I. Hyrje : Sisteme te tregtimit
Letrat me vlere mund te tregetohen ne menyra te shumte: nga nje varietet i gjere i mekanizmave te tregetimit e ne forma te ndryshme institucionale.
Ne menyre tradicionale, letrat me vlere tregetohen ne nje vend tregetimi te organizuar, ku: shitesit dhe bleresit ose agjentet e tyre respektive, takohen me njeri-tjetrin ne nje floor tregetimi te perqendruar. Ne menyre qe te sigurohet se tregtimi do te realizohet (perputhet) me minimumin e mundshem te voneses, shumica e tregjeve angazhojne market-makers, detyra e te cileve eshte qe te realizojne (perputhin) tregetimet edhe duke krijuar pozicion pertej mjeteve te tyre, per te mos lejuar ndryshime te medha te cmimeve ne rastet se nuk gjenden pale perkatese.
Si kompesim per riskun nga keto veprime, market-makers zbatojne nje cmim me te larte shitje(cm kerkuar) se sa cmimi i blerjec (cm ofruar)dhe si rezultat spredi i krijuar perben nje kosto per publikun. Ne disa tregje si NYSE, market-makers kane nje detyrim eksplicid per te siguruar keto sherbime likujditeti (dhe kane gati pozicion monopol); ndersa ne disa te tjere (si tregjet e kontratave te se ardhmes si LIFFI) market-makers udhehiqen nga motivi i maksimizimit te fitimit (e perballen me nje numer te madh konkuruesish te tille).
Zhvillimet cilesore te viteve te fundit ne teknoligjine e informacionit e komunikimit kane mundesuar tregjet financiare qe te zhvillohen mbi bazat e tregetimit elektronik apo ne ekran. Ne keto sisteme dyshemeja e perqendruar eshte zevendesuar nga sistemi kopjuterik i centralizuar. Pjesemaresit e tregut nuk e takojne njeri tjetrin, por fusin urdherat direkt ne sistem. Keto urdhera do te perputhen ne menyre automatike sipas nje rregulli te prioritetit eksplicid, qe mund te jete koha dhe cmimi.
Urdherat e kufizuar qe nuk mund te perputhen do te futen ne librin qendror te urdherave te limituar, per tu ekzekutuarne qofte se do te jete e mundur me vone, kundrejt urdherave qe do te mbrrijne. Shembuj te tregjeve elektronike jane TorontoCATS, Paris Boursse, Future markets ne Frankfurt dhe Osaka.
Ekzistojne gjithnje debate akademike dhe praktike per te dy sisitemet: tradicional dhe ai elektronik. - Mbeshtetesit e dyshemese tradicionale argumentojne se roli i market-makers ne floor per sigurimin e likujditetit eshte kritik, ne menyre te vecane kur urdhera voluminoze shkaktojne cbalancime dhe levizje te ndjeshme te cmimeve. Gjithashtu ata argumentojne se ambjenti i hapur i dyshemese perben nje burim te rendesishem informacioni per te gjithe pjesmaresit ne procesin e tregtimit.
Ndryshe nga keto, sistemet e bazuar ne ekran ofrojne ne potence ekzekutime dhe raportime shume me te shpejta , duke ulur keshtu te ashtuquajturin immediacy risk (mundesia qe cmimi i ekzekutimit te ndryshoje nga cmimi me te cilin nje urdher ka hyre). Por ne fakt si studimet praktike edhe ato teorike qe argumentojne se mungesa e market-makers ne sistemet elektronike veshtireson problemin e likujditetit, kane deshtuar. Po keshtu e diskutueshme eshte edhe ne se sistemet e komjuterizuara jene me shume (libri qendror i urdherave te limituar eshte zakonisht i dukshem per te gjithe pjesmaresit ne treg), apo me pak transparente (tregetaret nuk e shikojne njeri tjetrin).
Nje ambjent tregtimi krejtesisht i ndryshem eshte OTC. Ky sistem tregetimi seshte me i centralizuar, perkundrazi ai eshte nje rrjet i pavarur tregetaresh, qe lidhen me telefon apo me kompjuter. Ne cdo moment kohe tregetaret japin kuotat e tyre me te cilet ato do te donin te tregtonin me publikun. Shumica e tregjeve te obligacioneve, te parave, si dhe disa tregje te aksioneve (si NASDAQ, LSE) jane te organizuara keshtu.
Shkuhet shpesh, se konkurenca midis tregetareve rezulton me kosto transaksioni me te ulet (spredi) se ne sistemet e centralizuara te tregtimit. Gjithashtu argumentohet se sistemi i tregtimit OTC mund te luaje nje rol me te dobishem ne tregje me likujditet relativisht te ulet dhe me varietete heterogjenitet te larte te produkteve .
Vitet e fundit disa sisteme alternatve tregtimi u zhvilluan, te cilet sfiduan rolin e sistemeve tradicionale te tregut duke ofruar ore te zgjatura tregtimi,duke permiresuar ekzekutimin dhe reduktuar shpenzimet. ( si sistemi elektronik i pastrimit INSTINET dhe Tradepoint etc) Nje nder problemet qe lidhet me ATS-te eshte se keto sisteme kane thyer aktivitetin tradicional dhe kufite rregullatore.
ATS mund te funksionoje brenda nje burse si nje vend i theksuar tregetimi, brenda nje broker/deal-i si nje sistem i drejtimit te urdherave, ose mund te konkuroje me keto institute te marre vec e vec apo sebashku.
Krijoni Kontakt