Dosja antishqiptare e Greqisë, 1912-2007

[BARAT]

Mësuesi i madh i muzikës së Lirisë

Nga Zenel Anxhaku

Udhëtimi i famshëm i Bandës “Vatra” në Shqipëri në vitin 1920 kryesuar nga muzikan ti i paharruar dardhar Thoma Nashi do të mbetet një nga udhëtimet me glorioze dhe me qytetëruese që janë bërë ndonjëherë në Shqipëri.

Krahas udhëtimeve të tilla si ai i batalionit shëtitës, i princeshave nëpër të gjithë vendin, udhëtimi i “Vatrës” shkëlqen për atë zjarr, dritë dhe kulturë që solli në këtë marshim të pandalshëm të lirisë.

Ishte koha kur sapo kishte përfunduar Lufta e Parë Botërore dhe fati i Shqipërisë përsëri ishte vënë në pikëpyetje nga synimet shoviniste grabitqare të Greqisë dhe Italisë, të cilët në një traktat të fshehtë kishin vendosur që ta coptonin Shqipërinë midis tyre. Italia, pjesën veriore dhe Greqia pjesën jugore të vendit.

Nuk kishte kohë që presidenti Vilson në Amerikë kishte shpallur parimin e vetëvendosjes për vendet e vogla dhe në Amerikë kjo politikë zyrtare e shtetit amerikan ju kishte dhënë krahë emigrantëve shqiptarë për t’u organizuar dhe për të mbështetur vendin e tyre. E tillë ishte edhe Banda Muzikore “Vatra.”

“Një regjencë e kryesuar nga Sotir Peçi qeveriste Shqipërinë.
Qeveria e kishte kuptuar vlerën e një udhëtimi të Bandës në të katër anët e vendit, për të ngritur moralin dhe ajo kishte vendosur që ta dërgonte Bandën në të gjitha qytetet e mëdha”, ka theksuar
Thoma Nashi ka lindur në Dardhë në vitin 1888, në një fshat me bukuri mahnitëse të mjedisit dhe me një histori mahnitëse. Historia e këtij fshati është një kodik i ngjarjeve, i udhëtimeve, i ngritjes së shkollave, të kishave, të meshave të njerëzve të shënuar nga fati dhe historia.

Në moshën 12 vjeçare, i nisur nga Guri i Vjeshtës, Thomai i vogël niset në mërgim në fillin në Greqi dhe pastaj në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Në gji kishte fshehur një fyell të cilin shpesh e nxirrte dhe kënaqte vëllezërit e tij më të mëdhenj, punëtor fabrikash, të cilët me nostalgji dhe dhimbje sillnin ndër mend vendlindjen e tyre...
Vetë emigrantët shqiptarë në Amerikë do ta ndihmonin me vonë Thoma Nashin që të studionte në konservatorin e Harvardit për muzikë.
Malli për fshatin e tij Dardhë do ta ndiqte nga viti në vit, në jetën e tij të stuhishme dhe një ditë të bukur pranvere ai do të vinte në fshatin e tij, pikërisht në udhëtimin e tij me Bandën “Vatra”. Banda e ngarkuar me 50 mushka mori rrugën për në fshat dhe dardharët priten me habi dhe krenari birin e tyre të mërguar.

“Ne lamë Tiranën dhe vizituam Shkodrën, Elbasanin, Delvinën, Sarandën dhe bëmë Gjirokastrën qendrën tonë të përkohshme, megjithëse aty sundonin italianët...
Brohoritjet më të mëdha i patëm në Korçë, ku qytetarët hidhnin rrugës tufa lulesh. Tërë krahina e Korçës po përgatitej për t’u rezistuar grekëve, të cilët po mblidheshin në kufirin grek.

Lidhja e Kombeve, duke dashur të mënjanonte këtë gjakderdhje të re, dërgoi në Korçë një delegacion të kryesuar nga profesor Sedoholmi i Finlandës, për të zgjidhur mosmarrëveshjet midis Greqisë, Italisë dhe Shqipërisë dhe duke i dhënë këtij delegacioni të drejtën që të caktonte vijën kufitare të përhershme.(deshmi deshmitaresh okulare, shenim nga BARAT)

Delegacioni i Lidhjes së Kombeve pati përshtypje të mirë prej “Bandës” dhe prej vullnetarëve të ardhur nga Amerika”, thekson me tej Thoma Nashi në kujtimet e veta.

Ndërsa Sokrat Mio ka shkruar “Thoma Nashi ka qenë mizikant i mirë. Edhe e shoqja e tij luante në piano. Luanim muzikë dhome. Ai ka luajtur dhe drejtuar Simfoninë e pambaruar të Shubertit.

Kishim një kuartet dhe mblidheshim në shtëpinë e Thoma Nashit. Kishte një shtëpi shumë të mirë. Një herë pasi i akorduam veglat po prisnim të vinte koha për shfaqjen, por veglat i kishim vënë afër zjarrit dhe ishin çakorduar. Unë i akordova pak gjatë lojës, ndërsa shoku im që i binte violinçelës jo. Shfaqja nuk ishte në nivel. Luanim “Luçia e Lamermuar”.

Kur mbaroi i them Thomait:
- Si na ndodhi kështu?
- Mos u bëj merak - më tha – se këto gjëra ndodhin edhe jashtë...

Duke kënduar këngën e pavdekshme “Vlora –Vlora” luftëtarët shqiptarë më 3 korrik të vitit 1920 u futën në Vlorën e çliruar. Këtë këngë e kishte kompozuar Thoma Nashi.

Një javë rresht nuk pushuan koncertet e Bandës “Vatra” në Sheshin e Flamurit.
Gjatë këtij udhëtimi nëpër Shqipëri më Bandën “Vatra”, Thoma Nashi kompozoi shumë këngë të pavdekshme atdhetare dhe liriko-romantike, të cilat shpërndaheshin me shpejtësi në popull dhe kur vinin luftëtarët dhe muzikantët e Bandës në një qytet mrekulloheshin kur ato këngë i kishin mësuar më parë vetë populli dhe ua këndonte për përshëndetje kur ata vinin në krahinën e tyre. Por kënga “Vlora, Vlora” mbeti emblematike për vetë faktin se ajo lindi dhe u krijua në kulmin e luftës së Vlorës dhe shërbeu si një dallgë e madhe mbështetjeje dhe lirie nga shqiptarët e përtej oqeanit.

“Kur qemë gati të hynim në Tepelenë, topët e Italisë na morën në shënjestër dhe filluan të na gjuanin nga kalaja e vjetër e qytetit. Ky qe fillimi i luftës epike kundër italjaneve. Tërë popullsia e Gjirokastrës, Tepelenës dhe Vlorës dhe e fshatrave përreth u ngritën kundër tyre...

...Kjo luftë epike kishte tërhequr vëmendjen e mbarë botës.
Ndërmjet korespondentëve të huaj që po ndiqnin luftën, shquhej Edsel Maurer i gazetës “Çikago Deli Njuz” dhe gazeta “Uashington Post”. Të gjithë gazetarët ishin në anën e shqiptarëve trima.

Banda jonë u vendos në Drashovicë. Një ose dy herë në ditë ne shkonim në front dhe jepnim muzikë për luftëtarët”.
Vlora u çlirua edhe në saje të luftës së vullnetarëve të “Vatrës” dhe të bandës së famshme të saj të udhëhequr nga Thoma Nashi.
“Pas pak ditësh pushimi e kremtimi në Vlorë u thirrëm të shkonim në Korçë”.
Edhe në Korçë, në këto momente, gjendja ishte e vështirë: Qyteti në këto çaste të vështira dhe fshatrat përreth rrezikoheshin nga lakmitë e andartëve grekë.
Banda “Vatra” do të ndihmonte për të mbajtur të gjallë një moral të lartë qytetar dhe civil, për të mbajtur gjallë shpirtin atdhetar dhe liridashës.
Ishte koha kur shteti i ri shqiptar po hidhte hapat e para dhe, para se të vendoseshin ligjet duheshin zbutur me kulturë shpirtrat e njerëzve, të qytetëroheshin, të lartësoheshin.
Në Korçë banda jepte koncerte të hapura dy herë në jave tek Kopështi i Themistokli Gërmenjit. Programet tona përfshinin muzikë klasike. Një program tipik përbëhej prej një uverture, muzike sinfonike, pjesë teatrale, zakonisht nga Vagneri, një Vals të Shtrausit dhe pastaj një suitë këngësh shqiptare që të mos ndaheshin nga masa e popullit...

...Qëndrimi ynë në Korçë përbën një nga kujtimet tona më të shtrenjta. Dashuria e popullit për muzikë të mirë është fenomenale. Me kujtohen Krishtlindjet tona të para dhe paraqotka e shkurtër që i bëmë Mesias. Dëgjuesit në kopshtin e Mitopolisë kërkonin përsëritjen e çdo numri”.
Krishtlindjet... Pikërisht në prag të krishtlindjeve të vitit 1964, në qytetin Nju Orleans të Amerikës, Thoma Nashi mbylli sytë përgjithmonë... Një muaj më parë kishte mbajtur një fjalim në organizatën e studentëve të Harvardit. Në mbrëmjen e tij të vonë.
Gjithë trashëgiminë e tij intelektuale artistike arshivale ca kohë më parë ja kishte dhuruar Konservatorit të Tiranës dhe pallatit të kulturës në Korçë.
12 vjeçar u largua nga vendlindja “prapa diellit “ dhe mori që aty nga Amerika diellin, për ta shpërndarë kudo nëpër Shqipëri në marshimin e famshëm të Bandës së Lirisë, të cilin ai e drejtoi me mjeshtëri dhe përkushtim të një militanti të lirisë dhe të artit të vërtetë.
Pas udhëtimit të Vatrës nëpër Shqipëri, në Korçë dhe kudo, u ngritën formacione të shumta muzikore nën shembullin e “Vatrës”, shoqëri teatrale, shkolla dhe u hapën gazeta të reja (Kur ishte në Korçë, Thoma Nashi hapi gazetën e njohur “Shqiptari i Amerikës”)
Kur shikojmë më vëmendje marshimin historik të “Vatrës” dhe veprimtarinë e Thoma Nashit, vëmë re edhe njëherë se lëvizja atdhetare qytetare e patriotëve shqiptarë, nuk ishte asnjëherë diçka sporadike, por tepër e organizuar dhe e frymëzuar nga idealet e pavdekshme të lirisë, të pavarësisë, të civilizimit.
“Në vitin 1926, vendosa të kthehesha në Amerikë. Unë e ndjeja se kisha mbjellë farën e një muzike të mirë. Banda “Vatra” lëshoi rrënjë mirë dhe veç kësaj lindën edhe organizata të tjera muzikore... Dikush duhet të parashtronte këtë pjesë të Historisë së Shqipërisë dhe unë shpresoj se, ata që janë të aftë, do të bëjnë korigjimet e duhura”.



E Enjte, 05 Korrik 2007-gazeta ndryshe

[BARAT]

Fakte e deshmi nga masakrat greke ne Shqiperi dhe luftimet kunder tyre

Lufta e Skërficës

Nga Resul Bedo

Me poetin patriot Ramiz Harxhi kam bërë takime të shpeshta, kam këmbyer letra, më ka folur deri në hollësi për luftimet e Skërficës. Ai më fliste me respekt për luftëtarët e kësaj beteje, i njihte me bëma dhe emra. Ishte i lidhur shpirtërisht me këtë ngjarje, prandaj një fragment të poezisë së tij e vumë jo pa qëllim në krye të këtij shkrimi. Më duhet të pohoj se burra si Ramiz Harxhi, atdhetarë të flaktë janë të rrallë. Ndihem krenar që u miqësova me atë atdhetar të vërtetë. Falë përkujdesjes së tij i hyra punës hulumtuese për të ndriçuar këto luftime. Shpjegimet e tij për luftën e Skërficës përkuan me ato të pjesëmarrësve të kësaj lufte.

Njëri nga luftëtarët, Hadër Yzeiri është veçuar në luftimet në Skërficë. Ai fliste me respekt për “doktorin” kështu i thërriste ai Ramiz harxhit. Disa herë kisha parë Ramiz Harxhin të vinte mysafir te Xhako hadëri, i kam parë ata të dy Dervishin e Yzeirë, Duron e Zanë, Muratine Came e të tjerë të mblidheshin, të kuvendonin me njëri-tjetrin dhe flisnin “për doktor Ramizin” njeriun që u kishte lidhur plagët.

Kur isha i vogël, nën hijen e mollës ulur në prehër të xhako Hadërit humbisja në tregimet e tij dhe e vlerësoja doktorin si një nga mysafirët e rrallë të xhako Hadërit. Atë çka bëri Ramiz Harxhi në qafën e Skërficës e shprehte me vargje kur thotë:

Desha ti shërbeja dhe unë Shqipërisë
Duke ia lidhur plagët trimërisë
Mora pra, përsipër dy burra me fletë
Dhe iu lidha plagët kadalas dhe lehtë
Lidhsen ua bëra të palltos astarë
Se kështu nderohen trimat luftëtarë
I puth dhe në ballë si i mallëngjyer
Për kalorësinë që kishin rrëfyer
Njëri ish Hajdarë dhe tjetri Murati

Dy lebër të shquar, trima nga Zhulati

Në këtë përshkrim unë s’jam bec një regjistrues i shpjegimeve të luftëtarëve të kësaj lufte, i kam njohur personalisht dhe kam regjistruar bëmat dhe shpjegimet e tyre.
Skërfica është një nga 5 portat natyrale për të hyrë në Kurvelesh. Ajo është quajtur edhe “Shtegu i Labërisë”. Terreni afër qafës ë Skërficës është shkëmbor, malor dhe shumë i ashpër,majtas e djathtas ka male të larta e me maja në re, nga njëra anë Gramtia e nga tjetra Pilloi, nga ku hidhet vështrimi mbi fushën e Delvinës, në detin Jone gjer në ishujt e Korfuzit. Skërfica është si një urë që lidh dy krahinat motra, Kardhiqin dhe Rrëzomën. Këto dy krahina kanë një traditë e histori. Ditët nën pushtimin e ushtrisë greke në vitin 1914 i përjetuan njëlloj. Kësaj here fshatrat e Rrëzomës, Pavavlia, Kopacëza, Vergoi, Kalasa, Kongocaj e Tatzati ishin djegur të gjitha, shtëpitë u kthyen në gërmadha, njerëzit emigruan në drejtim të Vlorës. Toka ishte shndërruar në tokë të zhuritur. Asgjë nuk gjallonte veç kompanive të andartëve grekë që lëviznin në kolonë në drejtim të qafës së Skërficës. Në lëndinën te qafa e maleve në Skërficë me dy çezma ujë-akullta, ku prehen dhe eshtrat e komandantit të forcave shqiptare që luftuan.

Në grykën e Skërficës forcave greke, që përbëheshin nga 450 vetë u vihen përballë luftëtarë të komanduar nga Halil Sulli. Kjo kolonë sipas shpjegimeve të pjesëmarrësve ra në përpjekje në disa vende.

Përpjekja e parë

Komandanti i çetës së Fushëbardhës, Halil Sulli një pjesë të çetës e zbriti nga qafa e Skërficës dhe u vuri pritë grekërve. Luftimet u zhvilluan të ashpra që në fillim. Me t’u hedhur në sulm andartët filluan t’u binin borive dhe të bërtisnin ; “Alpanos Pedhja!... Thotë kënga:

Nëpër maja, nëpër gryka
Grekët bien në prita.

Përpjekja e dytë

Andartët mbështeten me artileri dhe me zjarr të dendur të armëve. Në drejtim të Gjinishtës e të Vrahollit ku vuri pritën Dervishi, presioni ishte i madh. Ai u hoqi pritave mbështetëset e kolonave të drurëve, gurët që u lëshuan poshtë me efekt më të madh se një goditje e fuqishme artilerie. U bë aty një pështjellim.

Dhe Dervish Yzeirit për trimërinë që tregoi i kënduan:

O Dervish çepe-furtuna
Ju ngjite shtegut te shtrunga
Nëpër gjyle, nëpër plumba...

Ditën e tretë luftimet në Skërficë u bënë dhe më të ashpra, sulme e kundërsulme nga të dy anët, e me gjithë presionin e armikut, luftëtarët që ndruan të patundur. Skërfica goditej ballas dhe në shpinë nga topat që ishin vendosur në pozicione në Cepo. Lexoj sërish poetin:

E kish sjellë ora, sedra, vetëdija
Të ndodhesha dhe unë tej tek Labëria.

Masakra e Hormovës

Me marrjen e këtij lajmi, grekët dërgojnë në Hormovë një çetë komitësh, njerëz të hurit e të litarit, kriminelë, të cilët mbasi e rrethojnë (rreth 1500 vetë) i grumbullojnë të madh e të vogël te sheshi i rrapit, te xhamia. Këto forca komandoheshin nga kapiten Kollovoj. Mbasi i grumbulluan të gjithë burrat u kërkuan të dorëzonin armët. Dorëzuan disa armë, por kjo nuk e bindi kapitenin Vasil Klloivin dhe 10 ditë radhazi bënë torturat më të tmerrshme, duke i shpuar me thikë, me sfungji, tredhje, heqje dhëmbësh, thyerje gjymtyrësh, etj. Torturat ishin nga më çnjerëzoret. Pesë burra dhe një fëmijë vdiqën nga këto tortura. Hormovitët i mjekuan plagët me qepë e me kripë. Ngjarja ka mbetur në këngë:

Punon këllçi i kasapit
U mbush me gjak sheshi i rrapit

Ajo, thirrja e gjeneralit famëkeq Grivas: “Para me kryqin në dorë dhe në tjetrën thikën të marshojmë!” në drejtim të tokave shqiptare, kishte ndodhur në shekullon e kaluar. Kjo shprehje u bë thirrje e ditës e andartëve. Dikur një gjeneral tjetër grek shkruan: “babai im kur vdiq më la trashëgimi thikën.”

Mbasi grumbulluan të gjithë burrat dhe fëmijët mbi 15 vjeç i futën ne trojet e xhamisë dhe me pretekstin se i kërkon komanda greke për bisedime në Kodër i çuan aty grupin e parë. Katër ditë me radhë, me grupe, i dërgon të gjithë në kodër dhe iu mbyllën në Kishën e kodrës.
Kur u siguruan se ishin që të gjithë filluan masakrën, i nxjerrin nga 10-15 vetë dhe si i detyronin të bënin një gropë i lidhnin dhe një nga një i thernin me thikë. Kjo bëhej me qëllim që të mos bëhej zhurmë.

Britmat e burrave që thereshin u dëgjuan jo vetëm nga hormovitët e mbyllur në kishë, por dhe nga fshatrat përreth. Hormovitët që ende ishin gjallë në kishë vendosën që të rregullonin punën që të shpërthenin e të shpëtonte kush të shpëtonte.

U vendos që kur të vini rojet natën në kishë për të marrë grupe të tjera për ti shkuar në thikë, të kapeshin. Gjer në atë natë kishin shkuar në thikë mbi 100 burra. U caktuan njerëzit që do të godisnin e do të mbysnin rojet. Veprimi pritej me ankth nga të gjithë. Djemtë që u caktuan ishin të fuqishme guximtarë. Të tre ta prisnin në hyrje. Vështrimi i njerëzve u përqendrua te ata të tre. Sakë Shikuaq, Arif Llaco e Sute Zeneli. Ata sapo hynë rojet për të marrë grupin që i vinte radha për të shkuar në thikë, u hidhen rojeve sipër dhe ata të tre s’mundën të bëjnë as gëk as mëk. Me pushkët e tyre edhe me tre burra të tjerë: Begë Seferi, Meto Elmazi si dhe tre të parët dalin jashtë portës së kishës. Që në hapin e parë roja qëlloi mbi ta. Po kishte forcë plumbi të ndalte hormovitët?

Të kapët i gjallë kapiten Capi!-thirir burri i moshuar Begë Tena dhe ra i goditur njëherësh me shumë pushkë. Ushtria e rrethoi vendin me gardh pushkësh dhe kushdo që delte nga hormovitët në derë i bëhej trupi shoshë nga plumbat . vetëm dy mundën të shpëtonin nga ata që tentuan të dilnin vëllezërit Mero e Hamit Lamçe. Heroizmi i guximtarëve regjistrohet në këngë:

Shiko Siko sypetriti
Rojen me duar me mbyti...

Hormovitët që mbetën gjallë në kishë mbyllën derën dhe nuk lejonin rojet të futeshin brenda. Kapiten Capi urdhëroi të hapej çatia e kishës dhe të vriteshin nga lart me pushkë. Dhe kështu u veprua. Të 217 vetët u masakruan në kishë brenda. Këto vrasje bëhen me qindra krisma pushkësh që në disa orë këputën jetën dhe të 217 hormovitëve.

Shkonte gjaku valë valë
Sa s’e çaje dot me kalë

Me këtë masakër grekët lëshonin përpara ushtrinë pushtuese, frikën.Kush dot ë guxonte, çdo fshat i Labërisë e priste i njëjti fund.

Vajtimet e hormovitëve
Gratë për burrat
Dhjetë e dhjetë ju masakruan
Duke prerë këmbë e duar
Gjaku derdhej valë valë
Se kaloje dot me kalë
Sorkadhe tre qind e njëzet
Qysh ju hëngri kodra e shkretë
Ç’të durojnë zemrat tona
Na dridhet këmba dhe dora
Fara juaj nuk është shuar
I kemi djemtë në duar

Dëshmi

Për këtë masakër ka shumë dokmente. Disa prej tyre, ato më të rëndësishmet janë:

1.Janë mbi 2800 faqe proces-verbalë mbajtur nga Komisioni ndërkombëtar, i përbërë nga shumë oficerë të lartë anglezë, holandezë, italianë, austriakë , francezë, etj.

2.Revista “Çështja e Epirit” botuar në Sofje në 1915 me titull martirizimi i një populli(Hormovës)

3.Janë rreth 44 dëshmi të lëshuara nga Komisioni Ndërkombëtar nga persona që kanë përjetuar këtë masakër si nga Hormova dhe nga fshatrat tjera.

4.Është një poemë, vjershë e patriotit sheh Ali Hormova që ka jetuar ngjarjen, “Historia e masakrës së Hormovës” rreth 80 faqe, me mbi 200 vargje.

5.Nëpër biblioteka të reja e të vjetra ka qindra e mijëra gazeta të vendit dhe të Evropës që përshkruajnë këtë ngjarje.


Qëndresa në drejtim të Golemit

Kurveleshi këto ditë
Brengat e hallet i derdhi
Nëpër flakën e dyfekut
Trimat në flakë u funë
Përveç dyfekut ç’na mbeti?!

Kur ra Cepua dhe Skërfica Sulo Beqiri i tërhoqi forcat. Luftëtarët e lrisë zunë pozicionet e dyta. Këto pozicione shtriheshin nga Qafa e Stufit, në Vilëza duke e mbyllur shteg-kalimin nëpër grykën e Kaparjelit për të dalë në Golem dhe në drejtim të malit Skikovik, pastaj vija e pozicioneve të shqiptarëve kalonte në anën jugore të malit të Pusit në afërsi të lumit.



E Marte, 03 Korrik 2007-gazeta ndryshe

[BARAT]

Fakte e deshmi nga masakrat greke ne Shqiperi dhe luftimet kunder tyre

Ekspedita ndëshkimore ndaj krahinës së Kardhiqit


Nga Resul Bedo


Përleshja e parë në Capo...
Cepua ka qenë pozicion lufte dhe vend i Kuvendeve të Mëdha të krahinës. Nga ky vend, përmes grykës së Rehovës, si të bësh tre orë nëpër shkrepa del në fshatin Golem dhe të ngjitesh në malet e Kurveleshit. Ekspeditat ndëshkimore kundër krahinës së Kardhiqit dhe Kurveleshit të Sipërm në të gjitha kohët zënë fill te ky vend. Të njëjtat veprime u ndërmorën edhe nga pushtuesit grekë. Vendasit në çdo kohë e kanë mbyllur shtegkalimin e Cepos. Të parët që zunë pozicione luftimi në Cepo ishin luftëtarët e Picarit, Plesatit, Kardhiqit, Prongjisë, Kolonjës e Zhulatit, të Fushëbardhës. Këto forca zunë shtigjet e qafat dhe i pritën forcat pushtuese me zjarr në fytyrë. Në këto luftime u vranë pesë luftëtarë nga Plesatit të tjerë nga Zhulati e Gushëbardha dhe disa picarjotë. Por sulmet përsëriteshin. Për qeverinë e Zografos ishte e paparanueshme qëndresa në Cepo, në afërsi të Gjirokastrës.

Goditet Cepua...

Nga Gjirokastra erdhën njoftime se shtabi i oficerëve madhorë grekë, që ishin vendosur në Gjirokastër dhe Zografua, gatiteshin për të marrë një goditje të fortë mbi Cepon me synim që të dilej në Kurvelesh. Ky Shtab Madhor përbëhej nga komandantë të forcave ushtarake në të gjitha viset e shtrirjes së qeverisë së Zografos. Në Gjirokastër koloneli grek Dhuli. Ky edhe ministër i mbrojtjes në qeverinë kukull. Në Delvinë koloneli grek Joanidhi. Në Përmet koloneli grek Mavroidhi; në Tepelenë koloneli grek Zirra, në Leskovik koloneli grek Leonjdokanaki.

Një shtab kryesor i ushtrisë greke, i drejtuar, nga gjenerali Papulla, ishte vendosur në rrugën ndërmjet Janinës-Delvinës e Gjirokastrës, në Jorgucat vend i përshtatshëm për të lëvizur forca ushtarake në drejtim të Delvinës, Gjirokastrës, Tepelenës, Përmetit e Leskovikut.

Ky shtab ushtarak, si përqendroi forcat në Gjirokastër, urdhëroi të goditej në Cepo dhe me doemos të shtrihej zona e qeverisë së Zografos në të gjithë Labërinë. Nga ky çast zënë fill luftimet e ashpra ndërmjet forcave shqiptare e greke në këtë zonë. Luftimet për të pushtuar fshatrat e krahinës nga trupat greke filluan në prill të vitit 1914 dhe vazhduan deri në tetor, gjithsej katër muaj.

Luftime të pandërprera...

Lajmi i afrimit të forcave greke nxori në vijë e luftës forcat e çetave të Kurveleshit e të Krahinës së Kardhiqit. Krahas forcave të krahinës së Kardhiqit, nga bregu i lumit në qafën e Zenele e deri te Manastiri i Cepos e me shtrirje përpara në drejtimin e Mashkullorës, u rreshtuan edhe dy nga çetat e Golemit, çeta e komanduar nga Refat Shahini dhe çeta që komandohej nga Bajko Nikolla, kurse në anën tjetër të lumit, në vargkodrat e Humelicës gjer te hani i Subashit, krahas çetës së Picarit e të Kolonjës zuri pozicion luftimi çeta e komanduar nga Hasko Nikolla dhe çeta e Nivicës. Në malin e Picarit mbylli shtigjet çeta e Progonatit dhe e Lekdushit. Të gjitha këto forca bashkarisht edhe me çetat e Nivicës, Rexhinit e Gusmarit që ishin në pritje për ët ardhur në Cepo, komandoheshin nga patriot Sulo Beqiri.

Kronika e luftimeve...

Më 16 prill, herët në mëngjes, si goditën pozitat e shqiptarëve me artileri, forcat greke që ishin të përqendruara në garnizonin e Gjirokastrës hynë në luftim, krahas forcave që ndodheshin në vijën e luftës në Cepo. Luftimet zgjatën disa orë dhe pozitat e të dy palëve qëndruan po aty, ku ishin në fillim.

Dita tjetër, më 17 prill, mbeti e qetë me disa luftime sporadike dhe shqetësime të artilerisë greke, që vazhdonte të godiste pozitat e shqiptarëve.

Më 19 prill, në Cepo, përsëritet e njëjta pamje e luftimeve të ditës së parë. Kësaj here me ndihmën e forcave të Gjirokastrës vjen nga Delvina një forcë tjetër greke. Luftimet zgjatën nga mëngjesi deri në mbrëmje dhe pati humbje në njerëz nga të dy palët. Megjithëse ngulmohej të shpërthehej, edhe më 19 prill qëndresa e shqiptarëve në Cepo qëndron në po ato vende të fillimit të luftimeve. Në ditët e mëvonshme sulmet e grekëve u bënë përherë e më të shpeshta, por ato u zmbrapsën nga qëndresa e Kurveleshasve dhe e luftëtarëve të krahinës së Kardhiqit, nga kundërsulmet e tyre që lëshoheshin nga lartësitë e përfundonin gjer në fushë e në afërsi të fshatit Mashkullorë.

Më 21 prill 1914, grekët me forca më të mëdha në numër e duke goditur pozitat e vendasve me artileri më të fuqishme, ngulmuan të shpërthenin qëndresën e shqiptarëve dhe ia arritën të zënë disa lartësi përpara Cepos, të kapin Qafën e Zenele. Pozitat e Kurveleshit goditeshin pa prerë nga artileria. Në lartësitë që zunë pushtuesit filluan të ndërtojnë pozicione. Ata ndërmorën disa ditë radhazi sulme. Duke krijuar epërsi në njerëz e armë mundën të zënë manastirin e Cepos dhe bregoret në anën verilindore të Gurrës. Në kohë të dy palët vazhduan të qëndrojnë në pritje. Të dy anët ishin lodhur e dëmtuar. Megjithatë grekët ende kishin epërsi në ballafaqim, por pa mundur të çanin e të dilnin në Golem e Zhulat. Kjo e detyroi shtabin e forcave greke të afrojë forca të mëdha me shpresë që një ditë tjetër, duke prurë edhe forca të tjera nga Gjirokastra, të vazhdohej sulmi. Në këto kushte, forcat shqiptare, të përforcuara edhe me çetën e Nivicës dhe Gusmarit, ndërmarrin më 22 prill një kundërsulm tronditës për pushtuesit.

Njëzet e dy ditë prilli
Në Cepo te Manastiri
Sokëllin Sulo Beqiri
- O djem sonte mos flini
Shkallën e Kristos ta zini

Më ndjenjën e lartë të dashurisë për Atdheun dhe me urrejtjen për pushtuesit filloi dhe vazhdoi lufta kundër grekëve në Cepo. Kundërsulmet e Kurveleshasve në Cepo u bënë me një organizim të përkryer. Qëndresa në Cepo ngriti peshë zemrat e popullit. Për këto ngjarje populli këndon me dhjetëra këngë. Për njërin nga sulmet që bëri çeta e Nivicës dhe e Golemit:

Nivic‘ e Golem u zgjidhë
E bënë fora me forë
Pelivan Sejkua me Kordhë
O djem ti zëmë me dorë

Dhe sulmi vazhdoi i papërmbajtur. Kurveleshasit çajnë përpara përmes plumbave. Nga çdo çetë ka të vrarë e të plagosur.

Atje në istikam të parë
Katër niviciotë
Nuredini me Selamë
Nebi halo, o lule djalë
Nuredin e Mato Kuka
Goxha trim Selam Matuka

Ose:

U vra Vejo Strokë trimi
Halo Godo lule trimi

Në këto luftime u vranë dhe u masakruan nga Golemi 13 luftëtarë, nga fshatrat e tjera të Kurveleshit e të krahinës së Kardhiqit 15 luftëtarë.

Dëmet e grekëve ishin disa herë më të mëdha. Sulmi i shqiptarëve u bë aq i papërmbajtur, saqë forcat shqiptare i ndoqën pushtuesit gjer në hyrje të qytetit të Gjirokastrës.

Prifti Kosta Papa, dëshmonjës i kohës për këtë ngjarje, shkruan:

“Dita e hënë, 22 prill, sapo u zbardhëllua, kurveleshasit ju vunë zjarrin dyfekëve dhe ju dhanë andartëve. Dyfeku zuri i rreptë nga të dyja palët. Andartët u thyen gjer në manastirin e Cepos, atje qëndruan t’u bënin ballë shqiptarëve. Po shqiptarët nuk i pushuan plumbat e tyre, por u hodhën përmbi ta. Këtu kafshuan dhenë andartët 160 vetë, dhe u kthyen nga manastiri i Cepos? Shqiptarët po i ndiqnin si kecërit. Kur e mori vesh Zografua që shqiptarët arritën në Oviro e zuri data. Nuk mënoi, por ngriti qeverinë dhe e shpuri në Delvinë.

Edhe këtë ngjarje e gjejmë në këngë:

Kur tanët Cepon e zunë
Zografua u drodh si qëni
Mblodhi shpejt qeverinë
Me vrap shkoi në Delvinë

Në këtë rrethanë qeveria greke urdhëron gjeneralin Papulla t’i ndihmojë. Kjo ndihmë u erdhi. Gjeneral Papullua u nis vetë me ushtarë në Gjirokastër, në Përmet shkoi koloneli Cirruli.

Luftimet në Cepo vazhduan disa javë, ishin luftime të ashpra, me sulme e kundërsulme nga të dy palët. Pozitat e shqiptarëve në Cepo mbetën për një kohë të gjatë të patundshme.

Në një kohë me forcat që veprojnë në Cepo veprojnë forcat e Tepelenës, të komanduara nga Selam Musai i lavdishëm. Koordinimi i veprimeve luftarake të forcave të Tepelenës me ato të Kurveleshit në një plan të përbashkët u përket në radhë të parë dy komandantëve të shquar, Selam Musait e Sulo Beqirit.

Luftimet në Hormovë

Përparimi i forcave greke në drejtim të Tepelenës u bashkërendit në një plan të vetëm me sulmet në Cepo, duke i shtuar forcat në sulm. Në këto kushte Selam Musa Salaria mblodhi rreth 200 vullnetarë dhe si u përqendrua në qytetin e Tepelenës, u hodh në veprime luftarake. Këto forca e kaluan lumin e Drinosit në dy pika, te Ura e Leklit dhe Ura e Subashit.

Këto veprime të forcave që komandonte Selam Musai ishin një ndihmë e madhe për qëndresën e Kurveleshasve në Cepo. Atë e vë re këngëtari popullor kur thotë:

Dhe të mbahet Kurveleshi
Se vjen Selam Musa Salaria
Vjen për grekër si rrebeshi

Luftimet zunë fill më parë në shkrepat poshtë fshatit Lekël. Qëndresa e andartëve grekë u paraqit e fortë, por edhe sulmi i tepelenasve i papërmbajtur. Një rol të veçantë luajtën në këtë sulm veprimet e çetës së Hormovës, të cilat i goditën forcat pushtuese nga krahët e në shpinë. Në këto kodra luftimet vazhduan disa orë, Selam Musai ndërmori një sulm tjetër.

Mbas disa orësh forcat pushtuese greke lëshuan pozicionet e tyre në Lekël e Hormovë dhe zunë vijën e qëndresës: Ara e Gjergje-Qara hark-Bregu Xanë. Në këto lartësi tepelenasit e hormovitët zhvilluan përleshje të forta. Luftimet përfunduan me tërheqjen e forcave pushtuese, të cilat zunë pozicione qëndrese te Manastiri i Labovës, bregu i Shpardhit dhe lartësitë e buzë pwrroit të Tërbuqit. Këtu u shfaq trimëria e mençuria e Selam Musait si ushtarak. Ai, me forcat që kaluan urën e Subashit, jep një sulm në drejtim të kodrave dhe fshatit Hundëkuq.

Qëndresa e andartëve u paraqit e fortë, por sulmet e vendasve me daljen e vetë Selam Musait në vijat e para të luftës u bënë të papërmbajtura. Flet Selami:

Tha Selami zemër trimi
o burra, o shqiptarë
greku kërkon të na marrë
fshatin Hundëkuq e zuri
dhe Labovës iu drejtua

forcat greke nën zjarrin e armëve të tepelenasve tërhiqen. Ishte një tërheqje e papërmbajtur, e cila tregoi epërsinë në sulm të shqiptarëve:

në Labovë bie boria
të mbahet Kurveleshi
se vjen Musa Salaria

në këto luftime nga shqiptarët vriten dymbëdhjetë luftëtarë dhe plagosen disa të tjerë, ndërmjet tyre plagoset rëndë dhe Selam Musai, të cilin e mjekuan gratë e Hormovës me ilaçe popullore.

Në këto luftime bëhen heroizma të veçanta. Këto luftime të tepelenasve ishin një ndihmë direkte, që ngriti shpirtin e qëndresës së luftëtarëve që vazhdonin qëndresën në Cepo.

Në këto luftime të pashembullta nga çeta e Hormovës u manifestuan trimëri të pashembullta:

Sheip Veipi, Babai i Teqesë “Sheip Veipi mjekërbardhë gjithnjë sulmoi i pari. Selamit në krahë i qëndrojë, në ballë tua numërojë.”
Malo Velua, kryetar i fshatit: “Kur luftoje sokëllije, grekëve gjakun u pije.”
Bilbil Zekua, (një trim që shpëtoi Selamin në këto luftime): “Bilbil Zeko luani, kur e pa se ra Selami, me shokët del nga istikami, sulmon porsi tigër mali, rrugën për tek Selami, me gjak e çan jatagani, Selamin seç e shpëtojnë, në Hormovë gratë e mjekojnë.”
Begë Tena, “burrë i rrallë, e hidhte vallen ngadalë, rrallë thoshte ndonjë fjalë, me jatagan çante malë.”
Sako Shiko, “Sako petrit, rojen me duar e mbyti, ushtar e komit u mblodhë, dot nga thonjtë nuk ia nxore, më në fund me plumb e vranë, e ç’punuan edhe me kamë.”
Shaban Guce, “Shaban Guce burrë i mirë, shumë e donte Shqipërinë, kur sulmonte rëndë-rëndë, dridhej toka nën këmbë, grekët nuk i mbante vendi.”
Sheme Bejto: “Sheme Bejo, Sheme Asllani, si shqiponjë u zbrit nga mali, tek sheshi zuri pusinë, i qëlloi brinjë më brinjë. Selami kur të ka parë, tri herë të puthi në ballë.”
Këto vargje të këngëtarëve popullorë ndriçojnë disa portrete të luftëtarëve që ranë heroikisht dëshmorë në luftimet e Hormovës, luftim që përfundoi në favor të forcave shqiptare.



E Shtune, 30 Qershor 2007-gazeta ndryshe

[BARAT]

Ripërsëritja e historisë!

A PO RIPËRSËRITET HISTORIA JONË?!

Në mars 1914, me vendim të Fuqive të Mëdha, në krye të fronit shqiptar vjen princi gjerman Vilhelm Vid. Marrëveshjet dhe vendimet politike nga Konferenca e Londrës (dhjetor 1912 - korrik1913) e tutje gjatë sundimit të Vidit në Shqipëri deri në shtator 1914, në shumë aspekte i përngjasojnë marrëveshjeve, vendimeve dhe zhvillimeve të përgjithshme politike të fundshekullit XX (1998–1999), që kanë të bëjnë me fatin e Kosovës.

Nga studimi im për këtë çështje në vijim sjell disa ngjarje që duken se kanë ngjashmëri në ecurinë e zhvillimeve historike edhe në ditët e sotme.

1. Në vitet 1912-1913 shpërthyen luftërat ballkanike, ndërsa në vitet 1998-1999 shpërtheu lufta e përgjakshme në Kosovë;

2. Më 1912-1913 u mbajt Konferenca Londrës për dhënien fund të luftës në Shqipëri dhe përgjithësisht në Ballkan, ndërsa në shkurt-mars 1999 u mbajt Konferenca e Rambujesë - Parisit për t´i dhënë fund luftës në Kosovë;

3. Në tetor 1913 me vendim të Fuqive të Mëdha në Shqipëri u vendos Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit për të menaxhuar situatën, ndërsa në tetor 1998 po me vendim të Fuqive të Mëdha u vendos Misioni paqeruajtës i OKB-së në krye me ambasadorin W. Woker;

4. Më 31 korrik 1913, në Londër Fuqitë e Mëdha marrin vendim për vënien e Shqipërisë nën protektoratin ndërkombëtar dhe administrimin e saj nga një princ i huaj dhe KNK-ja – Më 10 qershor 1999, KS i OKB-së në Nju Jork, përmes rezolutës 1244 Kosovën e vë nën protektoratin ndërkombëtar të administruar nga një kryeadministrator i huaj dhe UNMIK-u;

5. Në vitin 1912-1914 në Shqipëri vepronte: Qeveria e Përkohshme e Vlorës në krye me Ismail Qemailin, qeveria ”Pleqësia e Durrësit” në krye me Esat Pashë Toptani etj, ndërsa në vitin 1999..., në Kosovë vepronte: Qeveria e Përkohshme e Kosovës në krye me Hashim Thaçin dhe Qeveria e Kosovës në ekzil në krye me Bujar Bukoshin;

6. Në janar 1914 nën presionin e Fuqive të Mëdha, pushojnë së funksionuari qeveria e Vlorës dhe mëpastaj “pleqësia e Durrësit” etj. dhe vihen nën kontrollin e KNK-së, ndërsa në janar-shkurt 2000 pushojnë së funksionuari: Presidenca e Ibrahim Rugovës, qeveria e Hashim Thaçit dhe ajo e Bujar Bukoshit dhe çdo gjë vihet nën administrimin e UNMIK-ut përmes strukturës së ashtuquajtur “Këshilli Transitor i Kosovës”;

7. Më 10 prill 1914 KNK-ja miraton përfundimisht “Statutin Organik të Shqipërisë”, i cili bazohej në vendimet themelore të marra në korrik 1913 në Konferencën e Londrës, ndërsa më 15 maj 2001 në Prishtinë nga UNMIK-u... miratohet ”Korniza kushtetuese për vetëqeverisje të përkohshme”, e cila bazohej në vendimet e konferencës së Rambujesë dhe në rezolutën 1244 të miratuar më 10 qershor 1999 në KS të OKB-së;

8. Në vitin 1914 në Durrës kishim Qeverinë e Turhan Pashë Përmetit pa kompetenca të plota (sipas Statutit Organik të Shqipërisë) – ndërsa në vitet 1999-2007 në Prishtinë kemi qeveri... pa kompetenca të plota (sipas Kornizës kushtetuese);

9. Më 17 dhjetor 1913 Fuqitë e Mëdha dhe Greqia, në Firencë të Italisë nënshkruan marrëveshjen e ashtuquajtur ”protokolli i Firencës” për tërheqjen e trupave ushtarake greke nga Shqipëria, ndërsa më 9 dhjetor 1999 NATO-ja me Serbinë, në Kumanovë nënshkruan “Marrëveshjen Tekniko-Ushtarake” për tërheqjen e trupave ushtarake serbe nga Kosova;

10. Në mars 1914 me vendim të Fuqive të Mëdha në Shqipëri vjen Princi gjerman Vilhelm Vid, ndërsa në qershor 1999 me vendim të KS të OKB-së në Kosovë vjen kryeadministratori francez Kushner dhe aktualisht kemi kryeadministratorin gjerman J.Ryker;

11. Më 10 mars 1914 arrihet marrëveshja Tomson-Karapano për të drejtat e grekëve “vorio-epirot” në jug të Shqipërisë, ndërsa më 5 nëntor 2001 në Beograd nënshkruhet marrëveshja Hakerup - Çoviq për të drejtat dhe kthimin e serbëve në Kosovë.

12. Në maj 1914 në Korfuz zhvillohen bisedimet KNK - Greqi nën mbikëqyrjen e Fuqive të Mëdha dhe arrihet marrëveshja “protokolli i Korfuzit” që dy prefekturat në jug të Shqipërisë, Korça dhe Gjirokastra..., (ndonëse formalisht do të bënin pjesë në shtetin shqiptar), do të kishin një administratë më vete pothuajse autonome, nga pushteti qendror i Durrësit - ndërsa në vitin 2006 në Vjenë u zhvilluan bisedimet shqiptaro-serbe, nën udhëheqjen e emisarit të OKB-së Ahtisari për decentralizimin (dhe edhe pse nuk ka marrëveshje) nga pala shqiptare është pranuar formula për komuna të reja serbe, dhe tashmë veriu i Kosovës dhe enklavat tjera serbe i kanë shkëputur të gjitha lidhjet me Prishtinën dhe në shumë fusha administrohen nga Beogradi, mu para syve të UNMIK-ut dhe të KFOR-it...

Me pakon e Ahtisarit, që pritet t´ju dorëzohet zyrtarisht më 2 shkurt 2007 “elefantëve” në Prishtinë e Beograd, sipas asaj që është bërë publike deri në këtë moment, duket se do të ripërsëritet edhe në të ardhmen e njëjta dramë me shumë akte në skenën e quajtur Kosovë...!!!

Në vijim ju ftoj të lexoni studimin për të mësuar më hollësisht lidhur me këtë ripërsëritje të historisë sonë.

vijon............

[BARAT]

SUNDIMI I PRINCIT GJERMAN VILHELM VID NË SHQIPËRI

(7 MARS – 3 SHTATOR 1914)

_________________________________________

Hyrje

Dihet mirëfilli se Lufta e Parë Ballkanike e vitit 1912 solli ndryshime të mëdha politike e gjeostrategjike në hapësirat e Gadishullit Ballkanik. Për t´i shqyrtuar ndryshimet e bëra me luftë, e cila ende s´kishte përfunduar si dhe për të vendosur një ”rend të ri drejtësie dhe paqeje në këtë rajon” më 17 dhjetor 1912 në Londër u organizua një konferencë në nivel ambasadorësh nga gjashtë Fuqitë e Mëdha: Anglia, Franca, Gjermania, Austro-Hungaria, Rusia dhe Italia.

Lidhur me të ardhmen e Shqipërisë, konferenca vendosi që të krijohet një Shqipëri autonome nën sovranitetin e Turqisë, pa e përfillur Pavarësinë e saj të shpallur më 28 Nëntor 1912 në Vlorë. Pra, konferenca e Londrës nisi shqyrtimin e kufijve të Shqipërisë, nga ”fakti” se ajo ishte pjesë e Turqisë së mundur në luftë. Konferenca, që në seancën e parë në parim vendosi që Shqipëria autonome të kufizohej në veri me Malin e Zi e në jug me Greqinë, ndërsa më 25 mars 1913 ajo përcaktoi kufijtë verilindorë, duke lënë jashtë Kosovën dhe viset e tjera etnike, të cilat kaluan nga pushtimi osman, nën robërinë serbo-malazeze. Derisa i zhvillonte punimet konferenca, shtetet e “Aleancës Ballkanike” (Serbia, Mali i Zi, Bullgaria dhe Greqia) kishin pushtuar me forcë pjesën më të madhe të tokave shqiptare.



Konferenca e Londrës - 1913

___________________________

Pas marrjes së Janinës nga forcat greke dhe të Shkodrës (22 prill 1913) nga forcat malazeze, Austro-Hungaria dhe Italia duke e parë se sundimi osman nuk mund të mbahej më në Shqipëri, para konferencës paraqitën një projekt të ri për pavarësinë e plotë të Shqipërisë. Duke u mbështetur në këtë projekt, pas një lufte të ashpër diplomatike, konferenca më 29-31 korrik 1913 përfundimisht vendosi, që Shqipëria të bëhej shtet i pavarur, asnjanës dhe të vihet nën kontrollin e Fuqive të Mëdha. Tashmë Turqia nuk do të kishte asnjë lloj sovraniteti mbi Shqipërinë. Fuqitë e Mëdha për të ndërtuar një administratë civile dhe financiare, krijuan një Komision Ndërkombëtar të Kontrollit (KNK) dhe në tetor 1912 e dërguan në Shqipëri. Gjatë kësaj kohe, për të vënë rendin dhe sigurinë në vend nisi krijimi i një xhandarmërie të huaj. Organizimi i xhandarmërisë fillimisht iu la në duar Suedisë, por pas refuzimit të saj, në Shqipëri u dërguan xhandarë holandez. Gjithashtu, në mbledhjen e 31 korrikut u vendos që në krye të shtetit shqiptar të caktohet një princ i huaj, brenda 6 muajve nga vetë Fuqitë e Mëdha.

Pretendentët për fronin princëror në Shqipëri

Pretendentë për fronin princëror në Shqipëri ishin të shumtë, nga disa oborre mbretërore evropiane. Pretendenti i parë për këtë fron ishte princi francez: Franz Ferdinand Bourbon-Orleans, duka i Montpesier. Duka ishte i afërm me familjet më të rëndësishme që qeverisnin Evropën. Ministria e jashtme franceze e mbështeti synimin e dukës për fronin princëror shqiptar, por kërkoi që të fitonte përkrahjen edhe të fuqive tjera evropiane. Për këtë qëllim ai vizitoi Shën Petërburgun ku u prit nga vet car Nikolla II, por nuk mori ndonjë siguri për pretendimin e tij. Edhe autoritetet vjeneze nuk e mirëpritën synimin e tij për t´u bërë princ i Shqipërisë, edhe pse ai kishte përkrahjen e një numri aristokratësh shqiptar. Në vitin 1913 duka i Montpesierit në Londër vazhdimisht ishte i shoqëruar nga Isa Boletini, në përpjekjet e tij për të siguruar mbështetjen e kancelarive evropiane, për çështjen shqiptare.


Princi Wilhelm Vid

________________

Për këtë fron pretendonin edhe dy pasardhës të heroit kombëtar Gjergj Kastriotit–Skënderbeut: markezi italian Di Aluetta dhe fisniku spanjoll Don Juan Aladro Castriota y Perez y Velasco. Një tjetër pretendent ishte princi Albert Gjika, i cili rridhte nga një derë bujare rumune me origjinë shqiptare, që kishte mbështetje kryesisht ndër kolonitë shqiptare në Rumani dhe Bullgari.1 Nga princi trashëgimtar austriak Franc Ferdinanti dhe nga Vatikani mbështetej kandidatura e dukës Wilhelm Herzog von Urach. Por, kjo figurë nuk gjeti përkrahjen nga Italia, e cila së bashku me Rusinë nuk dëshironin si princ një katolik dhe sigurisht asnjë favorit të Vjenës, që do ta kthente Shqipërinë në një protektorat austriak dhe një bastion kundrejt shteteve sllave në Ballkan.2

Po ashtu edhe familja Bonaparte për fronin shqiptar vuri tre kandidatë: princ Viktorin, princ Louisin dhe princ Roland Bonaparten. Princin Louis e mbështeste Vatikani, ndërsa kontestoheshin nga Italia, pasi ishin katolikë. Pretendentë të tjerë për fronin mbretëror në Shqipëri ishin edhe gjermanët: Mauricio i Schonbourg-Lipe, duka Karl von Urach, princi Karl Von Hohenzllern dhe princi Wilhelm Friedrich Heinrich Von Wied; anglezi Arthur of Connaught; suedezët-duka Vilhelm Soedermanland dhe duka Karls Westgothland; princi danez Aksel;...3.

Një familje pretenduese për fronin princëror ishte edhe ajo e fisit katolik në Shqipëri: familja e Prenk Bib Dodës. Një ide e kreut të Mirditës ishte kthimi i vendit të tij në një ”Piemont” të Shqipërisë katolike. Por, horizonti i Prenk Bib Dodës nuk shkonte më tej se Shqipëria e veriut...!!!

Xhonturqit parashikonin që në Shqipëri të shkaktonin trazira

Shpresa për të marrë fronin shqiptar kishte edhe Mbreti Nikolla i Malit të Zi. Madje, ai mbajti kontakte me disa banorë të Shqipërisë së Veriut, të cilët e vizituan në Cetinje dhe si dhuratë për mbështetjen e tyre morën para dhe armë. Mirëpo, Fuqitë e Mëdha dëshironin një Shqipëri të pavarur e të kontrolluar nga ata e jo një Mal të Zi të zmadhuar.4

Përveç këtyre dy kandidatëve me sfond ballkanik dhe kandidaturave të tjera nga shtetet evropiane, për fronin shqiptar pretenduan edhe kandidatë myslimanë.

Duke pasur parasysh konfesionin fetar mysliman të një pjese të madhe të popullsisë së Shqipërisë, si dhe lidhjet e vjetra të feudalëve shqiptarë me elitën e ish-perandorisë osmane, Porta e Lartë, për fronin princëror shqiptar propozoi: Abdyl Mexhidin, Burhan Meddinin dhe ministrin e Luftës gjeneralin Ahmet Izet Pashën me prejardhje shqiptare nga Manastiri. Xhonturqit parashikonin në Shqipëri të shkaktonin trazira, për t´i qetësuar më pas me thirrjen e vendosjes së një princi mysliman në Shqipëri. Mirëpo, Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit (KNK) i vendosur tashmë prej Fuqive të Mëdha në Shqipëri, u informua prej ambasadës gjermane në Stamboll mbi planin xhonturk dhe mori menjëherë masa kundër tyre. Një nga figurat më të preferuara për princ të Shqipërisë ishte edhe ajo e princit egjyptian: Ahmed Fuad Pashës, pasardhës i derës së familjes së Mehmet Ali Pashës, i cili ishte themelues i Egjiptit modern. Ahmed Fuadi kishte zhvilluar edukimin e tij ushtarak në Torino dhe konsiderohej si mik i madh i Italisë dhe ky fakt ishte i mjaftueshëm për Austrinë të kundërshtonte kandidaturën e tij.5

Këto kandidatura u refuzuan edhe nga fuqitë tjera evropiane, për faktin se nuk dëshironin që fronin princëror në Shqipëri ta merrte një mysliman.

Përfundimisht, në tetor 1913 me propozimin e Austro-Hungarisë dhe të Italisë e të miratuar edhe nga shtetet tjera evropiane, u pranua që në fronin shqiptar të vihej një gjerman: princi Wilhelm Friedrich Heinrich von Wied, i cili si protestant nuk i përkiste asnjë besimi ekzistues fetar në Shqipëri dhe ky ishte fakti kryesor ndikues në vendimmarrjen e Fuqive të Mëdha.

Princi Wied u lind më 26 mars 1876 në Neuwied am Rhein dhe i përkiste një prej familjeve më të vjetra të Evropës që kishte lidhje me familjet mbretërore të kohës. Ai ishte oficer i ushtrisë prusiane dhe deri para kandidimit të tij nuk kishte njohuri, madje, as mbi ekzistencën e popullit shqiptar. 6 E ëma e princit ishte me origjinë holandeze, vet princi ishte kushëri i Kaizerit gjerman dhe nip i mbretëreshës rumune Elisabet, e cila e mbrojti dhe mbështeti kandidaturën e tij për fronin shqiptar. Mbi detajet e propozimit të tij si princ i Shqipërisë nuk dihen shumë hollësi, por është fakt i njohur se ishte dëshira e shprehur e mbretëreshës rumune, Ministrit të Jashtëm austriak Kont Berchtoldit që bëri zgjedhjen e tij në këtë fron. Ndërsa, personalisht Kaizeri gjerman Wilhelm II ishte deri në momentin e fundit kundër kandidaturës së tij për fronin shqiptar. Meqenëse gjendja në Shqipëri ishte delikate, në fund të tetorit, princ Widi pranon këtë ofertë dhe më 1 nëntor bëhet shpallja e kandidaturës së tij si princ i Shqipërisë.7

Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit dhe minimi i shtetit shqiptar
nga lëvizja ”Vorio-epirote” në jug të Shqipërisë

Në fund të vitit 1913 dhe në fillim të vitit 1914, Shqipëria në pikëpamje politike ishte në një pozitë të mjeruar, sepse nuk kishte një qeverisje unike në të gjithë vendin. Në të vërtetë, asokohe në Shqipëri sundonin shumë qeveri lokale, qëllimi i të cilave ishte se si të pasuroheshin dhe për t´i siguruar vetes pozita në shtetin e ri. Përveç Qeverisë legjitime të Vlorës e kryesuar nga Ismail Qemali, në Shqipëri vepronin edhe këto miniqeveri lokale: në Durrës nga 12 tetori 1913 vepronte ”pleqësia e Durrësit” e Esat Pashë Toptanit; në Orosh të Mirditës qeveriste Prenk Bib Doda; në Fier e Myzeqe sundonte qeveria e Aziz Pashë Vrionit; në Elbasan vepronte Aqif Pasha, në Lezhë e Shëngjin Dedë Coku e Vat Marashi; në Shkodër qeveriste një detashment i ushtrive ndërkombëtare nën kryesinë e kolonelit anglez Filips; në Himarë qeveriste agjenti grek Spiro Milo; në Gjirokastër qeveria e Jorgji Zografos; në Mat Ahmet Zogu dhe shumë grupe mercenarësh që vepronin përgjatë kufijve verilindorë si: Arif Hiqmeti, Jusuf Beu etj.8

Meqenëse Fuqitë e Mëdha caktuan princ Vidin për të qeverisur në Shqipëri, Qeveria e Vlorës me Ismail Qemalin në krye, dha pëlqimin për ardhjen e tij në vend. Për t´i hapur rrugë një zhvillimi të ri politik të Shqipërisë si dhe sigurisë së saj në të ardhmen, më 22 janar 1914, Ismail Qemali dha dorëheqjen dhe pushtetin ia dorëzoi Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit /KNK/. Pas dorëheqjes ai u largua nga Shqipëria për në Zvicër, por nuk hoqi dorë kurrë nga përpjekjet në interes të vendit. Ato ditë KNK-ja, administratën qendrore të Vlorës e shndërroi në një administratë lokale të varur prej tij dhe në vend të 8 ministrive u krijua një drejtori e përgjithshme dhe pesë degë me kompetenca të kufizuara.

Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit (KNK) i kërkoi edhe Esat Pashë Toptanit, që ta shpërndante "Pleqësinë e Durrësit”, dhe ai këtë e bëri më 12 shkurt 1914, pasi mori premtimin nga KNK-ja se më 21 shkurt do ta kryesonte delegacionin shqiptar në Gjermani, për t'i dhënë kurorën Princ Vidit në Kështjellën Neiwied në emër të shqiptarëve. Po kështu edhe qeveritë tjera lokale në Shqipëri (përveç në jug të Shqipërisë),u shpërbënë njëra pas tjetrës dhe u detyruan ta njohin princ Vidin si të vetmin sundimtar të Shqipërisë.

Me përqendrimin e administratës shtetërore shqiptare në duart e KNK-së, gjendja e brendshme e Shqipërisë nuk u përmirësua dot, përkundrazi ajo u keqësua edhe më tepër nga lëvizjet që po përgatiteshin brenda e jashtë vendit, kundër sovranitetit dhe tërësisë tokësore të saj, të cilat po minonin nga themelet ekzistencën e shtetit shqiptar. Ajo që kërcënonte shtetin shqiptar në fund të vitit 1913 dhe në fillim të vitit 1914, ishte lëvizja për autonominë e ”Vorio-Epirit” në Jug të Shqipërisë. Pas caktimit të kufirit shqiptaro-grek, me protokollin e Firences më 17 dhjetor 1913, fuqitë e mëdha i kërkuan Greqisë t´i tërhiqte trupat e saj nga jugu i Shqipërisë. Kryeministri grek Elefter Venizellos në fund të dhjetorit, e kushtëzoi tërheqjen e ushtrisë me zgjidhjen e ishujve të Egjeut në favor të Greqisë. Për t´i kënaqur kërkesat e palës greke, më 13 shkurt 1914, Fuqitë e Mëdha i deklaruan Qeverisë greke me një notë kolektive se çështja e ishujve të Egjeut do të zgjidhet pozitivisht pasi të jenë larguar trupat e saj nga tokat shqiptare që përfshiheshin brenda kufijve të caktuar me protokollin e Firences. Qeveria greke formalisht i pranoi këto kërkesa dhe nuk pushoi së bëri deklarata mashtruese se po merrte masa për të qetësuar ”Vorio-Epirin”. Më 1 mars 1914 pasi u largua ushtria greke nga Korça, aty u futën repartet e xhandarmërisë shqiptare dhe menjëherë u ngrit një administratë shqiptare nën varësinë e KNK-së. Ndërsa Korça u bashkua me atdheun, në krahinat tjera të jugut (Gjirokastër, Sarandë, Delvinë dhe në Përmet) autoritetet greke, duke e shfrytëzuar mungesën e një qeverie të plotfuqishme shqiptare me qëllim që t´i jepnin një bazë ”të ligjshme” lëvizjes ”vorio-epirote”, më 2 mars në Gjirokastër organizuan një ”kongres epirot”, ku u shpall ”autonomia e Vorio-Epirit” me një ”qeveri të përkohshme” të kryesuar nga Jorgji Zografos, ndërkohë majori i ushtrisë greke himarioti Spiro Milo shpalli gjithashtu ”autonominë e Himarës” në një zonë që përfshinte 7 fshatra të bregdetit të banuar me shqiptarë. 9 Në këto rrethana qeveria greke mendonte t´i përdorte këto krahina si një bazë për pushtimin, në kushte më të favorshme, të pjesës tjetër të Shqipërisë së Jugut.

Ardhja e Princit Vilhelm Vid në Shqipëri

Pas një udhëtimi nëpër kryeqytetet evropiane për t´u njohur dhe promovuar si princ i Shqipërisë, Vidi niset për në Shqipëri dhe më 7 mars 1914 me anijen austriake ”Taurus” të shoqëruar edhe nga tri anije luftarake italiane, angleze dhe franceze, zbarkon në portin e Durrësit. Me këtë rast çifti princëror (Princ Vidi dhe princesha Sofia) u pritën “me brohoritje entuziaste nga popullsia, ndërsa të shtënat e mirëseardhjes zbrazeshin nga porti” 10 . Në portin e Durrësit kishin ardhur edhe shumë përfaqësues shqiptarë nga të gjitha krahinat e Shqipërisë me bindjen se ai do t´i realizonte aspiratat e shqiptarëve.


Ardhja e Princit W. Vid në Durrës (7 mars 1914)

____________________________

Për kryeqytet të Shqipërisë Princ Vidi zgjodhi pikërisht Durrësin, ku edhe kishte ndikim të fortë Esat Pashë Toptani. Akti i parë i Princ Vidit ishte emërimi i Esad Pashës, Ministër lufte dhe si Kryegjeneral i Shqipërisë, gjë që sigurisht ishte një gabim fatal për të, për faktin se Toptani ishte i padëshirueshëm për bashkatdhetarët, gjë që emri i tij ngjalli pakënaqësi dhe përçmim në popull. Esat Pasha zyrtarisht deklaroi se e mirëpret caktimin e Vidit për princ të Shqipërisë, por fshehurazi vazhdoi tërë kohën, të nxiste lëvizjen për një princ mysliman në vend. Luftërat e brendshme dhe trysnitë e jashtme, mungesa e strategjive politike dhe e projekteve me frymëmarrje të gjerë diktojnë zgjedhje fatale për Princ Vidin. Për rrjedhim, më 17 mars Vidi, duke u mbështetur kryesisht te feudalët, formoi qeverinë e re shqiptare, në krye me Turhan Pashë Përmetin, një diplomat i vjetër që kishte qenë ambasador i perandorisë Osmane për 25 vjet rresht në Shën Peterburg të Rusisë.

Kabinetin e tij qeveritar e përbënin:

1. Esat Pashë Toptani-Ministër i Luftës dhe i Punëve të Brendshme;

2. Aziz Pashë Vrioni-Ministër i Bujqësisë dhe i Tregtisë;

3. Myfit bej Libohova-Ministër i Drejtësisë dhe i Kultit;

4. Dr.Mehdi bej Frashëri-Ministër i Financave;

5. Hasan Bej Prishtina-Ministër i Postë-Telegrafikeve;

6. Dr.Mihal Turtulli-Ministër i Arsimit;

7. Prenk Bib Doda-Ministër për Punët Botore. 11

vijon....

[BARAT]

Princ Vidi me kabinetin qeveritarë të Turhan Pashës

___________________________

Regjimi i Vidit u sanksionua nga Statuti Organik i Shqipërisë, (ligji i parë themelor i shtetit shqiptar), i cili u përgatit nga KNK dhe bazohej kryesisht në vendimet themelore të marra nga Konferenca e Ambasadorëve në Londër më 29 korrik 1913.

Sipas nenit 1 të këtij Statuti Shqipëria shpallej: ”Principatë kushtetuese e pavarur dhe e trashëgueshme”, nën garancinë e Fuqive të Mëdha. Me nenin 2, Fuqitë e Mëdha garantonin gjithashtu tërësinë dhe paprekshmërinë e tokave të Shqipërisë në kufijtë që kishin caktuar ato. Me nenin 3 shteti shqiptar do të ishte asnjanës dhe kjo asnjanësi garantohej po nga Fuqitë e Mëdha. Sipas nenit 7 në fronin e Shqipërisë njihej me të drejta sovrane princi Vilhelm Vidi, i cili ishte kryetar i administratës civile e ushtarake dhe kishte të drejtë të emëronte Këshillin e Ministrave. Organi legjislativ i Shqipërisë ishte Asambleja kombëtare. Gjuhë zyrtare dhe e detyruar në shkolla ishte shqipja. Nga ana administrative, Shqipëria ndahej në 7 sanxhaqe (prefektura), të cilat ndaheshin në kaza (nënprefektura) dhe kazatë në nahije (komuna). Statuti Organik i Shqipërisë caktoi institucionet e larta të shtetit, përbërjen e forcave të armatosura, të administratës, të financave, të drejtësisë, të arsimit dhe garantonte ushtrimin e lirë të veprimtarisë ekonomike, shoqërore e politike. 12

Bisedimet me qeverinë “vorio-epirote”

Me t’u vendosur në fronin e Shqipërisë, princ Vidi u përpoq të zgjidhte problemin më urgjent dhe më të ndërlikuar të vendit, atë të largimit të trupave greke nga Shqipëria e jugut dhe të vendosjes së administratës shqiptare në këto vise. Por, qysh në fillim ai tregoi se nuk ishte i vendosur të mbronte deri në fund, pa kompromis interesat e shtetit shqiptar. Për të zgjidhur këtë çështje ai hyri në bisedime me qeverinë ”vorio-epirote” të shpallur në Gjirokastër. Për këtë qëllim Vidi caktoi si komisar të jashtëzakonshëm për Shqipërinë e Jugut oficerin holandez Tomson, i cili kishte ardhur në Shqipëri për të ristrukturuar xhandarmërinë shqiptare. Ky shkoi në Korfuz dhe më 10 mars zhvilloi bisedime me përfaqësuesin e ”vorio-epirotëve” Karapanon. Tomsoni, duke ditur se Fuqitë e Mëdha, KNK dhe vet princ Vidi nuk donin të kishin shumë kokëçarje, u premtoi grekëve disa të ”drejta të veçanta” për popullsinë e ”Epirit të Veriut”.


Oficeri Tomson

______________

Kompromisi i Tomsonit ngjalli protesta të ashpra në rrethet patriotike shqiptare. Edhe qeveria e Durrësit e Turhan Pashës, po ashtu, nuk e pranoi këtë kompromis, prandaj e shkarkoi Tomsonin nga detyra e komisarit dhe u shpreh kundër çdo lloj autonomie për krahinat e jugut. Në këto rrethana, trupat greke për t´i realizuar planet e veta (pasi ishin tërhequr nga Korça më 1 mars) natën, duke gdhirë 2 prilli 1914, bënë një komplot të armatosur më qëllim të pushtimit të Korçës. 13 Mirëpo, xhandarmëria shqiptare nën komandën e majorit holandez G. Sneller dhe korpusi i vullnetarëve me qindra fshatarë nën udhëheqjen e Themistokli Gërmenjit, ndërhynë shpejt dhe brenda një kohe të shkurtër e shtypën puçin e komplotistëve grekë.

Repartet e xhandarmërisë shqiptare, më pas, vazhduan marshimin e tyre për të marrë në dorëzim Kolonjën, Leskovikun, Ersekën etj. Dështimi i puçit të Korçës, vendosmëria e forcave shqiptare për të kundërshtuar çdo veprim shovinist e antishqiptar si dhe qëndrimi i ftohtë i Fuqive të Mëdha ndaj planeve aneksioniste greke që shkelnin edhe vendimet e Londrës, e bindën më në fund qeverinë greke dhe Jorgji Zografin, se nuk ishte e lehtë të sigurohej ”autonomia” e plotë e krahinave jugore. Prandaj, ata fuqive të mëdha u paraqitën kërkesa më të zbutura, duke pranuar tani autonominë e Korçës dhe të Gjirokastrës pa i shkëputur ato nga Shqipëria, por me kusht që të administrohen nga një guvernator me origjinë të huaj, xhandarmëria të formohej nga popullsia vendase nën komandën e oficerëve grekë me origjinë ”epirote” etj. Në të vërtetë qeveria greke e bëri këtë për të fituar kohë në përpjekjet e saj për pushtimin e Shqipërisë jugore.

Qeveria shqiptare e Durrësit i hodhi poshtë këto kërkesa, dhe për më tepër, ajo mori vendim që të organizoheshin sa më parë reparte të reja të armatosura, për të dëbuar nga krahinat e jugut pushtuesit grekë dhe për të vendosur atje administratën shqiptare. Ndonëse përballë aleancave politike ushtarake evropiane (Antantës dhe Bllokut Qendror) Greqia mbante ende një qëndrim të papërcaktuar, ajo përkëdhelej nga të dy palët, sepse ato lakmonin pozitën e saj strategjike.

Marrëveshja e Korfuzit për interesat italiane në Vlorë

Më 24 prill 1914 fuqitë e mëdha njoftuan Venizellosin se ishin të gatshme t´u bënin lëshime ”vorio-epirotëve” dhe se mund të pranonin rishikimin e kufirit greko-shqiptar në favor të Greqisë. E ndodhur nën një presion të gjithanshëm, qeveria shqiptare u detyrua më në fund, më 5 maj, t´ia besonte KNK-së zgjidhjen e konfliktit shqiptaro-grek. Siç duket, KNK-ja asokohe luante rolin e një qeverie paralele me atë të qeverisë së Turhan Pashës. Bisedimet ndërmjet KNK-së dhe përfaqësuesve ”vorio-epirot” u mbajtën në Korfuz. Ato filluan më 10 maj dhe përfunduan më 17 maj me nënshkrimin e një protokolli që u quajt ”Protokolli i Korfuzit”


Princ Vidi në mesin e bashkëpunëtorëve të tij

_________________________________________

Nga pala shqiptare si delegat i KNK-së në këto bisedime ishte caktuar Mehdi Frashëri. Z.Frashëri lidhur me zanafillën dhe negociatat për këtë çështje problemore shkruan në një letër të datës 31 janar 1960, dërguar mbretit Ahmet Zogu. Ai ndër të tjera thotë:

“Në Konferencën e Londrës më 1913, meqenëse ishte vendosur që Korça e Gjirokastra t'i mbeteshin Shqipërisë, Greqia nuk mund t'i sulmonte hapur këto dy prefektura, të cilat i quante Epiri i Veriut. Prandaj, ajo kërkonte që indirekt të gjente një shkak që këto vende fillimisht t'i bënte autonome, dhe më vonë, në një fazë të dytë, t'i aneksonte. Për këtë qëllim, guvernatori grek i Janinës mendonte që derisa ishin trupat greke atje, të shtynte të krishterët ortodoksë të asaj krahine në formën e një xhandarmërie kryengritëse, që kur të tërhiqeshin trupat greke, vendin e tyre ta zinte xhandarmëria, e cila do të luftonte me xhandarmërinë shqiptare po të shkonte ajo atje. Kjo fuqi kryengritëse me shpirt grek kishte nevojë për një qeveri që ta quante veten epiriote. Kështu, një person i quajtur Gjergj Zografi, i biri i Kristaq efendiut, nga Lunxhëria e Gjirokastrës, me të kunatin e tij, Karapanon, dhe një oficer grek me origjinë shqiptare i quajtur Dhulis, formoi një qeveri autonome të Epirit të Veriut (Shqipërisë së Jugut). Në këtë kohë, popullsia myslimane e këtyre dy prefekturave shqiptare i hapi luftë xhandarmërisë epiriote. Nisur nga fakti se fuqia e xhandarmërisë shqiptare ishte e pamjaftueshme dhe popullsia myslimane nuk ishte e organizuar, xhandarmëria epiriote filloj të digjte katundet myslimane, për të detyruar atë popullsi që të linte vendin dhe aty të mbeteshin vetëm ortodoksët. Për këtë ngjarje, qeveria e Princ Vidit me kryetar Turhan Pashën u detyrua t'i drejtohej Komisionit Ndërkombëtar që përbëhej prej delegatëve të gjashtë fuqive të mëdha, ku bënin pjesë: Britania e Madhe, Franca, Italia, Gjermania, Austria dhe Rusia. Për të bashkëpunuar me këtë komision, nga ana e Shqipërisë ishte caktuar si delegat Mehdi Frashëri. Në këtë kohë, në Shqipërinë e Mesme pjesa fanatike myslimane filloi një lëvizje në favor të Turqisë, me parullën: "Duam Baba Dovletin". Nisur nga kjo gjë, Qeveria e Princ Vidit mbeti në një pozitë shumë të vështirë, pasi fanatikët myslimanë kërkonin në vendin e Princ Vidit një princ nga Turqia. Pas kësaj, Komisioni i Kontrollit Ndërkombëtar lajmëroi Zografon se do të vinte në Korfuz dhe do të bisedonte me qeverinë epiriote. Në mbledhjen e Korfuzit, delegatin shqiptar nuk e mbështeti asnjë nga fuqitë e mëdha, në mënyrë që ai ta detyronte Komisionin e Kontrollit për të marrë vendime në interes të Shqipërisë. Si rezultat i kësaj, Komisioni Ndërkombëtar vendosi që prefekturat e Korçës e Gjirokastrës të formonin një qeveri autonome nën juridiksionin e qeverisë shqiptare, ku oficerët e xhandarmërisë së Epirit Autonom do të përbëheshin prej oficerësh grekë, meqenëse ortodoksët shqiptarë të vendit në kohën e Turqisë nuk kishin pasur oficerë. Kisha ortodokse e vendit do të drejtohej nga klerit grek të emëruar prej Patriarkanës së Stambollit. Gjuha e mësimit nëpër shkolla të veçanta të ortodoksëve do të ishte greqishtja. Siç shihet, të gjitha këto masa parashikonin greqizimin e një pjese të madhe të Shqipërisë së Jugut. Pas kësaj, vendimet e Konferencës së Korfuzit iu paraqitën Konferencës së Ambasadorëve në Paris për t'u miratuar. Në këtë kohë qeveria epiriote e Zografos kishte bërë një pakt me myslimanët fanatikë të Shqipërisë së Mesme, gjë e cila e detyroi Princ Vidin të largohej nga Shqipëria. Në këtë kohë epiriotët e thyen armëpushimin që ishte lidhur midis fuqisë shqiptare dhe tyre, dhe vendin e qeverisë epiriote të Zografos, siç edhe parashikohej, e zuri Greqia. Këto ngjarje përkuan me fillimin Luftës së Parë Botërore.“14



Princ Vidi me veshje kombëtare

_________________________

Siç vihet në dukje, në këtë protokoll parashikohej që dy prefekturat në jug të Shqipërisë, ajo e Korçës dhe e Gjirokastrës, ndonëse formalisht do të bënin pjesë në shtetin shqiptar, do të kishin një administratë më vete pothuajse autonome, organizimi i së cilës i lihej në dorë Këshillit Ndërkombëtar të Kontrollit. Protokolli i Korfuzit sanksiononte në fakt ndarjen e Shqipërisë Veriore dhe të Mesme nga ajo e Jugut. KNK-ja pranoi gjithashtu edhe kërkesën e Spiro Milos për t´i njohur krahinës së Himarës, në një zonë që shtrihej tani në 14 fshatra të bregdetit të Jonit.

Meqenëse Italia luftoi energjikisht për arritjen e marrëveshjes së Korfuzit, për shkak të interesave të veta në Vlorë, Venizellua e kënaqi kërkesën e saj duke i paraqitur parlamentit grek më 18 maj, projektligjin mbi lëshimin e Sazanit shtetit shqiptar dhe ky projektligj u miratua më 27 maj. Protokolli i Korfuzit do të fuqizohej pasi të ratifikohej nga qeveria shqiptare (më 23 qershor 1914) dhe nga qeveria ”vorio-epirote” si dhe pasi të miratohej formalisht nga gjashtë fuqitë e Mëdha. Njoftimi mbi nënshkrimin e marrëveshjes së Korfuzit, e cila ishte plotësisht në kundërshtim me Statutin Organik të Shqipërisë dhe shkelte hapur sovranitetin e shtetit shqiptar, shkaktoi një indinjatë të thellë në tërë Shqipërinë.15

Shpërthimi i kryengritjes në Shqipërinë e Mesme

Në këto rrethana, gjendja e brendshme e Shqipërisë u ndërlikua shumë edhe nga shpërthimi i kryengritjes së armatosur në Shqipërinë e Mesme, kundër regjimit të Vidit. Në të vërtet kreu i kryengritësve ishte i larmishëm. Në të u rreshtuan ithtarë të ndryshëm si: partizanët e një princi mysliman, antividistët, xhonturqit, panturkistët apo panislamistët siç u quajtën ndryshe antifeudalët. Pas këtij koalicioni laraman qëndronin qarqe të huaja serbe, franceze, ruse, greke, turke, italiane, të cilat ishin të interesuar për një gjendje sa më kaotike në Shqipëri. Pra, bartësit kryesorë të së keqes në Shqipëri në atë kohë qenë reaksioni feudal proserb, progrek, proitalian i udhëhequr nga Esat Pashë Toptani, reaksioni grekoman i udhëhequr nga peshkopët grekë (Jakovi e Germanos) J.Zografos, Spiro Milo etj, reaksioni turkoman i kryesuar nga myftiu i Tiranës Musa Qazimi etj.

Kryengritja e Shqipërisë së Mesme ose e rebelëve, siç u quajt ndryshe, filloi në rrethin e Tiranës. Më 17 maj 1914 u sulmua te ura e Limuthit afër Tiranës batalioni i vullnetarëve tiranas që ishte nisur në drejtim të Durrësit për të shkuar në jug, në frontin kundër shovinistëve grek. Pasi shpartalluan batalionin e vullnetarëve, kryengritësit hynë në Tiranë. Të nesërmen, grumbuj fshatarësh të armatosur zunë Shijakun dhe iu drejtuan Durrësit, mirëpo në hyrje të qytetit hasën në rezistencë të forcave qeveritare të Vidit. Drejtuesit e kryengritjes me këtë rast dolën hapur kundër princ Vidit dhe kërkuan një princ turk.16

Për vendosjen e një princi mysliman prej kohësh angazhohej edhe Esat Pashë Toptani. Ai edhe pse kishte dy ministri më të rëndësishme në qeverinë e Durrësit, me kohë u shpërndau armë mercenarëve të vet kinse për t´iu bërë ballë fqinjëve, ndërsa fshehtas propagandonte nëpërmjet njerëzve të vet kundër V.Vidit, duke i këshilluar ”me kërkue një mbret prej Stambollit, me qëllim që këto pështjellime e trazime t´i sillnin fitim për ta shtënë në dorë pushtetin” .17

Qeveritarët në oborrin e princit në kohën kur po përballeshin me sulmet e kryengritësve, duke menduar se prapa kërkesave të kryengritësve qëndronte Esat Pasha, më 19 maj 1914 organizuan xhandarmërinë e Durrësit dhe e arrestuan atë në shtëpinë e tij. Goditja kundër Esat Toptanit u konsiderua nga Italia si një grusht që i jepej ndikimit të Romës në Shqipëri. Brenda qeverisë dominonte mendimi që E. Toptani duhej të gjykohej, mirëpo princi atë as nuk e dënoi, as nuk e nxori të pafajshëm, gjë që indinjoi shumë besnikët e tij. Pas ndërhyrjes energjike të ministrit italian në Durrës, baronit Alioti, Vidi ia dorëzoi E.Toptanin legatës italiane, e cila e mori me një luftanije dhe e dërgoi në Itali. Para se të largohej nga Shqipëria, Esati firmosi një premtim se ai nuk do të kthehej më në Shqipëri, dhe se nuk do të përzihej më në politikën shqiptare ose në intrigat kundër fronit, mirëpo ai nuk do ta mbajë premtimin e dhënë. 18



Kryeministri Turhan Pasha

__________________

Pas largimit të Esatit pasuan ndryshime në qeverinë e Vidit. Disa ministra më 22 maj dhanë dorëheqje nga postet e tyre ministrore me arsyetimin se “nuk durojnë të përdoren më si kukulla në duar të oficerëve holandezë dhe të marrin përsipër gabimet trashanike dhe keqbërjet e tyre”.19

1. Turhan Pasha sërish mbeti kryeministër;

2. Preng Bib Doda-Ministër i Punëve të Jashtme;

3. Aqif Pashë Elbasani-Ministër i Brendshëm dhe i Luftës;

4. Filip Noga-Ministër i Financave;

5. Dr. Mihal Turtulli-Ministër i Arsimit;

6. Mithat Frashëri-Ministër i Punëve Botërore dhe i Postë-Telegrafave dhe

7. Abdi Toptani-Ministër i Bujqësisë. 20

Edhe pse largimi i Esat Pashës u konsiderua si një fitore e madhe, kryengritja e nisur nuk u ndërpre dot, zjarri i kryengritjes u përhap edhe në krahinat tjera.



Esat Pashë Toptani

__________________

Duke shfrytëzuar sukseset e kryengritjes, krerët e saj me 3 qershor 1914 në Shijak organizuan një mbledhje, ku u zgjodh ” Këshilli i Parë i Përgjithshëm” me këtë përbërje: Mustafa Ndroqi-kryetar; Xhenabi Adili-nënkryetar, Musa Qazimi-anëtarë etj, dhe Qamil Haxhi Feza-u emërua komandant i përgjithshëm i kryengritësve. Në këtë mbledhje u miratua edhe një program politik thellësisht antikombëtar, që iu paraqit përfaqësuesve të Fuqive të Mëdha në KNK. Programi përmbante kërkesa për largimin e princ Vidit, për kthimin e Shqipërisë nën administrimin Turk ose sjelljen e një princi turk të varur nga Sulltani, për ngritjen e flamurit të Turqisë, për përdorimin e alfabetit turko-arab në gjuhën shqipe, zgjedhjen e kryemyftiut të Shqipërisë nga Sheih-ul-Islami i Stambollit etj. 21

Kryengritësit edhe pas disa përpjekjeve për ta shtirë në dorë Durrësin nuk patën sukses, andaj iu drejtuan qyteteve tjera dhe gjatë muajit qershor ata morën Kavajën, Krujën, Peqinin dhe Elbasanin. Mbas pushtimit të Elbasanit, Çermenika, Qukësi dhe Mokra, njëra pas tjetrës bashkohen me kryengritësit, kurse në veri ata u shtrinë deri në Milot, buzë lumit Mat. Më 15 qershor 1914 vritet koloneli hollandez Tomson dhe me këtë rast u therën qindra njerëz në kënetë. 22 Në fillim të korrikut, kryengritësit marshuan drejt jugut dhe brenda pak ditëve morën Lushnjën, Fierin, Beratin dhe nga lindja arritën deri në Pogradec, ku aty më 11 korrik nënshkruan edhe një marrëveshje të përkohshme me “vorio-epirotët”, të cilët ato ditë kishin pushtuar Kolonjën, Korçën,Tepelenën dhe kishin arritur deri në Berat. 23

Largimi i princit Vilhelm Vid nga Shqipëria

Duke e ndjerë rrezikun nga sukseset e kryengritësve, princ Vidi bëri thirrje për ndihma nga të gjitha anët, por vetëm nga veriu mundën të vinin disa forca të pakta, ndërsa Shqipëria e jugut duke qenë përballë ndjekjeve, mizorive e shpërnguljeve nga forcat greke, nuk mundi të jepte ndihmë. Për rrjedhojë, në fund të korrikut 1914 dhe në pragun e shpërthimit të Luftës së Parë Botërore, Shqipëria ishte në gjendje të rëndë politike.

Pushteti i qeverisë shqiptare tashmë ishte kufizuar vetëm në Durrës e në Vlorë (deri më 1 shtator kur ajo ra në duart e kryengritësve); në Shqipërinë e Mesme shtrihej pushteti i kryengritësve; viset e jugut ndodheshin nën shtypjen e forcave greke, krahinat e verilindjes nën presionin e vazhdueshëm të serbëve, ndërsa Shkodra ndodhej nën administrimin e forcave ndërkombëtare.

Princ Vidi bëri përpjekjen e fundit për të shpëtuar qeverisjen e tij. Ai iu drejtua edhe Fuqive të Mëdha me kërkesën për të zbatuar zotimin që kishin marrë në Konferencën e Londrës për të garantuar bashkërisht pavarësinë dhe sovranitetin e Shqipërisë dhe për këtë qëllim kërkoi formimin prej tyre të një force ndërkombëtare prej 3 mijë vetëve për të shtypur kryengritjen. Por, Fuqitë e Mëdha duke qenë në konflikt me njëra-tjetrën, premtuan se do të ndihmonin për të shpëtuar vetëm jetën e princit dhe të familjes së tij, por jo edhe intervenimin ushtarak atje.

Në këto rrethana, kur kishte filluar Lufta e Parë Botërore, princ Vidi u detyrua të largohej nga Shqipëria, më 3 shtator 1914, pas plot 181 ditësh sundimi të pasuksesshëm.

Vilhelm Vidi dhe suita e tij e lanë Durrësin në orën 8 të mëngjesit dhe me anijen italiane të luftës ”Mizurati” niset për në Venecia të Italisë. Së bashku me të u larguan edhe ministrat e qeverisë, anëtarë të tjerë të oborrit mbretëror si dhe udhëheqës të lëvizjes patriotike shqiptare, të cilët u vendosën pjesërisht në Shkodër e një pjesë kaloi në vende të ndryshme të Evropës. Menjëherë pas largimit të V.Vidit, më 5 shtator në Durrës hynë kryengritësit dhe aty u vendos selia e ”këshillit të përgjithshëm”.24

Aktet ndërkombëtare të viteve 1913-14 kishin caktuar pozitën neutrale të Shqipërisë dhe garancinë e Fuqive të Mëdha për këtë statut të saj. Megjithatë Shqipëria u përfshi në planet ushtarako-strategjike të fuqive ndërluftuese, veçanërisht të Austro-Hungarisë e Italisë dhe të shteteve fqinje: Serbisë, Malit të Zi, Bullgarisë dhe Greqisë, të cilat që nga tetori 1912 nuk reshtnin përpjekjet për ta copëtuar atë.

***

CILAT ISHIN ANKESAT E ISH-SOVRANIT TË SHQIPËRISË VILHELM VID,
QË SOLLËN DERI TE DËSHTIMI I MISIONIT TË TIJ NË SHQIPËRI?

Princi gjerman Vilhelm Vid, në kujtimet e tij, të botuara për herë të parë në gazetën “Klan”, Tiranë 1999, me titull: ”Si ma nxiu jetën Shqipëria”, për dështimin e misionit të tij në Shqipëri bën këto ankesa:

1. Mungesa e ushtrisë, pra e themelit të çdo vendi...

2. Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit (KNK) përbënte për mua një tjetër qeveri paralele.

3. Antagonizmi mes Fuqive të Mëdha ishte fare i hapur. Kjo pengoi edhe fiksimin e drejtë të kufijve të Shqipërisë.

4. Fqinjët serbë, malazezë, dhe grekë nuk reshtnin së sulmuari territoret e lakmuara prej tyre dhe vazhdonin t´i plaçkitnin ato.

5. Përpjekjet e shqiptarëve për t´i dalë zot vendit pengoheshin nga politika e Italisë, Serbisë dhe Greqisë.

6. Nga këto interesa lindi edhe kryengritja në Shqipërinë e Mesme.

7. Esati (Toptani) tradhtari i Shqipërisë dhe agjent i Italisë, nuk u përzu me kohë, pra para mbërritjes sime në vend.

8. Xhandarmëria shqiptare ishte tepër e re dhe e vogël për të mbajtur rendin në vend.

9. Territore të tëra të pasura të Shqipërisë, ranë në dorë të Serbisë, Malit të Zi dhe Greqisë.

10. Mungonin kushtetuta dhe ligjet, mungonin zyrtarët e arsimuar për të gjitha degët e një administrate të rregullt.

11. Mungonin fondet për zhvillimin e bujqësisë dhe të industrisë.

12. Mungesa e parave më la pa mundësi për të luftuar me sukses kryengritësit, pas fillimit të Luftës (së Parë) Botërore.


______________________________

REFERENCAT:

1 Peter Bartl-“Albanian”- Garat e Fisnikëve evropianë për të marrë fronin princëror shqiptar, Albanovaonline.com 14 shtator 2004.

2 Po aty

3 A.Puto:Pavarësia shqiptare dhe diplomacia e Fuqive të Mëdha 1912-1914,Tiranë 11978, fq.566;

/G.Shpuza:Kuvendime për historinë kombëtare,Tiranë 2000,fq.156/157,

/Dr.Xh.Shala:Marrëdhëniet Shqiptaro-serbe 1912-1918,Prishtinë 1990,fq.185

4 P.Bartl:vepra e cituar

5 Po aty

6 Po aty

7 Po aty; A.Tare-Mbreti i Shqipërisë mund të ishte një anglez, Zëri-9 korrik 2002, fq.14.

8 K.Frashëri: Kryengritja e fshatarësisë së Shqipërisë së Mesme (1914-1915), buletin për shkencat shoqërore, nr.1, Tiranë 1954, fq.23 /R.Fiçorri: Ushtritë e huaja në Shqipëri 1912-1922, Tiranë 2002, fq.144, Dr.Xh.Shala: Vepër e cituar, fq.186.

9 Historia e popullit shqiptar, (vëllim i dytë), Prishtinë 1979, fq. 403.

10 Elsa Demo: Kristo Dako Shqipëria Çelësi i Lindjes së Afërme, “Shekulli“, 29.12.2003

11 Kujtimet e sekretarit të Princ Vidit-anglezit Heatorn Armstrong - «Gjashtë muaj mbretëri «Zëri -18.03.2002, fq.19; /A.Puto: Pavarësia shqiptare dhe diplomacia e Fuqive të Mëdha 1912-1914, Tiranë 1978, fq. 580-581; /Dr.Xh.Shala: Vepër e cituar, fq187; /U.Butka: Gjeniu i kombit, Drier 2000, fq.90.

12 Historia e popullit shqiptar, vepër e cituar, fq.405; /Historia e Shqipërisë dhe e shqiptarëve, Prizren 2001, fq.182.

-/ ”Më 10 prill 1914 në Vlorë KNK-ja miraton përfundimisht Statutin e Shqipërisë. Ai përbëhet prej 216 nenesh të ndarë nëpër kapituj, përkatësisht: Shqipëria dhe territori saj (nenet 1-6); Sovrani (nenet 7-21); popullsia (nenet 22-39); legjislacioni (nenet 40-71); organet e qeverisjes (nenet 72-140); financat (nenet 141-143); punët publike (nenet 144-148); forcat e armatosura (nenet 149-158); drejtësia (nenet 159-169); feja(nenet 170-177); arsimi publik (nenet 178-182); prona e tokës (nenet 183-194); bujqësia, tregtia dhe industria (nenet 195-208); postat, telegrafët dhe telefonat (nenet 209-210); marrëdhënie me jashtë (nenet 211-212); e drejta administrative (nenet 213-216) /.Antonello Biagini: Historia e Shqipërisë-nga zanafilla deri në ditët tona, Tiranë 2000, fq.120./

13 Kristo Dako në një dëshmi të publikuar në librin e tij ”Shqipëria Çelësi i Lindjes së Afërme“, lidhur me masakrat greke mbi shqiptarët shkruan: “Pasi shtinë në dorë fshatin Kodër pranë Tepelenës, grekët iu bënë thirrje të gjithë fshatarëve, burra, gra e fëmijë që të mblidheshin tek kisha. Kur u mblodhën të gjithë, 230 gjithsej, oficerët grekë i dhanë urdhër ushtarëve të hapnin zjarr mbi ta me mitrolozë. U vranë të gjithë; ua prenë kokat dhe i varën në muret e kishës. Gjenerali De Weer, i misionit holandez, shkoi vetë në atë fshat dhe pa me sytë e tij këtë mizori greke të tmerrshme”.

(Elsa Demo: Kristo Dako Shqipëria Çelësi i Lindjes së Afërme, “Shekulli“, 29/12/2003)

14 Nga Letërkëmbimi i Mbretit Ahmet Zogu(20 janar 1960) me Mehdi Frashërin(31 janar 1960), të botuara në “Gazetën Shqiptare”

15 Historia e Popullit Shqiptar, Prishtinë 1999, fq.226/227; /Historia e popullit shqiptar, vepër e cituar, fq.406/409. G.Shpuza: vepër e cituar, fq.159/166; /Historia e Shqipërisë dhe e shqiptarëve, vepër e cituar, 182/183.

16 Historia e shqiptarëve dhe e Shqipërisë, vepër e cituar, fq.184.

17 Dr.Xh.Shala:vepër e cituar, fq.193 /citat i marrë nga libri i Gaspër Mikelit: Njoftime historike për Shqypni, Shkodër 1932, fq.55/56.

18 Esat Pasha nga Italia më 18 gusht shkoi në Greqi e pastaj në Serbi dhe me një forcë të rekrutuar në territorin serb, sërish më 2 tetor 1914 do të kthehet në Durrës. Këtu ai e detyroi “Këshillin e Përgjithshëm” ta kalonte pushtetin në duart e tij dhe shpalli veten kryetar të ”qeverisë së përkohshme” dhe komandant të përgjithshëm të ushtrisë.

19 George Fred Williams: Shqiptarët, Tiranë-botoi shtypshkronja ”Dielli” 1934, fq. 44-45

20 Historia e Shqipërisë dhe e shqiptarëve, vepër e cituar, fq. 405.

21 Historia e popullit shqiptar vëllimi i dytë), vepër e cituar, fq. 412-413.

22 George Fred Williams: Shqiptarët, Tiranë-botoi shtypshkronja ”Dielli” 1934, fq. 47

23 “Në fund të qershorit “Lëvizja e Esadit” i arriti grekët dhe filloi një sulm i përgjithshëm, por më 6 korrik 1914 shqiptarët u detyruan të tërhiqen. Së bashku me nëpunësit e qeverisë 350 mijë njerëz ikën për të shpëtuar jetën. 50 mijë u grumbulluan në Berat, 100 mijë gjetën strehim në Elbasan, të tjerët u endën për ca kohë dhe pastaj shkuan të fshihnin kokën nën ullinjtë e Vlorës”, kështu shkruan Kristo Dako në librin e tij ”Shqipëria Çelësi i Lindjes së Afërme”. Ndërkaq George Fred William në librin e tij ”Shqiptarët, Tiranë-botoi shtypshkronja ”Dielli” 1934, fq.50-51) lidhur me këtë ngjarje të dhimbshme shkruan: ”Mëse 100 000 barinj dhe bujq, gra, burra, fëmijë dhe foshnje lanë shtëpitë e tyre, të cilat u dogjën e u shkatërruan dhe emigruan në Vlorë… Nga këta 100 000 emigrantë 30. 000 kishin vdekur unit dhe prej se s’kishin as mbulesë e as kasollë ku me shti kryet”.

24 Historia e popullit shqiptar, vepër e cituar, fq. 417-419; /Dr.Xh.Shala: vepër e cituar, fq.200-201 /S.Vllamasi-shënim i cituar, fq. 16-23.

Shkruan: Sheradin BERISHA
Më 27-28.01.2007-gazeta ndryshe

[Hyj-Njeriu]

Ate pune e Gani bej Toptanit se dija...Po kaq familje e degjeneruar paskan qene toptanet...ju shofte fara e iu humbte varri te gjitheve ...E filluan tradhtine me karl topine qe solli turqit ne shqiperi e vazhduan duke nderruar fe e mbiemer nga topia ne toptan ,na paska dale ky Gani beu dhe famekeqi Esat pasha....Bobo te isha toptan do kisha nderruar me vrap mbiemer e do i kerkoja falje publike shqiptareve...

Hormoves i duhet sjelle nderi ne vend,gjaku lahet me gjak...e jo vetem hormoves po gjithe epirit te Pirro Burrit...

[BARAT]

Ibrahim D. Hoxha, historian e folklorist
Tiranë, më dt. 9.3.2007
Zë i nxjerrë nga libri Enciklopedia Jugshqiptare II, ende i pabotuar.

.................................................. ..............................

Senatori Charles C. Hart

GREKOMËDHENJTË,
GRABITQARË NDAJ SHQIPËRISË,
PËRHERË PËRBALLË MBROJTËSVE TË SË DREJTËS SHQIPTARE

Senatori Charles C. Hart, kryetar i miqve amerikanë të Shqipërisë. Në vitet 1945-1946, kur grykësia grekomadhe kishte arritur një nga kulmet më përpirëse ndaj Shqipërisë dhe kur kjo grykësi mëkohej edhe nga ndonjë politikan i lartë amerikan, Çarl Harti iu kundërvu rreptësisht, gjithnjë i mbështetur mbi të vërtetën, në të drejtën njerëzore, kombëtare dhe ndërkombëtare. Në letrën drejtuar senatorit Peper, të botuar në fletoren Uashington Post të dt. 1.3.1946, ai shkruante: “...Kini shpallur se do të bëheni mbrojtës i fushatës për drejtësi të komitetit grek, i cili përpiqet për kërkesat greke, kur të bëhen traktatet e paqes me shtetet e Ballkanit... Si zakonisht, senator Pepper... ju dridheni nga zemërimi për padrejtësitë që i janë bërë Greqisë... Lëvizjen e drejtësisë për Greqinë e polli C. Dhiamandopullos, ambasadori grek në Washington dhe kryetar i makinës së propagandës së organizatës imperialiste greke në Shtetet e Bashkuara... Ju jeni në një shoqëri të keqe... Miqtë amerikanë të Shqipërisë bënë deklaratë kur në Washington Post të 23 korrikut të vitit të kaluar u fol për dëmshpërblimet e Greqisë, sepse në këto kërkesa po futen edhe viktimat e Musolinit: Shqipëria... Ju thoni, senator se drejtësia për Greqinë ka 4 qëllime, i treti nga të cilët është Kthimi Greqisë i Epirit të Veriut. Kjo deklaratë do të thotë që, qysh tani të përligjet(vuloset) një veprim grabitjeje kundër Shqipërisë së varfëruar, gjë për të cilën Greqia ka 32 vjet që po përpiqet. Ky i kështuquajturi Epir i Veriut, tani është Shqipëria e Jugut, e cila me gjakun jetësor ekonomik mban atë vend të vogël. Kërkesa ka qenë gjithnjë aq qesharake, saqë kundër Greqisë është dhënë vendim tre herë rresht. Në gushtin e 1923-së Lidhja e Kombeve në Greqi dërgoi një Komision për të përcaktuar në vend kufirin greko-shqiptar. Të gjithë anëtarët e atij Komisioni: 4 italianë dhe një përkthyes shqiptar u vranë pa mëshirë ditën që arritën në Greqi. Kjo qe mënyra greke për të arritur një grabitje kufiri në atë kohë... Këtë herë është duke u përdorur një mënyrë më e qytetëruar, duke ju zëvendësuar juve dhe shumë nga kolegët tuaj në vend të dorës së vdekjes, që u përdor kundër Komisionit të pafat më 1923.

Vrasësit ende në këmbë!

Qeveria greke nuk i kapi kurrë vrasësit, duke treguar kështu fajësinë e saj; për këtë, Italisë i pagoi një milionë dollarë si një masë ndëshkimi për këtë faj(gjakësi)... Ky, i kështuquajturi Epir i Veriut nuk ka qenë kurrë një pjesë e Greqisë... Meqë kërkesa greke në të vërtetë mbështetet në Greqinë e lashtë, është interesante të dini se Straboni -lindur në vitin 64-një nga autoritetet më të mëdhenj për Greqinë e lashtë, thotë që epirotët nuk flasin greqisht, po ilirisht; kjo do të thotë se ata nuk ishin aspak grekë, po shqiptarë. Ata që kanë kërkuar përkrahjen tuaj, senator Pepper, kryesisht janë monarkistë grekë në Shtetet e Bashkuara, të cilët udhëhiqen nga z. Dhjamandopullos; ata shpresojnë që muajin që vjen të rivendosin në fron mbretin Gjergj, pa marrë parasysh mosdashjen e shumicës së qytetarëve grekë.

... Për të grabitur Shqipërinë e Jugut, z. Dhjamandopullos flet pa kursim se Shqipëria e ka shitur pavarësinë e saj më 1939, si përfundim i dukurisë gjatë shumë viteve me Musolinin. Konferenca e Ambasadorëve, një n/ndarje(subsidiare) e Lidhjes së Kombeve Shqipërinë përherë të parë e shiti më 9.XI.1921, kur votoi(vendosi) që këtë vend ta bënte në pamje(n/kuptuar) të mbrojtur(kujdestari) të Italisë, pa mbajtur parasysh faktin se Shqipëria qe një anëtare e rregullt e Lidhjes së Kombeve dhe që kishte kështu të drejtën e sigurisë nga L. e K. Shqipëria s’e njohu(s’deshi të dinte) atë veprim gjer në qershor 1926, kur Musolini, qeverisë shqiptare i kërkoi që të nënshkruante një dokument për pranimin e kujdestarisë. Qeveria shqiptare për të fituar kohë thirri ministrat: amerikanë, britanikë, francezë e jugosllavë; i njoftoi se vetëm 24 orë afat kishte përpara se të nënshkruante. Si ministër i Amerikës në atë kohë në Tiranë, unë e dëgjova këtë histori të kërkesës italiane dhe thashë se do ta bëja të ditur në Washington. Po... duart e qeverisë sonë qenë të lidhura nga politika veçuese(mënjanuese) që kishte vendosur senati. Ministri britanik... ngriti zërin kundër këtij dokumenti Italian; po, për fatin e tij të keq, ai u thirr(tërhoq) nga Austin Çamberlaini - Ministër i Punëve të Jashtme - i cili pranoi se veproi në këtë mënyrë për të marrë me të mirë Musolinin. Franca e Jugosllavia nuk bënë asnjë veprim, dhe Shqipëria, pa ndonjë ndihmë të jashtme me padashje iu dorëzua Italisë me një traktat që u bë në nëntor 1926, i cili përgatiti udhën e pushtimit 13 vjet më vonë nga Italia... Tani, senator, dëgjo! Përpara se të shkoni thellë duke përkrahur kërkesat greke, unë ju them të merrni vesh se ç’ndiejnë grekët për punën e një plebishiti në Shqipërinë e Jugut, të cilën ata me dhelpëri e quajnë Epir të Veriut. Për qindra vjet rresht Shqipëria e Jugut ka qenë e populluar në mënyrë mbizotëruese me shqiptarë nga Korça - qyteti i dytë më i rëndësishëm i Shqipërisë, të cilën grekët e kërkojnë si një dhuratë speciale- në popullsinë e saj është pothuaj pa përjashtim shqiptare.

Udhëheqësit reaksionarë grekë kanë heshtur me dashje në çështjen e një plebishiti. Pyeti se ç’mendojnë për një punë të tillë. Miqtë amerikanë të Shqipërisë nuk kanë asnjë frikë nga vota e popullit të Shqipërisë së Jugut. Për të mirën tuaj, kini mendjen! Kërkesa zyrtare greke për dëmshpërblim është paraqitur tetorin e kaluar. Shuma e përgjithshme është 10.449.566.000 dollarë... Nëse.. .do të paguhet, atëherë ekonomia e Evropës dhe e botës duhet të shkatërrohet, përveç shkatërrimit të të dy vendeve paguese: Italia e Gjermania. Dhe, doemos, në qoftë se Greqisë i paguhen NJËMBËDHJETË MILIARDË DOLLARË nuk do të mbetet asgjë për ato kombe, që kanë humbur mijëra herë më tepër njerëz, të holla, gjak, djersë, punë dhe lot. Grekëve, gjithnjë dallaveraxhinj natyralë, u vjen mirë një gjë e tillë, se shuma që kërkojnë ata do t’i jepte vendit nga 1.750 dollarë për çdo njeri në Greqi”.

Meqë senatori Peper nuk po e ndalte revanshin e vet grek, Çarl Harti vazhdoi udhën e vet për mbrojtjen e së drejtës së atij që i takonte: Shqipërisë dhe shqiptarëve. Në letrën e tij drejtuar senatorit Pepper, të botuar po në fletoren Washington Post të dt. 11.3.1946, ai thoshte edhe: “T’ju shkruaj juve, senator, u bë udhë; kështu, të jesh i përgatitur se ke për të dëgjuar nga unë, gjersa ju do të tregoni interes për qëllimet grabitëse të grekërve, të cilët duan të rrëmbejnë pjesën më të pasur të Shqipërisë. Para meje kam një kopje të rezolucionit, të paraqitur më 19 shkurt, me anë të të cilit kërkohet kthimi Greqisë i Epirit të Veriut, duke futur brenda edhe Korçën. Rezoluta juaj u përpilua dhe iu paraqit Senatit më 1919 nga i ndjeri senator Henry Cabot Logde. Ai pranoi paditurinë e tij mbi këtë çështje, po tha se nuk dukej se kishte ndonjë kundërshtim. Rezoluta juaj nuk ndryshon as edhe një fjalë apo rrokje të rezolutës së Logde-it që u miratua nga Senati më 20.I.1920, ku nuk qe bërë as thirrja e emrave të të pranishmëve. Ai që kryesonte mbledhjen, tha vetëm: Meqë s’ka ndonjë kundërshtim, rezoluta miratohet. Në atë kohë në sallë kishte vetëm 5 senatorë, duke munguar në sallë atë çast edhe vet senatori Logde. Asokohe Shqipëria në këtë vend nuk kishte miq dhe për amerikanët si shtet nuk ishte. Prandaj, nuk kishte asnjë që t’i kundërshtonte dredhisë së Logde-it. Rezoluta e senatorit Logde nuk kishte fuqinë e ligjit, sikur do të kishte juaja.

Shqipëria u njoh nga qeveria jonë më 1922... Tani, Shqipëria në Amerikë ka mijëra miq, të cilët janë të vendosur që atij vendi të vogël t’i bëhet drejtësi. Reaksionarët imperialistë dhe monarkofashistët grekë, të cilët janë duke u përpjekur –dhe deri diku me sukses- që të organizojnë Senatin e Shteteve të Bashkuara me qëllim që të grabitin tokë nga Shqipëria, do të dështojnë. Në Washington Post të 1 marsit, kam treguar se imperialistët grekë kanë qenë mundur tri herë në përpjekjet e tyre të fëlliqura, që të rrëmbejnë një pjesë të Shqipërisë... Grekët kërkojnë Korçën?!” Në vijim tregon rëndësinë politike dhe ekonomike si edhe shqiptarësinë e saj të pa mëdyshje.

“Senator Pepper, mendoje prapë këtë punë!... Më tepër se 40.000 shqiptarë mjerisht tani banojnë në krahinën greke të Janinës, ku popullsia shqiptare është mbizotërese. Për hir të atyre shqiptarëve, tani të shtypur ndënë zgjedhën(trysninë) greke, në Janinë duhet të ketë një plebishit, po një gjë e tillë nuk zihet me gojë.

Një fjalë të fundit, Senator Pepper! Zhvishuni nga këshillat dhe nga shoqëria e reaksionarëve të maskuar imperialistë dhe monarkistë që juve duan t’ju bëjnë udhëheqës në grabitjen e një vendi të vogël e të pambrojtje, i cili ka qenë viktimë e njerëzve dhe e kombeve të këqinj që 3.000 vjet e këtej”.

Çarl Harti, si luftëtar i paepur për të drejtat e Shqipërisë dhe të shqiptarëve, padrejtësisht të nëpërkëmbur nga më të fuqishmit, me një tjetër letër u kundërvihet gjykimeve të senatorit Tom Konelli(Connally). Ndër të tjera, ai shkruan: “Para komitetit me rëndësi të Senatit që ju kryesoni është vënë një rezolutë, në të cilën kërkohet që Greqisë imperialiste e grabitëse t’i jepet titulli(e drejta) mbi një të katërtën e popullsisë së Shqipërisë dhe mbi një të pestën e burimeve agrare më të pasura të vendit”. Në vijim, i përmend atij se shteti Teksas –nga ishte Connelly- fitoi pavarësinë nga Meksika më 1836. Kështu, meqë pjesa shqiptare e kërkuar nga Greqia “s’ka qenë kurrë me Greqinë, a nuk mund të ketë aq të drejtë sa ka edhe populli juaj për shtetin Teksas?! ...Të lutem, mbaji në mend këto gjëra, nëse rezoluta e Senatit 82 vjen për shqyrtim para komitetit tuaj”.

Po aq i prerë tregohet Çarl Harti edhe ndaj kryeredaktorit të fletores Washington Post, Suner Uellesit(Sunner Velles). “Në Washington Post të 6 marsit ju shtjelloni(tirrni) Të drejtat e traktateve greke dhe, kur fillon të merresh me çështje që janë kaq larg nga njohuritë tuaja, thëniet tuaja stërhollohen dhe zgjatohen në mënyrë të rrezikshme. Për këtë arsye nganjëherë ju bini në gabime dhe ju pëlqen të fshikulloni kamxhikun. Së pari, nëse Greqisë apo çdo vendi tjetër i jepet një rrip i gjatë toke në kufirin e saj, i cili i përket një vendi fqinj-me qëllim sigurimi kombëtar-unë atëherë ju pyes: Përse hyn në punë Këshilli Ndërkombëtar i Sigurimit që është ngritur tani së voni? Nëse për të ruajtur sigurinë e një kombi u dashka që t’i jepet këtij kombi tokë, që i përket një fqinji më të dobët, unë them se UNO mundet fare mirë të vetëlikuidohet menjëherë. Ju i përmendni kërkesat greke mbi Bullgarinë e Shqipërinë si rektifikime të vogla toke... Rektifikime të vogla në Shqipëri kanë për qëllim që t’i vjedhin këtij vendi një të katërtën e popullsisë dhe një të pestën e tokës së saj më të mirë si edhe që të bëjnë skllevër 250.000 shqiptarë... Zoti Uelles, ju dhe senatori Pepper që kini marrë përsipër çështjen e imperialistëve grekë... dëgjoni! Virgjili ka thënë: Unë i kam frikë grekërit edhe kur sjellin dhurata. Kurse Euripidi, vetë një grek, ka thënë: Mos i zër besë asnjë greku!

Virgjili dhe Euripidi, duke përfaqësuar kulturën më të lashtë të kohës së tyre, kanë njohur tipin e grekut reaksionar, imperialist e monarkist, si ai që ka mbushur senatorin Pepper dhe juve me rrëfime të shtrembëra, përsa u përket kërkesave greke. Këta grekë, mjeshtër të intrigave, kanë qenë të kujdesshëm që të mos ju paraqesin as juve, as senatorit Pepper kërkesat e plota të Greqisë, të cilat në letër do të bënin njeriun të besonte se, pjesa më e madhe e gjysmës perëndimore të hemisferit të Lindjes, ka qenë e krijuar vetëm për Greqinë. Këta imperialistë do të donin të ndryshonin, ndoshta edhe versin e parë të gjenezës së parë: Në fillim Perëndia krijoi qiellin dhe tokën për Greqinë. Dhe ata nuk ju kanë thënë juve se si dëmshpërblim kërkojnë NJËMBËDHJETË MILIARDË DOLLARË. Greqia, njëherë djepi i artit e i kulturës, ndën udhëheqjen e imperialistëve të uritur, tani është bërë një shesh smire dhe lakmie që kërcënon paqen e botës... Këtyre grekëve tokë-grabitës u pëlqen që Shqipërinë ta quajnë si një shtet mysliman të vogël, të ndyrë, barbar dhe si vend brigantësh... Shqipëria në 50 vjet e këtej nuk ka prodhuar asnjë shembull brigantazhi kaq të poshtër, kaq të djallëzuar sa vrasja më 1923 në Greqi e misionit zyrtar të Lidhjes së Kombeve, i dërguar të përcaktonte në vend kufirin greko-shqiptar”. (AQSH. F. 251, dos. 14, fq. 30-40).



E Enjte, 22 Mars 2007-gazeta ndryshe

[BARAT]

Volos, Ekstremisti grek vret emigrantin shqiptar

25/07/2007 - gazeta shqiptare

• Fakti që tre emigrantë shqiptarë kanë dashur të hyjnë në një pub, ka bërë që njëri prej tyre të gjejë vdekjen, ndërsa dy të tjerët të plagosen rëndë

Një tjetër emigrant shqiptar ka mbetur viktimë e ksenofobisë greke ndaj shqiptarëve. Fakti që tre emigrantë shqiptarë kanë dashur të hyjnë në një pub në qytetin e Volosit, ka bërë që njëri prej tyre të gjejë vdekjen, ndërsa dy të tjerët të plagosen rëndë. Viktima quhet Ilir Çarku, 35 vjeç, nga qyteti i Lezhës. Ndërsa policia greke ka arrestuar autorin e kësaj vrasjeje, i cili ka qenë ish-polic dhe në momentin e ngjarjes punonte si badigard i pub-it. Autori i këtij krimi, emri i të cilit nuk është bërë i ditur, njihet edhe si anëtar i një grupimi ekstremist të djathtë.

Ngjarja
Kanë shkuar për t’u dëfryer, pa e ditur se do të binin preh e dhunës së sëmurë greke antishqiptare. Tre emigrantët shqiptarë, mes të cilëve edhe Ilir Çarku, po futeshin në një pub në qytetin e Volosit, kur janë ndaluar nga rojet e lokalit. Këta të fundit u kanë komunikuar se nuk mund të futeshin në pub, sepse ishin shqiptarë dhe i kanë ofenduar dhe shtyrë jashtë. Në këtë moment, të ofenduar, kanë reaguar tre emigrantët shqiptarë, të cilët bëhet e ditur se edhe janë përleshur fizikisht me rojet e pub-it.

Në zënie e sipër, rojet përdorën doreza të forta si dhe leva hekuri ndaj shqiptarëve. Nga kjo dhunë barbare e pësoi me keq emigranti shqiptar, Ilir Çarku, nga qyteti i Lezhës, i cili ka mbetur i vdekur. Ndërsa dy bashkatdhetarët e tjerë që ishin me të, morën plagë të rënda dhe u dërguan në spital. Njëri prej tyre është në gjendje koma, ndërsa tjetri paraqet një gjendje më të qëndrueshme shëndetësore.

Arrestimi
Pas këtij krimi barbar, në vendngjarje kanë mbërritur forca të shumta të policisë lokale të Volosit. Burime pranë këtij të fundit kanë bërë me dije se ka rënë në pranga njëri prej rojeve të pub-it, 28 vjeç, që është edhe autori i vrasjes së emigrantit shqiptar. Ky person mësohet se më parë ka qenë pjesë e forcave të policisë helene. Ndërkohë që ishte edhe anëtar i një grupimi ekstremist të djathtë. Kjo ngjarje ka shokuar komunitetin e emigrantëve në Greqi, por veçanërisht ato që ndodhen në qytetin e Volosit. Disa prej emigrantëve shqiptarë në këtë qytet, shprehen se pothuajse në të gjitha lokalet e qytetit nuk lejohen të futen shqiptarë, të cilët i ofendojnë dhe i përzënë për shkak të kombësisë.

-----------------------------------------------------

po dhe ky rast do te kaloje si te meparshmit..heshtje dhe harrese. Shteti shqiptar ka kaluar cdo parashikim te legenllekut...ka marre tiparet e asaj prostitutes pijanece plake qe edhe po foli ce do...me mire te mos e hape fare ha|ene...
sa per rifreskim kujtese...e mbani mend kete historine e meposhtme?
Flet me njeri per te?


Emigrantin shqiptar e vranë në qeli policët grek

19/04/2007 - gazeta shqiptare
• Nëna e viktimës ka thënë se në trupin e tij janë gjetur shenja, të cilat hedhin poshtë versionin e vetëvarjes në qeli, 24 orë pasi ishte arrestuar për vjedhje

I riu shqiptar për të cilin u tha se është vetëvarur në një burg në Greqi, më datën 16 prill, duket se ka rënë viktimë e dhunës së policëve. Dyshimi për vdekjen e 19-vjeçarit Leonard Kalfa, me origjinë nga qyteti i Përmetit, është publikuar dje nga nëna tij, Margarita Kalfa. Madje, për këtë janë në gjendje arresti edhe katër policë grekë të dyshuar si shkaktarët e vdekjes. Nëna e viktimës ka thënë se në trupin e tij janë gjetur shenja, të cilat hedhin poshtë versionin e vetëvarjes në qeli, 24 orë pasi ishte arrestuar për vjedhje.
Kalfa u vetëvar në rajonin e policisë së Ano Liosha të kryeqytetit grek, Athinë. Ngjarja ka ndodhur në mbrëmjen e së dielës, pikërisht në orën 21 e 30 minuta, kur polici i shërbimit shkoi të bënte një kontroll rutinë. Sipas policisë greke, ai ishte varur me rripin e një çante mesi, të cilin e kishte lidhur në kabllin e korrentit. Prindërit e tij menjëherë kanë reaguar, duke thënë se ndalimi i tyre ishte bërë padrejtësisht. Gjithsesi, policia e mbylli çështjen me një vetëvarje të zakonshme.
Hetimi
Televizioni grek ALFA, duke u nisur nga dyshimet e gazetarëve dhe burimeve të tyre, ka marrë një ekspert privat për të bërë ekzaminimet e të riut shqiptar, 19-vjeçarit Leonard Kalfa. Duke i nxjerrë lejen dhe duke i paguar të gjitha shpenzimet, eksperti ka nisur punën e caktuar nga televizioni në fjalë. Pas ekspertizës së bërë nga ai, ka hedhur dyshime se përmetari emigrant ndoshta nuk ishte vetëvarur. Madje sipas tij, ai kishte dhe shenja dhune. Kaq është dashur dhe rezultati i ekspertizës është publikuar menjëherë nga ALFA TV. Pas kësaj, policia është alarmuar dhe ka ndaluar 4 policët e shërbimit, të cilët gjithsesi ishin nën hetim për vetëvrasjen. Pas publikimit të skandalit, vetë ministri i Brendshëm grek, Pavlopullos ka takuar prindërit e viktimës, të cilëve u ka premtuar se “do t’i shkonte kësaj çështjeje deri në fund”. Po sipas nënës së të vrarit, shteti shqiptar nuk bëri asgjë për këtë.
Nëna
Nëna e Leonard Kalfës, Margarita, me profesion mësuese, e cila dje ka ardhur në Përmet për të varrosur të birin, ka publikuar lajmin që djali i saj nuk ishte vetëvrarë. “Nga ekspertiza doli se im bir nuk është vetëvarur, por vdekja e tij mund të ketë ardhur nga dhuna e policëve. Këtë rezultat e nxori ekspertiza”, - ka thënë ajo mbrëmë mes lotëve për Gazeta Shqiptare. Nëna e të riut ka thënë se i biri ishte ndaluar në orën 14:30 të mesditës së të shtunës nga policia greke, në ambientet e pallatit ku jetonte familja Kalfa. “Nuk dija asgjë për të. Në orën 09:30 të së dielës, më 16 prill, ai më telefonoi dhe më tregoi se e kishin kapur. Më tha se s’kishte bërë asgjë dhe më kërkoi t’i çoja rroba për t’u ndërruar. Policia nuk më la, por në orën 18:00 më thirrën dhe më thanë që mund të shkoja të takoja djalin”, - ka thënë Margarita Kalfa. Sipas saj, i biri i kishte thënë se ishte ndaluar kot dhe se nuk kishte lidhje me asgjë. “Bëhej fjalë për vjedhje celulari. Djali më tha se fëmijën grek që i kishin marrë telefonin, e kishin ballafaquar me të në polici dhe ai nuk e kishte njohur. Por siç më tha djali, policët e porositën që të thoshte se Leonardi ishte ai që e kishte grabitur”, - ka treguar Margarita. Më tej, ajo ka treguar edhe momentin tragjik. Rreth katër orë pasi ishte ndarë nga i biri, policia e kishte marrë sërish në telefon. Por kësaj here, për t’i thënë se i biri kishte vdekur.

[BARAT]

Genocidi i çamëve, nga Lufta e Parë te Lufta e Dytë Botërore

30/07/2007 - gazeta panorama

• Shumëkush e di që përzëniet e çamëve nga trojet e tyre në tokën helene kanë nisur gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe pas saj.

Po e vërteta i përket një historie tjetër. Përzëniet e para masive të shqiptarëve nga territori grek, u shfaqën pas përcaktimit të kufijve të shtetit të pavarur shqiptar nga Konferenca e Ambasadorëve të Londrës, në dhjetor–korrik 1913. Zhvillimi i Luftës së Parë Botërore do të shoqërohej me valë të tjera spastrimesh, madje më të dhunshme të shqiptarëve myslimanë në drejtim të tokës amë. Ndërkaq, kulmi i genocidit grek ndaj shqiptarëve do të arrihej me nënshkrimin e “Konventës së Lozanës” në vitin 1923, sipas së cilës, bashkë me shkëmbimin e popullsisë myslimane e ortodokse në territoret respektive të Turqisë dhe Greqisë, do të dëboheshin me dhunë nga toka helene edhe myslimanët shqiptarë që jetonin në Çamëri. Plotë 60 mijë të tillë do të linin trojet dhe pasuritë e tyre dhe do të eksodonin pa shpresë, ndërkohë që mjaft të tjerë do të shpronësoheshin me forcë. Po kapitulli i genocidit grek mbi shqiptarët nuk do ta kishte këtu epilogun e tij. Valë të tjera spastrimi e përzënie të përdhunshme do të vazhdonin, sidomos gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore. Gjithçka këtë herë do të përligjej me sulmin e Italisë fashiste nga territori shqiptar mbi Greqinë. Pikërisht në këtë periudhë (dhjetor 1940), mbreti i Greqisë do të shpallte “Ligjet e gjendjes së luftës” të cilat do të shfrytëzoheshin nga administrata zyrtare për të dëbuar me dhunë nga trojet e veta shqiptarët e Çamërisë dhe për t’u rrëmbyer atyre përdhunshëm pasuritë dhe pronat e tjera. Kulmi i këtyre operacioneve shfarosëse do të arrinte në vitet ‘44-’45, ku trupat nacionaliste greke të komanduara nga Zerva përzunë me forcë 20 mijë çamë myslimanë, me motivin absurd të bashkëpunimit me pushtuesin. Gjatë këtij genocidi çnjerëzor u vranë 2 400 vetë, ndërkohë që 2 000 të tjerë vdiqën në kushtet e urisë dhe të trajtimit mizor, ndër ta edhe mjaft fëmijë dhe gra. Përballë kësaj të vërtete historike, pala greke asnjëherë nuk ka reflektuar për të evidentuar përgjegjësitë e saj si shkaktare kryesore. Po kështu, në të gjitha rastet kur është shtruar për diskutim çështja e pasurive të komunitetit çam në tokën helene, Athina zyrtare e ka shtyrë në kalandrat greke me prirjen për mos t’i dhënë asnjëherë zgjidhje. Një ndër pasuritë më të rëndësishme të popullsisë çame të bllokuar në Greqi është ajo e komunitetit bektashian, e cila është vlerësuar në rendin e milionave euro.

[BARAT]

“Turballi Sulltan”, teqja që mbahet peng nga grekët

30/07/2007 - gazeta panorama

E ndërtuar në vitin 1490 në zonën e Menit, midis Farsallës dhe Volosit, teqja “Turballi Sulltan” ka qenë për një kohë të gjatë një nga objektet më
të mëdha e më të rëndësishme jo vetëm për komunitetin bektashian që jetonte në Greqi, por për tërë besimtarët e këtij sekti. Realitetet politike që ka përjetuar rajoni gjatë shekullit të kaluar, e ka privuar këtë komunitetet nga e drejta e pronësisë mbi të. Shumë herë është justifikuar kjo me argumente nga më të ndryshmet, vetëm e vetëm për t’ua mohuar pronarëve të ligjshëm të drejtën e pronësisë. Përkundër të vërtetave historike janë ngritur herë pas here justifikime e prova të rrema, nëpërmjet të cilave edhe sot e kësaj dite “Turballi Sulltan” i bektashinjve shqiptar mbahet peng nga shteti helen. Përveç dokumenteve autentike që provojnë identitetin dhe pronësinë e saj është edhe një akt zyrtar ndërkombëtar, ku “Turballi Sulltan” njihet si strehë e komunitetit shqiptar bektashian. Në traktatin e Lozanës të nënshkruar nga palët greke e turke, në vitin 1923 saktësohet pa kurrfarë ekuivoke që kjo teqe i përket komunitetit bektashian shqiptar. Sipas dokumenteve të kohës që nga viti 1943 e deri në vitin 1972 ka shërbyer aty baba Seit Vëndrezha, i cili ndërroi jetë në fillimin e viteve ‘70. Që nga ajo periudhë e deri në ditët tona “Turballi Sulltan” vazhdon të mbahet peng nga pala greke e cila u ka mohuar bektashinjve shqiptarë të drejtën e pronësisë mbi të. Pikërisht pas vdekjes së Baba Seit Vëndrezhës në vitin 1972, shteti grek kaloi në administrimin e tij nëpërmjet sekuestrimit konservativ teqen e famshme dhe të gjitha pronat e saj. Sipas regjistrimit në dokumentet greke, prona e “Turballi Sulltan” përfshin 300 hektarë tokë, 100 milionë dhrami dhe mjaft prona të tjera. Po në zonën e Çamërisë në Greqi janë të bllokuara edhe pronat e 49 teqeve të tjera të komunitetit bektashian shqiptar.

[BARAT]

“Si u rrëmbyen pronat e komunitetit bektashian nga shteti grek”

30/07/2007 - GAZETA PANORAMA

• “Pasuria e bektashinjve shqiptarë që mbahet e bllokuar në Greqi është pjesa më e rëndësishme e pronave të komunitetit çam të shpërngulur me dhunë nga trojet e tyre, në periudhën midis dy luftërave botërore”.

Afrim Imaj

Ky pohim i historianit Nuri Çuni, aktualisht drejtor i arkivit të kryegjyshatës botërore të bektashinjve në Tiranë, hedh dritë mbi një çështje pak të njohur në opinionin publik. Gjatë një interviste për gazetën “Panorama”, Çuni zbardh historinë e pronave të këtij komuniteti të sekuestruara në Greqi, sikundër gjithë pasuritë e tjera të popullsisë çame të shpërngulur me dhunë nga Greqia. Për të, ajo që ka ndodhur me komunitetin çam në Greqi ka qenë një spastrim i pastër etnik i realizuar me një genocid çnjerëzor që është ushtruar sipas një strategjie shfarosëse disavjeçare. Sipas kreut të arkivave të kryegjyshatës botërore të bektashizmit, pasuria e këtij komunitetit që vazhdon të mbahet e sekuestruar nga pala helene është një pronë e konsiderueshme që sot vlerësohet në rendin e miliona eurove. Çuni, ndërkaq e vlerëson të gabuar praktikën që e fokuson këtë çështje vetëm në tragjedinë e komunitetit çam pas Luftës së Dytë Botërore, ku shqiptarët e këtij komuniteti u penalizuan si bashkëpunëtorë të pushtuesit. Ai argumenton me dokumente faktin që ky genocid ka nisur shumë më herët, madje qysh në kohën e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë. “Përsa i përket pasurisë së komunitetit bektashian që vazhdon të mbahet e bllokuar në Greqi, shton ai, është një çështje për të cilën është bërë më shumë në planin juridik, në krahasim me problematikën e pronave të popullsisë çame në tërësi të shtetëzuar forcërisht nga shteti fqinj”. Për këtë, kreu i arkivave të kryegjyshatës veçon kontributin e avokatit të njohur me origjinë shqiptare, Vangjel Qirko, i cili prej vitesh vazhdon të këmbëngulë pranë autoriteteve të drejtësisë greke për ta rikthyer këtë pasuri të sekuestruar te pronari i ligjshëm. Gjithsesi, vë në dukje Çuni, ende procesi qëndron i ngrirë, edhe pse për këtë pasuri të komunitetit shqiptar bektashian ka premtime nga pala greke më shumë se për çdo pronë tjetër. Sipas tij, është shprehur për këtë pronë dhe Këshilli i Shtetit i Greqisë i cili e ka shpallur si të mbyllur gjendjen e luftës në vitin 1977, me një vendim të veçantë për të cilin është diskutuar prej vitesh. Po deri ku ka shkuar zgjidhja përfundimtare e çështjes? Cilat janë pronat kryesore të këtij komuniteti në Greqi? Me çfarë argumentesh vazhdojnë ta mbajnë pezull procesin autoritetet helene? Cila është gjendja reale e pronave të institucioneve të kultit dhe përgjigjet më të fundit të Athinës zyrtare për rikthimin e tyre...

Zoti Çuni, çfarë dokumentesh ka në arkivin e kryegjyshatës bektashiane lidhur me pronat e këtij komuniteti në Greqi?
Historia e dokumentimit të pasurive të komunitetit bektashian, së paku sistemimi i tyre filloi aty nga fillimi i viteve ‘90, në kohën kur proceset e reja demokratike përligjën të drejtën e besimit fetar, të ndaluar me ligj në vitin 1967. Pikërisht në këtë periudhë, kryegjyshata, njëherazi me ngritjen e objekteve të kultit, nisi nga puna për grumbullimin e dokumenteve që kishin të bënin me pasuritë dhe pronat e komunitetit që i kishte denatyruar dhe sekuestruar sistemi komunist. Pas kaq vitesh, në arkivin tonë tashmë janë grumbulluar të gjitha dosjet e pasurive dhe të pronave që ka trashëguar qysh herët komuniteti bektashian. Eshtë bërë për këtë një punë sistematike disavjeçare, me ekspertë e historianë, por edhe me klerikë të besimit bektashian. Janë siguruar kësisoj gati të gjitha dokumentet e institucioneve të kultit në mbarë hapësirën bektashiane. Eshtë bërë dokumentimi i jetëshkrimit të klerikëve të lartë dhe besimtarëve të tjerë që kanë kontribuar në vite për komunitetin tonë.

Pra, në arkivin tuaj ndodhet tashmë i gjithë inventari i pronave dhe pasurive të komunitetit bektashian...
Më në fund mund të themi se kemi realizuar një inventar të plotë për pronat dhe pasuritë e komunitetit. Kjo falë punës pasionante dhe përkushtimit shembullor të klerikëve dhe besimtarëve, të cilët kanë sjellë dokumentacionin e ruajtur gjatë komunizmit dhe janë përkujdesur për të siguruar një arkiv të plotë jo vetëm për çështjen e pronave, por edhe për historikun e bektashizmit në Shqipëri, së bashku me biografinë e martirëve që nuk kanë qenë të paktë. Mjaft nga dokumentet e hershme i kemi siguruar në arkivin e shtetit dhe atë të Ministrisë së Brendshme. Kuptohet që ende jemi në proces dhe kemi përsëri gjëra që jemi duke i kompletuar dita-ditës. Vështirësitë më të shumta i kemi pasur me dokumentet e institucioneve të kultit të cilat kanë qenë jashtë kufijve politik të vendit tonë. Megjithatë, mund të themi se edhe me kaq sa kemi siguruar ndër to, tashmë kemi një panoramë më të plotë për gjeografinë, po edhe për profilin e pronësisë së tyre.

Për çfarë pronash bëhet fjalë që komuniteti bektashian ka pasur jashtë kufirit shtetëror?
Institucionet e kultit të komunitetit bektashian, historikisht janë ngritur në të gjitha trevat ku kanë jetuar besimtarët e tij, pavarësisht kufirit politik. Zanafilla e tyre nis shumë më herët se biografia politike e kufijve shtetërorë.

Eshtë dëgjuar së fundi nga autoritete të shoqatës “Çamëria”, kërkesa për kthimin e pronave të komunitetit bektashian që mbahen të bllokuara nga shteti grek, bashkë me pronat e shqiptarëve të shpërngulur me dhunë nga trojet e tyre. A ka në arkivin e kryegjyshatës një inventar të këtyre pronave?
Pas një pune disavjeçare është siguruar tashmë një dokumentacion i plotë i pronave dhe pasurive të kryegjyshatës botërore bektashiane që vazhdojnë të mbahen në gjendje sekuestro në Greqi. Më shumë se inventarin e tyre kemi dokumentuar edhe historikun e këtyre institucioneve të rëndësishme. Ajo që desha të nënvizoj me këtë rast është fakti që pronat e komunitetit bektashian në Greqi, janë nga pasuritë më të rëndësishme të shqiptarëve që vazhdojnë të mbahen të bllokuara nga shteti helen.

Zoti Nuri, ju jeni ndërkaq edhe një historian që keni bërë disa studime për zhvillimin e bektashizmit. Si u krijuan institucionet e këtij kulti fetar në Greqi dhe çfarë përfaqësonin gjatë funksionimit si të tilla?
Institucionet e para të besimit bektashian në Greqi janë të lidhura me shtrirjen e bektashizmit në rajonin e Ballkanit që siç është konfirmuar tashmë shkencërisht starton aty nga shekulli XIV. Protagonisti kryesor i këtij zhvillimi ka qenë misionari Sari Sëlltik në Rumeli, Shqipëri (Krujë) dhe Greqi (Korfuz, Shën Spirodhoni). Fillesat e bektashizmit në rajonin tonë i përkasin pikërisht këtij misionari të shquar që bëri emër në Shqipëri dhe në Greqi. Në shekullin e XV dhe XVI numri i teqeve shtohet në të gjithë gadishullin e Ballkanit.

A ka në arkivin e komunitetit bektashian dokumente që konfirmojnë krijimin e teqes së parë në territorin e Greqisë?
Tashmë në arkiv kemi dokumente të plota që konfirmojnë krijimin e teqes së parë në zonën Farsala të Greqisë. Ajo njihet me emrin “Turballi Sulltan”, është krijuar në vitin 1490 dhe ka një histori të famshme. Aty ende vazhdojnë të shkojnë besimtarë edhe pse tempulli është dhunuar. Eshtë e famshme një legjendë që ka të bëjë me gjenezën mistike të saj dhe që është transmetuar brez pas brezi. Ka mjaft prona dhe territore të shumta që shtrihen në dhjetëra hektarë...

Po prona, objekte të tjera kulti a ka komuniteti bektashian në Greqi?
Sipas dokumenteve zyrtare dhe arkivave të të dy vendeve njihen rreth 50 teqe të komunitetit bektashian në territorin e Greqisë, me prona e pasuri të konsiderueshme që mbahen të bllokuara në gjendje sekuestro. Disa prej tyre, nga më të njohurat ndër to janë në Farsalla, Katerinë, Selanik, Konicë, Elasson, Kastoria, Odra, Vodhorinë, Prevezë, Janinë, Kretë, Trikalla etj. Eshtë një qëndrim zyrtar i shtetit grek që edhe sot e kësaj dite e mban të privuar komunitetin bektashi nga e drejta e pronësisë së ligjshme.

A ka dokumente që konfirmojnë periudhën në të cilën ka nisur procesi i konfiskimit të pasurisë dhe pronave të komunitetit bektashian nga shteti fqinj?
Procesi i sekuestrimit të pronave të komunitetit bektashi në Greqi është pjesë e strategjisë shoviniste të qarqeve të caktuara greke për dëbimin e dhunshëm të shqiptarëve të Çamërisë. Mjaft herë, në mjedise të ndryshme, kjo tragjedi kombëtare me çamët fokusohet vetëm në dëbimin e dhunshëm të tyre gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ndërkohë që e vërteta historike është tjetërsoj. Kjo fushatë dëbimi që ndryshe quhet genocid shtetëror, ka nisur qysh pas Luftës së Parë Botërore dhe ka arritur kulmet e veta në mesin e viteve ‘20. Ka për këtë dokumente të tëra, madje edhe traktate ndërkombëtare, nëpërmjet të cilave konfirmohet mënyra e sekuestrimit konservativ të objekteve shqiptare të kultit.

Pra, sekuestrimi i pronave të institucioneve fetare të bektashinjve shqiptarë në Greqi nis që në vitet ‘20...
Shpronësime të ndryshme ka pasur edhe më herët, po gjithsesi sporadike. Në mënyrë zyrtare sekuestrimi i objekteve të kultit të besimtarëve shqiptarë në Greqi është zhvilluar në vitin 1923. Traktati historik i Lozanës i këtij viti, që bëri transferimin e turqve dhe grekëve në territoret respektive, u shfrytëzua nga autoritetet e Athinës për të dëbuar edhe shqiptarët joortodoksë, duke kaluar në gjendje sekuestro tërë pasuritë e luajtshme e të paluajtshme të tyre. Kjo dramë do të përjetohej edhe nga komuniteti i besimtarëve bektashi, të cilëve bashkë me pasuritë private do t’u konfiskohej nga shteti edhe prona e objekteve të tyre të kultit fetar. Një sërë teqesh do të mbylleshin që në vitin 1923. Edhe ato që do t’i shpëtonin furisë së sekuestrimit, do të mbeteshin të braktisura.

Ka evidenca kryegjyshata për këto objekte që u braktisën në atë periudhë?
Të gjitha janë evidentuar me hollësi. Punën më të mirë për këtë saktësi në dokumentacion e kanë bërë klerikët, të cilët kanë shërbyer në to, që njëherazi me alarmin që kanë dhënë për këtë tragjedi kanë përcjellë për në kryegjyshatë të gjithë dokumentacionin përkatës.

[BARAT]

“Zogu nuk pranoi kryepeshkop grek në këmbim të pronave të çamëve”

31/07/2007 - gazeta panorama

• “Ahmet Zogu kundërshtoi ofertën e Athinës për të marrë pronat e sekuestruara në këmbim të emërimit të kryepeshkopit të kishës autoqefale shqiptare nga radhët e klerikëve grekë”.

Afrim Imaj

Për shefin e arkivave të komunitetit bektashi, Nuri Çuni, ky moment historik, për arsye nga më të ndryshmet, ka mbetur në hije dhe pak i njohur nga opinioni shqiptar. “Po kështu, vë në dukje ai, qeveria e Zogut refuzoi edhe ofertën tjetër të Athinës për ta mbyllur këtë çështje me kthimin e pronave vetëm për zyrtarët e lartë të administratës së tij”. Në vazhdim të intervistës për gazetën “Panorama” historiani i kryegjyshatës sjell të tjera fakte dhe dokumente autentike që plotësojnë profilin e genocidit të fqinjit jugor të vendit tonë ndaj komunitetit të shqiptarëve të Çamërisë. Sipas Çunit, është shumë e rëndësishme zbardhja e plotë e kronikës së kësaj tragjedie, pasi, siç shprehet ai, mjaft herë në opinion kur bëhet fjalë për genocidin ndaj çamëve parakuptohet vetëm dëbimi i dhunshëm i tyre gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kreu i arkivave të kryegjyshatës botërore sqaron fillesat e këtij dëbimi masiv, që starton qysh me periudhën e shpalljes së pavarësisë dhe të përcaktimit të kufijve të Shqipërisë, mënyrën e sekuestrimit të pronave të shqiptarëve jo ortodoks të Çamërisë, përpjekjet e kishës greke për t’u mbivendosur në objektet e komunitetit bektashian, dëbimin masiv të shqiptarëve nga trojet e tyre pas Luftës së Dytë Botërore etj. Në rrëfimin e Çunit, për herë të parë hidhet dritë mbi përpjekjet e fshehta të shtetit komunist shqiptar për zhbllokimin e pasurive të komunitetit bektashi pas ligjit për ndalimin e fesë në vendin tonë...

Faza e parë e shpronësimit të komunitetit të bektashinjve i përket periudhës së monarkisë së Ahmet Zogut. Cili ka qenë reagimi zyrtar i shtetit shqiptar?
E vërteta historike flet për spastrime etnike të shqiptarëve nga Greqia më herët nga koha kur në Shqipëri erdhi në fuqi Zogu. Përzëniet e para janë bërë pas përcaktimit të kufijve të shtetit shqiptar nga Konferenca e Ambasadorëve, ndërkohë që vijuan rrëmbyeshëm gjatë dhe pas Luftës së Parë Botërore.
Ahmet Zogu erdhi në krye të monarkisë shqiptare në kulmin e genocidit që u bëhej shqiptarëve pas Traktatit të Lozanës. Reagimi i tij dhe i qeverisë që kryesonte ka qenë energjik dhe i papajtueshëm me këtë spastrim etnik të përgjakshëm. Ka mjaft dëshmi e dokumente zyrtare që konfirmojnë përpjekjet zyrtare të shtetit shqiptar të asaj periudhe për të ndalur këtë revansh genocidist...

Ndërkaq, cila ka qenë përgjigjja e autoriteteve të Athinës?
Autoritetet e Athinës në asnjë rast nuk e morën në konsideratë qëndrimin kritik të shtetit shqiptar dhe gjatë gjithë kohës reaguan sipas një strategjie që e zgjaste pa fund zgjidhjen e çështjes.
Edhe këmbëngulja e Zogut për të apeluar pranë Lidhjes së Kombeve dhe në Gjykatën e Hagës nuk shënoi ndonjë ecuri për procesin. Gjithsesi, të gjendur përballë një presioni në rritje, autoritetet greke provuan ta zvarritin zgjidhjen me rrugë djallëzore.
Në kulmin e denoncimit të shtetit shqiptar në institucionet ndërkombëtare, qarqet zyrtare të Athinës ofruan një lloj dëmshpërblimi vetëm zyrtarët e administratës së Zogut dhe për disa nga pronarët që do të përzgjidheshin nga oborri mbretëror, me bindjen se pala shqiptare do të tundohej e do të pranonte, po nuk ndodhi kështu. Në asnjë rast autoritetet e Tiranës nuk u joshën nga kjo zgjidhje dhe e denoncuan atë si të pamoralshme dhe antikombëtare. Këtë qëndrim mbajti administrata e Zogut edhe kur pala greke premtoi kthimin e plotë të pronave në shkëmbim të emërimit të kreut të kishës autoqefale shqiptare nga Athina. Për monarkun shqiptar kjo do të ishte tradhti kombëtare, prandaj edhe e shpërfilli këtë kusht, madje pa kurrfarë hezitimi.

Këto janë fakte e dokumente historike pak të njohura, po gjithsesi të vërteta...
Në këtë periudhë, siç dihet, u mbyllën edhe objektet e kultit të komunitetit bektashi në zonën e Çamërisë. Cili ishte reagimi i klerikëve shqiptarë që shërbenin në to?
Klerikët bektashi që shërbenin në këto objekte në zonën e Çamërisë kanë qenë njerëz atdhetarë dhe të njohur për veprimtarinë e tyre në shërbim të çështjes kombëtare. Për ta mbyllja e dhunshme e objekteve të kultit fetar ishte një dramë e madhe që cenonte më shumë se interesat e komunitetit bektashi vetë çështjen shqiptare në një periudhë mjaft kritike. Ata nuk u pajtuan në asnjë rast me barbarinë që ushtroi shteti grek mbi teqetë dhe pronat e tyre në zonën e Çamërisë. Reagimet e para në shenjë proteste i bënë me autoritetet helene që urdhëruan arbitrarisht mbylljen e objekteve të kultit bektashi. Kur askush nuk po u jepte përgjigje, kërkuan ndihmën e zyrtarëve të Tiranës. “Duhet vepruar shpejt, ndryshe humbëm çdo gjë!”. Ky ishte apeli i tyre në adresë të organeve shqiptare.

A dispononi dokumente për këtë fushatë denoncuese të klerikëve bektashianë?
Të gjithë klerikët pa përjashtim kanë përcjellë shqetësimin e tyre pranë autoriteteve të Tiranës dhe kanë kërkuar këmbënguljen e tyre për të frenuar revanshin e shtetit grek mbi këto objekte dhe prona të komunitetit bektashi në territoret helene. Këtë dokumentacion e disponojmë së fundi edhe në arkivin e kryegjyshatës. Mjafton të zbardhim njërin prej tyre. Eshtë një telegram me siglën urgjent që babai i teqesë së Konicës, Hajdar Tekiu, ja drejton mbretit Zog dhe kryegjyshit në Tiranë. Ja çfarë shkruhet në të: “Lutemi të demarshoni ku e lyp nevoja për me u përjashtu teqja dhe pasuria e saj nga okupimi grek, pasi ajo sot është konfisku tue u konsiderue si teqe dhe pasuri turke kur kjo është ngref prej shqipëtarëve të Konicës, Leskovikut dhe Kolonjës”. Të tilla kërkesa në atë periudhë janë bërë gati nga të gjithë klerikët bektashianë që shërbenin në këto objekte kulti. Edhe aq sa kanë mundur të mbijetojnë nga pronat e komunitetit bektashian në Greqi ka qenë presioni dhe kontributi i tyre. Pa këtë qëndrim të klerikëve padyshim që ato do të ishin tjetërsuar.

A pati tendenca për mbivendosjen e objekteve të kishës ortodokse mbi truallin e teqeve të bektashinjve në këtë kohë?
Nuk bëhet fare fjalë për tendenca, por për një strategji që doli haptas. Synimi i ekspansionit të kishës ortodokse për të zaptuar pronat e komunitetit bektashian, u ndje për një periudhë të gjatë. Me përpjekje e manipulime të shumta mjaft nga autoritetet e kishës këmbëngulën për t’u bërë pronarë në trojet e komunitetit bektashian. Këmbëngulja e klerikëve shqiptarë dhe e administratës së Tiranës bëri të mundur frenimin e këtij oreksi për t’i gllabëruar ato. Gjithsesi, dëbimi i dhunshëm i shqiptarëve të Çamërisë i la këto objekte në gjendje të braktisur dhe pa zot.

Çfarë ndodhi pas Luftës së Dytë Botërore me pronat e komunitetit bektashian?
Në vitin 1944 gati e gjithë popullsia jo ortodokse e Çamërisë u bë viktimë e një masakre të përgjakshme. Sipas dokumenteve zyrtare rreth 2500 banorë të këtyre viseve u vranë, ndërkohë që pjesa tjetër, rreth 30 mijë të tjerë, u dëbuan me dhunë nga tokat e tyre etnike. I gjithë ky genocid vetëm me akuzën e bashkëpunimit me pushtuesin gjerman. Kjo masakër çnjerëzore mbi komunitetin e shqiptarëve të Çamërisë që vijoi me valën e dyndjeve gjatë luftës civile në Greqi shënoi mbylljen e ciklit të spastrimit etnik të realizuar nga shteti grek me skenarë të përgjakshëm. Edhe objektet dhe pasuritë e komunitetit bektashi në këtë zonë do të pësonin të njëjtin fat, duke mbetur të braktisura dhe mall pa zot. Tragjedia e popullsisë së eksoduar do të përjetohej edhe nga komuniteti i klerikëve fetarë shqiptarë jo ortodoksë.

Flasim për prona e pasuri të komunitetit bektashi që vazhdojnë të mbahen të bllokuara në Greqi. A ka një inventar të tyre arkivi i kryegjyshatës dhe për çfarë vlerash bëhet fjalë?
Sipas dokumenteve zyrtare, rezulton që teqeja e parë shqiptare që është ndërtuar në Greqi është ajo e Turballi Sulltan në Farsala, e cila figuron aty qysh në vitin 1490. Ajo ka qenë një teqe e madhe dhe me prona të rëndësishme. Ndërkaq, dokumentet autentike që posedon arkivi ynë vërtetojnë se në Greqi janë edhe 49 teqe të tjera të komunitetit bektashi. Ndër to mund të përmendim atë në Farsalla, në Elasson, në Ekaterinë, Selanik, Kastoria, Odra, Vodhorinë, Boudjaq, Djuma, Baghtone, Kotçana, Konica, Janina, Preveza, Kretë (dy teqe), Trikalla, Makri etj.
Diçka për vlerat që u përkasin këtyre pronave...
Turballi Sulltan në Farsalla ka në pronësi 31.000 dynym tokë dhe disa objekte të ndryshme. Me prona të rëndësishme në bregdet është edhe teqeja në Ekaterinë. Po kështu teqeja e Selanikut që në një hapësirë 230 hektarë ka mjaft objekte e ndërtesa. Të tilla pasuri ka në hipotekë teqeja e Konicës, Janinës, Kretës etj.

Me sa dimë procesi për kthimin e kësaj pasurie ka filluar me negociatat për teqenë e Turballi Sulltan...
Për çështjen e Turballi Sulltanit ka një korrespondencë midis dy shteteve (Shqipëri dhe Greqi) me protagonist kryesor Kryegjyshatën Botërore Bektashiane me qendër në Tiranë. Odiseja e këtyre përpjekjeve nis me dokumentin zyrtar të avokatit Vangjel A. Qirko në Athinë “Promemorie Suplementare e shtetit shqiptar kundër ministrit të Financave të Greqisë të datës 8 qershor 1977 ku kërkohet të anulohet shkresa nr. 23582/203 më 25 .02.1975 e Kontabilitetit të Përgjithshëm të Shtetit (Drejtoria D II/GOE), si dhe refuzimi i ministrit të Financave për të revokuar sekuestrimin konservativ të kundërligjshëm të vendosur mbi pasurinë tonë, si edhe çdo veprim eventual apo neglizhencë relative”.

Pra, kërkohej rrëzimi i vendimit të shtetit grek që e mbante në gjendje “sekuestro konservative” teqenë më të madhe të bektashinjve në tokën helene...
E vërteta është se kjo teqe më herët është njohur edhe nga pala greke si pronë shqiptare. Për këtë në arkivin e kryegjyshatës ka një sërë dokumentesh. Kemi p.sh shkresën e vitit 1932, Nr. 78/24, me nënshkrimin e ambasadorit shqiptar në Greqi që pohon pronësinë shqiptare të këtij objekti kulti. Kemi ndërkaq urdhrin e kryegjyshit të bektashinjve të 23 prillit 1943, për emërimin e baba Seit Vëndrezhës administrator të pasurisë së luajtshme dhe të paluajtshme të Turballi Sulltanit. (Baba Seiti ndërroi jetë në vitin 1972.) Po kështu posedojmë një sërë dëshmish autentike shkresore si vendimin nr.1666, viti 1957, atë me nr.1199, viti 1958, vendimin nr.78, viti 1959 e të tjera, ku shprehet verdikti i gjykatave greke, të cilat konfirmojnë që teqeja Turballi Sulltan është pronësi shqiptare.
Mbas vdekjes së baba Seitit më 1972, shteti komunist shqiptar ka pasur një interesim të posaçëm për kthimin e kësaj pasurie ose të ardhurave që vileshin prej saj. Por, pala greke i ka kundërshtuar pretendimet e shtetit shqiptar mbi pronat në fjalë me arsyetimin se ajo nuk mund të njohë ligjin shqiptar të vitit 1967 mbi shtetëzimin e pasurive fetare dhe akoma më shumë, nuk njihte veprimin jashtë vendit (ekstraterritorialitetin) të këtij ligji...

[BARAT]

Pronat e bektashinjve: 15 vjet negociata shqiptaro-greke

31/07/2007 - gazeta panorama

• Odiseja e negociatave midis komunitetit bektashian dhe shtetit grek rifilloi me lejimin e të drejtës së besimit në Shqipëri.

Afrim Imaj

Këtë herë Kryegjyshata Botërore Bektashiane, njëherazi me riorganizimin e saj në fillimet e viteve ‘90, nisi nga procedura edhe për të rifituar pronësinë mbi objektet e kultit të mbajtura të bllokuara prej vitesh në Greqi. Kreu i komunitetit në vitin 1991 bëri një aktmarrëveshje midis Kryegjyshatës dhe ekonomistit Muharrem Doçi, i cili u pajis me një prokurë të veçantë për të operuar në shtetin fqinj për rikthimin ligjor të pronave të komunitetit. Njëherazi me këtë, Kryegjyshata i dërgoi një letër Shoqërisë Komisionere që ishte angazhuar më parë me këtë çështje me autorizimin e shtetit komunist shqiptar, për të vënë në dispozicion dokumentacionin përkatës mbi pasuritë e teqeve në Greqi, për t’u shqyrtuar nga institucionet e Kryegjyshatës. Shoqëria Komisionere ktheu përgjigje se nuk dispononte asnjë dokument të dërguar nga komuniteti bektashian për pronat në Greqi. (Në fakt qysh nga viti 1967 feja në Shqipëri ishte ndaluar me ligj). Në vazhdim Kryegjyshata Botërore i dërgoi një letër n/kryetarit të Parlamentit grek, Athanasion Ksarkath (17. 03.1993), për të ushtruar ndikimin e saj pranë Ministrisë së Jashtme të Greqisë që të akordojë lejen për administrimin e pasurive të Turballi Sulltan. Njëkohësisht një letër tjetër nga kreu i Kryegjyshatës për pronat e kësaj teqeje iu adresua Virginia Cuderu, zv/ministre e Punëve të Jashtme të Greqisë (17.03.1993). Pas pak javësh mbërriti edhe përgjigjja (05.05.1993) e nënkryetarit të Parlamentit, Athanasios L’Arhas, në të cilën konfirmohej se çështja e teqesë Turballi Sulltan po shkon drejt zgjidhjes në favorin shqiptar dhe vonesa konsistonte në zgjidhjet ligjore. Gjithsesi, korrespodenca e kryegjyshit botëror, Haxhi Dede Reshat Bardhi, drejtuar nënkryetarit të Parlamentit grek, Athanasio L’Arhas, për të administruar teqenë e Turballi Sulltan vazhdon edhe pas kësaj. Lidhur me këtë procedurë Kryegjyshata i dërgon një letër kryeministrit grek, Andreas Papandreou. Njëherazi vazhdon korrespodenca edhe me Këshillin e Evropës, të cilit i kërkohet për të ushtruar autoritetin e tij mbi Ministrinë e Punëve të Jashtme të Greqisë, për të shpejtuar procedurën me Kryegjyshatën Botërore Bektashiane për marrjen në administrim të pronave të teqesë Turballi Sulltan. Për vite kështu, një odise e tërë për një çështje të ligjshme që vazhdon të mbahet e bllokuar.
Gjithsesi, gjendja më e fundit e rezultatit të këtyre negociatave jepet në raportin e Muharrem Doçit, ekspertit të besuar nga Kryegjyshata Botërore Bektashiane, i cili mbas një pune intensive në Greqi për këtë çështje informon kryegjyshin botëror, Haxhi Dede Reshat Bardhi më 20.10.2000: “Teqeja Turballi Sulltan aktualisht është shumë e dëmtuar dhe ruhet tyrbja. Ka 3000 ha tokë, mbi 200 krerë bagëti dhe rreth 100 milionë dhrahmi në llogarinë bankare. Mbas vdekjes së Baba Seit Vëndresha në vitin 1972, ai nuk u zëvendësua. Në këto kushte, organet shtetërore greke vendosën sekuestrimin konservativ mbi të dhe pronat e saj të luajtshme dhe të paluajtshme. E njëjta gjë ndodhi edhe me teqenë e Ekaterinës. Kontaktin e parë për të drejtat bektashiane mbi teqenë e Turballi Sulltan ia kam drejtuar Bashkisë së qytetit të Larisës. Por, drejtuesit e saj na njoftuan se duhet t’i drejtoheshim organeve qendrore greke.
Mbas shumë bisedimesh në Ministrinë e Ekonomisë, jam njoftuar se çështja i është kaluar Ministrisë të Punëve të Jashtme të Greqisë. Në këtë ministri, pas vitit 1997, nuk kemi marrë asnjë përgjigje. Duhet theksuar se reagimi zyrtar i këtyre dy dikastereve ka mbetur në klauzolën standarde “çështjen e kemi në shqyrtim”. Po kështu na janë përgjigjur edhe zyrtarët e tjerë pranë kryeministrit, presidentit dhe Parlamentit të Greqisë. Ndërkohë, kemi zhvilluar bisedime me ambasadën e Greqisë në Tiranë, ku na premtuan se do të ndërhynin, por nuk na kanë dhënë asnjë përgjigje, pavarësisht nga kërkesat tona të përsëritura. Me interes është një përgjigje e Komisionit për të Drejtat e Njeriut të Evropës, i cili na bën me dije se “kërkesa jonë është e drejtë”, ndërkohë që çështjen ia kishin kaluar ambasadorit të Greqisë”. Ndërkaq, zyrtarë pranë këtij institucioni të Evropës na rekomanduan që “çështjen t’ia kalonim gjykatës”.

[BARAT]

Ligji i Luftës që Greqia i shpalli Shqipërisë

Ligji i Luftës që mban të bllokuar pronat e shqiptarëve në Greqi

01/08/2007 - gazeta panorama

Afrim Imaj

• Që nga viti 1940 e deri në ditët e sotme ligji i Luftës vazhdon të shfaqet si fantazmë në realitetet ballkanike, duke futur hera-herës në krizë marrëdhëniet dypalëshe.

Peng i tij vazhdojnë të qëndrojnë pronat e shqiptarëve të shpërngulur me dhunë nga trojet e tyre në Çamëri. Ligji i famshëm i Luftës që Greqia i shpalli Shqipërisë dhe Italisë, i cili ende nuk dihet nëse vazhdon të jetë në fuqi apo është shfuqizuar vazhdon t’i ruajë efektet e tij mbi ndëshkimin ndaj shqiptarëve. I vetmi shkak për të cilën është penalizuar vendi ynë në këtë saksion të gjendjes së jashtëzakonshme është fakti që nëpërmjet territorit shqiptar marshuan në vitin ‘40 ushtarët fashistë italianë për të pushtuar Greqinë(!) Eshtë folur shumë, madje edhe vazhdon të flitet për këtë ligj absurd, ndërkohë që pak kush e di përmbajtjen dhe sanksionet juridike të tij. Gazeta “Panorama” ka siguruar nëpërmjet shefit të arkivit të kryegjyshatës botërore tekstin e këtij akti juridik dhe po e boton të plotë në mënyrë që të krijohet një ide sa më e qartë e synimeve dhe efekteve që mbart, sidomos rreth të ashtuquajturës çështje të pronave të shqiptarëve në Greqi. Në këtë ligj përshkruhen me hollësi sasia e pronave dhe pasurive, që bllokohen si efekt dëmshpërblimi, ndërkohë që nëpërmjet neneve të tij, pasqyrohet rruga gati e pamundur për t’i rimarrë ato me komisione shtetërore, që do të duhet të mblidhen për secilën prej tyre, me praninë e ministrave të disa dikastereve dhe ekspertëve të zyrave të shumta, të cilët është krejt e pamundur për t’i ulur në një tavolinë. Në këtë akt ligjor të Athinës ka sanksione edhe për pronat apo pasuritë italiane, që sipas Traktatit të Paqes së Parisit në 1946, u sekuestruan përfundimisht dhe kaluan në dorë të palës greke, si pjesë e dëmshpërblimeve që italianët si vend sulmues duhet t’ia paguanin Greqisë. Gjithsesi, çështja e pronave të bllokuara të shqiptarëve vazhdon të mbetet një proces i ngrirë si vetë procedura me këtë ligj fantazmë. Për më tepër që ky ligj është bazamenti juridik edhe i disa ligjeve dhe akteve të tjera juridike e normative që ka marrë Athina zyrtare për çështjen e pronave të shtetëzuara të shqiptarëve që në fillimin e viteve ‘40. Kjo procedurë ligjore që është ripërsëritur kohë pas kohe, madje deri në vitin 2006 ka pasur si synim bllokimin e kësaj pasurie që arrin në miliarda dollarë.

GAZETA QEVERITARE E MBRETËRISË SË GREQISË
Athinë, më 10 nëntor 1940
Pjesa e Parë
Numër botimi 379

Përmbajtja
Ligje detyruese
Rreth akteve ligjore të armiqve dhe sekuestrimit të pasurive armike.
Rreth ndryshimeve dhe plotësimeve të dispozitave të organizimit sigurues të rreziqeve të luftës dhe ligjeve detyruese.
Dekrete
Rreth përcaktimit të shteteve armike sipas kuptimit të ligjit detyrues nr. 1636/1940 të Italisë dhe Shqipërisë dhe zbatimit në lidhje me këto shtete, të dispozitave të këtyre ligjeve.
LIGJE DETYRUESE
RAPORT MOTIVUES
Rreth planit të ligjit Detyrues, “rreth akteve ligjore të armiqve dhe sekuestrimit të pasurive armike”.
Drejtuar Lartmadhërisë së tij, mbretit
Lartmadhëri
Rëndësi që kanë të gjitha burimet ekonomike të shtetasve të palëve ndërluftuese, gjatë zhvillimit të luftës bashkëkohore, u duk nga lufta e fundit botërore, ku të gjitha shtetet ndërluftuese dekretuan ligje me të cilat bëhet e pamundur shfrytëzimi i burimeve të shtetasve të armikut, të prejardhura nga pasuri që ndodhen në territorin kombëtar dhe ndalohet çdo lloj akti juridik në favor të shteteve armike ose të shtetasve të tyre. Kjo masë u mor edhe gjatë luftës së tanishme, pavarësisht nga shtetet që morën pjesë në të. Me paraqitjen e këtij plani “Për ligjin detyrues”, dekretohet një gjë e tillë edhe për ne. Dispozita e planit në një pjesë të madhe janë përsëritje e ligjit 1073 të vitit 1917, por të plotësuara me rrjedhimet që kanë ardhur si rezultat i zbatimit të këtij ligji, me qëllim që të përjashtohet çdo veprimtari ekonomike direkte ose indirekte e shtetasve armike në shtetin tonë gjatë kohës së luftës. Gjatë hartimit të këtij plani u morën gjithashtu parasysh edhe ligjet që miratuan palët e tjera ndërluftuese. Dispozitat e ligjit bëhen dispozita definitive dhe çdonjëra prej tyre vihet në zbatim me dekretet mbretërore të botuara mbi bazën e propozimit të kryetarit të qeverisë dhe të ministrit të Financave. Plani i paraqitur synon në realizimin e qëllimeve të lartpërmendura, prandaj lutemi të keni mirësinë që ai të gëzojë miratimin tuaj.
Athinë, më 08 nëntor, 1940
Shtetas të devotshëm të Lartmadhërisë Suaj
Ministrat
i Drejtësisë
i Financave
Ajis Tabakopullos
Andhr. Apostolidhis

Ligji i Forcës Nr. 2636 1940
“Rreth akteve ligjore të armiqve dhe sekuestrimit të pasurisë armike”
Jeorjios B’
Mbret i Grekëve

Mbi bazën e propozimit të Këshillit tonë të Ministrave, vendosëm dhe urdhërojmë:

Kapitulli A’
Neni 1
Armiq
Armiq sipas kuptimit të këtij neni, konsiderohen:
a. Shtetet, kryetarët e këtyre shteteve dhe personat juridike të juridiksionit shtetëror të tyre, të cilat përcaktohen secili në veçanti si armik nëpërmjet Dekreteve Mbretërore të botuara me propozim të Kryetarit të Qeverisë, të Ministrit të Punëve të Jashtme, Ministrit të Financave, sipas kuptimit të këtij Ligji.
b. Persona fizikë, të cilat kanë shtetësinë e shteteve armike, sipas rastit a), ose ata që kanë banesë, ose banim të përhershëm në to.
c. Personat juridikë të juridiksionit privat dhe çdo bashkim personash, ose pasurish, përderisa kanë qendrën drejtuese të tyre në shtetet armike, sipas rastit, ose janë nën influencën ligjore, ose ekonomike të armiqve, sipas këtij neni.
2. Nuk janë armiq, sipas kuptimit të këtij ligji, personat fizikë, të cilat kanë fituar nënshtetësinë e shtetit armik, por janë me kombësi greke dhe banojnë në shtete të huaja, ose shtet aleat.
3. Në rast se ekzistojnë dyshime në lidhje me karakterizimin si armik të cilitdo personi ose bashkimi, sipas paragrafit 1, vendoset pas mendimit të komitetit, sipas nenit 19, të Ministrave të Financave dhe të Ekonomisë Kombëtare, me vendim të përbashkët të tyre.

Neni 2
Ndalimi i shkëmbimeve
1. Ndalohet dhe është i pavlefshëm çdo shkëmbim tregtar dhe çdo marrëveshje midis personave, pavarësisht nga shtetësia, që banojnë në Greqi, dhe armiqve, si dhe çdo akt i administratës, ose akt i njëanshëm i personave që banojnë në Greqi, përderisa për të nëpërmjet saj, fitojnë të drejta, ose përfitojnë armiqtë.
2. Aktet që lidhen një gjashtëmujor para vënies në zbatim të këtij ligji, mund të shpallen të pavlefshme me rrugë gjyqësore, pas padisë së ushtruar, nga shteti, pas mendimit të komitetit sipas numrit 19.

Neni 3
Ndalimi i kryerjes së veprimeve ligjore
Përmbushja në Greqi e çdo veprimi ligjor dhe përmbushja e çdo detyrimi kundrejt armiqve, për cilindo arsye, ose përderisa nga përmbushja e tyre përfitojnë armiqtë bëhet me gjobë pavlefshmërie kundrejt administratorit, sipas nenit 12, dhe në qoftë se ai nuk ekziston në Arkën e Depozitimeve dhe Huave dhe ndalohet kryerja me cilindo mënyrë direkte te huadhënësit e armiqve.

Neni 4
Persona të familjes
Ndalimet në nenet 2 dhe 3 kanë fuqi edhe për personat e familjes

Neni 5
Përjashtime
Me vendim të Ministrit të Financave dhe pas mendimit të Komitetit, sipas nenit 19, për raste të veçanta, mund të bëhen përjashtime nga dispozitat e neneve 2, 3 dhe 4, përderisa një gjë të tillë e imponojnë arsye të veçanta dhe vetë nevoja e mbajtjes se personave dhe familjeve, sipas nenit 1, b.

Kapitulli B’
Pasuritë armike
Neni 6
Sekuestrimi
Pasuritë armike në Greqi me hyrjen në fuqi të këtij ligji ndalohen dhe është i pavlefshëm disponimi i këtyre pasurive tek armiqtë, ose në shkelje të dispozitave të këtij ligji.

Neni 7
Pasuri armike në Greqi
Si pasuri armike në Greqi konsiderohen elementet pasurore të mëposhtme, përderisa u takojnë ligjërisht ose ekonomikisht armiqve, sipas kuptimit të nenit 1:
Elemente të patundshme dhe të tundshme të ndodhura në Greqi.
Letra me vlerë dhe tituj të tjerë të çdo lloji të ndodhura në Greqi, obligacione të shtetit grek, të firmave, të organizmave me selinë administrative të tyre, ose qendrën e tyre në Greqi, akoma edhe titujt përkatës të ndodhura jashtë shtetit.
Para dhe lloje të tjera pagese të ndodhura në Greqi.
Aksione të firmave, të cilat kanë selinë administrative të tyre ose qendrën e shfrytëzimit në Greqi, pavarësisht nga fakti nëse këto aksione janë të mishëruara në letra me vlerë, ose jo, dhe në qoftë se këto mishërime ndodhen në Greqi, ose jashtë shtetit.
Kërkesa ndaj debitorit me banesë, ose me banim të përhershëm në Greqi, ose kërkesa të prejardhura nga shkëmbimet të firmës tregtare në Greqi.
Të drejta të pasurisë industriale dhe intelektuale, të cilat mbrohen në Greqi.
Të drejta mbi elementet pasurore të përshkruara në pikat a-f.
Të drejta nga marrëveshjet rreth elementeve pasurore të pikave a-f.
Çdo element tjetër pasuror i ndodhur në Greqi.
2. Përjashtohen nga dispozita e paragrafit të mësipërm elementet pasurore, të cilat u përkasin shtetasve grekë me banesë, ose banim në shtete armike.

Neni 8
Sekuestrimi i përkohshëm
Me ligj, konsiderohen nën sekuestrim të përkohshëm, të gjithë ata që gjatë zbatimit të këtij ligji janë pronarë me cilëndo arsye të pasurive armike, sipas nenit 7, si dhe drejtuesit, administruesit, sekuestruesit, këshilltarët ose cilitdo kujdestarë ose debitorë të elementeve pasurore të tyre, përderisa këta zotërues të pasurive armike janë pronarë të këtyre elementëve pasurore.

Neni 9
Marrëdhëniet rreth pasurive përkohësisht të sekuestruara

Në lidhje me marrëdhëniet rreth pasurive përkohësisht të sekuestruara zbatohen përkatësisht, me rezervimet e dispozitave të këtij ligji, dispozitat e procedurës civile për konfiskimin konservator, në emër të debitorit sipas nenit 8 të sekuestrimit të përkohshëm që ka vendin e tretë dhe të administratorit sipas nenit 12, që ka vendin e kreditorit.


Neni 10
Të drejtat e të të tretëve jo armiq
1. Sekuestrimi nuk pengon të tretë jo armiq, të ushtrojnë të drejtat e tyre kundër pronarit, pasuria e të cilit është në sekuestrim dhe të kërkojnë plotësimin e tyre, sipas ligjeve analoge, kjo me rezervimet e dispozitës së paragrafit 2 të nenit
2. Pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, tjetërsimet, regjistrimet në librat e Hipotekës ose në regjistrat themeltarë të anijeve, ose te parashënimet kanë fuqi vetëm për sa kohë që bëhen mbi bazën e një titulli me vendim gjyqësor, ose me dëshirën personale të mëparshme nga zbatimi i këtij ligji dhe bazuar në dokumente shtetërore ose private me datë të saktë, me rezervimet e paragrafit 2 të nenit 2.

Neni 11
Deklaratat e pasurive armike
1. Të detyruar për deklaratë të pasurive armike në sekuestrim janë:
Pronari i pasurisë armike. Cilido qoftë sipas nenit 8 është sekuestrues provizor i pasurisë armike.
2. Ata që sipas paragrafit 1 janë të detyruar të bëjnë deklaratë, duhet që brenda një muaji nga hyrja në zbatim e këtij ligji, të paraqesin te nëpunësi i Shërbimit Ekonomik Shtetëror deklaratë të hollësishme në dy kopje, për të gjitha elementët pasurore armike, ose të debitorëve të tyre. Për këtë deklaratë, nuk paguhet asnjë lloj takse.
3. Afati i paraqitjes së deklaratës mund të shtyhet me një akt të Ministrit të Financave të botuar në Gazetën Qeveritare.
4. Ata që paraqesin elementet e pasurisë armike pas përfundimit të afatit, përderisa nuk janë të detyruar të bëjnë deklaratë, sipas dispozitave të këtij neni kanë të drejtën e pagesës deri në tre për qind të vlerës së tyre të përcaktuar kundrejt këtyre elementëve me vendim të Ministrit të Financave.

Neni 12
Administruesit
1. Administruesit e pasurive armike nën sekuestrim janë nëpunësit e Shërbimit Ekonomik Shtetëror të vendit ku ndodhet çdo element pasuror.
2. Aty ku janë shumë nëpunës të Shërbimit Ekonomik Shtetëror, administrator emërohet njëri prej tyre, me vendim të Ministrit të Financave.
3. Me vendim të të njëjtit ministër, lejohet të emërohen administratorë në vend të nëpunësit të Shërbimit Ekonomik Shtetëror, nëpunës të tjerë shtetërorë ose privatë në qoftë se ushtrimi i administrimit nga nëpunësi Ekonomik Shtetëror, nuk është ai që duhet.

Neni13
Detyrat dhe pushteti i administratorëve
1. Administratorët kanë për detyrë gjetjen, regjistrimin, mirëmbajtjen dhe sipas destinacionit të zakonshëm, shfrytëzimin e pasurive të sekuestruara, duke marrë për këtë qëllim gjithmonë masat e duhura, kanë për detyrë të synojnë në kënaqjen e kërkesave të sekuestruara, si edhe kënaqjen e të drejtave të të tretëve, kundër pronarit të pasurisë së sekuestruar. Administratorët fillojnë nga puna, me hyrjen në zbatimi të këtij ligji, ose me përcaktimin e pronësisë të pasurisë armike të sekuestruar.
2. Administratorët përfaqësojnë në mënyrë të plotë, në rrugë gjyqësore dhe jashtëgjyqësore, pronarin e pasurisë së sekuestruar brenda kufijve të detyrave, të përshkruara në paragrafin 1 dhe tek ata dhe vetëm tek ata, publikohen detyrimisht gjithnjë dokumentet gjyqësore ose jashtëgjyqësore të çdo natyre, që kanë të bëjnë me pasurinë e pronarit.
3. Çështjet që kanë të bëjnë me administrimin e pasurive nën sekuestrim, mendime të Ministrit të Financave, të botuara në Gazetën Qeveritare. Me të njëjtat vendime rregullohen çështjet e funksionimit të Shërbimit Qendror, në zbatimin e këtij ligji.
4. Pagesa e administratorëve përcaktohet nga Ministri i Financave, pas dhënies së mendimit të komitetit të përshkruar nga neni 19.

Neni 14
Vazhdimi i funksionimit të ndërmarrjeve

Përderisa nuk bëhet fjalë për firma të kategorive të veçanta, me vendim të Ministrit të Financave, të Ekonomisë Kombëtare dhe të Ministrit kompetent sipas natyrës së ndërmarrjes, mund të lejohet vazhdimi i funksionimit të ndërmarrjeve tregtare ose industriale që janë nën sekuestrim, me të njëjtin titull ose me titull të ndryshëm dhe me cilado burime të tjera. Si administratorë të këtyre ndërmarrjeve, mund të jenë po ata drejtues që ishin, përderisa nuk janë armiq, ose të emërohen si administratorë me vendime të përbashkëta të ministrave të lartpërmendur, persona të ndryshëm, nëpunës shtetërorë ose privatë, me kushte që përcaktohen me vendim, lidhur me vazhdimin funksionimit të ndërmarrjes.

Neni 15
Detyrimi i informimit
Çdo pronar dokumentesh, librash ose të dhënash, të cilat janë të nevojshme për gjetjen, përcaktimin, ose administrimin e pasurive armike në sekuestrim, sipas nenit 6, është i detyruar t’i vërë ato në dispozicion të administratorëve, në qoftë se ato kërkohen.

Neni 16
Akte urgjente
Deri në botimin e vendimeve sipas nenit 13, paragrafi 3, lejohet jepja me qira e pasurisë civile, ose bujqësore, ose shitja e detyruar e objekteve, që ndodhen në rrezik degradimi, ose nënvleftësimi me ankand të shpejtë, ose edhe pa të, nga sekuestruesi provizor, ose nga administratori, pas miratimit të Ministrit të Financave dhe pas mendimit të Komitetit sipas nenit

19.
Kapitulli C’
Dispozita të përgjithshme
Nga dispozitat e këtij ligji mund të bëhen përjashtime me kushte, ose pa kushte, me vendime të përbashkëta të Ministrit të Financave dhe të Ekonomisë Kombëtare të botuara në Gazetën Qeveritare, në lidhje me disa kategori aktesh, në lidhje me disa persona ose disa akte.

Neni 18
Dispozita penale
1. Kushdo që shkel dispozitat e neneve 2, 3, 4, dhe 6, dënohet me burgim deri në dy vjet, ose me gjobë deri në pesëqind mijë dhrahmi, ose me të dy këto dënime, në qoftë se këto akte nuk dënohen me dënim më të rëndë, sipas dispozitave të ligjeve penale të përafërta.
2. Trupi gjykues bashkë, me dënimin, mund të urdhërojë edhe konfiskimin e elementeve pasurore, të cilat kanë të bëjnë me shkeljen.
3. Kushdo që shkel dispozitat e neneve 11 dhe 15 dënohet me burgim deri në gjashtë muaj, deri në njëqind mijë dhrahmi, ose me të dy këto dënime, në qoftë se aktet nuk dënohen me dënim më të rëndë, sipas dispozitave të ligjeve penale të përafërta.

Neni 19
Komiteti i zbatimit të ligjit dhe llogaritjes së sekuestrimit të pasurive armike
1. Për ndjekjen e zbatimit të këtij ligji, për kontrollin e administratorëve dhe dhënien e mendimit për çdo çështje që mund të rezultojë nga zbatimi i këtij ligji, krijohet një komitet i përbërë nga një Këshilltar i Shtetit, ose Gjykatës i Shkallës së Lartë, të Gjykatës së Apelit, si kryetar dhe një prej Profesori ose Docenti ose i së drejtës private, shtetërore ose i së drejtës ndërkombëtare të Universitetit, ose i ndonjë shkolle të lartë, të cilët emërohen nga plotësuesit e Ministrit të Drejtësisë, prej një punonjësi të lartë të Ministrisë së Jashtme, një punonjësi të lartë të Ministrisë së Financave dhe një punonjësi të lartë të Ministrisë së Ekonomisë Kombëtare, të emëruar nga Ministrat kompetentë bashkë me plotësuesit e tyre. Sekretar komiteti emërohet një punonjës i Ministrisë së Financave, me gradë të paktën të klasit a’ dhe me vendim të Ministrit të Financave. Me vendim të këtij Ministri mund të emërohet në komitet një punonjës i kësaj Ministrie dhe një referues pa të drejtë vote. Tek anëtarët e komitetit dhe tek referuesi jepen për seancë dyqind e pesëdhjetë dhrahmi dhe te sekretari njëqind e pesëdhjetë dhrahmi.
2. Gjithnjë të ardhurat kesh nga administrimi i pasurive të sekuestruara, depozitohen në një llogari të veçantë, që ruhet në bankën e Greqisë me titullin “Llogari sekuestrimi i pasurive armike” dhe e cila lëviz me urdhër të Ministrit të Financave, me autorizim nga kryetari i komitetit, sipas nenit 1 të këtij ligji. Nga kjo llogari paguhen të gjitha shpenzimet për zbatimin e këtij ligji.
3. Deri në fazën e grumbullimit të një sasie të mjaftueshme, për përballimin nga shtetit dhe nga kredi të shënuara në bilancin e shpenzimeve të Ministrisë së Financave, të cilat jepen nga llogaria e përshkruar në paragrafin më lart.

Neni 20
Zbatimi i ligjit
Me dekrete Mbretërore të botuara pas propozimit të Ministrit të Financave rregullohet çdo çështje, që ka lidhje me zbatimin e këtij ligji.

Neni 21
Fuqia dhe zbatimi
1. Ky ligj hyn në fuqi më datën 28 tetor 1940.
2. Dispozitat e këtij ligji hyjnë në zbatim plotësisht, ose pjesërisht me dekret mbretëror, i cili botohet mbi propozimin e Kryetarit të Qeverisë, të Ministrit të Punëve të Jashtme dhe të Ministrit të Financave, nga dita e botimit të dekretit, ose edhe me fuqi prapavepruese. Në të njëjtën mënyrë përcaktohet, ose plotësisht, ose pjesërisht përfundimi i zbatimit të këtyre dispozitave.
Athinë, më 10 nëntor 1940.
Jeorjis B’
Këshilli i Ministrave
Kryetari
Metaksas
Anëtarët
Ajis Tabakopullos; I. Dhurendis; A. Apostolidhis; I. Arvanitis; A. Ikonomu; S. Polizogopullos; N. Papadhimas; I. Spenxas; S. Papavasiliu; P. Ikonomakos; K. Burbulis; H. Lis; H. Alivizatos; Th. Nikoludhis; J. Zafiropullos; K.Manjadhaqis; A. Xifos; M. Qiriakopullos; K. Koxias.
U verifikua dhe u vu vula e madhe e shtetit
Athinë, më 10 nëntor 1940
Ministri i Drejtësisë
Ajis Tabakopullos
Ligjet detyruese nr. 2637. 1940
Rreth modifikimit dhe plotësimit të dispozitave në lidhje me Organizmin Sigurues të Rreziqeve të Luftës dhe Ligjeve Detyruese.


Jeorjios B’
Mbreti i Grekëve
Mbi bazën e propozimit të Këshillit tonë të Ministrave, vendosim dhe urdhërojmë:

Neni 1
Pjesët a dhe b, të paragrafit 1, të nenit 18 të ligjit Detyrues 2116/1939, ashtu siç u modifikua nëpërmjet nenit 3, të ligjit Detyrues të 2355/1940 dhe nëpërmjet nenit 6, të ligjit Detyrues 2557/1930 zëvendësohen si më poshtë:
Të trupave (anijeve dhe mekanizmave), të anijeve tregtare. Të çdo mjeti transportues, nëpërmjet detit ose tokës, që transporton çdo lloj ngarkese pavarësisht nga destinacioni dhe nga vlera e saj.
Neni 2
Në fund të paragrafit 7, të nenit të ligjit Detyrues 2116/1939, ashtu siç u plotësua nga ligji i Forcës 2557/1940, shtohen paragrafët 8 dhe 9 si më poshtë:
8. Në rast se bëhet fjalë për punëtorë deti të huaj për llogaritjen e dëmshpërblimeve të lartpërmendura, merret parasysh rroga bazë e zakonshme e punëtorëve vendas, e specialiteteve respektive, dhe jo rroga e punëtorit të huaj, për të cilën është lidhur marrëveshje, për çdo rast konkret.
9. Në dëmshpërblimin për arsye papunësie të nenit 4004, shtohen edhe shpenzimet e mbajtjes në shtet të huaj të personave, që kanë shpëtuar nga mbytja e anijes, deri në ditën që do të rikthehen në atdhe, dhe shpenzimet për gjetjen e tyre, punë në lundrime të tjera, por për çdo rast, për një kohë jo më të madhe se dy muaj nga mbytja e anijes, përveç se në raste të jashtëzakonshme me vendim të posaçëm të Ministrit të Flotës Tregtare Detare, të botuar pas mendimit të Këshillit Drejtues të Organizimit Sigurues të Rreziqeve të Luftës përcaktohet ndryshe.
Athinë, më 09 nëntor 1940
Jeorjios B’
Këshilli i Ministrave
Kryetari
Metaksas
Anëtarë
A.Tabakopullos; I. Dhurendis; A. Apostolidhis; I. Arvanitis; J. Nikolaidhis; N. Papadhimas; I. Papavasiliu; P. Ikonomakos; K. Burbulis; Th. Nikoludhis; K. Majnafhaqis; A. Xifos; M. Qiriakopullos.
U verifikua dhe u vu vula e madhe e shtetit
Athinë, më 10 nëntor, 1940
Ministri i Drejtësisë
Ajis Tabakopullos
Rreth përcaktimit, si armike të shteteve sipas kuptimit të ligjit detyrues nr. 2636/1940 të Italisë dhe Shqipërisë dhe vënies në zbatim në lidhje me këto shtete të dispozitave të këtij ligji.
Jeprjios B’
Mbret i Grekëve
Duke marrë parasysh dispozitat 1 dhe 21, të Ligjit Detyrues nr. 2636/1940 “rreth akteve ligjore të armiqve dhe sekuestrimit të pasurive armike”, mbi bazën e propozimit të Kryetarit të Qeverisë sonë, të Ministrit të Punëve të Jashtme dhe të Ministrit tonë të Financave, vendosim dhe urdhërojmë: Përcaktojnë si shtet armik, sipas kuptimit të ligjit detyrues 2636/1940, Italinë, pas marrjes prej saj të tokave perandorake dhe kolonive të saj, si dhe Shqipërinë.
Vëmë në zbatim plotësisht dispozitat e ligjit të mësipërm në lidhje me këto shtete prej datës 28 tetor 1940.
U ngarkojmë Ministrave tanë të Punëve të Jashtme dhe të Financave detyrën e botimit dhe vënies në zbatim të këtij dekreti.
Athinë, më 09 nëntor 1940
Jeorjios B’
Këshilli i Ministrave
Kryetari
Metaksas
Ministri i Financave
Andreas Apostolidhis

[BARAT]

Zerva, bashkëpunëtori i zellshëm i gjermanëve akuzoi shqiptarët për të tillë

01/08/2007 - gazeta panorama

Afrim Imaj

• Napolon Zerva, kreu i organizatës shoviniste gjakatare EDES, e motivoi genocidin e përgjakshëm mbi shqiptarët e Çamërisë si ndëshkim për bashkëpunimin me pushtuesin gjerman.

Por dokumentet historike vërtetojnë të kundërtën: Vet Zerva ka qenë një nga bashkëpunëtorët potencial të gjermanëve. Historiani gjerman Hajd Rihter, duke folur për fazën e tretë të këtij bashkëpunimi të Zervës me pushtuesin shkruan: Më 31 .1.1944, në grupin e shtabit të 22-të ushtarak gjerman prefekti i Trikallës, Saranda, i dorëzoi ndërlidhësit gjerman një letër të Zervës me këtë përmbajtje: Heqjen dorë nga goditjet reciproke, bashkëpunimin kundër komunistëve, vendosjen e pandërprerë midis shtabeve gjermane dhe atij të Zervës. Ndërkaq, më 9.3.1944 Zerva u dërgoi gjermanëve protokollin e marrëveshjes së Pllakës. Komanda e armatës gjermane “E” i raportonte eprorëve të vet se me Napolon Zervën ishte bërë një marrëveshje për pushim zjarri pa caktim afati, për këmbim reciprok të informacionit...” Po kështu në një koment të gazetës greke “Vima”, “Arshiva sekrete e Vermahitit gjerman për rezistencën greke” dëshmohet për propozimin e Zervës dhe marrëveshjet dypalëshe të shtabit të përgjithshëm grek. “Natën e datës 1 dhe 2 shkurtit 1944, shkruhet në të, me anën e një oficeri Zerva udhëzoi komandën e 22 të artilerisë malore të bashkëpunonte, duke ndaluar operacionet luftarake kundër gjermanëve...” Dokumente të tilla, ku konfirmohet bashkëpunimi i Zervës me pushtuesit gjerman ka me dhjetëra. Ironia e fatit qëndron në faktin që ky bashkëpunëtor potencial i pushtuesit ndëshkon tragjikisht shqiptarët e Çamërisë si bashkëpunëtorë të pushtuesit.

[BARAT]

Greqia e ka



Nga: Përparim HALILI

Përpjekjet për tjetërsimin fizik, kulturor të vendit tonë, kanë për autorë jo vetëm grekët anti shqiptarë, por edhe 'sojin" e qelbur të shqiptarëve pro grekë, të cilët kanë futur hundët në "sahanin e supës" greke dhe po zhgrryhen turpshëm, e pa asnjë pendesë për një vizë e për një pension në "kënetën" e qelbur të shovinizimit grek

Politika zyrtare shqiptare, që prej vitit 1945, nuk ka guxuar të vihet në shërbim të zgjidhjes kombëtare shqiptare, duke iu lëpirë, ose më saktë duke qëndruar nën thundrën e politikës shoviniste greke, aq më tepër pas vitit 1990, që Greqia me "sponsorizimet" e saj, ka mundur të ketë ka pjesë aktive antishqiptare të saj në pushtetin politik e atë administrative të shtetit shqiptar

Analiza e marrdhënieve shqiptaro-greke gjatë 15 viteve të fundit, që përkon me pluralizmin shqiptar, dëshmon qartë lëshimet e mëdha të paprincipta për të drejtat e minoritetit grek dhe të Greqisë në Shqipëri, lëshime që njihen botërisht, të cilat nuk kanë bërë gjë tjetër, veçse kanë shtuar oreksin papërmbajtshëm të Greqisë për helenizimin e Jugut të Shqipërisë

Ndërsa në kancelaritë zyrtare dhe qendrat e mirënjohura shovene greke, të cilat ngrysen e gdhihen duke bërë skema me objeksione të spikatura anti-shqiptare, u përgatit projekti i dhënies së dyshtetësisë ndaj shqiptarëve minoritarë grekë, të cilët deklarojnë këtë kombësi, në shtypin shqiptar kjo lëvizje e re, por jo e fundit greke, po komentohet me kundërshtime dhe mbrojtje. Palët ndeshëse në këtë duel, janë: Nacionalistët Shqiptarë, që mbrojnë interesat kombëtare shqiptare dhe nga ana tjetër, pjesa vepruese anti-shqiptare e progreke, prezente dhe vepruese brenda Shqipërisë. Skalioni i angazhuar propagandistiko- financiar progrek, që dhënien e dyshtetësisë nuk e konsideron diversion, por "kontribut grek, për integrim të shqiptarëve në Europë, duhet të mos harrojë mbi 150 vjetët e historisë greke, të prezantuar me diversion të hapur dhunues, grabitës, genocidist, sulmesh fizike, uzurpim ekonomik, politik, fetar, ushtarak e kulturor kundër Shqipërisë.

Vendimi i fundit grek për të dyshtetësinë, kuptohet që ka prapavijë të hapur e të plotë vazhdimësie të "master-planit" të shtyrjes së mëtejshme të kufijve territorialë të Shqipërisë, nën dirigjimin e boshtit Athinë-Beograd-Moskë, tashmë dhe nëpërmjet asimilimit të popullsisë. Përpjekjet për tjetërsimin fizik, kulturor të vendit tonë, kanë për autorë jo vetëm grekët antishqiptarë, por edhe "sojin" e qelbur të shqiptarëve pro grekë, të cilët kanë futur hundët në "sahanin e supës" greke dhe po zhgrryhen turpshëm e pa asnjë pendesë për një vizë e për një pension në "kënetën" e qelbur të shovinizimit grek. Përballë këtij realiteti, politika zyrtare shqiptare, që prej vitit 1945, nuk ka guxuar të vihet në shërbim të zgjidhjes kombëtare shqiptare, duke iu lëpirë, ose më saktë duke qëndruar nën thundrën e politikës shoviniste greke, aq më tepër pas vitit 1990, që Greqia me "sponsorizimet" e saj, ka mundur të ketë ka pjesë aktive antishqiptare të saj në pushtetin politik e atë administrative të shtetit shqiptar

Shtator 2001: Xohaxopullos, kërcënim për pushtim me gjak të Shqipërisë

Në shtator të vitit 2000, në një prononcim për agjensinë Maqedone të lajmeve "Macedonia Press", i pyetur të komentonte optikën e qeverisë greke dhe zhvillimet në Himarë në prag të zgjedhjet lokale për kryetar bashkie atje, Ministri grek i Mbrojtjes të asaj kohe, andarti i mirënjohur anti-shqiptar, Akis Xohaxopullos, ka bërë këtë deklaratë:

"Qeveria dhe populli grek, janë shumë të shqetësuar lidhur me shkeljen e të drejtave të grekëve etnikë në Shqipëri. Ne (grekët), do të reagojmë në mbrojtje të këtyre të drejtave, ashtu siç reaguan shqiptarët gjatë konfliktit në Kosovë, në mbrojtje të të drejtave të shqipfolësve të Kosovës, për të cilët shqiptarët, ishin gati të luftonin e të jepnin edhe jetën".

Më troç për plane diversioni grek deri fizik, nuk mund të flitet. Pra, Xohaxopullos, ka deklaruar që përpara 6 vjetësh, se grekët do të luftojnë edhe me armë, "në mbrojtje të të drejtave të minoritetit" të quajtur grek, në Himarë! Që në Himarë, nuk ka patur e nuk ka minoritet grek, këtë e dinë mirë grekët dhe shqiptarët.

Edhe vetë majori andart Spiro Milo, i cili në fund të tetorit 1914 zbarkoi në Himarë dhe e shpalli atë "krahinë nën juridiksionin grek", kur e pyetën se, "çfarë e shtyu të tradhtonte atdheun dhe të bënte këtë poshtërsi", u përgjigj: "Paratë e grekut, paratë më shtynë"! Askush nuk e përkrahu atëherë, të ashtuquajturën "Autonomi të Himarës", që u zhduk si "shurrë pule", këtë shembull të (pa)turpshëm të ambicjeve pa fre të grekëve, të cilët që në vitin 1912, me ndihmën e Evropës, shkëputën Çamërinë. Kjo histori vazhdon sot, duke e interpretuar shtetësinë e dytë si e drejtë e mohuar për minoritarët, shtetësi që mund të përfitohet edhe nga ata shqiptarë të cilët kanë nisur të bëhen grekë, për hall të punës në Greqi! Që minoritetit grek në Shqipëri, nuk i është shkelur asnjë e drejtë, për këtë është dëshmimtar vetë Vander Shtyl, komisari i BE për mbrojtjen e pakicave dhe minoriteteve. Gjatë kohës së pushtetit "Berisha" në vitet 1992-'96, hollandezi progrek, i cili nuk foli asnjë fjalë për të drejtat e çamëve të shfarosur e të përzënë nga atdheu i tyre, ndërmori inkursione për të vërtetuar pretendimet greke "të represionit të qeverisë shqiptare, kundër minoritetit grek në Shqipëri". Por nuk gjeti asnjë gjurmë represioni. Analiza e marrdhënieve shqiptaro-greke gjatë dekadës së fundit, që përkon me pluralizmin shqiptar, dëshmon lëshimet e mëdha të paprincipta, për të drejtat e minoritetit grek dhe të Greqisë në Shqipëri, lëshime që njihen botërisht. Këto lëshime, s'kanë bërë gjë tjetër, veçse kanë shtuar oreksin e Greqisë, për helenizimin e Jugut të Shqipërisë. Këto lëshime, kanë marrë si shpërblim prej grekëve, vetëm përgjigje shtazërore ndaj ushtarakëve e refugjatëve shqiptarë, të vrarë në gjumë, të ndjekur si kafshë, të dhunuar e të djegur me napalm.

Grekët duan ta asimilojnë Shqipërinë nëpërmjet PBDNJ-izmit

Grekofilët shqipfolës në Shqipëri, së bashku me kapot e tyre ketej e matanë zgjedhjet lokale 2000, 2001, 2003, por edhe në vitin 2005 e 2007, nuk pranuan të lëshojnë Himarën. E së bashku më të, me ndihmën e socialistëve, grekët "fituan" edhe komunën e Vau-Dejë në Shkodër, të Poliçanit në Skrapar e të Kolshit në Kukës! Aq të vendosur ishin socialistët për t'i dhënë partisë greke PBDNJ komunën e Vaut të Dejës, sa që arritën të grabisin me anë të policisë kutitë e votimit, për t'i mbushur paskëtaj me vota në favor të kandidatit të PBDNJ, madje lejuan edhe fushatë elektorale me flamurin kombëtar grek, duke lejuar heqjen e Flamurit Kombëtar Shqiptar! E dinë të gjithë psh., se në Kolsh të Kuksit dhe në Vau-Dejë të Shkodrës, nuk kishte dhe nuk ka asnjë "këmbë" minoritari grek, por socialistët e bënë atë shërbim të radhës, duke krijuar precedentin absurd të një minoriteti inekzistent, që gjoja shtrihet deri në kufi, të po gjoja "Kosovës serbe", duke u dhënë në dorë grekëve, një provë tjetër fiktive, për të përligjur shtirjen e veprimtarisë së tyre diversive, deri në kufirin me Serbinë. Pra, bënë lidhjen e skemës që po çfaqet tashmë, ç'ka do të justifikonte në të ardhmen, tezën e ndarjes së Shqipërisë, midis Greqisë e Serbisë ortodokse, për t'i larë njëherë e mirë duart me faktorin shqiptar në Ballkan dhe për të realizuar kështu, ëndrrën e vjetër të fqinjëve tanë grabitqarë. "Askush nuk ndalohet të ëndërrojë",- ironizoi 8 vjet më parë zonja Ollbrajt, duke iu referuar ballkanasve, por sidomos shqiptarëve të Kosovës dhe ëndrrës së tyre për pavarësi, por populli i Kosovës dhe shqiptarët, i kujtuam asaj Izraelin, atdheun e të parëve të saj dhe popullin hebre, i cili e fitoi pavarësinë dhe atdheun e vetë, me gjakun e bijve çifutë, derdhur gjatë Holokausit dhe gjatë shekujve.

Edhe ne shqiptarët, do ta fitojmë pavarësinë e Kosovës dhe të viseve të tjera shqiptare, deri në bashkimin përfundimtar të atdheut. Përpjekjet "humane" të grekëve ndaj nesh, nuk mund të gëlltiten lehtë si "llokum", mbasi shqiptarëve nuk u mungon vetëdija dhe aftësia për të kuptuar skemat e reja të synimeve të vjetra greke. Aq më tepër akoma, duke kujtuar deklaratën e Xohaxopullos të vitit 2000, për "mbrojtjen e Himarës" deri edhe me diversion ushtarak, duhet kujtuar një fakt: Nëse grekëve, me skemën e fundit diversive të dyshtetësisë, në një të ardhme, ashtu siç ka deklaruar Xohaxopullos, do t'i shkojë ndërmend, që me preteksin "e mbrojtjes së minoritetit grek", të sulmojnë Shqipërinë për të marrë të ashtuquajturin e lakmuar "Vorio-Epir", atëherë këtyre grabitqarëve të Ballkanit, të cilët i kanë dalë padrejtësisht për zot, madhështisë dhe Atdheut të Helenëve Antikë, po u kujtojmë fjalët e Leonidhës, që ata pretendojnë se e kanë të vetin, drejtuar Darit të persëve: "MOLLON, LLAVE!", pra "HAJDE, TA MARRËSH!".

Grekër, mos e kruani, trojet shqiptare shtrihen edhe më tej se "harta" e përpara 1913-ës!

Nga Kuvendi Kombëtar i 28 Nëntorit 1912, u proklamua Pavarësia e Trojeve Shqiptare, që deri në atë datë gjendeshin nën pushtimin e Perandorisë Osmane dhe u ngrit Flamuri Kombëtar Shqiptar. Ky kuvend është një akt historik për Kombin Shqiptar, sepse aty me mandatin e popullit, ishin pjesmarrës delegatë nga Gjakova, Plava, Gucia, Peja, Ohri, Struga, Tetova, Çamëria e Mitrovica. Sipas të dhënave historike, në këtë kuvend kishte delegatë dhe nga pakicat kombëtare që jetonin në trojet shqiptare, të ardhur nga kolonitë shqiptare, pa përmendur delegatët që morën pjesë nga viset e Shtetit Shqiptar, të pas vitit 1913. Pjesëmarrja e delegatëve nga mbarë trojet shqiptare në kuvendin historik të vitit 1912, sanksionoi zyrtarisht vazhdimësinë e Flamurit Kombëtar Shqiptar, ashtu siç është pranuar po ky flamur, në Kuvendin e Lezhës më 2 Mars 1444, me vendimin që u përcaktua për krijimin e Lidhjes Shqiptare të Lezhës, me Kryekapedan Skënderbeun dhe me Flamur Prijës, atë të Ushtrisë Arbërore, pra të Flamurit të Derës së Kastriotëve. Çdo shtet, ka të përcaktuar territorin në të cilin shtrihet juridiksioni i tij. Kuvendi i Vlorës e formoi shtetin e tij me vullnetin shqiptar, të shprehur nga delegatët dhe me përfshirje të mbarë territorit etnik shqiptar, të pushtuar nga Turqia. Dhe deri në atë ditë, nuk kishte asnjë pretendim për territoret e përfshirë në shtetet ballkanikë, të formuar përpara shtetit shqiptar, në fillim të Shek. të 19-të. Qeveria Shqiptare e vitit 1912, kishte bërë këtë shtrirje territoriale: "Kufijtë shqiptarë, shtrihen në vijë të demarkacioni, nisur nga kufijtë me Mbretërinë Malajzeze dhe janë kufijtë, që përfshijnë veçanërisht megjithë Hinderlandin, qytetet Pejë, Mitrovicë, Prishtinë, Shkup e Manastir, deri në Meçovë, duke iu shtuar këtyre kufijve, kufijtë e sotëm deri në Prevezë".

Kjo ishte e drejtë legjitime e popullit dhe e qeverisë shqiptare. Copëtimi i Shtetit Shqiptar, të formuar e të përcaktuar "I PAVARUR" nga Kuvendi i 28 Nëntorit 1912, ishte padrejtësi historike. Vendimet e "diplomatëve kasapë" të vitit të kobshëm të ndarjes së truallit tonë, vazhdimisht janë kundërshtuar nga shqiptarët, të cilët kanë luftuar e kanë sakrifikuar jetën, për të rikthyer bashkimin e këtyre trojeve. Kërkesa për bashkimin e trojeve etnike shqiptare, nuk është gjë tjetër, vetëm se kërkesa për të venë në vend vendimin e Kuvendit Historik Kombëtar të Vlorës, të vitit 1912 dhe për territoret që iu njohën fillimisht këtij shteti, nga fuqitë e mëdha. Kërkesa për bashkimin e trojeve etnike shqiptare, të përfshira në Shtetin Shqiptar të vitit 1912 ka qenë kërkesë dhe protestë legjitime 95 vjeçare e shqiptarëve, ndaj padrejtësive mbi truallin dhe kombin tonë. Kujtojmë, që kufijtë realë të Shqipërisë, jo vetëm nuk janë aty ku i dëshmojnë "faktet historike" të pas 1913-ës, por as aty ku i ka lënë 1913-ta. Historianët "vasilis" të Greqisë dhe filozofët "viçër" të Serbisë, le të sjellin sa të duan "argumente" sipas oreksit të tyre të një "Greqie dhe Serbie të madhe" e të një "Shqipërie edhe më të vogël". Mirëpo, nëse "studimet" dhe "hulumtimet" e tyre, flasin për pseudofakte historike që nga koha e majmunit, ne po i sjellim vetëm një fakt të thjeshtë nga Kuvendi i Vlorës, për të parë, se përfaqësia kombëtare në të, ishte me delegatë nga Gjakova, Plava e Gucia, Peja, Ohri, Struga, Tetova, Çamëria, Mitrovica

Diversioni sistematik grek kundër Shqipërisë

1.Ndryshimi historiografisë shqiptare dhe fallsifikimi i saj, në marrëveshje me politikën zyrtare të Tiranës, të viteve 1997-2005

2.Vendosja e ushtrisë greke në Shqipëri dhe përpjekja me afate të gjata

3. Anullimi i Autoqefalisë së Kishës Ortodokse Shqiptare, nëpërmjet emërimit të klerikëve grekë në të gjitha kishat ortodokse shqiptare

4.Shpërndarja e botimeve në gjuhën shqipe dhe atë greke, të literaturës fetare dhe politike, shoviniste anti-shqiptare

5.Detyrimi i emigrantëve shqiptarë, për të ndërruar emrat dhe kombësinë

6.Përpjekjet për të prenotuar programet e Radio-Gjirokastrës

7.Përpjekjet, fakulteti grek në Gjirokastër, të kthehej Universitet Grek

8.Ndalimi i hapjes së shkollave shqipe, për emigrantët shqiptarë në Greqi

9.Përpjekjet për të kontrolluar sektorët strategjikë të ekonomisë shqiptare

10.Instalimi në vitin 1998, i rrjetit të impianteve të sofistikuara përgjuese greke, në ministrinë e Jashtme Shqiptare

11.Interesimi për futjen e sa më shumë grekëve, në administratën e lartë shtetërore shqiptare

12.Marrja pjesë e deputetëve dhe zyrtarëve shtetërorë grekë në fushatat e zgjedhjeve, në jug të vendit

13.Investime për ndërtim kishash, shkollash, simbolesh historike e fondacionesh greke, në Shqipëri.

14.Dhënie pensionesh prej qeverisë greke, për popullsinë shqiptare të jugut

15.Financim, pjesëmarrje dhe propogandë e Greqisë për realizimin e rebelimit komunist të vitit 1997, në Shqipëri

16.Hapja dhe liçensimi i aktivitetit të bankave greke, në Shqipëri

17.Vendim i Qeverisë Greke, në Janar 2000, për mos regjistrimin e popullsisë shqiptare, pa

18.U bë regjistrimi i ri i popullsisë greke

19.Kërkesa e qeverisë greke, për të bërë birësime masive të fëmijëve shqiptarë në familjet greke

20.Veprimtaria e hapur e Janullatos për të krijuar opinion e etnisë fetare e qytetare greke mbi shqiptarët



E Merkure, 01 Gusht 2007-gazeta ndryshe

[BARAT]

Përparimi agresiv i shkallëzuar në trojet shqiptare i shovinizmit grekomadh

Nga Dr. Hasan Luçi

...Ky shkrim mori shkas nga libri i propagandës subversive"Greqia e sotme"(botim i ministrisë së Puneve të Jashtme greke, Athinë 1993, në frëngjisht) dhe në mbrojtje të idesë së madhe helene të zyrtarizuar në vitet '40 të shek XIX. Jo më kot, rilindasit tanë të shenjtë hodhën parullën atdhetare "Feja e shqiptarit asht shqiptaria". Kjo synoi për ta bërë Shqipërinë si kombet e tjera të qytetëruara, që i vunë themelet në kohë dhe për të bashkuar trojet e kombit shqiptar, pa dallim feje, krahine, ideje, më një shtet të lirë e të pavarur nga perandoritë e urryera e të njëpasnjëshme dhe ardhacaket helenë (grekë) e sllavo-jugorë, që kolonizuan si mola trojet shqiptare, siç dëshmon historia jonë e hidhur, por edhe heroike e vetëmohuese. Testamenti i Skënderbeut, se "Lirinë nuk ua solla unë, por e gjeta këtu midis jush", na thërret sërish si 500 vjet më parë, bile kjo sot është thirrja e ditës për atë që ka pak tru e mend., mençuri e urtësi, vesh e gojë që t'ìa mbrojë. Parrulla e shqiptarit në Ballkan ka qenë, është dhe do të jetë: "Deri sa të përfundojë bashkimi nën flamurin kombëtar, shqiponjë mali e idila kombëtar". Pa këtë qëndresë shekullore nuk do të hidhte dhe nuk do të ketë troje shqiptare etnike, natyrore e historike me shumicë popullsi autoktone me gjuhën e nënës shqipe, djepit qytetërues evropian."

Flitet shumë qysh nga vitet 90' të shek XX se janë hapur faqe të reja në marrëdhëniet ndërballkanase, por rezultatet vërtiten rreth zeros, pasi marrëdhëniet me fqinjët ballkanas ecin në zjarrin e veprimeve antishqiptare të qarqeve shovene fqinje dhe trysninë euroatlantike për hir të aleancave gjeopolitike ë vjetra të çimentuara e betonuara për Ballkanin "fuçi baroti" në dëm të vetë e vetëm të kombit shqiptar të martirizuar dhe të pashenjtëruar edhe nga të zotët, pale nga botët që e rrethojnë. Nuk e teproj për sa sipër dhe kini durimin të lexoni pas kësaj. Pas përmbysjes "paqësore" të komunizmit në Shqipëri e gjetkë dhe me shpërbërjen e ish Jugosllavisë koloniale, pas ngjarjeve tragjike për trashëgiminë jugosllave, me njohjen e Maqedonisë, dhe më në fund të Malit të Zi, pa asnjë rezervë ligjore nga "demokracia shqiptare" si dhe pas Luftës Çlirimtare të UÇK në Kosovë etj, që rrjedhimisht shtruan nevojën e rregullimit të ri në Ballkan dhe kryesisht nxorën në pah zgjidhjet e çështjes së kombit shqiptar dhe realisht bashkimin e tij natyror e historik me shumicë dërrmuese shqiptare kudo në trojet tona, sërish fati s'iu buzëqesh shqiptarëve, por iu bëhet hyzmet litarëve të rinj kolonial nga kasapët që e copëtuan tragjikisht. Edhe në këtë realitet të ri edhe në sfidat e integrimit euroatlantik qeveritë grekë lukuni ujqish, sipas teorisë së kërkesës maksimale për të arritur qoftë edhe rezultat të vockël në tryezat diplomate ose jo të bisedimeve (paqësore apo sforcore me lloj-lloj dredhish e "miqësish") kanë informuar zyrtarisht politikën e njehsuar shtetërore-kishtare (që më parë paraqitej si e kishës greke dhe e qarqeve të djathta shovene apo Vorio-Epirote) në vazhdën e mashtrimit shekullor grek për pushtime në Ballkan, atë që prej pushtuesve ardhcak helenë të pellazgëve, ilirëve e shqiptarëve, siç dëshmojnë studiuesit, historianët e shkencëtarët që nga lashtësia e deri më sot. Kështu Greqia rishtroi synimet e vjetra ndaj territoreve shqiptare (se s'i mjaftonin ata që gllabëroi që nga Kongresi i Berlinit), sidomos me deklaratën e njohur tashmë të ish kryeministrit Miçotaqis, ,më 1993. Lidhur me këtë deklaratë jo të papritur dhe të përsëritur tashmë, siç dihet e do t'a përsërisim për bëmat e bujshme të shovinizmit grekomadh, po iu drejtohemi duke demaskuar orekset e tyre makute dhe duke u kujtuar disa arsye parimore kombëtare shqiptare në vazhdimësi historike e natyrore kundër strategjisë së palëvizur e agresive të Athinës zyrtare.

Greqia si shtet më vete po i afrohet dy shekujve, por sërish është në ethet e pushtimeve. Prej këtej dalin disa përfundime:

Së pari,Greqia ka arritur disa suksese që mund të quhen mrekulli qiellore me ato çka ka gllabëruar tashmë në Ballkan

Së dyti, ajo ka bërë, bën dhe besoj se do të bëj në të ardhmen evropiane një politikë shovene ndaj fqinjëve me boshtit qëndror parullën dhe synimet famëkeqe të idesë së madhe panhelene dhe bizantine në Ballkan. Kjo politikë agresive është drejtuar kundër atyre që ndihmuan akumuluan dhe garantuan lirinë e pavarësinë e Greqisë dhe duke vdekur për të, por që sot emrat dhe monumentet e tyre që patën fat të përmenden po i zë pluhuri i harresës shovene greke

Së treti, Greqia diti me dredhi të realizojë aleanca turore miqësore, dhe bëri pazare edhe me pushtuesit, nëpërmjet të të cilëve ajo zgjeroi pa të drejtë dhe pa vështirësi (pavarësisht se thuhet e kundërta) kufijtë e saj në kurriz të fqinjëve të vet të çdo krahu. Kështu megjithëse zhvillimi historik e politik i Greqìsë është një proces i gjatë, ai ndahet vetë nga disa periudha dhe kjo për të favorizuar gjoja të drejtën "historike" të panhelenizmit apo të pan shovinizmit grek të shumëhershëm. Periudha e parë është ajo nga lashtësia e herët (që ende është e mjegullt se grekët e varin atje ku s'ka gozhdë Nastradini) deri tek beteja e Ipsusit midis gjeneralëve të Aleksandrit nga osmanllinjtë, që grekët e quajnë perandori të mirëfilltë greke, kur s'ka qenë e tillë.

E katërta, fillon me rënien e Kostandinopojës dhe vjen deri në Konferencën e Londrës(1830), ajo e fundit, siç thotë teksti i 1933. Por jo e fundit sipas oreksit panhelen edhe të shek XXI është nga krijimi i shtetit të ri greke deri në ditët tona, ku synojnë edhe Himarën etj. Siç na dëgjojnë veshët e na shohin sytë!... Në këtë periudhë theksohet në veçanti përpjekja e fundit: lufta për pavarësinë e Greqisë, me fitoret në det dhe në tokë, që pas 6 vjetësh luftë diplomacie, falë mbështetjes morale e materiale të Francës, Anglisë dhe Rusisë, çuan në çlirimin e vendit (me vendosjen e republikës në kongreset e njëpasnjëshme të Londrës (1829-1831) që i dhanë statusin përfundimtar shtetit grek dhe pastaj "garantimin" e monarkisë me dhëndurrët e protomiqve të mëdhenj. Gjendja historike e gjeografike e Greqisë ka qenë pothuajse detare(gati e rrethuar nga deti) me përjashtim të një rripi toke në kufirin verior të vet.) Por për këtë gjë ajo do të quhej shtet-ishull. Kufiri bregdetar i saj përfshi Peloponezin është 3.970 km. Nga kjo pamje krejt e veçantë, ajo shpëtoi falë kërkesave tokësore që helenizmi i ngriti në politikë agresive shtetërore apo të shenjtë kishtare, pa krijuar ende shtetin e vet modern. Duke përfituar se vargmalet Dinarike nëpërmjet Epirit arrijnë në Peloponez historishkruesit helen, që pas ardhjes së tyre në Mesdhe e Ballkan, ngritën e sajuan mitet e Greqisë para Homerike!... Duke vënë në qendër të argumenteve dinakërinë greke të njohur botërisht, të huajtur dhe nga të tjerët, pa përfillur autoktoninë dhe lashtësinë e qytetërimit pellazg që, fatkeqësisht, ende sot "të ndriturit" fillo-helenë e filoromakë e quajnë mit, megjithëse i tradhëtojnë shumë shkenca (gjuhësi, arkeologji etj). Kështu në vitin 1832 kur u vendosën kufijtë e "plotë" pas revolucionit grek për pavarësi. Greqia pati këto krahina: Peloponezi, Athina, Lanja, Eube, Cikladat, Skiros e ishujt rreth tyre. Siç dihet, në 1844, hyri në veprim me bateri të plota ideja e madhe e grekëve (Megalidhea), krahas asaj seromane vec asaj bullgaromadhe, serbomadhe dhe maqedonasmadhe. Më 1864 pas rezervave në luftën e Krimesë(1853) Anglia dhe Franca aleate të perandorisë osmane i dhanë Greqisë ishujt e Jonit: Korfuzin, Lesbos, Qafaloni, Zant. Greqia nxiti dhe drejtoi lëvizjet panhelene gjoja të "Vëllamërisë" me fqinjët dhe në Kongresin e Berlinit(1878) shpalosi grykësitë e saj dhe po më 1878 u zgjerua me Artën, Thesalinë, (Trikallën, Larisën, Viollosin) dhe më 1881, pasi u kapërcyen vështirësitë e kryengritjes së madhe të Kretës(1865-1867) që fuqitë mbrojtëse nuk e mbështetën përkohësisht. Greqisë i qeshi fati më shumë në luftën ruso-turke, pasi Greqia i çoi trupat e veta në Thesali. Pas luftës kanë filluar në 1896 në Kretë, miqtë e Greqisë siguruan autonominë e Kretës, megjithëse e humbën luftën. Pas trazirave në revolucionin e xhonturqve më 1908, Greqia forcoi lëvizjen ushtarake greke që e çoi në fitoren e Venizellosit (familje e njohur për ndjenjat , bindjet, e praktikat sllovene greke). Pasi zgjidhi çështjen e Kretës, Greqia i drejtoi sytë nga Shqipëria e Maqedonia, duke i zmadhuar edhe forcat ushtarake tokësore për këto pushtime të reja. Bashkëbisedimet serbo-greke çuan në tetorin e 1912 në luftën kundër Turqisë(të sëmurit të Besforit, që tashmë kishte marrë të tatëpjetën) për të ndarë "trashëgiminë turke" siç e quajtën Shqipërinë. Më 1 qershor 1913 Greqia e Serbia nënshkruan marrëveshjen shqiptare për ndarjen e Shqipërisë në dy pjesë: në zonën serbe në veri të lumit Shkumbin dhe atë greke në jug të Shkumbinit. Kjo çmënduri vijon ende sot, ku hapet e ku nën rrogoz, gjithnjë agresive. Pas luftërave Ballkanike në 17.12.1912, me Protokollin e Firences, Komisioni i ngarkuar nga Konferenca e Ambasadorëve në Londër për përcaktimin e kufijve të jugut të Shqipërisë mbylli punimet pa zbatuar pastrimin etnik të popullsisë, kështu që në Shqipërinë politike mbetën 800 mijë banorë ndërsa të tjerët iu ndanë kolonialistëve të Serbisë dhe Greqisë, megjithëse me traktatin e Athinës nënshkruar me 1913 me Perandorinë Osmane, Greqia u zotua t'i respektonte të drejtat e pronësisë të gjithë banorëve të çdo origjine, përfshi shqiptarët që kishin në këtë perandori, por shovenët grekë nuk përfillen pas tij. Greqia nxiti lëvizjen për autonominë e Shqipërisë së jugut që pas protokollit të Firences më 1913 kishte bërë edhe më parë dhe sot në Himarë, Gjirokastër, Përmet, Korçë. Ky synim strategjik u dokumentua nga lëvizja e ashtuquajtur "Vorio-Epir" më 17 maj 1914 firmosur nga përfaqësuesit e Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit, tutorit të shtetit shqiptar duke dhunuar statusin e Shqipërisë të miratuar nga Konferenca e Ambasadorëve të Fuqive të Mëdha më 1913. Kështu në 1913-1914 Shqipëria e jugut u shkatërrua nga andartet , ushtria greke dhe grekomanët shqiptarë, një genocid i pashembullt që bota s'e ka dënuar ende, pa, shovenëve grekë as që iu vete mendja të kërkojnë falje apo ët dëmshpërblejnë sadopak popullsitë që iu nënshtruan këtij genocidi barbar, pasi grekët hynë në Selanik, Pushtuan Epirin dhe ishujt e arkipelagut, përveç Dodekanozit nga mbreti Xhorxh, pas vdekjes së të birit, i biri, mbreti Konstandin korri fitoren e viti 1913 pas luftës me Bullgarinë, sipas traktatit të Bukureshtit(10 gusht 1913) kështu Greqia mori përfundimisht; Kretën, ishujt e Egjeut, pjesën më të madhe të Epirit (Çamërinë), Maqedoninë Qëndrore e Lindore dhe gadishullin Mont-Athios. Pra, më 1912-1913 asaj iu dhanë:

Janina, Kozhani, Kosturi, Follorina, Selaniku, Seresi, Drama, Kavalla, Lemnosi, Lesbosi, Hio Samosi, dhe ishujt e tyre si dhe Kreta. Lufta e parë botërore e zuri Greqinë në fitore të plotë. Mbas disa peripecive ajo u radhit në Antanta para ShBA-së me 10 divizione në frontin maqedonas. Traktati sekret i Lodrës i firmosur në 26 prill 1915 midis Fuqive të Mëdha të Antantës dhe Italisë e ndante Shqipërinë mes tyre: Vlora, Sazani, dhe një territor për mbrojtje i jepej Italisë, ndërsa pjesa tjetër e Shqipërisë së Veriut dhe e jugut ndaheshin mes Serbisë, malit të Zi dhe Greqisë, duke e lënë një shtet të vogël gjoja autonom e neutral në Shqipërinë e mesme, që do t'a përfaqësonte Italia në marrëdhëniet ndërkombëtare. Ky traktat mohoi vendimet e vetë Fuqive të Mëdha në Konferencën e Ambasadorëve në korrik të 1913 për tërësinë e Shqipërisë së mbetur. Më 3 qershor 1917 gjenerali Ferrero shpalli në Gjirokastër "Bashkimin dhe Pavarësinë e Shqipërisë nën udhëheqjen dhe mbrojtjen e Italisë, me urdhër të qeverisë Italiane, që provokoi Greqinë në territorin e synuar prej saj dhe Serbinë , veç reaksionit zinxhir ndërkombëtar.

Me mandatin e saj në 1919-1922, Greqia zhvilloi luftën e padrejtë që e humbi në Azinë e Vogël, ku shovinizmi grek pësoi një goditje të rëndë, që nxiti dhe grindjet mes saj dhe Turqisë, që vijojnë edhe sot, plus kriza e Qipros.

Konferenca e Paqes e Parisit, e mbledhur më 18 janar 1919, pranoi kërkesën e shovinistëve grekë dhe emëroi komisionin për çështjet greko-shqiptare, që u mblodh nga 12 shkurti deri në 6 mars 1919, ku mori pjesë edhe kryeministri famëkeq Venizellos, i cili shtroi zyrtarisht tezën e ashtuquajtur të "Vorio Epirit"( dmth të krejt Shqipërisë së Jugut) dhe shpalli synimin se qenkej pjesë e Greqisë historike dhe kërkoi të respektohej kriteri i bazuar mbi përkatësinë fetare, dmth çdo ortodoks në Shqipëri është grek! Kjo teori shovene në themel synon të zhvatë territore të reja me popullsi ortodokse në Ballkan. Shqiptarët e mbrojtën tezën e " Kombit Shqiptar" një e i pandarë, pavarësisht nga përkatësitë fetare të banorëve, tolerantë mes feve të tyre me motivin " feja e shqiptarit është Shqiptaria"! Por marrëveshja sekrete Tito-Venizellos e firmosur më 29 korrik 1919, gjatë po kësaj konference në Paris, pranonte aneksimin e "Vorio Epirit" nga Greqia dhe atë të Vlorës e mandatin italian mbi pjesën tjetër të Shqipërisë. Traktati i Sevrës u firmos më 8 gusht 1920 nga Mbretëria Helene dhe perandoria osmane, ku Greqia zotohej të mbronte të drejtat dhe liritë e plota të banorëve shqiptarë, bullgarë, vllahë etj. Pavarësisht racës, kombësisë e fesë, një dredhi kjo , se bëhej fjalë për banorë në territorin grek, me shtetësi sipas marrëveshjeve kolonialiste të mëparshme. Kështu traktati i Sevrës( 10 gusht 1920) i plotësoi Greqisë pothuajse të gjitha ëndrrat territoriale " etnike" në Ballkan. Megjithkëtë traktat, disa kërkesa iu refuzuan në traktatin e Lozanës( 30 janar - 24 korrik 1923) me nënshkrimin e paqes me Turqinë dhe me heqjen e disa favoreve në dëm të Turqisë, me marrjen nga Italia të Dodekanozit dhe "dhënien" e "Epirit ë veriut" Shqipërisë, me gjithë përpjekjet mbinjerëzore të delgacionit grek të kryesuar nga i njëjti Venizellos! Greqisë iu dha Thraka perëndimore, që iu muarr Bullgarisë me traktatin e Nejisë ( 27 nëntor 1919) me përjashtim të qytetit të Karagacit që iu dha Turqisë.Allelluja! sërish në një periudhë të shkurtër, Greqia u pasurua sipas hartës "historike" të shpatës së shenjtë ortodokse me krahinat shqiptare të Epirit të veriut dhe të Jugut( Follorina, Kosturi, Arta, Preveza, Janina, etj), veç tokave të fqinjëve të tjerë. Për Greqinë u bënë kurban tokat etnike e historike shqiptare, se shqiptarët derdhnin gjak për mbrojtjen e tyre, por fqinjët shovenë dhe miqtë e tyre ( edhe miqtë tanë disa fuqi!) dhe renegatët morën gjakun dhe shpirtin tonë kombëtar! Kështu gati një shekull u krijuar ajo që vetë grekërit e quajën Greqia e vjetër dhe Greqia e madhe, kurse shqiptarët i akuzojnë se duan Shqipërinë e madhe!

E coptuar tragjikisht Shqiperia u bë aëntare e Lidhjes së Kombeve më 17 dhjetor 1920, pas rregullimit të ri evropian të Versajës koloniale. Më 9 nëntor 1921 Konferenca e Ambasadorëve përcaktoi përfundimisht kufijtë shqiptarë duke njohur sovranitetin e Shqipërisë së cunguar tragjikisht, por me fatin ekeq se ajo i njohu Italisë një rol strategjik për mbrojtjen e kufijev shqiptarë (?!) nga ujqit e çakenjtë. Ky vendim, gozhdë e Nastradinit, u përdor nga Italia fashiste si argument politik për pushtimin e Shqipërisë më 1939, po dhe këtu diplomacia angleze gjeti argumentin politik të pretekstit për të mos reaguar ndaj këtij pushtimi barbar! Po këtu u kapën fort edhe synimet serbomadhe e grekomadhe , që vijuan me furi. Në korrik 1922 Greqia pranoi pavarësinë e Shqipërisë, por ajo e ruajti italinë jashtë, duke bërë rezerva politiko-diplomatike për kufijtë e vendosur tashmë (siç ia dhanë për shaka), duke synuar ende atë territor që ajo e quan Epiri i Veriut. Vrasja e kryesuesit të Komisionit të Lidhjes së Kombeve, gjeneral Telinit për caktimin e kufijve greko-shqiptarë, në Janinë, më 27 gusht nga grekët, provokoi pushtimin e Korfuzit nga Italia. Konventa e Lozanës u nënshkrua nga Turqia dhe Greqia më 30 janar 1923 për shkëmbimin e popullsisë myslimane dhe ortodokse në territoret përkatëse. Kryesisht shqiptarët, çamët myslimanë nuk u përjashtuan se gjoja nuk kishin "vetëdije kombëtare"!...
Evropa kurvë s'ndërroi as qimen as zanatin!. (plotesisht dakort me dr.Hasanin-BARAT)
Dokumentet diplomatike shqiptare bërë Lidhjes së Kombeve dëshmojnë përzënien tragjike nga Greqia të mbi 60 mijë shqiptarëve (çamë) nga trojet etnike, ndërsa shumë nga të mbeturit në vend u shpronësuan njëlloj për të vetmin faj se ishin shqiptarë! Ky traktat vendosi parimin, sipas së cilit, pronat e shpronësuara " do të paguheshin në vlerë ari, duke përfshirë edhe interesat deri në derdhjen e plotë të shumave që iu korrespondojnë të ardhurave efektive të pasurive të trashëguara". Ky ishte mashtrimi i radhës. Gjatë viteve 20-30 para Lidhjes së Kombeve në Gjenevë u bënë debate të shumta me subjekt statusin e shqiptarëve në Greqi, përfshi çamët dhe për pakicën greke në Shqipëri, si dhe mbi akuzat grekomëdha dhe kërkesat ligjore shqiptare, por shqiptarët dolën sërish humbës e grekët triumfues së sytë e botës së qytetëruar!...

Nuk mjaftoi helmi dhe dredhitë greke, por dhe " diplomacia" shqiptare I shtiu urët e zjarrit për dreq e për të keq të shqiptarëve! Nënshkrimi i traktatit të miqësisë e sigurimit mes Italisë dhe Shqipërisë në 27 nëntor 1926 dhe traktati për alenacën mbrojtëse mes Italisë dhe Shqipërisë më 22 nëntor 1927 vështirësuan më tej marrëdhëniet shqiptaro-greke- jugosllave. Sic e përmëndëm më lart edhe këto dy traktate, sipas studiuesve italianë, u bënë "baza legale" të pushtimit italian fashist më 1939.

Kështu asambleja kushtetuese e qeverisë kukull në Tiranë, më 12 prill 1939, rrëzoi regjimin mbretëror zogist dhe Kushtetutën e shtetit shqiptar dhe i dhuroi mbretit të Italisë Viktor Emanuelit të III xhuxh , dhëndër malazez, kurorën e Shqipërisë, që u pranua nga Italia, më 15 prill 1939 dhe Shqipëria e gjorë e pushtuar krijoi formalisht bashkimin me Italinë, me ligjin nr.580, pasi bejlerët dhe bajraktarët shqiptarë qenë mësuar me pushtete perandorake euro-aziatike-afrikane, se u ha kurrizi për madhështi... Por Italia fashiste sulmoi Greqinë nga toka shqiptare, e pushtuar më 28 tetor 1940, pra kumari u bë më i ëmbël për prijësit shqiptar të kohës?! Mbreti i Italisë, i Shqipërisë dhe perandor i Etiopisë shpalli dekretin mbretëror nr.194 dhe vendosi me kokë të qerozit: "Mbretëria e Shqipërisë do të quhet në gjenjde lufte me të gjitha shtetet, me të cilat Italia do të jetë në luftë".



E Enjte, 02 Gusht 2007-gazeta ndryshe

[BARAT]

"Tri planet e fshehta për copëtimin e Shqipërisë"

pergatiti Dashnor Kaloci-gazeta shqip / 4 08 2007

Pasi kishte kaluar një jetë të tërë në mes peripecive
dhe vuajtjeve të pafundme, që, vec të tjerave, ia
sillte edhe të qenit larg vendlindjes e të afërmve
atje në dhe të huaj, prej nga ku ai ishte larguar që
në vitin 1935, kur kishte tentuar dhe dështuar në një
përpjekje të tij për të kryesuar një kryengritje të
armatosur kundër Mbretit Zog, krahas veprimtarisë
politike në dobi të cështjes shqiptare, së cilës ai i
ishte kushtuar prej vitesh, aty nga viti 1951 vendosi
që t‘i rikthehej edhe një herë pasionit të tij të
parë, gazetarisë dhe publicistikës. Zanat, të cilin e
kishte ushtruar për më shumë se tri dekada me radhë në
rininë e tij. Madje, duke drejtuar dy, tri nga gazetat
më të njohura të Shqipërisë së atyre viteve dhe
diasporës së saj në SHBA, ku ndryshe nga shumë kolegë
të tij që kishin bërë kompromise me regjimin, ai ishte
munduar dhe kishte luftuar për të drejtën e fjalës dhe
për t‘ia hequr asaj "prangat" e rënda. I mbyllur në
banesën e tij, e cila nuk ishte më shumë se tre milje
larg prej Shtëpisë së Bardhë, ai përfundoi së shkruari
librin "Plani i tretë i copëtimit të Shqipërisë", ku
merrte në analizë të gjitha ngjarjet, peripecitë,
rreziqet e shumta dhe pushtimet që kishte kaluar
Shqipëria që nga "ngrehja" e shtetit të parë shqiptar
në nëntorin e 1912-ës, ku në shumë prej atyre
ngjarjeve, në mos protagonist, ai kishte qenë vetë
dëshmitar okular. Nisur nga fakti se në atë libër, i
cili pothuajse është i panjohur për shqiptarët,
trajtohen, shtjellohen dhe analizohen me hollësi disa
nga ngjarjet dhe situatat më kritike që ka kaluar
Shqipëria gjatë shekullit të kaluar dhe për analogji
me situatën që po kalon sot gjysma tjetër e kombit
shqiptar (rreziku i përfolur i copëtimit të Kosovës),
kemi zgjedhur për botim disa pjesë të atij libri (të
cilat po i publikojmë në faqet e dossier-it të sotëm
dhe atij të ditës së diel), duke i dhënë ato pa asnjë
ndryshim nga varianti origjinal i përdorur prej
autorit të tyre.

Kujtimet e Kostë Cekrezit

Gjatë jetës së saj shekullore, Shqipëria ka kaluar
përmes një vargu periudhash kritike. Por krizat më të
mëdha i ka kaluar në syt t‘onë sidomos në këto dyzet
vjetët e fundme (ky shkrim është botuar në vitin 1951,
shënimi ynë), të jetës së saj pothuajse gjysmërisht
indipendente. Tri kanë qenë këto kriza që kanë cenuar
ekzistencën e saj: 1912, 1919, 1939. Të dy të parat u
kapërcyen me shum a pak sukses, po të marrim parasysh
se nga kanosja e zhdukjes së saj të krejt dolli prapë
se prapë një far soj shteti, ndonëse me krahina të
mëdha të begatshme të mbetura përjashta. Kështu, më
1912, dy ose tre muaj pas njohjes triumfale
t‘autonomisë së Shqipërisë me katër vilajete nga ana e
Turqisë, aliatët ballkanikë (Bullgari, Greqi, Mal i
Zi-Serbi), vendosën copëtimin e krejt të saj. Të
gjithë e dinë se qysh u anullua ai Plan i Parë i
Coptimit. Por është e rastësishme të përmendet se,
sado që Austria ishte ajo që mori nisjativën për të
shpëtuar gjysmën e Shqipërisë nga thonjtë e fqinjëve,
ishte Anglia ajo që me anë të Ministrit të saj për
Punët e Jashtëme, Sir Edvard Grey, gjeti dhe imponoi
formulën e ngrehjes dhe njohjes së Shqipërisë së Parë
Indipendente. Por, tre vjet më vonë, (prill 1915), po
në ato qytete ku ishte njohur ndërkombëtarisht
independenca e Shqipërisë, u nënshkrua një traktat i
ri, i famshmi Traktat i Fshehtë i Londrës. Me anën e
atij traktati copëtohej për herën e dytë Shqipëria në
favor të Greqisë, Italisë, Malit të Zi dhe Serbisë, me
vendim të katër Fuqive të Mëdha (Angli, Francë, Itali
dhe Rusi), që e kishin garantuar indipendencën dhe
neutralitetin e Shtetit Shqiptar. Dhe më 20 janar
1920, Konferenca e Paqes e mbledhur në Paris mori
vendimin e fundit për të vënë në veprim dispozitat e
Traktatit të Fshehtë të Londrës.
Presidenti i SHBA-së, Willson, shpëton Shqipërinë
Sic dihet këtë herë, shpëtimi i Shqipërisë ardhi nga
ndërhyrja e Presidentit Willson të Shteteve të
Bashkuara, i cili u kishte deklaruar luftë të
pamëshirshme gjithë traktateve dhe marrëveshjeve të
fshehta. Por kur erdhi puna për të shpëtuar Shqipërinë
nga Plani i Dytë i Coptimit, Wodrov Wilsson-i nuk u
kënaq duke e denoncuar Traktatin e Fshehtë të Londrës.
Përkundrazi ay mori përsipër të mbrojë Shqipërinë dhe
indipendencën e saj në bazë të Parimit të Kombeve. Po
në kohën (Janar 1920) që Presidenti Willson merrte
anën e Shqipërisë në të tri Notat Adriatike të
famshme, në Lushnje ishte mbështjellë një Kongres i
përbërë nga patriotët më të njohur t‘asaj kohe.
Ndonëse nuk kishte asnjë dijeni-për këtë jam siguruar
nga i ndyeri Qazim Koculi, një nga pjestarët më
syhapët të mbledhjes - mbi qëndrimin dhe deklaratat e
Presidentit Willson, Kongresi i Lushnjes mori një sërë
vendimesh që pajtoheshin pikë për pikë me parimet e
Presidentit të Shteteve të Bashkuara. Por sa vleftë do
t‘u mbetej atyre vendimeve të Kongresit pa ndërhyrjen
dramatike të Wodrow Willson-it, ajo është një cështje
të cilës nuk i mbetet vend për bisedim në këtë vepër
të shkurtër. Fakt është që Shqipëria e kaloi me sukses
edhe atë krizë që neve na dukej e pakapërcyeshme në
dhjetor 1919. Shqiptarët e kanë pasur zakon dhe ky
është një faktor psikologjik - që të mallkojnë Fuqitë
e Mëdha për intrigat dhe pabesitë e tyre, dhe të
thuren në sharje kundër fqinjëve të tyre të
"panginjur" dhe "gjakëpirës", sepse këta janë munduar
të cdukin racën arbnore me planet e tyre satanike. Por
shqiptarët harrojnë se cdo komb ka brenda vetes në
trupin e tij krimbin e lëngimit dhe të vdirjes së vet.
Prandaj, ndofta nuk u pëlqen të shkojnë në mëndje
faktin se ata vetë ose udhëheqësit e tyre u japin
shkak të huajve dhe fqinjëve që të përfitojnë nga
grindjet e mosmarrëveshjet e një kombi të përcarë. Për
shembull, sa ishin ata që dëshironin dhe ishin gati të
luftonin për një Shqipëri indipendente më 1912, dhe sa
ishin që kundërshtonin atë ide? Po ashtu, gjatë kohës
që polli krizën e 1912-ës, shqiptarët ndofta kanë
harruar se ishte një udhëheqës prej racës së tyre,
Esat pashë Toptani, që jo vetëm shkaktoi shpartallimin
dhe dështimin e Shqipërisë së parë, por ishte dhe në
favor t‘aplikimit të Traktatit të Fshehtë të Londrës,
me konditë që ay të mbetej zot i Shqipërisë së Mesme.
"Ah, po ay ishte tradhtar", do të protestojnë shumë
zëra. Po kush e bëri tradhtar aty bir babe dhe nëne
shqipëtare? E vërteta është që nuk ka komb që të mos
ketë nxjerrë tradhëtorë në një kohë ose në një tjetër.
Por ndër kombet e tjerë tradhëtorët mbulohen prej
shumicës së madhe besnike, q‘ë është gjithmonë gati të
mbrojë Shtetin dhe institutet e tij kombëtare.
Kriza e tretë e copëtimit të Shqipërisë, më 1939-ën
Fatkeqësisht, duket sikur në Shqipëri tradhëtorët janë
të zotërit ta bëjnë shumicën me vete ose së paku të
duket se e kanë shumicën me vete në mënyrë që të
provohet sikur shumica është duke hapur varrin me
duart e veta. Ishte nën këto kondita që mahisi gjatë
sundimit të Zogut edhe u cpif kriza e tretë më 1939.
Ajo krizë, që vazhdon edhe sot e kësaj dite, përfundoi
në formulimin e Planit të Tretë të Coptimit. Për të
dytën herë brenda 25 vjetëve, ishte prapë qeveria
angleze ajo që mori nisjativën e krasitjes së trupit
të Shqipërisë me anën e zotimit që i dha Mbretit të
Greqisë se krahinat e Korcës dhe Gjirokastrës do të
njiheshin si pjesë të mbretërisë helenike në fund të
Luftës së Dytë Botnore që thuhej se bëhej për liri e
drejtësi. Forma dhe fjalët ekzakte të këtij premtimi
nuk dihen, mbasi e gjithë marrëveshja duhej mbajtur
krejt e fshehtë, nga frika e qortimit të opinionit
ndërkombëtar dhe vecanërisht t‘opinionit t‘Amerikës
dhe të Presidentit Roosvelt. Por grekëve nuk u durohej
dhe kështu ata shpallën kërkesat e tyre që në vitin
1941, pikërisht kur Greqia ishte e okupuar prej
Gjermanëve dhe Shqipëria prej italianëve. Hapat që e
prunë punën gjer n‘ atë pikë përbëjnë pjesë të dramës
ose më mirë me thënë të tragjedisë së madhe që u luajt
në kurriz të Shqipërisë në periudhën e fundme të
regjimit zogist, sic do të shpjegohet në kapitullin që
vijon.

Regjimi zogist, fashist dhe komunist
Në cdo tragjedi a dramë përfytyrohen, zakonisht tre
aktorë kryesorë: një "hero", një "heroinë" dhe një
"hor". I pari mundohet të shpëtojë heroinën nga
dredhitë e fatit ose nga intrigat e poshtra të horit
që përpiqet të shtojë rrezikun e saj. Për shembull, në
dramën e njohur "Othello" të William Shakespeare-it,
përkthyer në shqip prej Fan S. Nolit, gjenerali i zi i
Venetikut është heroi, e bukura Desdemone heroinë dhe
i famshmi Jago, lot rolin e horit. Por në tragjedinë e
gjallë të Shqipërisë që gjeti kulmin e saj ditën e së
Premtes së zezë, 7 Prill 1939, kërko sa të duash për
të gjetur se cili është hero dhe cili hor. Për një
cast u duk sikur Zogu do të luante rolin e heroit, por
ndaj fundit edhe ay vrapoj të shpëtonte kokën e vet
dhe arkat e arit që mori duke lanë heroinën në
mëshirën e horave. Për ta kuptuar qartazi rolin që
luajti secili, është nevojë që të shpjegohen rastet
nën të cilat mori formë komploti i drejtuar kundër
indipendencës së Shqipërisë. Që regjimi i Zogut do të
mbaronte në mënyrë violente atë e dinte i madh e i
vogël; sepse një regjim i bazuar në forcë, nuk mund të
rrëzohet vetëm në bazë të forcës. Në rastin e këtij
regjimi forca vinte jo aq nga brenda, se sa nga
jashtë, d.m.th. Italia fashiste së cilës i jepte dorë
të mbante Zogun në fuqi me cdo mjet që kishte në
dispozicion të saj. Në fakt brenda në dhjetë vjetët e
parë të regjimit zogist ishin bërë katër lëvizje
kryengritëse. Për të përballur këto plasje të
brendshme, Zogu nuk cpiku dot ndonjë mënyrë tjetër
vecse të futet thellë e më thellë në mbrojtjen e
Musolinit, kështu që cdo lëvizje e brendshme mbaronte
me një traktat të ri ose me marrëveshje të fshehtë
midis Tiranës dhe Romës në një shkallë të tillë që
independenca e Shqipërisë arriti të mbetet vetëm si
një fjalë, një teori, një hije, dhe jo një realitet.
Politika e Zogut, vasale e asaj italiane
Kështu në fushën e politikës së jashtme, regjimi i
Zogut mori një qëndrim të tillë që nuk mundej vecse
t‘egërsonte dhe armiqësonte Fuqitë e Perëndimit, të
mëdha të vogla. Për shembull, delegacioni shqiptar në
Lidhjen e Kombeve ishte porositur që të votonte
radhazi ashtu sic votonte delegacioni i Duces dhe në
një tog raste Italia mbeti në pakicë me votën e saj
dhe me atë të delegacionit të Zogut. Edhe në pikën
kritike të invadimit brutal t‘Etihopisë prej forcave
fashiste, delegacioni i Zogut hodhi votën cdo herë në
favor të Italisë, fort cuditërisht pa marrë aspak
parasysh se agresioni i Italis n‘atë rast krijonte
precedent të sigurt për shkeljen e ardhme të
Shqipërisë nga ana e legjioneve këmishë-zeza, ashtu
sic ngjau vetëm katër vjet pas konfliktit rreth
Et‘hiopis. Një njeri si Zogu që pandehet se është i
zgjuar, duhet ta kishte kuptuar atë rrezik për veten e
tij, në mos për Shqipërinë. Kur u takova me të në
Paris në gusht 1939, e preka këtë pikë në bisedë e
sipër, dhe nuk u habita aspak kur Zogu më tha se u
ishte drejtuar Fuqive të Perëndimit për të kërkuar
ndihmën e tyre kundër përgatitjeve ushtarake që po
bënte Italia për ditën e 7 prillit, por që ato bënë
veshin shurdhër. Nga ana tjetër, në sheshin e
politikës së brendshme, vetëm fashistëve dhe
simpatizonjësve t‘Italis u dëgjohej zëri dhe u shkonte
fjala në punët e Shtetit. Kushdo që guxonte të
kritikonte Fashizmin - qoftë dhe vetëm si teori, -
konsiderohej si armik i regjimit zogist dhe në
shumicën e rasteve damkosej si "komunist", për t‘i
bërë qejfin Duces, natyrisht mbasi edhe Musolini i
ndiqte si komunist ata që kundërshtonin regjimin e
tij.

Jetëshkrimi
Publicisti dhe politikani i famshëm, që u arratis nga
Shqipëria më 1935-ën

Cekrezi organizoi kryengritjen e Fierit që të rrëzonte
Zogun

Kostë Cekrezi u lind në vitin 1893, ndërsa veprimtaria
publicistike dhe politike e tij e ka zanafillën në
dhjetë vjetshin e dytë të shekullit të kaluar, kur ai
ishte emigrant në SHBA. Gjatë asaj kohe, ai u lidh
ngushtë me shoqatën "Vatra" të shqiptarëve të
Amerikës, ku iu besua drejtimi i gazetës "Dielli" si
kryeredaktor i saj. Në vitin 1920, ai u kthye në
Shqipëri bashkë me shumë anëtarë të tjerë të shoqërisë
"Vatra", të cilët iu përgjigjën thirrjes së atdheut
për të marrë pjesë në luftën e Vlorës kundër
italianëve. Pas Kongresit të Lushnjës, Cekrezi iu
kushtua përsëri gazetarisë, duke qenë një nga penat e
spikatura të atyre viteve, sidomos në drejtim të
lirisë së shtypit. Nga viti 1926 deri në vitin 1928,
ai drejtoi gazetën "Telegraf" dhe nga viti 1929 deri
në 1932, gazetën "Ora". Në vitin 1931, Kostë Cekrezi u
arrestua nga regjimi i Zogut, duke u akuzuar si një
nga organizatorët kryesorë të lëvizjes së Vlorës, e
cila kishte si synim rrëzimin e Mbretit Zog. Pas
lirimit nga burgu, ai vazhdoi të merrej me
publicistikë, duke shkruar një sërë artikujsh në
shtypin e kohës. Në vitin 1935, Kostë Cekrezi u
arratis nga Shqipëria dhe iku në Itali, pasi ai me
rrethkomandantin e xhandarmërisë së Fierit, toger Musa
Kranjen, ishin dy nga krerët kryesorë të Kryengritjes
së Fierit, e cila kishte si synim rrëzimin e Mbretit
Zog. Në momentin e shpërthimit të kryengritjes,
Cekrezi me Kranjen i shpëtuan arrestimit, pasi u morën
nga italianët dhe me një motoskaf dolën në Itali. Pasi
qëndroi disa kohë në kampet e përqendrimit në Francë,
në vitin 1942, Cekrezi emigroi në SHBA, ku vazhdoi të
merret me publicistikë e politikë, duke u angazhuar
tërësisht në problemet e cështjes shqiptare. Ai vdiq
në Virxhinia të SHBA-së në vitin 1959 në moshën
67-vjecare.

Parathënia në librin e tij "Plani i tretë i copëtimit
të Shqipërisë"

Cekrezi: Ja kontributi im për cështjen shqiptare

Gjatë viteve të qëndrimit të tij në SHBA, Kostë
Cekrezi pati një veprimtari të dendur publicistike dhe
politike në dobi të cështjes shqiptare. Vec të
tjerash, këtë na e bën të ditur edhe vetë ai në
parathënien e librit "Plani i tretë i copëtimit të
Shqipërisë", ku, midis të tjerash, shkruan: "Kur po
dalin në dritë këto radhë, janë mbushur plot gjashtë
vjetë që kur u shtrëngova të largohem nga "SHQIPËRIA E
LIRË" (është fjala për Komitetin "Shqipëria e Lirë",
shënimi ynë), dhe pothua nga cdo përzierje në cështjen
shqiptare. Megjithatë, gjatë kësaj kohe e kam mbajtur
gishtin në damarin e lëvizjes shqiptare që nga zemra e
kryeqytetit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës -
fshati ku jetonj është vetëm tre milje nga Shtëpia e
Bardhë; kam mbajtur letërkëmbim me një rreth të
ngushtë miqsh; jam takuar dhe fjalosur me delegatët e
qeverisë së Tiranës pranë Kombeve të Bashkuara; kam
botuar disa artikuj mbi cështjen t‘onë në gazetat
amerikane; dhe në dy raste kam botuar dhe përhapur dy
qarkore më datë 15 Maj 1947 dhe 1 Qershor 1950. Simbas
detyrës së gazetarisë, në radhë të parë së cilës i kam
shërbyer më se 30 vjet, artikujt anglisht dhe dy
qarkoret ua dërgova për njoftim dhe komentim redaksive
të "DIELLIT" të cilin unë e bëra të përditshëm më 1915
- dhe të "LIRIS" të cilin unë e rrita nga djepi qysh
në 1941. Por asnjëra nga këto dy gazeta nuk pati
bujarinë as të përmendte se mori ato artikuj ose
qarkoret në fjalë. Dhe kjo ndofta vlen se këto dy
fletore - që thonë se përfaqësojnë mendimin e
shqiptarëve t‘ Amerikës nuk pranojnë asnjë botim që
mund të cenojnë monopolin që kanë vendosur organizatat
e tyre. Ku është koha ku unë pranoja për botim
kritikat më t‘ë ashpra dhe atakimet më të egra kundër
vetes s‘ime në shtyllat e "LIRIS"...? Ndërkohë një tog
miqsh e dashamirë më këshilluan që të nxjerr një
gazetë të tretë këtu në Amerikë; dhe shumë janë ata që
më kanë shtytur ta ngreh edhe një organizatë të tretë.
Por eksperienca ime më ka bindur se në këtë qarkun e
këtushëm nuk mund të mbahet më tepër se një gazetë ose
një organizatë. Nga ana tjetër, dhe si përgjigje në
dëshirat e këtyre atdhetarëve, janë shtuar edhe dy
gazeta të tjera në qytetin e Nju-Jork si qendër
botimi. Përvec këtyre, japin dhe marrin një tog
fletushkash që dalin pa rregull nga qendra dhe zyra të
paqena, përvec një numri buletinesh që na vijojnë kohë
e pa kohë nga vende të largëta si Australia,
Argjentina dhe Kanadaja. Botimi i kaq organeve me
tendenca të kundërta është një simptomë e padyshimtë e
lëngatës së rëndë nga e cila vuan gjithë cështja
shqiptare. Për të gjitha këto arsye, arrita në
përfundimin se ardhi tamam koha që të conj edhe
njëherë zërin t‘im në mbrojtje t‘Atdheut të përbashkët
me botimin e këtij libri. Shpresonj dhe lutem tek i
madhi Zot që ky botim të dalë në krye të qëllimit për
të cilin po del në dritë: të tregoj gjendjen e vërtetë
të cështjes shqiptare".
Lyon Villgas, Virginia, Gusht 1951. Costë A. Cekrezi

[BARAT]

foto ilustruese

Foto1: Perfaqesues te fuqive te medha ne Konferencen e paqes 1919
Foto2: Komandanti i trupave franceze në Shqipëri, gjenerali Sarrai, duke nderuar forcat e tij gjatë paradës. Korçë 1915