Fjalimet e Enverit, reagimet ne Athine e Beograd
Si jane pritur deklarimet e udheheqesit komunist ne vitin 1974 kunder Traktatit te Varshaves dhe NATO-s. Interpretimet e bera ne Greqi e Jugosllavi, diskutimet ne seline e Aleances se Atlantikut te Veriut dhe komentet e diplomateve amerikane
Ne nje fjalim te tetorit 1974, Enver Hoxha, udheheqesi komunist i Shqiperise, foli per vendosmerine e Tiranes dhe vendeve te tjera, si Jugosllavia e Greqia, per te qendruar jashte Traktatit te Varshaves dhe NATO-s. Fjalet e Hoxhes kane shkaktuar reagime te ndjeshme dhe diplomatet amerikane ne Beograd e Athine jane aktivizuar te kuptojne e interpretojne pjeset me te rendesishme te ketij fjalimi. Gjithashtu, sic tregojne dokumentet e kohes, selia e NATO-s ka trajtuar problemet e permendura nga Enver Hoxha ne fjalimin e tij.
Ne nje telegram te 7 tetorit 1974, ambasada amerikane ne Athine njofton Departamentin e Shtetit dhe homologet ne Beograd e Moske, se shtypi grek ka shfaqur interes te madh per fjalimin e Hoxhes. Ne menyre te vecante, shtypi grek ka theksuar se gazeta "Borba" ne Beograd ka shprehur komente ne favor te fjalimit. Trajtimi i medias (greke) ve ne dukje garancine e Hoxhes per popujt grek dhe jugosllav, se kufijte e ketyre vendeve me Shqiperine do te mbeteshin gjithnje te sigurt", thuhet ne telegramin e derguar ne Uashington. Megjithate, ne raportin nga Athina thuhet se mediat konservatore duket ta kene injoruar fjalimin e Enver Hoxhes.
Tri dite me pas, ne Departamentin e Shtetit do te mberrinte edhe informacioni nga Beogradi. Ambasada amerikane ne Jugosllavi do te njoftonte me 10 tetor 1974 se fjalimi i Enver Hoxhes, me 3 tetor, vazhdon te publikohet ne Beograd. "Editoriali i "Borba"-s me 6 tetor thoshte se teksa editoret nuk bashkoheshin me disa gjera te thena nga Hoxha, ata e pelqenin qendrimin e tij, ndoshta duke iu referuar konstatimit te Hoxhes se Jugosllavia, Shqiperia dhe Greqia kane interesa te perbashket ne mbrojtje dhe se siguria e secilit komb eshte e thelbesore per dy te tjeret", shkruhet ne telegramin e nisur nga Beogradi.
Gjithashtu, TANJUG, agjencia jugosllave e lajmeve, ne materialin e shperndare vetem per nivelet e larta te qeverise dhe partise, e ka publikuar fjalimin dhe reagimet per te cdo dite dhe se fundmi duke vene ne pah reagimin e favorshem grek.
Reagime kane mberritur ne Departamentin e Shtetit edhe nga misioni amerikan ne NATO, lidhur me nje fjalim te Enver Hoxhes me 3 nentor 1974. Ne kete fjalim, udheheqesi komunist i Shqiperise, ka permendur gjeresisht Jugosllavine, Greqine, Bashkimin Sovjetik, Shtetet e Bashkuara dhe Bullgarine. Me 13 nentor 1974, telegrami konfidencial i mberritur ne Uashington ve ne dukje se Hoxha nuk ka permendur Rumanine. Duke iu referuar edhe nje bisede me perfaqesuesin e Turqise, diplomatet amerikane shkruajne se marredheniet mes Shqiperise dhe Rumanise jane shume te mira, duke mos qene nevoja qe Rumania te permendet ne menyre te vecante.
Gjithashtu, perfaqesuesi italian ne NATO i eshte bashkuar qendrimit turk, ndonese ka nenvizuar se deklarimet antisovjetike te Hoxhes ishin me te fortat qe ai kishte bere ndonjehere. "Trajtimi i vendeve Perendimore ne pergjithesi nga lideret shqiptare ishte pak me teper paqtues se te ne shkuaren, ndonese ata nuk merrnin nje linje afrimi", thuhet ne telegram. Perfaqesuesi italian ka shtuar se Hoxha ka shprehur gatishmerine per vendosjen e marredhenieve diplomatike me Mbreterine e Bashkuar, me kushtin qe britaniket te kthenin floririn shqiptar dhe me Republiken Federale te Gjermanise, nese Boni binte dakord te paguante reparacionet e luftes.
Ne vitet 1973-1975, Shtetet e Bashkuara kane ndjekur me interes zhvillimet ne Shqiperi edhe per shkak te levizjeve te brendshme. Keto ndryshime ne ushtri dhe kulture shqetesuan jo pak udheheqjen komuniste te komanduar nga Enver Hoxha, ndonese nuk ishin te mjaftueshme per te tronditur pushtetin e tij personal.
Krijoni Kontakt