Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 2
  1. #1
    Rising Star and Legend Maska e Davius
    Anëtarësuar
    20-04-2003
    Vendndodhja
    Underground
    Postime
    11,956

    Prejardhja e fjalës "Shqiptar" dhe kuptimi i etimologjisë.

    DR. E SHKENCAVE ANILA OMARI

    Emri etnik shqiptar, vjen nga ndajfolja shqip që emërton gjuhën. Në zanafillë kuptimi i kësaj fjale duhet të ketë qenë "qartë, kuptueshëm", siç ka mbetur në gjuhën e komunikimit të përditshëm në shprehjet "a ha shqip?", "a merr vesh, a kupton?", "shqip po ta them", "po ta them qartë, kuptueshëm". Për prejardhjen e fjalës shqip është shprehur, së pari, Gustav Meyeri në Fjalorin e tij Etimologjik të vitit 1891. Ai e lidh me foljen shqipoj të cilën e jep me vështrimin "kuptoj", siç ruhet ende në të folmen e shqiptarëve të Ukrainës në fjalën shqiptoj (p.sh., ti shqypton si ne?, "a kupton si ne?", nok shqiptoj, "nuk kuptoj", khs.Selim Islami, BSSH, nr.2, 1955; Sefer Musliu dhe Daut Dauti "Shqiptarët e Ukrainës. Udhëpërshkrime dhe punime shkencore", Shkup, 1996).

    Në shqipen popullore kemi edhe shqipëlloj "shpjegoj diçka qartë e kuptueshëm, ia them shqip" (FGjSSh 1980). Vetë foljen shqipoj Meyeri e nxjerr nga latinishtja excipio "kuptoj, dëgjoj", pra sipas tij shqiptar është në thelb "ai që kupton". Kjo etimologji e Meyerit nuk është pranuar përgjithësisht nga gjuhëtarët, me argumentin që fjala latine nuk do të thotë "kuptoj", por "marr, vë mënjanë, përjashtoj, pranoj" (Çabej), dhe se folja shqip-oj nuk është parësore, por një rrjedhojë e shqip, dhe më e re se kjo, meqenëse nuk përdoret në të gjitha krahinat e Shqipërisë (Demiraj). Nga një kërkim që kemi bërë në Fjalorin latinisht-italisht të Calonghit, rezulton se, ndër kuptimet e shumta të foljes excipio të latinishtes, gjenden edhe vështrimet "kap me shqisa, me veshë", "mësoj, dëgjoj", "pranoj në gjykim", "interpretoj" e disa të tjera që u afrohen kuptimeve që jep Meyeri. Kështu, në mbështetje edhe të fjalës shqiptoj "kuptoj" të së folmes së shqiptarëve të Ukrainës, teza e Meyerit mund të rivlerësohet, ndërkohë që mbetet kritika për karakterin e prejardhur dhe përhapjen e kufizuar të foljes shqipoj, shqiptoj, shqipëlloj.

    Një hipotezë tjetër shumë e përhapur e prejardhjes së emrit shqiptar është ajo që e lidh atë me emrin e shpendit shqipe si emër totemi (M. Lambertz) qysh prej kohës së Skënderbeut. Këtë mendim në fillim e pati pranuar me njëfarë rezerve edhe Çabej, por më pas e kritikoi me arsyetimin se tek autorët e vjetër këto dy trajta dallohen qartë: shqip shkruhet me i, ndërsa emri i shpendit shkruhet rregullisht me y, shqype, çka tregon se janë dy fjalë të ndryshme. Në autorë veriorë të mëvonshëm ndeshet edhe trajta me y për gjuhën, emrin e banorit dhe vendin: shqyp, shqyptar, Shqypni, por këto mund të jenë asociacione me emrin e shpendit, duke i lidhur të parët me "etimologji popullore" me të dytin.

    Janë shprehur edhe mendime të tjera për burimin e këtij emri, të cilat nuk kanë gjetur miratim të gjerë. Është një gjë e njohur se emrat e popujve përgjithësisht mbeten të errët për nga kuptimi e burimi etimologjik. Dihet se për herë të parë emri shqiptar del në vendimet e Kuvendit të Arbënit të vitit 1703, botuar në vitin 1706, në fjalinë "… a dīnë mir giuhën e shqipëtarëvet". Më parë dhe krahas tij është përdorur emri arbën/arbër. Kohët e fundit është zbuluar Fjalori italisht-shqip i Da Leçes, 1702, nga studiuesi arbëresh Matteo Mandalà, ku del gjithashtu emri shqiptar, që e hershon (anticipon) kështu në kohë shfaqjen e emrit. Në parathënien e Fjalorit, Da Leçe shkruan: "Këte Dikcionār, oh Shqipëtār i dashun, e shkrova jo për zotinī tande, qi di mā fort se unaj vete për vetëhe, qi jam për së largu e giuhënë e shqipëtarëvet e kam posi nji kafshë së huoje".

    ÇFARË ËSHTË ETIMOLOGJIA?

    Etimologjia është një degë e Gjuhësisë që studion prejardhjen e fjalëve, historinë e tyre, kohën kur kanë hyrë në një gjuhë, nga cili burim dhe se si kanë ndryshuar në kohë, format dhe kuptimet e tyre. Kjo është Etimologjia Shkencore. Ajo rindërton gjenealogjinë e fjalës, duke u nisur nga gjendja e sotme e saj dhe duke u ngjitur në gjendjen më të hershme që mund arrihet. Ndërsa me Etimologji Popullore kuptohen ato etimologji që e përcaktojnë në mënyrë të gabuar prejardhjen e fjalëve, duke u mbështetur zakonisht te ngjashmëritë thjesht tingullore me fjalë të tjera të njohura, pa marrë parasysh ligjet e zhvillimit historik të gjuhëve. Etimologjia Popullore është një mënyrë arsyetimi, me të cilën ai që flet lidh në mënyrë të vetvetishme, por gabimisht, një fjalë me një tjetër.

    SHEKULLI
    My silence doesn't mean I am gone!

  2. #2
    OPENMINDED Maska e land
    Anëtarësuar
    12-12-2003
    Postime
    7,684
    Fjala shqiptar dhe shqiperi lidhet me emrin e epir(vete emri epir me shqipe,shqiponje).Albania me alb(alp,alpe)koder,mal......vlen te permendet dhe fisi ilir i albaneve.
    UNE JAM TI-TI JE UNE



    E LA NOSTRA GIOIA CON NOI

Tema të Ngjashme

  1. Prejardhja e fjales Albania?
    Nga s0ni në forumin Gjuha shqipe
    Përgjigje: 86
    Postimi i Fundit: 26-10-2016, 06:37
  2. Prejardhja e fjales Krisht ?
    Nga dardajan në forumin Gjuha shqipe
    Përgjigje: 24
    Postimi i Fundit: 28-04-2013, 05:57
  3. Prejardhja e fjales "mishmash"!!!!!!!!
    Nga drague në forumin Gjuha shqipe
    Përgjigje: 43
    Postimi i Fundit: 15-06-2009, 20:31
  4. Kuptimi i shehadetit
    Nga Klevis2000 në forumin Komuniteti musliman
    Përgjigje: 29
    Postimi i Fundit: 13-01-2005, 13:56
  5. Prejardhja e fjales - dashnia-dashuria
    Nga illiriani në forumin Humor shqiptar
    Përgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 22-01-2003, 15:48

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund të hapni tema të reja.
  • Ju nuk mund të postoni në tema.
  • Ju nuk mund të bashkëngjitni skedarë.
  • Ju nuk mund të ndryshoni postimet tuaja.
  •