Close
Duke shfaqur rezultatin -19 deri 0 prej 6
  1. #1
    i!i!i!i!i!i!i!i!i!i!i!i! Maska e biligoa
    Anëtarësuar
    16-08-2007
    Postime
    3,216

    Udhëtim në Çamëri, tokën historikisht shqiptare

    Për herë të parë filmon kamera e një televizioni shqiptar.Çamëria është tokë shqiptare, e tillë është identifikuar edhe nga shumë studiues, por u pushtua nga Greqia gjatë luftës ballkanase.

    Kështu ka deklaruar në emisionin "Shqip", në "Top Channel" historiani dhe politikani Pëllumb Xhufi. Ndërkaq, Rudina Xhunga e emisionit "Shqip" ka udhëtuar në trevat çame në Greqi, duke na treguar, veç të tjerash, edhe për bukuritë e tyre.


    Nga vjen emri Çamëria? Ç‘shtrirje ka pasur si zonë dhe sa banorë ka pasur në atë kohë?

    Pëllumb Xhufi: Rreth emrit Çamëria ka shumë debate. Ka pasur një ide që vinte nga emri i një peme, çami, e cila është hedhur poshtë. Pastaj nga shekulli XIX e këtej, është hedhur një tezë tjetër, e cila është më konsistente, që e lidh emrin Çamëri me emrin e lumit Thiamis, Akeronti i antikitetit, pra një lumë që derdhet aty në jug të Pargës. Ky i fundit vazhdon të quhet Akeronti. Është një zakon që ka ndodhur edhe me zona të tjera, si për shembull, emri Devoll që vjen nga lumi Devoll. Në Antikitet, këtu, sinjalizohet fisi i Thesprotëve, i cili së bashku me fise të tjera, Mollosët dhe Kaonët, që zënë atë që sot rëndom quhet Epir, quheshin fise ilire. Nga autorët grekë konsideroheshin fise barbare, pra të huaja dhe kështu konsideroheshin gjatë gjithë antikitetit. Edhe ndonjë qytet që ngritën grekët në bregdetin e Çamërisë u quajtën koloni greke, që do të thotë se ai territor konsiderohej si territor i huaj. Në Mesjetë, situata nuk ka ndryshime, pavarësisht nga sundimet si ai bizantin ose më vonë sundimi i Perandorisë Osmane. Zona dhe popullsia konsiderohen si jo greke. Këtë e thonë edhe autorët e mesjetës bizantine, të cilët vendosin kufijtë e Greqisë shumë saktë nga aty ku janë malet e Pindit, derisa dalin poshtë në Gjirin e Ambrakisë dhe thonë se në krah të djathtë shtrihet Greqia, në krah të majtë shtrihen fise shqiptare, të cilët janë pasardhës të fiseve të vjetra ilire. Këtë e thotë shprehimisht një autor i viteve 1400.

    Grekët pretendojnë se është tokë çame. Shqiptarët pretendojnë se është tokë shqiptare. Ku bazohen të dyja palët për këto pretendime? Kush ka të drejtë?

    Pëllumb Xhufi: Çështja qëndron se përveç autorëve grekë dhe shqiptarë, ka edhe shumë autorë të tjerë shumë seriozë, të cilët rreshtohen në krahun tonë dhe të gjitha janë dokumente arkivore të mesjetës të shekullit XIV, XV që janë dokumente edhe greke bizantine, janë edhe dokumente veneciane, spanjolle dhe dokumente që vijnë nga arkivat e Vatikanit. Në mënyrë të vazhdueshme e të qëndrueshme, këto dokumente thonë se këto zona janë banuar nga shqiptarë. Mund të përmend një kronikë greke të zbuluar në arkivin e Vatikanit, e cila flet pikërisht për këtë zonë, flet për kohën ku në Çamëri ishte zot Gjin Zenebishi i famshëm në fund të shekulli XIV, kronikë që zë me emër të gjitha fshatrat dhe ku thuhet se në këto zona jetonin shqiptarë deri në kufijtë e Janinës. Kemi dokumente që tregojnë për ngjarje të mëdha, siç është ajo në fund të shekullit XVI dhe fillim të shekullit XVII, me kryengritje të mëdha antiosmane, në të cilat përfshihen çuditërisht në krye të tyre klerikë, peshkopë shqiptarë. Pikërisht këtu kemi një kryengritje në krejt Çamërinë, ku një peshkop shqiptar nga Paramithia, me emrin Dionis, ngriti 70 fshatra dhe të gjithë kryengritësit ishin shqiptarë. Dhe fshatrat po ashtu. Këto të dhëna janë zbuluar nga dokumentet greke dhe ato veneciane. Kur kryengritja u shtyp, po ashtu erdhi edhe ekzekutimi i kryengritësve nga turqit osmanë, nga Pashai i Janinës, që për fat të keq ishte shqiptar dhe që për fat të keq ishte nga i njëjti fshat i Dionisit. Peshkopin e therën dhe, sipas kronikës greke, e mbushën me kashtë dhe e dërguan në Stamboll. Ka pasur një vijimësi të popullsisë, pra nuk ka pasur shkëputje. Kjo ka qenë gjithmonë një zonë e mbuluar edhe për shkak të terrenit të rrethuar me male. Edhe toponimia e Çamërisë është e pastër, e trashëguar dhe e pandikuar nga toponimia sllave, si zonat e tjera në Peloponez apo në Maqedoni.

    Kur nisi Greqia ta kërkojë Çamërinë dhe kur ia doli ta marrë?

    Pëllumb Xhufi: Nëse shohim librat e fundit të shekullit XVIII dhe të fillimit të shekullit XIX, midis tyre edhe një autor, Psalidha, që quhet babai i historiografisë greke, të gjithë e quajnë Çamërinë si tokë shqiptare dhe popullsinë krejtësisht shqiptare. Psalidha ka bërë një histori të asaj që ai e quan Historia e Epirit, të cilin Epir ai e quan edhe Shqipërinë, d.m.th. Historia e Epirit ose e Shqipërisë. Ai jep një pasqyrë të qartë dhe e pranon pa bërë asnjë polemikë, që Çamëria është një tokë e banuar nga fise shqiptare. Problemi ndryshon me krijimin e shtetit grek, që u bazua në një ideologji politike, e cila e kishte thelbin e vet te Megalidea. Kjo do të thoshte se shteti grek i porsakrijuar duhej të shtrihej në të gjithë territorin që kishte pushtuar dikur Perandoria Bizantine, pra e identifikonte Greqinë e vogël me Perandorinë Bizantine. Në këtë aspekt ka qenë Koleti, një ndër kryeministrat e parë që, në një fjalim në Parlamentin grek e ka cituar me emër Epirin si një tokë, të cilën Greqia duhej ta pushtonte. Dhe qysh aty filluan përpjekjet e Greqisë, jo vetëm në rrafshin diplomatik, por edhe në atë konkret, duke dërguar bandat e armatosura, duke nxitur, nëpërmjet klerit ortodoks grek që dërgohej nga Patrikana, ndarjen midis ortodoksëve çamë dhe myslimanëve çamë. Dhe këtë e jep shumë qartë Alfred Filipson, i cili është një historian gjerman që e ka bredhur me mushkë Çamërinë. Ai shkon në një nga fshatrat e Çamërisë, takon priftin, i cili ishte grek dhe që i foli me një urrejtje për çamët myslimanë. Ai i tregon sesi përpiqej të tërhiqte komunitetin ortodoks dhe të krijonte bindjen që ishin të ndryshëm etnikisht, meqë kështu ishin fetarisht. Madje, kërkuan ta krijonin këtë ndarje edhe me njerëzit, të cilët kishin krijuar krushqi, edhe pse ishin të feve të ndryshme. Në rrugë diplomatike, ishte Kongresi i Berlinit, përpjekja e parë për të aneksuar Çamërinë, me ndihmën e Francës dhe të Anglisë. Pse nuk arritën ta merrnin qysh në Kongresin e Berlinit?

    Pëllumb Xhufi: Nuk e morën dot, sepse atëherë pati një reagim të fuqishëm nga faktori shqiptar. Ishte koha e Lidhjes së Prizrenit ku ngjizet për herë të parë një lëvizje e organizuar kombëtare shqiptare, për të ndalur copëtimin e trojeve shqiptare. Ndodhi, siç e dimë, me kufijtë në veri të Shqipërisë që iu dhanë Malit të Zi apo edhe me Nishin në veri të Kosovës. Ndodhi po kështu edhe në jug, ku një degë e Lidhjes së Prizrenit drejtohej nga Abdyl Frashëri e Abedin Dino. Bënë një punë të jashtëzakonshme duke shantazhuar madje Kongresin e Berlinit me kryengritje të armatosur, që nëse Fuqitë e Mëdha do ia japin Çamërinë Greqisë, atëherë do të përballen me një lëvizje kryengritëse, e cila realisht u organizua dhe u detyruan Fuqitë e Mëdha të tërhiqen.

    Çfarë ndodhi pasi arritën ta marrin Çamërinë në vitin 1913, vetëm pak kohë pasi shteti shqiptar ishte krijuar?

    Pëllumb Xhufi: Ndodhi Lufta e Parë Ballkanike, e cila shpërtheu në marrëveshje midis Greqisë, Bullgarisë, Serbisë dhe Malit të Zi për të ndaluar krijimin e shtetit shqiptar. Kjo ishte në thelb Lufta e Parë Ballkanike, që ishte një luftë në funksion antishqiptar, pra për të copëtuar territoret e Shqipërisë dhe për të ndalur krijimin e shtetit shqiptar. Në këtë rrëmujë të Luftës së Parë Ballkanike, ushtritë greke arritën të avancojnë dhe të pushtojnë një pjesë të Maqedonisë dhe në 1913-ën u lëshuan edhe në Çamëri. Pushtuan me dhunë, me vrasje dhe këtu filluan shpërnguljet e para të popullsisë çame. Pastaj vjen Konferenca e Londrës, që e njeh "de jure" këtë pushtim, që ushtritë greke i kishin bërë Shqipërisë.

    Me çfarë arsyetimi ndodhi kjo z. Xhufi?

    Pëllumb Xhufi: Është e vështirë të hysh në logjikën e Fuqive të Mëdha të asaj kohe. Çamëria nuk është i vetmi rast. Me këtë logjikë iu dha edhe Kosova Serbisë, meqë Kosova ishte aleate e Antantës dhe meqë në atë kohë Greqia ishte aleate e Francës dhe Anglisë. Arsyetimi ishte i thjeshtë: shpërblim aleatëve me dhënie tokash që ata i pretendonin. Madje, në Konferencën e Parisit që mbylli edhe Luftën e Parë Botërore në vitin 1919, pa u druajtur fare, përfaqësuesi francez thoshte që edhe Vorio-Epiri, pra pjesa jugore e Shqipërisë, duhet t‘i kalojë Greqisë, sepse është interesi i Greqisë që e kërkon dhe ajo është aleatja jonë dhe duhet ta mbështesim. Pra, janë arsyetime të tilla cinike, që për fat të keq, në rastin shqiptar kanë funksionuar, pavarësisht se duken të padrejta.

    Në vitin 1923 vjen Marrëveshja e Lozanës, kur, përveç të tjerave, filloi përzënia e çamëve për në Turqi si myslimanë turq. Si ndodhi që nuk ia dolën t‘i përzënë të gjithë?

    Pëllumb Xhufi: Është një moment ku pala greke u mundua ta shfrytëzojë Traktatin e Lozanës midis Turqisë dhe Greqisë, i cili e njihte shpërnguljen e popullsisë dhe tentuan ta fusin popullsinë myslimane çame në kuadrin e popullsive turke, si dhe t‘i shpërngulnin në Turqi. Ky proces filloi realisht, u dërguan disa anije të para, derisa qeveria shqiptare, vetë komuniteti çam, nëpërmjet përfaqësuesve të tij më të shquar, protestoi në Lidhjen e Kombeve në mënyrë energjike.

    Edhe qeveria shqiptare e Nolit kërcënoi që nëse do të dëbohej popullsia çame, atëherë ai do të dëbonte minoritetin grek. Mesa duket kjo gjë funksionoi dhe kjo shpërngulje u ndal. Ka pasur gjithashtu një moment tjetër në vitin 1925, ku në krye të vendit u vendos një Kryeministër me emrin Teodor Pangallos, i cili ishte me origjinë shqiptare. Në kujtimet e tij thoshte që me të ëmën fliste shqip, sepse ajo nuk dinte greqisht. Ai ndoqi një politikë ndryshe nga politikat e tjera të shtetit grek. Ai shihte si rrezik sllavët dhe donte të bënte aleancë me Shqipërinë dhe Italinë për të përballuar rrezikun sllav. Në këtë koncept, ai normalizoi marrëdhëniet me Shqipërinë dhe dha provat e një politike ndryshe. Kjo zgjati vetëm një vit. U bë një grusht shteti dhe qeveria greke u rikthye në politikat e saj të mëparshme.

    Shtetarët shqiptarë në atë kohë mesa duket ishin jo vetëm më patriotë, por edhe diplomatë më aktivë. Më bëri përshtypje fjalimi i z. Mehdi Frashëri në Lidhjen e Kombeve...

    Agim Tartari: Patjetër që ndihmoi në frenimin e përzënies së shqiptarëve nga Çamëria në Turqi. Megjithatë, duket sikur 33 mijë shqiptarë u dëbuan nga Çamëria për në Turqi, duke i këmbyer gjoja me grekët që vinin nga Azia e Vogël. Pasojat u mbetën atyre që erdhën, sepse ky ishte kushti, që çamët të shkonin në Turqi.

    Dhe ndalojmë tek eksodi, përzënia dhe masakra. Kush është Napolon Zerva, që përshkruhet si tmerri i çamëve, por që kishte një bust në Igumenicë, pra hero grek?

    Amoz Dojaku: Më vjen keq që duhet ta nis fjalën time me Zervën, kur duhet të them më parë, faleminderit, pasi kjo është një natë biblike për çamët. Ti shkove në Çamëri dhe sot po i çmall të gjithë me shtëpitë, që nuk i kanë parë më nga viti 1945. Pastaj, për të vazhduar me Zervën, në fakt janë dy buste të tij, një është në Artë, i cili është me armë në dorë në drejtim të Shqipërisë dhe një tjetër në Igumenicë.

    Mentor Nazarko: Zerva është një figurë me dualitet. Ka shumë fakte, shumë dëshmi të ushtarakëve amerikanë. Ai ka bashkëpunuar me gjermanët, madje edhe spastrimin etnik të çamëve e ka realizuar duke bashkëpunuar me gjermanët. Ne kemi botuar dokumentin e Komisionit Hetimor Amerikan që e provon këtë bashkëpunim, por ajo që është si moment interesant është fakti që qeveritë greke u përpoqën që të nxisnin armiqësi midis çamëve ortodoksë dhe çamëve myslimanë, duke shfrytëzuar edhe një moment me natyrë klasore. Duhet pranuar fakti që çamët në atë periudhë ishin subjekt i diskriminimeve, për shkak të pasurive të mëdha që zotëronin, kontrollonin sasi të mëdha toke dhe, grekët apo pjesa e çamëve të krishterë ishin të punësuar tek ata. Pra, u shfrytëzua momenti klasor, momenti fetar për të futur përçarjen dhe për të ofruar pretekste për më vonë. Është e vërtetë që Zerva ka qenë çam i krishterë?

    Pëllumb Xhufi: Ai ka qenë nga fshati Zerva, që është diku në lindje të Prevezës dhe nuk përjashtohet kjo ide, por ajo që ka rëndësi është se Zerva ishte një instrument i politikës së Britanisë së Madhe, e cila kishte interesa të mëdha për ta mbajtur Greqinë brenda zonës së saj të influencës. Madje, Zerva ka qenë nga ata ushtarakët konservatorë, të gatshëm për të bërë grushte shteti, siç ka ndodhur vazhdimisht në historinë e Greqisë dhe kanë qenë pikërisht anglezët, të cilët e nxorën në mal, në malet e Epirit dhe e detyruan dhe e shantazhuan që nëse nuk do të dilte në mal, atëherë do ta kallëzonin te gjermanët. D.m.th. anglezët donin të krijonin polin e djathtë të rezistencës, duke menduar që pas luftës do të krijoheshin kushtet që pushtetin ta merrte e djathta dhe jo e majta, e cila në atë kohë ka qenë shumë e fortë, Lëvizja Partizane, sidomos në malet e Epirit. Zerva bëri shumë masakra, e para në Paramithia në qershor 1944, të cilat çuan në dëbimin e çamëve. Amerikanët kanë qenë shumë të vëmendshëm dhe skeptikë ndaj kësaj figure. Pas 1946, kur Zerva u bë ministër i Brendshëm i Greqisë, ka qenë ndërhyrja e amerikanëve që ai u hoq nga ky post, në bazë të kaluarës së tij të dyshimtë për bashkëpunim me gjermanët.

    A është bërë masakra e madhe në Çamëri nën dijeninë e plotë të anglo-amerikanëve në atë kohë?

    Pëllumb Xhufi: Natyrisht. Aleatët që ishin atashuar pranë forcave të Zervës ishin në dijeni të plotë, madje kanë asistuar në kohën kur turmat çame vinin në drejtim të Shqipërisë në dimrin e 1945-ës dhe duhet thënë se në atë kohë u organizua sistemi i ndihmës. Ai moment ka qenë shumë delikat. Anglezët e njohën spastrimin si një lëshim që ia bënë Zervës, për hir të ruajtjes së ndikimit të tyre në këtë pjesë të Ballkanit, por amerikanët patën një ndryshim në qëndrimin e tyre. Gjenerali Xhakobs nga Tirana shkoi në kufi. Ai referon për një takim që ka pasur me Enver Hoxhën në atë kohë dhe Hoxha artikuloi, ndonëse në mënyrë të ndrojtur, tezën e vjetër të përgjigjes me të njëjtën monedhë që, në rast se grekët do të dëbonin çamët, ai do të dëbonte minoritetin grek nga Shqipëria. Mesa duket kjo i alarmoi aleatët dhe u bë një problem i madh atëherë. Ardhja e çamëve merrej si një sistemim i përkohshëm i tyre nga qeveria shqiptare, sepse u tentua që këto të vendoseshin në zonën kufitare, u organizua dhe një Komunitet Nacionalçlirimtar Çam, me synimin për të gjetur momentin për t‘i kthyer ata në tokat e tyre. Kjo situatë fatkeqësisht nuk u krijua. ÇAMËRIA SOT

    Është një zonë shumë e bukur Çamëria, por është shumë e vështirë të shkosh deri atje. Apo jo?

    Amos Dojaku: Nuk ka fjalë për të komentuar bukurinë e Çamërisë. Sot shumë shqiptarë po kuptojnë pse çamët e duan kaq shumë Çamërinë e tyre të dashur. Është shumë e vështirë për të kaluar në Çamëri dhe ka mbi 60 vjet që njerëzit tentojnë të kalojnë në Çamëri dhe nuk kalojnë dot. Madje ka raste të tilla që vdesin dhe u lënë amanet nipave dhe mbesave që nëse një ditë do të shkojnë në Çamëri, ju lutem më ktheni eshtrat në tokën, në fshatin ku kam lindur. Është një kalvar vuajtjesh, që ende nuk e ka gjetur rrugën e zgjidhjes. Të paktën t‘i shikonin, të kenë lirinë e lëvizjes, të komunikojnë lirshëm me njëri-tjetrin. Ne ishim bashkë Rudina atje dhe e pamë sesi ortodoksët çamë e kishin të vështirë të flisnin para kamerave. Mentor Nazarko: Prefektura e Thesprotisë, por edhe disa prefektura të tjera ku kanë banuar shqiptarë të përzënë, janë trajtuar me legjislacione të veçanta, me legjislacione tipike lufte, ku nuk lejohej vendosja e shqiptarëve, nuk lejohej shitblerja e pronave. E gjitha ishte administratë ushtarake, që ekziston edhe sot, me shqetësimin e vendeve të tjera të NATO-s, të cilat nuk mund ta imagjinojnë sesi një gjë e tillë ushtrohet ende. Greqia është pjesë e Bashkimit Evropian dhe nuk ka të drejtë të mos i lejojë çamët të vizitojnë vendin e tyre...

    Mentor Nazarko: Natyrisht, por është pikërisht ky legjislacion tipik lufte që mban këtë atmosferë, që është kufizues edhe për diplomatët shqiptarë. Je gazetare, shkon atje për të bërë një emision dhe shoqërohesh në çdo hap për tri ditë të tëra. A është normale një gjë e tillë apo këto janë ligjet e një shteti të caktuar dhe ti nuk i paragjykon dot?

    Pëllumb Xhufi: Jo, nuk është normale një gjë e tillë. Kjo gjë është anormale dhe tregon që ekziston një shqetësim në qeveritë greke, të gjitha pa përjashtim, të cilat mesa duket nuk e konsiderojnë të përmbyllur misionin e tyre të helenizimit të plotë të kësaj treve. Edhe unë kur kam qenë para disa vitesh, edhe pse isha diplomat, i vuajta ato gjurmimet në çdo lëvizje që bëja dhe aty ndeshesh me një realitet të hidhur. Çdo lëvizje e jotja kontrollohet dhe prapë isha në një ambient, ku shqipja më shoqëronte kudo, qysh nga Parga, që tashmë është një qytet turistik, që mbushet me turistë të huaj gjatë gjithë verës, por që është një vend ku të gjithë flasin shqip, deri në fshatin më të thellë të Fushës së Frarit apo në Buzë të Sulit, ku edhe fëmija më e vogël dhe njeriu më i rëndomtë të flet në gjuhën shqipe.
    Amoz Dojaku: Rudina, ti e mban mend kur shkuam te zonja e hotelit dhe ajo fliste një shqipe shumë të rrjedhshme dhe të bukur. Kur e pyete sesi kishte mundësi ajo u përgjigj: "Gjithmonë në shtëpinë tonë flitet shqip dhe se çdo gur që lëvizte në Gumenicë, të përgjigjet shqip". Momenti i ndjekjes së makinës, ku ishim të gjithë, ishte shumë i frikshëm, me ndalime, me ndërrim makinash për të mos na zënë. Për një moment m‘u duk vetja si nëpër filma, ku makinat ndiqen. Besoj se gazetarët grekë nuk hasin të njëjtat vështirësi kur shkojnë për të xhiruar në Himarë.

    Është me të vërtetë e vështirë të udhëtosh për në Çamëri për turizëm?

    Ashtu siç bëhet për në Mal të Zi apo Korfuz, pse të mos bëhet edhe për në Pargë?

    Pëllumb Xhufi: Është e vështirë, në radhë të parë, për vetë çamët për të bërë një adet krejt njerëzor, siç është ai i nderimit të të parëve të tyre, për të parë shtëpitë e tyre, të cilat u ndalohen në mënyrë selektive, në mënyre të veçantë çamëve. Selektimi fillon qysh këtu, në ambasadën dhe konsullatën greke, ku çamëve u ndalohet mundësia për të shkuar atje. Është një problem që është përhapur, ka dalë jashtë suazës së marrëdhënieve të thjeshta shqiptaro-greke. Kur flitet për Çamërinë nuk bëhet fjalë vetëm për vaje e varre, por edhe për pasuri, pasuri të madhe të njerëzve që kanë përbërë një komunitet shumë të pasur, siç dhe tani janë të pasur. Çështja çame nuk është thjesht çështje e harruar e një toke të harruar, por e një toke të premtuar, që të vjetrit ua lanë të rinjve amanet ta shohin dhe jo vetëm. Apo ashtu siç ka thënë edhe shkrimtari Ismail Kadare: "Çamëria nuk është një fantazmë që ngrihet për të rrëzuar miqësinë midis grekëve dhe shqiptarëve, përkundrazi, kur popujt lehtësojnë ndërgjegjen e tyre nga peshat e vjetra, ato afrohen dhe e duan më shumë njëri-tjetrin".

    Amoz Dojaku: Mjerisht, politika shqiptare nuk ka dhënë kontributin e duhur që kjo çështje të zgjidhet. Gjithmonë hidhet një tezë ekonomike. Ne aty kemi humbur dinjitetin, të cilin e kërkojmë. Ky dinjitet nuk mund të blihet me disa euro. Absolutisht. Duhet një punë hap pas hapi që ky problem të kalojë në instancat e duhura, por nuk mund të arrihet me këto veprime sporadike të politikës shqiptare, që një herë në 4 vjet t‘i mjelë këtij komuniteti votat dhe pastaj ta harrojë atë. Çdo katër vjet vijnë politikanë që thonë: martirët, luftëtarët, çamët dhe me kaq mbyllet kjo histori.
    Kush ndikoi dhe ndihmoi më shumë në çështjen çame gjatë gjithë historisë nga koha e Zogut deri tek ajo e Enver Hoxhës, për të ardhur në ditët tona?

    Pëllumb Xhufi: Fatkeqësisht, çështje është lënë pas dore, por vitet më intensive ku është trajtuar çështja çame nga diplomacia, por edhe politika shqiptare, ka qenë në vitet ‘20, kur ishin përpjekjet më të mëdha për të ndaluar shpërnguljen e popullsisë çame. Me tej, ka pasur një heshtje që me ardhjen e Luftës së Dytë Botërore dhe ardhjen e çamëve këtu. Regjimi parashikonte që çamët të ktheheshin, por në kuadër të një aleance për kthimin e tyre si forcë ushtarake për të ndihmuar në ardhjen e të majtës në Greqi, pra në funksion të diçkaje që në fund të fundit nuk ishte dhe nuk kishte të bënte me popullsinë çame. Pas ‘49 ka pasur një heshtje totale, përveç rasteve kur Greqia ndërhynte.

    Mentor Nazarko: Zogu bëri presion për çështjen e shkollave, për të futur shkollat shqipe në Çamëri, gjë që nuk është bërë pas ‘90 dhe po t‘u referohemi studiuesve grekë, qeveria greke ka ndryshuar qëndrim nga viti 1991, kur Micotaqis premtoi se çështja çame mund të merrte një lloj zgjidhjeje deri në qëndrimin aktual, kur ata thonë se kjo çështje nuk ekziston. Pra, është një evolucion për keq, që lidhet me dobësimin e Shqipërisë në planin ndërkombëtar. Pra, një Shqipëri që nga 1991 ka ecur duke u dobësuar në planin ndërkombëtar e ka vënë Greqinë në një pozicion më komod që të mohojë ekzistencën e problemit çam. Ka pasur kontakte diplomatike jo publike, për shkak se Greqia është konsideruar një lloj partneri strategjik, me të cilin problemet nuk duhen diskutuar në publik, por kjo nuk është bërë, sipas mendimit tim, në mënyrë institucionale, në mënyrë të koordinuar që do t‘i krijonte presione të mjaftueshme Greqisë për ta çuar këtë problem drejt zgjidhjes.

    A ka të ngjarë që çështja çame të zgjidhet me politikë?

    Pëllumb Xhufi: Normalisht me politikë, por politika nuk i ka ezauruar mjetet e saj. Do të thosha se ka pasur një moment pozitiv, ku çështja çame u shtrua në fund të viteve ‘80 nga Adil Çarçani, pastaj u vazhdua edhe me qeverinë demokratike që erdhi më vonë, me Meksin, me ministrin e Jashtëm, Sereqi, i cili e parashtroi çështjen çame me tone mjaft konkrete. Më tej ka pasur një ngurtësim të pozicioneve greke. Këta të fundit e kanë bërë të qartë që nëse futet çështja çame në dialogun tonë dypalësh, atëherë problemet do të mbeten dhe ne nuk mund të tolerojmë që kjo çështje të diskutohet. Shembulli më i mirë është takimi i anuluar i Presidentit Papulias me ish-presidentin Moisiu, më 1 nëntor të vitit 2005, që bëri jehonë ndërkombëtare, që nuk u kuptua jo vetëm nga ne, por edhe nga ndërkombëtarët. Ndërkohë ka një sensibilizim nga njerëzit. Nuk mund të injorohet një komunitet kaq i madh dhe të lihet çështja çame në një kohë ku një çështje e ngjashme, jo identike, është objekt i marrëdhënieve dypalëshe, siç janë midis Italisë dhe Kroacisë apo Gjermanisë dhe Çekisë apo Polonisë.

    Amoz Dojaku: Doja të evidentoja një fakt. Kur ishim para një viti në Strasburg, si pjesë e delegacionit të Partisë për Drejtësi e Integrim, patëm një kontakt me zonjën Doris Pack. Ajo u habit dhe tha si është e mundur se unë kam pesë vjet që punoj me shqiptarët dhe asnjë politikan nuk ka ardhur, nuk ka sjellë një kopje ose një shqetësim për këtë komunitet, kur ky komunitet zë një vend të rëndësishëm, zë 8% të popullsisë. Janë 250 mijë banorë dhe nuk janë pak. Pëllumb Xhufi: Ndonjëherë, partnerët tanë bëjnë të paditurin, siç është edhe ligji i luftës. A është çështja çame çështje pronash për grekët?

    Mentor Nazarko: Është e vështirë për Greqinë e sotme të kërkosh që të rikthehet një popullsi prej 250 mijë vetash në territorin e saj. Por, sigurisht, çamët e sotëm duhet të përdorin një gjuhë që është e kuptueshme për Perëndimin, që është gjuha e të drejtave dhe sigurisht duke futur argumente juridike në gjuhën që përdorin, për të zgjidhur problemet e tyre. Amoz Dojaku: Nuk duhet të përfytyrojmë një kufi që hapet papritur dhe 300 mijë veta vërsulen atje. Investitorët grekë vijnë në Shqipëri dhe kanë hapur bizneset e tyre. Pse të mos e kemi edhe ne atë fat që të investojmë në tokën tonë. Pjesa e Çamërisë është pjesa më pak e zhvilluar e gjithë Greqisë, edhe pse është zonë turistike.

    Mentor Nazarko: Ka një komunitet tjetër që është përzënë njësoj si çamët, ai sllavo-maqedonas i Greqisë, të cilët kanë arritur të fusin në Këshillin e Evropës një temë për debat dhe kanë kërkuar, nëpërmjet lobingut me deputetë belgë ose holandezë, të sigurohet kthimi i tyre në Greqi, duke kërkuar abrogimin e një ligji të vitit 1981. Të njëjtën gjë duhet të bëjnë edhe çamët.

    Mendoni z. Tartari se kjo çështje duhet zgjidhur kolektivisht apo rast për rast, sikundër thotë z. Dule, në këtë insert për emisionin "Shqip"?
    Agim Tartari: Për mendimin tim, kjo çështje ose zgjidhet tërësisht ose nuk zgjidhet fare. Individualisht nuk mund të zgjidhet, për arsyen e thjeshtë që nuk mund të kërkojnë 20 mijë veta ose më shumë të drejtën e tyre individualisht. Pastaj, këtu është penalizuar si komunitet i tërë, nuk janë penalizuar individualisht. Pra, edhe çështja nuk duhet trajtuar si individuale. Në cilën gjykatë duhet të drejtohen çamët në mënyrë kolektive?
    Agim Tartari: Sipas një Konvente të miratuar nga Kombet e Bashkuara në vitin 1948 mbi parandalimin e gjenocidit, për mendimin tim, dëbimi i çamëve nga trojet e tyre me anë të vrasjeve ishte një gjenocid i vërtetë dhe në momentin që ky veprim konsiderohet gjenocid, ke të drejtë jo vetëm të kërkosh pronën, por edhe një dëmshpërblim. Madje, edhe shteti shqiptar ka të drejtë t‘i kërkojë Greqisë një dëmshpërblim, për faktin se këta ishin të gjithë shtetas grekë, që Enver Hoxha u dha nënshtetësinë shqiptare, pasi ajo greke ia hoqi. Ne, si shtet shqiptar në vitin 1945, u detyruam të strehojmë, të ushqejmë 30 mijë persona. Të gjitha këto ishin shpenzime të buxhetit të shtetit në atë kohë. Ka një moment që është shumë i rëndësishëm; që çamët akuzohen për bashkëpunim me fashizmin, gjë që i përjashton nga mundësia për të përfituar tokën e tyre... Agim Tartari:

    Çamët u dëbuan nëpërmjet vrasjeve, nuk është se i morën dhe i dëbuan nga vendi. Në këtë mënyrë u përzunë nga vendi i tyre, prandaj ishte gjenocid. Në rastin e parë kemi të bëjmë me pasuri të shtetasve shqiptarë, që Greqia i vuri nën sekuestro konservative, për t‘i ruajtur. Edhe sot e kësaj dite, që kemi bërë një traktat miqësie, në nenin 15 të tij parashihej mundësia që shqiptarët t‘i marrin ato prona, por që deri sot e kësaj dite nuk u morën. Diçka për t‘u habitur.

    A kanë pasur një bashkëpunim çamët me fashistët?

    Agim Tartari: Sido që të jetë, me të drejtë penale përgjegjësia është gjithmonë individuale. Nuk ke të drejtë të shuash një popull të tërë, vetëm pse 10 veta bashkëpunuan me këtë apo atë.

    Mentor Nazarko: Ka dhe një moment, ku grekët për shkak se gjyqet ndaj çamëve, natyrisht ata u treguan masivë në gjykime, janë krime që janë amnistuar. Madje, grekët i kanë zhdukur dosjet e atyre gjyqeve. Nuk ekziston asnjë dëshmi. Ato janë gjyqe të zhvilluara në mungesë, gjyqe të paapeluara dhe sipas kodit grek janë të falur.

    Agim Tartari: Sipas evidencave, Çamëria në vitin 1937 ishte rreth 17 mijë banorë ose më mirë, shqiptarë myslimanë. Sipas një autori grek, në vitet ‘40-‘41 kanë qenë rreth 21 mijë banorë. Atëherë të dënuarit janë rreth 2 mijë veta. Po të marrim parasysh se popullata e një vendi përbëhet prej fëmijësh, prej të moshuarish e grash etj. Rezulton se 50% e meshkujve janë dënuar si bashkëpunëtorë. Kjo është një shifër e papranueshme, e pamundur.

    Pëllumb Xhufi: Masakra mbi çamët është bërë për dy arsye: së pari, se qenë shqiptarë, së dyti, se qenë myslimanë, d.m.th. mbi baza etnike dhe fetare, edhe sociale. Por të mos harrojmë diçka, që në Çamëri ka pasur një lëvizje partizane, rezistencë kundër italianëve dhe kundër gjermanëve, që ka nisur qysh në ‘42. Ka pasur një çetë në Filat, ku u krijua çeta e parë, pastaj ka qenë Batalioni "Çamëria". Ka pasur shumë çamë që ishin edhe më vonë në Shqipëri me poste të larta. Madje, do të thosha që shumë më tepër bashkëpunim ka pasur në krahun grek me gjermanët dhe vetë Zerva ka qenë një bashkëpunëtor i gjermanëve, në dijeni edhe të aleatëve.
    Mentor Nazarko: Ambasadori amerikan i asaj kohe thotë që italianët u zhgënjyen nga fakti që çamët nuk bashkëpunuan me ta.

    Z. Tartari, mund ta merrni juridikisht ju zgjidhjen e çështjes çame në ndonjë gjykatë të huaj, pasi ju kam parë shumë të angazhuar në këtë çështje?

    Agim Tartari: Mua më ka intriguar çështja çame dhe kam shkruar, por e di edhe kufirin tim, deri ku shkon çapi im dhe nuk mund të marr përsipër diçka për të cilën nuk jam i sigurt ta bëj. Për mendimin tim, do ishte më mirë të kërkonim një zyrë avokatore të huaj, e cila ka njëfarë përvoje në këtë punë. Këtu te ne nuk ka zyra të tilla. Vetëm një zyrë e huaj mund ta merrte përsipër.

    Por çështja çame është një çështje që do ketë zgjidhje? Nuk ka pse kjo çështje të mos gjejë zgjidhje, ashtu siç janë gjetur zgjidhje për çështje të tjera të ngjashme... Agim Tartari: Këtë nuk e di, sepse nuk jam unë që i gjej këto zgjidhje. Por që të zgjidhësh një çështje duhet më parë të tentosh. Ne ende nuk kemi filluar të tentojmë.

    Rudina Xhunga: Ende nuk kemi filluar të tentojmë, por shpresojmë që çështja çame të ketë një zgjidhje ligjore, politike, analitike dhe qytetare. Do doja të bëja një paralelizëm me Kosovën, pasi Megaloidea greke dhe Nacertanja serbe kanë qenë të ngjashme, ndaj edhe fatet e Çamërisë e të Kosovës ka pasur ç‘t‘i bashkojë. Ura e Artës, tanimë është urë greke, por uroj të jemi në kohë për urën mbi Ibër, atë të Mitrovicës.
    Nese eshte e bere me dashuri, asgje nuk eshte mekat.

  2. #2
    nga Cameria
    Anëtarësuar
    09-02-2007
    Vendndodhja
    Sarande
    Postime
    4
    shume i gjate ishte shkrimi por prape :RROFTE CAMERIA
    Lidhjet e faqeve personale mund lejohen të vendosen vetëm tek profili i llogarisë suaj!

  3. #3
    Perjashtuar
    Anëtarësuar
    14-11-2007
    Vendndodhja
    ne kabul tu bo plazh
    Postime
    784
    rrofte cameria.VDEKJE GREKEVE.kaq skom ca them me teper

  4. #4
    i/e regjistruar Maska e B U R R I
    Anëtarësuar
    23-04-2008
    Vendndodhja
    DIKU...
    Postime
    35
    Ngjarje e jetuar:duke udhetuar nga Konispoli per ne Preveze,me ze shiu bashke me nipin e nje fqimjin tim diku ne rrethinat e Gumenices.Per shoke rruge kisha nipin e nje fqinjin tim.Rrugen e njihja une.Ishte nje stan aty dhe ,pa hezituar ,hyjme brenda.Pas pak vjen nje vendas.I sigurt se ne ishim shqiptar na pershendet me nje shqipe te paster.Nuk ishte e veshtire per ne te dallonim vendasin nga refugjati.Ishte v.1992.Shqipja e tij e paster me habiti aq shume,mua qe jetoj ne zemren e saj,sa qe nxitimthi i them:``e flet shqipen me mire nga ne te Shqiperise``!Qe nga ai moment,ai foli vetem greqisht.E kisha te veshtire ta kuptoja arsyen .Me vone,me keqardhje,i zhgenjyer e kunder deshires time ,duke lodhur trurin mendova se camit i hyri frika.Friken e tij sot,pasi kam lexuar e degjuar per masakrat e grekve,e kam falur.Ne nje fshat te madh,perseri prane Gumenices,cuna vendas qe me ndezen duhanin,na kallzuan ne polici dhe perfunduam ne burg.MEGJITHATE,ka patur cam te tjere qe na kane ndjekur me buke e rroba.Megjithate:i dua dhe camet dhe kosovaret.Ndryshimi mes tyre per mua eshte i qarteosovaret nuk e humben asnjehere fillin kombtar,cameve mund t`ja kene prishur greket qe jane jo vetem me katila po edhe me dinak.Shqiperia nuk eshte aq e madhe,e madhe ju duket nga Prishtina deri ne Preveze?
    100/100 + .... - SHQIPTAR.

  5. #5
    EPIROT Maska e EDLIN
    Anëtarësuar
    16-07-2007
    Vendndodhja
    ku bëhen qinglat
    Postime
    1,527
    Epiri është dhe do të mbetet gjithmonë shqiptar ashtu si e krijoi natyra dhe historia - A. Frasheri

  6. #6
    i/e regjistruar
    Anëtarësuar
    22-12-2005
    Postime
    538
    Citim Postuar më parë nga B U R R I Lexo Postimin
    Ngjarje e jetuar:duke udhetuar nga Konispoli per ne Preveze,me ze shiu bashke me nipin e nje fqimjin tim diku ne rrethinat e Gumenices.Per shoke rruge kisha nipin e nje fqinjin tim.Rrugen e njihja une.Ishte nje stan aty dhe ,pa hezituar ,hyjme brenda.Pas pak vjen nje vendas.I sigurt se ne ishim shqiptar na pershendet me nje shqipe te paster.Nuk ishte e veshtire per ne te dallonim vendasin nga refugjati.Ishte v.1992.Shqipja e tij e paster me habiti aq shume,mua qe jetoj ne zemren e saj,sa qe nxitimthi i them:``e flet shqipen me mire nga ne te Shqiperise``!Qe nga ai moment,ai foli vetem greqisht.E kisha te veshtire ta kuptoja arsyen .Me vone,me keqardhje,i zhgenjyer e kunder deshires time ,duke lodhur trurin mendova se camit i hyri frika.Friken e tij sot,pasi kam lexuar e degjuar per masakrat e grekve,e kam falur.Ne nje fshat te madh,perseri prane Gumenices,cuna vendas qe me ndezen duhanin,na kallzuan ne polici dhe perfunduam ne burg.MEGJITHATE,ka patur cam te tjere qe na kane ndjekur me buke e rroba.Megjithate:i dua dhe camet dhe kosovaret.Ndryshimi mes tyre per mua eshte i qarteosovaret nuk e humben asnjehere fillin kombtar,cameve mund t`ja kene prishur greket qe jane jo vetem me katila po edhe me dinak.Shqiperia nuk eshte aq e madhe,e madhe ju duket nga Prishtina deri ne Preveze?
    Ke te drejt o Burre si Pirro Burri, ckane mbetur atje ne Cameri, jane pjesa e krishtere shqiptare, jane vlleqte e Pindit te zbritur kullotave te Bukura Came dhe greket e sjelle nga larg per te zene vakumin e popullsise se debuar Came. Shqiptaret atje jane shume te trembur dhe zor te reflektojne ashtu sic duhet dhe sic na pelqen ne. Duhen vite e vite te ngjitet buka, te mblidhet gjaku i shprishur. Dhe ky gjak vazhdon te shperndahet akoma neper bote dhe te holloet e te holloet. Mbase ..kur Shqiperia te behet, atehere shqiptaret do te mund te kujtohen e te kthejne koken pas. Kjo vlen edhe per pjesen e mbetur te Camerise.
    Nuk eshte kaq e madhe Shqiperia?Eshte . E di pse? Se eshte e vogel kaq sa eshte, se eshte me shume anash se sa brenda saje.
    Heeej
    Shqipëria është e Bukur
    Shqipëria është më e Madhe.....

Tema të Ngjashme

  1. Letërsia Shqiptare
    Nga [A-SHKODRANI] në forumin Enciklopedia letrare
    Përgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 24-10-2005, 14:02
  2. Kryengritja Popullore Shqiptare E 1912 – 1915
    Nga ORIONI në forumin Historia shqiptare
    Përgjigje: 3
    Postimi i Fundit: 12-07-2005, 14:44
  3. Brukseli: Zgjedhjet e 2005, shansi juaj i fundit
    Nga Brari në forumin Tema e shtypit të ditës
    Përgjigje: 32
    Postimi i Fundit: 12-04-2005, 14:53
  4. Ortodoksia dhe Shqipëria
    Nga shendelli në forumin Komuniteti orthodhoks
    Përgjigje: 258
    Postimi i Fundit: 07-04-2004, 18:16

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund të hapni tema të reja.
  • Ju nuk mund të postoni në tema.
  • Ju nuk mund të bashkëngjitni skedarë.
  • Ju nuk mund të ndryshoni postimet tuaja.
  •