë jetësorë, që Allahu xh.sh. e ka zgjedhur për njerëzinë, për fitimin dhe për kënaqësinë e tyre, dhe Allahu është i knaqur që feja Islame të jete feja e jonë.
"Jam i kënaqur që feja Islame të jete feja e juaja". (El Maide 3)

Besimtaret e kësaj feje janë detëruar me detyrën e Thirrjes në rrugen Allahut xh.sh. Me urdhurua për vepra të mira dhe me ndaluar nga punet e këqia. Kjo detyrë e cila është një pjesë e pandarë nga jeta e besimtarit është një detyrë shum e vlefshme. Është e vlefshme ngase është prej detyrave të pejgamberlerve.
Allahu xh.sh. për me na lartësuar neve, na ka detyruar me detyrën e cila është esenca e pejgamberllukut, me thirrjen në rrugen e Allahut xh.sh.
Kjo detyrë është e madhnushme , e bekume sikurse namazi, zeqati dhe obligimet tjera.
Vlera e kësaj detyre, bëhet gjithnjë më e madhërueshme dhe më e domosdoshme në situatën dhe në vendin në të cilin jetojmë. Është obligim që nuk i ndahet muslimanit duke qenë i urdhëruar që gjithnjë të veproj sikurse rasti me Nuhin as. Rastin e Nuhit as, fare qartë na e paraqet Kur'ani:

"Ne e dërguam Nuhin te populli i vet (dhe i thamë): Tërheqja vëretjen popullit tënd para se ata t'i godasë dënimi i rëndë... Ai (Nuhi) tha: - O Zoti im, unë e thirra popullin tim natën dhe ditën." (Nuh 1-5)
Kështu, edhe ne sikur Nuhi as, duhet të veprojmë vazhdimisht në favorin e Islamit, për një ardhmëri sa më të lumtur.
Kur'ani si ligjë për rregullimin e jetës së njerëzore, për dunja dhe ahiret, foli dhe për ketë detyr të rëndësishme. Kushtu që Kur'ani i madhnushem e paraqiti rrugën e thirrjes në fenë e Allahut, na e tregoi masën dhe vendoi shenja të qarta për ata që thërrasin në rrugen Allahut xh.sh. E gjith kjo, për të mos e humbur drejtimin e në vend që të bëhen thirrësit e rrugës së drejtë, të marrin drejtimin e kundërt e të bëhen larguesit e rruges së drejtë; e ashtu duke dëshiruar të bëjnë mirë, në të vërtetë të bëjnë dëm (mëkat).

Allahu xh.sh. thot në Kur'an :
"Thirr në rrugen e Zotit tënd me urtësi e këshillë të bukur dhe polemizo me ata si është ma së miri". (En Nahl 125)

Me thirrë në rrugen e Allahut xh.sh. e jo në rrugën e ndonjë personi ose të ndonjë idoli. Ajo është thirrje në rrugën e Allahut vetëm për Allahun xh.sh. Qëllimi i saj është, shpëtimi i njerëzisë nga robëria e krijesave duke ua kujtuar se ata janë robët e krijuesit të vërtetë të Allahut xh.sh. Qëllimi i saj është përforcimi i ifesë së Allahut xh sh, ashtuqë fjala e mohuesve të jetë e poshtër. Kështu të dominojë fjala e Allahut e të fitojë vlerën që në të vërtetë e ka.
Thirrja duhet të bëhet me urtësi, me argumente të qarta për të vërtetën, duke qenë e përshtatur për situatë, kohë dhe vend.
Thirrje me këshillë të bukur njerzore. Jo me qortime të ashpra, dhe jo duke ja zbuluar gabimet.
Thirrje, duke polemizuar, duke diskutuar me urtësi, me fakte, dhe me bindje.
Në këtë mënyrë thirrja në Islam është një detyrë me vlerë të madhe për ymmetin (popullin) e Muhammedit, që e ka ngritë si popull më të ndershëm të njerëzisë:

"Ju jeni populli më i ndërshëm i ardhur për (të miren e) njerëzve.
Urdhëroni për (vepra të) mira dhe ndalohuni nga (veprat të) këqia dhe besoni Allahun..." (Ali Imran 110)

Ky ajet Kur'anor, shum bukur na sqaron neve rëndësinë e thirrjes, dhe na bënë të ditur se Allahu xh.sh. popullin e Muhammedit a.s. e ka bërë popullin ma të ndershëm.

Pse është bërë populli i Muhammedit a.s. populli ma i ndershëm ?

Vetëm se kanë besuar në Allahun xh.sh. ose për ndonjë arsye tjetër?

Nuk mund të themi se vetëm për shkak të besimit në Allahun xh.sh. ata e kanë fituar ketë nderim. E dijmë fare mirë se prej popujve të kaluar ka patur të tillë që kanë besuar ne Allahun xh.sh. Por, kjo nderë është fituar me thirrjen në rugën e Allahut, në thirrje për veprime në vepra të mira, në thirjen për largimin e veprave të këqia. Këtë e kuptojmë qartazi nga renditja e ajetit:

“Ju jeni populli ma i mirë (i ndershëm) i ardhur për (të miren e) njerëzve
Urdhëroni të behen vepra të mira. Ndaloni veprat e këqija Dhe besoni në Allahun...”

Rëndësinë e kësaj ne e kuptojmë dhe kur Allahu xh.sh. na tregon shkaqet e mallkimit të beni israilit:

"Ata që mohuan (të vërteten) nga beni israilët u malkuan me gjuhen e Davudit dhe Isait, të birit të Merjemës, Për shkak se kundërshtuan dhe e tepruan.
Ata ishin që nuk ndalonin njeri tjetrin nga e keqja që punonin.
E, sa të shëmtuara ishin veprat që punun ata." (Maide 78-79)

Tashmë është e qartë se kemi të bëjmë me një obligim të domosdoshëm prej gjith atyre që kanë besuar në Një Allah, kanë besuar në fenë e drejtë të Tij. Në qoftë se nuk dëshirojmë goditjen e dënimit nga Allahu, çdo besimtarë duhet ta praktikojë këtë brënda mundësisë së vet. Kjo duhet të zëjë vend të rëndësishëm në persinalitetin e çdo njëri që vehten e njeh si musliman, duke filluar në familjen e vet e duke u zgjëruar në farefis e më gjërë.
Allahu xh.sh. thotë:
"O ju që besuat, ruani vehten dhe familjen tuaj prej një zjarri, (duke i thirrë ata në vepra të mira dhe duke i thirrë që me u larguar nga zjarri lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët..." (Et Tahrimë 6)

Kurse Allahu xh.sh. kështu e urdhuroi dhe Muhammedin a.s.:
"Dhe tërhiqja vërejtjen farefisit tënd më të afërt." (Esh Shuaraë 214)

S'ka dyshim se besimin, kuptimin, mentalitetin, diturinë, jetesën, karakterin, e familjes tënde të farefisit mundemi me e ditur shum ma mirë dhe mundemi me e bërë një thirrje ma të kujdesshëm ,rezultati i së cilës mundet me qenë më i suksesshëm. Prandaj i është dhënë rëndësi dhe përparsi thirrjes së familjes dhe farafisit. Por duhet të jetë e qartë se thirrja vazhdon edhe për masën e gjërë popullore, dhe është obligim i yni sikur obligimet tjera.

Thirrja e jonë e cila bëhet për rregullimin e jetës sipas urdhërave të Allahut xh,sh. dhe sipas ndalimeve të Tij, si dhe thirrja për pregaditjen e jetës së ahiretit; pamvarsisht se a pranohet apo jo, mbetet obligim për ne.

1 - Besimtari kurr nuk e ndërpret shpresen prej Allahut xh.sh:
"...Pse vetem populli jobesimtarë e humbë shpresën në Allahun." (Jusuf 87)

2 - Edhe nëse nuk pranohet thirrja jonë nga ndigjuesit, na jemi të qetsuar me kryemjen e detyres tonë, se detyra jonë është vetem me poblikue, kurse me udhëheq në rrugen e drejtë është në doren e Allahut xh.sh. Allahu xh.sh.i thotë Muhammedit a.s.:
"Është e vërtetë se ti nuk mund ta udhëzosh ate që do ti, por Allahu udhëzon kë të dojë dhe Ai është që di më së miri për të udhëzuarit." (El Kasas 56)

3 - Me veprimin e detyrës sonë, ne kemi arsyetim para Allahut xh.sh., dhe shpresojmë shpëtim prej atij dënimit që ka për me i goditur ata që nuk e pranuan thirrjen:
"(Kujtoje) Dhe kur një grup prej tyre thanë: - Përse këshilloni një popull që Allahu do ta zhduke ose do ta dënoje me një dënim të ashpër? (Ata këshilltaret) thanë: - Për t'u arsyetuar para Zotit tuaj dhe me shpresë t'u largohen mekateve. Dhe kur e harruen atë, për të cilen ishin keshilluar, na i shpëtuam ata që të tjerët i pengonin (i thirrën për me u larguar) nga të keqiat. Kurse i kapëm me një denim të ashpër ata që bënin zullum, ngase ishin të shfrenuar." (El A'rafë 164-165)

S'ka dyshim se ne kemi me u përgjegjur vetëm për besimin dhe veprat tona, dhe ne nuk kemi me u dënuar, e as nuk kemi me u pyetur për mëkatet e tjetërkujt, vetëm do të japim përgjegjëje dhe do të dënohemi për mekatat e tona dhe për mos zbatimin e urdhërit lidhje me thirrjen në rrugën e Allahut xh sh.

Pejgamberi a.s. thotë:
"Baj be në Atë (Allahun) që ma ka shpirtin nën sundimin e vet, ju vërtetë (ja) do ti thërrisni në vepra të mira (në rregullat jetësore të fesë Islame) dhe të largoni nga veprat të këqija.
Ose brënda një kohe të shkurtë, Allahu ka për me ua çue dënimin mbi ju, mbrapa (që t'ju vijë ai dënimi që mundet me qenun, politike, ekonomike, morale, ose smundje ose tragjedi natyrore sikur tërmet, vërshime, etj; ose me ndonjë dënim që nuk na merr mendja) ju i luteni Ati (Allahut), por lutjet nuk ju pranohen." (Transmeton Tirmidhiju)

Në qoftë se në një vend nuk bëhet thirrja në rrugen e Allahut, në fenë e Tij të vërtetë, aj popull ka për me mbetur ndër sulmimin e genjështarve, zullumqarve, dhe njërzija duke u humbur napër baltat e jobesimit, sulmimit, deshirave të nefsit, në loqat e gjynaheve dhe neve kan për me na tërhjekur me vete...

Eshtë e qartë se për thirrjen në rrugën e Allahut xh.sh. për largimin e njerëzve nga e keqja nuk duhet me qenë dijetar i përsosur. Por ato që i dijmë mjaft janë për krymjen e kësaj detyre të domosdoshme.
Në qoftë se e dijmë domosdoshmërinë e njeriut për besimin në Allahun, në melekët, në librat, në pejgamberët, në diten e kijametit e kushtet tjera të besimit për të qenë musliman. Dhe nëqoftë se e dimë se namazi, agjërimi në muajin e ramazanit , dhënja e zeqatit, vatjaja në haxh, respektimi i prindërve, nderimi i fqiut dhe i farëfisit, me qenë i drejtë, në zemër e në fjalë, në vepra, është prej obligimeve shumë të rëndësishme të besimtarëve, është një dituri e mjaftueshme për me i udhëzuar vëllazërit dhe motrat tjera.
Nëqoft se e kemi kuptuar se Zullumi, Bixhzi, Alkoholi, Zinaja, Rrena, folja mbas shpinde, Xhelozia, nënçmimi i njeri tjetrit, janë rreptësisht të ndaluara, atëhere pse heshtim e nuk i largojmë shoqërinë nga ato të meta. Ku mbeti vëllazëria, ku mbeti dashuria për njeri-tjetrin.

Allahu xh.sh. thotë:
"Besimtarët janë të dashur (kan shoqëri) për njeri-tjetrin .
Urdhërojnë për të mirë. E ndalojnë nga e keqja..." (Et tevbe 71)

Jemi të dtyruar për thirrje mbrenda diturisë sonë. Kjo do të jetë shkak për shpërblim nga ana e Zotit xh sh, por njëkohësisht do të jetë shpëtim për vëllaun tonë po edhe agim për ardhmërinë e shoqërisë se gjërë:

"Pasha kohen! Nuk ka dyshim se njeriu është në një humbje të sigurtë. Me përjashtim të atyre, Që besuan, Që bënë vepra të mira, Që porositen njeri-tjetrin t'i përmbahen të vërtetës Dhe që këshilluan njeri-tjetrin të jenë të durushëm." (El Asr1-2-3)

[Gjallica]

wow rrofsh Stterolla shume e bukur nuk te dija per mysliman ty.

Me pelqen rruga jote qe po ndjek go ahead brother.

Good Luck ^^Gjalica^^

[bani]

eshte perkthim i bukur i Ilo Qafzezit , duke pasur parasysh se eshte dialekt jugor dhe ne shqiptaret e shqiperise jemi mesuar me nje menyre te tille shkrimi , por qe eshte dhe me letrare, per me teper aty nuk permenden emra dhe fjale arabe , qe shume here krijojne konfuzion ne zemren e shqiptareve , por kete se ka kuptuar asnje nga shoqatat islamike deri me tani,
nje kura i gjithi ne shqip e ka nevoje besimtari mysliman , pse jo dhe te besimeve te tjera qe u duke si fjale te huaja shume shprehje ne arabisht qe nuk jane perkthyer fare nga origjinali