Close
Faqja 33 prej 33 FillimFillim ... 23313233
Duke shfaqur rezultatin 641 deri 646 prej 646
  1. #641
    i/e regjistruar Maska e BARAT
    Anėtarėsuar
    20-07-2006
    Vendndodhja
    Himarjot jet' e jet', Zot mbi male Hyll mbi det
    Postime
    2,565
    Nė Parlamentin grek, fytyra qė urrejnė tė huajt

    Nga N.Ago/ Dėrguar nė kontakt.shekulli@gmail.com
    21-09-2007


    N.Ago, njėri prej qindra-mijėra emigrantėve shqiptarė qė jeton dhe punon nė Greqi, vijon tė shprehė pėrshtypjet e tij pėr zgjedhjet parlamentare nė shtetin helen. Nėse radhėn e shkuar ai “votoi” (emigrantėt nuk kanė tė drejtė vote nė Greqi), kėsaj radhe ai shpreh zhgėnjimin e tij pėr votėn e grekėve, e cila futi nė Parlament deputetė qė i urrejnė tė huajt dhe kėta deputetė votat i morėn nė ato qytete ku ka mė shumė emigrantė.
    Emigranti shqiptar: Parashikoj ditė tė vėshtira, pėr emigrantėt qė janė nė Greqi



    Asnjė shprehje politike nuk ėshtė pėrdorur dhe njėkohėsisht keqkuptuar, mė shumė se demokracia. Pothuajse, ēdo pushtet sot pretendon se ėshtė demokratik, pa lejuar veēse tė gjitha “Demokracitė” nė ushtrimin e lirė tė politikės, ndėrsa shumė herė zbatimi praktik i sė ashtuquajturės politikė e lirė, konsiderohet mė i rėndėsishėm nga tabani ideologjik i tė drejtave politike demokratike, tė cilat mbėshtesin nė tė vėrtetė demokracinė.
    Bernard Cric, pedagog nė meritė nė Birkbeck College tė Londrės.

    Atė qė unė personalisht do shėnoja pas zgjedhjeve tė djeshme nė Greqi, pa dashur natyrisht tė bėj tė zgjuarin, pėr gjėra qė janė krejt tė dukshme, ka tė bėjė me hyrjen nė Parlament, figurash politike qė asnjėherė nuk e fshehėn urrejtjen e tyre pėr tė huajt. Dhe kėta, kanė emra: Karaxhaferis, Voridhis, Plevris, Gjeorgjiadhis etj.

    Nė njė parlament, ku partia nė pushtet ka vetėm 152 deputetė (nga 300 gjithsej) dhe “vėllai i vogėl” (Partia e sė Djathtės Ekstreme, LAOS) , dhjetė tė “paēmuar”, parashikoj njė periudhė mjaft-mjaft tė vėshtirė pėr emigrantėt. Si tė guxojė qeveria tė sjellė pėr votim ndonjė ligj tė favorshėm pėr emigracionin, kur do ketė tė bėjė me siguri tashmė, me zemėratėn e zotėrinjve tė mėsipėrm? Jo se ajo vetė do ta donte diēka tė tillė, qė tė jemi tė logjikshėm. Dhe pėrballė tyre, njė e majtė e shumtė nė numėr de jure, e pėrēarė dhe armiqėsore nė vetvete de facto.

    Mbėshtetja mė e madhe e qeverisė, pas burimit tė djathtė tė saj, nė tė vėrtetė ėshtė e Majta e pėrēarė! Pėr PASOK-un kam pėr tė thėnė vetėm kėtė: Pėr aq kohė qė ka idenė se ėshtė e vetmja parti qė ka tė drejtėn e pushtetit, ditė tė bardhė vėshtirė se ka pėr tė parė. Nėse, veē, Evangjelos Venizellos (qė 100% ka pėr tė qenė Kryetari i Partisė tashmė) tregon elasticitet dhe mjeshtėri nė veprimet e veta, do ta rrėzojė shumė lehtė kėtė qeveri…


    Teksti i mėposhtėm u shkrua nga unė, dhe u botua dje nė tė pėrditshmen “Eleftheros Typos”, gazeta mė e madhe pro-qeveritare nė Greqi. Nėse do isha Vasilis Levendis (Kryetar partie nė Greqi i cili, ngaqė asnjėherė nuk mundi tė futej nė Parlament, ia hedh fajin... elektoratit), do kritikoja zgjedhėsit, qė me votėn e tyre sollėn nė Parlament LAOS-in, KKE-nė, Demokracinė e Re dhe SIRIZA-n. Pėr PASOK-un, nuk do bėja zė, falė prejardhjes nga Bashkimi Qendror (emri qė mban partia e zotit Levendis).Mirėpo, ngaqė nuk jam kryetar i ndonjė partie dhe as kandidat me ndonjė parti, nuk isha nė zgjedhje, por mund tė flas me rolin qė kam nė tė vėrtetė; atė tė emigrantit. Shteti grek, mė sė fundi, duhet tė angazhohet seriozisht me ēėshtjen e emigracionit, pa mbyllur sytė dhe duke u mjaftuar me aplikimin e metrave gjysmake. Parashikoj vėshtirėsi, kryesisht pėr shkak tė ekzistencės nė Parlament tė njė grupi deputetėsh, tė cilėt nuk janė dhe kaq tė lumtur me praninė tonė kėtu. Nga ana tjetėr, pėrderisa themi qė demokracia i jep tė drejtėn qytetarit tė zgjedhė politikanėt, si pjesė e shumicės, presim edhe ne, edhe pse nuk e kishim tė drejtėn e zgjedhjes. Presim miratimin e njė ligji qė do t’i japė fund pengmbajtjes tonė.

    Le tė tregojė demokracia fytyrėn e saj tė vėrtetė, nė vendin qė lindi.

    Dhe si tė mos ndihem? Ka ēaste qė, nuk ju kuptoj ju grekėt me ēfarė kriteresh votoni. Ngelėn jashtė Parlamentit grek zonjat: Sabrina e Efi Sarri
    Ndryshuar pėr herė tė fundit nga D@mian : 22-09-2007 mė 13:36

  2. #642
    i/e regjistruar Maska e BARAT
    Anėtarėsuar
    20-07-2006
    Vendndodhja
    Himarjot jet' e jet', Zot mbi male Hyll mbi det
    Postime
    2,565
    Skandali ka kohe qe qarkullon internet. Eshte nje kenge e transformuar, nje kenge e cila ishte nje hit muzikor dhe eshte shnderruar ne nje hit racizmi. Pervec kenges kane bere edhe nje video poshteruese, e cila xhiron ne youtube e neper celularet e adoleshenteve greke. Ka qene nje e perditshme selanikase qe ka publikuar kete skandal te radhes ne shtetin grek. Kenga eshte si me poshte:


    ----------------------------------

    Mirėmėngjesi Greqi!


    Tė q... Shqipėrinė!

    Ju dhamė ushqim

    dhe kulturė greke,

    tė gjithė shqiptarėt na zėnė vendet tek bankat greke

    dhe nė shkollat teknike tė gjithė grekėt ngelen jashtė.

    Nuk duhet tė rrinė atje,

    s'mė bėhet vonė qė janė tė uritur,

    mė ngrenė nervat qė mbajnė erė

    mė ngrenė nervat si flasin

    Tė ikin tė zhduken,

    Nė djall tė venė!

    Sepse ka grekė qė duan tė punojnė dhe tė hanė.

    Mirėmėngjesi Greqi!

    Tani votoni ligje,

    thuajuni Jo shqiptarėve dhe tė huajve tė paligjshėm!

    Shiko pak ti Greqi edhe fėmijėt e tu.

    Alvane (shqiptar) tė shkosh nė djall

    Atje ėshtė vendi yt!

    Tė mė rrosh Greqi dhe ata t'i fshish.

    Dhe kėtyre tė paligjshmėve

    derėn t'ua mbyllėsh!

    Nuk dua tek blloqet e rrugėve

    kafe dhe portokaladė

    Ne vuajmė zorin, kurse ata

    tek qendrat e refugjatėve

    Greqi mė fal, por nėse do qė tė ndryshoj bindje

    duhet edhe ti tė mėsosh tė duash.

    Mjaft mė mundon dhe mė gėnjen

    dhe ėndrrat e mia m'i shpėrndan!



    Mirėmėngjesi Greqi, ti dhe pakistanezėt e tu!

    Ti pėr myslimanėt po ua var kristianėve tė tu

    Xhami duan tė ngrehin

    Dhe ti thjesht e pėlqen

    Mė fal, por po humb ekuilibrin

    Zotėrinj ministra, zotėrinj deputetė

    dhe t'i shkėrdhatė shqiptar i rreckosur

    A nuk shkoni tė q..., ju kam varur k...

    por derisa ju votova, mirė tė mė bėhet.

    Greqia ėshtė atdheu, familja edhe feja

    i q... shqiptarėt, e q... dhe Shqipėrinė!

    Nuk jam racist, jam vetėm grek

    ndjej se jam mbi tė gjithė dhe kėshtu duhet tė jetė me siguri.

    Kishim Partenonėn dhe ata jetonin nė shpella

    Mandi ne vishnim atėherė, ata lėkurė dhie

    Aleksandėr kishim, Leonidha dhe Perikli.

    Kurse ata ishin tė zbathur edhe analfabetė

    Greqi mė fal, por nėse do qė tė ndryshoj bindje

    duhet edhe tė mėsosh tė duash.

    Mjaft mė mundon dhe mė gėnjen

    dhe ėndrrat e mia m'i shpėrndan!


    ************************************
    ************************************
    ************************************

    pershndetje nga ana jone tani
    --------------------------------------



    Grek, o turpi i Evropės!

    Nga Arben Duka

    Nuk e di mirė historinė

    Ndaj dhe ja fut kuturu

    Kur qe Zhapa nė Athinė

    Shėrbėtorėt ishit ju.



    Vangjeli me Konstandinė

    Dhe nuk kish Ballkani tjetėr

    Kishin pėr t'u larė kėmbėt

    Plot 100 grekėr.



    Pra tani e kupton vetė

    E kupton, more mafie

    Kush kish manto vėrtetė

    Dhe kush kish lėkurė dhie.



    Harrove Pasha Alinė

    Atė kokė kryeneēe

    Qė kishte Vasiliqinė

    Vajzėn greke 20 vjeēe.



    Tetėdhjetė vjeē ishte Alia

    Po me Vasilinė djalė

    Kemi dyfeqe tė forta

    Si nė sup e si nė shalė.



    Ti nuk e njeh historinė

    Ndaj dhe ja fut kuturu

    Asnjėherė, nė jet'tė jetėve

    Pasha grek s'pati kėtu.



    Pashallėku i Janinės

    Pashati s'ia pushonte kėngėt

    Dhe ju grekėrit krenarė

    Aliut i puthnit kėmbėt.



    Dhe tė bindur porsi lopėt

    Ju " Shqiponja ", ju " petritė "

    Ishit gati t'i dhuronit

    Tė gjitha Vasiliqitė…



    Ndaj, o grek, surrat i pjerdhur

    Mos e merr me tė vėrvitur

    Nga Aliu e pėrpara

    Jemi mbi juve tė hipur.



    Ndaj o grek, o grek i pjerdhur,

    Nė pabesi i kalitur,

    Kur na shkrove palo kėngėn

    Kėto gjėra s'i ke ditur!...



    S'diskutohet, je shkėrdhatė,

    Gjersa si shkėrdhatė shan,

    Po dhe ne s'e hamė thatė

    Po tė morėm nė nishan.



    Se kemi gjuhė me ngjyra,

    Mė me ngjyrė se e grekut,

    Po tė zu ajo si zgjyra

    A tė keqen e dyfekut !...



    Kemi gjuhė tė ylbertė,

    Mund tė shajmė nė 100 breza,

    Po s'e bėjmė se jini vetė

    Mė e zezė se e zeza !...



    Po s'e bėjmė, o pallosh

    Sepse s'ju lė dot pa brekė

    Dhe tė zezės s'ke ē'ti shtosh

    Veē ndonjė duzinė me grekė.



    Po ju jini pederastė

    Ndaj dhe kot i mbani brekėt

    Kėshtu ju thotė njė pellazg

    Qė ish shumė mė parė nga grekėt…



    Po ju jini pederastė,

    Hapini kėmbėt si direkėt,

    Kėtė e thotė njė Ilir

    Qė ishte mė parė nga grekėt...



    Pra, dėgjo e dėgjo mirė,

    O surrat me mballoma,

    Gjysma e tokave ku rron

    Kanė qenė sarajet tona...



    Ėshtė shkruar e do shkruhet

    Nė tė bardhė e nė tė zezė

    Ėshtė e gjitha Shqipėri

    Qė nga Vjosa nė Prevezė!...



    Nė vėrtet mbajmė erė

    Mbajmė erė, o turi qėn

    Po mbajmė njė erė malesh

    Jo si ty m.. e llagėm…!



    Gjykimi t'u errėsua

    Ti je kafshė e s'ke gjykim

    Ndaj dhe sorollop e sua

    Nuk ka mėnd sa k… im.



    Mos u prish e mos u nxi

    Me atė palo fytyrė,

    Se nga ty, o i ri

    Dhe k…. flet mė mirė!....



    Kujt i plas se je racist

    Ti bythėshpuari me nam

    Pėr krenarinė kombėtare

    Njėqind herė mė shumė jam.



    Kush pjerdh pėr racizmin tėnd

    Tash qė bota ėshtė globale

    Po ti s'i di kėto gjėra

    Nuk i di se je njė hale.



    Nė gjithė botėn qarkullojnė

    Njerėzit, idetė edhe vlerat

    Po ti s'i di kėto gjėra

    Se je rritur me derrat.



    Emigrantėt do tė kthehen

    Njė ditė kėtu me tė gjitha

    Se pėr ju, o pederastė

    Se pėr ju s'iu plasi b...!...



    Tash e mbylla ta hap prapė

    Kėsaj radhe, o i zi,

    Ta dish s'tė urrej aspak,

    Mė vjen vetėm neveri!...



    Me vjen vetėm neveri,

    Natyrisht dhe pakėz frikė,

    Sepse rrojnė nė Greqi

    Njerėz prehistorikė.



    Njerėz prehistorikė

    Nė kufi i kemi ne,

    Ndaj, o grek, ta them pa frikė

    Tė dhjefsha mu nė BE!...



    Ti je turpi i Europės

    Ti je turp, more spathato

    Tė dhjefsha mu nė BE

    Natyrisht dhe mu nė NATO!...



    Tė dhjes BE e NATO

    Dhe ty legen i sėmurė

    Kur kanė njė si ty brėnda

    Nuk dua tė futem kurrė.



    Nuk dua tė futem kurrė

    Nuk kam ē'tė bėj nė nevojtore

    Nuk dua tė futem kurrė

    Se matet me dy peshore.



    Jam krenar qė jam shqiptar

    Nip i Gentit dhe Teutės

    Kam lindur nga barku i pushkės

    Dhe nga teli i lahutės.



    Jam krenar qė jam shqiptar

    Dhe pse te greku jam shėtitės

    Kam lindur nga vesė e lules

    Kam lindur nga vezė e dritės.



    Thonė i shari tė shan,

    Ndaj vazhdoni tė shani,

    Po si s'ju vjen turp, o katran

    Pėr kryqin qė simbol mbani.

  3. #643
    i/e regjistruar Maska e BARAT
    Anėtarėsuar
    20-07-2006
    Vendndodhja
    Himarjot jet' e jet', Zot mbi male Hyll mbi det
    Postime
    2,565
    Si u grabitėn pasuritė e shqiptarėve nė Serbi dhe ēamėve nė Greqi mė 1930-ėn


    Politika shoviniste dhe tejet diskriminuese qė kanė ndjekur prej shekujsh dhe vazhdojnė tė ndjekin herė pas here qeveritė e Beogradit dhe Athinės ndaj shqiptarėve autoktonė qė jetojnė brenda kufijve politikė tė kėtyre dy shteteve fqinje, kryesisht nė trajtimin qė u kanė bėrė pronave, tokave dhe pasurive tė shqiptarėve, ka qenė pėrherė njė problem i mprehtė, i cili nė jo pak raste ka qenė edhe njė vijė demarkacioni nė politikėn dhe marrėdhėniet e Shqipėrisė me kėto shtete. Ky problem, pra grabitja e tokave, pronave dhe pasurive tė shumta qė kanė disponuar dhe disponojnė shqiptarėt nė ish-Jugosllavi dhe Greqi, ka qenė mjaft evident nė dekadat e para tė shekullit tė kaluar, kur qeveritė e Athinės dhe Beogradit, me anė tė ligjeve tė tė ashtuquajturės "Reforma Agrare", i zhvatėn pa asnjė mėshirė shqiptarėt qė jetonin nė kufijtė politikė tė kėtyre shteteve. Veē tė tjerash, kjo gjė bėhet e ditur edhe nga mjaft shkrime tė botuara nė shtypin shqiptar nė fillimin e viteve ‘30, ku me fakte, argumente, analiza, kronika dhe korrespodenca tė posaēme trajtoheshin tė gjitha grabitjet e pronave, tokave dhe pasurive qė po u ndodhnin shqiptarėve qė jetonin nė dy shtetet fqinje. Njė prej gazetave tė shumta qė pasqyronte me hollėsi atė problem tepėr tė ndjeshėm dhe jetik pėr shqiptarėt ishte dhe "Vullneti" (me pronar dhe drejtor Harrilla Bakallin), nga e cila kemi pėrzgjedhur disa prej artikujve qė po trajtojmė mė poshtė nė kėtė shkrim.


    Gazeta "Vullneti": Pasuritė e shqiptarėve nė Greqi
    Kėndonjėsit do tė kenė parė me kėnaqėsi tė madhe nė kėto shtylla lajmin e bukur se Greqia ka hyrė nė rrugėn e mbarė tė zgjidhjes sė problemit tė pasurive tė shqiptarėve nė Greqi. Guverna shqiptare dhe shtypi kombėtar, ekspresion i gjallė i opinionit publik, e kanė ēfaqur nė shumė raste dhe me protesta se dėshirojnė me mish e me shpirt tė jenė nė njė miqėsi - dhe bile nė njė miqėsi tė ngushtė - me fqinjėn t‘onė tė jugės me tė cilėn na lidhin aqė interesa politike dhe ekonomike. Pėr fat tė keq, dėshira jonė kishte mbetur njė dėshirė patonike e cila nuk mund tė bėhej njė realitet gjer sa tė mos zgjidheshin disa pika tė varura qė ekzistojnė prej kohe midis dy popujve. Njė prej kėtyne pikave ishte dhe ēėshtja e pasurive tė shqiptarėve nė Greqi. Natyrisht guverna shqiptare si dhe i gjithė populli nuk munt tė harronin se bashkėkombėsit e tyne nė Greqi kanė pasur njė grusht tė randė dhe tė padrejtė pėr sa u pėrket pasurive tė tyne. Tė gjithė e dinė se si ka rrjedhur kjo ngjarje: nė bazė tė ligjės sė Reformės Agrare nė Greqi, pasuritė e shqiptarėve nė kėtė Shtet, disa u shpronėsuan dhe disa tė tjera u konfiskuan. Pėr ato qė u shpronėsuan, pagesa qe aq e ulėt sa edhe qesharake dhe kėshtu asnjeri prej pronarėve nuk deshi, natyrisht as ta zerė me dorė. Pėr ato qė u konfiskuan, padrejtėsia ishte dhe mė e gjallė. Dėrgata tė ndryshme kanė vajtur nė Athinė si dhe nė Lidhjen e Kombeve duke protestuar dhe duke kėrkuar drejtėsi dhe vetėm drejtėsi. Duket qė kjo drit e lumtur paska arrirė dhe tė gjithė shqiptarėt do tė gėzoheshin pa masė po ta mėsonin kėtė sihariq zyrtarisht nga goja e guvernės sė Athinės dhe e guvernės sė Tiranės. Lajmi i botuar nė kėto shtylla thotė vetėm se guverna shqiptare paska hyrė prej kohe nė marrėveshje me guvernėn e Athinės pėr shpėrblimin e pasurive tė shqiptarėve nė Greqi. Guverna e Athinės paska ngarkuar zyrtarė tė saj pėr zgjidhjen e kėtij problemi, por ēmimi i caktuar prej kėtyre ka qenė shumė i ulėt; mirpo njė gjykatore do t‘a rikqyrte. Dhe e rikqyri duke e ngritur ēmimin nė njė sasi tė drejtė aqė sa shqiptarėt e interesuar deklaruan se e pranojnė me qenė se ēmimi i caktuar prej gjykatės ėshtė i tillė sa nuk do ta zinin edhe po tė shiteshin lirisht. Pra, ēėshtja mbetet pothuaj e zgjidhur. Me qenė se tė interesuarit shqiptarė deklarohen tė kėnaqur prej ēmimit tė caktuar prej Gjykatės, tė gjitha bisedimet marrin fund vetvetiu. Mbetet tani qė guverna e Athinės t‘a respektojė vendimin e dhėnė prej Gjykatės kompetente duke i paguar menjėherė tė interesuarit, pa dashur tė fitojė kohė dhe pa i dėrguar, me shkakė tė ndryshme ad calendas graceas (nė kalendar greke). Nė qoftė se pėrmbushet kjo pikė, jemi njė ēap shumė pėrpara nė pėrgatitjen e atyne lidhjeve tė ngushta ekonomike dhe politike qė duhet tė ekzistojnė midis popujve tanė.


    Pėrplasja e ēamėve me zyrtarin e lartė grek tė minoriteteve
    (Drejtori i Zyrės sė Pakicave nė Greqi viziton Ēamėrinė. Shqiptarėt i paraqesin ankimet e tyne. Sjellja e ashpėr e funksionarit grek).

    Prevezė Gusht. Kah fundi i muajit tė Korrikut arrijti kėtu nė Janinė, Drejtori i Zyrės sė Pakicave pranė Kryeministrisė, Z. Stilianopulos. Guverna greke e kishte kritikuar kėtė Zyrė pėr t‘i treguar botės dhe Lidhjes sė Kombeve interesimin e saj pėr tė drejtat e pakicave. Po veprimi i kėsaj Zyre, efektivisht ėshtė i kundėrt, domethėnė tė shtypė, tė ē‘kombtarizojė pakicat dhe tė rrėnjosi elementat jo grekė. Dhe personi i drejtorit tė kėsaj Zyre e kryen mė sė miri kėtė mision. Shtypi i Janinės kėrkoi njė intervistė pranė Guvernės sė Pėrgjithėshme pėr qėllimin e ardhjes s‘ė tij nė Epir, po Guverna u ndaloi ēdo deklaratė. Shtypi, nga ana e tij, ardhjen e funksionarit nė Ēamėri ia atribuon studimit tė gjendjes sė pakicave shqiptare dhe ēdukjes sė tė ashtuquajturės propagandė shqiptare nė Ēamėri.

    Mbledhja e Parėsis sė popullit nė Ēamėri
    Z. Stilianopulos arrin me vapor tė posaēėm prej Preveze nė Gumenicė ku kėrkoi nga nėnprefekti paraqitjen e tė gjithė muftarėve tė Ēamėrisė, me tė cilėt bisedoi po atė ditė. Zotit Stilianopulos iu paraqit pėr ankim njė pėrfaqėsonjės i pakicave shqiptare, tė cilin funksionari i lartė grek e priti me fjalė shumė tė ashpra dhe pa i lėnė kohė tė flasė, e nxorri brutalisht pėrjashta zyre. Me 2 Gusht, Z. Stilianopulos arrti nė Filat ku nėnprefekti kishte mbledhur me nxitim kryepleqėsinė e katundeve shqiptare. Kėta me parėsinė e vendit nė krye, bėnė njė mbledhje tė posaēme gjatė sė cilės vendosėn pikat kryesore qė do tė kėrkonin nga nėnpunėsi i dėrguar dhe zgjodhėn njė komision nėn kryesinė e Zotit Musa Demi. Komisjoni i shoqėruar prej njė shumice tė popullit u paraqit nė nėnprefekturė ku titullari i saj ia paraqiti misat Zotit Stilianopulos. Ky mbajti njė fjalė mbi tė drejtat e tė gjithė shqiptarėve tė Ēamėrisė, shpresėn qė ndjente ay element nga Qeveria e zotit Venizelos pėr dhėnien funt tė padrejtėsive tė cilat ditė pėr ditė po bėhen nė kurriz tė tij prej autoriteteve dhe zyrtarėve grekė.

    Solodarėsia e popullit kundrejt Zotit Musa Demi
    Zotit Stilianopulos nuk i erdhėn shumė tė pėlqyera fjalėt e preme tė pėrfaqėsonjėsit shqiptar, dhe prandaj i kėput fjalėn duke i thėnė se ay ishte njė propagandist qė kishte marrė nė qafė tė gjithė popullin e Ēamėrisė dhe qė kishte shkaktuar mjerimet e tyre. Shtoi se dhe Qeverija greke ka dėshirė qė ta ēpėrblejė siē e meritonte. Mė nė funt theksoi se nuk kishte asnjė dėshirė tė dėgjojė fjalėt e tija dhe duke sjellur drejt komisionit dhe popullit u tha se cilido qė munt tė ketė ankime t‘ja paraqesė personalisht qė t‘i ēfaqi. Po populli i tėrė, pa u ndrojtur deklaruan se pėrfaqėsonjėsi i tyre ishte Zoti Musa Demi dhe se ēdo fjalė apo ankim qė do tė dalė nga ay, ėshtė e dalė dhe e pranuar prej tyre. Kėshtu, me dashje pa dashje Zoti Stilianopulos, duke parė atė solidaritet, u shtėrngua t‘i japė fjalėn pėrsėri Zotit Musa Demi i cili pėrsėriti fjalėt e mėparėshme duke i kėrkuar funksionarit tė lartė ēdukjen e tė gjitha padrejtėsive nė kurriz tė shqiptarėve tė Ēamėrisė dhe i paraqiti njė memorandum, tė pėrbėrė prej disa pikash, me anėn e tė cilave pakicat shqiptare kėrkojnė pėrmirėsimin e gjendjes sė tyre nė shkallėn e tė drejtave qė gėzojnė grekofonėt nė Mbretėrinė shqiptare.

    Kanosjet e funksionarit grek
    Pas tre ditė qėndrimi nė Filat, Zoti Stilianopulos u nis pėr nė Paramithi. Kryepleqėsia e kėtij katundi e mbledhur nė qėndėr, asfare e frikėsuar nga sjellja e tij e ashpėr, i kėrkuan, si vendet e tjera ēdukjen e padrejtėsive dhe pėrmirėsimin e gjendjes sė tyre tė vajtuarshme. Drejtori i Zyrės sė Pakicave, i zemėruar nga ky guxim i Kryepleqėsisė shqiptare qė duke mos u tronditur nga ashpėrsia e tij, akuzonin aq sheshazi organet qeveritare, kapėrxei nė njė gjuhė kanosje. U tha atyre se qeveria greke do t‘i digjte dhe do t‘i rafshonte nė rast se ata do tė mirreshin vesh me parėsinė e katundit e Filatit si dhe po t‘i drejtonin ankime nė Lidhjen e Kombeve. Kėtu kuptohet sheshazi se qėllimi i Qeverisė greke, me pėrēarjen e elementit shqiptar nė dy grupe, ėshtė t‘i arrijė nė zbutjen e njėrit nga kėto grupe nė mėnyrė qė tė mos u jepet rasti kėtyre t‘ankohen pranė Lidhjes sė Kombeve nė njė kohė kur klubet vorio-epirote bėjnė protesta dhe demonstrata kundėr t‘ashtuquajturave shtypje e elementit grekofon nė Shqipėri nga ana e autoriteteve shqiptare.

    Problemi i pronave tė ēamėve nė qeverinė greke
    (Njė mbledhje nėn kryesinė e Zotit Venizelos, pėr rishikimin e drejtė mbi ēpronsimet e pasurive shqiptare)

    (Korrespodencė e posaēme) Athinė, nanduer. Para disa javėsh u mbajt njė mbledhje nėn kryesinė e Kryeministrit, nė tė cilėn morėn pjesė Ministri i Bujqėsisė, Z. Karamanos, dhe inspektori i Qeverisė pėr minoritetet, Z, Stilianopulos, i thirrun posaēėrisht prej Z. Venizelos, si dhe Z. Rozakis, kryetari i Komisjonit tė ri tė ēpronėsimit tė pasunive qė kanė shqiptarėt nė Ēamėri. Gjatė kėsaj mbledhje u bisedua mbi hollėsinat e zbatimit tė ligjės si dhe mbi rishikimin e ēpronėsive qė u janė bėrė pronave tė shqiptarėve tė Ēamėrisė. U biseduan gjithashtu edhe hollėsinat mbi rregullimin e fundshėm tė tė gjitha ēėshtjeve tė varuna qė i pėrkasin konfiskimeve tė bame prej Bankės Kombėtare tė Greqis mbi pronat shqiptare tė Ēamėrisė, tė cilat kanė qenė konsiderue tė kėmbyeshme. Nuk mungoi tė bisedohet edhe sekuestrimi qė asht ba pėr vendosejn e refugjatėve, pėr pagesėn e qirave tė ndėrtesave tė patundshme qė janė ēpronėsue dhe sekuestrue. Mbledhja mori nėn studim edhe mėnyrėn ma tė shpejtė pėr tė zbatue pėrndamja e certifikatave t‘atyne qė nuk janė tė kėmbyeshme dhe qė kanė tė drejtė nė kėtė krahinė. U vendos qė t‘i jipet njė afat, jo ma i gjatė se njė vjet, brenda tė cilit Qeverija do tė ketė tė drejtė tė urdhnojė rishikimin e vendimeve gjyqėsore qė janė dhanė deri mė tash pėr ēpronėsimet e bame me pronat e shqiptarėve tė Ēamėrisė. U vendos edhe qė tė thjeshtohet procedura pėr kėrkimin e tė drejtave ose kthimin mbrapa nga ana e Bankės Kombėtare tė Greqisė pėr tė gjitha pronat qė janė sekuestrue padrejtėsisht prej saj tue qenė tė konsideruese si pasuni pronarėsh tė kėmbyeshėm. Njė nėnpunės i naltė i Ministrisė sė Drejtėsisė, u vendos qė tė niset sa mė shpejt nė Ēamėri pėr tė shqyrtue nė vėnd situatėn qė krijoi zbatimi i ligjės sė ēpronėsimit.


    Qeverija greke shpėrblen me ēmime tė mira tokat e shpronėsume tė shqiptarėve nė Greqi

    Qeverija jonė kishte hy prej disa kohėsh nė marrėveshje me Qeverinė e Athinės pėr shpėrblimin e pasurive tė shpronėsuese qė shqiptarėt kanė nė shtetin helen. Pėr kėtė qėllim, njė komision i posaēėm grek, i pėrbamė prej dy agronomėve dhe njė gjykatėsi, i kishte ēmue disa ēifligje tė shqiptarėve tue caktua njė ēmim tepėr tė vogėl. Vendimi i kėtij komisioni, simbas ligjeve greke nė fuqi, do tė shqyrtohej prej Gjykatores sė Shkallės sė parė tė Karaferies, po qarqet qeveritare tė shtetit t‘onė ushqejnė shpresa tė pakta qė Gjykatorja nė fjalė tė shprehej nė favor tė shqiptarėve tue shtue ēmimet e caktueme prej komisionit. Komisjoni kishte dhanė vendimet e tij mbi tokat: Turkohor, Likovishte, Selfohor, Allabor, Kokova, qė ndodhen nė qarkun Karaferjes, tė caktua pėr to radhėsisht 88, 75, 85, 106, 60 dhrami pėr dynym. Mirpo mbas informatave qė kanė marrė Ministria e Punėve tė Jashtme, rezulton e kundėrta, mbasi Gjykatorja nė fjalė i pėrmirėsoi nė sasi tė konsiderueshme ēmimet e caktueme prej Komisjonit, dhe ka vendosun qė ato ēifliqe tė shpėrblehen rradhėsisht me nga 200, 250, 212, 465, 130 dhrami pėr dynym. Ky ndryshim dhe ky pėrmirėsim, duket se ka lidhje me faktin se Qeverija Greke po pėrgatit njė ligjė agrarė ku do tė parashikohen edhe shpėrblime tė mira pėr tokat qė do tė shpronėsohen. Pronarėt shqiptarė, ndėrkaq, janė tė kėnaqun nga ēmimet e fundme tue konsiderue qė pasunit, edhe sikur tė ishin tė tyne, nuk do tė shiteshin me kondita ma tė mira. Prandaj informohemi se shqiptarėt pronarė i kanė drejtue njė lutje Ministrisė sė Punėve tė Jashtme qė tė mirret vesh me qeverinė Grekė pėr t‘ua paguar menjėherė tokat e shpronėsueme me ēmimet qė i ka caktuar Gjykatorja.



    Gazeta "Vullneti" e Tiranės botonte njė korrespodencė nga Podgorica

    Grabitja e tokave dhe pasurive tė shqiptarėve nė Jugosllavi

    Tė njėjtin "fat" me shqiptarėt e Greqisė, tė cilėve qeveria helene me anė tė ashtuquajturės "Reforma Agrare", po u grabiste tokat dhe pasuritė e tyre, kishin edhe shqiptarėt qė jetonin nė trojet e tyre etnike nė Jugosllavi. Kjo gjė, veē tė tjerash, bėhet e ditur edhe nga njė sėrė artikujsh tė botuar nė shtypin shqiptar tė vitit 1930, ku me fakte, argumente dhe korrespodenca tė posaēme pasqyrohej nė mėnyrė tė hollėsishme politika diskriminuese e qeverisė sė Beogradit ndaj shqiptarėve autoktonė. Kėshtu, nėn titujt: Reforma agrare nė Jugosllavi ēpronson pa mėshirė shqiptarėt. Njė letėr sensacionale nga Potgorica - Dhe kėtu ndėrhyrja e "Bela Ruka" dhe e "Norodna Odbrana"-s. Gazeta "Vullneti" e Tiranės, nė njė shkrim tė saj tė datės 30 janar 1930, nė mes tė tjerash shkruante: "Dhe nė ndonjė numėr tjetėr, tue pėrshkrue metodat e pėrdoruan prej autoriteteve jugosllave pėr tė ēdukė dhe shfarosė shqiptarėt qė ndodhen andej kufinit, na ka ra tė bajmė fjalė mbi zbatimin e tė ashtuquejtunės Reformė Agrare nė Jugosllavi. Atmosfera terroristike, nė tė cilėn rrojnė vėllazrit t‘onė nėn Jugosllavi vjen dhe i shtohet edhe njė krah i fuqishėm, njė armė ndėr ma tė fortat, nė lamėn e salvimeve (vuajtjeve, shėnimi ynė), kundėr shqiptarėve: ligja e Reformės Agrare. Njė letėr qė na arrin nga Podgorica, na rrėfen haptas se Jugosllavia qėndron gjithnjė nė qėndrimin qė ta ē‘dukė nė Kosovė emnin e shqiptarit e t‘i lėshojė vėnd ndėr toka tė tija njė kolonizimi tė gjatė serbėsh dhe malazezėsh. Pas letrės sė marrun, e cila ka datėn 8 Fruer, gjėndja e tė gjitha viseve shqiptare qė ndodhen nėn Jugosllavi vjen pėr ditė duke u ba edhe ma e vajtueshme, shkaku se nė shumė nė kėto vende ligja e Reformės Agrare asht tuj marrė njė zbatim ēuditėrisht tė ashpėr nga autoritetet jugosllave tė cilat ē‘pronėsojnė nė mėnyrė tė pamėshirėshme, mbarė tokat e qindra mijra familjeve, me qėllim qė t‘i shtėrngojnė qė tė kapin emigrasjonin. Disa katundeve ndėr rrethe tė Shkupit nuk u asht lanė tokė as sa tė rrojnė varfėrisht. Letra na informon se njė sulm i ri mjerimi po u pėrgatitet shqiptarėve tė Rugovės. Njė komision i pėrbamė prej serbėsh paska vajtun kėto ditė tė ankohet tek Bani i Cetinės tue protestue se shqiptarėt e Rugovės po u shkaktojnė gjoja vuajtje tė randa nė vende tė tyne. Komisjoni serb ka deklarue, se pėr rrojtjen dhe ekzistencėn e tyne janė tė domosdoshme tokat qė zotnojnė shqiptarėt. I janė lutun Banit, prandaj qė tė gjejnė mėnyrat e largimit tė shqiptarėve nga viset e tyne. Thuhet se Bani i Cetinės i bani njė pritje tė mirė kėtij komisioni tue i premtue se do tė pėrpiqet qė kėrkesat e tyne tė merrshin njė zgjidhje tė favorshme pėr interesat e popullit serb. Bani u konsultue me anėtarėt e komisionit tue i kėshillue qė, pėr tė pasė njė rezultat tė sigurtė qėllimi i tyne, lipset me u krijue njė shkak i volitshėm tue i ngarkue shqiptarėt me ndonjė pėrgjegjėsi tė randė fajėsie. Kėtė shak duket se Bani, nė marrėveshje me komisionin e ka gjetė nė ndėrhyrjen e sigurtė tė bandave "ēetnike" tė "Bela Rukas" e tė "Norodna Odbrana‘-s tė cilat, thuhet se po pėrgatisin ndonjė masakėr, pėr ta lėshue pastaj pėrgjegjėsinė mbi shqiptarėt e Rugovės, tė cilėt rrojnė kėto ditė nėn njė frikė tė pandame. Nuk dihet akoma nė se do t‘ia arrijnė kėtij qėllimi, po, sikundėr pėrfundon letra, rastet e shumta tė veprimit terroristik tė "ēetnikėve" kanė dhanė prova se inisjativat e tyne gjaksore kanė pasun rezultate tė pagabueme.



    Botuesi i njohur helen, D. Panaidhi, kritikon Kryeministrin grek

    Gazeta "Kirikis", Venizellos shpėrndan slogane vorio-epirote

    Politika tejet shoviniste qė shteti helen pati ndjekur prej vitesh kundrejt shqiptarėve tė Greqisė, ishte aq diskriminuese, sa qė hera herės kundėr saj pati reagime dhe kundėrshti edhe nga vetė personalitete tė shtypit grek. Njė prej tyre ishte dhe botuesi e gazetari D. Panaidhi, i cili nė njė artikull editorial tė gazetės sė tij "Kirikis", dilte hapur nė mbrojtje tė shqiptarėve tė Greqisė, duke kritikuar me nota tė forta politikėn shoviniste qė ndiqte qeveria helene e Kryeministrit Venizelos, e cila nuk po zgjidhte dhe po zvarriste problemin e pasurive dhe tokave tė shqiptarėve nė Greqi, tė cilat ishin shpronėsuar prej ligjeve qė kishte nxjerrė qeveria e Athinės. Artikulli i z. Panaidhi, me titullin "Qeverija Greke dhe ēėshtja e Pasunive Shqiptare", u ribotua edhe nga gazeta "Vullneti" e Tiranės (me pronar dhe drejtor z. Harilla Bakalli), nė numrin e saj tė datės 2 shkurt 1930. Nė fillim tė atij artikulli ajo bėnte kėtė sqarim: "Kėtu poshtė po botojmė me kėnaqėsi tė madhe artikullin e bukur qė Zoti Panaidhi ka botue tani shpejt nė gazetėn e tij "Kirikis" tė cilėn e drejton me aqė zotėsi dhe talent si dhe me frymė aqė tė sinqertė dhe tė lartė kundrejt Shqipnis". Pas kėtij sqarimi vazhdon artikulli i z. Panaidhi, ku thuhet: "Kryqėzata qė mori pėrsipėr gazeta "Kirikis‘ pėr afrimin e marrėdhėnieve greko-shqiptare hyni mė nė funt definitivisht nė rrugė tė drejtė. Qeveria greke siē m‘u deklarua zyrtarisht, ka vendosun tė ecė me ēape tė qėndrueshme nė zbatimin e politikės sė marrėveshjeve dhe tė konēesjeve reciproke. U kuptua se e vetmja ēėshtje qė pengon ristabilizimin e njė miqėsie tė fortė dhe tė vazhdueshme ėshtė ēėshtja e pasurive. Nga zgjidhja e kėsaj ēėshtje varet edhe ndreqja e ēėshtjeve tė tjera me rėndėsi vitale pėr interesat greke. Kėto kanė mbetun tė varuna qė prej kohe nga shkaku i ksaj. Pra, mundet tė konsiderohet e sigurt zgjidhja e saj. Pėr kėtė garanton vendimi i qeveris qė t‘i japi kėsaj ēėshtje zgjidhje tė drejtė dhe tė meritueshme. Jemi tė sigurtė se kjo nuk do t‘u pėlqejė frekunetatorėve tė kafenesė "Megali Vretania", qofshin kėta nėnpunės, ose qytetarė semple, ose kapedanė ēetash. Nervat e tyne do tė tronditen prapė, dhe patriotizma e tyre do tė revoltohet. Po ē‘faj kemi ne pse zoti Venizelos shpėrndan slogane vorio-epirote dhe pse ka vendosun tė bajė veshin shurdhė kundrejt ndjenjave fantastike dhe tė ēmėnduna dhe tė ndjekė zgjedhje qė favorizojnė shėrbimin e interesave kombėtare? Mbase edhe zoti Venizelos ėshtė tradhėtor? Nuk na e pret mėndja se do tė pėrfundojnė nė kėtė marrėzi. Nga ana tjetėr i njohim cilėt janė dhe ē‘kėrkojnė. Po le t‘i kalojmė pa u vėnė re se nuk meritojnė tė merremi mė gjatė me ta. Tė tjerė janė ata qė mundin dhe kanė tė drejtė tė japin njė gjykim mbi artikujt politikė tė "Kirikias" mbi kėtė ēėshtje madhėshtore dhe vitale: janė tregtarėt dhe esnafėt e ndershėm tė Janinės. Vetėm kėtė dijnė dhe mund tė ēmojnė sa vlejnė intrasigjencat dhe patriotizmat pa vend, pse kėta dėndun i kanė paguem shumė shtrenjtė nė njė kohė kur ishin tė prera tė gjitha marrėdhėniet me Shqipninė pėr t‘i dhėnė sadisfaksjon njė dufi patriotik tė egėrsuem. Por kjo nuk sillte asnjė tjetėr pėrfundim veēse marasmėn (marazin), ekonomike nė tregtinė e Epirit. Arsye ėshtė se kėto pengime patėn forcėn tė kontribuojnė qė tregtia e Shqipėrisė sė Jugės, e cila ka qenė njė burim plotė fitime pėr qytetin e Janinės, na duhen mundime tė rėnda dhe tė gjata ta sjellim nė fushat ekonomike tė cilat qė moti i pati njoftun mirė dhe kėto do t‘i gjejė vetėm ahere kur do tė ekzistojė besimi i mirė i cili ėshtė i nevojshėm pėr njė marrėdhėnie tė ngushtė me Shqipėrinė dhe qė do tė ekzistojė kur tė ēduken pengimet e nxjerra sot pėrpara ēėshtjet nė fjalė. Kjo sigurisht as nuk fitohet, as nuk ėshtė e mundur tė fitohet me ndjenjėn e mosbesimit qė lind nga intrasigjencat dhe nga patriotizma pa vend, siē ngjante mė parė. Kėtė pikėpamje nuk e favorizon dhe as qė do ta favorizojė qeveria Venizeliste, pse ėshtė nė kundėrshtim aq me interesin e vėrtetė tė grekėve nė Shqipėri sa edhe tė Shtetit. Jemi tė lumtur pse faktet na provuen kush u mundua dhe punoi me tė vėrtetė pėr t‘i shėrbyem interesave kombėtare dhe kush duke bėrtitun dhe u ēirun gjoja pėr ato interesa u ba shkaktar i damit ma tė madh tė Kombit. Nuk akuzojmė njeri; duem tė shėnojmė vetėm se, nė qoftė se ne shėrbejmė apo jo interesat e vendit duke vazhdue shkrimet politike tė njohura, ndodhen nė Epir pėrfaqėsuesit e qeverisė tė cilėt janė nė pozitė t‘i ēmojnė. Ne, nga ana tjetėr, nuk shėnojmė ndonjė vijė politike po pėrkrahim vijėn e tanishme politike, duke pasur besim dhe bindje kundrejt qeverisė. (D. PANAIDHIS)

  4. #644
    i/e regjistruar Maska e BARAT
    Anėtarėsuar
    20-07-2006
    Vendndodhja
    Himarjot jet' e jet', Zot mbi male Hyll mbi det
    Postime
    2,565
    ATHINO-FANARITĖT;
    PĖRPINĖ SHQIPTARĖT ISLAMIKĖ ĒĄMĖR, JANĶNAS, TEJGRAMOZĶTĖ


    Ibrahim D. Hoxha,

    Synimi kryesor i kryqtarėve athino-fanariotė ka qenė dhe
    mbetet shndėrrimi nė grekėr i shqiptarėve tė krahinave
    fqinje. Meqė pengesėn kryesore nė kėtė drejtim e pėrbėnin
    shqiptarėt islamikė, pre e tyre u bėnė pikėrisht kėta.
    Mjetet kryesore qė pėrdorėn e qė po pėrdorin ende pėr
    tjetėrsimin e pėrkatėsisė sė tyre kombėtare kanė qenė -dhe
    janė- kishat, manastirėt e shkollat. E kur me kėto mjete
    nuk arritėn pikėsynimin e vet, pėr t'i zhdukur prej trojeve
    tė veta stėrgjyshore dhe pėr t'ua grabitur ato troje, vunė
    nė pėrdorim armėt.
    Goditjet e kryqtarėve athino-fanariotė pėr zhdukjen e
    shqiptarėve islamikė skajorė jugorė: ēamėr, janinas etj,
    nga trojet dhe vatrat e veta kanė qenė tė kahershme;
    sidomos qė nga viti 1854 e kėndej ato u bėnė pėrherė e mė
    tė shpeshta e gjithnjė e mė masive e mė tė egra. Megjithatė
    shqiptarėt islamikė tė krahinave tė sapopėrmendura, falė
    trimėrisė e vetėmohimit tė tyre, kishin mundur t'i
    pėrballonin valėt e pėrpirėsve. Po, duke qėnė ngaherė e mė
    tė pakėt e gjithnjė mė tė pafuqishėm pėrballė mėsyesve,
    gjėmėn pėrfundimtare nuk mund ta shmangnin pėr gjithnjė.
    Gjatė 10 muajve: qershor 1944, mars 1945 kryqtarėve
    athino-fanariotė. tė prirė nga priftėrinjtė dhe zyrtarėt e
    ēdo shkalle kryqtare, Ēamėrinė e shndėrruan nė njė det tė
    vėrtetė gjaku, nė tė cilin mbytėn mijėra fėmijė, pleq,
    plaka dhe kėdo qė mundėn tė shtinin nė dorė. Me qėllim qė
    tė paraqitet njė pasqyrė e gjėmės sė shkaktuar nga
    kryqtarėve athino-fanariotė ndaj shqiptarėve islamikė
    ēamėr, janinas e tejgramozitė, duket e domosdoshme tė
    pėrmenden qoftė dhe vetėtimthi ngjarjet nė rrjedhėn e tyre
    historike.
    1. Mė 1854 njė armatė kryqtarėve athino-fanariote e
    komanduar nga gjenerali greko - shqiptar, apo mė saktė i
    greqizuar nėpėrmjet fesė sė njėjtė me atė tė grekėrve -
    Theodhori Griva, me kryqin nė tė majtėn dhe me shpatėn nė
    tė djathtėn u vėrsulėn hijenėrisht nėpėr Ēamėrinė Jugore
    dhe tė Mesme. Duke pėrfituar nga mėsymja hajdutēe, mundėn
    tė vėrshonin deri nė rrjedhėn e Kalamait. Grabitėn
    egėrsisht dhe pėrzhitėn shtazėrisht ēdo gjė qė gjetėn
    pėrpara. Ēamėria dhe tė zotėrit e saj, ēamėrit mundėn t'i
    shporrnin gjakataro-cubat kryqtarė athino-fanariotė vetėm
    me ndihmėn e fqinjėve tė tyre veriorė, kryesisht tė lebėrve
    qė vrapuan tė parėt.
    2. Duke vazhduar me kokėgdhėndėsi dhe etje prej tė
    tėrbuari, nė shkurt-mars 1878 kryqtarėt iu vėrsulėn sėrish
    Ēamėrisė dhe Labėrisė. Mirėpo edhe asaj here u derdhėn pėr
    lesh dhe u kthyen tė qethur.
    3. Nė prill 1897 ata, duke valėvitur kryqin, zhveshėn
    sėrish shpatėn. Pėrsėri ishte Ēamėria qė rėnkoi nga
    shqelmat e kryqtarėve athino-fanariotė, dhe ishin po
    ēamėrit islamikė ata qė u rrėnqethėn nga kafshimet e tyre.
    4. Nė mugėtirėn e paraditės sė 18 tetorit 1912 luftanijet e
    kryqtarėve athino-fanariotė shprazėn papritmas mbi Prévezė
    e Sallahórė breshėritė e pandėrprera tė topave "Krup";
    njėherit me ta, njėsitė e kėmbėsorisė sė armatosur deri nė
    dhėmbė nga uzinat e Putillóvit si edhe ato tė artilerisė qė
    ishin rreshtuar gjatė vijės kufitare ndėrshtetėrore
    greko-osmane, mėsynė dhe kaluan nė tokėn shqiptare brenda
    kufirit nė fjalė. Si me njė ēakmak tė vetėm, tėrė anėdeti
    jonik dhe anėgjiri Prévezė-Nartė si edhe brezi tokėsor nga
    anėgjiri e deri nė Mecovė u pėrflakėn dhe u pėrzhitėn.
    Taburėt e njėsisė ushtarake tė shėrbimit tė detyruar dhe
    ata tė njėsisė sė pėrbėrė prej rezervistėsh shqiptarė
    gjysmė tė armatosur tė mbledhur ngutėsisht nė Anėnua,
    Marat, Pesė Puse e kudo gjetkė, me mėsyesit u pėrballėn me
    trimėri shėmbullore. Po, duke qėnė mė tė pakėt dhe tė
    keqarmatosur, pas gati njė muaj qėndrese u shtrėnguan tė
    tėrhiqeshin nė fortesėn e Bezhanit. Pas 5 muajve tė tjerė
    mbrojtjeje, tė dyja njėsitė ushtarake nė fjalė qė pėrbėnin
    Kollordunė(truparmatėn) III osmane me qendėr nė Janinė, tė
    vėna pėrballė 6 njėsive kr. a-f., u shtrėnguan tė pranonin
    mundjen. Hijenat kryqtare athino-fanariote u vėrsulėn
    bishėrisht mbi shqiptarėt dhe kamjen e tyre. Sė pari u vunė
    thikėn atdhetarėve mė tė njohur islamikė ēamėr e janinas.
    Pasuritė e tyre tė luajtshme dhe tė paluajtshme u grabitėn
    pa kurrfarė ndrojtjeje. Brenda njė gjysėm ore nė vendin e
    quajtur "Lģver" -nė pėrruan poshtė fshatit Selan- u therėn
    dhe iu shtyp koka 100 atdhetarėve krerė vetėm prej
    Paramithie dhe fshatrave tė rrethit pėrkatės. Therje tė
    tilla masive kryqtarėt bėnė edhe nė qytetet dhe rrethet e
    tjera tė Ēamėrisė. Dhe, po tė mos kishte patur njėfarė
    ndėrhyrjeje tė vakėt nga qeveria italiane e ajo
    austro-hungareze, gjaku do tė kishte vajtur deri nė gju dhe
    shfarosja e popullatės shqiptare islamike do tė kishte qėnė
    tėrėsore qė asokohe.
    Pėr pėrmbushjen e prapėsive tė tyre - zhdukjen e
    shqiptarėve islamikė ēamėr, janinas etj.- kryqtarėt s'linin
    rast t'u shpėtonte nga dora. Duke shfryrė dufin qė po i
    mbyste pėr shkak tė dėrrmimit tė ushtrisė sė tyre pushtuese
    nė fushat e Anadollit Perėndimor, u vėrsulėn egėrsisht mbi
    shqiptarėt islamikė ēamėr, janinas etj. Qindra e qindra
    prej tyre u rrahėn pėr vdekje, u zvarrisėn rrugėve dhe u
    dergjėn binxave tė burgjeve; nuk ishin tė pakėt ata qė u
    therėn aty-kėtu. Megjithatė asgjėsimin pėrfundimtar tė
    shqiptarėve islamikė kryqtarėt athino-fanariotė ende nuk e
    arritėn dot. Shkak tjetėr pėr zhdukjen pėrfundimtare tė
    ēamėrve dhe shqiptarėve tė tjerė islamikė brenda shtetit
    grek zunė shpėrthimin dhe vazhdimin e luftės
    greko-italiane: tetor 1940-prill 1941. Duke filluar prej
    pragut tė shpėrthimit tė luftės nė fjalė dhe nė vazhdim tė
    saj, tėrė meshkujt shqiptarė islamikė u rrėmbyen prej
    horofillakėve dhe u mbyllėn nė ēarqet shfarosėse tė ngritur
    nė ujdhezat egjeike, madje edhe pranė Athinės sė
    "qytetėruar"(!!!?). Mjerisht tanimė mungojnė dėshmitarėt qė
    i hoqėn mbi kurriz kafshėritė kr. a-f., po kujtimet e tyre
    tė shkruara i kemi ruajtur. Riza Nexhip Kali (dtl. 1906)
    nga Paramithia shėnon: "Kudo qė na gjėjėn, horofillakėt na
    mbėrthejėn e dikue na hequr xarrė-xarrė, na mbllijėn nėpėr
    katonje ku na zihej frima. Kur horofillakėt na mundojėn e
    na poshtėrojėn kėshtu, priftėrinj dhe tė krishterė vėndės e
    grekėr tė ardhur, qė ne u keshėm mbarė shpirtin me bukė,
    mblidheshin rreth e rrotull e na pėrqeshjėn. Pas ca orėsh
    na qitėn atej gjisėm tė vdekur; na lidhėn me litarė nė
    vargje edhe nga 100 e ca vetė e na nisėn pėr internim.
    Gjatė tėrė udhėtimit nuk na i ndajėn shkopin, gllupėn e
    dipshikun e dufeqit. Na goditjėn ku u vinej mė kollaj.
    Nėpėr ēdo fshat a qutet qė na shkojėn, tė dia anėt e udhės
    mbloneshin me njerėz tė xhinosur; na shajėn me fjalėt mė tė
    flliqura pėr flamurin, kombin e Shqipėrinė; na pėshtijėn e
    na goditjėn me ē'u zi dora: gurė, ve e perime tė prrishura.
    Horofillakėt u thoshėn: "Binuni, se janė robėr; i kemi zėnė
    nė luftė". Nė kotecet ku na mbllijėn, na ipjėn nga njė lugė
    lėng fasulesh a lakrash pa artsi". Prej mungesės sė
    ushqimeve e sidomos nga sėmundjet -pasi ishin lėnė pa
    kurrfarė kujdesi mjekėsor- tė mbyllurit nėpėr ato ēarqe po
    shuheshin ca nga ca nga ora nė orė dhe nga dita nė ditė.
    Nga shfarosja tėrėsore i shpėtoi vetėm mėsymja e ushtrive
    gjermane e bullgare. Nė gjysmėn e 10-ditshit I tė prillit
    1941 njėsi tė atyre dy ushtrive goditėn e brenda 2-3 ditėve
    pėrgjunjėn ushtrinė kr. a-f.. E dėrrmuar nė mėnyrė tė
    pandreqshme, ushtria kr. a-f. u detyrua tė hidhte armėt e
    veta tė stėrgjakosura dhe vetė shteti grek u ndė nėn kėmbėt
    e fitimtarėve. Kjo ngjarje u dha mundėsi ēamėrve islamikė
    tė mbetur ende gjallė nė kurthet egjeike tė shfarosjes qė
    tė shpėtonin nga vdekja e pashmangshme. Mirėpo kryqtarėt
    nuk i shqetėsonte prania e atyre qė u kishin dhėnė hundėt
    nė duar dhe i mbanin si qenin nė shkardhė, po prania e
    ēamėrve nė trojet e veta stėrgjyshore. Pėr tė zhdukur
    pėrfundimisht ēamėrit nga vatrat e veta, kryqtarėt me
    kryeministrin Rralli, gjeneralėt Ēollakogllu, Kaēimitro e
    krerė tė tjerė si Sofuli, Papandreu etj., u bėnė
    bashkėqeveritarė me nazistėt dhe ngritėn armatėn e vet tė
    posaēme nėn emrin: Ethnikon Omadhon Elinon Andarton (Ēetat
    Andarte Kombėtare Greke), betimi i pjesėtarėve tė sė cilės
    ishte: "jeniqi sfai" (therje tė pėrgjithshme); nė krye tė
    saj vunė tė mirėnjohurin e vet tė hurit e tė litarit, njė
    nga gjakatarėt mė tė egėr, ish- majorin Napoleon Zerva. Pėr
    vendstrehim tė saj zgjodhėn humbėtirat e Sulit, me qėllim
    qė prej andej tė vėrsuleshin nėpėr Ēamėri sa mė shpejt dhe
    sa mė lehtazi. Prej korrikut tė vitit 1942 -kur u ngrit- e
    deri nė fillim tė 1944-s nė atė armatė u grumbulluan
    lloj-lloj keqbėrėsish tė shkrepur pėr gjak, grabitje e
    gjithfarė ligėsish tė tjera. Me goditjet e disahershme, nė
    muajt qershor-gusht 1943 njėsite tė fuqishme andartėsh
    kishin mundur tė vrisnin dhe tė zbonin tė mbeturit nga
    fshatrat Dhrohomi e Gardhiq. Po, qė zhdukja tėrėsore e
    ēamėrve tė bėhej sa mė egėrsisht -doemos me porosi tė
    krerėve tė vet- mė 29.2.1944 me mė tė lemeritshmit e tyre
    tė grumbulluar nė regjimentet X, XVI e XXXX tė kryesuar
    pėrkatėsisht nga majorėt ēantallinj: Stefanidhi, Kranjai e
    Agora, N. Zerva ngriti divizionin X, tė quajtur "mirarhjģa
    tu thąnato" (divizioni i vdekjes); nė krye tė tij vuri tė
    ngjashmin me vetėveten, n/kolonelin ēantalli, Vasil
    Kamarėn. Pas aq e aq goditjesh tė herė pas herėshme gjatė
    viteve 1942-1943 dhe gjatė 6-mujorit I tė vitit 1944, tė 3
    regjimentet e mirarhjia tu thanato u vėrsulėn hijenėrisht
    kundėr shqiptarėve islamikė nė mbarė Ēamėrinė. Tė prirė nga
    vet dhespoti i mitropolisė sė Paramithisė dhe priftėrinjtė
    nėnurdhėsa tė tij, mė 27.6.1944 u derdhėn nėpėr qytetin nė
    fjalė dhe ēelėn kėshtu tė parėn thertore masive; regjimenti
    i Kranjait u bė kryetherėsi. Tė pasnesėrmen regjimenti i
    Stefanidhit u sul nė Karbunar, Margėllėē e Luarat dhe
    pėrpiu kėdo qė s'kishte arritur ende tė mėrgohej; ishte kjo
    thertorja e dytė masive; kurse tė tretėn masive e ēeli mė.
    28.7.1944 teseradhekaohton sindagma (regjimenti XXXX) i
    Agorės dhe i zv. tė tij, major Papanikės nė Pargė. Ata
    ēamėr islamikė qė kishin besuar gėnjeshtrat e priftėrinjve
    dhe "miqve" grekėr u therėn tė parėt; me jetėn e vet e
    paguan edhe tėrė tė mashtruarit prej tė gėnjyerve
    bashkėqytetarė a bashkėfshatarė. Cilit a cilės i fluturonte
    koka, cilit a cilės i shpėrthenin zorrėt, cilit a cilės i
    qiteshin sytė, cilit a cilės i priteshin gjymtyrėt. Cili a
    cila vraponte e nuk kapej dot, grihej me breshėri plumba
    mitralozėsh, pushkėsh e revolverėsh. Bėrtitjet lemeritėse
    dhe rėnkimet rrėnqethėse ndiheshin gjithandej. Urrejtja e
    tyre kryqtare arriti deri atje saqė dikė ta digjnin pėr sė
    gjalli; njė prej tyre ishte edhe gruaja 28-vjeēare, Sanije
    Bollati nga Paramithia. E mbetur pėrgjysėm e gjallė, duke
    mos patur kurrfarė mjekimi, u mbulua nga krrimbat dhe
    kėshtu shoi me lemeri tė patreguar pas 3-4 ditėsh. Me
    hijenėsi ende tė paparė gjer asokohe u shqyen dhrohomģtėt e
    gardhiqasit qė u kapėn nė Paramithi. Prej tyre nuk shpėtoi
    askush. Shkaku i atij polifemizmi aq tė egėr ishte ah-u qė
    ata i pėrcėllonte qė njė vit mė parė, pėr shkak tė
    qėndresės tejet burrėrore qė ata kishin bėrė pėr mbrojtjen
    e fshatrave tė veta. Tėrė fėmijėt dhe gratė qė mė 27
    qershor mundėn tė shpėtonin, duke u fshehur 1-2 ditė, u
    mbyllėn nėpėr biruca dhe vende tė tjera, ku nga sėmundjet
    dhe papastėrtia e plotė vdisnin nga dita-nė ditė e nga ora
    nė orė. Luftėtarėt e pakėt qė u tubuan ngutėsisht ca aty e
    ca kėtu nuk ishte e mundur ta ndalnin e aq mė pak ta
    zmbrapsnin dallgėn shfarosėse EOEA-site. Javė pas jave ato
    grupthe pasi linin nė vendluftime si dėshmitarė disa nga
    bashkėluftėtarėt mė trima, shtrėngoheshin tė tėrhiqeshin
    nga vendluftimi i mėparshėm nė tė pastajmin, duke lėnė
    kėshtu detyrimisht nėn thundrat e pėrbindshave njėrin
    vendbanim pas tjetrit. Thika EOEA-site ishte mjeti mė i
    pėrdorshėm; shtatzėnave u ēahej barku, fėmijėve u pritej
    koka, pleqve e plakave e kujtdo tjetėr qė kapej u zihej
    fryma apo u shtypej kryet me pllaka shkėmbenjsh. Edhe
    qėndresa gjatė rrjedhės sė lumit Kalama nuk zgjati mė tepėr
    se 15-20 ditė. EOEA-sitėt kaluan nė veri tė rrjedhės dhe
    pas fare pak ditėsh, natėn e 21-22 shtatorit 1944
    regjimenti i 24 EOEA-sit i komanduar nga majori ēantalli,
    Ili Kaēua, mundi tė futej nė Filat; vartėsit e tij vrisnin
    a thernin cilindo a cilėndo qė gjenin pėrpara. Tė nesėrmen
    dhe ditėt nė vijim ēdo shqiptar a shqiptare islamike mbetur
    ende gjallė, e mbyllnin nėpėr bimėsa dhe pas 2-3 ditėsh
    grupe-grupe tė lidhur varg njeri me tjetrin, i shpunė nė
    vendet e paracaktuara jashtė qytetit dhe i grinin me thika
    e plumba.
    Rreth 15-20 dhjetorit 1944, gjatė disa ditėsh me shi tė
    dėndur tė pandėrprerė, kur dukej "sikur ish ēarė qielli"
    dhe nėpėr njė tė ftohtė tė llahtarshėm, EOEA-sitėt, duke
    mos patur shteg tjetėr, dėbuan kė kishte mbetur ende gjallė
    nėpėr birucat e Filatit dhe tė Paramithisė; gati 360-370
    vajza, gra, fėmijė e plaka i vunė me shkop pėrpara dhe,
    duke mos ua ndarė atė nga kurrizi, i lėshuan hej nėpėr
    pllajėn malore tė Shėndėlliut dhe grykėn shkėmbore
    Koskė-Vėrvė. Tė lėnė nė njė vend kur bora arrinte gati nė
    njė metėr trashėsi, kur shiu binte "si krahu" dhe murlani
    ushtonte e uturinte si i marrė, duke mos e ditur vendin pėr
    tė dalė kėtej kufirit, 25 vetė - kryesisht fėmijė rreth
    10-vjeēarė, ngrinė nga tė ftohtit; ndėr ta edhe e mbesa e
    myftiut tė Paramithisė, e vetmja e mbetur ende gjallė.
    Nė fillim tė 1945-s EOEA-sitėt avulluan prej Ēamėrie; njėsi
    tė ushtrisė ELLAS-ite i vunė pėrpara si dhitė e egra dhe i
    flakėn nėpėr ujdhezat jonike. EAM-i ftoi menjėherė ēamėrit
    tė riktheheshin nė vendbanimet e tyre dhe njėherit urdhėroi
    kėshillat pėrkatėse tė ngritura pas shporrjes sė
    EOEA-sitėve qė tė kthyerve t'u jepnin ēdo ndihmė tė
    mundshme pėr tė rifilluar jetesėn nė kushte lirie. Ēamėrit,
    tė cilėt po dergjeshin aty-kėtu nė mjerim e vuajtje e qė po
    shuheshin nga dita nė ditė, s'kishin udhė tjetėr, veē
    kthimit. Brenda pak javėve ēamėrit mbuluan tėrė trevėn nė
    veri tė rrjedhės sė Kalamait; dyshimi qė i brente bėri qė
    pėr matanė rrjedhės tė nguronin. Mjerisht nė fillim tė
    marsit 1945 gjėndja ndryshoi rrėmbimthi. Pėr kushte apo
    rrethana qė dihen, EAM-i dhe ELLAS-i pranuan marrėveshjen
    me fuqitė kundėrshtare: mbeturinat e ushtrisė greke tė
    pėrzėna tok me mbretin nė maj 1941 si edhe me njėsitė deri
    atėherė bashkė-vepruese me nazistėt e sapoikur. Sipas saj
    EAM-i, me mendjelehtėsinė mė fėmijėnore, pranoi qė ELLAS-i
    (ushtria nacionalēlirimtare greke) tė ēarmatosej. Kur
    njėsitė e saj po grumbulloheshin nė aerodromin e Janinės
    dhe po dorėzonin armėt, nė hapėsirėn papritmas mbi ta u
    shfaqėn gjuejtės-bombarduesit anglezė tė mbretit grek. Duke
    u vėrtitur sa andej kėndej, shpraznin breshėri tė pambarim
    plumbash dhe bombash mbi masėn qė vishte tėrė fushėn.
    Kėrrdia merret me mend; ata qė shpėtuan u bėnė ēep e kėmbė.
    Tė vėnė menjėherė nė dijeni mbi sa ndodhi nė aerodromin e
    Janinės, mbeturinat EOEA-site tė shpėrndara bishtėr-bishtėr
    nėpėr ujdhezat, qitėn sakaq zverk si breshka nga guaska; nė
    errėsirėn e mbrėmjes sė asaj dite tė mynxyrtė(5 mars 1945)
    zbritėn nė anėdetin ēam dhe iu vėrsulėn tėrbimthi ēamėrve
    islamikė dhe pjesėtarėve tė vendkomandave tė pakta
    ELLAS-ite. Brenda 3 ditėve shumica dėrrmuese e ēameve dhe
    ēamėrve islamikė kishte mbaruar nėn tehat e thikave, kamave
    dhe sėpatave tė EOEA-sitėve. Valės grirėse mundėn t'i
    shpėtonin vetėm ata qė, duke vrapuar, arritėn tė kalonin
    brenda kufirit shtetėror greko-shqiptar.
    Organizata e Kombeve tė Bashkuara, trashėgimtarja e
    drejtpėrdrejtė e Lidhjes sė Kombeve -e cila nė vitet 1913 e
    kishte mbyllur atė popullatė nė burgun grek, tė ngjashėm me
    zgavrėn polifemike - nuk deshi tė shihte lumenjtė e gjakut
    e as tė dėgjonte klithmat, rėnkimet, vajtimet e mjerimet e
    saj. Dhe ē'ėshtė edhe mė keq, se ajo edhe sot e kėsaj dite,
    kur ēirret e ngjiret pėr drejtėsi e liri, vetėm pėr
    shqiptarėt islamikė ēamėr as qė do tė dijė. Ėshtė detyra e
    saj qė ta shtrėngojė qeverinė e sotme greke tė dėnojė
    pararendėsit e vet fajtorė, tė mundėsojė kthimin e ēamėrve
    dhe tė pėrzėnėve tė tjerė nė vatrat e pronat e tyre, duke u
    njohur atyre tė drejta tė barabarta me ato qė pakica
    grekfolėse gėzon nė shtetin shqiptar. Nėse BE-ja s'e bėn
    detyrėn e vet, atėherė asaj i pėlqen tė mbajė nė gjirin e
    vet njė qeveri gjakatare, drejtėsi e lirimohuese.

  5. #645
    i/e regjistruar Maska e BARAT
    Anėtarėsuar
    20-07-2006
    Vendndodhja
    Himarjot jet' e jet', Zot mbi male Hyll mbi det
    Postime
    2,565
    Nga Ibrahim D. HOXHA


    FALTORET DHE MEDRESETĖ NĖ QARKUN E JANINĖS





    Pasi osmanėt e vunė jugun shqiptar nėn sundimin e tyre, sė pari nė Janinė e pastaj, ca nga ca, nė tėrė atė pjesė shqiptare ngritėn faltore islame dhe institucione pėrkatėse nė gjuhėt arabe dhe osmane. Nga sa dihet, kjo veprimtari filloi qė nga koha kur mbretėronte sulltan Bajazidi (rreth viteve 1390-1397). Vetėm brenda nė kryeqendrėn e vilajetit, Janinė,[1] ishin ngritur 19 xhami. Ngjitur me xhamitė ishin ndėrtuar 24 “Oda mėsimi” (tė ndara, tė veēanta), ku nxėnėsit mėsonin tė lexonin Kuran-i Qerimin. Krahas kėtyre, kishte edhe disa mesxhide (faltore tė vogla), namasgjahu (sheshi i faljes sė tė kremteve tė posaēme) i ndėrtuar nga mirėbėrėsi Mustafa Efendi (ish-drejtor i financės sė vilajetit) dhe 5 teqe. Xhamitė emėrtoheshin me emrat e financuesve pėrkatės. Tė tilla xhami, ishin: “Bajrakllė Xhami” – e quajtura edhe “Xhamia e Pazarit”- e ngritur nga sulltan Bajazidi, ndoshta nė vitet 1431-1449, xhamia “Arsllan Pasha”[2] e cila kishte 15 shtylla mermeri dhe tri shtylla prej guri vendi, (ngritur mė 1712 nga ish-valiu i Janinės, Arsllan Pashai, i biri i Zylfikar Agait); xhamia “Ajshe Hanėm”, engritur nga Ajshe Hanėmi, e bija e Haxhi Pashait; xhamia “Xhelali Pasha”, ngritur nga Mustafa Efendiu, thesaradministrues i vilajetit; xhamia “Lluqe Isuf Aga”; xhamia “Fet-hije” (ndėrtuar brenda kalasė); xhamia “Valijuddin Pasha”, ngritur nga Valijuddin Pashai i Ali p. Tepelenės; xhamia e sheh Iljazit, ndėrtuar nė lagjen Shemseddin; xhamia e sheh Musait etj. Dy prej kėtyre xhamive i pėrkisnin “Shehlerėve tė Mėdhenj” tė sektit Nakshibehdi. Nė Berat Islam Beu e Hasan Roza ngritėn xhaminė “El’ Haxhi-Sinan”. Nė Delvinė Sijavush Pashai ngriti xhaminė me emrin e vet; abazenjtė ngritėn xhaminė nė lagjen “Varre” (nė qendėr). Kjo xhami, njė arkivė e pasur me gjithfarė fletoresh dhe dokumentesh dorėshkrim, u prish pėrdhunisht mė 1968-70 nga komiteti i partisė sė PPSH-sė dhe komiteti ekzekutiv i rrethit tė Sarandės. Me atė rast, u asgjėsuan objekte dhe dokumente shumė tė ēmueshme pėr historinė e Shqipėrisė. Nė Filat u ngritėn nga populli: “Xhamia e Madhe” nė qendėr tė qytetit dhe “Xhamia e Vogėl” – apo “Xhamia e Sejkatet”. Nė Gjirokastėr, Skėnduli ngriti xhaminė me tė njėjtin emėr. Nė Konicė Husejn Shah Beu ngriti xhaminė “Husejn Shah”.

    Nė Konispol u ngritėn disa xhami: “Xhamia e Ali Ksenit” (nė qendėr), e ngritur nga dalanenjtė; “Xhamia e Ēuēatit” apo “Xhamia e Medreses”, e ngritur nga Alush Agai; “Xhamia e Pashanjet”, qė nuk dihet nga kush u ngrit; “Xhamia e Shehatit”, e ngritur nga karsitėt; “Xhamia e Llanxatit”, “Xhamia e Isaranjet, “Xhamia e Tushanjet”, “Xhamia e Piratit”. Veē kėtyre faltoreve, nė lagjen Llanxat ishin edhe 3 mekamė shumė tė bukur dhe njė dulbe (tyrbe), ndėrtuar tėrėsisht me gurė tė gdhendur, tė cilėt kanė arritur tė pacėnuar deri nė vitet 1965-1970. Nė Margėllėē, Piri Pashai, ngriti xhaminė “Piri Pasha” - nė qendėr tė qytetit. Nė Paramithi Mehmet aga Proka ngriti nė lagjen e prronjatėve xhaminė “Prokat”. Nė Prevezė u ngritėn xhami nga Ahmet bej Dinua, njė tjetėr nė kala etj. Atje u ngrit edhe njė teqe shehlerėsh. Nė Vlorė Mustafa pasha Vlora ngriti Namazgjahun. Kėto ishin disa nga xhamitė e ngritura nėpėr disa nga qytetet e jugut, po edhe nė qytete tė tjerė si edhe nė ēdo fshat u ngritėn shumė e shumė xhami. Njėherėsh apo mė vonė, ku aty-kėtu, si p.sh nė Berat, nė Filat, nė Konispol e gjetiu u ngritėn edhe medresetė; nė to mėsohej gramatika, sintaksa, logjika, jurisprundenca islame e fet-faje (fikha). S. Hugesi dėshmon, se kur kishte shkuar nė Janinė (1805-06), kishte gjetur dy “ndėrtesa tė mėdha”, shkolla ku mėsohej arabisht e turqisht, pra dy medrese. Nė Janinė kishte 7 medrese me konvikt (internat).[3] Medresetė ishin “tė ulėta” (siē ishin ato tė Filatit, Konispolit etj) dhe “tė larta”. Nė tė parat, mėsohej 5 vjet, nė tė dytat 10 vjet; pas mbarimit tė tė ulėtave jepej e drejta pėr vazhdimin e mėsimeve nė tė lartat; (tė larta kanė qenė ato tė Janinės). Pėr ato, nė salnamenė e vitit 1308 H (1892) thuhet: “Medresetė e larta tė Janinės meritojnė tė quhen vende rilindjesh tė shkencave. Prej profesorėve tė shquar, studentėt marrin mėsime shkencore dhe fetare. Hirėsia e tij, profesor Qamil Efendiu (nga Prishtina, shėnim i autorit tė kėtij materiali) u jep mėsime shkencore dhe ka diplomuar shumė hoxhė, tė cilėt janė tė aftė nė shkencat moderne dhe fetare”. Nė tė gjashtė shkollat e (medresetė) e atij qyteti, kryeqytet vilajeti, mėsonin 300 nxėnės nė vit.[4]

    Ėshtė rasti dhe vendi pėr tė vėnė nė dukje edhe se ē’kanė qenė nė vetvete medresetė. Gjatė tėrė Mesjetės e deri vonė kohės sė re nė vendet islame ndėrmjet Atlantikut e Paqėsorit ato kanė qenė ēerdhe dijepėrhapėse; mėsimdhėnės ishin bilbilėt qė i cicėruan dhe shtjelluan ato dituri. Medresetė ishin qendra tė mėsimit dhe edukimit, nga dolėn udhėheqės tė shquar shtetėrorė, si; Mehmet-Fuat Pashai, Mehmet-Emin Ali Pashai, Mitat Pashai dhe udhėheqės tė tjerė tė ēdo shkalle qė nga kryeministri e poshtė, gjyqtarė me emėr, si Ahmet-Xhevdet Pashai; dijetarė me emėr, si: Halil efendi Filibeja, Muhamet Abduh Misiri, Munir efendi Shami, Mustafa efendi Vidini, Riza efendi Tefiku, Xhemaluddin Afganiu si edhe vetė mė tė mėdhenjtė Bedred-din Samavi, El Farabiu, El Gazaliu, Firdeusiu, Hal’laxhi Mansur, Ibn-i Ruzhd, Ibn-i Sinai, Muhamet Xhelalud-din el Rumiu, Omar Khajami, Sadiu, Shabaheddin Maktul, Shiraziu etj. Ekonomistėt, financierėt, arkitektėt e rrallė si arkitekt Sinani dhe inxhinierėt e tjerė nė zė, drejtuesit e famshėm ushtarakė, si: Ibrahim Pashai (Sulltan Ibrahi), Sinan Pashai, Qypėrlinjtė etj. si edhe ēdo ushtarak tjetėr prej mė tė lartit e deri tek mė i ulėti, janė mbrujtur dhe pjekur pikėrisht nėpėr medresetė. Nė fund tė fundit, vetė shkencat e natyrės dhe ato shoqėrore lindėn nė mendjet e dijetarėve islamė aziatiko-afrikano-europianėve, u pėrkundėn nė mendjet e tyre dhe u lėvruan e shtjelluan pikėrisht prej tyre nėpėr medresetė.



    Medreseja e Konispolit



    Quhej Ders Hane (Shtėpi Mėsimi). U ndėrtua “nė fillim tė pėrhapjes sė islamizmit nė Ēamėri”[5], nga Alush Ali agai, i cili nė atė pjesė tė fushės sė Konispolit qė quhet Rraha, ndėrtoi edhe mullirin e quajtur Mulliri i Agait. Grupi i ndėrtesave tė medresesė sė Konispolit pėrbėhej nga: ngrehina e mėsonjėtores me 11 tė ndara, faltorja, myftinia dhe godina e sterrės si edhe lėmi ujėmbledhės i saj. Tėrė kėto ngrehina pėrmblidheshin brenda njė muri qarkues rreth 3 metėr tė lartė me tri porta: kryesorja dhe dy anėsoret. Ndėrmjet ndėrtesave ishte njė shesh me pėrmasa afėrsisht 100x80 m. Medreseja e Konispolit ishte qendra mė e hershme dhe mė e madhe mėsimore islame nė Jug tė Shqipėrisė, pas tė parės sė Janinės. Dokumente tė shkruara mbi lashtėsinė e kėsaj medreseje nuk kemi mundur tė gjejmė ende. Pėrmendet vetėm nė salnamenė (vjetarin) e Janinės tė vitit 1319 hixhri (1901-1902). Aty thuhet se mė 1305 H (1887-1888) nė Konispol ishte ēelur mejtepi (shkolla fillore fetare). Mirėpo kjo nuk ishte e njėjtė me medresenė, as nga gjuha zyrtare e pėrdorur aty e as nga niveli i pėrgatitjes. Nė medrese gjuhė kryesore ishte arabishtja, kurse nė mejtep-turqishtja osmanisht; nė medrese pėrgatiteshin hoxhallarėt e ardhshėm, kurse nė mejtep nėpunės, arsimtarė etj. Gojėdhėnat e njėzėshme tė disa brezave dėshmojnė pa pikė dyshimi edhe se “mejtepi u hap dje; medreseja ish hapur qė shumė vite pėrpara se tė lehej Muhamet Kuēuku. Edhe aj proto parė (nė fillim – I.D.H.) nė kėtė medrese mėsoj, ku do mėsonej gjekėt?”.[6] Mbi tė gjitha mejtepi, qė nė fillim e deri nė fund pati zėnė njė pjesė tė ndėrtesės sė medresesė, sepse ndėrtesė tjetėr tė pėrshtatshme pėr mėsonjėtore nė Konispol nuk kishte edhe deri nė vitet 1955-1956. Medreseja dhe mejtepi vazhduan pandėrprerje deri mė 1913, kur si njėra, edhe tjetra u mbyllėn nga ushtria dhe pushteti grek, qė sundoi atje deri mė 1917. Nė vitin mėsimor 1917-1918 njė pjesė e ndėrtesave u zu nga shkolla zyrtare shqipe e sapoēelur dhe vazhdoi kėshtu deri mė 1930, kur kaloi e tėra nė pėrdorim tė shkollės. Medreseja u kalua nė ndėrtesėn e myftinisė, dhe pas pak vitesh nė xhaminė e lagjes Shehat, ku vazhdoi deri mė 1940, kur u shkatėrrua (si edhe shkolla) nga ushtria greke. Grupi i ndėrtesave tė ish-medresesė sė dikurshme u rindėrtua disi nė vitet 1941-1942, por u shkatėrrua pėrfundimisht nė vitet 1945-1950.

    Sipas gojėdhėnave dhe moshės sė disa ish-nxėnėsve tė hershėm qė kanė pasė mėsuar atje, mendja e do qė medreseja tė jetė ngritur ndėrmjet viteve 1700-1720. Pėr hershmėrinė e saj, mund tė merren si dėshmi edhe hullitė e thella ngjitur me njėra-tjetrėn nė gurėt e grykės sė sterrės, tė gėrryera nga fėrkimi i litarėve qė rrėshqisnin gjatė ngjitjes dhe zbritjes sė kovave ujėqitėse. Mund tė dėshmohet, gjithashtu, edhe nga pllakat e gurta tė lėmės dhe tė shkallėve tė ndėrtesės sė sterrės si dhe ato tė mjediseve tė tjera, tė cilat, duke u shkelur vazhdimisht njė kohė tė gjatė, janė lėmuar aq sa vende-vende shkėlqejnė. Nė medresenė e Konispolit mėsonin jo vetėm nxėnės ēamėr, por edhe fqinjarė e tejfqinjarė: lebėr, skrapallinj etj. Nxėnėsit jo-konispoli pėr disa vite u strehuan dhe u ushqyen nė shtėpitė e mirėbėrėsve: tė Dalanenjet, tė Takanjet, tė Bejkanjet, tė Kuēukanjet, tė Karafģlanjet, tė Muderrizenjet, tė Plakanjet, tė Shehanjet (ata tė Bregut tė Koēit dhe ata tė Llanxatit), tė Karsitet (Haxhiabdulanjet), tė Kareēanjet e tė ndonjė tjetri. Vite e vite mė pas, kur ndėrtesa u zgjatua, talebetė (nxėnėsit) flinin nė pjesėn e shtuar. Madje, nxėnėsit e skamur pajiseshin prej mirėbėrėsve edhe me tesha, kėpucė dhe me mjetet e duhura mėsimore. Mėsimi kryesisht jepej arabisht e, krahas saj, vetvetiu edhe shqip. Si lėndė mėsimore, pėrdorej Kur’an-i Qerim dhe libra tė tjerė lidhur me atė. Njė vend tė rėndėsishėm zinin edhe vjershėrimet e Muhamet Ēamit, hoxhė Abdullahut etj. Pas mbarimit tė mėsimeve nė medresenė e Konispolit, nxėnėsi kishte tė drejtė tė vazhdonte mėsimet nė medresetė e Janinės, madje edhe nė medresetė e larta turke apo egjiptiane; nė ndonjė rast, edhe nė ato persiane e hindane. Hafėz Mehmet M. Alushi (1897-1985) nga Konispoli, nė kujtimet e veta shkruan: “Kam dėgjuar nga goja e muderrizit, tė pėrndershmit Selim efendi Husejn efendi Peqinit (1818-1908) se nė vitet 1720-1790 drejtor i medresesė dhe myfti nė Konispol ka qenė i pėrndritshmi, Haxhi Jahjai nga Manastiri. Nė vitet 1791-1850 me ato detyra ka qenė i pėrndershmi Husejn efendi Peqini, mė parė muderriz dhe myfti nė Filat”; nė vitet 1850-1897 - i pėrndershmi Xhafer efendi Abdiu nga fshati Ninat; nė vitet 1898-1941 - i pėrndershmi Mehmet-Emin efendi mulla Ago Emin Ramua nga fshati Vrohona. Fillimisht, nė medrese mėsonin 30 talebe, pastaj shpejt arritėn nė 107 vetė. Nė medresenė e Konispolit mėsuan mjaft dijedashės e atdhetarė nė zė nga Konispoli e fqinjė ēamė e nga krahina tė tjera. Tė tillė talebe (nxėnės) konispolitė, kanė dalė nga Dalanenjtė: Bilal Dalani, Mahmut Musa Dalani, Murat Bilal Dalani, Musa Beqir Dalani, Mustafa Shuaip Dalani, Qamil Tahir Dalani, Remzi Sali Ēali (Dalani), Servet Bilal Dalani, Smail Tahir Dalani, Shefik Hasef Dalani e Shuaip Mahmut Dalani. Nga Goxhenjtė: vėllezėrit Muharrem, Muhedin e Shaban Xhafer Goxhai. Nga Halilpashajt: Saliko Halil Pashua, mulla Abaz Halilpashua, Haxhi Brahim Halilpashua dhe Izet mulla Abaz Halilpashua. Nga Jahajt: Daut Hasan Jaho, Hajrullah Tahir Jaho, Izet Daut Jaho e Muharrem Dush Jaho. Nga Karafilajt: Kaso Mehmet Karafili e Mehmet Selim Abaz Karafili. Nga Kuēukanjt: Adem Kuēuku, Emin Shaban Kuēuku, Muhamet Ēami (Muhamet Hamza Kuēuku: 1174-1242 H./1758~1759-1826~1827), Omer Kuēuku, Shaban Kuēuku dhe vėllezėrit Veip e Zeqo Kuēuku (stėrnipėr tė Muhamet Ēamit). Nga Malanjt: Hazbi Malo e Omer Riza Malo. Nga Muderrizajt (me prejardhje nga Ninati): vėllezėrit Fuat, Hasim, Qadhim e Satedin Xhafer Muderrizi. Muderrizajt (me prejardhje nga Vrohonai): vėllezėrit Hajri e Neshet Mehmet-Emin mulla Ago Ramo. Nga Plakajt: Ali Plaku, vėllezėrit Hajro e Rexho Haqif Plaku, Haqif Plaku e Osman Ali Plaku. Nga Shehajt (e Bregut tė Koēit): vėllezėrit Ferhat e Rushit Daut Shehu si edhe vėllezėrit Haki e Haqif Rushit Shehu. Nga Takajt: Alush Ilmaz Taka, Bedul Taka, Muharrem Deme Taka, Osman Taka, Resul Osman Taka, Saliko Bej Taka e Sulo Haxhi Taka. Nga Zejnajt: vėllezėrit Abdul e Ramadan Ilmaz Zejno, Ilmaz Hamit Zejno e Jasin Xhelo Zejno. Tė tjerė konispolitė: Adem Mehmet Sejko, Ahmet Emin Xhemaliu (Taqe), Bajram Resul Mane, Fejzo Zejnel Mullai, hafėz Mahmut Selim Peqini, hafėz Mehmet Muhamet Alushi, haxhi Abdul Kasimi, hoxhė Abdiu, hoxhė Abdullahu (1795-1865/1866), Husejn Abdi Brahimi, Jakup Ahmet Garbiu, Jasin Kareēi, Mete Fejzo Zejneli, Muharrem Abdi Brahimi, Omer ef. Haxhiu (Karsiti), Resul Mero Dalle, Rushit Dine Halili (1871-1912), Sami Xhafa, Sulo Daut Brezati (a Veizati), Shaban Kasim Niso, sheh Tahir Ēaze etj. Talebe fqinjarė: Nga Ninati: Ismail efendi Zejneli (1865-1922), mulla Fuat Rakipi, Osman ef. Rushiti (1765-1842), Qemal Ismail ef. Zejneli, Xhafer ef. Abdiu (1822-1897) etj. Nga Vėrva: Osman Aliu, Sulo Musai etj. Nga Filati: Feim Mita e Shemshudin Dauti ndoqėn medresenė, respektivisht, i pari nė vitet 1860-1865 dhe i dyti nė vitet 1890-1895. Nga Paramithia: Jaho Mato qė mėsimet i kreu pėrafėrsisht nė vitet 1900-1905. Talebe (nxėnės) krahinash tė tjera: Nga Fterra (Labėri) vėllezėrit Feim e Sheme Kurti (pėrafėrsisht nė vitet 1865-1870. Doemos qė nė atė medrese mbi 200 - vjeēare kanė mėsuar edhe shumė tė tjerė, po mjerisht nuk kemi mundur tė gjejmė amėzat apo tė dhėna tė tjera. Pėrfundimisht, mund tė them pa u gabuar aspak se “ders-haneja” e Konispolit ka qėnė jo vetėm njė nga qendrat e para dijepėrhapėse nė jugun shqiptar, por edhe e para ēerdhe ku u pėrdor shqipja. Vjershat e Muhamet Ēamit, tė hoxhė Abdullahut, tė mulla Agos, mulla Mahmut Margėllėēit etj. thuheshin pėrmendsh nga nxėnėsit e saj, mbetėn nė mendjen dhe nė gojėn e nxėnėsve vijues deri nė ditėt tona.[7]

    Veprimtaria e medresesė sė Konispolit, mjedisi i pėrshtatshėm i krijuar nga vezir Ali Pashė Tepelena dhe nga tė huajt pranė Oborrit tė tij, pėrgatitėn kushte lehtėsuese pėr daljen e shkrimtarėve tė tjerė shqiptarė; fillimisht ata u morėn kryesisht me vjershėrime shqipe. Sipas gojėdhėnave dhe moshės sė disa ish-nxėnėsve tė hershėm qė kanė pasė mėsuar aty, mendja ta do qė ndėr ata tė cilėt lėvruan vjershėrimin, i pari duket se ka qenė Muhamet Ēami, i pasuar nga bashkėqytetari i vet, gati bashkėkohės, hoxhė Abdullahu, Mahmut Hamiti nga Margėllėēi, Mulla Ago Emin Ramua nga Vrohonai etj. Pushtetarėve eprorė osmanė vetėm nė gjysmėn e shekullit XIX u ra ndėr mend se nuk ishin medresetė ato qė i pėrshtateshin gjendjes dhe kohės, po shkollat laike; nga 1845 e mbrapa nėpėr jugun shqiptar – vetėm nė vendbanimet me banorė qė kishin pranuar islamin - zunė tė ēelnin disa mejtepe (shkolla): kryesisht “Darulfejzi Osmanķ”; pastaj “iptidaje”- (fillore 3-klasėshe), pak “ruzhdije”(qytetėse 3-klasėshe) e, tek-tuk, edhe ndonjė “idadije”, (gjimnaz tė lartė 7-vjeēar apo tė ulėt 6-vjeēar). Mė 1288 H (1871-1872) nė Janinė ēelėn njė shkollė qytetėse; njė tjetėr tė tillė ēelėn mė 1293 H (1876) nė Prevezė, mė 1297 (1879-1880); njė nė Paramithi, mė 1303 H (1885-1886); nė Voshtinė, mė 1316 H (1898-1899); nė - Janinė njė pėr vajza dhe mė 1319 H (1901-1902) njė nė Konicė; tė pesta pėr djem. Mė 1296 H (1878-1879) nė Janinė ēelėn njė gjimnaz 7-klasėsh pėr djem, kurse mė 1316 H (1898-1899) njė tjetėr pėr vajza nė Prevezė. Mė 1297 H (1879-1880) nė Paramithi ēelėn njė “Darulfejzi Osmani” (fillore), mė 1305 H (1887-1888) njė nė fshatin Karbunar dhe njė nė Konispol. Nė vitin 1306 H (1888-1889) shkolla fillore ēelėn nė disa vendbanime: nė Arpicė, nė Grikėhuar, nė Janinė, Kuē, nė Luarat, Margėllėē, Mazrrek, Pargė, Volė, Voshtinė dhe njė nė fshatin Vrohona. Mė 1310 H (1892-1893) - nga njė nė fshatrat Lopės e Shalės; mė 1311 H (1893-1894) - njė nė Filat. Mė 1319 H (1901-1902) ēelėn edhe disa fillore tė tjera: Nė Damės, nė Konicė, nė Lurė, nė Paramithi, nė Prevezė dhe njė nė Varfan. Mė 1320 H (1902-1903) njė nė Janinė dhe njė pėr vajza nė Paramithi. Nga sa shihet, tėrė thesari - nė mund tė quhet kėshtu - arsimor vjetor laik osmanisht pėrbėhej nga 175 gjimnazistė dhe 114 gjimnaziste, pėrkatėsisht me 13 mėsues e 2 mėsuese; prej 209 qytetėsesh dhe 172 qytetėseshe, pėrkatėsisht me 10 mėsues e 7 mėsuese; nga 1300 filloristėsh dhe 32 filloristesh, pėrkatėsisht me 32 mėsues e 1 mėsuese. Gjithsej, pėr qarkun e Janinės dhe atė tė Prevezės ishin: 2002 nxėnės e nxėnėse dhe 65 mėsues e mėsuese. Pra, njė numėr qesharak, ndaj numrit tė mėsuesve, mėsueseve dhe tė nxėnėsve e nxėnėseve tė shkollave greke nė tė dy-ja qarqet nė fjalė. Nė vendbanimet e kėtyre dy qarqeve – si kudo gjetkė - shkollat ēeleshin nė pėrkatėsi me besimin fetar tė banorėve: nė vendbanimet ku banorėt vazhdonin tė mbeteshin ende nė fenė kristiane ortodokse, shkolla ēelej detyrimisht nė gjuhėn greke; pėr ata qė kishin kaluar nga krishterimi nė islamizėm, shkolla detyrimisht ēelej nė gjuhėn osmane.

    Padyshim qė as faltoret e as mėsimoret arabisht e osmanisht nuk i shėrbyen aspak ēėshtjes kombėtare shqiptare dhe as qė u ēelėn me kėtė qėllim; por edhe sikur tė ēeleshin, kjo gjė tanimė ngjante me fikun pas sė vjeli; pra, kur u ēelėn ato shkolla, “e kishte marrė ferra uratėn”. Grekėrit, nėpėrmjet faltoreve dhe shkollave nė gjuhė tė tyre, shqiptarėt e krahinave anėsore shqiptare, tanimė i kishin shndėrruar nė “grekėr”, sepse greqishtja po kultivohej tek ata qė mbi 1500-1600 vjet para fillimit tė pėrdorimit tė arabishtes dhe tė osmanishtes nė vendbanimet e pakta ku u pranua islamizmi; besimi islam nė masė zuri tė pėrhapej nga gjysma e shekullit XVII e mbrapa. Kurse, nė shqiptarėt e krishterė greqishtja vazhdoi tė mbillej edhe gjatė tėrė 500 vjetėve tė sundimit osman. Pėr mė tepėr qė, edhe nė disa mėsimore, si gjimnazet e Janinės dhe tė Prevezės ku shumica e nxėnėsve dhe e nxėnėseve ishin shqiptarė tė besimit islam – e, doemos, edhe plot shqiptarė tė krishterė ortodoksė - mėsimi jepej osmanisht e greqisht. Ndėrsa pėr pakicėn shqiptare islame nė faltoret islame dhe nė medresetė pėrdorej arabishtja, pėr shumicėn shqiptare tė krishterė ortodokse nė faltoret e shkollat priftpėrgatitėse pėrdorej greqishtja; ndėrsa pėr pakicėn shqiptare islame nė mėsonjėtoret laike osmane pėrdorej osmanishtja, nė ato greke - pėr shumicėn krishterė ortodokse pėrdorej greqishtja. Ndėrsa masa e krishterė ortodokse nė tėrėsi kryesohej dhe prihej nga njė armatė e tėrė priftėrinjsh grekė tė tė gjitha shkallėve, shqiptarėt e krishterė s’kishin kurrfarė prijėsi tė ngjashėm me ata tė tė krishterėve ortodoksė. E njėjta gjė ndodhte edhe me shqiptarėt islamimė; prijėsit e faltoreve, medreseve dhe shkollave nuk u flisnin nxėnėsve shqip dhe pėr ēėshtjen shqiptare, po nė gjuhė tė huaja dhe pėr ēėshtje tė huajsh. Shqiptarėve nė tėrėsi jo vetėm qė u mungonin prijės dhe institucione shqiptare tė ngjashme me ato greke, arabe e osmane, por ato edhe u ndaloheshin rreptėsisht. Njė pengesė tjetėr tejet e vėshtirė pėr t’u kapėrcyer nga shqiptarėt qė ndiqnin mėsimoret islame - medresetė dhe mejtepet- ishin gjuhėt arabisht e osmanisht qė pėrdoreshin nė to. Tingujt e harfeve (gėrmave) dhe shqiptimi i fjalėve tė arabishtes e sidomos tė osmanishtes e shqiptarit ishin mjaft tė vėshtira pėr veshin dhe gjuhėn e shqiptarit; edhe mė e vėshtirė ishte mėnyra e tė shkruarit. Tėrė kėto dhe mungesa e mėsonjėtoreve tė posaēme shqipe pėr mė se 2000 vjet rresht – pėr mė tepėr, nė kushtet kur fqinjėve nuk u mungonin - shqiptarėve u shkaktoi dėme fatale dhe hidhėrime tejet tė hidhėta.



    Idadeja e Janinės.



    Shkollė e mesme eprore 7-klasėshe, e ēelur nė vitin 1296 H (1878-1879). Fillimisht, tė 13 mėsuesit qė pėrbėnin trupin mėsimor tė shkollės, u jepnin mėsim 175 nxėnėsve: 169 muslimanė e 7 jomuslimanė; nga kėta, 111 ishin ditorė, 49-me pagesė dhe 15-me bursė. Mund tė mėsonte gjithkush qė dėshironte, pavarėsisht nga besimi fetar a kombėsia. Po, pėr shkak tė ēorroditjes prej zhurmės shurdhuese tė kr.a-f. si edhe helmit tė derdhur nga ata nė gjykimin gjithėsisht tė tė krishterėve, mjerisht atė qendėr aq tė rėndėsishme dijeje e ndiqnin kryesisht shqiptarė nga jugu tė besimit islam dhe disa djem nėpunėsish tė atjeshėm turq; pėrjashtim bėnin vetėm fare pak toskė tė krishterė, kryesisht ēamėr. Kurse shumica dėrrmuese e shqiptarėve tė krishterė parapėlqenin dhe ndiqnin mėsimet nė “Zosime.” Pas shpalljes sė kushtetutės II osmane, qeveria dhe partia “Ittihat ve Terekki” (Bashkim e Pėrparim) qė e drejtonte atė qeveri, tė ndodhura para kėrkesave kėmbėngulėse tė kombėsive dhe kombeve qė asokohe pėrmblidheshin brenda sulltanatit osman, shpallėn: “Ēdo popull ka tė drejtė tė ēelė shkolla mė vete dhe tė arsimohet nė gjuhėn e tij amtare”. Shqiptarėt, tė cilėve ndryshe nga tėrė tė tjerėve, u ishte mohuar e ndaluar rreptėsisht kjo e drejtė, gjetėn rastin pėr tė pėrfituar nga njė shpallje e tillė. Menjėherė ata ngritėn zėrin dhe parashtruan kėrkesat e veta nė organet shtetėrore pėrkatėse. Mirėpo, kur pushtetarėt osmanė dhe partia drejtuese e tyre panė se punėt morėn drejtim tė padėshiruar pėr ata, bėnė sikur e harruan shpalljen e tyre. Kjo sjellje i zemėroi edhe mė keq shqiptarėt. Ata ngritėn gjithandej zėrat si vullkan. Ndėr zėngritėsit u dalluan edhe idadijarėt e Janinės. Nė njė letėr tė botuar nė fletoren “Lirija”,[8] ndėr tė tjera, thuhej: “Idadijarėt na shkruajnė: kaluan dy muaj qė u dha urdhri qė nė shkollat e Shqipėrisė tė mėsohet shqip. As nė idadijetė, as nė ruzhdijetė e as nė iptidajetė s’po jepet ende”.

    Nė idadijenė e Janinės mėsimet jepeshin osmanisht e greqisht. Meqėnėse shumica e nxėnėsve qė ndiqnin mėsimet nė atė shkollė ishin shqiptarė, kėta, tė mbėshtetur edhe nga shoqėria “Bashkimi” e Janinės, njėzėri ngulmonin qė greqishtja tė zėvendėsohej me shqipen. Pėrfaqėsuesi i asokohshėm i qeverisė austro-hungareze nė Janinė, dr. Ranzi, nė tejshkrimin (tanskriptimin) e 13 marsit 1909, njoftonte Ehrentalin: “ ... ngulmojnė tė kenė mė tepėr tė drejtė tė kėrkojnė ēeljen e njė kursi pėr gjuhėn shqipe, pasi edhe greqishtja ėshtė lėndė mėsimi e detyruar; ata kėrkojnė edhe zėvendėsimin e greqishtes me shqipen apo tė paktėn mėsimin e tė dy gjuhėve krahas njėra-tjetrės. Mirėpo valiu ndaj shoqėrisė (“Bashkimi”- I.D.H.) u mjaftua tė thoshte se s’mund tė merrej parasysh kėrkesa e saj pėr heqjen e gjuhės greke, e cila kėtu po mėsohet tash sa vjet. Kurse pėr mėsimin e gjuhės shqipe si lėndė e re mėsimi - tha ai - s’janė caktuar ende mjetet e duhura financiare pėr shpėrblimin e mėsuesve”. Nuk u pranua nga valiu as kėrkesa qė shqipja tė pėrdorej vetėm pėr nxėnėsit shqiptarė. Si kundėrpėrgjigje, zėrat e idadijarėve dhe tė shoqėrisė “Bashkimi” nė Janinė arritėn kulmin. Tė gjendur pėrballė kėrkesave tė njėpasnjėshme kėmbėngulėse e disi kėrcėnuese tė idadijarėve -tė mbėshtetur fuqimisht edhe nga “Bashkimi” i Janinės- qeveria osmane lejoi tė jepej shqipja nėpėr tė gjitha idadijetė. Me urdhėr tė Ministrisė sė Arsimit, drejtoria e arsimit tė vilajetit mė 1(14).9.1909 caktoi mėsues nė idadijenė e Janinės Nuēi Dh. Naēin (shih) me 200 grosh nė muaj; ky mbajti nė ngarkim edhe detyrat e deriatėhershme: sekretar i “Bashkimi” dhe redaktor i fletores “Zgjim i Shqipėrisė".[9] Tė ndodhur nėn trysninė e pandėrprerė pėrditė e mė kėrcėnuese tė idadijarėve dhe tė “Bashkimi” tė Janinės, pushtetarėt osmanė u shtrėnguan tė emėronin nė idadije edhe njė tjetėr mėsues shqiptar, Zyhdi Efendinė. Nė letrėn e dėrguar nga studenti i asaj idadijeje, Sali Filati (Ēeka) dhe tė botuar nė fletoren “Korēa”,[10] pasi vihej nė dukje se ai ishte caktuar mėsues pėr letėrsi, drejtėsi e tregti, pėr atė thuhej: “Z. Zyhdi ėshtė njė shqiptar i flaktė. Ky zot, duke qenė shqiptar i vėrtetė, ish marrė me sy tė keq nga ca tė liq”.

    Po nė idadijenė e Janinės jepnin mėsim shqip edhe atdhetarė tė tjerė si fjala bie prishtinasi Qamil Bala dhe aninasi Qamil Efendiu. Atje morėn mėsim dhe u brumosėn mė sė miri me ndjenja tė thella dhe tė theksuara kombėtare: Qamil Izet Ēami, Sali Ēeka, Sali Nivica, Pertef Pogoni, dr. Hasaf Ajdonati, Qamil Izet Sejko, Ferhat Mero Shehu, Mihal Prifti, Resul Osman Taka, Tare Haxhiu, Avni Rustemi, dr. Sezai Ēomo, Gani Ēano etj. Kėta u dalluan nė fusha tė ndryshme: mjekėsi, administratė dhe, mė tepėr, nė organe arsimore, deri edhe qėndrore tė shtetit shqiptar; edukuan breza tė tėrė mėsimdhėnėsish tė ēdo shkalle dhe lanė gjurmė tė thella nė pedagogjinė shqiptare. Disa nga kėta idadijarė dhe bashkėnxėnėsit e njėkohshėm tė tyre zhvilluan njė veprimtari tė shquar politike dhe arsimore qė kur ishin ende nxėnės; njė nga mė tė zjarrtėt, ishte Sali Ēeka nga Filati, bashkėpunėtor i tėra fletoreve nė gjuhėn shqipe. Ndėr ato veprimtari, ishte edhe qortimi i rreptė qė i bėnė kara Rexhepit nė faqet e fletores “Zgjim i Shqipėrisė” “lidhur me abetaren shqip me harfe arabo-osmane, qė ai shkroi e botoi. Pėr tė ritheksuar qėndrimin e vendosur tė tyre mbi abecenė dhe shkrimin shqip, 72 nga ata nėnshkruan njė pėrkujtesė dhe ua dėrguan fletoreve “Bashkimi i Kombit” (organ zyrtar i shoqėrisė qėndrore “Bashkimi” nė Manastir) dhe “Shqipėtari” (organ zyrtar i shoqėrisė shqiptare nė Stamboll) pėr ta botuar turqisht. Kėrkesa e tyre u plotėsua. Qortimi i tyre ishte aq me vend dhe aq i fuqishėm, sa u pėlqye dhe u mbėshtet nga tėrė atdhetarėt dhe shtypi shqiptar. Shumė atdhetarė, po me anė tė shtypit shqiptar, i mburrėn pėr guximin e tyre dhe i lėvduan pėr aftėsinė e atdhetarinė qė treguan. Njė prej tyre, ishte edhe veprimtari, Hysni Ismail Potomi, i cili nėpėrmjet letrės sė tij me dt. 2(15).12.1909, thoshte se ata ishin treguar edhe atdhetarė tė zjarrtė, edhe me dituri tė thella nė lėmin e gjuhės dhe tė historisė. Nė veprimtarinė e tyre atdhetare artistike, pėrmblidhet edhe skena(teatri). Mė 26.9 (9.X).1909 nė kinemanė “Ihsanije” -mė tė madhen e kryeqytetit tė vilajetit, Janinė - ata, nėn drejtimin e Nuēi Naēit dhe me pjesėmarrjen e tij (nė pėrfytyrim tė Fetahut dhe tė Zyberit), luajtėn dramėn e Shemsedin Sami Frashėrit, “Besa”; pjesėmarrėsit ishin tė panumėrt, aqsa, edhe pse ndėrtesa ishte mė e madhja e qytetit, “s’kishte ku tė hidhje mollėn”.[11] Po sipas tij, atdhetaria dhe aftėsia artistike e shfaqur prej aktorėve amatorė i ndezi flakė tė pranishmit. Por edhe aftėsia e tyre mbi gjuhėn shqipe dhe dijet shqiptare qė u shfaqėn sidomos nė provimet e zhvilluara mė 27.6(11.7).1910, i lanė gojėhapur tė pranishmit tė pranishmit dhe njė numėr tė madh janinasish. Nė pėrfundim tė provimeve tė krejt lėndėve mėsimore, idadijarėt e vitit tė fundit fituan dėftesat e pjekurisė, kurse tė tjerėt - ato tė klasave vjetore pėrkatėse. Gati tė gjithė maturantėt u dėrguan pėr tė vazhduar studimet e larta nėpėr universitete tė ndryshme. Ndėr ata ishin, edhe Ferid Konja nga Janina, Fetah Janina, Mihal Margėllėēi (Prifti) nga Kastriza, Pertef Pogoni nga Voshtina, Sali Filati etj. Sali Ēeka, dhe Pertef Pogoni u dėrguan nė Francė, nė universitetet e sė cilės u diplomuan pėr pedagogji e psikologji. Sali Ēeka me rastin e diplomimit, nė letrėn e vet me dt. 28.6(9.7).1910 drejtuar drejtorit tė fletores “Korēa” dhe tėrė lėēitėsve shqiptarė, botuar nė po atė fletore nr. 16(36), dt. 8(21).7.1910, vinte nė dukje vlerėn e idadijesė sė Janinės si qendėr e rėndėsishme kulturore e kombėtare. Ndėr tė tjera, ai shkruante: “Sot mbarova shkollėn idadije tė Janinės, nė tė cilėn kam 7 vjet qė kam shkuar njė rrojtje mjaft tė gjatė, qė sot shtėrngohem ta qanj me lot nga largimi prej saj. Kėtė shkollė, kėtė shtėpi mėsimi nė Shqipėri tė Jugės s’mund ta harronj kurrė, jo se kam shkuar gjysmėn e jetės time, po nga qė ndahem nga kjo shtėpi, nga kjo mėsimtore e shenjtė qė ėshtė njė shkollė shqip. Kėtu tė gjithė nxėnėsit janė vėrtet shqipėtarė, janė djemt’ e Shqipėrisė, janė burbuqet e tė pritmit, tė flaktė me ndjenja zemėrore kombėtare pėrpara mėmėdheut, Shqipėrisė sė gjorė. Shkoll’ e Janinės ėshtė shtėpia kombėtare pėr djemt’ e Shqipėrisė. Ikinj pra nga Janina, nga qytet’ i Piros, nga kjo fortes’ e Ali Pashait nė Toskėri. Janina pėr mua ėshtė njė mėmėdhe i dytė: mė rriti, mė bėri kaq; kudo qė tė vete, Epirė s’e kam pėr tė harruar...”

    Vlen tė theksohet se idadijenė e Janinės nė “shtėpi kombėtare pėr djemtė e Shqipėrisė” e shndėrruan pjesėmarrėsit nė tė dhe atdhetarėt janinas, pas shumė vjet pėrpjekjesh e mundimesh tė gjithėfarshme; atyre kurrė nuk u bėri “tėrr” syri e as kursyen gjė nga ē’kishin nė dorė. Vlen tė pėrmendet, gjithashtu, edhe se sa mė shumė rriteshin kėrkesat kombėtare shqiptare dhe sa mė i fuqishėm ndihej zėri shqiptar, aq mė i ashpėr bėhej qėndrimi i shqipmohuesve. Me tė vėrtetė qė sjellja e ashpėr dhe qėndrimi mospėrfillės i pushtetarėve osmanė ishin bėrė pengesa tė vėrteta dhe tejet dėmprurėse, po sjelljet dhe qėndrimi i patrikanės sė Fanarit, sinodhit grek dhe qeverisė greke ishin edhe mė djallėzore, mė tė shėmtuara; ishin gjėma tė vėrteta. Kjo shfaqej nė aspektin shqiptar e kombėtar; pėr pėrshkrimin e tyre, s’arrijnė as volume e volume tė tėra. Polifemizmi i tyre u shfaq edhe nė idadijenė e Janinės. Pėr tė penguar qoftė edhe sado pak ecurinė e shqipes, duke parė se ajo kishte filluar tė lulėzonte edhe nė Janinė, pėrbindėshat, tė urdhėruar nga Patrikana e Athina, nė vitet 1909-1910 i vunė zjarrin 3 herė rresht ndėrtesės sė idadijesė.[12]




    -------------------


    [1] Salnameja (vjetari) i vitit 1288 H (1871) i vilajetit tė Janinės, salnameja e vitit 1308 H (1892) fq. 115 dhe salnameja e vitit 1319 H (1903).

    [2] Le Istorie Albanesi – Epoca Terca, Salerno, 1886, fq. 34.

    [3] Salnameja e vitit 1288 H. (1871).

    [4] Po aty.

    [5] Llukė Karafili, “Disa Nėnprefektura tė Shqipėrisė”.

    [6] Mehmet M. Alushi, Hetem A. Kasimi, Medi Korro, Beqo Zejnun Mullai, Xhevahire Brahim Demiri Halilpasho, Ahmet Taqe etj.

    [7] Pėr hollėsi tė mėtejshme shih: I.D.H., buletinin “Qytetėrimi Islam”, nr. 1, 1999, fq. 18 dhe “Univers” nr. 2, 2002, fq. 129-134), (Skema -Fotografi).

    [8] “Lirija”, nr. 19, Selanik, dt. 6 (19).12.1908, fq. 2.

    [9] “Zgjim i Shqipėrisė", dt. 3(16).9.1909.

    [10] Fletore “Korēa” nr. 24, dt. 3(16).12.1909.

    [11] ”Kujtime tė ish-nxėnėsit, Ismet Ēano.

    [12] Pėr lėvizjen arsimore nė tėrėsi dhe atė kombėtare nė veēanti nė jugun shqiptar shih edhe Ibrahim D. Hoxha, "Nėpėr Udhėn e Penės Shqiptare", Tiranė, 1984; Ibrahim. D. Hoxha, "Nga jeta kulturore nė vitet 1788-1822", Ibrahim D. Hoxha, "Lėvizja pėr arsim dhe dituri kombėtare gjatė dyqindvjeēarėve tė fundit nė krahinat jugore shqiptare ", fletorja "Drita", Tiranė, 13.6.1982, “Revista Pedagogjike” nr.1, Tiranė, Janar-Mars 1980, fq. 160-171.

  6. #646
    i/e regjistruar Maska e BARAT
    Anėtarėsuar
    20-07-2006
    Vendndodhja
    Himarjot jet' e jet', Zot mbi male Hyll mbi det
    Postime
    2,565
    Omonia dhe vizioni i saj nuk mund tė bashkėjetojnė me klanet

    Nga Loreta Boti



    Para disa ditėsh kryetari i organizatės “Omonia”, Jani Jani, pas njė mbledhjeje tė kryesisė sė organizatės, doli me njė deklaratė tė bujshme, ku thuhej se kryesia kishte marrė vendim qė t’ i kėrkonte qeverisė shqiptare qė tė niste procedurat pėr regjistrimin e e saktė dhe zyrtar tė minoritarėve, sipas parimit tė vetėdeklarimit tė pėrkatėsisė etnike. Jani Jani deklaroi se “faktorė institucionalė janė duke bėrė pėrpjekje pėr tė reduktuar nė maksimum tė drejtat e minoriteteve dhe kryesisht ato tė minoritetit grek”. “Omonia” bėn mirė qė thotė gjėra tė tilla, por ajo nuk i ka kartat nė rregull pėr tė folur kėshtu, pasi ėshtė klani qė e drejton atė sot, me nė krye Jani Janin, si qehajai i Vangjel Dules nė organizatė, qė ka reduktuar nė maksimum tė drejtat e grekėve anėtarė tė organizatės, duke mos zhvilluar sipas Statutit, kongresin e organizatės, i cili duhej tė ishte mbajtur maksimumi nė prill 2007. Pra, si kryesia, ashtu dhe kryetari i “Omonia” janė tanimė nė pozita antistatutore, prandaj nuk janė tė besueshėm kur ata qė shkelin tė drejtat e grekėve brenda organizatės, tė akuzojnė, siē bėri Jani Jani nė deklaratėn e tij, kur tha se “faktorė institucionalė janė duke bėrė pėrpjekje pėr tė reduktuar nė maksimum tė drejtat e minoriteteve dhe kryesisht tė minoritetit grek”. Problemi ėshtė se “Omonia”, e kontrolluar nga klani i Jani Janit, pėr llogari tė Vangjel Dules, ėshtė pjesė e faktorėve qė ka reduktuar nė maksimum tė drejtat e minoritetit grek, duke shkelur tė drejtat e grekėve.

    Pra, del se tė drejtat e minoritetit grek shkelen nga “Omonia” me nė krye kėtė Janin nė katror. Klani i Jani Janit nė krye tė “Omonia”-s nuk e mbledh dot kongresin, apo konferencėn, se ai ėshtė krejt i shkėputur nga anėtarėsia e “Omonia” dhe nėse zhvillohen zgjedhje tė reja sipas Statutit, Jani Jani dhe njerėzit e tij, do tė marrin vetėm votat e atyre me tė cilėt kanė interesa abuzive nė biznes dhe qė kanė pėrfituar poste prej tyre. Nė bėhen zgjedhje tė ndershme, kryetari i sotėm i “Omonia”-s nuk do tė bėhej dot as kryetar i seksionit tė “Omonia”-s nė fshatin e tij.

    “Omonia” sot, pėr faj tė njerėzve si Jani Jani, Spiro Peēi, Kostandina Bezhani, Kosta Barka si dhe para sė gjithash, pėr faj tė Vangjel Dules, qė qendron pas tyre, nuk i ka kredencialet pėr tė qenė interlokutore e minoritetit grek, si nė raport me institucionet shqiptare, ashtu dhe ato ndėrkombėtare. Paaftėsia e “Omonia”-s pėr tė zbatuar Statutin e saj, dhe krijimi i njė situate antistatutore brenda saj, ėshtė sot “Thembra e Akilit” e legjitimitetit tė pėrfaqėsimit tė minoritetit grek nė Shqipėri. Ėshtė e qartė se pėr njerėzit qė janė pėrgjegjės pėr kėtė krizė tė pėrfaqėsimit tė minoritetit grek nė Shqipėri, janė mė tė rėndėsishme interesat e tyre personale abuzive, klanore, se interesat e minoritetit grek nė Shqipėri. Pėr faj tė kėtyre njerėzve, sot kur minoriteti grek ka nevojė mė tepėr se kurrė pėr interlokutorė legjitimė, qė tė shprehin aspiratat e tij nė raport me institucionet shqiptare dhe ndėrkombėtare, njė klan uzurpatorėsh e kanė shndrruar organizatėn qė natyrshėm duhej tė kryente kėtė mision, “Omonia”-n, nė njė interlokutor ilegjitim.

    Pėr tė kamufluar krizėn e legjitimitetit, krerėt e “Omonia”-s bėjnė herė pas here deklarata si kjo pėr regjistrimin e popullsisė sipas parimit etnik. Kjo ėshtė taktika e pėrhershme e njerėzve qė drejtojnė “Omonia”-n, tė cilėt lėshojnė tollumbace nė qiellin e politikės qė humbin pa lėnė gjurmė. Nėse “Omonia” e ka seriozisht kėrkesėn pėr regjistrimin e popullsisė sipas vetėdeklarimit, ajo nuk duhej tė ishte mjaftuar me deklarata tė tilla qė bėhen herė pas here, por duhet t’ u kishte kėrkuar deputetetėve minoritarė grekė tė PBDNJ, Vangjel Dules dhe Leonard Solisit, apo edhe deputetit tė pavarur Spiro Peēi qė ėshtė anėtar “Omonia”-s, qė tė kishin paraqitur nė parlament projekt-ligjin pėrkatės pėr regjistrimin e popullsisė, duke kėrkuar dhe votim nominal, dhe pastaj t’ i vinin partitė e mėdha nė situatėn kur duhej tė prononcoheshin zyrtarisht dhe publikisht nėse ishin pro apo kundėr zbatimit tė standardeve ndėrkombėtare nė Shqipėri. “Omonia” nuk mund tė thotė se PBDNJ ėshtė parti politike dhe nuk varet prej saj, se gjithė njerėzit e “Omonia”-s, ose mė saktė tė klanit qė kontrollon “Omonia”-n janė nė poste drejtuese nė PBDNJ, si dhe kanė marrė poste shtetėrore me propozimin e PBDNJ.

    Tanimė ka ikur koha e fjalėve dhe ėshtė koha e veprave. Nėse “Omonia” kėrkon seriozisht njė regjistrim real tė minoritetit grek nė Shqipėri, ajo i ka tė gjitha mundėsitė ta ndėrmarrė atė si njė projekt tė sajin, pasi legjislacioni shqiptar shqiptar nuk e ndalon kėtė gjė. “Omonia” mund tė shkojė fshat nė fshat dhe qytet nė qytet dhe tė kėrkojė qė kush ėshtė grek tė vetėdeklarohet dhe pastaj nuk ėshtė problemi apo pėrgjegjėsia e “Omonia” se sa do tė dalė shifra, por e vullnetit tė deklaruesve. Pastaj shteti shqiptar le tė bėjė njė regjistrim zyrtar pėr ta pėrgėnjeshtruar apo konfirmuar shifrėn qė do tė dalė nga regjistrimi qė do tė bėjė “Omonia”.

    Por klani i “Omonia” nuk e bėn dot kėtė se shteti shqiptar i ka nė dorė njerėzit e tij, pasi gjithmonė mund t’ u ndėrpresė bizneset e tyre abuzive, si dhe t’ i largojė nga postet fitimprurėse. Prandaj ata bėjnė gjėra tė tilla si deklarata e mėsipėrme, e cila jo rastėsisht u bė njė ditė para zhvillimit tė zgjedhjeve parlamentare nė Greqi. Klani Dule-Jani, duke menduar se mos ndrrohej partia nė pushtet nė Greqi, dhe ajo qė do tė vinte do tė dėgjonte kundėrshtarėt e klanit qė drejton “Omonia”-n, bėnė deklaratėn pėr tė thėnė se ne po punojmė pėr tė mirėn e helenizimit. Por ky ėshtė vetėm njė blof.



    E Premte, 12 Tetor 2007-gazeta ndryshe

Faqja 33 prej 33 FillimFillim ... 23313233

Tema tė Ngjashme

  1. Pėrgjigje: 33
    Postimi i Fundit: 17-01-2013, 12:29
  2. Himarė, mėsimi nis me himnin grek
    Nga karaburuni nė forumin Tema e shtypit tė ditės
    Pėrgjigje: 134
    Postimi i Fundit: 15-08-2009, 04:07
  3. Muslimanėt e Greqisė nga forca dominante nė pakice tė dobėt
    Nga Drini_i_Zi nė forumin Komuniteti musliman
    Pėrgjigje: 0
    Postimi i Fundit: 04-02-2009, 15:11
  4. Perla arbėrishte tė Greqisė, mė nė fund nė steré
    Nga Xhuxhumaku nė forumin Historia shqiptare
    Pėrgjigje: 2
    Postimi i Fundit: 21-08-2005, 14:21
  5. Permbysja e rregjimit ne 97, Revolucion komunist?
    Nga Seminarist nė forumin Problematika shqiptare
    Pėrgjigje: 66
    Postimi i Fundit: 28-05-2003, 23:29

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •