Evropa, jo viktimė e helmit grek
Nga Genc Llakaj-gazeta ndryshe
Njė thėnie e K.Otfrid Myler ėshtė ēelėsi i kėtij shkrimi. Ai ka thėnė: Sa mė me shumė mendjemprehtėsi tė depėrtohet nė historinė greke, aq mė shumė tė tėrheq vėmendjen elementi pellazg i sakrifikuar deri mė tani. Kjo sėshtė thėnė, ashtu, si rastėsisht. Sėshtė edhe thėnie pa rėndėsi, por nuk ėshtė as aq vendimtare sa pėr tu hedhur pėrpjetė nga gėzimi, sepse ende ska gjetur mbėshtetje prej studimeve serioze shkencore tė shtrira pėrgjatė kohėve. Tė quajturat studime shkencore tė deritanishme, janė robėruar nga idealistė tė dėshtuar dhe trutharė qė kanė vėnė veten nė shėrbim tė punės antishqiptare.
Teoria e dyshimit, e hedhur nga qarqet ultranacionaliste grekosllave pėr ekzistencėn dhe autoktoninė ballkanike tė shqiptarėve, nė veēanti pėr Kosovėn dhe Ēamėrinė si pjesė e trungut tonė, ėshtė helmi qė po helmon tė thjeshtėt e Europės qė pak nga injoranca dhe pak nga indiferenca bien viktima tė kėtij iluzioni pa arritur tė ndajnė se cila ėshtė e vėrteta e popujve tė Ballkanit.
Tė prehemi nėn hijen e dikujt qė na injekton nė krye atė helm, qė nuk ka lidhje aspak me tė qėnurit shqiptar, nuk ėshtė vetėm njė indiferendizėm-fajtorėsh, por , edhe njė neglizhencė injorantėsh me pasoja antikombėtare tė pashėrueshme, e gjitha kjo shkon nė shėrbim tė njė plani afatgjatė antishqiptar. Tė themi tė vėrtetat shkencore pėr prejardhjen tonė si komb, sėrish gjendemi pėrballė klaneve intriguese pro interesave keqėdashėse tashmė tė njohura dhe nga bota e civilizuar. Kėto interesa konsistojnė nė mohimin e historisė sė kėtij populli parahelen qė pėr interesa tė veēanta ėshtė quajtur gjithmonė barbar, pra, jo-grek.
Kush janė pellazgėt, sllavėt, popujt semito-egjiptianė?
Kush prej kėtyre popujve ėshtė autoktonė nė Ballkan dhe kush erdhi mė vonė?
Shpeshherė lexojmė nė shtypin grek apo sllav paēavure kinse -shkencore dhe kinsehistorike. Shpesh ndeshemi me kundėrshtime tė pamoralshme dhe amatore tė disave qė vetėm fjalėn Shqipėri nuk e kanė nė fjalorin e tyre europian. Fjalor kimiko-politik i prodhuar nė laburatorė antishqiptarė tė kohėrave prej kohėsh tė thyera. Kjo ndotje e sė vėrtetės nuk ėshtė thjesht njė rastėsi dhe as bekim nga Bibla apo Kurani, por ėshtė njė produkt tokėsor i qėllimshėm dhe shqiptarokeqėdashės i ushqyer nė emėr tė ortodoksisė nga grupe tė pamoralshme qė nė parim dhe thelb janė tė infiltruara nė qarqe politike ekstremonacionaliste tė kėtyre vendeve ballkanike fqinje. Nisur nga kėto dėshira tė shfrenuara dhe primitive, nxjerrim jo pak mėsime tė vlefshme pėr tė reaguar pozitivisht ndaj presioneve apo provokimeve qė vazhdojnė tė bėhen ndaj popullit tonė dhe origjinės sė tij. Kėto provokime, faktikisht, janė njė mangėsi pėr ata dhe lobet qė u bėjnė hije, jo pėr ne. Ky ngėrē i sajuar po influencon negativisht dhe nė problemin madhor tė kombit tonė, atė tė Kosovės, nė vonesėn e shpalljes dhe aprovimit tė statusit tė saj si Republikė e pavarur.
Si duhet tė reagojmė ndaj gjithė kėsaj loje antishqiptare?
Me fakte, vetėm me fakte dhe argumentim shkencor do ta bindim edhe opinionin e njerėzve tė thjeshtė europianė pėr praninė shqiptare si gur themeli i kulturės europiane. Sduhet tė na etiketojnė thjeshtė si myslimanė apo kristianė tė lindur, por si shqiptarė tė lindur, si europianė tė hershėm nė kėto dhe vetėm kėto troje.
Le ti rikthehemi historisė sė thėnė dhe tė shkruar, ononimeve, toponimeve, zbulimeve arkeologjike, antropologjisė, gjuhėsisė dhe poemave epike- mitologjike. Do tė arrijmė pa shumė mundime nė pėrfundimin se tribarazimi pellazg=ilir=shqiptar ka njė identitet real dhe shkencor qė fatmirėsisht nuk do tė na mundojė tė hallakatemi shpenzimshėm nė rrugė e sipėr. Ky trebarazim ėshtė sa i nevojshėm aq edhe i domosdoshėm jo vetėm pėr kulturėn shqiptare, por padyshim dhe pėr atė europiane, ku kjo e fundit do tė jetė e paktė dhe e pakuptimtė pa kulturėn e lashtė shqiptare (pellazgjike).
Rėnia nė grackėn e krijuar nga studiuesit- manipulues grekė apo sllavė (apo edhe dashnorėve fanatikė tė tyre), tregon dhe njė herė se adoleshentė dhe kokėboshė tė tillė po kuptojnė se ora e sė vėrtetės sė madhe po vjen jo nga ne por nga ata vetė, mė tepėr nga paraardhėsit e tyre qė ndoshta kanė qenė shumė herė mė realistė dhe tė ndėrgjegjshėm nė veprat e tyre nė shekuj tė shkuar.
Thjesht tė pėrmendim kėtu Herodotin apo Tuqiditin pse jo edhe Homerin (te Iliada dhe Odiseja). Nuk ka asnjė dyshim nė praninė parahelene tė njė populli qė tashmė provon shkencėrisht me ekzistencėn e tij tė gjallė, me kulturėn, zakonet, gjuhėn, doket me qėnien e vet si njė fosil-frymėmarrės i kulturės europiane nė ballkanin jug-perėndimor atė ēka prej shumė shekujsh, pas skenave, ėshtė servirur si e rremė, pra, provon rrjedhshmėrinė e pandashme dhe kompakte tė trinomit pellazg-ilir-shqiptar.
E vėrteta ka shumė faqe. Le ti referohemi asaj matematike e cila ma do mendja nuk mund te jetė opinion, por ėshtė i bazuar nė fakte historike dhe nė prova tė gjalla qė ekzistojnė sot e kėsaj dite, siē ėshtė gjuha shqipe.
Nisur nga studiues gjigantė, historianė, arkeologė, antropologė, gjuhologė, dashur apo pa dashur, arrijmė nė konkluzione tė forta pėr sa i pėrket sė vėrtetės sė madhe tė kombit shqiptar dhe kulturės sė tij tė hershme.
Thjesht pėr korrektėsi faktesh doja tė pėrmendja disa prej atyre studiuesve tė cilėt me punėn e tyre fisnike na sjellin fosile tė paimagjinueshme deri nė ditėt tona dhe janė bėrė shkas i njė studimi mė tė thellė nė rrugėn e heqjes sė dilemave shumėvjeēare pėr ekzistencėn e gjallė tė atij populli parahelen, pa tė cilin historia botėrore do tė kishte njė gjymtyrė tė mangėt, popull qė fatkeqėsisht, gabimisht dhe qėllimisht ėshtė quajtur deri mė sot jo-grek ose mikenas, popullit pellazg.
I referohem Homerit qė nė veprat e tij, ēuditėrisht, nuk merr nė konsideratė helenizmin e famshėm jo sepse nuk ia do qejfi por sepse nuk ka sesi tė flasė pėr diēka qė ende nuk ekziston jo vetėm nė kujtesėn e tij, por dhe atė tė miqve tė tij tė mėparshėm. Si rrjedhojė, ky njeri i madh i letrave tė shkruara shumė hershėm pėrmend pa drojtje pellazgėt si pikė referimi tė shtjellimit poetik pėr ngjarjet, kulturėn, luftrat dhe ndodhitė historike tė kohės, dhe e vendos kėtė element (atė pellazgjik) nė qendėr tė veprės sė vet
Pėr fat tė mirė ky hero i sė vėrtetės shpėtoi nga kthetrat e ultranacionalistėve grekė dhe pėr hir tė madhėshtisė dhe vjetėrsisė sė tij nuk mori koston e tradhėtarit ndaj helenizmit siē e mori bashkėkombėsi tij Herodoti edhe pėr faktin se Homeri ėshtė i vetmi qė sjell nė ditėt tona tė shkruajturėn masive mė tė hershme( gjė qė u shėrben grekėve si kartėvizitė nė mbarė botėn).
Nisur nga teoria e ekzistencės sė Linearit-B ku pranohet qėnia e njė kulture parahelene ose mikenase (pellazge) arrijmė nė tė njėjtin pėrfundim me Herodotin.
Ai Herodot, qė bindshėm thotė: Grekėt nuk kanė qenė tė parėt mbi kėtė tokė, nėse ka pasur tė tjerė mė parė, atėherė ėshtė mė se e qartė se u detyrohen atyre pėr njė pjesė tė rėndėsishme tė qytetėrimit Ja pra, kėta tė parė nuk ishin tė tjerė por pellazgėt, ky popull jo helenė i tha botės mbarė se ishte rrėnjė e saj dhe se pa ta bota e qytetėruar e moderne nuk ka sesi tė ketė identitet.
Do tė duhet shumė kohė tė lexohen ato ēka tė parėt apo dhe tė tanishmit studiues realistė kanė shkruar pėr prejardhjen apo kulturėn e kėtij populli vigan qė fatkeqėsisht ėshtė lėnė nė harresė tė qėllimshme.
Nuk ka sesi tė jetė ndryshe pėrfundimi shkencor i Institutit tė gjuhėve nė Suedi dhe botimi i kėtij rezultati shkencor nė 1975-sėn nė librin botėror: Ėebsters Neė Tėentieth Centry Dictionary ku u arrit nė konkluzionin se gjuha shqipe ėshtė shumė mė e hershme se ajo greke. Nuk mund tė shpjegojmė ndryshe faktin historik se grekėt janė njė popull semito-egjiptian tė cilėt u dyndėn rreth viteve 800-p.e.s. nė vendėndodhjen pellazge duke i rrėmbyer asaj gjithēka, kulturėn dhe perėnditė tė cilat flisnin veēse gjuhėn pellazgjike. Nuk mundem tė lė pa pėrmendur heroin modern tė gjuhės shqipe prof.dok. Aristidh Kolėn, i cili jo vetėm arriti nė tė njėjtat pėrfundime me studimet e mėsipėrme por bėri njė punė fisnike dhe kolosale nė ngritjen e gjuhės shqipe nė vendin ku ajo meriton tė qėndrojė.
Pra, duke qėnė se gjuha tregon padyshim ecurinė e njė kombi, si e tillė ajo duhet ngritur nga rrėnojat e intrigave duke e ēuar te vendi ku ka qėnė dikur mbas hedhjes pėrtokė nga individė apo grupe interesash grekosllave. Kėta tė fundit janė pėrpjekur tė sforcuar ta plurosin kėtė gjuhė kaq tė lashtė, bashkė me tė edhe gjithė kulturėn tonė. Kėtė gjė dėnoi bindshėm dhe me fakte Aristidh Kola nėpėrmjet studimeve shumėvjeēare pasqyruar te veprat e tij Gjuha e Perėndive, Arvanitasit dhe prejardhja e grekėveetj.
Po ti referohemi shkencės krahasuese ( relativisht e re) nuk do tė injorojmė atė ēka ėshtė pellazge dhe nuk do tė kemi tė drejtė morale tė mohojmė punėn me vlerė tė shumė studiusėve nė vėrtetėsinė e ekzistencės sė njė populli tė tėrė parahelen, pra tė parardhėsve tanė, pellazgėve.
Po tė rikthehemi pas nė kohė, do tė arrijmė tė zgjidhim disa ekuacione jo tė thjeshta pėr shekullin e XXI ( shekull i intrigave dhe i bisnesit politik), por as tė vėshtira matematikisht. Kėto ekuacione janė tė vėshtira vetėm ideologjikisht dhe politikisht ku tė panjohurat tashmė janė tė pakta pėr mos thėnė tė paqėna sidomos sot qė dimė, sot qė jemi tė ndėrgjegjshėm pėr rėndėsinė e vlerat e kulturės dhe kombit tonė.
***
Duke bėrė njė analizė tė thjeshtė, lind njė pyetje:
Ku ishin Helenet nga 1200 deri mė 800 p.e.s, katėr shekuj me radhė?
Kjo periudhė boshe ose e ashtuquajtura periudhė e errėt nga 1200-800 p.e.s., tregon se kjo kulturė e famshme helene nuk lindi brenda 24 orėve tė para tė shekullit tė 8-tė p.e.s dhe pa pritur u bė kupol e kulturės botėrore deri nė mbrėmjėn e sė njėjtės ditė. Njė paradoks i vėrtet mė duket ky.
Kjo kulturė nuk ka dyshim qė ekzistonte, por jo nė tė njėjtin shtėpi me atė pellazge, ajo erdhi nga njė qytetrim tjetėr, nga ai semito-egjiptian. Nuk ka asnjė fakt, asnjė mbishkrim, apo studim qė tė vėrtetojė se ata ishin aty pėr kėta katėr shekuj me radhė. Ashtu siē nuk ka hiē gjė pėr kulturėn e popujve sllav para dyndjes sė tyre nė shekujt VII-VIII tė erės sonė nė ilirin veriore. Nga vinin kėta njerėz, kur erdhėn nė ato troje qė sot quhen Greqi, kė gjetėn ATY? Kėto pyetje dhe shumė tė tilla ngacmuan dhe hulumtuesin e pashoq Mathieu Aref i cili nė veprėn Enciklopedike tė fundit Odiseja e pabesueshme e njė populli parahelen gjen guximin e mbėshtetur nė dhjetra e dhjetra autorė tė medhenj parahistorikė, historikė, modernė dhe bashkėkohorė pėr tė na servirur atė ēka dhe vet ne shqipėtarėve na dukej e huaj, pra tė qėnurin shumė herė mė tė hershėm nga Helenet e privilegjuar padrejtėsisht. Rrjedh nėpėr faqet shkencore tė kėsaj vepre enciklopedike dhe bindesh pėr tė vėrtetėn nga forca e fakteve, nga dinamizmi, nga shtjellimi i evenimenteve, nga emrat e studiuesėve mė nė zė tė planetit ku ai bazohet
Si arriti Aref Mathieu nė njė konkluzion tė tillė?
Nisur nga njė punė kėmbėngulse prej mė shumė se 35-vjetėsh, bazuar nė autorė tė lashtėsisė si: Homeri, Hesiodi, Hekate de Milet, Herodoti, Tukiditi, Hellanikos, Ksenofon, Tite-Live, Trabon, Plutarku, Tacite, Pusianas, Arrien etj , si dhe nė autorė qė studiuan Shqipėrinė dhe Ballkanin si: Bogdan Henri, Boppe, Gibert Frederik, Jouvenel, Louis Jaray, Van Calven etj. Nė studiues tė etruskėve dhe ilirėve si: Cabanes Pierre, Falaschi Vlora, Homo Leon, Keller Verner, Mayani Zacharie etj. Ai bazohet nė etnologė, antropologė, arkeologė si: Baramki Dimitri, Bermann, Boyd Ėilliam, Carapanos Constantin, Deniker J, Pittard, Topinard etj. Si dhe nga mitologjia ku spikasin autorėt Arnold Paul, Bettencourt, Brunet Philippe, Chuvin Perre, Gernet Louis, Mireaux Emile, Ulrich Paul, Veyrin Philippe etj. Pa lėnė mėnjanė vėprėn e patjetėrsueshme tė historianėve Benloeė Louis, Braudel Fernand, Arrien, Briquel Dominique, Cabanes Pierre, Gordon Vere, Dangely, Severyns etj. Gjithashtu nė linguistė si Beonleė, Catapano, Carnoy Albert, Cavalli Sforca, Meillet, Ėalter Hemritte..e shumė e shumė tė tjerė si Ēabej, Fishta, Jokl, Kokona, Krahe, Kretschmer, Mayer, Pisani, Variboda, Mann, Tagliavini..etj.
Ai, Arefi na sjell dritėn e diellit nė shtėpitė tona, dhe jo vetėm kaq por na e shėrben tė vėrtetėn nė njė pjatė tė florinjtė qė askush nuk ka dhe sdo tė ketė guximin ta mohojė.
Sė fundmi e vėrteta e madhe po hedh shtat, falė kėtyre gjigandėve tė shkrimeve dhe studimeve shumėvjeēare tė tyre, fal punės sė pashoqe tė Mathieu Aref qė ēpluhrosi gjitha kėto vepra, studimet e atyre qė folėn dhe argumentuan gjithēka ka lidhje me pellazgėt, ilirėt dhe sė fundmi pėr shqipėtarėt, njeriut qė dashuron tė vėrtetėn e madhe atė tė ekzistencės sė kulturės sė njė populli europianė si njė kulturė primis inter parius.
Krijoni Kontakt