Shkrime Per Femije

[Jorgo Telo]

KUSH I GJEN, “Të lumtë!” – I THEM”
(Gjëegjëza & pyetje)


(Buqeta e parë)

Është si libër fletë-fletë
Mmerr me vete qindra vetë.
Farefisin brenda mban.
Si muze ì vogël ngjan.


Humbasin gjatë ditës
si gjëlpëra në kashtë.
Duken natën mrekullisht.
Kur ne dalim jashtë.


Si një pikëz loti
mbi lule u shfaq.
Dielli sa doli,
avulloi sakaq.


Po s’e mbajte,
vetë s’qëndron.
Je me të, sa s’fluturon,
kur e drejton me timon.


Po ì le shumë në natyrë,
ushqimet kthehen lëtyrë.
Po t’ì vendosëesh në të,
nuk të vete dëm asgjë.


Janë ca lloj çadrash
(në do ta dish).
Nuk kanë tela.
Hahen si mish.


Në pallatin me shumë kate;
o sa lodhesh, po s’e pate!
Ngjitesh edhe zbret pa zor,
kur futesh në (A . . . . . r)


Kur përeth sajohet zhurmë,
dëgjoj këngë e ç’dua unë.
Kur ti, mami, don të flesh,
unë ato ì mbaj në vesh…

Kudoqofshim,
pranë jemi.
Qoftë dimër a behar.
Ti më merr e un të marr
në të voglin (C……..r).


Na drejton neve përherë.
Mbyllur rri si në bunker.
Pa atë as unë as ti,
nuk do ishim si tani.


Është e vogël si flori
për çdo qenie dhe njeri.
Shpejt ta gjeni këtë emër.
Mund të rrosh një çast pa (Z…..)?


Çdo numër që ke në mendje,
me zeron ta shumëzosh;
fiton, vallë, ndonjë vlerë,
apo mbetet fare bosh?

(Shkeputur ngalibri per femije me te njejtin titull)
Red. Izet S. Culli
"Argjiro" - GJIROKASTER 2007
ISBN: 978-9943-48-19-0
Fq. 52

[Jorgo Telo]

Jorgo S. TELO

SFIDANTI LEGJENDAR
(Kapedani zagorit Kiço Vlashi)
(Poemë epiko-lirike për fëmijë)

Shtëpia botuese “ARGJIRO” GJIROKASTËR 2004
Redaktor letrar: Virion GRAÇI (Shkrimtar)
ISBN: 99943-663—1



Është krenaria më e paqme, kur e di dhe e ndjen përse krenohesh; sidomos kur krenohesh për vendlindjen dhe figurat e saj më të spikatura në rrjedhën e viteve e përgjatë rrugës së historisë…Ia vlen të krenohesh për ata që kanë ditur të ngrenë e të mbrojnë jetën , traditën dhe vlerat në këtë krahinë të thellë e të izoluar, por tepër të pasur me histori dhe merita të shumta të \çmuara që kultivojnë respekt e krenari.

Atyre zagoritëve e lexuesve të tjerë, që konvergojnë me kësi ndjenjash
të bukura, ua kushtoj këtë libërth.

Autori



“Perëndi e trimërisë
është mëm e Shqipërisë.”

N.FRASHËRI


“Luftën që prish njerëzinë,
Nuk do ta doja kurrë.
Por, në më prekshin kufinë,
Do të luftoja si burrë...”

(A.Z. ÇAJUPI)



Shumë ndodhi që mbajnë
“vulën”e Zagorisë,
Një “aromë” kanë...
Veç të Shqipërisë...
Presin të shtjellohen
n’faqe të historisë.

Autori



H Y R J E

Shëmbëlltyra ime
u shkëput prej meje.
Mori turravrap
majave në male.
Ndaloi në Katal, 1)
u ngjit në Bisej. 2)
Përshkoi Bucelthin; 3)
në Çajup të çmallej...

xxx
Iku fluturim
Shëmbëlltyra ime;
Më la si guxgun
në shtrat ëndërrimesh...

U gjenda mbi Çajup...
(Të qe ëndërr, vallë?)
Tejembanë e brodha
mbi një kalë me shalë.

xxx

Çajup, Kryepllajë! I lashtë sa vet Bota!
Larë në shtrëngata, rrahur nëpër shqota...
Hidh sytë në Hoshtevë
përtej - përkundruall!
Kujto “Drerin tënd”
dyqind vjet të shkuar!...
Shkuan mbi dy shekuj,
dyqind vjet e më...
Hingëllin një kalë...
Një Kreshnik - mbi të.

Flokëshpupurishur
nga troku,
nga era.

Trim jelekqendisur,
borë - fustanella.
Si dhëndërr - mbi kalë
rend e rend e rend...
Nga pas - plot azganë;
kemba s’u ze vend.

***
“Shpejtoni, o trima! Shtigjet duhen zënë!
Asnjë këmbë armiku këtej të mos lëmë!...”

Shkundte krejt luginën zeri i Kapedanit
Nëpër qafa malesh ndalte trokun kali.

Përcillte Dhëmbeli atë zë gjëmimi
Qiejt edhe retë kushtrimin përcillnin...

Gjumin kish përzënë toka e Zagorisë;
Pré për të mos rënë n‘kurth të pabesisë...

***
Kodërza të buta, pyje edhe zaje,
Qumësht erëmirë buroni, o male!

Qumshti shkumëbardhë, aromëtrëndelinë
Rrit veç kapedanë, ushqen trimërinë...

***
Ishe ti, Çajup, (Kanistër plot lule)
Kujt s’ia çele derën,
kujt s’i shtove jetë?
Si fllad - dora jote
të deh me pekule.
Veç... atë që do,
askurrë - lakejtë.

Kushdo që ta çmoi
vlerën nëpër mote,
Për ty është flijuar.
Për ty derdhi gjak.
Për ty mbylli sytë,
falë kësaj toke;
Flijimin ngaherë
paske patur hak...

***
Nëse Zagoria përngjan si kështjellë.
Ballkon i kështjellës qenkërke, Çajup!
Gojëdhënat për ty
rrënjët i kanë thellë...
Nuk ke qasur kurrë
çibanë në trup.

Në dimrat e egër,
në t’ëmbëlit beharë
Ke pritur, përcjellë
bijt’e Zagorisë.
Varr bëre nëntokën
për hasmit barbarë,
Kur me neps t’u sulën
në mote të pistë...
Varr për çdo zaptues, vampir’e hajdutë.
Çajup, i godite me plot zemëratë.
Dhe... me bijt e “Djepit”
ishe e je i butë.
Djajtë ata përballën
me barot e shpatë...

xxx
Pushteti osman
u ça e u gri.
Dhe në Zagori
t’shtrihej fuqiplot.

Tjetër fé të mbillte...
siç donte ai..
I nxinte qëllimi
mbi ballë si korb.

I. GAZI I NUSES VLASHIOTE

Nëna hoshteviate
nusja e re vlashiote
Nga dhimbjet e gazi
klithte e rënkonte...

Sa nuk fluturoi!
Në dritë doli djali.
faqekadifejti,
symargaritari.
Kur klithja e foshnjës
shkundi errësirën,
Nusja
n’rubin t’lotit
fshehu psherëtimën...

(Ligësinë osmane si për ta sfiduar,
Shpejt me emrin KRISTO djali u bekua.)

O ç’i shndriti syri nënëzës lehonë!
Dhe burrit të saj ia nisi një nojmë... *

Ata u kuptuan si dy zogj në maj;
Kur... një djep i drunjtë u shfaq përbri saj.

Në kokën e djepit - gdhendur me merak
Shkaba dykrenore me sqepin si hark.

Prej një mjeshtri kishash shkaba qe skalitur.
(Kiço vocërraku doçkat drejt saj - ngritur.)

I shihte të dy perria vlashiote;
Këngë trimërishte birit i këndonte:

“Rritmu, rritmu, djalë,
M’u bëfsh trup azgan!
M’u bëfsh si drer mali,
M’u bëfsh kapedan!

Nani-nani, djalin-o,
Kush të ka e kush të do!
Kush të rrit të bukur-o,
Trim të trimëruar-o!

Ollollai e ollollo,
Nana-nino, tororo!
Sillna, Engjëll, gjumin-o,
Zgjoma më të rritur-o!...”

xxx
Kënga ndillte gjumin,
gjumin foshnjëror.
Tek kënga - mëkimi,
mëkim prindëror...

Qe miklim prej nëne,
etrish kryengritës.
(Shkab’ e Kastriotit
hidhte syt’ tronditës...)

Ngjante si mburojë mbi krye të djalit.
Rrëzave këngronin thëllëzat e malit.


II. SA LEZET - FILIZËRIA!...

Kur tetë vjeç qe Kiço Vlashi;
Vështrimçelur,
Dëgjimngrehur;
Kryq-tërthor i binte fshatit:
Lumra, Plakëza e Cjepurr…

Shumë bëma trimërie
Ia rrëfente mëma e mirë!..
Xixëllimi i një shkëndie
Ishte mbjellë. Kishte mbirë...

Tëpkën si burimi i shkëmbit;
Pret... S’duron e shpërthen gurrë;
“Shkëndinë” nuk mbante vendi.
Brenda shpirtit u bë furrë.

Kur osmanët mbillnin natë.
Vetëm net’ me gjysmë hënë.
Syri djalit shihte lart.
Perde resh mbi yjt kish rënë...

xxx

Vit pas viti shtati i rritej.
Burrërohej vit pas viti.
Me vërsnikë tek errej, s’gdhihej;
Heu, sa mllef kish brenda shpirtit!...

Vallë, si të flinte qetë,
Kur të qetë nuk e linin?
Taksidarët gusht e vjeshtë
Veç për taksa ulërinin..

Vallë, si të bënte gjumë.
Kur osmanët si urithë,
Hidhnin kthetrat. Fusnin hundët
Të trojet e Zagorisë?

Kapedanë nxorri Lisnaja.
S’mbeti fshat pa një dragua.
U përndizej flakë llabania,
Teksa suleshin - fajkua.

Ç’ishin dushmanë e kopukë;
Të mbushur me prapësi,
Dajak hanin në Çajup,
Lemeri - në Zagori...

Dhe kur gjenin ndonjë shteg
Nëpër natë si lugati,
Kapedanët bënin “ferk”*
Ua ndanin kokën nga shtati...

Tek të famshmit Kapedanë
Çdo shtëpi dërgonte djemtë.
Mandej...nëna e baballarë
Frymëmerrnin më të qetë.

Hapnin toka, ngritnin mure,
Mbanin stane, shtonin vreshta.
Nuset - mbuluar me nure
Rritnin filizat për çeta...

xxx
Rritej Vlashi sypatrembur,
Zemërshkemb e trupfidan.
Djemuria - rreth Tij - gjendur,
E thërrisnin: “Kapedan!”

Vet e zgjodhën për të “Parë”.
Ia mirëçmonin trimërinë.
Pas i shkonin në çdo anë,
Ia mirënjihnin mençurinë.

Fjalë e kujt kish më shumë peshë
N’ato kohra fshat më fshat?
Dredharakë - kryepleqtë...
Kapedanët - shpresë pa cak...

Të paskrupullt - Koxhabashët 6)
E mashtronin vegjëlinë.
Fort ndërkohë Kapedanët
Tek çdo frymë merrnin frymë...

xxx
Sakaqherë u ngrit “Çeta”.
Brenda saj - filiza vendi.
Veç me Vlashin lidhej b e s a.
Kush e njohu e drejt Tij s’rendi?

Nga krejt fshatrat, grupe-grupe,
Turravrap - tek Çet’e Tija.
Pa nisën stërvitje lufte...
Sa lezet - f i l i z ë r i a !...

Kryqëzuan jataganët
E përmbi... pëllëmbët vunë.
Retë në qiell u shpërndanë.
U zhduk mjegulla mbi lumë.


III. TRASHËGIME, KAPEDAN!

Tek një portë gurlatuar
Dendurisht Vlashi kë priste?
Një thëllëzë gushëpikuar
Zemrën Kiços ia “çukiste...”

Me ujë zajesh vasha - rritur,
Ushqyer me erë lulesh.
Dy palë sy të vetëtitur -
Fap mbas pemësh,
fap mbas muresh...

Nga larg sytë për dy zogj
Dot nuk ishin velesitur.
Zemra e njomë sa s’iu dogj
Vashëzës - ende pa u rritur.

Vashëza s’kish fjalë shumë.
Veçse mjaft i flisnin sytë...
Kiçua - si një copë furtunë.
Njeri - qiell,
Tjetra - dritë.

***
Këngë thëllëzore
Djaloshi nuk dinte.
I thosh “luleborës”
Këngë trimërishte...

Se me asish këngë
E ushqeu Nëna
Qyshse në shpërgënjë,
Sa ia thithte zemra!

Vasha syqelquar
Enkas ndalte hapin;
Pak për t’ia kundruar
Kapedanit shtatin.

Njeri - trupharlisur,
Tjetra si dudi. 7)
Kush ua kish qendisur
Buzë, vetull, sy?!

Vashëza - hirmadhe
Gjer në bel gërshetat.
Me sy “rrokte” malet,
“Rrokulliste” shkrepat...

Qafa e saj e derdhur -
Lëmuar - fildish.
Kurmi i saj i hedhur
Me “ushqim perëndish...”

Tek ta pa u ndjerë
Hyri përmidis
Veç nga yjt e tjerë:
“Ylli i dashurisë”...

Stepur - bukurie.
Si moskurrë aq pranë.
Balli i asaj Hyjrie
“Drodhi” Kapedanë...

Dhe e zgjati dorën.
Ia hodhi përqafe.
Afroi luleborën;
E puthi në faqe.

Vasha u hutua;
Puthje s’kishte parë.
Vlashi s’u vonua;
E puthi në ballë.

Pupu, ç’përvëlimë -
Në ballë e në faqe!...
Hajde, ç’drithërimë
I rroku sakaqe!...

Befas ajo iku,
Iku fluturim.
Dy fjalë i tha mikut:
“Mirëupafshim, t r i m !...”

xxx
Njëri – tjetrit i dhan’dorën,
Prej prindrish thithën bekimin.
Në kishë vunë kurorë;
Mes dasmorësh rrezellinin.

S’u bë dasmE si gjithë dasmat.
(Kush s’e njihte Kapedanë?)
Gazi i Madh ç’i mblodhi fshatrat,
Mblodhi Çetën me fidanë.

Ç’lezet kishin fustanellat!
Ç’valle mbi tokën e “thekur”?
Një javë rresht u “deh” Hoshteva.
Deh aroma e mishit të pjekur...

Raki rrushi - ballë kazani,
Lëre-lëre, ç’u ndez kënga!
Verë, musht e pekmez mani.
Zemra përndizej përbrenda.

Rrebesh vërshuan urimet:
- Nuse, paç këmbën e mbarë!
- Kapedan, me trashëgime!
Tash një mot… dhe me një djalë!...”

Ç’nur që kish Vlashi mes trimash!
Dhe dhëndërr dhe Kapedan!
Nusja gjoksin - me qëndisma,
Buzëmjaltë, vetullgajtan.

Nuse e re ngjeu çdo derë;
Lyer gishtërinjt’ me mjaltë.
N’atë kohë të zezë-sterrë.
Nusja si lambadhë në fshat.

Sa serioze, aq e bukur,
Sa e mençur, aq e butë.
Në zemër i rrinin strukur
Uratat nga mëma e urtë:

“Bijë, moj, të keqen mëma,
shko, të na nderosh!
Mbi trifil të shkeltë këmba,
mos na turpërosh!
Në atë “oxhak” ku vete,
s’fiket kurrë “zjarri”.
Presin shpatat në sepete;
gati, kush t’i marri.
Hyn në derë kapedanësh;
derë e proto derë...
Prej tyre ke seç të marrësh,
bijo, përngaherë!...
Mençurinë e trimërinë
mbajnë brez pas brezi.
Ajo vatër pret fëmijë…
Malet pret t’i ndezi...”

xxx
Plaka e pleq nusen lëvdonin.
Teksa rrinin tek kambana.
Ta thërrisnin (dëshironin)
N’emër të burrit: KRISIANA.

xxx
E mbas dy vjetësh Krisiana
Ç’gaz që shtoi në shtëpi!
Para syve i folën Zanat:
“T’u bëftë trim Vllastari i ri!”

Ai zë - ardhur nga qielli,
A nga pyjet… Kushedi?!
Në shpirt Krisianës i ngeli.
I tha Kiços plot urti:

- Ç’mendim ke, o Kapedan?
Si do ta thërresim djalin?
A nuk i shkoka Vllastar?
Sa ma thanë Zanat qëpari.

U përndje plotësisht babë,
Hej, ç’i shkrepi Kiços syri!
- S’po ta prish ty, moj, “Sulltanë”,
Na u bëftë lastar biri!...

Sa dëgjoi atë të thënë,
Uli syt’ zonja Krisianë.
Sapo ish shndrruar në nënë;
I shoqi i tha “Sulltanë”.

Qe nderimi më i lartë,
Dërguar si vet nga Zoti.
Vjehrrës Vlashiote dhe “Tatës”
Nipçja i ri brengat ua hoqi...

Lindja e djalit grisi natën.
Për familjen qe sherbet.
Nënë e babë morën uratën:
“U bëftë nipi trim me fletë!”

IV. BABË E BIR NËPËR BETEJA


... Rridhnin vitet... Otomanët
Shpeshuan harbutëritë...
Kiçua - ( prind dhe Kapedan)
Duhej gjendur në çdo “pritë”

Gjithkund ndodhej Kapedani.
Vllastarin e kish merak.
Ndaj e rriti me fllad mali.
E stërviti trim për shpatë.

***
Sa kapërceu të dhjetat,
Përbri babës - dhe Vllastari..
Me të dy krenohej Çeta;
S’hynte “ujk” në qafa mali...

Sa merak i kishin kuajt!
Me ta e ndanin kafshatën.
Rridhnin ditë, javë, muaj...
U bë Zot djali për shpatën!...

xxx
Çeta e Vlashit me kalorës
Ngado shfaqej si tufan.
Lahej me ujrat e borës.
“Rrënjët” kishte në taban...

Jargaviteshin osmanët’
T’i përlanin këto male...
Dorë për dorë - malet viganë:
Përreth “Djepit” - si në valle...


xxx
Nga betimi i djemurisë
Vënjat, lisat shkundën degët.
Prej “dallgës” së brohorisë
Dyer, dritare u çelën.

Ç’bëhej atë ditë të Premte?
Në Kuvend ç’po fliste Vlashi?
“Do T’i mbajmë këto vende?
Të mos lëmë këmbë hasmi!...”

Shungulloi grykash gjëmimi:
“Jeta jonë - për vatanë!”
“Parinë” kaploi “thëllimi...”
S’matej dot me Kapedanë.

Zbriti Vllastari tek kisha;
Dha kushtrim kamban’ e parë...
Dëgjoi Sheperi, Doshnica.
Si në kor - kambanat radhë...

Gjithkush kuptoi sinjalin
Çdo fshat vrulltas u gatit. Gjoni..
Dhe Hilë Dede u gatit,
Ta ndihmonin Kapedanin
U ndez gjaku zagorit...

xxx
Meqë malet s’u përgjunjën,
Zuri ngërçi pashallarët.
Me tërbim mustaqet shkulën
E u bënë krejt të marrë...

Nga bedenat e Argjiros
Kqyrnin malet - përkarshi.
E nga pezmi bënin “firo”
Për Çajup e ZAGORI.

Torrën plane... lloje-lloje,
Turrën turmat rreth e qark.
Shpatet e grykat malore
Rreknin t’ì kapnin në çark.

xxx
Tek stërvitej çeta e Vlashit,
një lajmës behu si era.
Si ngaherë zerin zgjati:
“Përmataanë po viiijnë kopeeera!...”

T’parat hordhi - nga Përmeti
U afruan në Gjurmëmushkë.9)
Çet’e Kiços sakaq “shkrepi”.
Otomanët zuri ngushtë...

Fytafyt - jeta me vdekjen.
Dhëmbpërdhëmb - dita me natën.
Shpata e Kiços s’njihte prehje.
Ftoi n’duel Ibrahim Agën:

- Në e njeh veten për burrë,
Zbrit të çikim jataganët!
(U mblodh djalli nën lëkurë,
Deshi, s’deshi xhveshi armët.)

Rifilloi e rrept’ përleshja.
Një truplis me një sarhosh.
Vllastari s’mbahej nga qeshja,
Teksa shihte atë kodosh.

Si patok dukej agai.
Gëf - gulçonte ndën poture.
U stërstep, kur jatagani
I flutroi ndër shkurre.

Kapedan Vlashi plot duf
s’i la kohë, të nxirrte shpatën:
- Ç’kërkoke këtej, or Buf?!
Dhe më dysh ia ndau kafkën...

Qaf’ e malit u bë shesh
Hordhit’ dyndën turma-turma.
Përpjetë ngjteshin për “lesh”’
Sakaq u “kripej” lëkura...

***
... Brohorima tundi malin:
“Hej,hej.heej! - briti një çetë.
E jehona hovin ndali
tek trojet nën Furrufejkë.11)

Si kërcunj - mbushur me miza
Rrukuku - shpatit matanë.
Nëpër prrenj e nëpër driza
dushmanët s’panë nga vanë…

Shkoi lajmi në çdo fshat...
Gëzueshëm “folën” kambanat...
Çelën lulet shpat më shpat.
(Burrë e bir priste Krisiana)

U mblodhën trimat të tërë.
Në hell shkuan dhjetë deshë.
Vlashiotia me shpirt të gjerë
I mbante “krahun” së r e s ë...

Ledhatoi bir e nipçe;
Me sy ngrohte krejt një çetë...
Krisianës balli i shndriste.
Atje rrezet gjenin “strehë”...

xxx
Osmanllinjtë vit pas viti
U përçapën, u munduan
Një pushtet të zi të ngritnin...
Por kto troje dot s’i shtruan.

Mllefi i mbledhur ndër kristianë
kundrejt hasmit s’kish kufi...
Ndihej gjer tek ca mjeranë,
të mashtruar me dredhi...

...S’ishte parë asaj ane.
të vishte nusja tumane.
Ndaj një këngë prej shekujsh mbeti:

“Mëmë,o mëmë,malli më treti!
Nuk jam veç ca hapa larg.
Diç... s’më lë të vij në prag.
Trëmbem,mëmë,se s’më nje(h);
Kam tumane e ferexhe!...”

Mbi një lis qyqja dëgjonte
Vajin e nuses pleshiote...12)

“Ç’të të them,mëmë,ç’më ka gjetur!
O sa lot që do kem derdhur!...
Dëgjo, mëmë!Lotët e mi
Do të bëhen gjarpërinj,
Të sulen mbi osmanllinj,
Që na sollën vaj e zi...
mëmë,moj,
oii-oiii!...”

Kapedani me të tijtë
S’kapërdiheshin aq lehtë.
Lirinë e donin si sytë.
Për liri s’përfillnin jetë...

Kodra,brigje e përrenj
sa beteja patën parë!...
Kiço dreri me plot drenj
u bë tmerr për pashallarë...

Si e panë,se dot s’ia dilnin
me dredhi e me kanosje.
vendim pas vendimesh merrnin:
“Ta zhdukim Çetën vlashiote”

T’shtinin n’dorë Kiço Vlashin,
U shpall lajmi anëembanë:
“Kush dëfton e kush ta kapi,
i ka hak florinj - një barrë...”

Zanatçinjtë kalimtarë
sy e veshë pipëz i bënë,
të zbulonin Kapedanë;
në kurth Kiçon për ta shtënë.

Vunë merak qeveritarët:
Pse çdo sulm u shonte huq?!...
Shapllo beut “Shko!” - i thanë -
Zhduk në male çdo “burbuq”!...”

Oficerë dhe asqerë
u vërsulën me turrnajë...
(Sakatuar,gjymtyrëprerë
Lanë kockat në shkurrajë..)

Vlashi “tufën” po iaprishte.
Sa s’shkalloi Shapllo beu...
Kaptinën zuri me grushte
e mbi kalë - vrik kërceu.

Forca t’reja nën komandë...
Borizanët dhanë kushtrimin.
Shapllo beu tha dy fjalë:
“Sot o kurrë...do shembim “malin”!...”

Veç vrojtuesve të pagjumë
s’u shpëtonte dot kurrëgjë.
Tek Vlashi shkuan - furtunë.
Brofi Çeta me një zë...

xxx
... Një boshllëk në kraharor
ndjeu Shapllo bej-makuti,
Tek sa ngjitej turfullor
drejtim Qafës së Çajupit.

Parandjenjë a kushedi;
Mos,vallë, fundin kapërdinte?...
Osmanllinj e batakçinj
i shpërndau në gurishte.

Dhe mendoi Shapllo beu,
“Qafën paskam zënë i pari!”
Një damar seç i kërceu:
“Këtu,Vlash, do t’ta hap varrin!”

S’dinte gjë Shapllo katrani,
S’doli profeci e tij...
...Menatë Vlash Kapedani
Kapur kishte çdo pusi...

I tha Çetës Kiço Vlashi:
“Në kurth ta ndjellim “kopenë”.
Sa të mblidhen,mos t’i ngasim.
T’i tërheqim sa më thellë...”

Dushmanët të telikosur
nga Qafa zbritën në fushë.
Shapllo beu rrinte krekosur.
por,një gulç ndjente nën gushë...

... Vringëlluan sakaq armët.
dy nga dy e grupe-grupe.
Sokëllinin jataganët
fjalë shqip e klithma turke...

Shapllo beu ngriu mbi kalë.
Shihte majtaz, djathtaz, prapa...
Si të manovronte,vallë,
nëpër shkrepa,nëpër shkarpa?

Se beu qënkish mësuar,
në sheshe të komandonte.
Kurrë s’kish imagjinuar.
Me “malet” të dyluftonte...

xxx
... Një merak kish Kapedani:
Të diktonte Shapllo benë.
I pasuar nga Vllastari
U turr nëpër jeniçerë.

Vetëtinte jatagani.
Shtrëngoi fre e yzengji.
Mbi kalë – shkabë Kapedani.
Syt’ e tij nxirrnin shkëndi.

Por kope e Shapllo beut
Ishte një hordhi e tërë.
Çeta e Kiços vrau,preu...
Ulërimat tundën vendë...

Shapllo dreqin sa diktoi,
U hodh Vlashi si fajkua.
Ca sejmenë 13) s’i dalloi.
Prej tyre shpejt u rrethua...

Ishin dy me dhjetra vetë;
porse tërr s’ua bënte syri.
Kur sinjalin dha për çetën,
Vlashi pa... si ra... i biri...

“Biir,Vllastaar!Zemrën ma there!...”
Gjëmoi zeri i Kapedanit.
Shkabë u sul midis sejmenëve.
Flakërimë - jatagani...

Ligështuar në tejmasë,
i lënduar gjer në dhëmbje;
Shungulloi pylli D ë r m a z,
sa lisat mbetën pa lënde.

Vrik ia behu lisëria.
E gjithë çeta përreth Trimit.
Derdhi lot filizëria
përmbi gjak të trëndafilit.

Fush’ e Çajupit u tund,
kur Vllastarin pa përtokë.
Kiço Vlashi - zemërshkrumb
hodhi duart përmbi flokë.

Duke shkulur tufa flokësh,
ndoshta lehtësohej shpirti...
Shëndëlliu 14) uli kokën;
iu përul Vllastar astritit.

Kish arritur në kulm mllefi.
Gjaku dejet sa s’po çante.
Kapedani forcë s’gjeti,
Lotët përbrenda t’ì mbante.

Leshrangritur, gjoksgjakosur,
skuqur mëngët fustanella...
Kiçua me shpirt të vrerosur
kapërxeu skërka e shpella.

E sakaq u gjend xhindosur
Përballë Shapllos. Zgjati krahun.
Lëshoi shpatën e gjakosur.
Kokën nga zverku ia ndau...

Një kope e shpartalluar
Në mespyll pa “përçor” mbeti.
Ç’ngelën,ikën të tmerruar...
O, ç’u tall me ta qyteti!...

Pashai i Madh - brenda Kështjellës
Kërrusur - mbuluar me turp.
Në burg rrasi jeniçerët,
pse lanë Shapllon në Çajup...


V. NJË MALLKIM BAJAT


Thirri Pashai Dhespotin:
- S’ndjehem mirë,pa shkoja vetë.
Qysh i erdhi Shapllos morti
Nga një Kiço me një çetë?!

Duhet shkelur ai vend.
Mos ka hequr dorë nga Zoti?
- Thonë që ka burra me mend
e të shpatës mot pas moti...

- Duhen “rrahur” ato anë,
pastaj të sitisim plane...
Më kot nisim ne ushtarë;
Po na mbyt turpi përfare...
xxx
Dhe... rrethuar me sejmenë
në Çajup Dhespoti mbërrijti.
“Shpejt, të shkojmë në Hoshtevë!” -
Një pinjoll i Shapllos briti.

Pas e lanë Shënepremten.15)
Keq u pleksën në Korie.*
S’kishin parë si ato vende;
U turr turma nëpër hije.

Sakaq dolën tek një kodër.
- Aty ndalni! - tha Dhespoti.
(Thirri pranë një palo monstër
dhe i tha: - Ku rri Vlashioti?

- Ja,përtej ndën ato vënja,
tek fshati mbi ata lisa.
(Dhespotin e griu “tënja”.
Iu mbush trupi me “murriza”...)

- Përmatanë nuk shkohet dot. -
hunguriu zoti Dhespot.
E shtoi me kryq në duar:
“Ti, o vend, qofsh i mallkuar!!...”

Saktë s’dihet... Për Hoshtevën
u lëshua ai mallkim,
Apo për Hijen 16), ku ngelën
eshtrat e Shapllos n’harrim?...

xxx
(…Shumë frymë janë shuar...
U përcollën qindra vite.
Dhe një pyll “Hije e Mallkuar”
Quhet sot e kësaj dite.

Pas një mallkimi bajat
mori turma rrugë kthimi.
N’Zagori nëpër çdo fshat
pllakosi heshtja,trishtimi...)

Në Hoshtevë ra pikëllima:
Kapedani mbet pa djalë.
N’qiell shkrepën vetëtima.
kur Vlashioti tha ca fjalë:

“Mbahu, Krisi, burrëreshë!
Këto troje s’kanë mortje.
Lindin Prijsa për qëndresë,
Siç kanë lindur nëpër mote...”

xxx
Shtrëgoi dhëmbët Kapedani.
Hodhi sytë në Dërmaz.*
Në oborr kali i Vllastarit
Shkrofëtinte plot maraz.

Pikëlluar - tejet Çeta.
Përcolli shumë fidanë.
Porse që të mbahej jeta.
Djem të tjerë nënat dhanë...

Iu ndez zemra Kiço trimit
Përditë Çeta përtërihej...
(Zagoritët saktë e dinin:
Sërish “Dhelpra” do avitej...)


VI. I PAEPUR GJER NË FUND

Për humbjesh që kish pësuar,
Nuk harronte “Porta e Lartë”.
Për krahinën që s’iu “shtrua”,
Taborret rinisi prapë...

Dhe u sul më e tërbuar
Dhelpra plakë otomane.
Disa fshatra u rrafshuan...
Kokën nuke ulën malet.

Gjuhë,virtyte,zakone
u mbrojtën,siç mbrohen syt’.
Kurrë s’mund të tjetërsohej
gjaku u pastër zagorit.

Sa fshatarë me taban,
Qindra të tjerë - me besë;
Bënin be: “Për Kapedan!”
Tek qëndresa kishin shpresë.

Me Të s’qe vetëm Hoshteva.
Me Të mburrej gjithë krahina.
Çajupi, grykat e thella
Ç’krenari ndjenin për trimat!...

xxx
Se nga mbiu një renegat?!
Spiunoi faqenxiri...
U turrën sejmenët lart;
Trimërinë në kurth ta zinin.

Dreri i maleve nuk jepej
dhe pse ndodhej mes çakejsh...
Përball’ Tij dhe mali stepej,
Fytafyt kur u përlesh...

Shkëndijonte jatagani
përmbi koka jeniçerësh.
Nuk përmbahej Kapedani.
Kryedre o midis drerësh!...

Dhjetra turreshin ta kapnin.
Ai ishte i pakapshëm.
Sapo njohu renegatin,
Fluturim ia nisi shpatën.

Porsi dem tradhtari palli,
Kur iu ngul shpata tek fyti.
Mbi të ra mallkimi i malit;
Në humnerë e vërviti...

***
Dalngadalë po “tretej” Çeta...
Goxha djem në Katal16) ranë.
Vlashi pa nga Furrufejka 17),
Pa luginën tej e mbanë...

Me vërtik u hodh nga kali.
Çau shteg mes jeniçerësh.
Në lajthishte diku ndali.
Lidhi plagët.U ngrit njëherësh.

Zhveshi shpatë e jatagan
Kish dy duar për një kokë.
Disa herë iu qasën pranë.
Disa kokë hodhi përtokë.

Tek përleshej një me pesë,
Një surrat iu shfaq në ferrë.
Ndjeu shpim... Gjoksi u ndez...
Edhe ra...
me krahët nderë...

Nëpër tym... në agoni,
Si Ëngjëll iu shfaq Vllastari.
Flatrabardhi si Ai
Mbi qerpik të babës ndali...

Me një shpresë të bardhë lirie
Butësisht mbylli qepallat.
Trimat që i rrinin mbi krye,
Nxorrën jataganët,pàllat.

I kryquan kryq mbi Të
Mbi gjoksin që i gjakonte.
Iu betuan një nga një
Trimit të Nënës Vlashiote...

PËRCJELLJA

Retë
nëpër qiell
u mblodhën,
u nxinë.
Nisi një shtërngatë,
shpatet
shungullinë.
Në Shqiponjë e zezë
depërtoi retë
Tejpërtej lajthishtes
hodhën zjarr
rrufetë...

Tokë edhe qiell
keqaz u përleshën.
Ç’vjeshtë ogurzezë
qënkish ajo vjeshtë?...

***

Në Sheper, në Ndëran vatrat ndjenë drithmën.
Në Konckë e Topovë majëmalet klithën...

Në Bucelth thëllëzat ndalën këngërimin.
Në Zhej, Nivan, Lliar shpirtrat mbuloi “dimri”...

Vikamën e parë thëllëzat e dhanë:
“Upupu,moj motra!Vranë Kapedanë...”

Përollën vikamën koriet e skërkat:
“Drerin zagorit kafshuan “nepërkat”...”

xxx
Në krejt Zagorinë,
në pllaja,në pyje
Porsi hark ylberi
n’qiell Shqipërie
Në gjoks të Vendlindjes
mbiu një M o m u m e n t...
Një Kreshnik mbi kalë
shpatëzhveshur
rend...

***
Këngëtari popull,
si ngaherë,
s’priti;
Këngën Kapedanit
krejt taze
ia ngriti:

“Protovjeshtë seç erdhi karta.
Kiço Vlash, të erdh mandata!
Tetëdhjetë sejmenë prapa.
Tetëdhjetë sejmenë qenë,
Vranë Kiço Vlash lulenë...”
xxx
... Dhe pse ra Vlash Kapedani,
Mbeti shembull trimërie.
S’mundi, jo, osman dushmani,
Zagorinë t’bënte nahije18).

Vitet një nga një pasuan
mbi këto male dhe shkrepa
Zagoriti s’u nënshtrua.
Mbeti Zot... n’ trojet e veta.

xxx
Në zenith të jetës u vra Kapedani
E me zë lugine vajtojcat e qanin...

Ato s’ishin vaje,
ato ishin k ë n g ë.
S’paska lezet loti
për trimat e rënë!...

xxx
N’Altar të martirëve
Vlashin sot shikojmë
Mbi ballë - djali-Engjëll
qark - trimat - “kurorë”
E rrezet diellore
si a u r e o l ë.

Do të këngëzohet
nëpër gjenerata,
Siç u shkon për shtat
majave të larta...


E P I L O G

Shkoi nga shkoi i m a z h i...
sërish erdhi prapë.
Përmbi supe mbajti
vite plot shtrëngatë...

Përsëri u kthye
shëmbëlltyra ime.
Seç m’i mblodhi shekujt
porsi në vegime...

Më solli imazhi
ç’kish parë e dëgjuar:
Ngjarje edhe njerëz
mbi dyqind vjet të shkuar...

***
O Vendlindja jonë!Ku s’ke hedhur rrënjë!
Në palcë të tokës,në male,shkëmbenj.
Degëzimet zgjaten kohëve të thella...
Veç...kurrë s’përthahen. S’bien në humbella.

Veten ndjejmë njerëz
veç në “strehën” Tënde;
Në s’jemi tek Ty...
vijmë me shpirt e mendje...

Zagori & Gjirokastër, 2000 - 2004

Shpjegime fjalësh:
1,2,3,,9,11,12,14,15,16, 17 = emra vendesh në Zagori.
4) nojmë (krah)- shenjë
5) ferk (krah.) =dalloheshin
6) koxhabashët (turq.)= kryepleqtë
7) dudi (krah.)= vajzë shumë e bukur
8) tatës (krah.) = gjyshi
10) sarhosh (zhargon)= pijanec
13) sejmenë = ushtarë te perzgjedhur osmanë
18) nahije (turq.)= ndarje adninistrative osmane; krahinë nën pushtimin otoman.


CIP KATALOGIMI NË BK TIRANË
TELO, JORGO S.
“Sfidanti legjendar” poemë; Jorgo S. Telo
redaktor : Virion Graçi
Gjirokastër “Argjiro” 2005
ISBN: 99943-663-5-1
48 faqe

[ThE_DaRk_NiGhT]

Nani nani ca ben re lal se na vure ne gjume :P

[Jorgo Telo]

Poemë –përallë për fëmijë: MACJA E BRAKTISUR

Nga Jogo Telo

HYRJE

Është fshat
apo qytet,
pak nga pak
gjejeni vet’.

Mes dy kodrash:
ca shtëpi,
gardhe kopshtrash,
bagëti.

Lart në lagjen
nëpër shpat
gjen shtëpi
mbetur thatë…

Nuk plasi vullkan,
nuk ra as tërmet.
Njerëzit vargan
ia mbathën revan:
Zbritën poshtë qytetit,
shkuan drejt kurbetit,
shumë drejt bregdetit
dhe Kryeqytetit.


Disa pleq e plaka
në shtëpi të pakta
mbetën n’atë lagje.
Korba dhe laraska
me“krrau!”e me “krraka!”
hipën mbi oxhaqe.

Disa më krahëforta
Grifsha edhe korba
siç ishin sqepgjata
edhe këmbëthata,
qenkeshin mësuar
te “Kull’ e sahatit”
të qëndronin rëndë,
të çelnin kuvend:

AKTI I PARË

- Me ç’na shohin sytë, –
tha korbi plakush –
në shtëpitë pa dritë
bredhin veç miushë.”

- Po misër e grurë
ku do gjejmë ne? –
pyeti korbesha
korbin sypërdhe.

Fët u hodh një sorrë,
tek hante ca zorrë:
- Të zbresim në fushë,
tek shkojnë njerëzia.
Mjafton një gëmushë,
s’na duhet shtëpia.
- Të lumtë, sorrë qorre,
paske goxha mend!
Mirë na kujtove,
t’ikim nga ky vend.
- Dale, moj, ku je?
nuk të shohim de!
- Këtu pas oxhakut
po merrem me barkun.
- Heu, krra – krra – krra!
O ç’mendim hata!
Le të ikim, pra
poshtë te pallatet
me ngjyra
e shumë kate.

Dhe me krrakërrimë
ikën fluturidhë.
Qiejt oshëtinë…

AKTI I DYTË

Macja që dremiste
u përmend sakaq:
- Po kjo britmë ç’ishte?
- Epësove paq!
- Pse, more lejlek,
ku është faji im?
- Për gjumë
paske ngordhur,
pa hidh sytë rrotull;
të zotët ku janë?
Braktisur të kanë.
Dyer e dritare
i kanë mbyllur fort
dhe portën e madhe
askush s’e hap dot.
- Mjerë unë e mjera
si do bëj bëj tani?
Me se do ushqehem
sot edhe më pas?
- Eh, moj gushëbardhë,
ikën e të lanë
s’ke qumësht në tas!
Lëviz vetë tani,
gjuaj ndonjë mi.
Sepse me bark bosh
nuk mundet të rrosh.

- Po… ku shkuan, vallë?
- Si the, moj gushëbardhë?
- Ku shkuan? – të them.
- Jo, jo s’dua helm!
- Ah, mor veshdyllosur,
ç’të them e ç’më thua?
Unë qenkam ftohur,
ti tallesh me mua!
- Nuk tallem, moj jo.
Pa shiko, shiko:
tej në ato ledhe
qenkërka një dele.
- E shoh, poshtë një fiku.
- Domethënë, lum miku,
fqinjët s’paskan ikur!?
- Të iknin të gjithë,
nuk do kish lezet.
Këtu ke shumicën,
disa në kurbet
a ku deshën vetë.
- Sa mirë i ditke,
lejlek, këto gjëra!
- Nuk të thashë nevrike,
nuk dëgjohen zëra!
- Zëra po dëgjohen,
por s’i dëgjon ti.
Gjarpri po afrohet.
Fshehu lumëzi!
- Leri këto naze!
Dashke gjalpë taze…
- S’të thashë gjalpë jo.
Gjarpri të helmon…
Macja gushëbardhë
zerin lart e ngriti
Me kthetra e dhëmbë
gjarprin e skërmiti.

Diku nën çati
gjarpri na u zhduk.
Të gjatat mustaqe
macja nis e nduk:
“Do m’i sosë minjtë
ky zvarran makut,
që vjen si hajdut.”
Ngriti kokë lejleku:
- Iku gjuhëverdhi?
- U fsheh,
por kujdes,
ruaju nga helmi!
- Unë do shtegtoj.
Kam merak për ty.
Mbete fillikate
në goxha shtëpi.
Kujdesu për veten,
sa nuk është vonë.
Po të flas si mik,
nëse më kupton.
- Po, zoti lejlek,
paske shumë të drejtë.
Më lypset qysh sot,
t’i dal vetes zot.
Sa pa ikur dielli,
po shkoj vrap tek ledhi.

AKTI I TRETË
- Uf, ç’më gjeti mua,
moj dele uruar!
- Nëse s’je përtace,
po të dëgjoj, mace!
Pa më thuaj pak,
ç’hall të ra në prag?
- Ç’të të them, moj dele,
ikën përkëdhelet!
Flija në minder.
Kanë mbyllur çdo derë.
- Shko mbi kashtë fli!
- Pa ngrënë të rri?
Pak qumësht e dua.
- Shko gjej një çanak,
si mund të ta jap?
- Unë s’të mjel dot.
- Prit, të vijë imzot.
- Mua më sharroi;
U bënë tri javë sot
s’kam vënë gjë në gojë.
- Di të pish si qengj?
- E ke me gjithë mend?
Di, moj, si nuk di.
Ne sisorë jemi
dhe pijmë në gji.
- Kam frikë, mos harron
edhe më kafshon…
- Gjersa më bën nder,
nuk do bëhem derr.
Me sa thonë: “derri
nuk di ç’është nderi.”

Kaluan dy javë
Pinin të dy tok:
macja gushëbardhë
dhe qengji qafok.

E thirrte “qafok”
zonja e shtëpisë,
se kish qafë të hollë
porsi keci i dhisë.

Duke thithur qumësht
qengji tundte bishtin.
Macja – hop u turr,
bishtin ia gërvishi.

Qengji u zemërua
mëmës iu ankua:
- Macja e vetmuar
pse më grisi mua?

- Padashur, o bir,
macja pak të grisi.
Them, mos kushedi,
hardhuc iu duk bishti…
Mos iu zemëro
veç për ca gabime.
S’e sheh, o qafok,
ka mbetur jetime!
Të zotët e saj
këtej kanë fryjtur.
E shkreta s’ka faj.
Mbeti e braktisur.

- O ma, jam i vogël;
jo si ti e rritur.
Nuk di ç’do të thotë:
“të jesh e braktisur”.

- Nga kopshti e shkolla
ende nuk e ditke?
Po ta shpjegoj hollë
të diel mbasdite.
- Ohu, gjer pasnesër
ia gjej vetë kuptimin.
Pyes zonjush Shpresën
në orë të mësimit.

- U sqarove, bir?
Mos u grind me macen!
Pse të bëjnë sehir
sorrat fluturake?
- Ato janë sqepgjata,
llapin dhe pa punë.
Sa i e sheh mbi kodra,
i gjen përmbi lumë.

- S’kanë me se të merren.
Klithjet kanë mësuar.
Ndodh që dhe i turren
maces së harruar,
maces së vetmuar,
maces së uritur
me trup
të drobitur.
- Dhe pse jam i mitur,
tani e kuptova
ç’do të thonë fjalët
“të jesh e braktisur”.
- E kuptove vonë.
Tani gushëbardha
Nuk dimë ku shkoi.
Pa vënë gjë në gojë,
keq do përfundojë.
Dele e qafok
rrinin ndën një shtog.
Dëgjonin një zog.
Këndonte i miri
Siç këndon bilbili.
- Cili zog do jetë?
- Është bilbili vetë.
Nuk ndihet i qetë.

AKTI I KATËRT

- Be – be, o mama,
Po vjen një zagar!
Foli mos e pa
macen që na la.
- Hap, o zagar, gojë!
- Pashë sa kaloi
macen qimebutë.
Buzë një përroi
kapërceu drutë.
Hapur pa një derë;
hyri menjëherë
Brenda ish një plakë
me një fshesë të gjatë.

Si qëndroi ca,
vendosi i tha:
- Mjau!Mjau! Mjau!
A e di ç’më ngjau,
o e mira gjyshe?
Plaka s’e kuptoi,
por tha nëpër gojë:
- Dikush më përlau
dy vergjet e fiqve.
Mos m’i more ti,
o moj faqezezë?
- Nuk t’i mora unë,
më ndihmo, aman!
Siç më sheh, moj gjyshe,
nuk jam faqezezë!
- S’trembesh
nga kjo fshesë?
- Unë jam një fatzezë;
nuk meritoj fshesë…
- Le që… hele - hele
pesë e pesë i kam:
këlyshë e kotele…
Për ta kam mëshirë
si për çdo fëmijë
Nuk pleks fare plan
të ngrë ndonjë stan
me qen e me mace…
Qenkërke koprace.

- Ç’janë këto që thua?
Kur më njohe mua?
Më parë fole ndryshe;
the “e mira gjyshe!”

Tundi kryet macja
dhe u qas te plaka:
- Nuk di të bëj lajka.
Mjau, gjyshez- o!
Iki në s’më do.
- Mace, ç’po më thua?
Të mjerët i dua.
Veç kam një merak:
Ushqim kemi pak.
Dhe këto që janë;
s’na mbajn’ as një javë.
Më pastaj ç’të hamë?

AKTI I PESTË

Një qen lara – lara
me një kockë përpara
foli rëndë – rëndë:
- Meqë të kanë lënë,
rri ca kohë me ne.
Rri siç rrinë miqtë,
jo si zemërligjtë,
si dinakja grifshë,
që na vodhi fiqtë.
Ajo i ka rrokur,
pashë që vinte rrotull.

Macja s’bëri fjalë,
u vu shpejt në radhë.
Tek hante përshesh.
plakës babaxhane
diç i tha në vesh…
- Pupu! – klithi plaka,
si t’kish rënë flaka. -
Shpejt t’ikim përjashta!
Një gjarpër i zi,
ka hyrë në shtëpi.
Macja sa e pa,
zëulët ma tha,
mos trembeshit ju:
kotele, këlyshë.
- Unë s’e kam frikë, -
tha macja gushëbardhë.
Hidhem dhe e mbyt
gjarprin hileqar.
- Të ndihmoj dhe unë, -
tha qeni laran. -
Nga helmi i gjarprit
kam humbur mamanë.

Gurgule, mishmash
prapa një sënduku
Si e mbyti macja,
larani e nduku
e iku nxituar;
e hodhi në përrua.

Por gjarpri tinzak
kish pickuar macen.
Termometri lart
tregoi mbasdarke…
Një veteriner
e thirrën me ngut.
Shpëtoi gushëbardha,
në një qoshk u struk.

Të nesërmen plaka
shkoi, gjeti kos.
Të gjithë u kënaqën,
macja doemos.

- Dhe pse më braktisën,
s’dua të bëj keq,
si disa fëmijë,
që sillen për dreq.
Në s’gjej ushqim gati,
do gjuaj më shumë.
do fle më pak gjumë.
Grabitqare s’bëhem;
askujt s’i prish punë.

Sakaq foli plaka:
Më ndih të laj tasat!
Të lumtë, gushëbardhë!
Kështu të dua unë:
të jetosh me punë.

AKTI I GJASHTË

- O gjyshe, o gjyshe,
o gjyshja Miroshe!
- Kush flet? – foli plaka,
e tëra thinjoshe.
- Jam unë, Çiljeta,
unë, mbesa jote.
Më dërgoi babi,
të vish tek ne sonte.
- Siç e sheh, moj mbesë,
sot nuk jam e lirë.
Pragun s’e lë shkretë.
Kam dhe mysafirë…
Kam sëmurë macen.
Erdhi ndaj të gdhirë.
Kish mbetur pa ngrënë
një muaj të tërë.
Mëkat për ata
që vetëm i lënë.
- Çkusur e ka zënë!
Sa mëkat i rëndë!
Gushëbardha dëgjoi,
kokën pakëz ngriti:
- Delja më shpëtoi
edhe gjyshe shpirti.
Më helmoi gjarpri,
më ndihmoi Larani.
Pse jo – edhe fati…

- Po tek ju, Çiljetë,
macet edhe qentë
kanë mbetur shkretë?!
- Tek – tuk ca shtëpi
s’kanë brenda njeri.
Një qen i braktisur,
oh, ç’ka ulëritur,
t’zotët duke pritur!
Kaluan gjashtë muaj;
mandej s’e dëgjuam.
- Do ket’ ngordhë i gjori…”
dhe shaminë nxori
thinjoshja shpirtdritë,
me të fshiu sytë…
- Mos m’i vini re.
Shpirti më nxjerr lot,
ngaqë s’duron dot
ligësi në botë…

Si një dallëndyshe
mbesa fluturoi.
Me dashuri gjyshen
fort e përqafoi.
- Ç’do më thuash tjetër?
- Të të mërzit prapë?
- S’lëviz dot,
jam plakë.
Dua të mësoj
ç’bëhet rreth e qark…
- Edhe disa mace
mbetur e harruar,
siç thonë zogjtë,
janë egërzuar.
Bëjnë batërdi,
se nga…kushedi. ??X

Në piskun e vapës
macja i tha plakës:
- Sa mirë do ishte,
sikur gjithë gjyshet
të ishin si ti…
me zemrën flori!

AKTI I SHTATË

Papo u hodh mbesa,
e bukur si vesa:
- S’mbahet, o miq, jeta
kështu me gënjeshtra!
Për shumë gjallesa
mban përgjegjësinë
gjithë soji ynë.
Me kuç e me mace
dhe ç’janë butake
nuk duhet të flaken.
Veç ne…ndonjëherë,
s’mendohemi thellë.
Miqtë tanë të mirë
i lëmë jetimë…

Pa mbaruar fjala,
u hodh gushëbardha:
- Pse, si puna ime
paska dhe të tjerë?!
- Mjerane si ti
na hidhen ndër sy.
Më të ziun fat
e ka ndonjë fshat,
tjetërsuar krejt,
mbetur fare shkret’…
Vetëm zvarranikë
mund të hasin sytë.

- Si mendon ti, mbesë,
vallë, në këtë mes
fajin kush e ka?
Kush bëka gjynah?
- Gjyshe, me sa di
dhe me ç’kam dëgjuar;
kur s’ka rregullsi
edhe ligj të shkruar,
keqpërdoren miqtë
edhe nëpërkëmben…
Në të tjera vende
me urdhër të prerë
gjobiten ngaherë
kush lë tokën djerrë.
S’mbeten pa u gjobitur
dhe ata – ato,
që lënë braktisur
gjallesat e shkreta…
nga macja tek bleta.

Dëgjonte gushëbardha
dhe foli e para:
- Ty të lumtë goja,
zonjush’ bukuroshe!
Kështu hallet tona,
ndoshta do të sosen.
Kur të kryejnë njerëzit
veprime me mend,
mirësi do presim
ne edhe ky vend…

- Kështu qoftë, mace!
Fjalët e kësaj plake
shpresoj t’i dëgjosh
dhe braktisjen tënde
mundet ta harrosh.
Në këtë planet
ndodh edhe më keq:
Braktis nëna foshnjën
e nga shëndetmirët
zbohen pleqt’ e moçëm.

- Mjau-mjau- mjau!
Ç’na dëgjojnë veshët!
As në sojin tonë
këto nuk qëndrojnë;
madje as te shpesët.

MBYLLJE

- Mace, - tha Çiljeta –
mos më rri hutaqe.
Banojm’ në një lagje
Në lagje qyteti.
- Ham-hum! - Larani -
Lëreni, ç’na gjeti!
S’del gjë përsëmbari,
po s’vë dorë Shteti…
-Tani gjithë sa jeni
ju ftoj në shtëpi
Sot unë kam
Ditëlindjen.
Ejani,
miqt’ e mi!










Dëgjuan Çiljetën.
Mbetën befasuar.
E thirrën njëzëri:
“Gëzuar! Gëzuar!”
Ia shprehën urimin.
Këlyshët, kotelet,
pinë qumësht shumë
dhe i vunë në gjumë.
Me gjyshen përdore
e duke kënduar
dolën nga shtëpiza
me miken e bukur
tok për të festuar.

Shkurt, 2005