Dosja antishqiptare e Greqisë, 1912-2007

[BARAT]

Vjen i vrarë nga Greqia babai i tre fëmijëve

9 Qershor Demokrat Zerellari është gjetur pa jetë pranë shtëpisë së ish-pronarit

Paraditen e djeshme, rreth orës 10.30, ka mbërritur nga Greqia pranë familjes së tij në lagjen “30 vjetori”, trupi i pajetë i emigrantit Demokrat Zerellari, baba i tre fëmijëve, i vrarë në rrethana ende misterioze në një lagje në periferi të qytetit të Selanikut.

Sipas burimeve familjare, 25-vjeçari Demokrat Zerellari jetonte me gruan e tij dhe me tre fëmijët, më të madhin 6 vjeç, në rrethinat e qytetit të Selanikut në lagjen “Jani Jupulli”. Po sipas këtyre burimeve, emigranti Zerellari kishte 10 vjet që punonte te një pronar grek rom, në punë të ndryshme, por më shumë mblidhte kanaçe dhe hekurishte së bashku dhe me disa punëtorë të tjerë dhe me vetë pronarin rom.

Familjarët e viktimës thanë se romi grek në fillim e ka mbajtur mirë Demokratin, por dy vitet e fundit pronari nuk po i jepte lekët e punës dhe për këtë problem viktima ishte grindur disa herë me pronarin grek. Ditën e fundit të jetës së tij, ai ka dalë nga shtëpia për të shkuar që të merrte lekët, por nuk është kthyer më kurrë i gjallë pranë familjes.

Trupin e emigrantin e ka gjetur policia pranë shtëpisë së ish-pronarit dhe pas dy ditësh kërkime, familjarëve të tij nuk u ka mbetur gjë tjetër, veçse ta identifikojnë në morg.

Familjarët kërkojnë të gjendet dhe të arrestohet autori i vrasjes së babait të tre fëmijëve.

R. Gjata-Metropol

[BARAT]

Zhvarrosja e të parëve, rikthenë në fshat të ikurit prej vitesh

29 Maj Udhëtim në fshatin, ku u zhvarrosën shqiptarë për ushtarë grekë

Pasi le mbrapa, njëra pas tjetrën Urën e Leklit dhe atë të Dragotit, përpara rruga vazhdon në anën e majtë, në kah të kundërt me rrjedhën e lumit të rrëmbyshëm të Vjosës.
Para të dalin fushat e dragotit, që janë të vendosura në të dy anët e lumit dhe që i përshkon përmes si një gjarpër gjigand rruga e asfaltuar, që të çon në qytetin e Përmetit.
Gryka e Mezhgoranit, merr edhe më shumë hijeshi nga pyjet e gjelbëruara dhe zhurma nga gurdullisja e ujrave të kthjellë dhe të akullt të Vjosës, si dhe këmborët e kopeve me blegtori.
Në këtë rast duket se, vetë perëndia ka punuar me zell për ta krijuar këtë natyrë të bukur, ku janë të harmonizuara njëherëshi pyjet, gërxhet, lumenjtë e kulluar, bagëtitë dhe vetë njerëzit bujar të kësaj treve, të mrekullushme shqiptare.
Përposht këtyre vlerave natyrore dhe njerëzore të kësaj treve, një ngjarje, sa e rëndë dhe e trishtueshme, aq edhe pa precedentë dhe çuditshme ka ndodhur.
Në fshatin Kosinë, të rrethit të Përmetit, katër punëtorë prej disa ditësh gërrmonin e zhvarrosnin eshtra të vdekurish, sa e sa vite më parë.
Çudia qëndron se të katër punëtorët janë nga po i njëjti fshat, që janë edhe të vdekurit, që prehen në shekuj në këtë varrezë.

Zhvarrosja, eshtrat për ushtarët grekë

Fshati Kosinë dhe banorët e tij, janë më të vizitueshmit në këto ditë të fundit. Zhvarrimi i eshtrave, ka çuditur, jo vetëm banorët, por edhe vizitorët.

“Erdhi dita e qametit. Kur arritën që nxorrën në sipërfaqe eshtrat e të vdekurve, nuk dihet se ç’mund të bëjnë tjetër”, shprehet një grua e moshuar.

Në territorin e jashtëm të kishës së fshatit Kosinë, e emërtuar “Shën Mëri”, e njohur si një nga më të vjetrat në Ballkan, deri pak ditë më parë , ndodheshin varrezat e fshatit.

I gjithë vendi tashmë është “i lëruar”, me varre të hapura, ndërsa aty këtu në sipërfaqe sheh edhe eshtra të zhvarrosura.

Në qendër të fshatit, në lokalet modeste të tij, zhvarrimi, është tema “e debatit”.

Një nga banorët e fshatit Thoma Kole tregon se, “pasi mësova lajmin për nxjerrjen e eshtrave të të parve tanë në varrezat e kishës, shkova tek prifti Vasil Themollari dhe ai më tha se po i nxjerrim eshtrat, për t’i sistemuar brenda territorit të murit rrethues të kishës. Por, nxjerja e eshtrave me punëtorë dhe më pas pastrimi i tyre dhe futja në thas të najlont, pa mbledhur fshatin dhe pa djeni të kryeplakut (sipas tij), na bënë të dyshojmë për një punë të keqe dhe të dyushimtë. Ditët e fundit kemi mësuar për mbledhjen e eshtrave të ushtarve grekë, të vrarë në anët tona në vitet e luftës së vitit 1940 me italianët, ndaj këtu na lindi dyshimi, se mos skeletet e të parve tanë, pleqtë, të rinjë dhe fëmijë, përdoren për të plotësuar ndonjë numër. Madje dyshimi që thashë më parë, vazhdon pohimin për gazetën Thomai, ma shton fakti, se eshtrat e nxjerrë me katër punëtorë që paguhen nga një gjirokastrit, nuk dihet se ku kanë shkuar, pasi nuk janë brenda mureve të kishës”.

Eshtrat e të parëve,
kthejnë të ikurit

Ajo që është quajtur skandal dhe e trishtuesme këto ditë, ka qënë zhvarrosja e eshtrave nga varrezat publike të fshatit Kosinë. Janë me dhjetra banorë të fshatit, të cilët sapo shikojnë njerëz të pa njohur, që i afrohen kishës, mblidhen edhe ata atje.

Këto ditë, pasi ka plasur skandali i nxjerrjes të eshtrave të të vdekurve nga varret, i të afrëmeve të tyre, në fshat kanë mbërritur edhe banorë të fshatit, të cilit janë larguar prej vitesh.

Një nga këta të ardhur, është edhe 80-vjeçari Dhimitër Nakuçi.

“Kam ardhur për të parë se çfarë po bëhet me eshtrat e të parëve tanë, të thotë ende pa u përshëndetur plaku. Këto varreza janë të të fiseve të Ballabanve, Xhokallarve, Gogallarve etj”, shprehet plaku 80-vjeçar.

Duke ju rikthyer shumë e shumë viteve më parë, Dhimitri tregon se, “kur u bë lufta italo-greke, unë isha 19 vjeç dhe e mbaj mend mirë atë. Unë mbaj mirë mend edhe varrosjen e disa ushtarve grek, por jo këtu tek varrezat e fshatit, por diku rreth një kilometër larg në perëndim të kishës poshtë shkollës të fshatit”.

“Është turp more bir, që u zharrosën pa djenin e fshatit eshtrat e të parve tanë, ja siç dhe e shikon unë po mbledh kockat e të parëve dhe po i varros këtu ku janë prehur prej kohësh, pasi është gjynah, që u bë një veprim i till”, përfundon 80-vjeçari.

Edhe Mine Daka, e larguar prej 40 vjetësh nga Kosina e që banon në Lushnjë, është një prej të kthyerave.

“Sa mora vesh lajmin, erdha kastile për këtë punë. i kërkova priftit që menjëherë të kthente mbrapsht eshtrat që ka marrë, se aty kam pasur të varrosur tezen dhe gjyshen”, shprehet ajo.


Vjetërsia e saj, nxiti “lakminë” e grabitqarëve

Kisha e “Shën Mërisë”, objekt sulmi prej arëkërkuesve

Kisha e “Shën Mërisë” e fshati Kosinë, disa herë është bërë preh e sulmeve të njerëzve që kërkojnë thesare.
Kisha 800 vjeçare daton në shekullin e XII, dhe i përket periudhës pasbizantin.
Mosha e kishës dhe njerëzit e varrosur brenda mureve rrethuese të saj, kanë ngjallur interes pas viteve 1990 nga njerëz, të cilët kanë dyshuar për fshehjen e ndonjë thesari. Kjo ka bërë që gërmimet në territorin e kishës të shtohen.
Niko Mihali, mësues gjuhë-letërsisë, ish-drejtor i shtëpisë së kulturës në Përmet, tregon se në vitet ’80 – ‘90 te kisha e fshatit Kosinë, kanë ardhur me dhjetra studiues të huaj nga Franca, Greqia, Gjermania (universiteti Myniut), të cilit kanë shprehur interes për arkitekturën e kësaj kishe dhe kryesisht në planin ndërtimor të saj, si një element i hershëm i qytetërimit të luginës të Vjosës.
Kisha është e ndërtuar mbi një kodër zotëruese të luginës dhe mbi një nga tre kodrat e dominuse edhe të fshatit Kosinës.
Në luginën e grykës së Vjosës janë një kompleks objektesh të ngritura para dhe dhe gjatë sundimit të Pashait të Janinës, të cilat fillojnë nga kalaja e tij (Ali Pashait) dhe komunikojnë njëra me tjetrën me shikim.
Sipas banorëve, mësohet se kisha ka qenë nën sulmet e grabitsave e kërkues të thesareve, nga viti 1990 deri në vitin 1997.
Banorët tregojnë se, në vitit 1994, 1995, disa persona të pa njohur, në pjesën ballore të kishës, ku është i vendosur “Jodhimas” (shenjë shënjtori kishtar), kishin hapur për gjithë natën një varr dhe kishin marë prej saj një arkë, për të cilën gojëdhënat thonë se, ka qënë thesari i florinjtë i kishës, i groposur shekuj apo vite më parë.

Historia njëmujore e zhvarrosjeve

Zhduket prifti, bashkë me eshtrat

Në një prej lokaleve në qendë rtë fshatit Kosinë, mëson edhe zanafillën e zhvarrosjes.
Historia e zhvarrosjes së eshtrave në fshatin Kosinë të rrethit të Përmetit, mësohet se ka nisur rreth një muaj më parë. Sipas pohimeve të banorëve, mësohet se, prifti Vasil Thomollari, kishte kërkuar punëtorë nga fshati për zhvarrimin e eshtrave. Nga ato që ju kishte thënë prifit, banorëve, pretendohej se aty, do të ngrihej një kishë e re, ndaj edhe varret nuk duheshin të shkeleshin. Po sipas prifit, eshtrat do të rivarroseshin në ambjentet e kishës së re.
Përkundër “premtimeve” të priftit Vasil Thomollari, njëri prej protagonistëve “të punësuar” për zhvarrosjen e eshtrave, Altin Ballabani, banor i fshati Kosinë, tregon se eshtrat e nxjerra nga hapja e rreth 150 varreve, ishin futur në thasë plasmasi, u ishin vendosur numëra dhe askush nuk e di se ç’është bërë me ato.

Prokurori fillon hetimet

Shoqërohen katër punëtorët zhvarrosës

Skandali i ndodhur në Kosinë të Permetit, ku priftërinjë, kanë paguar punëtorë nga fshati, për të hapur varre të vjetra shqiptare, po hetohet nga prokuroria.
Banorët e zonës kërkojnë kthimin eshtrave të të afërmëve të tyre, ndërsa mësohet se varret e vjetra shqiptare dhe skeletet janë grumbulluar në Këlcyrë, ku do të ngrihet një varrezë për ushtarët grekë, që janë vrarë gjatë luftës italo-greke në territorin shqiptar.
Dy ditë më parë, policia dhe Prokuroria ka mbërritur në fshat dhe ka shoqëruar katër puntorët, që hapën e nxurën eshtrat nga varret.
Grupi i eskpertëve ka marrë kontak edhe me banorët dhe kryetarin e komunës Piskovë, lidhur me hetimin e kësaj çështjeje.
Për vite me radhë, aty u prehën bashkë të vrarë grekë e italianë

Manastiri varrezë i ushtarëve grek

Ndërsa përshkon rrugën, përgjatë Grykës së Mezhgoranit, njëra pas tjetrës të dalin në të dy anët e luginës ato pak fusha, që i kanë shpëtuar gërryerjeve të fuqishme të ujrave, kur ato të tërbuara dalin nga shtrati i lumit Vjosa.
Në anën e majtë të rrugës nacionale të bie në sy një kryq i bardhë. Këtu, rrëzë edhe një manastiri të madh, janë të varrosur ushtarë grek të rënë në luftën Italo-Greke në vitin 1940. Madje dikush thotë se, aty kanë qenë të varrosur rreth 36 ushtarë grekë. Ndoshta edhe për fatin e keq i të varrosurve, është se fusha, është punuar me qindra herë nga viti 1940 e deri tani pasi kanë kaluar 66 vjet.
“Po në atë vend, banorë nga Dragoti tregojnë, se kanë qenë të varrosur edhe ushtar italian të vrarë në të njëjtën luftë, por që shteti i tyre i ka zhvarrosur dhe i ka riatdhesuar. Ndërsa, shteti grek ende nuk e kanë kryer një veprim të tillë”.
Madje një banor i fshatit Dragot pohon se, “ushtarët ishin në luftë, armiq të betuar me njëri-tjetrin, por në këtë fushë u prehën në paqe për shumë vjet”.
Në në vazhdim të rrugës po në anën e djathtë të saj, shikon dhe një manastir, i cili sipas banorëve të zonës, është shumë i hershëm, ndërsa tani është rindërtura nga themelet. Manastiri, i njohur me emrin e “Shën Nikollës”, mendohet të kthehet në një varrezë masive të këtyre ushtarëve grekë.

Debati për varrezat greke - Shqipëria ofroi një varrezë, grekët kërkojnë tre të tilla

Debati për varrezat greke, në afërsi të Këlcyrës, u rindez, në fillim të muajit maj të këtij vit, kur ministri grek i Mbrojtjes, anulloi një vizitë zyrtare në Tiranë, pasi, ende nuk ishte realzuar marrëveshja për këto varreza.
Sipas pretendimeve greke, kërkohej prej tyre, që në Shqipëri, të ngriheshin tre varreza të ushtarëve grekë.
Nisur nga përvoja, nga ana e shtetit shqiptar, u shpreh gadishmëria, për varre, greke, por duke u nisur nga përvoja me varret e ushtarëve anglezë, gjermanë, italianë, etj., në vendin tonë, Shqipëria, ofroi në marrëveshje, një varrezë të vetme, për gjithë ushtarët grekë.
Duket se kjo është edhe “ngërçi”, që marrëveshja dy palëshe, të mos gjejë ende zgjidhje.
Banorët hedhin poshtë versionin se në këtë vend kanë qenë të varrosur ushtarët grekë të vrarë gjatë luftës italo-greke. Sipas tyre, disa ushtarë grekë janë varrosur pranë shkollës së fshatit, ndërsa në territorin përreth kishës, kanë qenë të varrosur të krishterët e vjetër të fshatit Kosinë. Myslimanët i kanë pasur varrezat në anën tjetër të fshatit, aty ku dikur funksiononte teqeja, tregojnë banorët.
“I vetmi grek i varrosur në këtë territor ka qenë një gjeneral grek, i vrarë gjatë luftës italo-greke. Ai ishte varrosur te dera e kishës dhe në vitin 1993, erdhën të afërmit që ishin pajisur me harta dhe e dinin mirë se ku ishte. Kur e zhvarrosën kanë gjetur edhe medalionin si dhe sende të tjera ushtarake”, kujtojnë banorët.

Flet Karafil Pasha, kryetari i komunës së Piskovës

“Unë denoncova, kisha s’kishte leje për zhvarrime”

Kryetari i komunës së Piskovës, ku edhe përfshihet fshati Kosinë, tregon se ka qenë ai që ka bërë denoncim e që ka kërkuar ndihmën e policisë. Në një intervistë për gazetën “Metropol”, Karafil Pasha, pranon që nuk ka pasur dijeni për zhvarrimin deri në datën 20 maj, megjithatë pretendimet e përfaqësuesve të kishës, se dispononin leje.

Kur keni marrë për të parën herë dijeni, zyrtarisht, për zhvarrimet në fshatin tuaj?

Rreth datës 20 maj, jam njohur në mënyrë verbale. Kanë qenë, papai i kishës dhe dy persona të Mitropolisë, që më vunë në dijeni, se po zhvarrosnin eshtrat e ushtarëve grekë.

Si rrodhën më pas ngjarjet, a kishin leje ata?

Jo më larg se data 23 maj, mësova se të njëjtët persona, kishin marrë takim me kryeplakun dhe se kishin dokumenta. Unë vetë nuk e kam parë dokumentacionin, që ata dispononin, sepse nuk janë paraqitur fare në komunë për të marrë leje.

A i denoncuat më pas këto veprime?

Po. Për këtë, të shtunën erdhën policë dhe Prokurorë dhe pasi zhvilluam një takim, ata filluan hetimet.

[BARAT]

Konferenca e Paqes, 1946: Enver Hoxha internacionalizon çështjen çame


DRITAN KIçI-Metropol

12 Prill Fjalimi mbrojtës ndaj akuzave greke për bashkëpunim me fashistët dhe kërcënimi për mos prekjen e kufijve të Shqipërisë

Më 21 gusht 1946, në Paris, në Konferencën e Paqes, kur fituesit e Luftës së Dytë Botërore po përpiqeshin të pastronin në një farë mënyre, rrëmujën që fashizmi i solli botës, raportet e Shqipërisë me Greqinë ishin aq të këqia saqë, bota priste një luftë të mundëshme ballkanike. Çarja mes aleatëve të lindjes dhe perëndimit kish nisur të bëhej evidente dhe kjo dukej qartë dhe në votimet e konferencës. Për Shqipërinë në këtë kohë nuk diskutohej veç e drejta për dëmshpërblim, por dhe integriteti i saj tokësor. Delegacioni grek në konferencë u përpoq me sa mundi, për ta rreshtuar Shqipërinë në anën e vendeve fashiste. Megjithse lufta ish mbyllur tashmë, gjendja e famshme e luftës mes Shqipërisë dhe Greqisë, e firmosur nga Shefqet Vërlaci jo vetëm nuk ishte shuar, por në një rast unik për gjithë botën do të vazhdonte për më shumë se gjysmë shekulli. Grekët pretendonin jugun e Shqipërisë, por do të ishin kënaqur dhe po të arrinin të merrnin Korçën dhe Gjirokastrën. Greqia i propozonte Jugosllavisë ndarjen në mes të Shqipërisë, por një ide e tillë u hodh poshtë nga Titua, që në atë kohë akoma vazhdonte tratativat e bashkimit të Shqipërisë me Jugosllavinë.

Kryetar i delegacionit shqiptar, në Konferencën e Paqes ishte Enver Hoxha, i cili u detyrua të ndryshojë fjalimin e tij të përgatitur më parë, për t’iu përgjigjur akuzave të delegacionit grek. Greqia, me ndihmën e Britanisë së Madhe kish mundur të kalonte me një shumicë të ngushtë votash, një rezolutë për rishikimin e kufinjve në Ballkan. Mbrojtja, që Enveri i bëri luftës së popullit shqiptar arriti të ndryshonte mendjen e shumë prej pjesëtarëve të Konferencës. Për t’u theksuar është se Enver Hoxha, veç kolaboracionistëve nuk akuzon as Ballin dhe as Legalitetin për bashkëpunim me pushtuesit. Ai e paraqit popullin shqiptar,si një popull që ka luftuar i bashkuar kundër pushtuesit. Për një qëllim më të lartë kombëtar, ai, nën shembullin e Konicës le pas dore divergjencat e brendëshme të popullit shqiptar. Për herë të parë, ai ngre në rang ndërkombëtar çështjen çame. Në mbrojten e përgatitur, ai është mbështetur në shtypin dhe agjensitë e lajmeve evropiane, gjë që tregon një pregatitje të mirë të delegacionit shqiptar dhe asistentëve të tyre. Diplomacia shqiptare ishte në hapat e para dhe Konferenca e Paqes në Paris ishte i pari akt i suksesshëm i qeverisë së Tiranës.

Fjala e Enver Hoxhës, në seancë plenare në Konferencë, 21 gusht 1946, Paris

Kur italianët sulmuan Greqinë, populli shqiptar me aksione me armë, të guximshme e të fuqishme, i dha një ndihmë të madhe popullit grek, që po pësonte fatin tonë. Ne ishim të lidhur nga e njëjta fatkeqësi e shkaktuar nga armiku i përbashkët. Në rrugët e Durrësit, Tiranës, Gjirokastrës, partizanët shqiptarë sulmonin autokolonat ushtarake italiane që niseshin kundër Greqisë.

Italianët dhe kuislingët shqiptarë, veglat e tyre, e shikonin fare mirë rrezikun që u turrej, prandaj ata shtonin përpjekjet e e tyre dhe terrorin. Malet ishin mbushur me partizanë të organizuar në formacione të rregullta, që atakonin pa pushim. Si raprezalje, qindra fshatra u dogjën, por ne mbronim përllëmbë për pëllëmbë tokën e çliruar. Italianët u shtrënguan të futen në qytete, se malet nuk i vinin edhe aq pas shëndetit. Nën sundimin italian, qeveritë kuislinge binin e ndërroheshin çdo dhjetë muaj. Populli shqiptar ua bënte jetën të tmerrëshme, si atyre, si padronëve që i urdhëronin. Kjo tregonte hendekun e madh, që ndante kuislingët nga populli heroik shqiptar. Pas kapitullimit të Iitalisë dhe pushtimit të vendit tonë prej trupave gjermane që vinin nga Greqia, populli shqiptar shtrëngoi dhe më tepër rradhët e tij, sepse e dinte që kishte të bënte me një armik tjetër të egër dhe gjakatar...

Populli shqiptar paraqitet kryelartë para kësaj Konference të Paqes, i bindur se ka plotësuar kryekëput detyrën e tij të aleatit. Shqipëria paraqitet këtu, për të kërkuar të drejtat për dëmshpërblime dhe drejtësi kundër Italisë, që i vuri flakën dhe e mbyti në gjak dhe për të diktuar vullnetin e saj të fitimtares, në mënyrë që Italia të mos jetë më një rrezik, për paqen e botës dhe për indipendencën dhe sovranitetin e popullit tim.

Por para se të parashtroj pikëpamjet e vendit tim në këtë çështje, jam i detyruar tu përgjigjem akuzave të gënjeshtërta të z. Caldaris, kryetar i delegacionit grek, akuzave dhe rivendikimeve që ai ka formuluar kundër Shqipërisë, gjatë seancave të mëparëshme të Konferencës.

Z.Caldaris përpiqet të provojë se Shqipëria nuk është një vend aleat, se Shqipëria ka atakuar Greqinë dhe se kjo është në gjendje lufte me të. Nga ana tjetër, z.Caldaris rivendikon Shqipërinë e Jugut, duke pretenduar se kjo është një tokë greke dhe i takon asaj me të drejtë.

Nëse Shqipëria është një vend aleat dhe nëse e ka merituar plotësisht këtë cilësim, z.Caldaris përgjigjen tonë, për këtë e ka në fjalët që sapo thashë më parë. Populli shqiptar flak poshtë me përbuzje akuzën poshtëruese të delegacionit grek, që e padit vendin tim si sulmues. Populli shqiptar nuk e ka sulmuar kurrë popullin e ndershëm grek, nuk i ka shpallur kurrë luftë. Përkundrazi, e ka sipatizuar kauzën e tij që ishte njëkohësisht dhe kauza e popullit shqiptar, sepse të dy popujt kishin përsuar të njëjtin fat, duke qenë se kishin të bënin me të njëjtin armik.

Populli shqiptar e ka treguar jo vetëm gjatë luftës antifashiste, por edhe gjatë luftës së parë botërore, se sa i vendosur ishte për të luftuar imperializmin italian, që u kishte vënë sytë tokave dhe pasurive tona. Midis popullit shqiptar dhe fashistëve italianë u bë një luftë e tmerrëshme dhe e pamëshirëshme. Ja pse z.Caldaris nuk do të bindë asnjeri, as budallenjtë bile, me argumentin e tij “të famshëm”; z.Caldaris duhet t’i kërkojë llogari Italisë fashiste, për sulmin e poshtër kundër vendit të tij e jo neve. Le ti kërkojnë llogari kriminelit të luftës Viktor Emanuelit e jo popullit shqiptar, që vetë u pushtua prej armiqve të tij e të Greqisë dhe që luftonte, si dhe populli grek, me tërbim për indipendencën dhe sovranitetin e tij.

Do të ishte qesharake se një dekret i thatë i Viktor Emanuelit, mbretit të Italisë, do të mund të ngarkonte me faj popullin shqiptar, i cili luftonte pa mëshirë kundër Italisë që nga dita e parë e pushtimit dhe që atentoi dhe kundër jetës së mbretit vetë, gjatë vizitës së vetme që bëri në Shqipëri, në maj 1941. Z. Caldaris tregon si argument për mbrojtjen e tezës së tij, aktin e shpalljes së luftës nga kuislingu shqiptar Vërlaci. Populli shqiptar i futi në të njëjtin thes pushtuesit dhe kuislingët dhe nuk bëri asnjë dallim mes tyre. Kuislingët shqiptarë, si të gjithë kuislingët e tjerë të Evropës, nuk kishin të bënin aspak me popullin tonë. Ata ishin armiqtë më të fëlliqur të popullit dhe si të tillë, i kemi luftuar pa pushim. Kuislingët shqiptarë nuk kanë mundur të grumbullojnë kundër ushtrisë së çlirimit dhe kundër aleatëve veçse disa batalione të dobëta, por populli shqiptar u ngrit si një njeri i vetëm kundër pushtuesit dhe kundër tradhëtarëve. Ja ndryshimi, që ekziston mes popullit tonë dhe kuislingëve. A do z.Caldaris të dijë me tepër si, ç’i bëri populli tonë këta kuislingë? Ja pra: që të gjithë i zhduku dhe ata paguan me jetën e tyre, krimet që bënë. Dhe nëse do të dijë më gjatë për fatin e shokëve të tyre të luftës, që kanë marrë arratinë bashkë me trupat gjermane, le ta dijë se tani, këta kriminelë gjenden në hotelet më të mira të Romës, të këtij qyteti, nga ku u nisën aeroplanë që bombarduan në mënyrë të poshtër gratë dhe fëmijët shqiptarë dhe grekë.

Do të doja të pyesja z.Caldaris: Përse nuk flet për kuislingët e tjerë të Evropës, që e dëmtuan aq rëndë kauzën aleate dhe posaçërisht për kuislingët, të cilët, pas krimeve të tyre të shëmtuara, shëtitnin lirisht? Përse z.Caldaris nuk guxon të përziejë kuislingët e tjerë të Evropës me popujt e tyre respektivë?

Dua të përmend se gjatë luftës italo-greke, disa qindra ushtarë shqiptarë, të mbledhur me forcë prej italianëve, u ngritën kundër këtyre në kauzë të përbashkët me popullin grek; një pjesë dezertoi dhe u hodh nga ana e ushtarëve grekë për të luftuar bashkë me ta, por ata u trajtuan si robër lufte dhe u dërguan në luftën e Gjirit, ku gjatë zbarkimit gjerman, luftuan trimërisht përkrah ushtarëve britanikë. një pjesë tjetër u bashkua me partizanët shqiptarë, të tjerët u ç’armatosën prej italianëve, u tërhoqën nga fronti, u mbyllën në fushën e përqëndrimit të Shijakut e iu dërguan gjykatës ushtarake për “tradhëti të lartë”.

Mbi këtë ngjarje, agjencia “Rojter” më 22.12.1940 transmetonte këtë lajm nga Manastiri:

“Ushtarët shqiptarë të mobilizuar me forcë në ushtrinë italiane kanë ngritur krye dje në një sektor të prapavijave italiane dhe i kanë shkaktuar armikut, humbje të mëdha deri sa u kapën. Një pjesë e tyre, pa marrë përpjetë brigjeve ku vazhdon të rezistojë”.

Më 4.12.1940 agjencia “Anatoli” lajmëronte nga Athina se “një gjeneral italian i kapur rob prej grekëve, ka deklaruar se ushtria italiane po pëson humbje të rënda nga shkaku i tradhëtisë së shqiptarëve”.

Dhe Musolini vetë, në një letër dërguar Hitlerit më 22 nëntor 1940, donte t’i justifikonte po në këtë mënyrë humbjet.

Dhe ja se ç’thotë Badolio në kujtimet e tij:

“Fushata fillon, pra. Gjithë bota i di zhvillimet e saj. Trupat greke në Epir qëndrojnë trimërisht në Kalamas, kurse bandat dhe trupat shqiptare, që bënin pjesë në divizionet ton, ose na tradhëtuan, duke bërë sabotazhe ose u hodhën te grekët”.

Gazeta “Figaro”, nr.588, 4 korrik 1946, duke bërë fjalë për luftën italo-greke shkruante:

“Çetat shqiptare nga ana e tyre sulmonin autokolonat dhe trupat italiane, në rrugët që çonin në front”.

Ndërsa radio “Londra” më 26.10.1940 transmetonte:

“Mësohet nga Shqipëria se çeta shqiptare në veprim të prapavijave italiane, presin dhe sabotojnë vijat e komunikacionit, duke u futur tmerrin reparteve italiane të izoluara.

Grupe të armatosura kanë mundur të hyjnë në kryeqytet dhe kanë afishuar mbi të gjitha godinat qeveritare dhe deri në pallatin e qeverisë italiane proklamata, me të cilat ftojnë italianët të zbrazin Shqipërinë”.

Gjithashtu më 4.1.1941, BBC-ja (radio Londra) transmetonte:

“Në rrethet ushtarake vihet re se, shqiptarët u sjellin ndihmë të madhe grekëve kundër italianëve”.

Krahas akuzave të gënjeshtërta kundër popullit shqiptar, z.Caldaris duhet të dijë të na sqarojë këtu edhe këto pyetje:

- A i konsideron agresorë sikundër e bën Shqipërinë edhe popujt e ndryshëm të Evropës, kuslingët e të cilëve kanë dërguar jo vetëm batalione, por kanë organizuar ekspedita të tëra kundër ushtrisë së Kuqe heroike, që ishte për të gjithë popujt shembull heroizmi dhe trimërie dhe njëkohësisht mbështetja e tyre e madhe? Është zor t’i përgjigjet kësaj pyetjeje.

- A do ta konsiderojë z.Caldaris si vend agresor Francën, prej ku Hitleri mendoi të marrë ofensivën kundër Anglisë? Edhe kësaj pyetjeje është zor t’i përgjigjet.

Z.Caldaris kujton se i lejohet çdo gjë kundër Shqipërisë së vogël, por gënjehet. Argumentet e tij pa ndonjë vlerë, nuk mund të qëndrojnë në këmbë.

Jo, populli shqiptar nuk ka qenë dhe nuk do të jetë kurrë agresor dhe nuk përbën asnjë rrezik për popullin grek, siç pretendon z.Caldaris. sulmet e delegatit të parë grek kundër vendit tim, duke pretenduar se ne i turbullojmë ujrat, na bëjnë të kujtojmë përrallën e La Fontenit. Kemi jetuar gjithnjë mirë me popullin grek, me të cilin kemi luftuar krah për krah kundër okupatorëve fashistë italianë e gjermanë.

Gjatë luftës sonë antifashiste, populli shqiptar u lidh në një miqësi të sinqertë me fqinjët e tij, me popujt e Jugosllavisë dhe popullin grek.

Nën dritën e këtyre fakteve, akuzat greke duken nën figurën e tyre të vërtetë, të gënjeshtërta pa asnjë bazë. Por a e ka harruar z.Caldaris se kuislingët grekë, në bashkëpunim me gjermanët, kanë luftuar shumë herë kundër shqiptarëve dhe janë përgjegjës për një mijë të këqia?

Ja disa prova:

Më 8 shtator 1943, ditën e kapitullimit të Italisë, gjermanët hynë në Konispol duke ardhur nga ana e Sajadhës, të udhëhequr prej kapitenit zervist të quajtur Vito dhe dogjën mëse 50 shtëpi. Gjatë ofensivës së madhe të dimrit 1943-1944, organizuar prej gjermanëve kundër ushtrisë sonë Nacionalçlirimtare, forcat gjermane me bandat e Zervës erdhën nga Greqia në Shqipëri dhe u vunë zjarrin krahinave të Zagorisë dhe të Pogonit.

Banda të tjera zerviste, bashkë me gjermanët, luftuan kundër partizanëve shqiptarë në janar 1944 dhe u vunë zjarrin katundeve Kranë dhe Dërmish, si dhe shtëpive të të gjithë partizanëve minoritarë të dropullit, kurse në shkurt 1944, këto banda dogjën katundin Dhrovjan.

Gjatë ofensivës tjetër të madhe të gjermanëve në qershor të vitit 1944, forcat zerviste erdhën përsëri bashkë me ushtrinë gjermane nga Greqia, nga ana e Voshtinës dhe dogjën në Zagori ç’kishin lënë herën e parë. Kështu, kurdoherë gjermanët vinin nga Greqia për të goditur forcat e ushtrisë sonë Nacionalçlirimtare, mbështetja e tyre kryesore përbëhej nga bandat e gjeneralit kuisling grek, Napoleon Zervës.

Delegacioni grek ka pretenduar se, qeveria shqiptare e tanishme ndjek një politikë shkombëtarizimi, kundër minoritetit grek në Shqipëri.

Zotërinj, minoriteti grek në Shqipëri ka luftuar krah për krah me popullin shqiptar, kundër pushtuesve fashistë e nazistë dhe kundër kuislingëve shqiptarë e grekë. Sot në gjirin e Republikës popullore të Shqipërisë, ai gëzon të drejta të njëllojta me popullin shqiptar. Ai ka 79 shkolla dhe një lice në gjuhen greke; ai e ushtron vetë pushtetin lokal si populli shqiptar; ai ka përfaqësuesit e tij në Kuvendin Popullor; në rradhët e ushtrisë dhe administratës ndodhen gjithshtu minoritarë grekë.

Nga ana tjetër, nuk di nëse zotërinjtë delegatë kanë dijeni për terrorin e ushtruar ndaj popullsisë Çame në Greqi. Në qershor të vitit 1944 dhe në mars të vitit 1945, bandat e gjeneralit kuisling Napoleon Zerva, dogjën katundet e tyre, u plaçkitën pasuritë dhe vranë me mijëra burra dhe gra, fëmijë dhe pleq. Mëse 20 mijë çamë, që mundën të shpëtonin nga vdekja, u arratisën në Shqipëri, ku sido që kanë ndihmën e qeverisë dhe popullit shqiptar, jetojnë në mjerim të madh.

Por objektivi i vërtetë i gjithë këtyre thënieve të delegatit grek, është që t’i merren Shqipërisë dy krahina: të Korçës dhe të Gjirokastrës, që kanë qenë gjithmonë nga qendrat më të zjarrta të patriotizmit shqiptar, si gjatë pushtimit të gjatë otoman, ashtu dhe gjatë luftës nacional-çlirimtare, kundër zaptuesve italianë dhe gjermanë. Këto qëllime pasqyrojnë politikën e vjetër të “megalidhesë” greke, domethënë të zgjerimit imperialist grek në krejt ballkanin, ide që ka mbirë dhe në kokën e qeveritarëve grekë të tanishëm. Në fakt, këta, me rivendikimet që bëjnë kundër Shqipërisë, me provokimet e tyre të përditëshme në kufinjtë tanë dhe me intrigat që kurdisin, si ajo e propozimit, bërë delegatit jugosllav prej vetë z.Caldaris për ta ndarë Shqipërinë, kërkojnë të turbullojnë paqen në Ballkan.

Zotërinj, ne kujtojmë se është pa vend dhe një gjë e papranueshme, të preket në këtë konferencë çështja e integritetit tokësor të Shqipërisë. Populli shqiptar i vogël në numër, por i madh në sakrificat që ka bërë për kauzën e përbashkët, nuk ndodhet këtu për të diskutuar për kufinjtë e tij, por për të shprehur dhe për të kërkuar të drejtat e veta.

Po deklarojmë solemnisht se, brenda kufinjve tanë të tanishëm nuk ka asnjë pëllëmbë tokë të huaj dhe nuk do të lejojmë kurrë që të na preken, sepse ata për ne janë të shenjtë.

[BARAT]

Enveri kërkon mbrojtjen e OKB-së, ndaj grekëve

DRITAN KIçI-Metropol

8 Prill Pjesë nga korrenspodenca me Trygve Li, Sekretar i Përgjithshëm i OKB-së.

Është folur shpesh vitet e fundit, për marrëdhëniet e “zjarrta” të pasluftës mes Shqipërisë dhe Greqisë, por në asnjë rast nuk është folur, për zanafillën e marrëdhënieve jo të mira mes dy shteteve.

Menjëherë pas largimit të gjermanëve dhe përfundimit të luftës, në Greqi, kampet e izolimit të ngritura nga forcat pushtuese u morën në administrim nga vetë grekët në bashkëpunim me aleatët. Në këto kampe, një pjesë e mirë e personave të strehuar ishin shqiptarë, të larguar para përfundimit të luftës ose në proces, për të shmangur persekutimet nga ana e qeverisë komuniste. Së bashku me kampet e UNRRA-s në Itali, ky kontigjent njerëzish ishin pjesa më e zjarrtë e kundërshtarëve të republikës të sapoformuar shqiptare. Versioni zyrtar i qeverisë së Enver Hoxhës ishte se këta njerës, të udhëhequr nga ana e Ballit Kombëtar ishin strumbullari i prishjes së marrëdhënieve të Shqipërisë me fqinjët dhe sidomos me Greqinë. Nga ana tjetër, Balli Kombëtar ka mbrojtur gjithnjë idenë se pjestarët e tij, kanë qenë ndër më aktivët në mbrojtje të kufijve të Shqipërisë dhe pranimit të saj në OKB. Megjithtë, ka dhe një version të tretë të kësaj çështje që në fakt, përjashton si shkaktarë të marrdhënieve të këqia ndërkufitare, si Enver Hoxhën dhe Ballin Kombëtar të udhëhequr nga Mit'hat Frashëri.

Disa nga letrat që Gjeneralkolonel Enver Hoxha, në funksionin e tij si kryeministër dhe ministër i jashtëm i Shqipërisë, i shkruante Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, Trygve Li tregojnë shkurtimisht fakte të ndërhyrjeve teritoriale të grekëve brenda kufirit shqiptar. Këto ngjarje shpalosen si një seri eksperimentesh ushtarake, me të cilat grekët përpiqeshin të masnin pulsin e mbrojtësve shqiptarë dhe reagimin diplomatik të Shqipërisë, në rast se do të bëhej një ndërhyrje ushtarake në shkallë të gjerë në Shqipëri. Versioni zyrtar i grekëve që inkursione të tilla ishin thjesht imagjinare, inegzistente, por dhe në ato raste kur incidentet ishin vërtetuar, qeveria greke është justifikuar me faktin se forcat e saj, kanë qenë në ndjekje të rebelëve që kishin hyrë në brendësi të territorit shqiptar, ku dhe gjenin mbështetje. Kjo politikë u kurorëzua me ndërhyrjen në masë të forcave greke, në territorin shqiptar në gusht 1949 në zonën e Devollit. Megjithatë, trajtimi gjithnjë në mënyrë diplomatike i këtyre incidenteve i shtoi pikët qeverisë së Tiranës, në sytë e Këshillit të Sigurimit të OKB-së. Korrespodenca aktive mes Enver Hoxhës dhe drejtuesit të OKB-së, nxjerr në pah gjithashtu dhe kontrollin aktiv të politikës së jashtëme nga ana e Enver Hoxhës. Ndryshe nga sa gjithnjë është folur, provokimet greke në kufirin shqiptar nuk kanë reshtur asnjëherë, nga çlirimi e deri vonë dhe në të gjitha rastet politika brenda shqiptarëve, nuk ka patur shumë rëndësi. Shkaqet e këtyre marrëdhënieve të këqia, kanë qenë gjithnjë uria e grekëve e mbështetur nga segmente të inteligjencës euroatlantike. E gjithë korenspodenca e Enver Hoxhës me Sekretarin e OKB-së, ka marrë sistematikisht një përgjigjie të ftohtë, në të cilën konfirmohej vecc marrja e letrës dhe dëshira e mirë për të ndihmuar. Kjo gjendje vazhdoi deri sa, Bashkimi Sovietik vendosi të shtronte në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, ccështjen shqiptaro-greke dhe arriti më në fund të negocionte pak qetësi, për kufirin e Republikës së brishtë Popullore.

Për tu shënuar është dhe fakti që, Enver Hoxha firmoste letrat e tij drejtuar Sekretarit të OKB-së me funksionin e tij qeveritar dhe gradën e tij ushtarake. Duke qenë deri diku vetëm, në këtë kohë Enveri nuk kishte rrugë tjetër, por ti tregonte me sa mundej OKB-së që, shqipëria ishte një shtet ushtarak dhe se provokacionet greke mund të merrnin ndoshta një ditë, një përgjigje ushtarake. Një pjesë e historianëve e konsiderojnë këtë si një megalomani personale, por një strategji e tillë bisedimesh me tituj ushtarakë, ishte dhe është e përdorur akoma në raste konfliktesh mes shteteve.

Letra e parë e Enver Hoxhës, drejtuar Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së në vitin 1946 filloi dhe negociimin e Shqipërisë me OKB-në, për njohjen e plotë të Shqipërisë nga kjo organizatë. Ishte e para herë, që në duart e shtetit shqiptar kish rënë një rob lufte, të cilin shqiptarët e përdorën si një demonstrim i pretendimeve të tyre. Lirimi i ushtarit të kapur u përdor si një mjet i fortë shkëmbimi, me qeverinë greke dhe aleatët e saj.

30 tetor 1946

Shkëlqesisë së Tij Trygve Li, Sekretar i Përgjithshëm i Organizatës së Kombeve të Bashkuara

Nju Jork

Kam nderin t’Ju parashtroj Juve, si dhe Asamblesë së Kombeve të Bashkuara sa vijon:

Provokacionet e kurdisura nga monarko-fashistët grekë dhe bandat e tyre të rregullta, po vazhdojnë të bëhen më të dendura gjatë kufirit tonë të Jugut. Këto provokacione me armë kanë filluar që prej çlirimit të Shqipërisë nga okupatori dhe po vazhdojnë me një ritëm të shtuar. Ndërmjet provokacioneve të tjera të panumërta, afro katër muaj më parë ne kemi sqaruar opinionin botëror, rreth provokimit në fshatin Radat, ku forcat e rregullta greke sulmuan tokën tonë, më 5 dhe 7 korrik të këtij viti. Ushtari grek Jorgo Jotaqis, që u zu rob në tokën tonë, nxorri në shesh para gjithë botës të vërtetën për përgatitjet e provokacionit në kufirin tonë, nga ana e neofashistëve grekë.

Por këto nuk mjaftuan dhe neofashistët grekë kurdisën një provokacion të ri. Në datën 21 të këtij muaji, në orën 16 e 30, në sektorin e kufirit të Konispolit në piramidën nr.54 afër katundit Vërvë, hyri në tokën tonë një patrullë greke, prej dy vetash. Thirrjes së parë të patrullës sonë, ata iu përgjigjën me armë. Nga ana e kufirit grek filloi menjëherë zjarri i mitralozit të rëndë dhe më vonë një numër i konsiderueshëm ushtarësh grekë hynë në tokën tonë në një thellësi prej 200-300 metrash. Pas përpjekjes, grekët u detyruan të tërhiqen dhe lanë në tokën tonë një të vrarë dhe një ushtar tjetër grek, që u kap rob nga forcat tona, që quhet Jorgo Kristo Jani, nga katundi Sitarja e Pogonit grek. Jorgo Kristo Jani është efektiv i batalionit 582 dhe ai ka deklaruar botërisht se, ky sulm ishte organizuar nga komanda e batalionit në fjalë, për të goditur rojat e kufirit shqiptar dhe për të mbajtur gjallë situatën, se gjoja shqiptarët bëjnë provokacione kundër Greqisë.

Ne i tërheqim vëmendjen Organizatës së Kombeve të Bashkuara, për një situatë të tillë që monarkofashistët grekë, me çdo mjet, kërkojnë të mbajnë gjallë. Ne kërkojmë nga kjo organizatë të ndërhyjë kundër këtyre veprave kriminale, që cënojnë tokën tonë, punën dhe nderin e popullit tonë paqedashës. Ne protestojmë energjikisht pranë jush dhe pranë Organizatës së Kombeve të Bashkuara, për këto akte të poshtra nga ana e fashistëve grekë, akte që kanë si qëllim të turbullojnë ujrat në kufirin tonë të Jugut dhe që përbëjnë me sigurinë më të madhe, një kërcënim serioz për paqen në Ballkan dhe në botë. Populli shqiptar ka besim në Organizatën e Kombeve të Bashkuara dhe në vendosjen e një paqeje të drejtë e të vazhdueshme në botë. Nga ana e vet, populli shqiptar do të mbrojë me vendosmërinë më të madhe, lirinë, indipendencën dhe integritetin e vendit të tij, nga çdo kërcënim i jashtëm, sepse kështu ai është i sigurt, se ka mbrojtur jetën e tij dhe paqen dhe ka ndihmuar në formimin e miqësisë ndërmjet popujve përparimtarë dhe demokratë.

Kryeministri i Republikës Popullore të Shqipërisë

Gjeneralkolonel

Enver Hoxha

Një tjetër letër e rëndësishme është dhe ajo e majit 1949, një ditë pas një ngjarjeje të rëndë në kufirin shqiptaro-grek. Këtë letër, Enver Hoxha e firmos jo më “kryeministër” por “Kryetar i Këshillit të Ministrave dhe Ministër i Jashtëm”, duke i dhënë një ton më diplomatik e zyrtar, gjë që evidentonte dhe shtimin e eksperiencës diplomatike të qeverisë shqiptare. Pas këtij incidenti, Greqia humbi mbështetjen e hapur të anglezëve dhe amerikanëve, të cilët ishin tashmë në një pozitë të vështirë diplomatike. Megjithatë, ata vazhduan të ndihmonin grekët në “ccështjen shqiptare”, deri sa Shqipëria u anëtarësua plotësisht në OKB.

22 maj 1947

Shkëlqesisë së tij Trygve Li, Sekretar i përgjithshëm i Organizatës së Kombeve të Bashkuara

Nju Jork

Në vijim të komunikimeve të ndryshme të paraqitura Shkëlqesës Suaj prej përfaqësuesit shqiptar pranë OKB-së në ,lidhje me provokacionet e vazhduara greke me anë të detit, të tokës dhe të ajrit kundër RP të Shqipërisë, kam nderin t’Ju komunikoj sa vijon:

Më 21 maj 1947 në orën 10 e 40 tre aeroplanë grekë, duke ardhur nga Greqia, hynë 15 kilometra brenda në Shqipëri dhe fluturuan për 40 minuta mbi krahinën Leskovikut,Peratit,Çarcovës

(prefektura e Korçës) dhe nga një lartësi prej vetëm 100 metrash ata mitraluan katundet Zhepa dhe Çarçovë si dhe një stan barinjsh shqiptarë dhe kopetë e tyre në vendin e quajtur “Fusha e Seranit”. Aeroplanët grekë vranë një plak 70 vjeçar, një vajzë 17 vjeçare dhe plagosën 8 gra e fëmijë të tjerë. Veç tyre kanë vrarë 48 kafshë samari. Në orën 11 e 20 në drejtim të Leskovikut aeroplanët u kthyen në Greqi.

Të gjitha provokacionet greke të kryera këto kohët e fundit, si dhe akti kriminal i 21 majit 1947, nuk janë veçse provokacione kriminale të kurdisura në dëm të popullit shqiptar prej qeverisë fashiste greke, e cila e inkurajuar në këtë punë, prej përkrahjes së huaj, është munduar të fabrikojë argumente të përgjakshme për të bindur më kot Këshillin e Sigurimit mbi nevojën e një komisioni hetimor në Greqinë e Veriut.

Populli dhe Qeveria Shqiptare tërheqin vëmendjen e OKB-së, të gjithë popujve paqedashës dhe demokratë mbi faktin se, kjo politikë provokacionesh armiqësore, të paramenduara dhe të njëpasnjëshme të qeverisë monarko-fashiste greke kundër popullit paqedashës shqiptar, përbën një kërcënim serioz kundër paqes dhe sigurimit në botë.

Akti kriminal dhe agresiv i 21 majit ka mbushur me indinjatë të thellë e të justifikuar të gjithë popullin shqiptar.

Në emër të popullit tim dhe të Qeverisë së Republikës Popullore të Shqipërisë protestoj energjikisht pranë Organizatës së Kombeve të Bashkuara kundër këtij krimi të shëmtuar të kryer me qëllim prej monarko-fashistëve grekë dhe kërkoj që protesta jonë, t’u parashtrohet me urgjencë të gjithë anëtarëve të Këshillit të Sigurimit, në mënyrë që t’u jepet fund një herë e mirë këtyre veprave të banditizmit ndërkombëtar, të bëra prej qeverisë monarkofashiste greke, kundër sovranitetit, indipendencës dhe integritetit tokësor të Shqipërisë dhe kundër jetës së qytetarëve shqiptarë.

Kryetari i Këshillit të Ministrave dhe ministri i Punëve të Jashtëme të RP të Shqipërisë

Gjeneralkolonel

Enver Hoxha

[BARAT]

Greqia përvetëson pronat e 250 mij çamëve

BRAHIM SHIMA-gazeta Metropol

10 Shkurt Gjykata helene jep të drejtën e shitjes në kundërshtim me marrëveshjet

Greqia vendos përfundimisht të mos i kthejë pronat popullsisë çame. Kjo duke përdorur argumentin më të pabesueshëm, që të zotët e tokës nuk janë interesuar për të marrë të drejtën e tyre. Vendimi është marrë nga Gjykata e Lartë e Greqisë, e cila ka shkuar më tej se vendimi i sekuestrimit të pronave. Duke i dhënë të drejtën shtetit helen që të shesë pronat e 250 mijë çamëve, gjykata është shprehur se pasuritë u përkasin personave që bashkëpunuan për pushtetimin e Greqisë. Në këtë mënyrë duket se shteti fqinj argumenton dhe dhunën ndaj popullsisë çame në vitet 1943-1944. Madje, duket se gjykata nuk ka marrë parasysh as procedurat që kërkoheshin prej çamëve që të kërkonin pronën e tyre.

Reagimi

Menjëherë pas vendimit të gjykatës greke, shoqata “Çamëria” ka kërkuar ndihmën e shtetit shqiptar, për të ndërhyrë në anulimin e këtij vendimi. Madje, Servet Mehmeti është shprehur se çamët do t’i drejtohen gjykatave ndërkombëtare për të marrë të drejtën e tyre. Në konferencën e dhënë për shtyp, Mehmeti, i mbështetur dhe nga Partia Lëvizja për Zhvillim Kombëtar, e ka cilësuar vendimin si një provokim të rëndë ndaj kombit shqiptar. Sipas Mehmetit, në të gjitha konventat ndërkombëtare, e drejta e pronës është e paprekshme, ndaj dhe gjykata greke ka marrë një vendim që cënon dinjitetin dhe të drejtën e të gjithë popullsisë çame.

Që nga viti 1928 e deri në vitin 1944, ndaj popullsisë çame është ushtruar dhunë e madhe, me qëllim përzënien nga trojet e tyre. Kulmi arriti në vitin 1943, kur popullsia çame u etiketua si turke dhe bashkëpunëtore me pushtuesit. Në këtë vit shënohet largimi më i madh i çamëve nga trojet e tyre. Rreth 250 mijë vetë gjetën strehim në Shqipëri, ndërsa mijëra të tjerë u larguan për në Turqi. Megjithatë, thuajse në të gjitha takimet, shteti grek ka shmangur termin “çam”, duke e etiketuar si inekzistent. Kjo për të shmangur çdo provë, që vërteton dhunën ndaj kësaj popullsie.

Qëndrimi

Në këtë situatë, shoqata “Çamëria” ka bërë të ditur që të ankohet ndaj gjykatës greke si në Strasburg, ashtu dhe në institucionet e Bashkimit Evropian. Kjo duke bërë të ditur shkeljen e së drejtës mbi pronën, si dhe historikun e dhunës. Sipas Mehmetit, është turp që një vend anëtar në Bashkimin Evropian të marrë një vendim të tillë, që bie ndesh me Konventat e të Drejtave të Njeriut.

Tetor 2004

Dy vjet më parë, në Kuvendin e Shqipërisë, u kërkua miratimi i një Rezolute, ku kërkohej nga shteti grek angazhimi për zgjiidhjen e çështjes së pronave që shqiptarët kishin në territorin e këtij vendi. Shkak për rezolutën u bë debati mbi ligjin e luftës që Greqia mbante ndaj Shqipërisë. Por mazhoranca e asaj kohe, si dhe një pjesë e mirë e krerëve të opozitës, u shprehën se ky ligj nuk ekziston. Madje në këtë pikë u mor dhe mendimi i shtetit grek, i cili u shpreh se në bazëvtë traktatit të miqësisë ligji i luftës pushon së ekzistuari. Por, me sa duket, për gjykatat greke ky ligj është ende në fuqi, derisa argument i vendimit u dha konfiskimi i tokave të shqiptarëve që mbështetën pushtuesit.

5 maj 2004

Ka qenë Kryeministri grek, Kostas Karamanlis, që, më 5 maj 2004, ka premtuar ngritjen e grupit të punës për zgjidhjen e kësaj çështjeje. Në konferencën e dhënë pas takimit mes Karamanlis dhe Kryeministrit Fatos Nano, ky i fundit është shprehur se “nisur nga sensibilitetet e shprehura kohët e fundit, ne e shqyrtuam me vëmendjen e duhur dhe të posaçme dhe shprehëm vullnetin e përbashkët politik për të zgjidhur të gjithë çështjet e mbetura pezull nga e shkuara historike si çështja e pronave të shtetasve shqiptarë në Greqi dhe atyre grekë në Shqipëri dhe ndaj vendosëm për të filluar më gjerë konsultimet e përbashkëta të ekspertëve për implementimin e detyrimeve që rrjedhin nga Traktati i Fqinjësisë së mirë, Bashkëpunimit dhe Sigurisë midis dy vendeve tona, në mënyrë të veçantë nga neni 15 i këtij Traktati, i nënshkruar në vitin 1996 dhe i ratifikuar nga parlamentet e dy vendeve tona në 1997”. Por, një premtim i tillë është harruar lehtë nga Greqia, vend i BE. Kjo pasi asnjëherë nuk u ngrit një grup pune.

Nëntor 2005

Më 1 nëntor 2005, Presidenti i Greqisë, Karolos Papulias, anuloi takimin me kreun e shtetit shqiptar, Alfred Moisiu. Shkak kanë qenë protestat paqësore të 250 çamëve që kërkonin pronën e tyre, të mohuar nga Greqia. Në sqarimin e bërë prej palës greke u tha se, veç protestave, takimi u anulua dhe për shkak se në axhendën e diskutimeve u fut një pikë që nuk ekziston për shtetin grek. Për këtë u nënkuptua çështja “Çame”. Megjithatë, asnjëherë nuk u tha prerazi se Greqia nuk e njeh konfliktin e pronave. Në mënyrë diplomatike përfaqësuesit e Greqisë shpreheshin se ekzistonte problemi i pronave të shqiptarëve. Por, me sa duket, me këtë është nënkuptuar se ekzistonte çështja e pronave të shqiptarëve, që, për ta, bashkëpunuan me pushtuesit. Në këtë mënyrë duket se Greqia ka kërkuar dhe mbulimin e dhunës ndaj popullit çam.

Opozita paralajmëron debate

Kuvendi të enjten voton legalizimet

Kuvendi do të votojë ditën e enjte projektligjin për legalizimin e zonave informale. Burimet zyrtare kanë bërë të ditur se drafti do të votohet me ndryshimet e bëra nga komisioni parlamentar i ligjeve. Pritet që në seancë të zhvillohen debate të ashpra mes deputetëve të mazhorancës dhe opozitës. Kjo për vetë faktin se këta të fundit kanë bojkotuar dhe diskutimet në komisionin parlamentar të ligjeve. Për deputetët e majtë, qeveria duhet të nisë punën me urbanizimin e këtyre zonave dhe më pas me legalizimin e tyre. Por, për specialistët e qeverisë duhet të nisë puna menjëherë me legalizimin, ndërsa procesi i urbanizimit do të vijë shkallë-shkallë. Në draft parashikohet gjithashtu se objektet pa leje, që do të ndërtohen pas hyrjes në fuqi të këtij ligji, do të konfiskohen.

Komiteti i pronave nis kthimin e tokave të lira

Dhe parqet kombëtare në dispozicion të pronarëve

Komiteti Shtetëror i Kthimit dhe Kompensimit të Pronave duket se i ka hapur rrugën kthimit të tokës së pronarëve, edhe kur ajo është në zonat e mbrojtura. Kështu, parqet kombëtare pritet të jenë objekt i kompensimit të pronarëve. Por kjo gjithnjë duke kërkuar respektimin e planeve turistike. Kështu, çdo pronar, që do të përfitojë tokë në këto zona, do të paraqesë plan-zhvillimi dhe çdo investim që do të bëjë duhet të jetë konform prioriteteve të qeverisë. Vendimi ka ardhur pas kërkesës së bërë prej një pronari të zonave të mbrojtura në Tiranë. Duke qenë se ligji nuk e ndalon kthimin e zonave të mbrojtura, duke përjashtuar raste të veçanta, komiteti ka vendosur në parim që të kthejë tokën e cilësuar si e lirë. Megjithatë, për vendimin përfundimtar do të kërkohet dhe mendimi i institucioneve që kanë në dispozicion këto toka. Në rast se nga përgjigjja e organit të administrates shtetërore konkludohet se prona nuk mund të kthehet toka, por nga verifikimi në vend i pronës, rezulton ndryshe nga ç’thuhet në përgjigjen e institucionit që administron pronën, atëherë KVKKP me vendim i kërkon KSHKKP që, në përputhje me nenin 10 të ligjit Nr.9235 të deklarojë nëse prona nuk përdoret në interes publik. Vetëm pas këtij deklarimi del vendimi përfundimtar i KVKKP.

Në qoftë se përgjigjja e organit është se prona i shërben interesit publik, atëherë KVKKP vendos për moskthimin e pronës. Ajo kompensohet sipas përcaktimit të pikës 3, të nenit 7, të ligjit nr.9235. Në rast se subjekti i shpronësuar deklaron se heq dorë nga kompensimi i pronës, atëherë vendimi duhet të përmbajë deklarimin se subjekti i shpronësuar gëzon të drejtën në çdo kohë që, në qoftë se prona propozohet të tjetërsohet, të bëhet pronar i pronës së pretenduar.

Ish-ministri sugjeron reagimin e menjëherëshëm

“Të kërkohet respektimi i traktatit të fqinjësisë së mirë”

“Qeveria shqiptare duhet të kërkojë sqarime nga qeveria greke, në kuadër të respektimit të traktatit të miqësisë dhe të bashkëpunimit mes dy vendeve në 1996“. Ky është reagimi i ish-ministrit të Jashtëm, aktualisht anëtar i komisonit parlamentar për Politikën e Jashtme, Paskal Milo, lidhur me vendimin e para dy ditëve të qeverisë greke për shitjen dhe tjetërsimin e pronave të çamëve në shtetin fqinj. “Qeveria shqiptare aq më tepër që është qeveria e zotit Berisha, që ka vendosur traktatin e miqësisë dhe të bashkëpunimit, patjetër që duhet të mbajë një qëndrim. Sepse qeveria greke kishte premtuar që t’i zgjidhte këto çështje mbi bazën e këtij traktati. Kështuqë i takon qeverisë shqiptare të kërkojë shpjegime nga qeveria greke për respektimin e traktatit të miqësisë dhe bashkëpunimit“, theksoi Milo, gjatë një prononcimi për “Metropol“. Duke e trajtuar çështjen nga pikëpamja ligjore, ish-ministri i Jashtëm mendon se vetëm Gjykata e Strasburgut është shpresa e fundit e qytetarëve çamë për zgjidhjen e ankesës së tyre. “Po të shihet nga pikëpamja ligjore vetëm Gjykata e Stasburgut ka mbetur për ankesat e qytetarëve shqiptarë për çështjen e pronave. Nëse nga pikëpamja e veprimit politik, në aspekt të respektimit të traktatit të nënshkruar në 1996, i takon qeverisë shqiptare që ta trajtojë me qeverinë greke“, vijoi kreu i Parisë Demokracia Sociale. Gjykata e Lartë e shtetit grek, vendosi të mërkurën shitjen dhe tjetërsimin e pronave të popullsisë çame të dëbuar me dhunë nga trojtet e saj. Vendimi u muar pavarësisht kërkesave të vazhdueshme të komunitetit çam në Gjykatën e Strasburgut, për anulimin e vendimit të sekuestrimit të tokave. Pronat e kësaj popallsie janë sekuestruar që në vitin 1945 dhe çdo veprim lidhur me to ishte ngrirë deri në momentin që për ta të vendoste drejtësia.

[BARAT]

Greqia anashkalon çështjen çame

DARINA TANUSHI-Metropol

23 Nentor Drejtori për Evropën Juglindore në Ministrinë e Jashtme të Greqisë, Michael Kristidis, në komisionin e Jashtëm

“Mua nuk do më pëlqente të hapej kjo çështje, sepse ka një ndjeshmëri të madhe"

Pala greke kundërshton hapjen e bisedimeve për zgjidhjen e problemit të çamëve. Drejtori për Evropën Juglindore në Ministrinë e Jashtme të Greqisë, Michael Kristidis, i cili është pritur nga komisioni i politikës së Jashtme në Kuvend, është shprehur gjatë bisedës me dyer të mbyllura se, shumica e grekëve i konsideron çamët si bashkëpunëtorë të fashizmit. "Mua nuk do më pëlqente të hapej kjo çështje, sepse ka një ndjeshmëri të madhe", mësohet të jetë shprehur përfaqësuesi grek, i cili shoqërohej edhe nga ambasadori grek në Tiranë, Karkabasis. Ai ka ngritur me shqetësim edhe shfaqjen në një prej televizioneve greke të deputetit Paskal Milo, i cili

është shprehur me tone të ashpra ndaj palës greke. Në bisedën e zhvilluar dje, me ligjvënësit shqiptarë, përfaqësuesit e qeverisë greke kanë kërkuar që kjo çështje të mos hapet. Në fillim të muajit, Presidenti grek, Karolos Papulias ,anuloi një takim me Presidentin shqiptar, Alfred Moisiu, për shkak të protestave të shoqatës së çamëve para hotelit, në Sarandë, ku ishte parashikuar të zhvillohej edhe takimi Moisiu-Papulias. Kjo fillimisht u cilësua si një incident diplomatik, por më pas qeveria greke deklaroi se e quante të mbyllur këtë histori.

Zogaj

Në fund të takimit, kryetari i komisionit të politikës së Jashtme, Preç Zogaj, megjithëse nuk ka dashur të tregojë detaje për median, tha se, "u prek edhe tema çame. Këtu pikëpamjet janë të ndryshme, por u bisedua. Në këtë takim, mendoj unë, se e reja është që u bisedua. Unë nuk i kam shfletuar protokollet e takimeve që janë zhvilluar më parë, por mendojmë se u zhvillua një bisedë e hapur dhe natyrisht që ka një mospërputhje në lidhje me argumentet që përdorën palët, por po flitet për këtë problem. Ne e shtruam në sensin që miku grek të njihet me gamën e problemeve që ekzistojnë. Por sigurisht që ne konsiderojmë se kjo temë duhet të bisedohet edhe në nivele të tjera, edhe në nivele të komisioneve të jashtme të dy parlamenteve, sepse nuk është një temë tabu", është shprheur Zogaj. Ai tha për gazetarët se, "s'ka ndjeshmëri për këtë temë në Shqipëri dhe Greqi. Ne kemi pikëpamjen që problemi çam nuk duhet të infektojë aspak marrëdhëniet në fushat e tjera. Tema e të drejtave pronësore të çamëve nuk duhet të shërbejë për të ndotur marrëdhëniet në fusha të tjera. Miku grek ilustroi një pikëpamje tjetër që është pikëpamja e vendit të tij, por u fol shumë hapur", ka bërë të ditur Zogaj. Në këtë takim u vlerësuan gjithashtu rëndësia që kanë marrëdhëniet me Greqinë, si marrëdhënie prioritare të qeverisë dhe shtetit shqiptar. "Objektivi ynë strategjik mbetet integrimi në Evropë dhe NATO dhe kërkojmë mbështetjen e Greqisë drejt kësaj aspirate. Greqia është vend i BE-së dhe i NATO-s dhe ka një zë në këto organizma. Ne besojmë se ajo do të na mbështesë siç na ka mbështetur në aspiratën tonë për integrim", tha Zogaj. Mes tyre u fol edhe për çështjen e Kosovës. Pala shqiptare i njohu përfaqësuesit grekë me rezolutën e fundit të parlamentit shqiptar për Kosovën, ndërsa ata shpjeguan pikëpamjen e Greqisë, "që është pak a shumë pikëpamja e Bashkimit Evropian për një zgjidhje që do të dalë për negociatat që fillojnë së shpejti", tha Zogaj.

Takimi Moisiu-Stefanopulos

Pas bisedimeve midis dy delegacioneve, atij shqiptar të kryesuar nga Presidenti Moisiu dhe Presidenti i atëhershëm grek, Stefanopullos, të zhvilluar në tetor 2004, kreu i shtetit shqiptar tha se, "në bisedime u vu në dukje se, ekzistenca e ndonjë problemi të trashëguar nga e kaluara nuk përcakton marrëdhëniet tona". Megjithatë, tha ai, duhet përballuar e zgjidhur me dialog e drejtësi, duke u mbështetur dhe në Traktatin e Miqësisë dhe Bashkëpunimit mes dy vendeve. "Ne mendojmë, sikurse kanë rënë dakord kryeministrat, të fillojnë sa më parë negociatat dypalëshe në nivel ekspertësh për t’i dhënë zgjidhjen e drejtë juridike problemit të pronave të popullsisë çame dhe të shqiptarëve në Greqi si dhe të atyre greke në Shqipëri. Ramë dakord që këto probleme të shkojnë drejt zgjidhjes së tyre", tha Moisiu. Ndërsa ish-Presidenti Stefanopullos tha se ky problem nuk ekziston. “Nuk e di nëse ekziston nevoja e zgjidhjes së problemit çam; unë personalisht këtë problem e konsideroj të mbyllur dhe nuk ekziston më, ndaj dhe s’ka nevojë më të zgjidhet”, është shprehur Stefanopulos.

Takimi Nano-Karamanlis

Gjatë një takimi të zhvilluar në maj 2004 mes ish-kryeministrit shqiptar, Fatos Nano dhe atij grek, Karamanlis, Nano është shprehur se "shqyrtuam me vëmendjen e duhur dhe të posaçme dhe shprehëm vullnetin e përbashkët politik për të zgjidhur të gjithë çështjet e mbetura pezull nga e shkuara historike si çështja e pronave të shtetasve shqiptarë në Greqi dhe atyre grekë në Shqipëri". Për këtë, në atë takim u vendos "për të filluar më gjerë konsultimet e përbashkëta të ekspertëve për implementimin e detyrimeve që rrjedhin nga Traktati i Fqinjësisë së mirë, Bashkëpunimit dhe Sigurisë midis dy vendeve tona, në mënyrë të veçantë nga neni 15 i këtij Traktati, i nënshkruar në vitin 1996 dhe i ratifikiuar nga parlamentet e dy vendeve tona në 1997". Porqë, prej asaj kohe e deri tani, ende nuk është ngritur ndonjë komision që të ketë hapur çështjen e pronave të çamëve në Greqi.

[Darius]

FARSA POLITIKE GREKE ME EMRIN “EPIR I VERIUT”


Zef Mazi


Ka afro 100 vjet që politika greke ka filluar dhe vazhdon edhe sot propagandimin e kuptimit apo të përfytyrimit Epir i Veriut (Vorio Epir) dhe të pretendimeve për të. Propaganda tepër intensive e deri e pasaktë, gjithëkund përfshin masivisht mediat dhe sferat politike dhe ka bërë që kuptimi “Epir i Veriut” të përvetësohet dhe të përdoret sot edhe nga zyra të ndryshme europiane e të tjera. Por ai përdoret në kuptimin e vet jo të vërtetë; ai trajtohet si një dukuri që ekziston, që përbën shqetësim dhe që kërkon një farë trajtimi dhe zgjidhjeje pa u thelluar në vërtetësinë historike.
Ndoshta jo krejtësisht në këtë kuptim por thjesht si term referues për një territor gjeografik i banuar nga një popullsi e caktuar greke, përsëri pa u thelluar sa duhet ai është përdorur edhe nga autorë të ndryshëm perëndimorë, përfshirë edhe Robert D. Kaplanin në librin e tij “Greqia, dashnorja e Perëndimit, gruaja e Lindjes”. “Njoftimet e mediave në vend që të shpjegonin Greqinë moderne nuk bënë gjë tjetër veçse hodhën dritë mbi injorancën e Perëndimit për shtrirjet më të gjëra dhe më të rëndësishme të historisë greke”, shkruan Kaplan. Prandaj është gjetur me vend përfshirja këtu e disa sqarimeve themelore për këtë çështje.
Deri në vitet 1912-1913, me ndarjen e Ballkanit sipas linjave që vendosi Kongresi i Berlinit më 1878, termat apo kuptimet Epir i Veriut (Vorio Epir, Northern Epirus) dhe vorioepirote (Vorioepirotes), siç e quajnë grekët sot popullsinë që jeton atje, nuk janë përmendur absolutisht në asnjë dokument. Kjo pasqyron një të vërtetë, sepse termi Vorio Epir nuk përfaqëson ndonjë kuptim gjeografik të Epirit si territor. Për të kuptuar drejt problemin e kufijve jugorë të Shqipërisë duhen studiuar me vëmendje ndarja administrative e Perandorisë Bizantine para pushtimit otoman, si dhe emërtimet që morën këto territore në organizimin e shtetit otoman në shekullin XV e më tej. Në këtë kuadër, vend të posaçëm merr edhe Epiri, për të cilin përmbledhtazi pa pretenduar zbulime të reja disa gjëra kryesore mund të thuhen me saktësi historike të provuar.
Epiri përbën një krahinë dhe njërin nga shtetet e Ilirisë të Jugut. Ai shtrihej në malet e Vetëtimës (Akrokeraunet antike) dhe në rrjedhën e mesme të Vjosës, deri në gjirin e Ambrakisë në jug, dhe nga malet e Pindit në lindje deri në brigjet e detit Jon në perëndim. Si emër i përveçëm gjeografik ai fillon të njihet nga fundi i shekullit VI p.e.r., derisa në shekullin IV p.e.r. mori edhe kuptim të përcaktuar politik. Fiset që banonin në këtë trevë ishin Tesprotët, Kaonët dhe Molosët. Ato fise dolën në histori si forma politike më vete në Luftën e Peloponezit (432-404 p.e.r.) dhe ishin aleatë të Spartës më 429 p.e.r. Sundimtari i Molosëve, Tarypa, krijoi edhe shtetin që u quajt Lidhja e Molosëve. Pas mesit të shekullit IV p.e.r., ata përfshihen nën ndikimin maqedon, por sundimtarët vendas vazhduan procesin e bashkimit më tej derisa erdhën tek Aleanca Epirote, një shtet federalist i kohës së Aleksandrit Molos (342-31 p.e.r.). Etapa e tretë është sundimi i Pirros (307-272 p.e.r.), i cili shtiu nën zotërim edhe pjesë të Maqedonisë, Tesalisë dhe disa krahina të Ambrakisë, Amfilokisë dhe Akarnanisë.
Shteti monarkik epiriot humbi rëndësinë në vitet ‘30 të shekullit III p.e.r. dhe u kthye në shtet republikan i njohur me emrin Lidhja Epirote. Në vitin 167 p.e.r. ajo ra nën sundimin romak dhe pas vitit 148 p.e.r. u bë pjesë e provincës maqedone. Me reformën e Dioklecianit (fundi i shekullit III e.r.), emërtimi Epir shtrihet deri në brigjet e Vjosës dhe u quajt Epiri i Ri (Epir Nova) për t’u dalluar nga pjesa tradicionale që u quajt Epiri i Vjetër (Epirus Veins). Në trevën e Epirit të Vjetër, në fillim të shekullit XIII, u krijua i quajturi Despotati i Epirit dhe nga shekulli XV nuk bëhej më dallim ndërmjet Epirit të Ri dhe të Vjetër. Pra, Epiri i Ri u krijua si provincë e prefekturës së Ilirikumit -Ilirise, nga reformat e Dioklecianit. Ai përfshinte krahinat e Shqipërisë së sotme, Qendrore dhe Jugore, nga lumi Mat deri në lumin Vjosa dhe qeverisej nga një konsullar e kishte si qendër Dyrrahiumin. Edhe Epiri i Vjetër përfshihej në prefekturën e Ilirikumit dhe shtrihej nga lumi Vjosa deri në gjirin e Ambrakisë, qeverisej nga një hegjemon dhe kishte si qendër Nikopolin (Prevezën e sotme).
Shumë autorë të lashtë si Herodoti, Tukididi, Straboni, të cilët mbahen si baballarët e historisë greke, kanë arritur në përfundimet për përcaktimin e Epirit si territor dhe si popull duke dëshmuar se kjo hapësirë (Epiri) nuk përfshinte pjesë të Greqisë. Sipas Strabonit, Greqia kufizohej me Akarnian (sot malet e Pindit) dhe me gjirin e Ambrakisë në veri, si dhe me territorin e quajtur Epir të banuar nga barbarë, siç i quanin grekët e lashtë të gjithë ata që nuk flisnin greqisht. Pra, i takonin një race tjetër, “barbarëve”. Ka jo pak autorë dhe shkencëtarë seriozë europianë që kanë dëshmuar se Epiri nuk ka qenë ndonjëherë grek. Mund të përmenden edhe disa harta zyrtare të botuara në Angli, Gjermani dhe Austro-Hungari në shekujt e kaluar ku përdoret termi Shqipëri e Jugut dhe jo përcaktimi Epir.
Prandaj, koncepti gjeografik dhe politik i Epirit ka qenë ai që përshkruam, Epir i Vjetër dhe Epir i Ri. Ndarja dhe përcaktimi i Epirit në Epir të Veriut dhe për rrjedhojë edhe në Epir të Jugut nuk ka asnjë vërtetësi historike. Termi “Vorio Epir” është një përfytyrim, një kuptim politik, falsifikim i së vërtetës historike për Epirin, për trashëgiminë dhe gjeografinë e tij. Ai është krijim i atyre qarqeve të cilët si platformë politike shtetërore në Asamblenë Kombëtare të Greqisë më 1844, përmes gojës së kryeministrit Jan Koteli, shpallën Megali-Idene (Idenë e Madhe) si themel të ekzistencës së Greqisë. Synimi ka qenë krijimi i një shteti të madh grek në kufijtë e Perandorisë Bizantine, ku do të përfshiheshin edhe popullsi të tjera ballkanike, si shqiptare, bullgare, maqedone, etj.
Ndër të tjera, objekt i kësaj platforme ishte përfshirja në shtetin grek të një pjese të tokave shqiptare, e thënë më saktë edhe krahinat e Korçës dhe Gjirokastrës (mundësisht edhe më shumë), që Fuqitë e Mëdha Europiane i njohën si pjesë të shtetit shqiptar pasi i dhuruan Greqisë rajonet më jugore shqiptare në Epir, si Çamërinë dhe krahina të tjera, si Janinën e Kosturin. Për arritjen e këtij synimi u krijua, u përdor dhe vazhdon të përdoret pasaktësisht përfytyrimi i ashtuquajtur “Vorio Epir”. Kjo ka qenë baza e politikës greke gjatë shekujve XIX dhe XX në marrëdhëniet ndërkombëtare. Fatkeqësisht, ajo edhe sot duket se mbizotëron drejtimin e politikës greke ndaj Shqipërisë, pavarësisht se me çfarë velloje dhe etiketimi përpiqet të mbulohet.

[tom pullings]

Une po pres akoma Seminaristin te na ndriçoje me opinionin e tije...

[BARAT]

Ushtarët masakrojnë të riun nga Durrësi

ILI HASI

30 Mars-METROPOL

Kthehen forcërisht 150 emigrantë nga Greqia

KORÇË - Policia greke ka kthyer dje, rreth 150 emigrantë shqiptarë, nëpërmjet pikës së kalimit kufitar të Kapshticës. Mes të kthyerve duket ka qenë edhe një i keqtrajtuar nga ushtarët grekë, i cili menjëherë ka denoncuar atë çka i kishte ndodhur, te forcat e policisë së doganës së Kapshticës.

Sipas burimeve që vijnë pranë kësaj dogane, refugjatët janë kapur në qytete të ndryshme të shtetit fqinjë. Kthimi i tyre, është bërë për arsye se ata nuk ishin të pajisur me leje qëndrimi në shtetin grek.

I dhunuari nga ushatërt grekë tregon gjithçka i ka ndodhur gjatë udhëtimit nga Greqia në Shqipëri.

I ulur buzë murit të doganës me kokën poshtë, thotë se quhet Kostandin Asllan Mollaj dhe është nga një fshat i rrethit të Durrësit. Dallohet nga emigrantët e tjerë, pasi tek ai shiheshin, që në pamje të parë, shenjat e dhunës të ushtruara mbi të, maviosje në pjesë të ndryshme të trupit dhe gjakosje.

“Ishim 7 vetë, që kishim vendosur për të kaluar kufirin grek nga mali. Kur menduam që ja hodhëm në afërsi të qytetit të Kosturit, na dallojnë ushtarët grekë, të cilët na thërresin për të ndaluar. Për momentin trembemi të gjithë dhe fillojmë të vrapojmë. Menduam që ishte natë dhe ushtarët duke qenë në një lloj largësie nuk do të na dallonin se ku shkonim. U shpërndamë të gjithë në drejtime të ndryshme. Për fat të keq, pas 10 minutash arritën të më kapnin dhe filluan të më rrihnin”, tregon Mollaj.

Më tej, i keqtrajtuari kujton me frikë e tmerr se ishin pesë ushtarë, ata që e qëllonin pa reshtur jo vetëm me shqelma, por edhe me shkop gome.

“Nuk di se çfarë ndodhi me shokët e tjerë. Tani jam këtu dhe i pafuqishëm”, thotë emigranti i keqatrajtuar.

Me mbërritjen në pikën doganore shqiptare, Kapshticë, Mollaj ka bërë menjëherë denoncimin. Për sqarimin e rrethanave të ngjarjes është ngritur një grup hetimi dhe materialet i kanë kaluar prokurorisë për vazhdim të procesit.

Një javë më parë nga policia greke u deportuan rreth 200 emigrantë shqiptaë. Ndërkohë që rastet e ushtrimit të dhunës mbi ta tashmë është bërë një traditë. Kanë qenë të kapur rastësisht të paktën shumica prej tyre, duke shkuar për në punë apo edhe në autobus.

“Në Greqi po vjen kohë shumë e keqe për emigrantët”, thonë të kthyerit.

Sipas tyre, policia greke duket se kërkon çdo lloj arsyeje, vetëm për të kthyer shqiptarët në vendin e tyre, duke patur parasysh edhe ngjarjet e ndodhura kohët e fundit.

Të ardhurit tregojnë se shihet neglizhencë nga ana e shqiptarëve në Greqi, lidhur me bërjen e dokumentacioneve. Kjo për shkak të abuzimit nga ana e zyrtarëve grekë. Ka prej tyre që ende nuk i janë afruar sporteleve për këtë punë, me frikën se policia greke mund t’i kap e t’i kthejë menjëherë.

[BARAT]

Grekët presion botëror Shqipërisë për praktikimin e fesë ortodokse


VIOLETA MURATI

27 Shkurt
Lobi grek nuk heq dorë nga propaganda e vazhdueshme për aneksimin e Shqipërisë së Jugut. Këtë zona e fushatës antishqiptare u shtri në Kanada dhe Australi. Cili ishte aktiviteti që ndërmori politika greke në fund të vitit ’80? Grekët i bëjnë presion Shqipërisë në opinionin botëror për praktikimin e fesë. Cila ishte stradegjia e sulmit ndaj Shqipërisë nën logon “Lotos” në fillim të viteve ’90?

“Marrëdhëniet shqiptaro-greke gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, përbëjnë një ndër problemet e rëndësishme të historiografisë sonë, ende të pastudiuara. Pikërisht, kjo ka qenë arsyeja kryesore që më ka nxitur për t’i hyrë studimit të tyre, me shpresën se ky kontribut mund t’i shërbente inteligjencës, studentëve dhe lexuesit të gjerë shqiptar”, tregon historiani Beqir Meta, në librin e tij. Botimi “Shqipëria dhe Greqia” (1949-1990), që i paraqitet lexuesit, është rezultat i punës kërkimore të Metës në bibliotekat e Shqipërisë, Greqisë, SHBA, Britanisë së Madhe, Turqisë e Bullgarisë dhe në arkivat shqiptare, amerikane e britanike. Ai është vazhdim i studimit të mëparshëm me titull: “Tensioni greko-shqiptar 1939-1949”, botuar në vitin 2002. Në qendër të këtij botimi është situata e krijuar midis Greqisë e Shqipërisë, gjatë periudhës më të gjatë të Luftës së Ftohtë, tendencat e zhvillimit të saj, përpjekjet, vështirësitë, dështimet dhe progresi që u bë për normalizimin e marrëdhënieve shqiptaro-greke. Janë pasqyruar faktorët e brendshëm dhe të jashtëm që ndikuan në këtë proces si dhe rezultatet historike të tij.

Për të hedhur poshtë akuzat e qarqeve greke në SHBA kundër qëndrimeve të qeverisë shqiptare ndaj minoritetit grek, komuniteti shqiptar në Amerikë shfrytëzoi edhe deklaratën e ministrit Plotësues të Punëve të Jashtme të Greqisë, Karolos Papulias. Pas vizitës së tij në Shqipëri, në fund të vitit 1984, ai deklaroi se, qeveria shqiptare nuk kishte ndërmarrë hapa për dehelenizimin e minoritetit por, përkundrazi, ajo kishte forcuar karakteristikat e këtij minoriteti, po kultivonte gjuhën greke, shkollat greke, botimin e librave dhe shtypit grek. Sami Repishti e përktheu në anglisht deklaratën e Papuliasit dhe ua dërgoi atë kongresmenit Gus Yatron, si he nëntë anëtarëve të tjerë të Nënkomisionit të Kongresit Amerikan për të Drejtat e Njeriut. Ai i shkruajti atij se, deklarata e Papuliasit hidhte poshtë shumë nga akuzat e bëra prej elementëve, që synonin ta përdornin për përfitime politike çështjen e ndershme të të drejtave njerëzore.

Aktiviteti dhe propaganda e rretheve “vorio-epirote”, të organizuara në Federatën Panepirote të Amerikës, Kanadasë e Australisë (PAOK), ishte intensive edhe në fundin e viteve 80. Këto rrethe po kërkonin hapur aneksimin e Shqipërisë së Jugut. PAOK botonte një gazetë dyjavore me një tirazh prej disa mijëra kopjesh, e cila u shpërndahej, me abonime dhe falas, të gjithë rretheve “vorio-epirote” nëpër botë, përfshirë këtu edhe ata të Greqisë. Ajo drejtohej nga I.Becos dhe J.Kamberi. Qarqet vorioepirote shfrytëzonin gjerësisht edhe programet e radios greke për të propaganduar çështjen e “Vorio-Epirit”. Një kontribut të veçantë jepte në këtë drejtim edhe kisha greke në Amerikë. Këto qarqe dhe kisha greke e kishin intensifikuar nderhyrjen dhe veprimtarinë në drejtim të Komisionit për të Drejtat e Njeriut të OKB, para të cilit pozuan gjerësisht “shkeljet e të drejtave të njeriut në “Vorio-Epir”, të cilat i paraqisnin si një “genocid” kundër minoritetit grek.

Propaganda “vorioepirote” në SHBA ishte aq radikale sa që filloi të kritikonte edhe politikën më të moderuar të qeverisë së PASOK-ut ndaj Shqipërisë. Madje, dhe përpjekjet e saj për të filluar përmirësimin e marrëdhënieve me Shqipërinë.

Aty nga mesi i vitit 1989 u dukën shenja të zbutjes së këtyre qëndrimeve ndaj Shqipërisë. Kjo tendencë manifestohej si në tonin e propagandës së krerëve “vorioepirotë” ashtu dhe në përmbajtjen e parrullave dhe objektivave, që ato afishonin ndaj Shqipërisë. Ndryshe nga e kaluara, tani krahu më i moderuar filloi të dominojë PAOK-un dhe u hoqën nga propaganda thirrjet për aneksimin e “Vorio-Epirit” me anë të ndërhyrjes së armatosur kundër Shqipërisë. Filluan përpjekjet për të nxitur opinionin botëror të ushtronte presion mbi Shqipërinë që, kjo të lejonte praktikimin e fesë, lëvizjen pa kufizim të minoritarëve, përgatitjen e arsimtarëve të gjuhës greke në Greqi etj.

PAOK-u vazhdonte të luante rol të rëndësishëm për paraqitjen e akuzave mbi shkeljen e të drejtave të njeriut dhe të minoriteteve nga qeveria shqiptare në Komisionin e OKB për të Drejtat e Njeriut në Gjenevë, duke e koordinuar dhe bashkërenduar veprimtarinë e vet me grupet “vorioepirote” në Greqi.

Ky shkallëzim i ri i propagandës greke dhe ndryshimi i taktikës së saj, zëvendësimi i thirrjeve për luftë dhe për aneksimin e Shqipërisë së Jugut nëpërmjet saj, me kërkesat për zgjerimin e të drejtave kombëtare të minoritetit grek në Shqipëri, ishte rezultat i drejtpërdrejtë i ndryshimeve politike në Europën Lindore, i shembjes së komunizmit dhe i fillimit të proceseve demokratike paqësore. Një nga karakteristikat themelore të kësaj periudhe ishte ulja e tensionit ndërkombëtar dhe adaptimi i një fryme më bashkëpunuese në marrëdhëniet ndërkombëtare. Pikërisht për këto arsye dhe në këto rrethana politika greke u përpoq që t`i përshtaste qëndrimet e saj me situatën e re të krijuar, por pa hequr dorë nga synimet e vjetra. Ky ndryshim i taktikave të qeverisë së Athinës u reflektua edhe në lëvizjen e diasporës greke.

Kjo ishte vetëm shfaqja e jashtme e politikës greke, pasi, në fshehtësi, ajo projektoi që t`i shfrytëzonte rrethanat e reja për realizimin e synimeve të vjetra. Në vitin 1990 Shqipëria ndodhej në kolaps të plotë ekonomik dhe politik. Varfëria ekstreme, që kishte përfshirë vendin, dhe diktatura e egër 45 vjeçare kishin krijuar premisat e një kaosi të pashembullt në historinë e shtetit shqiptar. Institucionet shtetërore ishin tejet të dobëta e të diskredituara, ndërsa zëvendësimi i tyre me institucione të reja përfaqësuese e demokratike ishte një proces i vështirë, i cili do të kërkonte një periudhë të gjatë kohe. Pikërisht kjo gjendje, pra varfëria, dobësitë e theksuara të klasës politike shqiptare, vakumi institucional, konflikti i ashpër politik, tranzicioni i vështirë e i dhimbshëm, anarkia, difektet serioze, që kishin shkaktuar politikat e regjimit komunist në ndërgjegjen kombëtare e qytetare të shtresave të ndryshme të popullsië, etj., ishin aleatët më të mirë, që i rritën edhe një herë së tepërmi orekset dhe shpresat e grekëve për të realizuar ëndrrën e vjetër të Megaliidesë.

Në vitin 1990 u përpunua plani “Lotos” për “çlirimin” e “Vorio-Epirit” nga “sundimi” shqiptar. Ai parashikonte organizimin e luftës së armatosur në formën e një lëvizje kryengritëse, e cila do të organizohej duke u bazuar në pakënaqësitë e popullit shqiptar ndaj shtetit gjatë periudhës së vështirë të tranzicionit. Pastaj kryengritja do të ndërkombëtarizohej dhe do të krijoheshin organizmat e saj politike. Shteti grek, në aparencë, do të qëndronte asnjanës, ndërsa do të organizohej bashkëpunimi i elementit grek kudo që ndodhej. Forca kryesore mbështetëse e kësaj lëvizje do të ishte emigracioni grek në Amerikë. Hartuesit e këtij plani ishin disa drejtues kryesorë të silogjeve vorio-epirote në Greqi dhe të lobit grek në SHBA, të cilët u takuan në Gjenevë dhe e miratuan këtë plan.

[BARAT]

Arkivat ruse botojnë fjalimin e ish-diktatorit

Denoncimi i Enverit në Moskë: Greqia ka armë bërthamore

Armand jonuzi

Ndërsa gazeta e njohur greke publikoi një javë më parë lajmin se Greqia dispononte armë bërthamore që nga viti 1962 të cilat kishin në shënjestër edhe Shqipërinë, në fjalën e tij, Hoxha e ka denoncuar këtë fakt që në vitin 1960. Në fjalën e tij më 16 nëntor të këtij viti në Mbledhjen e 81 Partive Komuniste në Moskë, deklaroi faktin se Greqia ishte e pajisur me armë bërthamore. Sipas Hoxhës, Shqipëria ndihej e kërcënuar prej Greqisë dhe ai shtronte idenë se edhe Shqipëria duhej të armatosej që ti bënte ballë rrezikut. Në fjalimin e tij, të publikuar vetëm pak kohë më parë nga arkivat ruse, ish diktatori Hoxha shpreh shqetësimin e tij lidhur me rrezikun që mund ti kanosej Shqipërisë nga fqinjët e tij. Sipas tij për veç pretendimeve territoriale të Greqisë vendi gjendej i rrezikuar edhe nga Jugosllavia, pasi sipas tij Titoja dëshironte ta bënte Shqipërinë republikë të shtatë.

Fjala e Enver Hoxhës e mbajtur në emër të KQ të PPSH në mbledhjen e 81 Partive Komuniste dhe Punëtore në Moskë

16 nëntor 1960

Këtë ndihmë të Bashkimit Sovjetik dhe të vendeve të tjera të demokracisë popullore, Partia e Punës e Shqipërisë dhe Qeveria e Republikës Popullore të Shqipërisë e kanë shfrytëzuar sa më mirë në interes te popullit. Për këtë ndihmë populli ynë u është përjetë mirënjohës popujve sovjetikë dhe popujve të vendeve të demokracisë popullore. Në këtë ndihmë e kemi kuptuar, e kuptojmë dhe do ta kuptojmë jo sikur na është dhënë si lëmoshë, por si ndihmë vëllazërore, si ndihmë internacionaliste.
Populli ynë, si një popull që ka qenë i varfër në kulm, si një popull që luftoi me heroizëm, si një popull që u vra e u dogj, e kishte për detyrë t'u kërkonte ndihmë miqve dhe vëllezërve me të mëdhenj e më të pasur ekonomikisht se ai. Edhe miqtë e kishin dhe e kanë për detyrë internacionaliste ta japin këtë ndihmë. Prandaj duhet hedhur poshtë çdo pikëpamje e errët dhe antimarksiste që mund të shfaqet në lidhje me karakterin dhe me qëllimin e kësaj ndihme nga ndokush. Presionet ekonomike mbi Partinë e Punës të Shqipërisë, mbi Qeverinë Shqiptare dhe mbi popullin tonë s'do të kenë kurrë sukses.
Unë dëshiroj të shtroj këtu çështjen që ndihmat nga vendet ekonomikisht më të forta për vendet më të dobëta ekonomikisht, sikurse është rasti i vendit tonë,
duhet të jenë më të mëdha. Populli shqiptar nuk mendon aspak që të lidhe duart dhe të hapë gojën ta ushqejnë të tjerët. Ky s'është zakoni i tij. Populli ynë, gjithashtu, nuk ka ato pretendime që niveli i jetesës në vendin tonë të ngrihet menjëherë në nivelin e jetesës së shumë prej vendeve të demokracisë popullore, por një ndihmë më e madhe duhet t'i jepet vendit tonë për zhvillimin e mëtejshëm të forcave prodhuese. Ne mendojmë se vendet ekonomikisht të forta të kampit të socializmit duhet t'u japin kredi edhe vendeve kapitaliste asnjanëse, edhe popujve të porsaçliruar nga kolonializmi, kur udhëheqjet e këtyre vendeve kapitaliste janë kundër imperializmit, mbështetin politikën paqësore të kampit të socializmit dhe nuk pengojnë e nuk kundërshtojnë luftën legjitime të forcave revolucionare, por në radhë të parë duhet të shikohen më me kujdes dhe të plotësohen nevojat e vendeve të kampit të socializmit. Sigurisht ka nevojë India për hekur dhe për çelik, por ka nevojë më shumë dhe më përpara Shqipëria socialiste, ka nevojë për ujitje dhe për energji elektrike Egjipti, por ka nevojë më shumë dhe më përpara Shqipëria socialiste.
Në shumë probleme politike të dorës së parë kampi ynë i socializmit ka pasur dhe ka pikëpamje të njëjta. Por, duke mos i bërë në rregull konsultimet kolegjiale, mjaft herë është vënë re se shtete të kampit tonë të socializmit marrin iniciativa politike (në parim ne s'jemi kundër marrjes së iniciativave), të cilat shumë herë prekin edhe shtete të tjera të kampit të socializmit. Disa nga këto iniciativa nuk janë të drejta dhe kjo ndodh, sidomos, kur këto nuk merren në formë kolegjiale nga pjesëtarët e Traktatit të Varshavës.
E tillë është iniciativa e qeverisë bullgare, e cila i njoftoi qeverisë greke, pa e përfillur aspak Shqipërinë,
se vendet e demokracisë popullore të Ballkanit pranojnë të çarmatosen në rast se vepron po kështu edhe qeveria greke. Kjo iniciativë ka qenë e gabuar për pikëpamjen tonë, sepse, edhe sikur ta pranonte Greqia një propozim të tillë, atë nuk do ta pranonte Qeveria Shqiptare.
Shqipëria është dakord me propozimin sovjetik që bëri Nikita Hrushovi në muajin maj 1959, por jo me propozimin bullgar që dëshiron të çarmatosë vendet e Ballkanit, duke lënë pa prekur Italinë. Apo harruan shokët bullgarë se Italia borgjeze dhe fashiste e ka sulmuar disa herë gjatë këtij shekulli Shqipërinë?
A mund t'u lejohet shokëve bullgarë rasti tjetër, që, duke mos u konsultuar aspak me Qeverinë Shqiptare, me të cilën ata janë të lidhur me një traktat mbrojtjeje, t'i propozojnë qeverisë greke një traktat miqësie dhe mossulmimi, në një kohë kur Greqia mban me Shqipërinë gjendjen e luftës dhe ka pretendime territoriale mbi atdheun tonë? Të tilla veprime neve na duket se janë të rrezikshme të merren në mënyrë të njëanshme.
Nga këto kundërshtime të drejta dhe legjitime tonat mundet që shokët bullgarë të kenë arritur në konkluzionet se gjoja ne shqiptarët nuk kuptojmë mirë bashkekzistencën, duam luftën etj. Këto pikëpamje janë të gabuara.
Veprime të tilla janë shfaqur gjithashtu nga shokët polakë në Kombet e Bashkuara, ku shoku Gomulka deklaroi në mënyrë të njëanshme përpara Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara se Polonia propozon "të ruhet statukuoja aktuale e vendosjes së forcave ushtarake në botë dhe konkretisht të mos krijohen më baza ushtarake, po të qëndrojnë këto që janë, të mos vihen më raketa, por të qëndrojnë këto që janë, të ruajnë sekretin e bombës atomike ato shtete që e kanë dhe të mos ua japin atë shteteve të tjera". Një propozim i tillë, sipas mendimit tonë, është në kundërshtim me interesat e kampit tonë. Të mos vihen më raketa, po kush e ku? Të gjithë anëtarët e NATO-s, duke përfshirë edhe Italinë, Gjermaninë Perëndimore e Greqinë, janë pajisur me raketa. Të mos i jepet sekreti i bombës atomike, kujt? Atë e ka Anglia, e ka Franca e ka edhe Gjermania Perëndimore. Është e qartë se një propozim i tillë do të na detyrojë në, vendet e demokracisë popullore, të mos vendosim raketa, ose ndonjë vend tjetër i kampit socialist, veç Bashkimit Sovjetik, të mos e ketë bombën atomike.
Ne shtrojmë çështjen, përse Kina komuniste të mos e ketë bombën atomike? Ne mendojmë se ajo duhet ta ketë dhe, kur edhe Kina t'i ketë bombën dhe raketat, atëherë do të shohim se me çfarë gjuhe do të flasë imperializmi amerikan, do të shohim se a do të vazhdohet t'i mohohen të drejtat Kinës në arenën ndërkombëtare, do të shohim se a do të guxojnë imperialistët amerikanë të vringëllojnë armët siç bëjnë sot. Pse, duke e pasur bombën dhe duke e hedhur bombën do t'i fitojë këto të drejta Kina mbi Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mund të na pyesë ndokush? Jo, Kina, nuk e hedh bombën kurrë, në rast se nuk sulmohemi nga ata që e kanë në gjak agresionin dhe luftën. Po të mos e kishte Bashkimi Sovjetik bombën, imperializmi do të fjalosej ndryshe me të. Me bomba në kurrë nuk do të sulmojmë, ne jemi kundër luftës, ne jemi gati t'i shkatërrojmë ato, por bombën ne duhet ta kemi për t'u mbrojtur. Frika i ruan vreshtat, thotë populli ynë. Imperialistët duhet të na e kenë frikën dhe, bile, të na e kenë shumë. Partia e Punës e Shqipërisë, e mbështetur në marksizëm-leninizmin dhe në Deklaratën e në Manifestin e Paqes të Moskës, në çështjet e politikës ndërkombëtare dhe në problemet e rëndësishme të ndërtimit të socializmit ka ndjekur një vijë të drejtë marksiste-leniniste. Në marrëdhëniet ndërkombëtare vija e Partisë sonë ka qenë në përputhje me politikën e kampit të socializmit. . .
Problemet e mëdha të kohës e kanë preokupuar edhe Partinë e Punës të Shqipërisë, edhe popullin tonë të vogël. Republika jonë Popullore ka qenë dhe është e rrethuar gjeografikisht nga shtete kapitaliste dhe nga revizionistët jugosllavë; neve na është dashur të jemi shumë vigjilentë, të gozhdojmë njerëz dhe fonde të konsiderueshme për mbrojtjen e kufijve tanë, për mbrojtjen e lirisë dhe të pavarësisë së atdheut nga tentativat e panumërta të imperialisteve dhe të satelitëve, shërbëtorë të tyre.
Ne jemi një vend i vogël dhe një popull i vogël,
që kemi vuajtur jashtëzakonisht shumë, por që kemi luftuar gjithashtu shumë. Lirinë që kemi sot s'na e ka falur kurrkush, por e kemi fituar me gjak. I kemi njohur dhe vazhdojmë t'i njohim çdo ditë armiqtë imperialistë, manovrat e tyre kundër kampit të socializmit dhe kundër vendit tonë në veçanti, prandaj asnjë iluzion s'kemi pasur dhe as do të kemi se ata do të ndërrojnë natyrën dhe qëllimet kundër popujve, kundër kampit tonë dhe kundër Shqipërisë socialiste në veçanti. . .
Imperialistët amerikanë dhe anglezë na kanë akuzuar dhe na akuzojnë ne, shqiptarët, për "të egër dhe luftëdashës". Kjo është e kuptueshme, pse populli shqiptar u ka rënë duarve dhe turinjve tentativave të tyre të shumta për të na robëruar dhe u ka prerë kokën agjentëve të tyre, që komplotonin kundër Partisë së Punës të Shqipërisë dhe regjimit tonë të demokracisë popullore. . .
As është e rastit, na duket neve, të vërtetojmë këtu, në këtë mbledhje, që lufta është e huaj për vendet socialiste, për partitë tona marksiste-leniniste, por çështja qëndron në atë: pse imperialistët dhe agjentët e tyre akuzojnë Kinën dhe Shqipërinë për luftëdashëse dhe kundër bashkekzistencës paqësore?
Të marrim çështjen e Shqipërisë. Kundër kujt do të bëjë luftë Shqipëria dhe përse? Do të jetë qesharake të rrimë dhe t'i përgjigjemi kësaj pyetjeje. Por atyre që na akuzojnë ne për këtë, u duhet të mbulojnë qëllimet e tyre agresive ndaj Shqipërisë.
Rankoviçi dëshiron që ne t'i bëjmë kufijtë tanë han me dy porta, ku të hyjnë e të dalin "pa vizë" agjentë dhe armë jugosllave, italiane dhe greke, për të na sjellë "kulturën e tyre të thikës në dhëmbë", për të realizuar Titoja ëndrrën e tij që Shqipëria të bëhet republikë e shtatë e Jugosllavisë, ose borgjezia reaksionare italiane të vërë në zbatim për të tretën herë qëllimet e saj grabitqare kundër Shqipërisë, ose monarko-fashistet grekë të realizojnë ëndrrën e tyre të çmendur për grabitjen e Shqipërisë së Jugut. Pse ne s'i kemi lejuar dhe s'do t'i lejojmë kurrë këta, prandaj jemi "luftënxitës"? Ata e dinë farë mirë që në rast se i prekin kufijtë tanë, atëherë do të kenë luftë me ne dhe me gjithë kampin e socializmit.
Qëllimi i tyre, pra, ka qenë dhe është të na izolojnë nga kampi dhe nga miqtë, të na akuzojnë si "luftënxitës dhe të egër", pse ne nuk u hapim kufijtë tanë të livadhisin lirisht, të na akuzojnë që ne s'jemi për bashkekzistencën. Por, për ironi të fatit, ka shokë që e besojnë këtë lodër të revizionistëve dhe këto shpifje kundër Partisë së Punës të Shqipërisë. Natyrisht, ne jemi kundër një bashkekzistence të atillë, për hir të së cilës ne, shqiptarët, duhet t'i bejme koncesione territoriale dhe politike Sofokli Venizellosit. Jo, ato kohëra, kur tokat e Shqipërisë bëheshin monedhë tregu, kane vdekur përgjithmonë. Ne jemi kundër një bashkekzistence të atillë me shtetin jugosllav, që ve si konditë shuarjen e luftës ideologjike e politike kundër revizionisteve jugosllave, këtyre agjentëve të imperializmit ndërkombëtar, këtyre tradhtarëve të marksizëm-leninizmit. Ne jemi kundër një bashkekzistence të atillë me anglezët apo amerikanët, për hir të së cilës ne duhet t'u njohim, siç kërkojnë, koncesionet e vjetra politike, diplomatike e tregtare që u kishte akorduar atyre regjimi i mbretit Zog.
Si konkluzion i përgjithshëm, Partia e Punës e Shqipërisë është plotësisht e bindur se çështja jonë e madhe, ajo e fitores së socializmit dhe të paqes do të triumfojë. Forcat e bashkuara të kampit socialist, me Bashkimin Sovjetik në krye, të lëvizjes komuniste e punëtore ndërkombëtare dhe të të gjithë njerëzve e popujve paqedashës me aksione të vendosura kanë mundësi të detyrojnë imperialistët për të pranuar bashkekzistencën paqësore e të shmangin luftën botërore. Por, në të njëjtën kohë ne do të forcojmë gjithnjë e më shumë vigjilencën revolucionare, me qëllim që asnjëherë armiqtë të mos na kapin në befasi. Ne jemi të bindur , se fitorja në këtë luftë fisnike për paqen në botë dhe për triumfin e socializmit do të jetë jona. Populli shqiptar dhe Partia e Punës e Shqipërisë, ashtu si deri tani, nuk do të kursejnë asgjë për të ndihmuar me të gjitha forcat e veta triumfin e çështjes sonë të përbashkët. Ne, si gjithnjë, do të ecim përpara në unitet të çeliktë me
të gjithë kampin socialist, me Bashkimin Sovjetik, me të gjithë lëvizjen komuniste e punëtore ndërkombëtare.

Delegacioni shqiptar ne mbledhjen e moskes

1. Enver Hoxha, Sekretar i Parë i Partisë së Punës së Shqipërisë

2. Ramiz Alia, anëtar i Byrosë Politike dhe Sekretar i KQ i PPSH-së për ideologjinë

3. Mehmet Shehu, anëtar i Byrosë Politike dhe kryeministër i vendit

4. Hysni Kapo, anëtar i Byrosë Politike dhe sekretar i KQ të PPSH-së

.....

Ramiz Alia: Lufta e Ftohtë diktonte pasjen e këtyre armëve

Pas publikimit të lajmit të gazetës "Ta Nea" në Shqipëri, për ekzistencën e armëve bërthamore të cilat kishin në shënjestër Shqipërinë, ekskluzivisht për "Tirana Observer" foli edhe ish-kreu i Shqipërisë, Ramiz Alia. Sipas tij ky lajm nuk është as sekret, as i papritur. "Së pari, nuk duhet harruar se bëhet fjalë për armë atomike në përdorim të NATO-s, anëtare e së cilës ishte dhe është Greqia. Së dyti, se bëhet fjalë për kohën kur Lufta e Ftohtë midis dy kampeve karakterizonte gjendjen politike në Evropë e më tej. Për pasojë, në atë kohë, si nga kampi perëndimor, ashtu edhe nga ai lindor, në vende të ndryshme kanë qenë vendosur armë atomike, të cilat eventualisht do të përdoreshin kundër vendeve të caktuara të kampit "kundërshtar". Pra, ka pasur armë në Greqi kundër Shqipërisë, siç mund të ketë pasur në Turqi kundër Rusisë, në Itali kundër Hungarisë e kështu me radhë", tha ai

"Ta Nea": Greqia, armë bërthamore deri në vitin 2001

Gazeta greke "Ta Nea" botoi një javë më parë lajmin se gjatë Luftës së Ftohtë, Greqia ka disponuar raketa bërthamore që kishin në shënjestër Shqipërinë, Bullgarinë dhe Jugosllavinë. Sipas saj fqinji ynë dispononte në bazën e Araksos në vitin 1962 bombë atomike me një fuqi 15 herë më e fuqishme se ajo që u hodh nga SHBA në Hiroshima dhe Nagasaki të Japonisë. Madje të njëjtat burime shtuan se raketat nukleare kanë ekzistuar në këtë bazë deri në vitin 2001. Por edhe më i habitshëm është fakti tjetër që Greqia i dispononte këto raketa për të patur në shënjestër tre shtete të kampit komunist si Bullgarinë dhe Jugosllavinë, mes tyre edhe Shqipëria. Lajmin e kanë vijuar më pas edhe dy agjenci lajmesh bullgare sipas të cilave bombat kishin mbërritur në Greqi nga ushtarakët amerikanë, por një lajm i tillë është mbajtur sekret për gati 40 vjet.

[BARAT]

Historiani Lavdosh Ahmetaj zbulon në arkivat amerikane shënimet e Luigj Bumçit
Prapaskenat e Konferencës së Paqes

Lavdosh AHMETAJ-Tirana Observer 23-24 mars

Shqipëria nuk do të kish te këto kufij që ka sot, nëse do të ishin marrë parasysh vendimet e Konferencës së Paqes në Paris në vitin 1919. Sipas burimeve arkivore, Fuqitë e Mëdha në atë kohë kishin vendosur ta zvogëlonin Shqipërinë e vitit 1913. Historiani Lavdosh Ahmetaj, ka mundur të zbulojë nga arkivat amerikane shënimet e kreut të delegacionit shqiptar në Paris, Luigj Bumçi. Në të tregohen të gjitha prapaskenat për ndarjen e trojeve shqiptare si dhe përpjekjet e shqiptarëve për moscopë-timin e tyre. Gazeta "Tirana Observer" boton të plotë shënimet e Luigj Bumçit gjatë përpjekjeve të delegacionit shqiptar në vitin 1919 për të mbrojtjen e viseve shqiptare.

Kishim marrë me kohë letrën tuaj në 31 korrik, të cilën e lexuam me vërejtje e kënaqësi të madhe, jo vetëm pse në të na jepnit pëlqimin tuaj të plotë për veprën tonë, por më tepër sepse na thoshit se kishit për t'u shkruar të gjitha qendrave shqiptare me të cilat jemi takuar, që t'i përmbledhin fuqitë e veta në një qëllim e të mos paralizojnë veprimin e dërgatës zyrtare me hapa e kërkime të ndryshme përpara Konferencës e nëpërmjet shtypit. E me të vërtetë, ka qenë dhe është e nevojshme që shqiptarët të mbajnë një rregull e një qëndrim të vetëm në mbrojtjen e të drejtave të veta pranë Konferencës e përpara botës, pasi duke qenë se qeveria e përkohshme s'ka qenë e njohur akoma zyrtarisht, çdo mendim i shfaqur prej një grupi shqiptarësh, merret si dëshirë e një pjese të kombit tonë. Duke qenë pastaj se këto mendime janë më shumë herë të ndryshme, ata që i japin bëhen shkak që të forcojnë përpara Konferencës shpifjet e armiqve tanë, të cilët na shajnë gjithnjë duke thënë se shqiptarët nuk janë të bashkuar, se nuk dinë ç'kërkojnë, se nuk kanë ndjesitë kombëtare, pra nuk janë të zotët e nuk meritojnë që të lihen të qeverisin më vete.
Me letrën tuaj të sipërpërmendur na këshillonit edhe që të bënim një dëftim të botuar, duke thënë se dërgata e re do të vijonte programin e ndjekur prej asaj të mëparshmes në mbrojtjen e të drejtave kombëtare. Ky dëftim, ndonëse i arsyeshëm, nuk na u duk tepër i nevojshëm, pasi kishim gjithnjë mendimin që t'i botonim përsëri aktet që kishim për të dhënë në Konferencë, e prej tyre shqiptarët do të mund të shihnin se dërgata e re jo vetëm që nuk i kishte mohuar hapat e bëra nga e para, por ishte munduar që t'i jepte fuqi edhe më të mëdha. Disa nga këto akte u mbaruan tani së shtypuri, e po nxitojmë t'ua dërgojmë të mbyllura këtu brenda.
Më poshtë po ju japim disa hollësira mbi lajmet që na kërkoni nëpërmjet letrës suaj të 25 shtatorit të shkuar:

MARREVESHJA ITALO - GREKE
Pas dëftimeve të bëra nga z. Tittoni në Parlamentin e Italisë, sot nuk mbetet asnjë dyshim që të ketë një marrëveshje ndërmjet Italisë dhe Greqisë. Një marrëveshje e tillë nuk mund të jetë domosdo, kurrë për fitimin tonë, e për shkak të tillë që në fillim nuk u fol për të, ne kemi protestuar kundër rrjedhojave të dëmshme që kjo marrëveshje mund të ketë për çështjen tonë.
Ndonëse nuk kemi mundur të kuptojmë mirë themelet e saj, nga pyetjet që kemi bërë andej - këtej, na është shtuar frika për rrezikun e Gjirokastrës. E me të vërtetë, kur mendojmë se francezët, anglezët e amerikanët kanë qenë edhe më përpara në një mendim që krahina e Gjirokastrës t'i lëshohej Greqisë, vjen menjëherë dyshimi që edhe Italia mund të jetë bashkuar me këtë mendim pas marrëveshjes së Tittonit me Venizelon. Në këtë dyshim na forcon mjerisht edhe më tepër fakti i neutralizimit të kanalit të Korfuzit, e sidomos përgjigja që u dha delegati-këshilltar amerikan, z. Buckler, në datën 2 të këtij muaji, zotërinjve Bumçi e Gurakuqi e që përmblidhet në këto fjalë: "A nuk do t'jua shpërblejë humbjen e Gjirokastrës fitimi i qytetarëve të Gjakovës e Prizrenit e Dibrës, të cilat kam shpresë se do t'i keni"?
Pasi ne na është mbushur mendja se vetëm dërgata amerikane mund të na e shpëtojë sot Gjirokastrën, po bëjmë sa mundemi që t'i japim të kuptojë delegatës së sipërpërmendur dëmin e madh që do t'i vinte kombit shqiptar nga humbja e pjesës së tij më të qytetëruar.

SENATI AMERIKAN E SHQIPERIA
Ndonëse duhej ta kuptonim se nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës Shqipëria nuk mund të priste më tepër se një ndihmë morale dashamirëse, me gjithë këtë në muajin gusht i paraqitëm një thirrje Senatit amerikan, e kur morëm vesh se Komisioni i Punëve të Jashtme të këtij senati do të pranonte përfaqësuesit e kombeve të sakrifikuara për të paraqitur dëshirat e veta, vendosëm dërgimin e Atë Gjergj Fishtës për këtë qëllim në Ëashington. Në ditët e para ai nuk mundi të gjente biletë për vapor: më vonë vajtja e tij u bë e panevojshme, pasi Komisioni i Senatit priti nga ana e Shqipërisë zotërinjtë Dako, Çekrezi e Erickson, e pastaj iu dha fund pritjeve në këtë mënyrë.
Nga lajmet që po na vijnë nga Amerika, po marrim vesh se vajtja e Gjergj Fishtës në Amerikë nuk do të sillte ndonjë shërbim të madh, sepse qëllimi i Komisionit të Senatit amerikan, duke organizuar pritjet e sipërpërmendura, ishte fare tjetër nga ç'e prisnim ne.
Ja se ç'na shkruan z. Çekrezi në letrën e tij në 24 shtator: "Siç ju thosha me letrën time të parë, dëgjimi përpara komisionit ishte fare formal dhe çështja jonë nuk tërhoqi fare vërejtjen e duhur. Përpara këtij komisioni mund të dilte cilido, edhe një njeri i rrugëve dhe të kërkonte të drejtën të fliste mbi Traktatin me Gjermaninë, mjafton vetëm që të njoftonte një ditë ose dy ditë më parë, duke qenë se qëllimi i dëgjimeve ishte që kundërshtarët e presidentit Ëilson të forconin argumentet e tyre kundër administratës dhe jo aq për të ndrequr padrejtësitë e kombësive që merreshin nëpër këmbë nga Konferenca e Paqes… Senati, dhe aq më pak Komisioni i tij i Punëve të Jashtme nuk mund të bëjë gjë prej gjëje për çështjen tonë drejtpërdrejt, duke qenë vetëm një grup deliberativ (diskutues). Pastaj mos harroni se çështja jonë nuk mund të ketë asnjë përkrahje aq të madhe nga senati, duke qenë se Shqipërisë nuk i dihet as emri prej shumicës së popullit amerikan".
Z.Çekrezi në letrën e përmendur na jep lajme edhe mbi pyetjet që Komisioni i Senatit i kishte bërë kryetarit Ëilson mbi çështjen e Shqipërisë e sidomos mbi çështjen e Vlorës. Përgjigjet që dha kryetari Ëilson në këtë rast i kishim parë edhe në gazeta e na kanë dëshpëruar shumë, sepse prej tyre kuptohej se sa pak rëndësi u ka dhënë të drejtave tona kombëtare apostulli i parimit të kombësive e i vetëvendimit të popujve.
Kur senatori Hoses e pyeste kryetarin Ëilson nëse ishte e vërtetë se "ai kishte pranuar që Vlora t'i jepej Italisë, duke u mbështetur mbi disa marrëveshje të bëra e se kishte thënë që Vlora do të ishte një shpërblim për Italinë për humbjen e Piumes", kryetari Ëilson u përgjigj kështu: "Unë besoja se ashtu do të ishin ato marrëveshje, por unë nuk i kam parë marrëveshjet të shkruara". Kur pastaj senatori Hoses i tha z. Ëilson se "a i kishin paraqitur tekstin e shkruar të këtyre marrëveshjeve", kryetari u përgjigj: "Unë nuk e di: mund edhe të ma kenë paraqitur, por unë nuk kam mundur ta gjej në mes të turrave të letrave që kisha përpara!"

ÇESHTJA E KORÇES
Nga një telegram që komanda franceze e Korçës i dërgonte në mes të gushtit një oficeri francez të ardhur ato ditë nga ai qytet, me të cilin i thoshte që të mos i kryente porositë që i ishin dhënë, sepse gjendja e vendit do të ndryshonte, na lindi i pari dyshim për zbrazjen e Korçës nga ushtria franceze. Në 24 gusht ky dyshim na u vërtetua nga dërgata italiane, e cila na shtoi se, meqenëse zbrazja e Korçës nuk vinte nga një vendim i Konferencës, por ishte vetëm një masë e marrë nga komanda franceze, ajo do ta nxirrte këtë çështje përpara Konferencës.
Detyra e përgjegjësia kërkonin prej nesh që të protestonim menjëherë kundër këtij rreziku, por nga që ndonjë nga shokët tanë nuk donte akoma t'u besonte këtyre lajmeve, protestimi i parë u shty deri më 29 gusht. Erdhën pastaj këtu nga Korça zotërinjtë G.Jatrou e Vangjel Turtulli, të cilët na treguan gjerë e gjatë se si kishin rrjedhur punët e si që më 24 gusht ushtria franceze bëhej gati të linte Korçën e Starovën, e ushtritë greke e serbe afroheshin për t'i pushtuar. Nxituam atëherë e i drejtuam një letër - notë Konferencës, të cilën do ta gjeni të shtypur bashkë me atë që fillimisht i kishim paraqitur z. Clamenceau.
Në mbrojtjen e çështjes së Korçës na ka ndihmuar shumë dërgata amerikane, kështu që më në fund qeveria franceze e çoi këtë çështje në Konferencë. Në mbledhjen e saj më 22 shtator, pas pyetjes që i bëri delegati italian, z. Scialoja, z. Clamenceau tha se ushtria franceze do të mbetej përsëri në Korçë. Po me gjithë këtë nuk mund të themi se gjendja e sotme e Korçës do të jetë e mirë. Dëmet e mëdha që janë bërë në ditët e panikut, nuk do të mund të shpërblehen kurrë! Nga ana tjetër, intrigat greke po shtohen çdo ditë e më tepër, sidomos pas vajtjes në Korçë të dhespotit të Durrësit, imzot Jakobit, i cili nuk po lë mjet pa përdorur për të trazuar vetëdijet e korçarëve. Mbi veprimet e këqija të këtij njeriu i kemi paraqitur Konferencës shënimin që po jua mbyllim këtu brenda.

BASHKEPREMTIMI I CLAIREFONTAINE-s
Edhe përpara se të fliste z. Tittoni në parlament, kishim marrë vesh se një projekt i ri po përgatitej për zgjidhjen e çështjes së Adriatikut, por pas fjalës që mbajti ministri i Punëve të Jashtme të Italisë më 27 shtator, nuk na mbeti më asnjë dyshim se në atë projekt flitej edhe për çështjen shqiptare.
Bashkëpremtimi (compromise) që u bë më 29 gusht ndërmjet zotërinjve Tittoni e Lloyd George, të cilin e kishte pranuar përpara z. Clamenceau e që do të zinte vendin e Traktatit të Fshehtë të Londrës më 1915, parashikonte dy zgjidhje për çështjen e Fiumes, por në të dyja këto zgjidhje, sikur tha z. Tittoni në parlament, "mandati mbi Shqipërinë, Vlora do t'i jepeshin Italisë e Kanali i Korfuzit do të neutralizohej".

vijimi......

Historiani Lavdosh Ahmetaj zbulon në arkivat amerikane shënimet e Luigj Bumçit për Konferencën e Paqes në Paris në vitin 1919

Fuqitë e Mëdha: Nuk garantojmë paprekshmërinë e kufijve të Shqipërisë


Të gjithë shqiptarët në vitin 1919 i kishin kthyer sytë nga Perëndimi pasi atje pritej të vendosej fati i tyre. Diskutime të hapura dhe të fshehta, por qëllimi ishte i njëjtë, Shqipëria të ndahej dhe me tokat e saj të kënaqeshin fqinjët. Shumë nga qytetet më të mëdhenj të Shqipërisë po diskutoheshin që të shkëputeshin nga territori mëmë. Shkodra, Gjirokastra, Korça e Vlora. Më poshtë "Tirana Observer" nëpërmjet historianit, Lavdosh Ahmetaj, ju tregon luftën diplomatike të shqiptarëve për t'i kundërshtuar këto vendime të Fuqive të Mëdha.

Shihet që këto vendime kundër tërësisë e sipërfaqes së Shqipërisë janë mjerisht në lidhje me mendimin e z. Ëilson, në 14 Prill mbi lëshimin e Vlorës Italisë e me pikat themelore të projektit Tardieu mbi zgjidhjen e çështjes së Adriatikut të majit të kaluar.
Siç kishim protestuar me notat tona më 8 maj e më 1 qershor kundër masave të mëparshme që cënonin të drejtat tona, ashtu protestuam edhe kësaj here me notën tonë në 9 të këtij muaji, kopjen e së cilës po ua mbyllim këtu brenda, kundër këtyre cënimeve të reja, por nuk dimë mjerisht a do të sjellë protestimi ynë i fundit fryte më të mira se ato të parat.
Ndonëse me zemër të helmuar i themi këto fjalë, megjithë këtë nuk duam t'ua fshehim dyshimin tonë mbi këtë punë, e ky dyshim rrjedh nga shumë shkaqe.
Nga sa kemi marrë vesh, që prej 8 muajsh e deri më sot, duket se qeverive të mëdha u është mbushur mendja se shqiptarët nuk kanë të gjitha elementet e kushtet e nevojshme që të qeverisin vetvetiu. Për t'i sjellë qeveritë e mëdha në këtë mendim, janë përpjekur me të gjitha mënyrat armiqtë tanë duke treguar për shembull ngjarjet e Shqipërisë në 1913 - 1914 e sidomos kryengritjet e Epirit e të Shijakut.
Që t'i forcojë qeveritë e mëdha në këtë mendim, ka dhënë pakëz shkak edhe sjellja e shqiptarëve përpara Konferencës. Në të vërtetë, pa menduar se ku do të dilte fundi, shumë prej shqiptarëve kanë paraqitur kërkesa të ndryshme në Konferencë e kanë nxituar të kërkojnë për Shqipërinë mandatin e Amerikës apo të ndonjë qeverie tjetër të painteresuar: e këtë kërkim e kanë bërë pa përmendur as sipërfaqen e Shqipërisë, as kushte të tjera. Kështu i është dhënë Konferencës, ngaqë nuk kemi mjerisht miq e mbrojtës të fortë, prova se nuk jemi të zotët të qeverisemi vetë, sepse ndryshe nuk do të kishim nevojë të kërkonim mandate.
Por ky faj nuk është vetëm i shqiptarëve të jashtëm, por edhe i atyre që ndodhen brenda. Kërkimet e bëra prej këtyre të fundit janë fare të ndryshme e kundërshtuese. Për t'iu dhënë një shembull, po ju tregojmë se këtu kemi kërkesa të bëra nga vendasit e një krahine të Shqipërisë në kohë të ndryshme e me mendime të ndryshme. Në të parën kërkohet pushtimi e mbrojtja e Italisë, me të dytën mandati i një qeverie të painteresuar, pushtimi i Italisë pa kushte. Kështu kemi edhe kërkesa të tjera.
Shkresat e këtij lloji, të gjykuara të dëmshme për çështjen tonë, i kemi mbajtur ne vetë e nuk i kemi paraqitur kurrë në Konferencë: po kemi marrë vesh se kanë ardhur këtu shumë e shumë të tjera, të cilat nuk kanë kaluar në dorën tonë e që për rrjedhojë nuk kemi mundur t'i ndalojmë.
Përshtypjen e keqe që këto shkresa kanë bërë në qarqet e Konferencës na e kanë treguar në shumë raste delegatët amerikanë, të cilët na kanë vënë para sysh edhe përfitimin që armiqtë tanë janë munduar të nxjerrin prej këtyre shkresave.
Pas të gjitha këtyre vërejtjeve mbi gjendjen e punëve del vetvetiu pyetja: Si duhet të sillemi ne që të mund të shpëtojmë nga mandati italian e nga humbja e Vlorës?
Për të mos i bërë dëm çështjes kombëtare me kundërshtime të paarsyeshme apo me një butësi tepër të durueshme dhe për të zgjedhur rrugën më të drejtë që duhet të mbajmë në këto ditë kur po ndahet fati i atdheut, kemi kërkuar fillimisht të marrim vesh sa të ishte e mundur, mendimin e miqve të dërgatës amerikane, të cilët janë të vetmit që mund t'u besojmë.
Që prej shumë kohe, më parë këshilltari i kryetarit z.Ëilson, z.Mezes, e më vonë edhe delegati - këshilltar, z. Johnson, i kanë thënë z. Gurakuqi se Shqipëria ka patjetër nevojë për një mbështetje, e se do të ishte mirë që kjo ndihmë t'i vinte nga Amerika apo, por që ata nuk besonin që një punë e tillë të mund të vërtetohej.
Në këto kohët e fundit, delegati - këshilltar, z. Buckler, i tha përpara z. Fuad Bej Zembrakut e më vonë edhe z. Mehdi Bej Frashërit, se Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk do ta merrnin kurrë mandatin mbi Shqipërinë dhe se, në qoftë se shqiptarët donin të shpëtonin nga një mandat kolonial i Italisë, duhet të kërkonin një mënyrë si të mund të lehtësonin kushtet e një ndihme të tillë.
Në dt. 2 të këtij muaji, përsëri z. Buckler, në një takim që pati me imzot Bumçi e z. Gurakuqi, jo vetëm që u përsëriti dëftimet që u kishte bërë zotërinjve Mehdi Bej Frashëri e Fuad Bej Zembraku, por u shtoi edhe se "duke marrë parasysh gjendjen e brendshme e rreziqet e jashtme, Shqipëria kishte patjetër nevojë për një ndihmë, dhe se shqiptarët nuk mund të gjenin mbrojtës më të mirë se Italinë".
Në dt. 10 të këtij muaji, imzot Bumçi e Z.Gurakuqi u takuan me delegatin e plotpushtueshëm z. Ëhite, të cilit i paraqitën rrezikun e humbjes së Epirit të Veriut, të mandatit italian e të pushtimit të Vlorës nga ana e Italisë, dhe i kërkuan ndihmën e dërgatës amerikanë kundër këtyre cënimeve që po u bëheshin të drejtave të Shqipërisë. Z. Ëhite se nuk besonte që Korça të kishte ndonjë rrezik, por për Gjirokastrën nuk kishte aty për aty lajme të plota.
Për çështjen e mandatit, z. Ëhite dha mendimin se Shqipëria ka nevojë për një mbështetje e "se qeveritë e tjera të mëdha, duke pasur edhe ato mandate mbi krahina të ndryshme, nuk mund të mos i njihnin Italisë një të drejtë të tillë mbi Shqipërinë", por i siguroi se dërgata amerikane do të bënte sa duhej për t'i zvogëluar kushtet e saj. Sa për problemin e Vlorës, u la të kuptohej se edhe kjo nuk do të shpëtonte, ndoshta pa ndonjë cënim. Me gjithë këtë, u dha fjalën, se do të merrte shënim për mendimet e dëshirat që dërgata shqiptare kishte treguar me notën e vet të ditës 9 të këtij muaji.
Këto janë lajmet që kemi marrë deri më sot nga dërgata amerikane. Këto lajme na kanë hidhëruar shumë, por nuk na kanë çuditur, sepse duhet ta dinim se edhe ne nuk kishim për të shpëtuar shëndoshë, duke parë se Qeveritë e Mëdha u kishin cënuar të drejtat politike e ekonomike edhe disa shteteve të tjera të vogla. Për të treguar, Rumania e Jugosllavia nuk kanë nënshkruar akoma sot Traktatin e Paqes me Austrinë për të mos pranuar dy artikuj të këtij traktati, që janë kundër sipërfaqes së tyre e që lejojnë trazimin e Lidhjes së Kombeve në mbrojtjen e pakicave kombëtare e fetare të këtyre shteteve, e detyrimin e tyre për të mos lidhur traktate tregtare, ekonomike e financiare pa u marrë vesh me Qeveritë e Mëdha.
Kështu pra, duke parë gjendjen e përgjithshme të punëve dhe duke kuptuar mirë se parimet e larta të përballura në kohën e luftës e mbi të cilat ne kishim mbështetur kërkimet e shpresat tona, nuk po zbatohen, mjerisht me drejtësi e me paanësi, ne nuk gjejmë rrugë apo mënyrë tjetër për të mbrojtur të drejtat tona, përveç kësaj që po përmbledhim në këto dy pika:

a) Duke u mbështetur mbi vendimin e Konferencës së Londrës më 1913, me të cilin u krijua "Shqipëria shtet më vete", e që është i vetmi dokument zyrtar i shuguruar në një akt ndërkombëtar e që mund ta përdorim me të drejtë, ne do ta kundërshtojmë gjithnjë e gjithmonë çdo cënim të "tërësisë së atdheut". Kështu pra, nuk do të shtrohemi kurrë që të pëlqejmë asnjë nga vendimet e Konferencës që të cungojë vendin tonë: në këtë radhë hyjnë Gjirokastra, Korça, Vlora e Shkodra.
Përveç respektimit të tërësisë së Shqipërisë të krijuar në Konferencën e Londrës ne do të qëndrojmë gjithnjë në kërkimin për ndreqjen e padrejtësive që na ka bërë ajo Konferencë e që të pranohen kërkesat tona tokësore të themeluara mbi parimin e kombeve e të vetëvendimit të popujve.

b) Duke u mbështetur përsëri në vendimin e përmendur, që njihte sipërfaqen e shtetit shqiptar, nuk do të pranojmë kurrë me dashjen tonë një mandat mbi Shqipërinë. Që të mund të gjejmë një mënyrë ligjore për të larguar rrezikun e mandatit, kemi menduar që sa herë që të vijë koha e të shohim se nuk kemi kurrsesi tjetër shpëtim, të paravendosim një modifikim në interesin tonë, të dispozitave të vendimit të Konferencës së Londrës më 1913 mbi statusin e Shqipërisë. Ky modifikim do të jetë i arsyeshëm e sipas shpirtit të kohës e nevojave të vendit.
Po ju themi edhe një herë se duke parë si shkojnë punët, nuk mundemi t'iu sigurojmë se me këto masa e me këto qëndrime do të shpëtojmë fare prej çdo rreziku. Por ne do të kërkojmë e do të përdorim të gjitha mjetet që në pamundësi, të pakësojmë sa më shumë të këqijat e dëmet, e që do të kemi edhe një dokument zyrtar në dorë mbi të cilin të mund të themelohemi për të kërkuar më vonë nga Lidhja e Kombeve qortimin e padrejtësive që mund t'i bëhen sot atdheut tonë.

NDERKOMBETARIZIMI I SHKODRES
- Ka disa kohë që gjenerali anglez, z. Philips, u ka thënë disa shkodranëve se atij i dukej mirë, si në pikëpamjen ekonomike, si në ruajtjen e së drejtave të posaçme të vjetra që Shkodra bashkë me rrethet e veta deri në Breg të Natës, të futej e të lihej nën sundimin ndërkombëtar.
Pikë së pari, nuk i kishim dhënë tepër rëndësi këtij dëftimi, sepse besonim se z. Philips sillej kështu vetëm për shkakun personal që të mbetej ai qeveritar i Shkodrës: por më vonë, kur morëm vesh se udhëtimi i tij i mbrapshtë në Londër kishte po këtë qëllim, nisi të na lindte dyshimi se ndonjë grackë tjetër po i ngrihej tërësisë së Shqipërisë. Në të vërtetë, lajmet e fundit po na tregojnë se jo vetëm z. Philips, por edhe gjenerali francez z. Bardi de Fourtou, po përpiqet për ndërkombëtarizimin e Shkodrës. Thuhet me siguri, se një lutje për këtë qëllim, e nënshkruar nga disa myslimanë e katolikë shkodranë, ka arritur në Paris, ku kanë ardhur edhe z. Briot - ingjinar francez, e z. Sadik Tirana, të dy nëpunës të administratës së Shkodrës, i pari në punët botuese e tjetri në Postë - Telegrafe.
Ndër punët e tjera që këta zotërinj do të kryejnë këtu, do të porosisin edhe pullat e Postës së Shkodrës me këto fjalë të shkruara përsipër: "Postë shqiptare - Shkodër". Kur i thamë z. Sadik Tirana se nuk ishte mirë që Shkodra të përdorte pulla postare të veçanta e i treguam kuptimin e keq që në ditët e sotme mund të merrte fjala "Shkodër" e shkruar mbi to, na u përgjigj se "gjenerali Bardi de Fourtou e kishte kërkuar patjetër shtimin e asaj fjale".
Nuk është as nevoja t'iu përmendim rrezikun e madh që do t'i vinte qytetit të Shkodrës prej ndërkombëtarizimit të tij, pasi ndarja e këtij qyteti administrativisht prej Shqipërisë tjetër, është hapi më i parë drejt pushtimit të tij prej Jugosllavisë. Në këtë dyshim na forcon më tepër edhe fakti se jugosllavët nuk shprehen kundër ndërkombëtarizimit të Shkodrës me rrethe deri në Breg të Natës, po deri atje ku e lakmojnë dhe e kanë kërkuar ata vetë.
Për fat të keq, shqiptarët, nuk e kuptojnë të gjithë mirë këtë rrezik, e ndër të tjerët edhe z. Turtulli, i cili pas ç'ka u ka thënë delegati - këshilltar amerikan z. Buckler zotërinjve Mehdi Bej Frashëri, Mehmet Bej Konica e Fuat Bej Zembraku, paska mbrojtur përpara tij projektin e gjeneralit Philips për ndërkombëtarizmin e Shkodrës. Z. Turtulli tani i mohon këto fjalë, por z. Buckler i ka mbetur kjo përshtypje e keqe.
Ne do t'i paraqesim Konferencës një notë kundër ndërkombëtarizimit të Shkodrës e do të përpiqemi që edhe nga Shqipëria të vijnë protestime të tilla, pasi ne besojmë se Shkodra është e humbur për Shqipërinë në qoftë se ndërkombëtarizohet.

LESHIMI I ADMINISTRATES NE DORE TE QEVERISE SE PERKOHSHME -
Që në ditët e para të këtij muaji, qeveria italiane i ka dhënë urdhër Komandës së Ushtrive në Shqipëri, që të lëshojë në dorë të Qeverisë së Përkohshme gjithë administratën e vendit. Presim me padurim lajme të hollësishme mbi këtë lëshim, sepse kështu do të marrim vesh qëllimet e qeverisë italiane mbi krahinat e Vlorës e Gjirokastrës: po që tani mund t'iu themi se qeveria jonë nuk do të pranojë anjë ngushtim të sipërfaqes së shtetit shqiptar mbi këto dy krahina.

LAJMET MBI KRYENGRITJEN E SHQIPERISE -
Po mbushen gati dy muaj që kur zyra e shtypit jugosllav ka filluar të përhapë lajme mbi një të vetëquajtur kryengritje në Shqipëri. E dinim mirë se këto lajme nuk janë të vërteta, po z. Rexhep Bej Mitrovica që ka ardhur tani shpejt nga Durrësi, po na e forcon këtë besim duke na thënë se ato lajme nuk kanë asnjë bazë. Eshtë e vërtetë se qetësia në Shqipëri le shumë për të dëshiruar, po për kryengritje nuk mund të flitet fare.
Jugosllavët janë munduar që prej shumë kohe të nxjerrin disa çeta nën kryesinë e Halit Lleshit, të Shani Bovçës e të disa të tjerëve që punojnë në Peshkopi e në Lumë në emër të Esat Pashës; por pas disa përpjekjesh që këto çeta patën me ushtrinë italiane, tani e kanë ndaluar shumë veprimtarinë e tyre.
Disa kohë përpara, një nip i Alush Lohës ka vrarë në Shkodër një oficer italian dhe tani Alush Lohja, dora e djathtë e Esat Pashës në Shkodër, ka dalë me gjithë fisin e vet në Podgoricë e po mundohet të sjellë ngatërresa: po me sa duket, edhe këtij nuk po i shkon mbarë puna e zezë që ka nisur.
Edhe në Shijak ka nisur një lëvizje kundër Qeverisë së Përkohshme nën kryesinë e Toptanëve të Ymer Bej Shijakut, por tani edhe ajo pothuajse u shua, sidomos pas qëndrimit të fortë që morën kundër saj si qeveria, si partia kombëtare, e cila mund të kritikojë sistemin e qeverisë, por me këtë është kundër reaksionerëve.

MARREVESHJA ME JUGOSLLAVINE
- Pas orvatjeve të padobishme të bëra nga disa prej nesh për një marrëveshje e një bashkëpunim me Jugosllavinë, besonim se nuk do të mbetej më asnjë shqiptar, as brenda, as jashtë atdheut, që të lihej të mashtrohej edhe një herë "prej lajkave të tyre dhelpërake". Por nuk paskemi pasur të drejtë: zhgënjimet e shumta e të hidhura, që kanë pësuar deri më sot shqiptarët në marrëdhëniet e tyre me sllavët, nuk u paskan vlejtur për mësim, sepse sot akoma po gjenden disa që janë prapë gati të bien në batinë.
Kur pamë se në një letër që na vinte nga Shkodra, thuhej se "të gjitha mjetet ishin gati për një marrëveshje me Jugosllavinë", e kur lexuam në letrën që na shkruante Z. Çekrezi më 24 shtatorin e kaluar se "shqiptarët e Amerikës do të prisnin me gëzim çdo bashkëveprim tonin me Jugosllavët për të shpëtuar Korçën nga grekët", na u duk se ishim në ëndërr, e filluam të kemi dyshim mbi vlerën e gjykimit popullor të kombit shqiptar.
Nuk duam të mburrim veten tonë, sepse sikur të ishim larg prej punëve e të mos kishim përgjegjësinë e madhe që na rëndon mbi ndërgjegje, ndoshta do të binim edhe ne në këto gabime të çuditshme: por me gjithë këtë, lehtësia e madhe me të cilën disa shqiptarë japin gjykime të guximshme e këshillojmë masa rrënjësore për zgjidhjen e çështjes kombëtare pa menduar fare fundin se ku do të dali, na bëjnë herë - herë të dëshpërohemi për të ardhmen e atdheut.
E pra, nuk duhet një mendje tepër e hollë, as një eksperiencë tepër e gjatë për të kuptuar qëllimin me të cilin jugosllavët "kërkojnë të na bëjnë vegël", e dëmin e madh që do t'i sillte Shqipërisë mashtrimi ynë pas lajkave të tyre të gënjeshtërta.
Historia e vjetër dhe e re, premtimet e ndryshme, dinake e pathemel që na bëjnë, njerëzit e mënyrat që përdorin, sjellja e tyre përpara Konferencës kundër çështjes sonë, e kushtet e politikës së përgjithshme duhej të na tregonin hapur se një bashkëpunim i jonë me jugosllavët në ditët e sotme është jo vetëm i rrezikshëm, por edhe i pamundur.
Kur të mos harrojmë se, që prej shekullit VII, politika e popujve sllavë nuk ka pasur kurrë qëllim tjetër veçse shtypjen e ndrydhjen e fisit shqiptar e shuarjen e tij nga faqja e dheut, e kur të dimë se në këto shtatë vitet e fundit ky sistem është zhvilluar dhe praktikuar me rreptësinë më të egër, me zjarr e vrasje e therje që vazhdojnë edhe në ditët e sotme, atëherë mund të parashikojmë lehtësisht se ç'fat i zi do t'i priste shqiptarët e mjerë po të bënin gabim të afroheshin, jo më me një Serbi të vogël si ka qenë deri tani, por me një Jugosllavi të madhe e imperialiste për dëshirat e pangopura, për të cilën kufijtë që i ka premtuar Konferenca janë tepër të ngushta.
Por edhe sikur të mendojmë për një moment se mund të ndërrohen ligjet e natyrës e se qengji mund të kullotë krah për krah me ujkun, cilat janë premtimet që na bëjnë jugosllavët për të fituar bashkëpunimin tonë e me ç'mënyrë e me ç'njerëz kërkojnë ata që t'i realizojnë këto premtime?
Premtimet janë të errëta e të ndryshme: sa për njerëzit vjen në radhë të parë Esat Pashë Toptani, të cilit i kanë premtuar princin e Shqipërisë së Mesme: ai Esat Pashë që në kërkesat e tij, ka harruar për miqësinë sllavo - greke, Kosovën e Çamërinë, e që për dy herë në 1913 e në 1915 i paska falur Shkodrën qeverisë së Malit të Zi, siç thuhet edhe vetë në mendoren që i ka paraqitur Konferencës. Përreth tij mblidhen të quajturit Halit Lleshi, Shani Lovça, Alush Lohja e të tjerë, të cilët përpiqen të kryejnë programin e Pashës me kryengritje, me vrasje e me ngatërresa të tjera.
Bashkëpunëtorë të Esat Pashës, në marrëveshjen me Jugosllavët janë edhe Maliq Gjyli nga Ulqini, Major Irfan Beu nga Kurdistani, që ka qenë në Durrës në kohën e princ Vidit e që më vonë u vu në krye të rebelëve, e z. Lukë Lukaj, i cili pasi shkoi nja katër muaj përpara bashkë me kapedanin shkodran, Hamit Bej Gjylbegaj, në Beograd prej nga sollën në Shkodër disa vagona sheqer me çmim të lirë, tani pritet në Paris të zërë vendin e ministrit të Arsimit pranë qeverisë së Esat Pashës.
Më pas vjen Basri Bej Dibra, princi i Dukagjinit, i cili me mendoren që i ka paraqitur Konferencës nën titullin "La debalcanisation des Balkans", ka treguar se meriton të mbyllet në një shtëpi të çmendurish. Disa muaj përpara ai shkoi nga Beogradi në Dibër për të formuar çeta e ndoshta edhe ndonjë qeveri tjetër: por tani është kthyer përsëri në Paris ku u mundua të luajë rolin e Z. Lloyd George me myslimanët e Hindustanit, duke i paraqitur konferencës një notë të datuar nga Malet Dibër - Shkodër me të cilën tregon përshtypjet e këqija e thotë se ka ardhur lajmi midis myslimanëve shqiptarë, sipas të cilit qeveritë e mëdha duan të vendosin që të largojnë Sulltanin nga Stambolli.
Këta njerëz e këto mjete jugosllavët i përdorin vetëm për të nxjerrë ngatërresa në Shqipëri e për të hedhur ç'nderim mbi çështjen shqiptare duke poshtëruar përpara Konferencës e përpara botës së qytetëruar emrin e kombit tonë me qëllim që t'u mbushin mendjen Pushteteve të mëdha se shqiptarët nuk janë të zotët të mendojnë për vete, se nuk dëshirojnë rregull e qetësi, se nuk kanë elementët e nevojshëm për organizim e për administratë e se njerëzit që i përfaqësojnë janë veglat e tyre.
Por jugosllavët nuk kënaqen me kaq. Agjentët e tyre po përdorin edhe mënyra të tjera për të trazuar mendjet e shqiptarëve të mirë, për t'i mashtruar edhe këta e për të mos i lënë që të bashkohen, duke u dhënë lajme të rreme e duke u bërë premtime të ndryshme e të pabazuara. Ja sa kemi mundur të marrim vesh nga njerëzit që kanë ardhur këtu e prej letrave që kemi marrë mbi këtë lloj propagandash që po bëjnë sllavët në Shqipëri:
Një muaj më parë ka qenë këtu z. Jak Koçi, i cili na tha se vinte nga Mati ku kishte ndenjur për një kohë mjaft të gjatë pranë z. Ahmet Bej Zagollit. Z.Koçi na tregoi se jugosllavët kishin dërguar për t'u takuar me Ahmet Beun një farë z. Mladen, i cili i kishte bërë premtime të tepruara duke e siguruar se Jugosllavia dëshironte një Shqipëri të madhe e thjesht të pavarur, e nga ana tjetër se "ishte gati ta njihte Ahmet Beun princ të Matit e të viseve përqark deri ku ai mund të shtrinte fuqinë e vet". (nuk është nevoja t'ju shkruajmë kundërshtimin që ekziston ndërmjet trajtimit të Shqipërisë së Madhe e krijimit të principatës së Matit, as t'ju kujtojmë se premtime të tilla u janë bërë nga serbët në 1913 edhe Bibdodës për Mirditën e Esat Pashë Toptanit për Shqipërinë e Mesme).
Jemi të sigurt se Ahmet Bej Mati e ka përzënë z. Mladen me gjithë premtimet e tij, por për fat të keq z. Jak Koçi duke keqpërdorur besimin e Ahmet Beut, është paraqitur këtu te jugosllavët si të ishte i dërguari i tij. Tani z. Jak Koçi është nisur, por veprën e tij po e vazhdon z. N. Ivanaj, i cili ka marrëdhënie të ngushta e të përditshme me z. Versintch e Radovitch, delegatë të Jugosllavisë.
Nga Qeveritë e Mëdha, Anglia e Japonia, pothuajse nuk interesohen fare për çështjen tonë, e përveç ndonjë dëmi, nuk mund të na bëjnë ndonjë të mirë.
Shtetet e Bashkuara të Amerikës, duke qenë se janë tepër larg e nuk kanë interesa të gjalla për të mbrojtur në Shqipëri, mund të na japin vetëm një ndihmë morale.
Franca, e turbulluar nga rreziku që mund t'i vijë nga Gjermania, nuk mendon tjetër veçse si e si të trajtojë një gardh hekuri përreth saj, duke forcuar miqtë e vet me dëmin e atyre prej të cilëve nuk pret ndihmë, e pra edhe grekët e serbët me dëmin e shqiptarëve.
Italia, e vetmja që duhet të na ndihmonte, duke mos ditur si të sillet me shqiptarët e duke mos njohur e kuptuar interesin e vet të vërtetë që kërkon një Shqipëri të madhe e të fortë, ka shkaktuar mes shqiptarëve një pakënaqësi të thellë ndaj saj: e me lakmitë që ka për Vlorën e për përzierjen në punët e Shqipërisë, lëndon tërësinë e sipërfaqes së shtetit shqiptar dhe e dëmton gjendjen tonë përpara Konferencës.
Vështirësitë e ndryshme kundër të cilave duhet të luftojë dërgata shqiptare pranë Konferencës së Paqes, nuk janë as të pakta, as të vogla: por me gjithë këtë, ne do të mundohemi t'i kapërcejmë si të mundemi më mirë, duke mbajtur gjithmonë anën e së drejtës e duke u mbështetur gjithmonë mbi parimet e tërësisë, pavarësisë e sipërfaqes së Shqipërisë brenda kufijve etnikë, që kanë qenë, janë dhe do të jenë pikat themelore të patundshme të mbrojtjes së të drejtave tona kombëtare.
Jemi munduar t'iu japim lajme sa më të mjaftueshme e të plota mbi gjendjen e çështjes sonë, që të mund t'iu vlejnë për rregullimin e qëndrimit tuaj, e për të kuptuar më mirë rrugën e ndjekur prej nesh.
Shpresojmë se edhe ju do të na shkruani gjithmonë e do të na jepni lajmet që do të merrni e që të besoni se mund të na shërbejnë.

[BARAT]

Zbulimi grek, një komitet “vorio-epirot” në Buenos-Aires kundra shqiptarëve

BEQIR META

26 Shkurt
Pse agjentura greke ndiqte këmba-këmbës komunitetet shqiptare, të shpërndarë në disa vende të botës? Si arriti të depërtojë zbulimi grek deri në Argjentinë dhe Arabinë e Bashkuar?

Pse politika greke e ngriti çështjen e minoritetit grek në Shqipëri deri në Amerikë? Cili ishte reagimi shqiptar?

“Marrëdhëniet shqiptaro-greke gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, përbëjnë një ndër problemet e rëndësishme të historiografisë sonë, ende të pastudiuara. Pikërisht, kjo ka qenë arsyeja kryesore që më ka nxitur për t’i hyrë studimit të tyre, me shpresën se ky kontribut mund t’i shërbente inteligjencës, studentëve dhe lexuesit të gjerë shqiptar”, tregon historiani Beqir Meta, në librin e tij. Botimi “Shqipëria dhe Greqia” (1949-1990), që i paraqitet lexuesit, është rezultat i punës kërkimore të Metës në bibliotekat e Shqipërisë, Greqisë, SHBA, Britanisë së Madhe, Turqisë e Bullgarisë dhe në arkivat shqiptare, amerikane e britanike. Ai është vazhdim i studimit të mëparshëm me titull: “Tensioni greko-shqiptar 1939-1949”, botuar në vitin 2002. Në qendër të këtij botimi është situata e krijuar midis Greqisë e Shqipërisë, gjatë periudhës më të gjatë të Luftës së Ftohtë, tendencat e zhvillimit të saj, përpjekjet, vështirësitë, dështimet dhe progresi që u bë për normalizimin e marrëdhënieve shqiptaro-greke. Janë pasqyruar faktorët e brendshëm dhe të jashtëm që ndikuan në këtë proces si dhe rezultatet historike të tij.

Ballafaqimi midis shqiptarëve dhe grekëve u zhvillua edhe në koloni të tjera të diasporës shqiptare, të cilat, ndonëse nuk e kishin peshën e kolonive të Amerikës dhe të Turqisë, nuk u neglizhuan nga zbulimi dhe nga politika greke. Konkluzioni i MPJ ishte se, ndryshe nga Jugosllavia, e cila nuk kishte patur sukses në politikën ndaj emigracionit shqiptar, Greqia “kishte arritur rezultate të gjera” në emigracion, që e kishte origjinën nga minoriteti grek i Shqipërisë dhe në një pjesë të emigracionit ortodoks shqiptar në disa vende të rëndësishme si SHBA, Argjentinë, Republika Arabe e Bashkuar dhe Australi.

Në mesin e viteve ‘60, elemetët grekofonë po penetronin në kryesinë e shoqatës patriotike “Skënderbeu” në Argjentinë dhe ajo po rrezikohej të binte në duart e tyre. Zbulimi grek arriti të krijojë një komitet “vorio-epirot” në Buenos-Aires, i cili kishte dy degë dhe rreth 80 aktivistë kryesorë. Kryetari i tij ishte Thanas Bello. Komiteti “vorio-epirot” i Argjentinës i mbante lidhjet me përfaqësinë greke në këtë vend. E rrezikuar ishte edhe kolonia shqiptare e Republikës Arabe të Bashkuar, në të cilën po penetronte agjentura greke. Ajo kishte arritur të krijonte brenda kësaj kolonie shqiptare një organizatë “vorio-epirote”, një shkollë, kisha dhe klube. Aktivitetin e zbulimit grek në këtë vend e drejtonte Kristo Stavro dhe zbuluesi grek, Karvunis. Grekët u përpoqën të merrnin në dorë edhe drejtimin e bashkësisë shqiptare në Aleksandri, por nuk patën sukses. Megjithëkëtë, ata i vazhduan përpjekjet për dobësimin e saj. Në këtë koloni rezistenca e elementëve shqiptarë ishte e dobët.

Influenca e organizatave “vorio-epirote” në koloninë shqiptare të Australisë, kishte filluar që gjatë Luftës së II Botërore. Ajo ishte zgjeruar më tej pas luftës prej elementëve grekë dhe prej disa ortodoksëve grekofonë gjirokastritë e korçarë, të drejtuar nga këshilli grek në Australi. Këtu Komiteti Pangrek, i krijuar para luftës nga grekët, arriti të krijojë pas luftës në gjirin e vet një përfaqësi të veçantë të “vorioepirotëve” me qendër në Melburn dhe disa nënkomitete të vogla, të cilat kishin dhe shtypin e tyre. Grekët u përpoqën vazhdimisht të fusnin grindje midis kolonisë shqiptare në Australi, për të pëçarë myslimanët dhe ortodoksët. Aktiviteti i organizatës “vorio-epirote” kishte qenë më intensiv në vitet 1945-1946, kur bëheshin përgatitje për Konferencën e Paqes. Në vitet 1957-1958 zbulimi grek e ndau përfaqësinë “vorio-epirote” nga Komiteti Pangrek dhe krijoi një komitet “vorio-epirot” më vete, me qendër në Perth, i cili mbante emrin Vasil Shahini. Kjo shoqëri ishte vazhdimisht në konflikt me shoqëritë shqiptare në këtë vend.

Në vitet '80, paralel me thellimin e krizës së regjimit komunist në Shqipëri, u rigjallërua dhe u intensifikua veprimtaria antishqiptare e emigracionit grek në Amerikë. Në vitin 1983, diaspora greke dhe disa minoritarë grekë të arratisur nga Shqipëria organizuan një seancë dëgjimore në Nënkomisionin e të Drejtave të Njeriut të Kongresit Amerikan. Dy dëshmitë më abuzive, që u dhanë në këtë seancë ishin deklaratat se, në Shqipëri kishte 400.000 grekë ortodoksë dhe se, minoriteti grek ishte një objekt special i persekutimit nga qeveria shqiptare. Kjo fushatë pati ndikim të drejtpërdrejtë edhe në raportin e Departamentit të Shtetit të SHBA mbi të drejtat e njeriut për vitin 1983.

Por, edhe kjo fushatë e re greke, nuk kaloi pa u kundërshtuar nga emigracioni shqiptar në Amerikë. Shumë individë dhe grupe protestuan te Sekretari i Shtetit, George Shultz dhe në zyrat e agjencitë shtetërore në Uashington. Midis tyre ishin Qendra Shqiptare Katolike e Informacionit dhe personalitetet e shquara të diasporës shqiptare në Amerikë, prof.Sami Repishti dhe prof.Nikolla Pano. Në një letër dërguar Shultzit, Qendra Katolike theksonte: “Të dhënat e Departamentit të Shtetit janë të pavërteta dhe numri i minoritetit grek në Shqipëri, sipas burimeve të vlefshme dhe studimeve shkencore, qysh nga viti 1913, nuk kishte qenë asnjëherë më tepër se 35.000-45.000 vetë. Inkonsekuenca e raportit, lidhur me minoritetin grek në Shqipëri, është shumë shqetësuese. Ne na duket se autorët e raportit nuk kanë qenë shumë të shqetësuar për vërtetësinë, por janë mashtruar dhe manipuluar nga lobi i fuqishëm grek në SHBA”. Qendra Katolike Shqiptare i kërkonte Departamentit të Shtetit rishikimin tërësor të Seksionit mbi Shqipërinë të raportit të tij dhe të merrte masat e duhura për të ndrequr këtë dizinformim. Ndërsa prof.Sami Repishti shkruante se, dokumenti i kishte politizuar çështjet e të drejtave të njeriut në Shqipëri, duke u futur në një rrugë të gabuar, e cila në kushtet e Ballkanit ka potencialin që të shpërthejë shpejt në violencë, për arsye të dyshimeve dhe antagonizmave të vjetra shekullore. Ai paralajmëronte gjithashtu, se dokumenti do të kishte efekt negativ në marrëdhëniet greko-shqiptare, pasi ai do të nxiste në Greqi pasionet e grupeve nacionaliste dhe të krahut të djathtë, të cilët pretendojnë se Shqipëria e Jugut i përket Greqisë. Analiza dhe vërejtjet e Repishtit, dukej se ishin objektive.
Më 15 shkurt 1984, vetëm një muaj pas seancës dëgjimore në Kongresin Amerikan, gazeta “The New--- York Times” botonte një raport nga Athina, i cili fliste për rigjallërimin e aktivitetit të grupit më agresiv antishqiptar në Greqi, i njohur si Komiteti për Çlirimin e “Vorio-Epirit”.
Repishti nuk mohonte të drejtën e grekëve për të kërkuar standarde më të larta për minoritetin grek në Shqipëri. Por ajo që ai kritikoi ishte praktika greke për të veçuar minoritetin grek në fushatën e saj të kritikave kundër dhunimit të të drejtave njerëzore në Shqipëri.

Diaspora shqiptare kundërshtonte edhe konkluzionin se minoriteti grek ishte më i shtypur dhe më i diskriminuar se sa pjesa tjetër e popullsisë shqiptare. Shoqëritë dhe personalitetet shqiptare të diasporës vinin në dukje me realizëm dhe me objektivitet përparimin e minoritetit grek në fushën arsimore, pjesëmarrjen e gjerë të tij në të gjitha nivelet e drejtimit të shtetit dhe në të gjitha fushat e jetës shoqërore në Shqipëri. Ndërsa akuzën greke, lidhur me zhvendosjen e minoritetit grekofon nga krahinat e tij, Repishti e cilësonte si një veprim, i cili bëhej vetëm nga njerëz, që nuk i njohin përpjekjet e qeverisë shqiptare për modernizimin e Shqipërisë. Lëvizjet nga Jugu në Veri e anasjelltas dhe nga fshati në qytet dhe anasjelltas, ai i vlerësonte si pjesë të një transformimi të rëndësishëm të rezervave të punës në procesin e industrializimit të vendit. Shqiptarët e Amerikës, në këtë rast, bënin dhe diferencën midis politikës së Shqipërisë dhe asaj të Greqisë ndaj minoriteteve, duke vënë në dukje se, në 300 fshatrat e banuara nga shqiptarët në Greqi, nuk kishte asnjë shkollë të vetme, asnjë libër shkollor dhe asnjë mësues shqiptar. Ndërsa gjendja e minoritetit grek në Shqipëri ishte krejt e kundërt. S.Repishti e cilësonte Federatën Panepirote të Amerikës si një organizatë irridentiste.

Një deklaratë të gjatë dhe të rëndësishme bëri edhe prof.Nikolla Pano. Ai kritikoi procedurën e seancës dëgjimore dhe theksoi se ajo duhej të kishte dëgjuar të gjitha palët e interesuara për çështjen. Pano vinte në dukje se, qëllimi kryesor i fushatës së re greke ishte që të ringjallte çështje të vdekura si ajo e “Epirit të Veriut”, të jepte informacion të gabuar mbi madhësinë e minoritetit grek në Shqipëri dhe, ndoshta, të krijonte acarime në marrëdhëniet greko-shqiptare. Gjithashtu, ai parashtroi supozimin për lidhjen e këtij veprimi me çështjen e Kosovës. Ai shkruante se, ata, që ngritën tani çështjen e trajtimit të minoritetit grek nga regjimi shqiptar, mund të kenë synuar të diskreditojnë pozitën e qeverisë shqiptare dhe të organizatave shqiptare në Evropë e në SHBA, lidhur me gjendjen e shqiptarëve të Kosovës.

[BARAT]

Enver Hoxha dërgon një prift “komunist” në Stamboll

VIOLETA MURATI
25 Shkurt

Si e shikonte Patriarkana e Stambollit këmbënguljen greke për kishat shqiptare?

Elementët grekë në Stamboll u përpoqën t`i frikësonin organizatorët e kishës shqiptare, duke i kërcënuar ata se do t`i zhduknin fizikisht. Cili ishte presioni që i bënë autoritetet turke shqiptarëve, që nuk frekuentonin kishën shqiptare?

“Marrëdhëniet shqiptaro-greke gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, përbëjnë një ndër problemet e rëndësishme të historiografisë sonë, ende të pastudiuara. Pikërisht, kjo ka qenë arsyeja kryesore që më ka nxitur për t’i hyrë studimit të tyre, me shpresën se ky kontribut mund t’i shërbente inteligjencës, studentëve dhe lexuesit të gjerë shqiptar”, tregon historiani Beqir Meta, në librin e tij. Botimi “Shqipëria dhe Greqia” (1949-1990), që i paraqitet lexuesit, është rezultat i punës kërkimore të Metës në bibliotekat e Shqipërisë, Greqisë, SHBA, Britanisë së Madhe, Turqisë e Bullgarisë dhe në arkivat shqiptare, amerikane e britanike. Ai është vazhdim i studimit të mëparshëm me titull: “Tensioni greko-shqiptar 1939-1949”, botuar në vitin 2002. Në qendër të këtij botimi është situata e krijuar midis Greqisë e Shqipërisë, gjatë periudhës më të gjatë të Luftës së Ftohtë, tendencat e zhvillimit të saj, përpjekjet, vështirësitë, dështimet dhe progresi që u bë për normalizimin e marrëdhënieve shqiptaro-greke. Janë pasqyruar faktorët e brendshëm dhe të jashtëm që ndikuan në këtë proces si dhe rezultatet historike të tij.

Në këtë kohë kishte shpërthyer edhe një polemikë e ashpër midis qeverisë, shtypit, kishës dhe organizatave të emigracionit grek kundër peshkop Efthimit, i cili ishte shpallur peshkop i “Kishës Ortodokse Turke”. MPJ e Greqisë po i akuzonte autoritetet turke se, jo vetëm që kishin toleruar, por edhe kishin inkurajuar këtë veprim ilegal. Kisha ortodokse greke kishte protestuar në Kombet e Bashkuara, në Këshillin Botëror të Kishave dhe në kishat e tjera ndërkombëtare. Këto protesta ishin kundërshtuar nga kryeministri turk, Urguplu, i cili e akuzonte Patriarkanën e Stambollit dhe kishën greke se po përpiqeshin të ndërhynin në punët e brendshme të Turqisë. Debati që u zhvillua në shtyp, e detyroi Këshillin e KOASH të Stambollit të përgjigjej, duke i bërë të qartë opinionit publik turk dhe të huaj se, kombi shqiptar ishte një komb i vjetër i Ballkanit dhe se, KOASH, që i kishte hedhur rrënjët fillimisht në Amerikë, në vitin 1908 dhe më vonë ishte njohur nga Patriarkana e Stambollit, kishte plotësisht të drejtë të kishte degët e saj, ashtu si të gjitha kishat autoqefale ortodokse kudo në botë dhe asnjë fije më pak nga Athina, Sofja, Beogradi, Bukureshti etj. Këshilli, gjithashtu, denoncoi veprimtarinë e kishës greke dhe synimet e saj. Në deklaratën e tij thuhej: “Ne trembemi nga ato kisha, të cilat i shtyjnë shqiptarët të pranojnë nënshtetësinë e një shteti, që kërkon zyrtarisht aneksimin e gjysmës së atdheut tonë, sepse atje ka shqiptarë të fesë ortodokse. Trembemi, gjithashtu, kur shohim një dhespot si ai i Gallatës, i cili disa vjet më parë ftoi shqiptarët ortodoksë të krijonin në Stamboll një “silog” të ashtuquajtur “vorioepirot”, anëtarët e të cilit të shërbenin si jallanshahite për copëtimin e atdheut të tyre”.

Elementët grekë në Stamboll u përpoqën t`i frikësonin organizatorët e kishës shqiptare, duke i kërcënuar ata se do t`i zhduknin fizikisht. Ndërsa autoritetet turke shpallën se, ata shqiptarë, që nuk frekuentonin kishën shqiptare, por shkonin në kishat greke, do të dëboheshin nga Turqia.

Megjithëse kisha shqiptare në Stamboll u çel, vështirësitë për funksionimin normal të saj nuk ishin kapërcyer të gjitha. Nuk ishte marrë leja e Patriarkanës dhe nuk ishte gjendur prifti shqiptar. Në fund të vitit 1965, si rezultat i presionit grek, grupi nismëtar i kishës filloi të shfaqte shenja lëkundjeje, të cilat u bënë më të theksuara pas një gjyqi, që Patriarkana ngriti kundër tyre. Në dhjetor të këtij viti, ata e hoqën nga ndërtesa e kishës pllakatën me mbishkrimin KOASH. Ndërkohë, në vitet 1964-1965, në kuadrin e masave që mori qeveria turke kundër emigrantëve grekë në Turqi, u dëbuan edhe shumë shqiptarë me shtetësi greke. Kishte nga ata që kërkonin të merrnin përsëri shtetësinë shqiptare ose turke, por organet lokale turke nuk i pranuan kërkesat e tyre. Kjo lëvizje e pakësoi komunitetin shqiptar ortodoks në Turqi.

Një nga vështirësitë për funksionimin e kishës shqiptare, ishte edhe pakënaqësia e shqiptarëve ortodoksë ndaj mënyrës se si e kishte trajtuar qeveria turke kërkesën e tyre për çeljen e kishës. Ata nuk ishin të kënaqur me faktin që, ajo për disa vjet i kishte refuzuar kërkesat e tyre, ndërsa tani po përpiqej ta formonte Komitetin Ortodoks Shqiptar, për ta shfrytëzuar në fushatën kundër Patriarkanës dhe Greqisë, e cila po zhvillohej në kuadrin e konfliktit për çështjen e Qipros. Një pjesë e mirë e shqiptarëve ortodoksë, të cilët më parë kishin firmosur kërkesën për formimin e komunitetit ortodoks shqiptar, tani, me pretekse të ndryshme, filluan t`u shmangeshin mbledhjeve, në të cilat do të konkludohej për formimin e komunitetit ortodoks shqiptar. Shqiptarët hezitonin edhe për faktin se, Turqia nuk kishte ndjekur një politikë të qëndrueshme ndaj Greqisë. Ata trembeshin se, po të rregulloheshin përsëri marrëdhëniet turko-greke, do të mbeteshin në marrëdhënie jo të mira me të dyja palët.

Presioni i Patriarkanës filloi të bëhej gjithnjë e më i fortë dhe më i drejtpërdrejtë. Shqiptarët prekeshin në ndjenjat fetare ose gratë e tyre greke nxiteshin që t`i detyronin burrat dhe familjarët e tyre të hiqnin dorë nga përkrahja e kishës shqiptare. Patriarkana propagandonte mes shqiptarëve se, potenciali politik i qeverisë greke ishte shumë i madh në të gjithë shtetet e botës, presioni i të cilëve, në një të ardhme jo të largët, do ta detyronte qeverinë turke të ndryshonte rrugë, ashtu siç ishte bërë në Lozanë në vitin 1922 dhe, atëherë, ortodoksët shqiptarë do të mbeteshin përsëri të vetmuar. Patriarkana, duke parë se me krijimin e Komunitetit Ortodoks Shqiptar vihej në rrezik qëndrimi i saj në Stamboll, moblizioi të gjithë levat e saj dhe opinionin grek për të ushtruar presion mbi shqiptarët. Ajo u bëri thirrje atyre që, në këto momente kaq kritike, ta përkrahnin dhe të qëndronin afër saj. Fanari drejtoi dhe nxiti një fushatë të ashpër në shtyp. Për të mbrojtur padinë e saj kundër organizatorëve të kishës shqiptare, Patriarkana angazhoi katër avokatët grekë më të mirë të Stambollit. Ajo ia arriti qëllimit që ta neutralizonte dhe ta bënte pasive masën e ortodoksëve shqiptarë, të cilët tani trembeshin të merrnin në dorë një kishë, e cila ishte bërë “afaros” (ishte mallkuar) nga Patriarkana.

Në fillim të vitit 1966, interesi i autoriteteve turke për funksionimin normal të KOASH, ishte i lartë. Me nxitjen e tyre, ortodoksët shqiptarë të Stambollit filluan të riaktivizohen dhe të shtonin përpjekjet për gjetjen e priftit shqiptar. Ata arritën një marrëveshje me “Vatrën” për të sjellë një prift nga Amerika. Marrëveshja, gjithashtu, parashikonte që “Vatra” t`i jepte KOASH të Stambollit edhe një ndihmë prej 20.000 dollarësh. Por këtë inciativë e pengoi me vendosmëri qeveria shqiptare, e cila po këmbëngulte në mënyrë të prerë që, prifti të vinte nga Shqipëria dhe të ishte plotësisht nën kontrollin e saj. Komiteti organizator i kishës ftoi nga Amerika priftin Noni. Ai erdhi në Stamboll në vitin 1967, por nuk mundi të qëndrojë, pasi ambasada shqiptare dhe njerëzit e saj në koloninë shqiptare të Turqisë e sulmuan atë, duke e paraqitur si agjent të grekëve dhe të amerikanëve. Ndërkohë, qeveria shqiptare kishte bërë një gjest miqësor ndaj qeverisë turke, duke përkrahur qëndrimin turk për Qipron. Behar Shtylla dha një intervistë, që pati efekt pozitiv në opinionin turk dhe në emigracionin shqiptar, i cili e shtoi përkrahjen për nismën e ortodoksëve shqiptarë. Mirëpo, qeveria shqiptare nuk dëshironte të ndërmerrte veprime efektive të drejtpërdrejta, duke e diskutuar çështjen e kishës shqiptare dhe të komunitetit ortodoks shqiptar me qeverinë turke, për gjetjen e një zgjidhje të përbashkët të këtyre problemeve. Qeveria turke, e pakënaqur nga propaganda komuniste, që zhvillonte legata shqiptare në Turqi, nuk pranoi ardhjen e priftit nga Shqipëria. Kështu, hapja dhe funksionimi normal i KOASH në Stamboll po zgjatej shumë dhe hyri në një rrugë pa krye. Gjithashtu, përkrahja e organeve të sigurimit turk për kishën shqiptare ra përsëri, pas vrasjes në këtë kohë të nëndrejtorit të Përgjithshëm të Sigurimit Turk, Beqir Killiçtape, i cili ishte shqiptar dhe kishte punuar shumë në përkrahje të KOASH të Stambollit. Madje, për këtë arsye kishte dyshime se në vrasjen e tij kishte gisht edhe Patriarkana e Stambollit.

Ndërkohë, në vitin 1967, në Shqipëri, u zhvillua fushata kundër fesë dhe institucioneve fetare, e cila e dëmtoi edhe më shumë imazhin dhe pozitat e qeverisë komuniste në emigracionin shqiptar. Qeveria shqiptare bëri edhe veprimin tjetër të gabuar, që i shkatërroi përfundimisht përpjekjet për krijimin e KOASH, në Turqi. Në pranverë të vitit 1969, ajo solli fshehurazi dhe kundër dëshirës së autoriteteve turke, një prift nga Shqipëria. Situata në komunitetin e shqiptarëve ortodoksë u keqësua. Të gjendur nën presionin e autoriteteve turke dhe të Patriarkanës, ata nuk e miratuan ardhjen e priftit nga Shqipëria. Gjithashtu, në vitin 1970 u fuqizua përsëri tendenca e ortodoksëve shqiptarë për t`u larguar në Greqi.

Në këto rrethana konfliktuale, shumica e anëtarëve të komitetit organizator të kishës u larguan prej tij. Këtë situatë u përpoq ta shfrytëzonte Patriarkana dhe konsullata greke në Stamboll, të cilat gjatë viteve 1970-1972 e intensifikuan punën dhe propagandën për largimin e shqiptarëve ortodoksë për në Greqi. Në vitet ’60, shqiptarët e Turqisë patën mundësi të mira për të krijuar kishën dhe komunitetin e tyre, por këto mundësi, siç e përshkruam më lart, nuk u shfrytëzuan. Një rol negativ luajti politika e gabuar klasore e qeverisë komuniste.

[BARAT]

Lobi grek dhe ambasadoret e SHBA-se ne Shqiperi

--------------------------------------------------

Ambasadori i ri amerikan dhe politika e vjetër amerikane në Shqipëri



Saturday, 07 April 2007-Gazeta Sot

Nga Kastriot Myftaraj

- «Ambasada e SHBA në Tiranë është një ndërtesë shumë e bukur italiane e stilit kolonial, ndërtuar në vitet 1920». Kështu thuhet në faqen në Internet të ambasadës amerikane në Shqipëri.Kjo fjali është domethënëse, si epitomë e paaftësisë së interlokutorëve shqiptarë të amerikanëve, si dhe e dinakërisë tashmë të konsumuar të diplomacisë amerikane të influencuar nga grekët në Shqipëri dhe ai punonjës i ambasadës që ka përkthyer nga anglishtja këtë fjali ka qenë një injorant se ambasada nuk është një ndërtesë, por është e vendosur në një ndërtesë ose në disa të tilla. Duke konsideruar se në diplomaci asgjë nuk thuhet ashtu si rastësisht, nuk mund të mendohet se është thënë ashtu si kot, se ndërtesa e ambasadës amerikane është e stilit kolonial italian. Amerikanët nuk mundet mos ta dinë se derisa ka pasur një stil arkitekturor britanik, francez, spanjoll, portugez, nuk ka pasur diçka të tillë si stili kolonial italian në arkitekturë, aq më tepër në fillim të viteve njëzet të shekullit të kaluar për faktin e thjeshtë se italianët, duke qenë ende fillestarë si kolonizatorë, nuk kishin përpunuar diçka të tillë si stili i tyre kolonial arkitekturor. Duket se me detajin e mësipërm në prezantimin e ambasadës amerikane në Tiranë, amerikanët duan t’u kujtojnë shqiptarëve se Shqipëria ka qenë praktikisht një koloni italiane, dhe se amerikanët i kanë dhënë fund kësaj faqeje të historisë shqiptare kur vendi sundohej nga shtete të huaja. Kur bëhet fjalë për një stil arkitekturor kolonial, sigurisht që nënkuptohet dhe ekzistenca e një stili politik dhe diplomatik kolonial. Në Shqipërinë e viteve njëzet-tridhjetë të shekullit të kaluar ka pasur një stil ë diplomacisë italiane në Shqipëri që është definuar si kolonial. Në fakt kjo e drejtë ishte e sanksionuar edhe sipas vendimit të Konferencës së Parisit të vitit 1921, që është forumi ndërkombëtar që e njohu Shqipërinë si shtet të pavarur, por që i njihte praktikisht Italisë të drejtën e mandatit mbi Shqipërinë, sipas modelit të Lidhjes së Kombeve. Nëse mund të bëhet fjalë për një stil diplomatik kolonial italian në Shqipëri deri në 1939, atëherë duhet thënë se ky stil konsistonte në atë që Italia, e cila në atë kohë shihej si një fuqi e madhe, nuk e ndau influencën e saj në Shqipëri me asnjë nga vendet fqinje me Shqipërinë, tradicionalisht armiqësore me shqiptarët, as me grekët dhe aq më pak me serbët. Ky ishte stili diplomatik kolonial i Italisë. Kjo është një gjë për të cilën shqiptarët atëherë i patën qenë mirënjohës Italisë së asaj kohe, duke e parë Italinë si të keqen më të vogël, në mungesë të angazhimit të SHBA në Shqipëri. Në 8 shkurt 1925, kur i pari ambasador amerikan në Shqipëri, Ulysses Grant-Smith, u largua nga Shqipëria para përfundimit të mandatit të vet, i cili skadonte në shtator (Ulysses Grant-Smith ishte emëruar në postin e ambasadorit (ministrit siç quhej atëherë) në Shqipëri në 22 shtator 1922 dhe i kishte paraqitur letrat kredenciale, duke marrë kështu zyrtarisht detyrën, në 4 dhjetor 1922), në opinionin shqiptar dhe në qarqet diplomatike në Tiranë, si dhe në zyrat që merreshin me Shqipërinë në kancelaritë e huaja nuk pati ndonjë kuriozitet përse ndodhi kjo dhe kush do të qe zëvendësuesi dhe çfarë ndryshimesh në politikën e SHBA ndaj Shqipërisë dhe në përgjithësi në Ballkan do të sillte kjo. Kur në 4 dhjetor 1922 Ulysses Grant-Smith (një emër ky shumë simbolik për shqiptarët që atëherë shikonin të trajtoheshin në Ballkan nga shtetet fqinje si zezakët e Jugut të SHBA dhe që gjendeshin praktikisht në një spirale luftërash civile që do të kulmonte gjatë mandatit të ambasadorit), pati paraqitur letrat kredenciale para Këshillit të Naltë që përbënte kryesinë kolektive të shtetit shqiptar, ai praktikisht qe ambasadori më me pak influencë në Shqipëri, jo vetëm mes ambasadorëve të fuqive të mëdha, por edhe të atyre të vendeve fqinje me Shqipërinë. Në atë kohë, lobi grek në SHBA nuk ishte i interesuar për të influencuar politikën amerikane ndaj Shqipërisë, pasi praktikisht nuk kishte një politikë. Atëherë në Shqipëri ishte diskutuar për të kërkuar një mandat të SHBA për Shqipërinë, gjë që shumësia e shqiptarëve do ta kishin pranuar, por një gjë të tillë nuk e pranonin SHBA, që në atë kohë nuk donin të hynin në terrenin plot kurthe të politikës evropiane. Gjatë mandatit të vet prej 26 muajsh, ambasadori amerikan u bë dëshmitar pasiv i trazirave të armatosura në vend në vitin 1924, të shkaktuar nga konfliktet e brendshme politike dhe ndërhyrja e shteteve fqinje dhe fuqive të mëdha që donin të vendosnin nën influencën e tyre shtetin e ri shqiptar. Në atë kohë peshën që do të kishte në Shqipëri pas Luftës së Ftohtë ambasadori amerikan, do ta kishte ambasadori britanik. Pasardhësi i Ulysses Grant-Smith, Charles C. Hart, erdhi vetëm pas gjashtë muajsh, por mungesa e ambasadorit amerikan nuk është se u ndje në Tiranë, ndryshe nga çdo të ndodhte pas Luftës së Ftohtë, kur ardhja apo largimi i parakohshëm i ambasadorëve amerikanë do të ishte një gjë që zgjonte interes të madh tek shqiptarët dhe të huajt që merreshin me Shqipërinë, për shkak të influencës së SHBA në Shqipëri. Kështu po ndodh këto ditë kur u mësua se John Withers II do të zëvendësojë ambasadoren në detyrë Marcie B. Ries. Atëherë shumë shqiptarëve u vinte keq që SHBA qe kaq pak e interesuar për Shqipërinë dhe kaq pak aktive në vendin tonë.

Por është ironi e madhe që kur angazhimi amerikan do të vinte i plotë, pas Luftës së Ftohtë, ai do të rezultonte me një stil diplomatik kolonial të llojit më të keq, pasi SHBA e bënë Shqipërinë dominion të tyre, për t’ia kaluar një pjesë të rëndësishme të influencës së tyre në Shqipëri, posaçërisht në ekonomi, Greqisë, fqinjit armiqësor dhe dashakeq të Shqipërisë.
Shqiptarët u zhgënjyen pas Luftës së Parë Botërore me mosdëshirën e SHBA për të marrë mandatin mbi shtetin e ri shqiptar, por zhgënjimi më i madh mbetej për t’u provuar, kur SHBA të qenë shumë aktive politikisht në Shqipëri. Në 21 dhjetor 1991, pas 52 vitesh mungese të një ambasadori amerikan në Shqipëri, William E. Ryerson do të paraqiste letrat kredenciale në Tiranë dhe do të fillonte zyrtarisht nga misioni i tij, duke hyrë në mitologjinë e politikës shqiptare. Ryerson krijoi precedentin e ambasadorëve amerikanë me tendenca politike të shfaqura publikisht në Shqipëri, në favor të njërës apo tjetrës palë politike në Shqipëri. Ryerson ende kujtohet me zemërim nga të majtët shqiptarë, për shkak të mbështetjes publike që i dha Berishës dhe PD, që në atë kohë ishin në opozitë. Para disa javësh Erion Veliaj, në emisionin Top Show, në Top Channel kur u diskutua për romanin e Ylljet Aliçkës “Një rrëfenjë me ndërkombëtarë”, një libër ku ironizohet diplomacia e huaj në Shqipëri u shpreh se «të gjithëve na kujtohet ai ambasadori që dilte në krah të doktorit në mitingje». Veliaj këtu e kishte fjalën për ambasadorin Ryerson që dilte në krah të Berishës në vitet 1991-1992. Se çfarë i kujtohet Erionit që atëherë ishte 12-13 vjeç nga ajo kohë, kjo duket e dyshimtë, por ne të tjerëve na kujtohen edhe gjëra të tjera, se si njerëzit e PPSH (PS), para zgjedhjeve të 31 marsit 1991, por edhe atyre të 22 marsit 1992 u shkonin fshatarëve shqiptarë që atëherë përbënin dy të tretat e popullsisë dhe përcaktonin rezultatin e zgjedhjeve, se ambasadori amerikan ka ardhur me listën e bërë nga CIA në xhep, ku janë emrat e njerëzve të saj nga “reaksionarët” e dikurshëm që do t’u marrin tokat sa të ndryshohet pushteti. Pra, nuk ishte ambasadori amerikan ai që po hynte në politikën shqiptare, por ishte politika shqiptare ajo që e kishte bërë atë kartë të saj në lojën politike, madje kartë me figurën e djallit. “Djalli i kuq” shqiptar donte të bëhej i pranueshëm për shqiptarët duke u treguar me gisht “djallin e zi”, opozitën e lidhur me SHBA, si të keqen më të madhe. Në këto rrethana ambasadori amerikan kishte detyrimin për t’u shfaqur dhe për të thënë se ai nuk ishte djalli i zi dhe se ndryshimi i pushtetit nuk nënkuptonte “apokalipsin” e planifikuar në SHBA, por duhej parë si një gjë normale, ashtu siç ishte në çdo vend demokratik. Dhe ambasadori Ryerson doli në krah të Berishës vetëm në një miting paszgjedhor, në 23 mars, 1992, në mitingun e fitores të nesërmen e zgjedhjeve të 22 marsit 1992. Në fakt sjellja e ambasadorit Ryerson mund të justifikohet me atë se atëherë ishte fjala për ta bërë efektiv pluralizmin politik në Shqipëri, duke bërë rotacionin e pushtetit, të cilin PPSH, e shndërruar në PS, pas gjysmë shekulli të diktaturës komuniste, nuk donte megjithatë ta lejonte, dhe e pengonte me të gjitha mënyrat. Natyrisht që Erion Veliaj nuk thotë asnjë fjalë për ambasadorët e tjerë amerikanë që kanë qenë pa asnjë arsye të justifikuar të njëanshëm në politikën shqiptarë, pro PS dhe në krah të liderëve të majtë, herë Metës, herë Nanos dhe së fundi definitivisht në krah të Edi Ramës, si dhe në krah të OJF-arëve pro Ramës si Veliaj në të ashtuquajturën shoqëri civile. Ryerson do ta linte postin para kohe, në 13 tetor 1994, një gjë simbolike kjo e kalkuluar në Washington për t’u treguar shqiptarëve se qëndrimi i SHBA ndaj Presidentit Berisha kishte ndryshuar, me prishjen e Berishës me SHBA për shkak të krizës shqiptaro-greke të vitit 1994. Është fakt se prishja e Berishës me SHBA në 1994 nuk erdhi për shkak se Berisha ishte kundër influencës së gjithanshme amerikane në Shqipëri, por për shkak se Berisha ishte kundër mbështetjes nga SHBA të depërtimit të gjithanshëm grek në Shqipëri. Sigurisht që Berisha në pushtet si President i Republikës ishte një lider autoritarist që nuk e pëlqente shumë demokracinë dhe që kishte prirjen ta mbante nën kontroll opozitën. Por, duke konsideruar se opozita e majtë e kohës ishte pro depërtimit të gjithanshëm të Greqisë në Shqipëri, posaçërisht në ekonomi, në pikëpamjen afatgjatë, autoritarizmi i Berishës mund të rezultonte si në pajtim me interesin kombëtar, në rast se pengonte instalimin e dominimit të gjithanshëm grek në Shqipëri, posaçërisht në ekonomi. Më pas Berisha mbajti disa qëndrime antiamerikane, të cilat duket se i imponoheshin nga afrimi me Evropën, posaçërisht Francën, që ai e bëri për të kompensuar prishjen me SHBA-të. Shpjegimi më dashamirës për SHBA, për politikën e tyre të imponimit të Shqipërisë që t’i nënshtrohet Greqisë, është se ato, derisa ishin të zënë me konfliktin në ish-Jugosllavi, që më pas do të zbriste në Kosovë, donin të siguronin neutralitetin e Greqisë në konfliktin ballkanik, duke i dhënë si kompensim dominimin në Shqipëri. Por, në rast se kjo ishte një taktikë e përkohshme amerikane, në funksion të një strategjie që në perspektivë nuk e parashikonte një Shqipëri të dominuar nga Greqia, rrezikonte që nga zbatimi i kësaj taktike të krijoheshin në Shqipëri realitete të vështira për t’u përmbysur, siç edhe në fakt ka ndodhur. Tolerimi i ambicies greke për të rritur influencën dhe për të arritur deri tek dominimi grek në Shqipëri, posaçërisht në fushën ekonomike, me arsyetimin se Greqia duhet kompensuar për vetëpërmbajtjen e treguar prej saj duke frenuar një luftë etnike si ato në ish-Jugosllavi në Shqipërinë e Jugut të quajtur prej saj Vorio-Epir, duket se është bërë teza e parapëlqyer e atyre politikanëve amerikanë që të influencuar nga lobi greko-amerikan, kanë mbështetur ambiciet greke në Shqipëri. Në fakt kjo është një tezë greke. Kjo teori mbështetet tek premisa se neutralizimi i Greqisë dhe ndalimi që ajo të veprojë në sintoni me Serbinë në konfliktet në Ballkan, është parakushti për suksesin e politikës së SHBA në Ballkan, posaçërisht në ndërhyrjet amerikane në luftërat në hapësirat e ish-Jugosllavisë. Sikur në Washington t’i lexonin me kujdes tekstet strategjike konfidenciale zyrtare greke, ata do të shikonin se Greqia ndihej dhe ndihet shumë e pasigurt dhe ishte shumë e preokupuar për rreziqet që i kërcënoheshin, posaçërisht nga një aleancë turko-bullgare, në rastin e një lufte greko-turke. Gjithashtu në memorandume konfidenciale të analistëve të Ministrisë së Jashtme greke shprehej dhe shprehet frika se mos prirja zyrtare greke për t’i bërë opozitë politike SHBA do të bëjë që SHBA ta lenë Greqinë në fatin e vet në rrethanat e një lufte-greko-turke, ç’është më e frikshmja duke mos e ndaluar Bullgarinë t’i bashkohet Turqisë në një koalicion antigrek. Pra, tekefundit, Greqia kishte shumë arsye përse do t’i duhej që të pranonte vullnetin amerikan edhe në rast se ky do të ishte që Greqia të kufizonte influencën e saj në Shqipëri, edhe në kushtet kur SHBA ishin të angazhuara në Bosnjë-Hercegovinë dhe në Kosovë kundër Serbisë. Greqia ishte dhe është aq e terrorizuar nga ankthi i koalicionit turko-bullgar kundër saj, saqë nuk do të guxonte ta përdorte dhe as do të guxojë ta përdorë në të ardhmen aftësinë e saj për të destabilizuar Shqipërinë, në rast se amerikanët do t’ia ndalonin kategorikisht këtë gjë. Mosdashja e politikëbërësve në Washington për ta kuptuar këtë gjë, ose shtirja sikur nuk e kuptojnë, është në origjinë të disa tragjedive të këqija në marrëdhëniet shqiptaro-amerikane në vitet nëntëdhjetë të shekullit të kaluar dhe më pas. Konflikti mes Berishës në pushtet dhe SHBA në vitet 1994-1997 erdhi se SHBA ishin bërë garant për realizimin e interesave greke në Shqipëri, të cilat Berisha i shikonte si të papajtueshme me interesin nacional shqiptar. Është e sigurt se në rast se Berisha në vitet 1994-1997 do të ishte treguar shumë i dëgjueshëm ndaj Greqisë dhe do të pranonte të gjitha kërkesat e saj, Greqia do të ishte e lumtur që ta shikonte Berishën në pushtet edhe për një mandat tjetër presidencial, pasi grekëve u konvenonte më tepër që lëshimet atyre në Shqipëri t’ua bënte një kryepushtetar me origjinë nga Veriu i Shqipërisë si Berisha, se të tjerë nga Jugu si Nano, Majko, Meta. Kaq për përkushtimin e Berishës ndaj interesave nacionale. Më pas, kur u rikthyer në pushtet në 2005, ai do të ishte po aq i dëgjueshëm dhe i nënshtruar ndaj Greqisë, sa paraardhësit e vet në pushtet të pas vitit 1997.

Pasuesi i Ryerson, ambasadori William E. Lake, nuk do të linte gjurmë, veç me aktin e tij të largimit të parakohshëm nga detyra, në mars 1996, kur mandate i tij duhej të mbaronte në vjeshtën e vitit 1997. Ambasadori Lake u largua se ai nuk pranoi që të bëhej zbatues i urdhrit që i erdhi nga Washingtoni, për të punuar për ta larguar PD-në dhe Berishën me çdo mënyrë nga pushteti. Lake, një diplomat karriere sugjeroi që për këtë detyrë të gjendej një person tjetër. Njeriu që u gjet për këtë punë ishte Mariza R. Lino, një italo-amerikane, e zgjedhur qëllimisht edhe nga origjina e vet etnike, për të krijuar alibinë e zbatimit të një skenari politik progreke, që në thelb ishte dhe antiitalian. Data 4 shtator 1996, kur Mariza Lino i paraqiti letrat kredenciale Presidentit Berisha, është dita e turpit në marrëdhëniet shqiptaro-amerikane. Lino u bë pararendësja e ambasadorëve amerikane që në fakt do të përfaqësonin interesat e lobit greko-amerikan në Shqipëri. Nëse grekët do të ishin mirënjohës, Mariza Lino duhej të kishte një monument në Athinë. E keqja që bëri diplomacia amerikane në Shqipëri me Linon në krye nuk është sigurisht se ndihmoi në përmbysjen nga pushteti të PD-së dhe Berishës, por se e lejoi të majtën që erdhi në pushtet në 1997, t’ia dorëzojë ekonominë shqiptare Greqisë dhe t’i lejojë njerëzit e Greqisë që të zënë vende-kyç në administratën dhe në të gjitha institucionet në Shqipëri. Largimi i Linos është po aq i turpshëm sa ardhja e saj. Lino dha dorëheqjen nga posti i saj në 20 maj 1999, në kulmin e fushatës së bombardimeve të NATO-s kundër Serbisë, për shkak të konflikteve të saj me njerëzit e Pentagonit në Shqipëri, të cilët për arsye praktike e kishin gjetur kundër interesave amerikane linjën progreke të diplomacisë amerikane në Tiranë. Pasuesi i Linos, ambasadori Joseph Limprecht, ndoqi precedentin progrek të Linos, duke krijuar kështu një traditë, por duke i dhënë ngjyra komike imazhit të ambasadorit amerikan në Shqipëri që Lino i dha ngjyra tragjike. Limprecht u bë anekdotik në Shqipëri për sjelljet e veta prej libertine, për ta thënë me një eufemizëm. Dosja me shkaqet e vdekjes së tij gjatë një udhëtimi në veri të Shqipërisë, do të ishte mirë që për hir të dinjitetit të SHBA, të futej thellë e më thellë në arkivat amerikane, që mos t’i binte në dorë medias. Pasuesi i Limprecht, ambasadori James F. Jeffrey, i cili erdhi në vjeshtën e vitit 2002, ndoqi traditën progreke të paraardhësve të vet.
Në dhjetor 2002, disa javë pas ardhjes në Shqipëri, Jeffrey bëri gjënë më poshtëruese që një ambasador amerikan i kishte bërë deri në atë kohë Shqipërisë, duke shoqëruar liderin ultranacionalist greko-amerikan Nicolas Gage (Gejxh) gjatë vizitave që ky bëri në Shqipëri dhe duke e çuar atë në zyrat e shtetarëve të lartë shqiptarë dhe të Berishës që në atë kohë ishte kryetar i opozitës. Nicolas Gage ishte lideri i lëvizjes epirote në SHBA dhe një nga përpunuesit e planit për ta përdorur qeverinë amerikane për t’ia nënshtruar Shqipërinë Greqisë, duke qenë njëherësh edhe mbështetësi publik dhe bashkëfinancues i organizatës MAVI që në 1994 kishte kryer një sulm të armatosur kundër një baze të ushtrisë shqiptare, duke vrarë ushtarakë shqiptarë, gjë për të cilën deri në 1997 kishte qenë person non grata në Shqipëri. Duke shoqëruar Gage në zyrën e Berishës, që kishte qenë President dhe komandant i përgjithshëm i forcave të armatosura shqiptare, në kohën kur ndodhi sulmi terrorist, ambasadori Geffrey i bënte fyerjen më të rëndë shtetit shqiptar, ushtrisë shqiptare, të vrarëve dhe kombit shqiptar.
Disa javë më pas, pas protestave të mëdha në opinionin shqiptar në Shqipëri dhe SHBA, ambasadori Geffrey shoqëroi gjatë vizitës së tij në Shqipëri një aktivist të komunitetit shqiptaro-amerikan, por ky assesi nuk qe kompensimi adekuat pasi veprimi i ambasadorit Geffrey do të kompensohej nëse ambasadori amerikan në Greqi do të shoqëronte aktivistë shqiptarë të çështjes çame nga komuniteti shqiptaro-amerikan në një vizitë në zyrat e shtetarëve dhe politikanëve kryesorë grekë. Edhe Geffrey u largua para kohe, duke e lënë postin në 2 maj 2004, më tepër se një vit para përfundimit të mandatit, për të marrë një detyrë diplomatike në Irak. Pasardhësja e Geffrey, ambasadorja Marcie B. Ries tërhoqi vëmendjen e shqiptarëve për arsye se ajo ishte gruaja e ambasadorit amerikan në Athinë, Charles Ries. Në thelb edhe ajo ndoqi traditën progreke të paraardhësve të saj. Por Marcie Ries u bë famëkeqe për shkak të mbështetjes totale që ajo u dha dy njerëzve në Shqipëri, Edi Ramës dhe Erion Veliajt, që janë të dy njerëzit e George Soros në Shqipëri, të lançuar sipas skemës sorosiane të mbështetjes së kriptohebrejve. Marcie Ries, e cila vetë është një amerikano-çifute, ndoqi politikën e gjetjes së një balance mes interesave greke dhe hebreje në Shqipëri, të cilat Soros është munduar t’i konvergojë në personin e Edi Ramës, si një njeri me origjinë hebreje, por nga një familje që më pas është konvertuar në fenë ortodokse, gjithsesi duke ruajtur vetëdijen hebreje. Në këtë kombinacion kemi një atentat kundër interesave nacionale shqiptare, pasi kemi të bëjmë me një skemë të dominimit eksploitues mbi shumësinë e shqiptarëve. As Ries nuk ishte një ambasadore reale e SHBA në Shqipëri, duke qenë se ajo ishte në fakt një ambasadore e kombinuar e lobit grek dhe atij hebre në SHBA. Tashmë është njoftuar se pas largimit të Ries, në Shqipëri do të vijë si ambasador amerikan John L. Withers II. Nuk na mbetet veç të shpresojmë se më së fundi do të na vijë një ambasador vërtet amerikan dhe jot ë tillë që në një ndërtesë të stilit të supozuar kolonial italian të bëjnë politikën koloniale greke, nën flamurin amerikan. Në Washington duhet ta kuptojnë se katër ambasadorë amerikanë njëri pas tjetrit, që nga Lino, e kanë konsumuar shumë autoritetin moral të SHBA mes shqiptarëve, prandaj do të ishte një marrëzi që ambasadori i ri të sillej si paraardhësit e vet, që kishin besimin se çdo gjë që thonë ose bëjnë ambasadorët amerikanë perceptohet nga shqiptarët si verdikt hyjnor. Në kohën që ka mbetur deri në ardhjen e ambasadorit të ri, në Washington do të bënin mirë që ta rishqyrtonin politikën amerikane në Shqipëri në dy linja, para se të përcaktonin instruksionet për ambasadorin e tij. Këto dy linja janë politika amerikane ndaj Greqisë në raport me Shqipërinë dhe formulat amerikane në politikën e brendshme shqiptare. Në aspektin e parë është koha që politika amerikane e lëshimeve ndaj Greqisë në Shqipëri të bëjë një kthesë 180 gradë. Në aspektin e dytë, duhet të marrë fund mbështetja e diplomacisë amerikane për Edi Ramën, që duket se vjen nga formula sipas së cilës Shqipëria ka stabilitet me një praktikisht diktaturë të ushtruar nga një “skifter” që vjen nga PS, i cili ka në opozitë një “pëllumb” që vjen nga PD, duke piketuar për këtë dyshen Edi Rama-Bamir Topi. Nëse zbatohet kjo formulë do të jetë jo vetëm në dëm të së djathtës shqiptare, por edhe në dëm të së majtës. Në Washington nuk duket se e kanë sa duhet të qartë se influenca e madhe që kanë ushtruar SHBA-të në zhvillimet politike në Shqipëri, për një periudhë të gjatë, duke në dëm të së djathtës dhe në dobi të së majtës, ose më sajtë të fraksioneve të caktuara të së majtës, është bërë e mundur se anëtarët dhe mbështetësit e PD dhe të së djathtës në përgjithësi kanë shkuar me bindjen se SHBA-të e kanë bërë këtë politikë për shkak se kanë qenë të detyruara nga zhvillimet rajonale dhe se në një situatë tjetër, ato do të ruanin së paku qëndrimin e arbitrit të ndershëm mes dy palëve në politikën shqiptare. Me këtë arsyetim janë justifikuar dhe disa qëndrime të influencuara nga lobitë në SHBA të zyrtarëve të ambasadës amerikane në Tiranë. Në fakt, i vetmi proamerikanizëm vetësakrifikues në Shqipëri është ai i të djathtëve shqiptarë dhe amerikanët sigurisht që e dijnë këtë. Amerikanët e dinë se proamerikanizmi i pjesës më të madhe të së majtës është një proamerikanizëm pragmatik, që mund të përcaktohet si proamerikanizmi pushtetor. Por amerikanët do të bëjnë gabim sikur ta trajtojnë proamerikanizmin e së djathtës si një gjë që e kanë në xhep. Do të bëjnë gabim edhe më të madh sikur ta shikojnë sikur vjen nga ndjenja e hipnotizmit nga hiperfuqia e SHBA. Momenti më delikat dhe i rrezikshëm është ai kur populli i së djathtës do të shikojë se anësia e zyrtarëve amerikanë merr përmasa absolutisht arbitrare dhe të patakt, çka e ka bërë përfundimisht ambasadorja Ries, me bashkëfajësinë e saj në përdorimin e një teksti të supozuar të jetë raport zyrtar amerikan, në fushatën e fundit zgjedhore. Në Washington duhet ta dinë dhe sigurisht që e dinë se në botë sot ka qendra shumë të fuqishme antiamerikane, shtetërore dhe joshtetërore që do të donin që në Shqipëri, që ka reputacionin e një nga vendet më proamerikane në botë, të bëhej një revoltë masive antiamerikane me djegie flamujsh, sulme mbi selinë diplomatike dhe mbi diplomatët amerikanë, siç i kemi parë të ndodhin në vende të tjera. Këto qendra antiamerikane, shtetërore dhe joshtetërore janë gati të paguajnë edhe shumë të konsiderueshme për ta bërë të mundur këtë gjë. Nëse marrëdhëniet mes dy palëve shihen si zero-sum game, atëherë do të dalin ekstremistë të vendosur për ta çuar lojën deri në fund dhe SHBA do të vihen në pozita qesharake pasi superfuqia e vetme e botës nuk mund ta përdorë dhe as ka mundësi praktike ta përdorë fuqinë e saj për të shtypur kundërshtarët e saj në një vend të konsideruar si nga më proamerikanët në botë. Në Washington nuk duhet të veprojnë në atë mënyrë që e djathta shqiptare, por edhe një pjesë e së majtës luajalisht proamerikane, të bëhet antiamerikane, e mbështetur edhe nga një pjesë e së majtës, që nuk i pranon skemat Rama-Veliaj. Duke perifrazuar atë që kryeministria izraelite Golda Mejer u tha dikur arabëve, do të thosha se amerikanët nuk duhet ta bëjnë veten që një pjesë e madhe shqiptarëve t’u thonë atyre: na detyruat t’u urrejmë!

[BARAT]

Takimi Berisha -Gage

Berisha, takim sekret me Gage

Kryetari i Partise Demokratike, Sali Berisha zhvilloi dje mbasdite nje takim me Ambasadorin amerikan ne Shqiperi, James Jefrey dhe kryetarin e lobit grek ne Amerike, Nicolas Gage. Takimi ka zgjatur me teper se 30 minuta dhe asgje nuk dihet per objektin e bisedes. Kryetari i opozites, Berisha ka qene i vetmi perfaqesues i opozites ne kete takim nderkohe qe ambasadori amerikan eshte shoqeruar edhe nga miku i tij, z.Gage.

Takimi i mbajtur sekret dje ne seline blu eshte kerkuar nga ambasadori amerikan dhe i ftuari z.Gage. Ky i fundit kohe me pare luajti nje rol te rendesishem per afrimin dhe zbutjen e konflikteve te dikurshme mes dyshes, Nano-Meta. Nikolas Gage ka kaluar nje periudhe jo pak te lehte marredheniesh edhe me kryetarin e opozites, Sali Berisha. Takimi i tyre i pare u zhvillua ne vitin 1995 ku u shoqerua me pas edhe me nje konflikt mes tyre. Gjithcka me pas u sheshua derisa para disa vitesh, Gage zhvilloi nje probagande intensive ne jug te Shqiperise per mosmiratimin e Kushtetutes se hartuar per here te pare nga nje grup ekspertesh shqiptare.

kj

[BARAT]

Po edhe te majtet nuk jane me poshte ne renditje pasi edhe ata e kane takuar antishqiptarin e madh

----------------------------------

Nikolas Gejxh dhe Politikanet Shqiptare

Nikolas Gejxh takon sot kryeministrin Nano
Lajmi i ores 9:55 AM
TIRANE (3 Dhjetor) -
Drejtuesi i lobit grek Nikolas Gejxh, po qëndron në ambjentet e ambasadës amerikane. Ai do të takohet sot me kryeministrin Nano, me të cilin edhe të dielën e kaluar zhvilloi një takim në Athinë, ku Nano mori pjesë në takimin e politikanëve tek Klubi politik i Ballkanit. Gajtë qëndrimit të deritanishëm Gejxh u takua me zv/kryeministrin Ilir Meta dhe kreun e PD-së, Sali Berisha.
ro/mr (BalkanWeb)

[BARAT]

Habiten njerezit kurse politikanet rrine ne pozicion luftimi, me katerkembe se u vjen me mbare ashtu...
Mire qe e takojne po bejne edhe planifikime se si do veje me pas ...sa qesharake kjo situate tragjike dhe e felliqur..e perlyer kokekembe me tradheti dhe me shitje nderi

---------------------------------------------------------------

Kreu i Partisë Demokratike takohet dhe me drejtuesit e PBDNJ në ambasadën e SHBA

Berisha pajtohet me Gejxh
Në vitin 1994 e shpalli person non grata

TIRANE
Berisha është takuar dje me Nikolas Geixh. Kryetari i PD-së është takuar me drejtuesin e organizatës panepiriote në SHBA dje paradite në orën 10:00. Më pas e takoi sërish gjatë pritjes së dhënë nga ambasadori Xhefri për Nikolas Geixh.

Drejtuesi i lobit grek ndodhet në Shqipëri dhe qëndron në ambjentet e ambasadës së SHBA-së dhe sot paradite do të takohet me kryeministrin Nano. Nikolas Geixh, megjithatë, është takuar me Nanon kokë më kokë në një drekë në Athinë të dielën, ndërsa kryeministri merrte pjesë në mbledhjen e klubit politik të Ballkanit. Dje Nikolas Geixh mbërriti në Tiranë para Nanos dhe në mëngjes nën shoqërinë e ambasadorit të SHBA-së ai është shfaqur në zyrën e zëvendëskryeministrit Ilir Meta. Geixh dhe Meta kanë diskutuar së bashku në prani të ambasadorit amerikan në Tiranë Xhejms Xhefri. Më pas ai eskorta e diplomatit amerikan dhe e drejtuesit të lobit grek i është drejtuar selisë blu ku është zhvilluar takimi me kryetarin e PD-së, Berisha. Një ndryshim shumë i madh ka ndodhur për vetë faktin se Nikolas Geixh, njeriu që përdorej si argument akuzash nga ana e PD, viziton Tiranën dhe për me tepër selinë e PD.

Berisha duket se është pajtuar me grekoamerikanin, të cilin në vitin 1994 e shpalli të padëshirueshëm në Shqipëri dhe urdhëroi që të moslejohej të hynte në Shqipëri ndërsa makina e Geixh ishte në Kakavijë. Berisha në ambejntet e ambasadës është takuar edhe me Kostandina Bezhanin, biznesmenen minoritare e cila është edhe e bija e Theodhori Bezhanit, një nga minoritarët e arrestuar vite më parë me akuza politike. Takimi i djeshëm i Berishës me drejtuesin e lobit grek si dhe Kostandina Bezhanin treguan se marrëdhëniet mes tyre janë çtensionuar së tepërmi. Më parë emri i Nikolas Geixh përdorej për të akuzuar drejtuesit e maxhorancës. Që nga viti 1994 Nikolas Geixh nuk guxoi të vinte në Shqipëri dhe vizita e tij e djeshme është e para që nga koha kur Berisha e shpalli të padëshiruar në territorin shqiptar. Pas një periudhe të konsideru-eshme greko-amerikani Nikolas Geixh rishfaqet në politikën shqiptare. Para se të vinte së fundi në Tiranë, drejtuesi i organizatës panepirote organizoi një takim të rëndësishëm në Korfuz, takim që ndryshoi rrjedhën e politikës në Shqipëri. Ai kishte ftuar në ishullin grek të Korfuzit ish-kryeministrin Meta dhe kryetarin e PS-së, Fatos Nano. Takimi u mbajt sekret prej tyre megjith-ëse në shtyp u botua lajmi. Në këtë takim Nikolas Geixh u shfaq si një ndërmjetës mes Nanos dhe Metës, të cilët kishin muaj që po përjetonin një përplasje shumë të fortë politike mes tyre.

gazeta shqiptare

[BARAT]

Pse erdhi Geixh ne Tirane?

Me tone te ngjashme me ato qe u perdoren per marreveshjen Nano-Berisha nje pjese e shtypit shqiptar foli per pajtim te Berishes me Nik Geixhin, apo Nikolas Gaxojanis, me ndermjetesimin e ambasadorit amerikan Xhefri. Kjo ishte e reja me pikante e atmosferes se shtypit shqiptar pas takimeve te figures me te shquar te diaspores greke ne Tirane me perfaqesues kryesore te politikes shqiptare.

Kush eshte dhe cfare donte Geixh ne Tirane?

Nderkaq ky njeri mendohet se nuk ka ndryshuar ashtu si protagonistet e politikes sone Nano-Berisha si pasoje e marreveshjes.Geixhi ka te njejtat pikepamje per Shqiperine si ato qe kemi hasur ne homepage-t e shoqatave te lobit grek ne Amerike,, qe flasin per minoritet grek, edhe ne Sicili si ne tere jugun e Italise. Ndoshta per te mos na e treguar kete karakteristike dalluese dhe per te mos prishur keshtu shijen e nje pritjeje protokollare te denje per nje burre shteti, Geixh nuk I eshte afruar shtypit shqiptar. Me perjashtim te takimit me Nanon, qe ka ftuar vete kamerat per te evituar apo reduktuar keqkuptimet e natyrshme ne nje rast te tille, Geixhi erdhi dhe iku si gjithmone, pra si hije. Pra protagonistet e politikes sone, me ndermjetesimin dhe shoqerimin e ambasadorit amerikan, dikur diplomat ne Turqi, u takuan me nje njeri hije qe nuk ka ndryshuar.

Duke thene kete nuk kam ndermend te paragjykoj aktivitetin e Geixhit, si nacionalist grek, perfaqesues I krahut ekstremist te mendimit politik grek, rol qe e ka vendosur sistematikisht kunder interesave shqiptare. As per faktin qe idete e tij per Shqiperine, jane ato te gjysherve te vet, apo me larg se aq. Nuk kam ndermend ta paragjykoj as ne stilin e qeverisjes se Partise demokratike, dhe ish Presidentit Berisha, qe ka ndryshuar shume qendrime te vetat publike dhe nuk ben ndonje pershtypje se po takohet me Geixhin. Nuk kuptohet as se kush eshte merita e ambasadorit amerikan ne organizimin e nje takimi te tille, sic u pretendua nga shtypi afer Berishes. Ambasadoret amerikane kane organizuar edhe here te tjera takime te tilla, madje me keshilltare te Berishes dhe jane brenda misionit te tyre.

Por ajo qe meriton vemendje nga kendveshtrimi yne, pra I Shqiperise, jane pyetjet: pse erdhi ai ne Shqiperi, dhe cila ishte cilesia e pritjes qe ju rezervua atij ne pikepamje te protokollit dhe temave te diskutuara?

Nik Geixh, eshte sipas atyre qe e shoqeruan, nje gazetar dhe shkrimtar I njohur amerikan, dhe teorite se ai ka qene keshilltar I Klintonit dhe I Reganit, jane vetem mistifikime te percuara ne shtyp nga ata qe paten kompleks qe ta takonin. Ne nje artikull te tijin ne International Herald Tribune ,kunder nderhyrjes perendimore ne Kosove, Geixh flet se si I kishte propozuar para konfliktit zonjes Ollbrait, disa ide, qe paten me pas rast t'I diskutonin ne nje takim mes tyre, pra ai vete nuk flet per ndonje rol te pakten prane Klintonit..Ajo qe nderkaq eshte e padiskutueshme, eshte se Geixh, si nje nga figurat me te spikatura te lobit grek ne Amerike ka arritur te influencoje ne administraten amerikane, ne favor te interesave greke, pra edhe kunder atyre shqiptare. Por aktualisht ai nuk perfaqeson politiken zyrtare greke te Simitisit dhe Papandreut, madje ai eshte sipas shume burimeve, I lidhur me krahun konservator te saj. Per me shume besohet se ai eshte kthyer edhe ne perfaqesues te interesave te caktuara ekonomike dhe financiare greke. Sipas nje burimi te besueshem Geixh ka bere kontakte me autoritetet shqiptare per t'I nxitur ne favorizimin e bankave greke ne privatizimin e Bankes se Kursimit dhe ka aresye te besohet se edhe ne kontaktet e tanishme ai ka punuar ne kete drejtim. I vetmi element kunder ketij versioni, megjithese jo I tipit kategorik eshte prania e ambasadorit amerikan ne te gjithe takimet publike me politikanet shqiptare. Eshte veshtire te besohet se ne keto takime publiket te pakten, ai ka folur per interesa ekonomike dhe financiare greke, ndersa do te ishte e udhes qe ne nje rast te tille te ishte I shoqeruar nga ambasadori grek.

Se cfare ka biseduar ai me autoritetet shqiptare ka mister te plote. Zoti Nano u tregua me transparent me thirrjen e kamerave ne takimin e tij, pa koordinuar asgje me ministrin e jashtem, pra qe edhe ai te therriste ose jo kamerat, dhe duket se ky vendim I tiji eshte bere per te treguar se ai e takoi Geixhin ne prani te ambasadorit amerikan. Ndersa te tjeret, Berisha dhe Meta, as nuk dhane njoftim shtypi dhe as nuk thirren kamera, ndoshta se ata nuk dinin se c'do te benin mikpritesit e tjere te Geixhit dhe sepse ata donin te jepnin idene e nje takimi informal. Por perceptimi publik hedh dyshim mbi temat e biseduara ne keto takime, qe sic kuptohet nuk jane bere me ndonje axhende te plote ne dore te te gjitheve. Aq me shume dyshim te krijon ideja se edhe gazeta afer Berishes nuk dhane asnje informacion rreth takimit, ndersa informacioni I dhene nga zyra e zotit Nano, vertitej vetem ne njeren prej temave te mundshme te bisedimit, ajo e te drejtave te minoritetit grek.

Kush eshte vlera e takimeve?

Duke qene se Geixh nuk perfaqeson politiken zyrtare greke, as ate amerikane, atehere kush ishte vlera e takimeve me te? Ajo qe mund te kuptohet eshte se te gjithe kane pranuar ta bejne takimin, sepse ja ka kerkuar ambasadori amerikan, madje dikush don te jape idene se e ka bere kunder deshires. Per Meten mund te thuhet se ai ka vepruar me me finokeri se te gjithe: ai edhe e ka takuar, edhe nuk e ka takuar, pasi nuk ka njoftim zyrtar shtypi, megjithese edhe mund ta kishte bere nje te tille Por edhe nese e ka takuar, ai mund te justifikohet me vleren njohese te takimit. Edhe, homologu I tij, Papandreu u takua me lobin shqiptar ne Amerike, dy vjet me pare. Ndersa per Berishen mund te thuhet se ai e ka pranuar kete takim ne kuader te rikthimit te tij ne pushtet dhe te perpjekjeve per permiresim te imazhit te tij prane administrates amerikane ku lobi grek ka porcionin e vet te influences, megjithe rritjen e influences se lobit proturk me ardhjen e Bushit. Por duke bere kete, ai I ka dhene nje dore edhe Nanos, qe me nje dekor te tille pluralist postmarreveshje, do ta kishte me te lehte ta takonte Geixhin faqe mexhlisit. Megjithate Nano ka humbur paksa politikisht,-dhe ketu ndoshta eshte difekti I keshilltareve te tij- pasi ka dhene idene per publikun se I ka dhene llogari Geixhit per trajtimin e minoritetit grek ne Shqiperi. C' te drejte ka Geixh t'I kerkoje llogari Shqiperise per kete ceshtje? Pse Nano nuk I ka kerkuar pershembull Geixhit qe te ndermjetesoje per heqjen e ligjit te luftes? A mund te imagjinoni p.sh Geri Kokalarin te takohet ne Athine me Simitisin dhe t'I kerkoje llogari per pronat e shqiptareve? Pse kjo dobesi para ketij njeriu qe formalisht nuk perfaqeson asgje, pervec qe nga komuniteti shqiptaro-amerikan konsiderohet si armik I Shqiperise?

Eshte shume e lehte per tu kuptuar se Geixh nuk ka ardhur per te diskutuar vetem per kete ceshtje ne Shqiperi. Ceshtjet e tjera duhet te na I sqarojne zyrtaret tane te larte te pozites dhe te opozites, pasi ne bilanc te fundit, publiku ka te drejte te dije se c'eshte biseduar me nje figure te tille te dyshimte. Ajo qe eshte e qarte pavaresisht temave te diskutuara me njeriun qe nuk ka ndryshuar, Nikolas Gaxojanis, eshte nje mungese e theksuar personaliteti e autoriteteve tona. Ato kane pranuar te bisedojne me nje njeri qe qe ka punuar sistematikisht kunder interesave shqiptare, qe formalisht nuk perfaqeson asgje, dhe nuk I kane thene popullit se c'kane biseduar. Pse ky mister?

Mentor Nazarko
04/12/2002


Geri Kokalari: Gejxh, armik i shqiptareve

Geri Kokalari, nje shqiptaro-amerikan i njohur, ka reaguar menjehere lidhur me viziten ne Tirane te liderit te lobit grek ne SHBA, Nikolas Gejxh. Ne nje mesazh per ambasadorin shqiptar ne Uashington, Fatos Tarifa, Kokalari shprehet se Gejxh eshte nje armik i njohur i shqiptareve. Sipas shqiptaro-amerikanit, Gejxh ka punuar ne menyre aktive "kunder nderhyrjes ushtarake te SHBA ne Kosove". "Ai eshte takuar ne menyre sekrete me Nanon ne Korfuz gjate ketij viti per te diskutuar per privatizimin e Bankes se Kursimeve per interesa greke, qe do t'i jepnin Greqise kontrollin efektiv te sektorit bankar ne Shqiperi", shkruan Kokalari. Duke shtruar edhe pyetjes perse qeveria shqiptare po i ofron Nikolas Gejxh nje pritje zyrtare. Gjithashtu, Kokalari ne fund te mesazhit te tij shprehet se per kete duhet te sqarohet komuniteti shqiptaro-amerikan.

Geixh: Si u pajtova me Berishen

Sali Berisha dhe Nikolas Gejxh, kane vendosur paqen mes tyre, pasi lideri i opozites duket te kete terhequr nje pjese te akuzave ndaj kreut te lobit grek ne SHBA. Ish-Presidenti kishte dekretuar 8 vjet me pare shpalljen si person te padeshirueshem te Gejxh, duke e akuzuar ate si financues te ngjarjes se Peshkepise ne kufirin shqiptaro-grek, te pasuar me arrestimin e pese minoritareve greke, drejtues te shoqates "OMONIA". Ne shtator '95, gjate nje vizite ne Boston, Berisha ishte shprehur me tone te ashpra kunder Gejxh, ne ate kohe kryetar i nje prej organizatave te diaspores greke.

Por dje Gejxh, nje dite pas takimit me liderin e opozites, ka deklaruar se mes tij dhe Berishes kishte patur keqkuptime. "Askush nuk eshte i perkryer vec zotit", ka thene amerikani me origjine greke, ne nje prononcim per mediat shqiptare. Duke kembengulur: "Me Berishen kemi patur keqkuptime". Ai ka vijuar, duke thene se "mungesa e kontakteve kishte penguar sheshimin e ketyre mosmarreveshjeve". I pyetur, nese Berisha ishte i gatshem te rikthehej ne pushtet, Nikolas Gejxh ka thene, se ai "nuk ishte nje votues shqiptar dhe kjo u takonte shqiptareve ta vendosnin". "Berisha ka ndryshuar", eshte shprehur lideri i lobit grek ne Shtetet e Bashkuara. "Por, - ka shtuar ai, - Berishes do t'i duhet ende pune per te ndryshuar imazhin". Gjithashtu, ne prononcimet e tij per mediat shqiptare, Gejxh ne diten e dyte te vizites ne Tirane, tha se takimi i tij me ish-Presidentin nuk do te behej, nese te dy do te kishin mbetur ne te njejtat pozicione te shume viteve me pare. "Kur Berisha me akuzoi si financues te ngjarjes se Peshkepise, mendova se ai ishte nje politikan i keq", ka thene Gejxh. Per te ngrohur marredheniet mes tij dhe Berishes duket te kete sherbyer edhe pritja e dhene nga ambasadori Xhefri te henen ne mbremje. Ku ish-Presidenti ka biseduar edhe me nje grup biznesmenesh te jugut te vendit.

Duke folur per ceshtjen e minoritetit grek, Nikolas Gejxh ka nenvizuar se "respektimi i te drejtave te minoritetit grek do te jete i lidhur me integrimin e Shqiperise ne Evrope". Duke sqaruar se Berisha ishte me i avancuar se Nano per ceshtjen e minoritetit, edhe pas debatit per regjistrimin e popullesise. Me gjeresisht per gjendjen e minoritetit grek ne jug te Shqiperise dhe respektimin e te drejtave te tij, amerikano-greku duket te kete biseduar me Kryeministrin Nano. Nikolas Gejxh, publicisti amerikan me origjine greke, ka mberritur dje rreth ores 10.30 ne zyren e Kryeministrit Nano, duke i kerkuar me teper vemendje per te drejtat e minoritetit grek ne Shqiperi. Biseda e Nanos me Gejxh, i cili shoqerohej edhe nga ambasadori amerikan ne Tirane, Xhejms Xhefri, ka zgjatur rreth 60 minuta dhe ajo, sipas burimeve zyrtare, eshte perqendruar ne marredheniet shqiptaro-amerikane. Keto marredhenie mesohet te jene vleresuar gjate takimit ne zyren e shefit te qeverise, si "te shkelqyera e ne zhvillim pozitiv te perhershem". Te dy bashkebiseduesit, sipas zyres se shtypit te Kryeministrit, folen gjithashtu edhe per marredheniet shume te mira midis Shqiperise dhe Greqise dhe, ne kete kuader, edhe per gjendjen e minoritetit grek ne vendin tone. Nikolas Gejxh mesohet te jete shprehur se ishte i inkurajuar nga progresi i bere ne Shqiperi, "perfshire edhe ate ne situaten e te drejtave te minoritetit grek". Megjithate, duke iu referuar disa rasteve te vecanta, Gejxh i sugjeroi Nanos "me teper vemendje nga autoritetet perkatese shqiptare".

Nga ana e tij, Kryeministri Nano permendi perpjekjet e qeverise shqiptare per te garantuar te drejtat e minoriteteve ne pergjithesi dhe te minoritetit grek ne vecanti, sipas standarteve nderkombetare dhe atyre te Keshillit te Europes. Shqiperia, tha ai, "pervec veprimtarise sistematike per plotesimin e pershtatjen e legjislacionit te saj kombetar me norma bashkekohore ne kete fushe, ka nenshkruar dhe ratifikuar Konventen Kuader te Keshillit te Europes, per mbrojtjen e minoriteteve, te vitit 1995, e cila konsiderohet si nje nder dokumentet baze, si dhe nje varg aktesh te tjere te rendesishem qe kane te bejne me kete ceshtje". Kryeministri Nano, - theksoi gjithashtu, - se veprimtaria e autoriteteve shqiptare ne fushen e garantimit te te drejtave te minoriteteve zhvillohet nen kujdesin dhe monitorimin e vazhdueshem te organizmave te specializuara nderkombetare, te cilat kane bere edhe vleresime pozitive.

Nikolas Gejxh mberriti te henen ne Tirane dhe eshte takuar edhe me zv/kryeministrin dhe ministrin e Jashtem, Ilir Meta. Gjithashtu, gjate dites se djeshme, Gejxh mesohet te kete patur takime edhe me ministren e Kultures, Arta Dade dhe ministrin e Arsimit, Luan Memushi.

04/12/2002

[BARAT]

Dioguardi: Berisha na tradhtoi

“Të takosh Geixh është njëlloj sikur t’i kërkosh avantazh politik Milosheviçit”


TIRANË – Berisha duhet të bëjë publike se çfarë ka folur me Nikolas Geixh. Kështu u shpreh dje në një intervistë për gazetën “Shekulli” ish-kongresmeni amerikan Xhozef Dioguardi, i cili është presidenti i “Liga qytetare amerikane-shqiptare”. Dioguardi njihet si një prej mbështetësve kryesorë të Berishës në lobin shqiptar në SHBA, por duket se takimi i para dy ditëve mes Berishës dhe Geixh ka ngjallur revoltën e Dioguardit. “Berisha ka tradhtuar interesat e shqiptarëve të Amerikës dhe ato të Shqipërisë që është takuar me armikun e shqiptarëve Nikolas Geixh”, -u shpreh dje Dioguardi.

Zoti Dioguardi, Nikolas Geixh deri para pak ditësh nuk ka qenë i mirëpritur në Shqipëri për shkak të shpalljes së tij “non grata” nga qeveria e zotit Berisha më 1994, por ai ka zhvilluar një takim edhe me zotin Berisha, ku nuk dihet se për çfarë është folur, por në një deklaratë të Berishës lihet të kuptohet se Geixhi ka ndryshuar. Cili është komenti juaj për këtë takim?

Jam shumë i shokuar dhe i hidhëruar që zoti Berisha ka takuar zotin Geixh, i cili përfaqëson pjesën më radikale të lobit grek në Amerikë. Dhe dua t’u kujtoj një artikull që ka shkruar Geixh në gazetën “Nju Jork Times” në tetor të vitit 1994 ku ai akuzon Sali Berishën që është përpjekur për të fituar Shqipërinë e Madhe dhe ai sulmon qeverinë demokratike drejtuar në atë kohë nga Sali Berisha, ku shkruan se doktor Berisha fliste shumë keq për minoritetin grek. Ai pretendonte se minoriteti grek përbëhej nga 450 mijë njerëz, kur dihet se janë vetëm 58 mijë banorë sipas statistikave të asaj kohe të OSBE-së. Dua t’ju bëj të ditur që zoti Geixh ka akuzuar qeverinë shqiptare për diskriminim të të drejtave të minoritetit grek, ai ka mbështetur përfaqësuesit e “Omonia”-s në ’94 kur ushtarët shqiptarë u vranë dhe u sulmuan dhe për këtë arsye doktor Berisha kërkoi që Geixh të largohej menjëherë nga Shqipëria duke e quajtur atë një armik të popullit shqiptar dhe i kërkoi që të mos shkelte më këtu derisa të mbarojë mandati i qeverisjes demokratike. Çfarë ka ndodhur për të ndryshuar situatën, Geixh është akoma problem shumë i madh për Shqipërinë dhe popullin shqiptar, përveç Serbisë. Në fakt është lobi grek në kërkim të lobit serb dhe maqedonas në Uashington.
Ne dimë se kush e mbron SHBA-në, janë shqiptarët dhe jo grekët, ne dimë kush i mbron shqiptarët, ata janë amerikanët dhe jo grekët, tani zoti Berisha nuk mund të ndryshojë mendje. Por ai e bëri, nuk arrij ta kuptoj këtë veprim të Berishës. Shqiptarët në Amerikë mendojnë se ai i ka tradhtuar, por Sali Berisha ka tradhtuar Gjykatën Kombëtare të Shqipërisë dhe atij i duhet të shfajësohet përpara popullit, pasi njihet në historinë shqiptare si njeriu që kritikoi ashpër diktaturën komuniste dhe regjimin grek. Nuk e kuptojmë si e ka bërë këtë ndryshim të madh, prandaj jam shumë i zhgënjyer si president i lobit shqiptar, si ish-kongresmen i SHBA-së, si shqiptaro-amerikan dhe si president i lobit shqiptar “Liga qytetare amerikane-shqiptare”. Dhe është e vërtetë që ky takim u nxit nga ambasadori amerikan dhe për këtë do të ankohem në Departamentin e Shtetit në Uashington duke kontaktuar kongresmenët e rinj. Kjo nuk duhej të ndodhte dhe duhet të di motivin e këtij takimi. Zoti Geixh ka shkruar letërsinë më negative, më radikale, kundër popullit shqiptar. Do t’iu faktoj artikullin që ai shkroi 1994 dhe përgjigja që iu bë këtij artikulli. Shqipëria ka nevojë për zgjedhje të reja që populli shqiptar të zgjedhë një qeveri që t’i japë siguri, punësim, respekt, një qeveri që të integrojë Shqipërinë në NATO përpara Rumanisë dhe Bullgarisë. Dhe këtë e kishte në dorë edhe zoti Berisha, por nuk ishte i zoti ta bënte.

Mendoni ju se negociatori i këtij takimi ishte ambasadori amerikan në Shqipëri zoti Xhejms Xhefri?
Nuk e di dhe më duhet ta zbuloj. Por mendoj se ai duhet t’i bëjë publike motivet e këtij takimi, sepse zoti Geixh nuk është qeveria greke, ai thjesht përfaqëson lobin grek në Amerikë dhe lobi grek në Amerikë është përpjekur që të ndërpresë Aleancën që çoi drejt luftës në Kosovë. Gjatë luftës në Kosovë nuk i mbështeti sulmet e NATO-s. Geixh nuk do ta pranojë që minoriteti grek nuk është 450 mijë, por kaq janë shqiptarët ortodoksë. Vetëm 58 mijë janë ortodoksë grekë dhe askush nuk ka të drejtë t’i ngatërrojë se çfarë kërkojnë ortodoksët shqiptarë dhe çfarë kërkojnë ortodoksët grekë. Dhe nuk mund të themi që ortodoksët shqiptarë janë minoritet grek, kjo është propaganda e Nikolas Geixh dhe e lobit të tij. U përpoqa t’i përgjigjesha këtu në Amerikë dhe më duhet të investigoj. Berisha nuk duhet të takohej me të përderisa të kuptojmë besueshmërinë e këtij hetimi. Dhe tani duhet të bëjë publike çdo gjë që tha në atë takim për shqiptarët në Shqipëri dhe ata në Amerikë, që ne të kuptojmë pse ai ndryshoi mendjen. Duhet pyetur se ky takim që ai realizoi ishte për avantazh politik. Por megjithatë, çfarë avatazhi politik mund t’i japë atij Nikolas Geixh, sepse nuk ka avantazh politik që mund të të japë Milosheviçi. Zoti Hollbruk u përpoq të tradhtonte shqiptarët kur u përpoq ta bënte Milosheviçin palë këtu në Amerikë për paqen në Ballkan, përderisa ai kishte vrarë mijëra boshnjakë në Bosnje. Lobi shqiptar së bashku me lobin e herbrejve e ndryshoi këtë ide dhe NATO vendosi të hedhë bombat mbi serbinë e Milosheviçit, rrëzoi regjimi i tij dhe më pas u nxor para drrejtësisë. Zoti Geixh nuk mbështeti luftën në Kosovë. Zoti Berisha tha se ai është për pavarësinë e Kosovës. Pse ka ndryshuar tani zoti Berisha?

Intervistoi Gilmana Bushati

jjd@aacll.com