Debati mbi rishkrimin e historisë shqiptare

[Albo]

Skicë për një mendim të ri historik në Shqipëri

(27.08.2007)

Ndërtimi i një historie të shtetit shqiptar, që nga themelimi i tij, në 1912-n e deri në ditët tona, paraqitet si një sprovë që ka shkurajuar shumë historianë me përvojë. Puna qendron tjetërkund dhe qasja është më e thjeshtë sesa duket. Historitë që i kemi si doracakë nëpër bibliotekat tona private apo në rafte shkollash e akademish kanë, që të gjitha, të metën e madhe se janë porositur e shkruar me synimin për të mos i thënë të gjitha. Kompromiset që kanë kryer historianët, ndoshta, nuk vlejnë të kritikohen dhe gjyqi ndaj tyre nuk do të ishte një gjyq historik, por para së gjithash një gjyq ndaj shoqërisë shqiptare


Ndërtimi i një historie të shtetit shqiptar, që nga themelimi i tij, në 1912-n e deri në ditët tona, paraqitet si një sprovë që ka shkurajuar shumë historianë me përvojë. Puna qendron tjetërkund dhe qasja është më e thjeshtë sesa duket. Historitë që i kemi si doracakë nëpër bibliotekat tona private apo në rafte shkollash e akademish kanë, që të gjitha, të metën e madhe se janë porositur e shkruar me synimin për të mos i thënë të gjitha. Kompromiset që kanë kryer historianët, ndoshta, nuk vlejnë të kritikohen dhe gjyqi ndaj tyre nuk do të ishte një gjyq historik, por para së gjithash një gjyq ndaj shoqërisë shqiptare. Edhe Kastriot Dervishi nuk merret mirëfilli, as me listimin e harresave, shkurtesave e sajesave me të cilat janë mbushur historitë tona. Me idealin se dokumentacionin e hulumtuar me besnikëri dhe me një vendosmëri të pashoqe, do ta përçojë vërtetësisht, aq sa ç’mund të lejojë subjektiviteti i të shkruarit të historisë, ai sjell tek lexuesit një tekst që është i çliruar nga tabutë, që s’ka për kujdes të mos prekë idhujt e rremë e as synon të japë imazhin e një supernacioni të krijuar me dhimbje e që ngërthen mbi shpinë mitin e mbijetesës. Dokumenti është idhulli i vetëm i autorit, busulla që thuajse shkruan vetvetiu kapitujt e vështirë e të diskutueshëm të historisë së shtetit shqiptar. Kjo qasje e bën historinë e tij një referencë të mirëfilltë për akademikët, por fare mirë, edhe një libër që duhet të përdoret fort në të gjitha kategoritë e shkollave tona, të paktën derisa sprova të tjera, të çliruara nga manipulimi, do të na ofrojnë edhe tekste më të përshtatshme e më didaktike për të gjithë. S’mund të tolerohet më gjatë të punuarit me klishetë e vjetra, që vijnë nga skica marksiste e mendimit historik në vend. Tekste si ai i Haxhi Qamilit, jetës politike në vitet 1920-1925, kryengritjeve kundër Mbretit Zog në vitet 30, apo jetës institucionale në shtetin shqiptar me sovranitet të kufizuar gjatë Luftës së Dytë Botërore, paraqiten si një risi e mirëfilltë për gjithë mendimin historik në Shqipëri. I ka hulumtuar me kujdes autori të gjitha figurat historike që, në pozita më të vështira sesa luksi i historianit, nuk kanë mundur të ruajnë njëtrajtshmërinë e personalitetit të tyre. Dhjetëra personalitete i shpëtojnë shpërfilljes që e kishte kthyer në normë mendimi zyrtar në Shqipëri dhe marrin përmasën subjektive që vetë autori u jep atyre në historinë e shtetit shqiptar, në bazë të dokumenteve që ofron me një skrupulozitet që meriton një nderim të veçantë. Dokumentet vërtetojnë se ato figura kanë luajtur një rol në vazhdimësinë e shtetit shqiptar, nga 1912-a e deri më sot, dhe kjo Histori e Shtetit Shqiptar e respekton këtë rol, pa rënë në moralizëm e pa zvjerdhur krejt atë interesimin e shpifur të të tjerëve që kërkonin revolucionin shoqëror, edhe tek heronjtë e lashtë antikë e që gjenin pararevolucionarin, edhe tek Haxhi Qamili. Në pikëpamjen e të shkruarit, kjo histori paraqitet si një tekst revolucionar, që nuk i bindet mendimit standard të derisotëm. S’ka kontribut më të madh sesa ofrimi i një alternative, përkundrejt mosvëmendjes që deri më tash e kemi kapërdirë si mendimi historik në vend. Alternativa ofrohet me guxim, e njëkohësisht, edhe si fshikullimë ndaj qendrimit prej urithi që po mbajnë prej disa vitesh, kontribues të mëdhenj në farkëtimin e historive zyrtare të shtetit shqiptar. Një histori e parë nëpërmjet dokumentesh, me skrupulozitetin për të zbritur deri në detaj, e denjë edhe si prodhim i një redaksie të mirëfilltë akademikësh, është në fakt, prodhimi i guximshëm i një historiani të vetëm. Ai ka hasur, në krejt këtë periudhë, qëndresën e atyre që ndjenin me të drejtë se kasaphana e tyre mund të minimizohej a zhdukej, në rast se do të publikoheshin alternativat. Lufta për të ruajtur sekretet e dokumentacionit ka qenë një aspekt donkishotesk i kësaj përpjekjeje dhe autori refuzon të flasë për të. Ai refuzon të përfshihet në një gjyq që, në fakt, duhet ta çojmë më tej ne të tjerët. Obstruksioni në mbledhjen e dokumentacionit, bojkoti në konsultat e merituara që meritojnë Histori të tilla, apo manipulimet që shfaqen në media si avokati të mjera të censurimeve zyrtare të historisë, meritojnë një vëmendje të posaçme dhe grishin për kontribute të reja, ndoshta jo vetëm historike, por së pari, albanalogjike e pse jo, edhe filologjike. Zhvillimi i një aksioni që kërkon barazi e më tej ndoshta, edhe drejtësi, paralel me çeljen e dyerve të shkollave, universiteteve e instituteve shkencore për alternativën dokumentare që ofron autori, do t’i shërbente së pari, minimizimit të dëmit që historitë e masakruara vijojnë t’u bëjnë ende shqiptarëve. Ky aksion, më tej edhe do të vendoste në peshoren e duhur ballafaqimin që vetë receptuesit do t’i bënin Historisë së re që u ofrohet. Fitimi i të drejtës së alternativës në shkallë të gjerë, do të ishte një kërkesë minimum e sprovës unike që, deri më tani, ofron autori i kësaj vepre.


Parathënia e librit “Historia e Shtetit Shqiptar 1912-2005”, të historianit Kastriot Dervishi, publikuar për herë të parë në korrik 2006, nga Shtëpia Botuese “55”. Publikimi ka si konsulente historianen Ana Lalaj

[Edvin83]

rishikimi eshte i domosdoshem qe femijet te mos indoktrinohen me me trillime e genjeshtra te sajuara nga regjimi komunist por qe ende u jepen nxenesve qe t'i mesojne permendesh ne shkollat 9-vjecare e te mesme.
E mbaj mend qe ne vit te katert te shkolles se mesme, nje mesuese ma nxori noten 9 ne Histori vetem se thashe qe ishin vrare 2000 partizane ne nje beteje ne vend qe te thoja qe ishin 2200 sic pretendonte ajo...keto budallalleqe ndodhin vetem ne Shqiperi ku nxenesit duhet te mesojne permendesh genjeshtra...

[TOKE GEGA]

Rishikimi i historisë, duke shmangur përfshirjen e bijve të nomenkalturës



Në gjurmët e deklarate së sapogjetur të intelektualit Gabriel Meksi për Patër Anton Harapin

Deklaratë
Une i nenshkruemi Gabriel P. Meksi, profesor ne Liceun e Tiranes persa i perket te pandehurit Pater Anton Harapit deklaroj sa me poshte: Pater Anton Harapin e kam njohur ne Shkoder qe nga viti 1928-30, kur kam sherbyer ne Gjymnazin e Shtetit te atjeshem dhe me shume, kur ne Qershor te vitit 1930 shkova ne Shkoder si perfaqesues i Ministrise s’Arsimit ne provimet e Matures, te Normales se Stigmatineve, ku Pater Antoni qe si profesor i Pedagogjise dhe Filozofise. Po keshtu me eshte dhene rasti ne vitin 1943 te shkoj ne Shkoder si perfaqesues i Ministrise s’Arsimit ne Maturen e Gjimnazit Franceskan, i cili ne ate kohe eshte shtetezuar. Kam pasur gjate gjithe kesaj kohe edhe ketu ne Tirane bashkefjalime te ndryshme dhe shkembim mejtimesh, nga te cilat me ka rezultuar Pater Anton Harapi si patriot shqiptar dhe me ndjenja antizogiste e antiitaliane dhe gjithnje theksonte nevojen e domosdoshme te bashkepunimit te te gjithe elementare per mirevajtjen e popullit shqiptar. Kur Pater Antoni ka qene mis i Regjences, duke perfituar nga miqsia qe me lithte me te, me date 5 shkurt 1944, te nesermen e masakrave te tmerrshme, kam shkuar te Pater Antoni dhe i kam thene “Pater Anton, ç’jane keto qe behen?Pas ketyre s’ke me vend te qendrojsh aty”. Ai, duke qene i rrenuem m’u pergjigj: “A more zotni Meksi, sikur te ikim edhe une e Lefi, edhe koka tende s’eshte e sigurt”.
Mbi kerkimin e tij leshoj kete deklarate
Tirane me 6 shkurt 1946
Deklaruesi
(Prof. Gabriel P. Meksi )
Firma
Cili ishte fati i kësaj deklarate? Kush ishte P.Anton Harapi? Si qëndroi Ai përballë interesave të Atdheut? Cila qe fjala e vepra e Tij? Ja rrëfimi më i sinqertë për veprën e kryer: Në korrik të vitit 1944, pra, pasi bënte bilancin e veprës së vet, Ai, shkruante: "Po të mos u zini besë fjalëve të mija, ja tek e keni veprën time për peng sigurie"! "Sot në këtë krizë të tmerrshme, besimtarëve të tre elementëve na përket, për hatër të Zotit e të Shqipnisë, të hjekim çdo ndryshk zemre, t'i japim dorën shoqi-shoqit e të vllaznohemi në njatë Zot që besojmë e njatë Shqipni që e dona me gjithë zemër! A sot a kurrë - për Fe e Atdhe - ky asht besimi e kjo asht Shqipnia që po na zhduket ndër duer! Nuk shpëton jo, sot, as Xhamia pa Kishë, as Kisha pa Xhami, por as njena e as tjetra pa Shqipni! Me gjak e dasi jena ngopë! Kena pa e provue edhe se çka asht kthetra e huaj dhe e kena prekë se një popull i përçamë asht gjykuem me mbarue! Të ngrehemi pra në kambë!Për një Zot të vërtetë e për një Shqipni të lumtur- na jena vllazën. A së bashku e të pështuem a të ndamë e të mbaruem!”. Kështu porosiste Ai në korrik të vitit 1944 në mbyllje të veprës së vet, për të cilën do të pushkatohej si kriminel kolaboracionist më 20 shkurt 1946, "sihariq" që do t'i përcillej menjëherë ambasadorit jugosllav si lajmi më gazmor i kohës për Shqipërinë e mjerë të atyre ditëve. Ja tani edhe përgjigja e drejtëpërdrejtë me gojën e tij: “Pse e pranova atë barrë? M'u dhimbt populli e m'u dhimbt Shqipnia! I grishun botnisht të jap konributin tem për çështjen e kombit dhe ndihmën e popullit: “Anishka - thashë - Rroftë populli, Rroftë Shqipnia edhe pa mue! Ase kemi sakrifikue pikëpamjet tona ase do të sakrifikojmë Shqipninë! Shqipninë do ta shpëtojë Zoti, kurse na i kemi vu vetes një mision: të përpiqemi me të gjitha fuqitë për ta pakësuar mjerimin dhe shëmtimin shqiptar".A mund të ketë përgjigje më të saktë? Jeta dhe vepra e P.Antonit, pushkatuar si kriminel e kolaboracionist, e më pas edhe e gjithë Shqipërisë vërteton më së miri mendimin e Anah Arendit se: "nëse një diktaturë fillon të heqë qafe armiqtë e saj realë, më pas merret me kundërshtarët "potencialë", deri sa përfundon me luftën kundër armiqve imagjinarë". “Dosja e diktatures fq....”. Pas çlirimit vrastar të vendit arrestohet e dënohet, me 19 shkurt 1946, me vdekje dhe ekzekutohet së bashku me Lef Nosin. ...Ku deklarata e ku akuza…
E tashti nje diskutim i shkurte: …Kalojme edhe 50 vjet histori shqiptare. Diktatori vdes rehat ne krevatin e tij familjar…Te gjithe tjeret qe lenë pas, duan ta shfajsojne, ta rikthejne ne piedestal, ate dhe veten e tyre. Pergjithsa ndodhi ne ato 50 vjet, sa vrasje e pushkatime, sa burgosje e internime..sa e kesosh e asosh..dhe vetem pse i preket pak..lekura..menjehere..argumenti. “Po ajo ka qene diktature..ju me demokracine po na beni me shume se ne atehere, po na burgosni per kafe,per llafe.., po na kujtoni te vdekurit po na hapni gropat e nxirrni eshtrat e atyre..” armiqve e tradhtareve”. Ku eshte faji yne...” Aspak s’kam pse te pendohem kur kthej koken prapa...”. “Krenohem me prinderit qe pata..” Justifikimi fare i qarte. “Ajo ishte diktature, ne s’kishim faj. Pra - diktatura qe sollen vete ata, per shqiptaret e popullin e tyre, i justifikon gjithçka ka ndodhur e gjithçka kane bere. Ja dopio standardi. Po kjo tjetra, nazistja, a nuk ishte diktature, qe as e solli kush, as e ndoqi kush. Pse nuk justifikoi kjo askend. Pse s’u tha njehere qe “Ishte diktature…e perderisa keta vete nuk i lyen duart me gjak..mund te shfajsohen..te falen”. Ndersa keto, edhe pse lyen e zhyten vete duart ne gjak…menjehere u justifikuan se ishte diktature. Madje, nuk duan as te kujtohen viktimat. Duan t’i lene serish armiq e tradhtare te popullit te tyre..e per vete..sigurisht te rishikohet historia, mos te mohohen meritat. Eh ç’pafytyresi dopio standard per vete e per tjeret. Me e keqe, me e paturp pasdiktatura se diktatura vete. Nen plumb e keshtu vdiqen ata, te mjeret; ..ne krevat e komoditet vdesin keta te tjeret. Aq sa falen armiqte e tyre, keta duan te rrine ashtu si jane armiqte, por vete prapë ne piedestale per merita e vlera, prandaj, te shifet e te rishkruhet historia, por prapë nga ata, ne mos nga bijte e tyre.
Kjo m’u kujtua kur lexova deklaraten e sapogjetur….

[TOKE GEGA]

“ Shikjo Dul, këta janë dokumenta tepër të randsishme për historinë e Shqipnisë, prandej tregoni kujdes të veçantë për ta!

-Mos u ban marak Pader Marin, se këto paçavure ne nuk na vlejnë fare: historinë e shkruejmë neve!”

[iliria e para]

Interviste me Jusuf Buxhovin


http://www.youtube.com/watch?feature...v=hNMZyXmW5hw#!