Mbidoza e modernizmit të familjes

[Cimo]

Nuk ka strukturë apo qelizë të shoqërisë shqiptare aktualisht më të kërcënuar, më të drobitur, më të rrezikuar se familja.Nuk janë vetëm pronat publike, pyjet, lumenjtë, deti, toka, rrugët, institucionet zyrtare e qytetare të nëpërkëmbura dhe ende të palegalizuara e të pastabilizuara, samëska të hallakatura, mall pa zot, që po i nënështrohen me hir e pahir shkatërrimit të kahershëm e të çdoçastshëm, sipas parimit arnauto-ballkanik hyrjabyrja, rrënimit të përditshëm, çbërjes totale me inercinë e parimit tëdalëkutëdalë i cili, herët a vonë, do apo nuk do, të nxjerr nga funksioni dhe nga normaliteti. Shëmbja e familjes nuk është si shëmbja e një ndërtese pa lejë.Efektet e këtij rrënimi janë afatgjatë, ato zor se mund të riparohen, vështirë të kapërxehen.
Familja shqiptare prej dy dekadash ka rënë në krizë e në udhëkryq. Asnjëherë nuk ka pas qënë në një kolaps e në një hall të tillë sa absurd, aq edhe të pazgjidhshëm.Asgjë tjetër nuk e ka pësuar dhe paguar më shtrenjt se familja këtë tranzicion kaq marrok e pa asnjë lloj rregulli që ecën vetëm rrokapjekthi. Krimi që tashmë ka hyrë mu në zemër të familjes po bën kërdinë, po tjetërson jo vetëm fytyrën, po edhe strukturën e familjes e rrjedhimisht edhe të mbarë shoqërisë.Ndonëse të gjithë e kanë nga një familje dhe shqiptarët ngjajnë sikur janë nga më familjarët e më të lidhurit me rrënjët e familjes, çuditërisht familja shqiptare mund të thuhet se ndjehet një jetime e gjorë, e mbetur pa jetimore, pa strehë a pa çati, pa imunitet e, ç’ka është edhe më e keqja, pa identitet.
E kanë pësuar veçanërisht ato familje që ende nuk kanë mundur të përshtaten me ndryshimet e thikta që solli befas sistemi demokratik, ato familje të zhvendosura nga zonat rurale, dikur të qeta dhe tradicionale, në ato urbane, kryekrejt të paqeta e të pasigurta; ato familje dikur me hierarki patriarkale të cilat, jo për faj të tyre nuk po përshtaten dot me thyerjen e paimagjinueshme e të papërballueshme të sjelljes, të mënyrës së jetesës, të moralit dhe moralitetit, të vlerës dhe antivlerës, të kulteve dhe riteve shekullore, pasi kanë mbetur të trallisur mu në kufi të asaj që lejohet e të asaj që nuk lejohet. Humbella dhe katastrofa morale e familjes shqiptare sa vjen e po bëhet më dramatike, për të mos thënë shpesh edhe më tragjike.Nënë e bijë para ca ditësh u hodhën nga kati i njëmbëdhjetë në Tiranë.Shpëtoi pa u hedhur vajza tjetër.Pardje një vajzë tjetër u hodh nga një urë për të njëjtat arsye, të cilat së jashtmi duken si arsye pa arsye. Shoqërisë shqiptare,fatkeqësisht,duket sikur nuk i bëjnë më përshtypje këto ububura familjare.
Familja shqiptare e ka thikën në fyt sepse për jastëk nuk ka harmoninë dhe mirëkuptimin, por mbi krye ka grindjen, sherrin, përplasjen e pashmangëshme, konfliktin e papajtueshëm etër dhe bij, mungesat ekonomike, këto sfida cfilitëse të përditëshme e zor të kapërdishme.Çdo shtëpi shqiptare, pa asnjë përjashtim, çati ka kërcënimin e parreshtur të rrugës, të vitrinës, të sfilatave, të ofertave që nuk mund të realizohen pa u djegur dhe pa u përvëluar. Fatkeqësisht familja është nën një mbidozë shkatërruese që asaj i jepet pa e kuptuar, pas atij shpërpjestimi fatal që gjallon ndër më të shumtët e shqiptarëve prej energjisë negative që buron nga lufta e pakuptimtë mes gjithë anëtarëve të familjes, e që në fakt është luftë mes mundësisë me pamundësisë, mes joshjes dhe mos-it, mes ekranit të televizorit me ekranin e shtëpisë, vitrinës me xhepin, nepsit me ligjin, psikës së babait kanunor me atë të djalit që jetën e quan disko, të nënës loke që thurr çorape leshi me vajzën e hazdisur që vesh minifund e nxjerr kërthizën jashtë edhe në pikë të dimrit...Nën një çati e mbi një jatak nuk mund të bashkëjetojnë dot gjatë e në mirëkuptim firma Gabi me firmën Versaçe, droga me kërbaçin, diskoja me haurin e bagëtive, rrepi me këngët e majekrahit...Nuk ka ngjarë kurrë, as kur ishim fise primitive e as kooperativa të organizuara herë me Kanun e herë me luftë klasash, që vëllai të vrasë vëllanë për borxhe, nipi gjyshen, nëna të shesë për prostitutë vajzën, babai të përdhunojë të bijën, fqinji shekullor të vrasë fqinjin për qenin e fyer që leh “pa lejë”, një vëlla të shëtisë me Hamer e tjetri të shesë banane…
Nuk ka ngjarë kurrë më parë që Hiçi më i spikatur i fisit, i katundit e i familjes, ai që nuk e mbaronte dot as shtatëvjeçaren, të shkojë në Tiranë e për pak vite të bëhet jo vetëm pasunar, po edhe deputet, kryetar partie, zëdhënës, Vip, madje edhe ministër! Ky është modeli i suksesit që i ofrohet rinisë shqiptare në cdo cep të Shqipërisë! Është kjo trysni e papërballueshme që në çdo çast e kërcënon dhe e rrezikon familjen me oferta pa asnjë shans për t’u realizuar, me shëmbuj negativë, më sak, me ca palo shëmbëlltyra, me iluzione që as ëndërrat e përrallat e Ali Babait nuk mund të t’i ofrojnë dot, me modele absurdë “suksesesh të kollajëshme” biznesmenësh, artistësh e politikanësh, emra që i ofrohen familjes si model të cilët, do s’do, mund të nxjerrin një ditë nga fiqiri edhe një njeri normal. Sepse gruaja i thotë burrit, vajza nënës, vëllai vëllait: Po ti, o ditëzi, ç’bën, pse je kaq i paaftë?Hidhu edhe ti në det, apo je një humbameno?
Familja shqiptare nuk ka asnjë model përsëmbari.Ajo nuk është as konservatore, as liberale, as patriarkale, as europiane, as e shenjtë, as e përdalë, as e braktisur dhe as strukturuar.Ajo është një qënie e shfytyruar që as vetë nuk e di se për ku është nisur e ku po shkon.As institucionet fetare, as klerikët e lartë, mjerisht, nuk po luajnë ndonjë rol dobisjellës për kultivimin e një modeli të gjithëpranuar që do të mund të ndihmonte mëkëmbjen morale të familjes. Për këtë arsye, as modeli i Krishtit dhe as i Muhametit nuk po ndikojnë e nuk po e ndihmojnë dot familjen shqiptare, aq më pak rininë, që të dalin nga ky qorrsokak mjeran, së pari në kuptimin moral, për në rrugën e sigurtë të mbrothësisë e të sigurisë sociale.
E ndoshta pikërisht këtu “fle lepuri”: familjes i ofrohen orëeçast modele që mbjellin vetëm vetëshkatërrim të pashmangshëm.
***
Asnjë luftë nuk do të kishte shkaktuar kaq shumë të vrarë, viktima, të traumatizuar, të lajthitur nga hallet ekonomike që transformohen lehtësisht në drama e në tragjedi të rënda familjare krejt pa zgjidhje; po shtohen përditë njerëz që flasin rrugëve me vetveten, të mjerë e të shkatërruar përfundimisht.Sa i ka shkaktuar familjes shqiptare ky lloj tranzicioni i çoroditur dhe i hallakatur që më së pari ka synuar të rrënojë e të degradojë deri në palcë familjen shqiptare, askush nuk e di.Askush nuk e thotë! Asnjë emigracion i detyruar në kohë epidemish apo pushtimesh, nuk do ta kishte shpartalluar familjen në këtë farë feje, e, rrjedhimisht, edhe kombin. Në cdo cep të Shqipërisë, në çdo kilometër do të gjesh jo vetëm fshatra e pleq të braktisur, po do të shohësh lule artificiale të varreve pa emër, lapidarë përkujtimorë për të rinj të vrarë nga aksidentet, nga dalldia, nga anarkia, nga marrëzia e ndërsjellë e një “lirie” që mbjell më shumë vdekje, se ringjallje…Nuk ka ditë pa kronika të zeza që dëshmojnë për aksidente dhe vrasje, të cilat ndonjëherë janë më shumë në numur edhe se të vrarët e një dite në Irak…
Plumba dhe ogure të zeza bien përditë mbi trupin e familjes.Të pambrojtur nuk janë vetëm familjet e varfëra,por po aq edhe pasunarët. Nëpër varreza, në çdo qytet a fshat shqiptar që të shkelësh, varret e të rinjve janë më të shumtë se varret e pleqve që i kanë larë borxhet e kësaj jete.Tashmë kronika e zezë është shamia e zezë në ballin e familjes shqiptare që nuk hiqet as natën as ditën, as për Bajram e as për Pashkë, as te familjet e këputura e as te ato jetojnë ne luks...Kurse politikanët, baballarët e kombit, duken aq të vetëkënaqur, aq të ngopur me vetveten!Atyre nuk u interesojnë kronikat e zeza që kanë lidhje me familjen, po vetëm kronikat e lajmeve ku dalin ata vetë. Vetëvrasje nuk bëjnë kurrë politikanët tanë, as biznesmenët, si ndodh në botë, kur falimentojnë, ose kur bien në ndonjë skandal publik, pasi këta kurrë nuk falimentojnë, nuk e njohin turpin, nuk kanë as sedër, andaj edhe nuk falimentojnë si njerëzit e thjeshtë që vetëhelmohen për ditë me fotoksinë, ose vetëvaren me litar….
Nuk teprohet po të thuhet se familjes shqiptare i është injektuar mbidozë me një lloj droge sociale të panjohur më parë, me drogën që e ka emrin anarki, kuturu, dalldisje, marrëzi, pasiguri, disekuilibër moral.Në këtë rropamë, familja shqiptare e ka patur shumë të vështirë të rezistojë pa u infektuar, pasi ka qënë dhe ka mbetur nën një trysni të egër e të papërballueshme të ardhur nga disa drejtime. Ajo gjendet prej vitesh nën trysninë e pamëshirëshme më së pari prej politikës, pastaj të rrugës, të shkollës e, pse jo, edhe të medias.
Krejt e pafuqishme, e pambrojtur dhe e papërgatitur për t’i bërë ballë ndryshimit të imponuar prej tyre, asaj nuk i mbetet gjë tjetër veç të dorëzohet pa kushte, tamam si një vajzë malësore e padalë, e paparë, e virgjër e pa asnjë mbështetje që rrëmbehet teksa kullot delet e çohet për t’u trafikuar në semaforet e Perëndimit…Familja shqiptare tashmë është vendosur në semaforin e një udhëkryqi ku pret, pa e ditur as vetë se ç’pret e, për më tepër, as se ç’farë e pret nesër...
Familja dhe politika
Asnjëherë nuk kemi dëgjuar prej politikës të bëjë sikur ka ndonjë platformë profilaksie për të kuruar e mbrojtur sadopak shëndetin e familjes.Politika asnjëherë nuk ka marrë masa serioze për ta shpëtuar atë nga rrënimi, nga erozioni, nga çbërja e çthurrja morale, përkundrazi, me veprimet dhe mosveprimet e saj, lëngimi i familjes është kultivuar e stimuluar edhe më. Madje as për mijëra familjet e ngujuara nuk kujtohet kush, paçka se ne shtiremi se ja, për pak, jemi gati të futemi në NATO dhe në Europë. Do të na futin pra në Europë me mbi tre mijë e ca fëmijë të ngujuar, a thua se BE-ja e dëshiron ta ketë një muze të tillë kaq origjinal me njerëz të ngujuar!
Jo, nuk është vetëm konfliktualiteti dhe agresiviteti që politika mbjell përditë në shoqërinë shqiptare që automatikisht transferohet, qoftë edhe padashje, brenda familjes, pasi shqiptarët janë aq të mençur sa të mos e transferojnë atë brenda familjes, në atë shkallë që ajo ta rrënojë e deformojë...Nuk ka ndonjë ndikim as militantizmi e as politizimi në familjen shqiptare, pasi nuk ka sherre, rrahje, konflikte, vrasje e vetëvrasje në familjet tona për shkaqet e mësipërme se sa ka prej mungesës së plotë të një profilaksie kombëtare që na mbron nga epidemitë morale, nga krizat sociale dhe sidomos nga ato ekonomike, qofshin kombëtare, qofshin globale. Këtë profilaksi, afërmendsh, nuk e siguron dot nëpër metropole dhe qëndra urbane as individi, as vetë familja e as fisi, pasi e ka për detyrë politika t’i garantojë rregullat në komunitet,përndryshe nuk ka pse të ketë fare politikë e politikëbërës.
Kështu,liria e lëvizjes pas viteve 90-të e krye me një kuturu të frikëshme, të paparë, të pangjarë tjetërkund e kryekrejt të pasigurt. Familjet e ardhura nga periferia u detyruan të bathorizohen, dmth të zaptojnë ku e si të mundin toka që nuk u takojnë, të ngrenë shtëpi në të zezë, të mos kenë as ujë, as rrugë, as punë, as shkolla për fëmijët, as dritë elektrike, as ambulancë, as pushtet, as kanalizime për ujërat e zeza, as të parin e katundit, as kishë, as xhami, as komshinj të njohur…Të gjitha këto, o burra, hidhuni e sigurojini vetë, nëse doni të mbijetoni në këtë det të nakatosur antivlerash dhe allishverishesh! Por ama pa ditur se toka e tyre në të vërtetë do të jetë pasiguria.
Kështu, në vend të shkollës e librave, fëmijëve iu dhanë cigare e çakmakë për të shitur rrugëve. Analfabetizmi, jo për faj të banorëve, u bë sunduesi absolut i shumicës. Tani ata që lindën në vitin 1990 janë 17 vjeçarë, të rinj që nuk kanë parë as shkollë e as mësues me sy.Këta të rinj duket sikur janë kushërinj të parë me të rinjtë e lindur e të rritur në luftë, në vijën e zjarrit mes Izraelit dhe Palestinës. Ndryshimi mes tyre ndoshta është se këta tanët, në vend të shtegut të dhive, papritur u doli jo lufta për shpëtimin e atdheut apo fesë, po semafori dhe vijat e bardha. Në vend të haurit të bagëtive, doli diskoja. Në vend të dhallës, u shfaq droga. Në vend të shajakut, xhinsi, kërthiza, tatuazhi dhe minifundi. Në vend të abetares, duhani dhe alkooli. Në vend të gomarit e kaut, Benci. Në vend të dajakut e babait despot, të drejtat e njeriut, liria e pakufizuar, demokracia pa rregulla, qejf o qejf pa kufi! Në vend të nderit e namuzit, seksi, përdhunimi e prostitucioni. Në vend të misrit, më mirë mbill kanabis. Në vend të punës, vjedhja e makutëria. Në vend të fytyrës, maskat me çorape në kokë. Në vend të Kanunit, emisione me misse, shougërle shalëjashtë e “pulla të kuqe”...Në vend të besës, pabesia. Në vend të marrëveshjes e mirëkuptimit, kallashi…Në vend që të mbarosh universitetin, ndoshta, o bir, është më mirë të bëhesh polic trafiku, apo polic tatimor…
Këto janë në të vërtetë mundësitë që ka prodhuar dhe ofruar politika për rininë e për familjen shqiptare në këto dy dhjetëvjeçarët e fundit. Për hir të së vërtetës duhet thënë se këtë “liri” vrastare as nuk e solli e as nuk e donte familja, atë e solli dhe e mbolli politika e papërgjegjshme dhe e çoroditur shqiptare. Pas politikës, apo, më sak, prej politikës, edhe rruga dhe më pas edhe shkolla u bënë sjellës të dhunshëm e të harbuar të fatkeqësive e të rreziqeve për familjen, armiq e jo aleatë të saj. Edhe po ta izolosh nga kërcënimi i rrugës dhe i shkollës së çoroditur shtëpinë e ngritur me aq mund e ndoshta edhe pa lejë, brenda familjes do të të hyjë një tjetër armik i papërballueshëm: televizori, ai që, me një çelës, menjëherë i hedh në erë të gjitha moralizimet e prindërve, tabutë, klishetë, ritet, regullat, hierarkinë, si dhe ngjalljen e frikës instiktive nga infeksionet morale që gjenden me shumicë jashtë mureve të familjes...Nuk ka familje që mund të përballojë tundimin e rrezikun, sado e izoluar, apo patriarkale të jetë ajo.Madje, të tillat, e paguajnë ku e ku më shtrenjt.Tashmë nuk dihet se cila është e keqe më e madhe: ta izolosh familjen apo ta hapësh.
Sepse politika ka qënë e po sillet si një armike e palodhur e tekahyte me familjen shqiptare.Pavarësisht kush ka qënë në pushtet, politika ka punuar dhe po punon, me veprimet dhe mosveprimet e saj, jo për shpëtimin, as për shëndetin, po për rrënimin e mëtutejmë të saj.Ky është ndoshta dëmi më i madh i saj në këto vite të pluralizmit e të lirisë sonë gjasme demokratike.

balkanweb