Thursday, 21 February 2008 Bota Sot
Nga Kastriot Myftaraj -
Nė qėndrimin e Sali Berishės ndaj Ismail Kadaresė pas vitit 1990, nuk ėshtė e vėshtirė qė tė konstatosh frikėn e Berishės nga Ismail Kadare.Qėndrimi i kujdesshėm i Berishės ndaj Kadaresė shkon shumė pėrtej atij takti qė kanė treguar ndaj Kadaresė tė gjithė politikanėt dhe qeveritarėt shqiptarė, tė pas vitit 1990, duke heshtur edhe kur Ismail Kadare i sulmon. Nė rastin e Berishės, mė tepėr se me kujdes kemi tė bėjmė me frikė. Pse Berisha ka frikė nga Kadare? Frika e Berishės nga Kadare reflekton frikėn e Berishės nga e kaluara e vet, dhe nga njerėzit qė mund t ia zbulojnė kėtė tė kaluar. Berisha e di mirė se Kadare i njeh tė gjitha skutat e errėta tė karrierės sė tij. Berisha e di mirė se Kadare ka pasur akses nė arkivat sekrete tė ish-regjimit komunist. Atje Kadare ka pasur akses dhe nė dosjen e Berishės. Dikush mund tė thotė se pėrse duhet tė interesohej Kadare pėr njė mjek si Berisha, kur Kadare u largua nga Shqipėria nė tetor 1990, dy muaj para se Berisha tė bėhej lider politik. Por gjėrat janė mė tė komplikuara. Ismail Kadare ka qenė sė bashku me Sali Berishėn nė takimin e intelektualėve qė bėri Ramiz Alia nė gusht 1990, para se tė zbatohej skenari katovician i ndryshimit tė sistemit politiko-ekonomik. Por Kadare dhe Berisha kanė qenė dhe nė njė mbledhje tjetėr intelektualėsh, shumė mė konfidenciale dhe nė njė rreth shumė mė tė ngushtė, ku Ramiz Alia foli hapur dhe tha se pluralizmi do tė bėhej shumė shpejt dhe ata qė ishin atje do ta zbatonin skenarin. Sigurisht qė nė kėtė mbledhje tė dytė Kadare e kuptoi se Berisha do tė ishte njė nga liderėt kryesorė tė opozitės sė re. Kėshtu qė Kadare, si gjirokastrit dinak, kishte shumė interes qė tė dinte tė fshehtat e njerėzve tė rėndėsishėm tė politikės shqiptare nė dekadat e ardhshme. Dhe Kadare kishte mundėsi ta siguronte kėtė informacion. Kadare kishte miqėsi Bujar Hudhrin, nipin e ministrit tė brendshėm tė asaj kohe, Hekuran Isait, i cili ishte rikthyer nė kėtė detyrė pas ngjarjeve tė korrikut 1990, duke zėvendėsuar Simon Stefanin, qė qėndroi disa muaj nė postin e ministrit tė brendshėm. Bujar Hudhri ishte njė nga ata letrarėt e rinj nga rrethi i familjeve tė bllokut tė udhėheqjes komuniste, qė kishin njė joshje tė madhe ndaj figurės mitike tė Kadaresė. Kadare ua ushqente kėtė joshje pėr interesat e tij. Me anė tė nipit tė ministrit Kadare u bė mik edhe me vetė ministrin e brendshėm, Hekuran Isai, shefin e Sigurimit tė Shtetit, i cili nė atė kohė ishte njė figurė e frikshme, qė kishte drejtuar spastrimet e pėrgjakshme tė «grupit» tė Mehmet Shehut dhe atij tė Kadri Hazbiut. Nė vitin 1990, pas rėnies sė Ēausheskut, edhe pushtetarėt komunistė tė Tiranės filluan tė bėjnė secili llogaritė e veta, pėr tė shpėtuar veten. Nuk bėnte pėrjashtim as «Lala», siē e quanin Hekuran Isain. Edhe pse nuk ishte intelektual, ai e kuptoi me urtėsinė e njeriut tė thjeshtė, se duhej tė merrte disa masa pėr tė mbrojtur veten, sa kishte nė dorė tė bėnte diēka. Dhe kjo diēka nė mendjen e tij lidhej me dosjet sekrete tė arkivave. Nė gusht 1990 shumė gjėra kishin ndryshuar dhe nė nivelet e larta nuk ekzistonte mė frika e mėparshme nga diktatori. Kėshtu qė Ismail Kadare i pėrcolli njė mesazh ministrit tė brendshėm me anė tė cilit i thoshte se koha qė po vinte kėrkonte marrjen e disa masave sigurie afatgjata. Ajo qė propozonte Kadare ishte qė Hekuran Isai t i jepte kopje tė disa dosjeve tė Sigurimit tė Shtetit, qė mė pas do tė fitonin vlerė tė madhe dhe qė do tė shėrbenin si garanci pėr ta. Njė nga kėto ishte sigurisht dosja e Sali Berishės. Kadare do t i mbante kėto dosje nė njė vend tė sigurt nė Paris, dhe do t i nxirrnin vetėm nė rast se do tė ishte e nevojshme pėr ato tė dy, pra do t i pėrdornin pėr shantazh. Kjo ishte pikėrisht zgjidhja e problemit tė «Lalė Hekrit». Ai ishte dakord me tė dy duart dhe bėri ashtu siē i tha Kadare. Mė pas Kadare do ta shpėrblente nipin e Hekuran Isait, duke i dhėnė Shtėpisė botuese «Onufri» tė Bujar Hudhrit, botuesin ekskluzivitetin e botimit tė librave tė tij nė Shqipėri, gjė qė e ka dhe sot. A doni njė provė tė «Katovicės»? Ja ku e keni! Shkrimtari kryesor zyrtar i regjimit komunist, nė periudhėn paskomuniste ka si botuesin e vet ekskluziv nipin e ministrit tė brendshėm tė diktaturės komuniste! Dikush mund tė thotė se pėrse Kadare nuk i nxori kėto tė dhėna kur Berisha e futi nė burg Lalė Hekrin. Duket se ishte Hekuran Isai ai qė nuk ia kėrkoi kėtė gjė Kadaresė me anė tė Bujar Hudhrit, se Lalė Hekri u tremb se mos tėrhiqte mbi kokėn e tij zemėrimin e qėndrave ndėrkombėtare qė do tė shikonin t u komprometohej pėrfundimisht pluralizmi nė Shqipėri, si i dalė nga Plani i Katovicės. Kėtė gjė nuk e donin as perėndimorėt se pastaj duhej tė ndryshonin krejt skemat e tyre nė Shqipėri. Prandaj Lalė Hekri, me urtėsinė e tij fshatareske, e gjeti mė me vend tė heshtte dhe tė bėnte disa vite burg, se tė tėrhiqte, mbi krye zemėrimin e zotave tė «Olimpit» ndėrkombėtar. Tė njėjtėn llogari duket bėri edhe Ramiz Alia, kur Berisha e futi nė burg. Sigurisht qė kėtė lloj frike e ka edhe Kadare dhe Berisha e di kėtė gjė. Por Berisha di dhe atė tjetrėn se Kadare ka njė gen bizarr gjirokastrit qė mund ta ēojė nė veprime tė paparashikueshme, qė janė mė tepėr marrėzi se trimėri. Prandaj Berisha, duke iu trembur Kadaresė, kujdeset qė mos ta cėnojė Kadarenė deri nė atė pikė sa ai tė bėjė veprime realisht tė dėmshme ndaj Berishės. Berisha ka frikė se mos Kadare vihet nė rolin e Stefan Cvajg dhe ashtu siē bėri Cvajg pėr Fushe, shkruan njė libėr pėr tė (Berishėn), ku tė paraqiten dhe tė dhėna nga dosja e Berishės si bashkėpunėtor i Sigurimit tė Shtetit. Berisha e di mirė se Kadare ka njė joshje tė madhe pėr ta shkruar kėtė libėr, pasi ky do tė bėhej njė bestseller nė botė, duke konsideruar famėn, nė shpėrpjesėtim me pėrmasat e Shqipėrisė qė mori Berisha nė botė, me ngjarjet e vitit 1997 nė vendin tonė. Prandaj Berisha kujdeset qė ta mbajė Ismail Kadarenė «nėn kontroll», duke i ngjitur atij pas njerėz si Fahri Balliun, i cili dikur ka qenė dhe mik i ngushtė me botuesin e sotėm tė Kadare, Bujar Hudhrin, nipin e Hekuran Isait. Fahri Balliu dikur e ka shfrytėzuar miqėsinė me Bujar Hudhrin, tė krijuar qė nė shkollėn e mesme, pėr t u bėrė mik me Hekuran Isain, tė cilit i ka shkruar dhe fjalime, kur ishte ministėr. Misioni qė Berisha i ka ngarkuar Fahri Balliut pranė Ismail Kadaresė, ėshtė arsyeja kryesore qė Berisha i toleron Fahri Balliut abuzime tė mėdha me pushtetin, si ministėr informal qė pėrcakton tenderėt e rrugėve dhe tenderė tė KESH (nė kohėn e Andi Belit), nė njė kohė qė abuzimet nė pėrmasa tė mėdha, pėr hir tė sė vėrtetės, ia ndaloi Mero Bazes, i cili ka dhėnė nė media pėr PD shumė mė tepėr se Fahri Balliu. Marrėdhėniet e Berishės me Kadarenė dukej se do tė precipitonin pas emėrimit tė Besnik Mustafajt si minsitėr i jashtėm, por kjo nuk ndodhi. Kadare e di se marrėdhėniet e tij me Berishėn tentojnė drejt atij qė nė kohėn e Luftės sė Ftohtė quhej ekuilibri i frikės dhe qė vinte nga shkatėrrimi i sigurt i ndėrsjelltė i dy blloqeve tė pajisura me armė bėrthamore. Kadare mund ta shkatėrrojė Berishėn, por edhe Berisha mund ta dėmtojė Kadarenė, ndonėse nuk mund ta shkatėrrojė atė, se Kadare ėshtė vetėm shkrimtar dhe jo politikan. Berisha me tė ardhur nė pushtet nė vitin 1992 urdhėroi qė tė gjendej nė arkiva ēdo gjė kompromentuese qė ishte pėr Kadarenė. Dhe nė arkiva kishin mbetur jo pak gjėra kompromentuese pėr Kadarenė. Njė nga arsyet qė Kadare i urren shumė Ramiz Alinė dhe Nexhmije Hoxhėn ėshtė se nuk pranuan kėrkesėn qė u bėri kur e lejuan tė ikė nga Shqipėria nė tetor 1990, me gjithė familjen, kundėr rregullave tė regjimit. Atėherė Kadare u kėrkoi qė nė arkiva tė pastrohej ēdo gjė kompromentuese pėr tė. Ramizi dhe Nexhmija i dhanė fjalėn pėr kėtė, por mė pas Kadare e kuptoi se e kishin gėnjyer, kur i erdhi fjala se edhe Berisha bėri dosjen e tij «Kadare» pėr tė kundėrbalancuar dosjen «Berisha» qė ka ka Kadare. Kėshtu qė Berisha dhe Kadare qėndrojnė sot pėrballė njėri tjetrit si dy pėrbindėsha, produkt i «Katovicės». Tashmė, me largimin e Besnik Mustafajit nga posti i minstrit tė jashtėm, Kadare ėshtė distancuar dhe nga Edi Rama, dhe marrėdhėniet e Kadaresė me Berishėn kanė kaluar nga periudha e luftės sė ftohtė, nė kohėn kur Mustafaj ishte ministėr, nė atė tė paqes sė ftohtė, me dorėheqjen e Mustafajt.
------------------------------------
z.Mustafaj ka shume te drejte.. kush e ka lexuar romanin" Pesha e Kryqit"???
Krijoni Kontakt