E diela letrare

[erzeni]

Nga GSH
-------------------

E Diela Letrare


Faqe e pergatitur nga Ledia Dushi

Portrete femrash


--------------------------------------------------------------------------------

Gilles Plazy

Lexuesi i kësaj faqeje letrare ka pasur tashmë rastin të njihet me prozën e shkurtër të shkrimtarit francez Gilles Plazy. Nga libri i tij me tregime "Akademia e bushtrave", të cilin para disa muajsh ai ma dhuroi miqësisht pa i shkuar në mendje se një ditë do ta përktheja, kam shkëputur këto tregime që, sa herë i lexoj, më mahnisin me erotizmin dinjitoz e me dinjitetin erotik, me ekspresivitetin lakonik e me lakonizmin ekspresiv, si edhe me stilin tërë nerv që fantazisë sonë plot fantazma të fshehta femërore i jep përmasa estetike të veçanta.

Edmond Tupja

Doloreza

" Ndoshta s'keni për të më besuar. Megjithatë… Ekspozita ime e parë doli me sukses. Ç'është e vërteta, kisha ditur të prisja që të fitoja një përvojë të pasur e të krijoja stilin tim të sigurt. Prej kohësh jeta ime kishte kuptim vetëm kështu, e tendosur në kërkim të së bukurës që dëshiroja ta hidhja në telajot e mia. Isha pesëdhjetë vjeç dhe kisha pikturuar pa rënë në sy, duke ua treguar tablotë vetëm disa miqve, krejt i vendosur që të dilja ballas para kritikës dhe publikut vetëm pasi të kisha fituar besim të plotë në frytet e përpjekjeve e të për-siatjeve të mia. Vështrimet e para mbi punimet që kisha ekspozuar treguan se siguria ime nuk ishte pa vend. Një kritik, me të cilin u lidh një miku ynë i përbashkët, u entuziazmua, një galeri me emër u bind pa vështirësi që të m'i hapte dyert dhe pati lëvdata në drejtim të bukurisë së peizazheve të mia, ku isha përpjekur të fusja dashurinë për natyrën, besimin në idenë që bota e ka një kuptim, kënaqësinë që isha i gjallë mbi dhé, admirimin për detin, malet, fushat, kodrat, drurët. Nuk ekspozova asnjë portret, sepse çdo individ që do të kisha pikturuar më dukej tepër i veçantë, kurse bukuria nuk mund të ishte, për mendimin tim, veçse universale. Para mikrofonit të një gazetari, në prani të disa personave që merrnin pjesë në hapjen e ekspozitës, po i shpjegoja tërë këto që, me sa pashë, e bënë Dolorezën të buzëqeshte. Nuk e njihja këtë femër që me siguroi duke i rënë drejt se, po t'i jipja mundësinë, do të dinte të më provonte se e kisha gabim. Ajo ishte e bukur, por duke e pasur mendjen vetëm tek fjalët e mira që dëgjoja përreth, nuk po e kuptoja sesa lart qëndronte bukuria e saj. Pas darkës, ku ishte ftuar si mikeshë e pronares së galerisë, ajo më kërkoi ta shoqëroja deri në shtëpi dhe atë çast pandeha me mendjemadhësi se kjo i kushtohej famës sime si piktor, por kur u ula, ajo më tha të mos lëvizja nga vendi, u zhduk për fare pak kohë dhe u kthye lakuriq dhe e mrekullueshme si Venera në guaskën e saj ; atëherë e kuptova që ajo ishte vetë bukuria dhe se kurrë nuk do të arrija t'ia plotësoja dëshirën për ta pikturuar. Me t'u kthyer në studio, i prisha gjithë tablotë e mia, i theva penelat dhe, që nga ajo kohë, asnjëherë nuk kam shtrydhur as më të voglin tub bojrash ".

Erika

Fillimisht, pashë vithet e saj. Fenomenale. Ishin një palë vithe të madhërishme, të begata, të lakuara aq bukur, që dilnin aq më tepër në pah që i përkisnin një femre të përkulur për të marrë diçka përtokë. Kush nuk i di ato vitrina, në qytetet e vendeve veriore, ku vajzat me patentë për këtë punë sfidojnë vështrimet e kalimtarëve teksa rrinë në të ngrohtë, meqë klima e atjeshme nuk të lejon të rrish lakuriq përjashta ? Vithet e Erikës, që binin, pra, tmerrësisht në sy, m'i asgjësuan gjithë mendimet. U zhyta kështu në atë përzierje gëzimi e frike që përbën mrekullinë e seksit. Pa duruar që të shihja edhe diçka tjetër, shtyva derën aty pranë dhe u gjenda në prani të një mase mbresëlënëse prej mishi e veshjeje të mjegullt që u çel diku sipër me një buzëqeshje si ajo e Kronosit në çastin kur do të shqyente fëmijët e vet. Atëherë, e pata të vështirë hem të ecja përpara, hem të zbythesha. Isha paralizuar. Ajo u bë e ëmbël, uli perden, më përshëndeti siç e kërkonin rrethanat dhe, pa këmbëngulur ta paguaja që përpara siç e do zakoni, më gllabëroi me bollëkun e sisëve të saj. Në fillim, pandeha se po mbytesha. U rreka t'i shpëtoja shtrëngimit të saj, ndonëse ndihesha fajtor që isha futur atje pa u menduar mirë. Ia arrita t'u rrëshqisja atyre krahëve të fuqishëm dhe një minutë më vonë, pasi u përmenda, e pashë veten të ulur në buzë të një shtrati, me pantallonat e mbledhura shuk tek këpucët, ndërsa ajo femër e paformë kishte rënë në gjunjë e mundohej ta gjallëronte seksin tim që, në pikë të hallit, nuk arriti t'i bindej. Nga zemërgjerësia apo ngaqë i vinte rëndë, ajo nuk pranoi ta merrte kartëmonedhën që i zgjata me një ndjenjë turpi, por më shtyu ashpër në drejtim të portës.

Filisi

Ajo ishte vajza e një kapiteni që bënte udhëtime të gjata dhe e një këngëtareje spanjolle. Ardhur në jetë falë rastësisë, e cila kishte bërë që një turne koncertesh të përkonte me rrugëtimin e një transatlantiku, ajo ishte rritur me dado, prindërit i shihte rrallë, vetëm kur vinin dhe e përqafonin midis dy udhëtimesh, kishte jetuar nëpër konvikte institucionesh fetare, që gjithmonë ishin orvatur ta hiqnin qafe sa më shpejt. Pikërisht në këto institucione që, duke ngatërruar edukimin me mbarështimin, shqetësohen fare pak për zhvillimin e vajzave të reja dhe parapëlqejnë të merren me shpëtimin e dyshimtë të shpirtit të tyre, Filisi ishte mësuar t'i donte të tjerët siç donte veteveten. Ajo s'kishte pasur nevojë për shembullin e keq të kujdestares së fjetores dhe kur kjo kishte treguar interesim për të, tashmë vogëlushja u kishte mësuar disave prej shoqeve të veta ca përkëdhelje që nuk u këshillohen aspak atyre femrave që nuk duan të përfundojnë në ferr. Ajo u bë shkak për disa skandale, madje thuhet se një kryemurgeshë iku nga manastiri pasi ra në dashuri me të në atë pikë sa u çmend e nisi të ulërinte lakuriq nëpër korridoret e konviktit. Filisi e ruajti këtë dobësi për femrat edhe më vonë, kurse me djemtë pati, sipas gjasës, vetëm disa marrëdhënie zhgënjyese, prandaj vendosi t'i gëzohej përfundimisht ëmbëlsisë femërore dhe ëndjeve të dyanshmërisë së përkryer. Megjithatë, ajo begeniste të përdridhej, me njërën apo tjetrën prej shoqeve të saj, në sy të atyre meshkujve me të cilët tallej duke parë sesa trashanikë tregoheshin me padurimin e tyre, por, si përfundim, u çonte atyre një budallaçkë, së cilës i kishte vënë me përbuzje nofkën " infermierja ".

Frederika

Frederika luante rregullisht, madje pa kufizim. Në kazinon e Knokke-ut, atë ditë kisha më shumë fat. Sapo isha ndarë nga një konteshë belge e mërzitshme në Bryzh dhe i kisha rënë gjatë nga bregdeti që t'i bëja një vizitë James Ensor-it, çmenduria zgërdhirëse e të cilit më ngazëllonte. Po luaja pa e pasur mendjen te loja, duke u interesuar më tepër për lojtarët e tjerë të tryezës sesa për mënyrën sesi rastësia kthehet në fat nëpër sallat e lojrave të fatit, ndërkohë që para meje pullat grumbulloheshin si për t'u tallur me mospërfilljen time. Pothuajse karshi, një grua e re e pashoqëruar, së cilës një vel me pika ia mjegullonte fytyrën, nuk e fshihte zilinë tek vërente se po fitoja dhe dukej sikur çuditej që gjithë paratë e saj kalonin pa pikë mëshire nga ana ime. Qëndronte me dinjitet, por sa vinte e zbehej. Pinte pareshtur duhan. Dora i dridhej lehtë. Një fant kupë më dha mundësi të fitoja edhe më shumë, kurse para gruas nuk të zinte syri as më të voglën pullë. Ajo rrëmoi me nervozizëm në çantën e saj, pastaj u çua me vrull, duke më hedhur një vështrim të fundit ku - dhe për këtë u binda aty për aty - urrejtja e nxitur nga zilia përzihej me një grishje së cilës iu përgjigja vetvetiu duke i shkuar pas disa çaste më vonë. U takuam përsëri te bari. Besoj se e kam merituar vërtet të pi diçka, më tha, por s'kam më asnjë kacidhe. Unë porosita një shishe shampanjë nga ajo që pi në raste të veçanta. Ndihesha në siklet ngaqë mbarësia ime kishte si të thuash për themel fatkeqësinë e saj, kështu që i propozova t'i falja disa pulla. Kjo s'do të ishte e drejtë, m'u përgjigj ajo, më mirë t'i luajmë me zare. Unë po vë në lojë të vetmen gjë që më mbetet : vetveten. Ajo humbi, por nuk m'u duk se u trondit shumë dhe për asnjë çast nuk pata përshtypjen se po bëja dashuri me një grua të detyruar të vepronte kështu sepse nuk po i ecte fati. Pasi ishim zgjuar, me të mbaruar së ngrëni mëngjesin e bollshëm, ajo më tha se nuk kishte asnjë mundësi të paguante dhomën ku kishim kaluar momente shumë të këndshme dhe unë i përsërita propozimin që t'i ndanim bashkë paratë që kisha fituar. Aspak, m'u përgjigj me të njëjtën vendosmëri, por do të luajmë. Meqë s'kam më ç'të vë në lojë, po të duash, lermë ta filloj pa gjë dhe, nëqoftëse fitoj, do të pranoj të më japësh disa pulla. Unë humba. Ajo ishte lakuriq dhe e bukur. Vazhduam të luanim. Bëmë sërish dashuri. Për drekë hëngrëm ca midhje oqeani në dhomë dhe, pasdite, ajo m'i kishte fituar të gjitha paratë. Më dha lëmoshë disa pulla dhe më flaku jashtë.

Roksana

Ka qenë një kohë kur një humor makabër solli në modë galeritë e gërmuara nën qytet nga të parët tanë për të zhvilluar fshehurazi rite fetare të ndaluara. Roksana më futi atje nga një hyrje e fshehtë mes gëmushave të një parku të vogël. Kisha shpresë të kryeja, me atë që po më shërbente si udhërrëfyese nëpër katakombe, atë veprim tek i cili ne, meshkujt, e kemi vazhdimisht mendjen. Ajo çante përpara me sigurinë e asaj që di se ku shkon, duke e mbajtur lart pishtarin që ndriçonte kafkat e grumbulluara në të dy anët e galerisë. Mbërritëm kështu në një sallë të rehatshme që të befasonte, me qilima të trashë të shtruar përdhe e që vishnin edhe muret. Një femër e verbër lakuriqe i binte harpës dhe katër qen të mëdhenj bojëhiri, të lidhur në një kangjellë, hungëronin nga padurimi, ndërsa dikush, të cilin, siç mësova, e thërrisnin Princi i Natës, i përkëdhelte pa e pasur mendjen. Roksana, me një vështrim, i bëri të heshtnin bulldogët që i zgjidhi dhe, me një lëvizje të shpejtë, shkopsiti fustanin, poshtë të cilit nuk kishte asnjë veshje tjetër. Pastaj, iu dha qenve që, me padurim, filluan ta lëpijnë të tërën. Me gjithë qejf do të isha shkartisur me ta për të marrë pjesë në festë e për ta ngulur seksin tim në të çarën e hapur mirë të kësaj femre të çmendur sikur, që në lëvizjen time të parë, ato shtazë të mos më kishin shprehur armiqësinë e tyre së cilës do të kisha bërë gabim t'i kundërvihesha. Sa për Princin, dukej sikur nuk i bënte përshtypje skena që po i zhvillohej para syve dhe dëgjonte i mrekulluar muzikën, së cilës e verbëra i jepte një hijeshi qiellore që e bënte edhe më të pahijshme orgjinë me qentë. Roksana lëshoi një britmë, unë u shkreha njëkohësisht me të, qentë heshtën dhe ne shkuam të hamë darkë në një birrari ku kishim qoshen tonë.

----------------
"Ferri i Çarë" del nëpër librari

Romani i vërtetë i Visar Zhitit


--------------------------------------------------------------------------------

Alba Malltezi

Të fton me delikatesë Visar Zhiti të udhëtosh në "Ferrin e Çarë" të jetës së tij. Ashtu, të mban për dore, duke të treguar plot dinjitet vitet e burgut që ti, herë-herë duhet të ndalesh, të reflektosh e të pyesësh: Janë vuajtjet e këtij njeriu? Në 450 faqet e romanit të tij të vërtetë, ku është mllefi? Ku janë akuzat? Ku janë heronjtë? Po e drejta e këtij shkrimtari për të thënë: Ne bëmë burg, ne ishim më të mirët! Jo. Asgjë nga këto nuk do të gjeni në librin më të fundit të Visar Zhitit, të sapobotuar nga "Omsca-1" e tani të shpërndarë nëpër librari.

Mes një realiteti që për shumë nga ne tashmë është akrivuar, lexuesi ka mundësi të ndjekë hap pas hapi torturat psikologjike, fizike ndaj një grupi të caktuar njerëzish që mbetën gjithësesi të paprekur në lirinë e shpirtit të tyre.

Ngjarje, vende dhe personazhë realë sillen nga pena e poetit dhe shkrimtarit që edhe pse protagonist i pjesës më të zymtë të kohës së diktaturës, herë-herë shkëputet dhe rrefen në vetë të dytë apo dhe të tretë, sikur nuk ishte mes histerisë e çmendurisë. Kështu mundej të shkëputej e t'i shihte gjërat nga lart, siç mund të bëjë vetëm një shpirt i lirë artisti. Adhurimi për Kadarenë, bashkëvuajtjet me vëllezërit Ngjela, dihatjet e nënës andej-këtej për të shpëtuar djalin, verbimi i të atit e më pas humbja e tij dhe ajo, vajza e ëndrrës, e brishtë, e bukur që nuk e braktisi kurrë gjatë burgut e që më pas u bë e vërtetë.

Visar Zhiti përcjell mesazhe të rëndësishme përmes romanit të tij të vërtetë, por më i rëndësishmi është ai i "Ferrit të çarë", si e mbyll dhe librin shkrimtari: "… ndjeve vetminë tjetër. Një lloj braktisjeje nga brenda. Absurdin e njerëzve… Dhe u nëpërmende pa ditur se ku ishe në ç'kohë, e në ç'kaos. Cigarja po të digjte gishtat dhe e shove menjëherë në taketuken më të parë që pe… Ku shkon? - dëgjove zëra të zbutur, - mund të diskutosh dhe ti si ish-i burgosur, takimi është i hapur. Ndjeve se po zbeheshe duke t'u zbehur gjithçka përreth. Jo, tunde dorën, unë nuk kam qenë (më) në burg, ndoshta ishit ju të gjithë… megjithatë, mërmërite me vete, ne ishim më të mirë se jetët tona."

-----------------
Në tempullin e dashurisë


--------------------------------------------------------------------------------

Nëse ti the në fillim se shkaku thelbësor i rënies në burg ishte dashuria, prapë shkak i daljes nga burgu duhet të jetë dashuria. Dhe është patjetër. Jo që ti të gjendesh thjesht jashtë mureve të qelisë ose përtej telave me gjemba e sa më larg tyre. Se burgu mund të jetë brenda teje, rrethimet e telave me gjemba nxijnë tek tjetri, në biseda e bëma.

Ti duhet të jesh i dashuruar patjetër, jo vetëm me njerëzit, por dhe me statujat e tyre, me sytë dhe vizatimet e syve, me zërin dhe muzikën, me dallgët që vijnë drejt teje, jo më kot vijnë, me pemët, me pritjen e tyre gjithë fruta, me kuajt, s'është rastësi ajo shpinë ashtu, por për të të mbartur ty, kavalier yjesh, që patjetër e di se dashuria i bëri karvanët e kuajve trena dhe avionë kuajt me flatra, prandaj ti duhet t'i duash të gjitha, meqë ra fjala, edhe petalet, edhe thonjtë e lyer si petalet, të duash këpucët, të fëmijëve, këpucët që shkojnë në takimin e parë të dashurisë, pse të mos bëhet një muze me to, këpucët e të vdekurve, të duash ecjet, lotët, ndarjet ashtu si takimet, varret, zogjtë, sa herë të ka pëlqyer të jesh i vdekur ose zog, e njëjta gjë janë sigurisht.
Që të mos zgjatem, sepse e dua kohën tënde, dua ta lë të lirë për ty, mbushe vetë si të duash, megjithëse prandaj fola deri tani, se të dua, dhe ty kështu të duan të gjithë, zbuloje këtë gjë, dashuria ka vetëm një kusht, të duash pa kushte, të do dora që zgjatet si degë drejt teje, statujat kudo, qeni i haresë, këpucët dinë ta kthejnë dashurinë, kapelat, varëset, bastuni elegant, kush tha se nuk dinë të ndjejnë ata, kur gjithçka është dashuri dhe e gjitha vlen që ti të ngrihesh, të ngrihesh, shpirt i bukur!

Nuk e di pse thonë: rashë në dashuri, jam ngritur në dashuri, duhet thënë…

Ti nuk je i burgosur, të burgosur janë ata që të futën ty në burg, këtë e shpikën për veten e tyre, e ndienin që e meritonin, por s'guxonin ta provonin, se ishin të dobët, xhelozë, frikacakë, edhe pse shtireshin si tiranë të mëdhenj, dhe të hodhën ta provosh ti. Në thellësi ata donin të ndëshkonin veten.

Ti e kalove provën, edhe atje dashurove fatkeqësinë tënde e i dhe asaj dinjitet, sepse dashuria është dinjiteti i përbashkët, më hyjnori i atyre që dashurojnë dhe i atyre që dashurohen. Mbi të gjitha është dritë.

Dhe skeletet tuaja ndiznin në mishin e ferrit fosforin e tyre dhe kokët tuaja majgishëm u shndërruan në diej të dytë për njëri-tjetrin. Rrethuar me shkëndija që digjnin vetveten. Bashkë me flatra të holla ndjenjash. Dhe mendimesh. Po drita paraprin dashuri të tjera, vetëm dashuri, të njëjtë dhe të ndryshme si fytyrat. Besoi fesë së dashurisë. Dhe Zoti dashuri është. Rikthehu te dashuria përherë, tek tempulli i saj me kolona të ajërta që bashkojnë tokën me qiejt. Që edhe ti të mund të bëhesh Zot. S'ka si të jetë ndryshe, thua ti, kështu ka qenë qysh në fillimin e botës e kështu do të jetë deri në fundin e saj pa fund.

Marrë nga "Ferri i çarë"

[erzeni]

Presidenti i Republikës dje ka vizituar Panairin e Librit

Alfred Moisiu: "Më shumë libra për turizmin"


--------------------------------------------------------------------------------

TIRANE

Presidenti i Republikës, Alfred Moisiu, vizitoi dje pavionet e Panairit Ndërkombëtar të Librit, "Tirana 2002",
në Odeonin e Qendrës Ndërkombëtare të Kulturës (QNK-së), në ditën e tij të tretë.

Duke shfletuar librat e tij më të preferuar, ai u shpreh se "panairi është një kënaqësi imja", ndërsa ftoi të gjithë qytetarët të ndjekin dhe të vizitojnë këtë aktivitet të rëndësishëm të kulturës shqiptare, interes që, sipas tij, "tregon nivelin e kulturës, etjen për kulturë, e cila është një pasaportë shumë e mirë për të ardhmen tonë drejt Europës". Presidenti Moisiu vërejti se "në Shqipëri ka një mungesë për sa u përket botimeve turistike, jo vetëm në shqip, por dhe në gjuhë të huaj. Po kështu dhe për hartat gjeografike, atlase etj., për të cilat ka një interes të madh edhe prej të huajve që vizitojnë Shqipërinë". "Nga bisedat me botuesit në çdo stendë kuptova se në të vërtetë ka shumë kërkesa, veçanërisht nga të rinjtë, gjë që tregon se të rinia shqiptare është gjithnjë e etur për dije. "

Panairi është vizituar po dje edhe nga kryeministri Fatos Nano.

Berisha, nje mik i librit
Kryetari i Partise Demokratike Sali Berisha i kerkoi dje qeverise shqiptare qe te ule vleren e taksave ne ngarkim te botuesve. Berisha e mbajti kete qendrim gjate vizites se tij ne Panairin Nderkombetar te librit. "Une si nje adhurues i librit edhe njehere i pershendes dhe me behet qejfi per kete ngjarje. Besoj se eshte njekohesisht nje apel per te gjithe politiken shqiptare, ndaj Qeverise e Kuvendit qe te lehtesojne maksimalisht taksat me tatime shtepite botuese pasi me librin dhe me punen e tyre ata do te ndikojne cilesisht me shume se kushdo tjeter ne formimin intelektual te qytetareve", u shpreh Berisha. Perreth 60 minuta Berisha eshte perfshre ne vorbullen e librave te rinj. Kryetari i opozites pak ka harxhuar dje per preferencat e tij dhe te mbeses se vogel, pasi shumica e prodhuesve kane preferuar qe tia falnin librin. Megjithate, lideri i PD, nuk ka ngurruar per asnje cast qe te fuse sa here perlqente ndonje liber, doren ne xhep, per te nxjerre 1000 lekesha e per te blere librat. Por ndryshe nga te gjitha klientet e tjere, asnje prej shitesve ne pavione te vecanta, nuk i ka marre leke liderit te PD, duke preferuar qe t'ia japin atij dhurate. Ne ndonje rast, Berisha madje ka dhene edhe autografe. Nje cante e madhe me mbi 20 libra ku perfshiheshin enciklopedi, proverva te ndryshme eshte "transportuar" per ne makinen e tij. Berisha deklaroi dje se tashme ai kishte hequr dore nga librat me karakter policiesk. Kjo lidhet edhe me faktin se Berisha nuk eshte aspak i qendrushem ne preferencat e tij. Ai pelqen shkrimtare te ndryshem ne kohera te ndryshme. "Une erdha te bleje libra. Natyrisht pasioni im per librin perfshin nje spekter te gjere zhanresh. Lexoj proze, filozofi, por padyshim nuk jam i shkeputur nga poezia. Dashuria ime ndaj autoreve eshte e levizshme ne periudha te caktuara. Dikur kam dashur shume Dostojevskin, me vone kam pelqyer shume Bajronin. Kam lexuar me pasion te madh Hygone, Kamyne. Nuk i kam qendruar besnik nje autori. Raporti im per librat eshte nje udhetim. Per mua Markesi eshte me i dashuri", shtoi ai.

N.P

---------
mi.ho.

TIRANE

Këngëtarja e madhe shqiptare Vaçe Zela nderohet me çmimin "Mikrofoni i Artë" nga festivali i këngës shqipe në Kosovë "Polifest 2002".

"Bordi profesional i festivalit të këngës shqipe "Polifest 2002", thuhet në letrën që i dërgojnë organizatorët e këtij evenimenti, ju ka nderuar me Çmimin Për Vepër Jetësore "Mikrofoni i Artë". Në natën e fundit të këtij festivali, që u zhvillua në Prishtinë, z.Bexhet Brajshori, ministër i Kulturës, Rinisë e Sporteve dhe Çështjeve jo Rezidenciale në Qeverinë e Kosovës, çmimin e dhënë për JU, ia dorëzoi Zyrës Ndërlidhësetë Shqipërisë në Kosovë". Letra shoqërohet me një kupë të vogël në formën e një mikrofoni si dhe me një çertifikatë me emrin e Vaçe Zelës, e nderuar me këtë çmim. Çertifikata është firmosur nga drejtori i festivalit "Polifest 2002", kompozitori i njohur, Naim Krasniqi. Ky çmim përfshihet mes shumë çmimeve e titujve të tjerë që këngëtarja Vaçe Zela ka marrë gjatë jetës së saj. Vlerësimet për të nuk kanë munguar jo vetëm në periudhën kur ajo ishte në kulmin e karrierës, por edhe më pas, madje edhe tani kur ajo ndodhet larg Shqipërisë. Qeveria shqiptare e ka nderuar atë, krahas të tjerave, edhe me dy tituj të mëdhenj, si: Artiste e Popullit dhe "Mjeshtre e Madhe e Punës". Përpara disa kohësh për artisten e madhe është botuar dhe një biografi nga Nexhat Agolli. "Magjia e këngës shqiptare" e ka quajtur Agolli, këngëtaren Vaçe Zela. Libri është i shoqëruar me mjaft kujtime të sjella nga njerëz të ndryshëm; poezi si edhe këngë kushtuar këngë-tares. Monografia përmban dhe copëza artikujsh, portretesh e intervistash të dhëna nga Vaçe Zela nëpër të përditshmet shqiptare.
---------
periferi

Një libër... pastaj xhinset


--------------------------------------------------------------------------------

nga Alba Malltezi
periferi@hotmail.com

Një libër... pastaj xhinset

U rikthehemi fjalëve të një librashitësi të Tiranës, i cili me inat na u përgjigj pak kohë më parë: Kush thotë se shqiptarët s'lexojnë, se kanë braktisur librin. Një libër i mirë "nuk bie në tokë", e përpijnë. Botohet e ribotohet." Në ditët e Panairit të librit, këtu në Tiranë, te Qendra Ndërkombëtare e Kulturës vizitorët kuriozë nuk reshtin mes pavionëve të shtëpive botuese. Prej kohësh, i kthyer në tempullin e Panairëve, kryesisht atyre ushqimorë, QNK ose ish-muzeu i Enver Hoxhës, duket i përkëdhelur këto ditë nga njerëzit e librit: Profesorë, studentë, pensionistë, njerëz të profesioneve të ndryshme shohin titujt dhe kthejnë librat për të parë çmimet. I shohin e i rishohin, kalojnë e parakalojnë te stenda me autorin e tyre të preferuar, kushtojnë, - thonë, - por e dinë se ditën e fundit të panairit do ta marrin vendimin "Do ta blej "…Lul Mazrekun" e Kadaresë në frëngjisht, thotë një studente, është i shtrenjtë, por xhinset po i blej muajin tjetër. Me shumë libra dolën nga Panairi dhe kryeministri Nano e Xhoana. Të dhuruara. Çfarë zilie!


BURRAT NË PIEDESTAL

Një ekspozitë e veçantë në TE & GI: në telajo bukuria, viriliteti, misteri, trasgresioni mashkullor. "Faces and Friends" (Fytyra dhe miq) është ekspozita që propozon piktori i ri grek michail tsakoudakis (kështu ka zgjedhur ta shkruajë emrin e tij, me germa të vogla). Ndryshe nga e zakonshmja, tsakoudakis, merret me burrin, ndoshta i "lënë pas dore" në kohët e gruas-rebele, karrieriste? Piktori grek, i apasionuar dhe pas fotove, do të përgatisë dhe një album nga Shqipëria. "Në Greqi janë kuriozë, ç'të pëlqen në Shqipëri? - më thonë, - Do të bëj shumë foto të bukura e do t'ua tregoj. Do të më besojnë".

---------
Tragjikomedia "Kopshti me dallëndyshe" do të shfaqet në Athinë për emigrantët shqiptarë, në datat 6 dhe 7 dhjetor
"Dallëndyshet" e Londos, në fluturim drejt Athinës

"Kopshti me dallëndyshe", tragjikomedia që është vënë në skenën shqiptare nga regjisori Kiço Londo, do të udhëtojë së shpejti drejt Athinës. Kështu, vepra do të kthehet në skenën, në të cilën, vite më parë, njohu premierën e saj botërore, vetëm se këtë herë në gjuhën shqipe. I ftuar prej kohësh nga vetë dramaturgu i kësaj pjese, Cikliropulos, regjisori Kiço Londo dhe trupa e aktorëve do të japin shfaqje për dy ditë rresht në Athinë, në teatrin "Knosos", më datat 6 dhe 7 dhjetor të këtij viti. Drejtori i këtij teatri, z.Ganges, që është një tjetër mbështetës për këtë shfaqje, ka qenë aktori kryesor që ka luajtur në premierën e parë të "Kopshtit me dallëndyshe", dhënë në vitin 1996 (në Athinë). Siç shprehet vetë regjisori Kiço Londo: "Kjo premierë që do të jepet në Athinë, është programuar enkas për emigrantët shqiptarë që jetojnë atje. Më pas, ne do ta shfaqim "Kopshtin me dallëndyshe" edhe në Prishtinë dhe në Shkup". Më pas ai shton se ndihmë të madhe për këtë turne i ka ofruar edhe Lidhja e Artistëve të Teatrit grek, e kryesuar nga dramaturgu Jorgos Shkurtis.
Për informimin e gjithë spektatorëve shqiptarë që mund ta ndjekin këtë shfaqje në Athinë, do të zhvillohet një fushatë reklamash sidomos në televizionin publik shqiptar në programin satelitor, si dhe në disa kanale televizive greke.
Këto shfaqje, që janë programuar tashmë për turne jashtë Shqipërisë, siç shprehet vetë regjisori Kiço Londo, janë vazhdë e turneut të gjatë nëpër shumë qytete të Shqipërisë, ku Teatri Kombëtar ka dhënë deri tani një numër të madh shfaqjesh. Parë si një ndër rrugët e vetme për të mbajtur gjallë jetën artistike të Teatrit Kombëtar, ndërsa në teatër restaurimi e ka penguar sallën e shfaqjeve, me këto turne, janë realizuar rreth 20 shfaqje vetëm në dy muaj. "Është ky një numër më i madh shfaqjesh se ç'është ngjitur në skenë nga Teatri Kombëtar prej tetë muajsh gjatë gjithë sezonit të kaluar, ku shënohen gjithsej 18 shfaqje",- thotë Londo. Dhe të gjitha këto janë shfaqje turne, traditë kjo e braktisur prej vitesh në Teatrin Kombëtar. "Në Sarandë kishte 30 vjet që ky teatër nuk jepte shfaqje, në Gjirokastër 26 vjet, në Korçë 16 vjet e në Shkodër 18 vjet",-pohon Londo. Ndërsa, në këta dy muaj, me tri shfaqjet që kanë qenë në turne: "Kopshti me dallëndyshe, "Apologjia e vërtetë e Sokratit" dhe "Mbreti po vdes", jeta artistike në këto rrethe është ngjallur paksa.
A.Peçi

[erzeni]

Presidenti i Republikës dje ka vizituar Panairin e Librit

Alfred Moisiu: "Më shumë libra për turizmin"


--------------------------------------------------------------------------------

TIRANE

Presidenti i Republikës, Alfred Moisiu, vizitoi dje pavionet e Panairit Ndërkombëtar të Librit, "Tirana 2002",
në Odeonin e Qendrës Ndërkombëtare të Kulturës (QNK-së), në ditën e tij të tretë.

Duke shfletuar librat e tij më të preferuar, ai u shpreh se "panairi është një kënaqësi imja", ndërsa ftoi të gjithë qytetarët të ndjekin dhe të vizitojnë këtë aktivitet të rëndësishëm të kulturës shqiptare, interes që, sipas tij, "tregon nivelin e kulturës, etjen për kulturë, e cila është një pasaportë shumë e mirë për të ardhmen tonë drejt Europës". Presidenti Moisiu vërejti se "në Shqipëri ka një mungesë për sa u përket botimeve turistike, jo vetëm në shqip, por dhe në gjuhë të huaj. Po kështu dhe për hartat gjeografike, atlase etj., për të cilat ka një interes të madh edhe prej të huajve që vizitojnë Shqipërinë". "Nga bisedat me botuesit në çdo stendë kuptova se në të vërtetë ka shumë kërkesa, veçanërisht nga të rinjtë, gjë që tregon se të rinia shqiptare është gjithnjë e etur për dije. "

Panairi është vizituar po dje edhe nga kryeministri Fatos Nano.

Berisha, nje mik i librit
Kryetari i Partise Demokratike Sali Berisha i kerkoi dje qeverise shqiptare qe te ule vleren e taksave ne ngarkim te botuesve. Berisha e mbajti kete qendrim gjate vizites se tij ne Panairin Nderkombetar te librit. "Une si nje adhurues i librit edhe njehere i pershendes dhe me behet qejfi per kete ngjarje. Besoj se eshte njekohesisht nje apel per te gjithe politiken shqiptare, ndaj Qeverise e Kuvendit qe te lehtesojne maksimalisht taksat me tatime shtepite botuese pasi me librin dhe me punen e tyre ata do te ndikojne cilesisht me shume se kushdo tjeter ne formimin intelektual te qytetareve", u shpreh Berisha. Perreth 60 minuta Berisha eshte perfshre ne vorbullen e librave te rinj. Kryetari i opozites pak ka harxhuar dje per preferencat e tij dhe te mbeses se vogel, pasi shumica e prodhuesve kane preferuar qe tia falnin librin. Megjithate, lideri i PD, nuk ka ngurruar per asnje cast qe te fuse sa here perlqente ndonje liber, doren ne xhep, per te nxjerre 1000 lekesha e per te blere librat. Por ndryshe nga te gjitha klientet e tjere, asnje prej shitesve ne pavione te vecanta, nuk i ka marre leke liderit te PD, duke preferuar qe t'ia japin atij dhurate. Ne ndonje rast, Berisha madje ka dhene edhe autografe. Nje cante e madhe me mbi 20 libra ku perfshiheshin enciklopedi, proverva te ndryshme eshte "transportuar" per ne makinen e tij. Berisha deklaroi dje se tashme ai kishte hequr dore nga librat me karakter policiesk. Kjo lidhet edhe me faktin se Berisha nuk eshte aspak i qendrushem ne preferencat e tij. Ai pelqen shkrimtare te ndryshem ne kohera te ndryshme. "Une erdha te bleje libra. Natyrisht pasioni im per librin perfshin nje spekter te gjere zhanresh. Lexoj proze, filozofi, por padyshim nuk jam i shkeputur nga poezia. Dashuria ime ndaj autoreve eshte e levizshme ne periudha te caktuara. Dikur kam dashur shume Dostojevskin, me vone kam pelqyer shume Bajronin. Kam lexuar me pasion te madh Hygone, Kamyne. Nuk i kam qendruar besnik nje autori. Raporti im per librat eshte nje udhetim. Per mua Markesi eshte me i dashuri", shtoi ai.

N.P

---------
mi.ho.

TIRANE

Këngëtarja e madhe shqiptare Vaçe Zela nderohet me çmimin "Mikrofoni i Artë" nga festivali i këngës shqipe në Kosovë "Polifest 2002".

"Bordi profesional i festivalit të këngës shqipe "Polifest 2002", thuhet në letrën që i dërgojnë organizatorët e këtij evenimenti, ju ka nderuar me Çmimin Për Vepër Jetësore "Mikrofoni i Artë". Në natën e fundit të këtij festivali, që u zhvillua në Prishtinë, z.Bexhet Brajshori, ministër i Kulturës, Rinisë e Sporteve dhe Çështjeve jo Rezidenciale në Qeverinë e Kosovës, çmimin e dhënë për JU, ia dorëzoi Zyrës Ndërlidhësetë Shqipërisë në Kosovë". Letra shoqërohet me një kupë të vogël në formën e një mikrofoni si dhe me një çertifikatë me emrin e Vaçe Zelës, e nderuar me këtë çmim. Çertifikata është firmosur nga drejtori i festivalit "Polifest 2002", kompozitori i njohur, Naim Krasniqi. Ky çmim përfshihet mes shumë çmimeve e titujve të tjerë që këngëtarja Vaçe Zela ka marrë gjatë jetës së saj. Vlerësimet për të nuk kanë munguar jo vetëm në periudhën kur ajo ishte në kulmin e karrierës, por edhe më pas, madje edhe tani kur ajo ndodhet larg Shqipërisë. Qeveria shqiptare e ka nderuar atë, krahas të tjerave, edhe me dy tituj të mëdhenj, si: Artiste e Popullit dhe "Mjeshtre e Madhe e Punës". Përpara disa kohësh për artisten e madhe është botuar dhe një biografi nga Nexhat Agolli. "Magjia e këngës shqiptare" e ka quajtur Agolli, këngëtaren Vaçe Zela. Libri është i shoqëruar me mjaft kujtime të sjella nga njerëz të ndryshëm; poezi si edhe këngë kushtuar këngë-tares. Monografia përmban dhe copëza artikujsh, portretesh e intervistash të dhëna nga Vaçe Zela nëpër të përditshmet shqiptare.
---------
periferi

Një libër... pastaj xhinset


--------------------------------------------------------------------------------

nga Alba Malltezi

Një libër... pastaj xhinset

U rikthehemi fjalëve të një librashitësi të Tiranës, i cili me inat na u përgjigj pak kohë më parë: Kush thotë se shqiptarët s'lexojnë, se kanë braktisur librin. Një libër i mirë "nuk bie në tokë", e përpijnë. Botohet e ribotohet." Në ditët e Panairit të librit, këtu në Tiranë, te Qendra Ndërkombëtare e Kulturës vizitorët kuriozë nuk reshtin mes pavionëve të shtëpive botuese. Prej kohësh, i kthyer në tempullin e Panairëve, kryesisht atyre ushqimorë, QNK ose ish-muzeu i Enver Hoxhës, duket i përkëdhelur këto ditë nga njerëzit e librit: Profesorë, studentë, pensionistë, njerëz të profesioneve të ndryshme shohin titujt dhe kthejnë librat për të parë çmimet. I shohin e i rishohin, kalojnë e parakalojnë te stenda me autorin e tyre të preferuar, kushtojnë, - thonë, - por e dinë se ditën e fundit të panairit do ta marrin vendimin "Do ta blej "…Lul Mazrekun" e Kadaresë në frëngjisht, thotë një studente, është i shtrenjtë, por xhinset po i blej muajin tjetër. Me shumë libra dolën nga Panairi dhe kryeministri Nano e Xhoana. Të dhuruara. Çfarë zilie!


BURRAT NË PIEDESTAL

Një ekspozitë e veçantë në TE & GI: në telajo bukuria, viriliteti, misteri, trasgresioni mashkullor. "Faces and Friends" (Fytyra dhe miq) është ekspozita që propozon piktori i ri grek michail tsakoudakis (kështu ka zgjedhur ta shkruajë emrin e tij, me germa të vogla). Ndryshe nga e zakonshmja, tsakoudakis, merret me burrin, ndoshta i "lënë pas dore" në kohët e gruas-rebele, karrieriste? Piktori grek, i apasionuar dhe pas fotove, do të përgatisë dhe një album nga Shqipëria. "Në Greqi janë kuriozë, ç'të pëlqen në Shqipëri? - më thonë, - Do të bëj shumë foto të bukura e do t'ua tregoj. Do të më besojnë".

---------
Tragjikomedia "Kopshti me dallëndyshe" do të shfaqet në Athinë për emigrantët shqiptarë, në datat 6 dhe 7 dhjetor
"Dallëndyshet" e Londos, në fluturim drejt Athinës

"Kopshti me dallëndyshe", tragjikomedia që është vënë në skenën shqiptare nga regjisori Kiço Londo, do të udhëtojë së shpejti drejt Athinës. Kështu, vepra do të kthehet në skenën, në të cilën, vite më parë, njohu premierën e saj botërore, vetëm se këtë herë në gjuhën shqipe. I ftuar prej kohësh nga vetë dramaturgu i kësaj pjese, Cikliropulos, regjisori Kiço Londo dhe trupa e aktorëve do të japin shfaqje për dy ditë rresht në Athinë, në teatrin "Knosos", më datat 6 dhe 7 dhjetor të këtij viti. Drejtori i këtij teatri, z.Ganges, që është një tjetër mbështetës për këtë shfaqje, ka qenë aktori kryesor që ka luajtur në premierën e parë të "Kopshtit me dallëndyshe", dhënë në vitin 1996 (në Athinë). Siç shprehet vetë regjisori Kiço Londo: "Kjo premierë që do të jepet në Athinë, është programuar enkas për emigrantët shqiptarë që jetojnë atje. Më pas, ne do ta shfaqim "Kopshtin me dallëndyshe" edhe në Prishtinë dhe në Shkup". Më pas ai shton se ndihmë të madhe për këtë turne i ka ofruar edhe Lidhja e Artistëve të Teatrit grek, e kryesuar nga dramaturgu Jorgos Shkurtis.
Për informimin e gjithë spektatorëve shqiptarë që mund ta ndjekin këtë shfaqje në Athinë, do të zhvillohet një fushatë reklamash sidomos në televizionin publik shqiptar në programin satelitor, si dhe në disa kanale televizive greke.
Këto shfaqje, që janë programuar tashmë për turne jashtë Shqipërisë, siç shprehet vetë regjisori Kiço Londo, janë vazhdë e turneut të gjatë nëpër shumë qytete të Shqipërisë, ku Teatri Kombëtar ka dhënë deri tani një numër të madh shfaqjesh. Parë si një ndër rrugët e vetme për të mbajtur gjallë jetën artistike të Teatrit Kombëtar, ndërsa në teatër restaurimi e ka penguar sallën e shfaqjeve, me këto turne, janë realizuar rreth 20 shfaqje vetëm në dy muaj. "Është ky një numër më i madh shfaqjesh se ç'është ngjitur në skenë nga Teatri Kombëtar prej tetë muajsh gjatë gjithë sezonit të kaluar, ku shënohen gjithsej 18 shfaqje",- thotë Londo. Dhe të gjitha këto janë shfaqje turne, traditë kjo e braktisur prej vitesh në Teatrin Kombëtar. "Në Sarandë kishte 30 vjet që ky teatër nuk jepte shfaqje, në Gjirokastër 26 vjet, në Korçë 16 vjet e në Shkodër 18 vjet",-pohon Londo. Ndërsa, në këta dy muaj, me tri shfaqjet që kanë qenë në turne: "Kopshti me dallëndyshe, "Apologjia e vërtetë e Sokratit" dhe "Mbreti po vdes", jeta artistike në këto rrethe është ngjallur paksa.
A.Peçi

[erzeni]

Presidenti i Republikës dje ka vizituar Panairin e Librit

Alfred Moisiu: "Më shumë libra për turizmin"


--------------------------------------------------------------------------------

TIRANE

Presidenti i Republikës, Alfred Moisiu, vizitoi dje pavionet e Panairit Ndërkombëtar të Librit, "Tirana 2002",
në Odeonin e Qendrës Ndërkombëtare të Kulturës (QNK-së), në ditën e tij të tretë.

Duke shfletuar librat e tij më të preferuar, ai u shpreh se "panairi është një kënaqësi imja", ndërsa ftoi të gjithë qytetarët të ndjekin dhe të vizitojnë këtë aktivitet të rëndësishëm të kulturës shqiptare, interes që, sipas tij, "tregon nivelin e kulturës, etjen për kulturë, e cila është një pasaportë shumë e mirë për të ardhmen tonë drejt Europës". Presidenti Moisiu vërejti se "në Shqipëri ka një mungesë për sa u përket botimeve turistike, jo vetëm në shqip, por dhe në gjuhë të huaj. Po kështu dhe për hartat gjeografike, atlase etj., për të cilat ka një interes të madh edhe prej të huajve që vizitojnë Shqipërinë". "Nga bisedat me botuesit në çdo stendë kuptova se në të vërtetë ka shumë kërkesa, veçanërisht nga të rinjtë, gjë që tregon se të rinia shqiptare është gjithnjë e etur për dije. "

Panairi është vizituar po dje edhe nga kryeministri Fatos Nano.

Berisha, nje mik i librit
Kryetari i Partise Demokratike Sali Berisha i kerkoi dje qeverise shqiptare qe te ule vleren e taksave ne ngarkim te botuesve. Berisha e mbajti kete qendrim gjate vizites se tij ne Panairin Nderkombetar te librit. "Une si nje adhurues i librit edhe njehere i pershendes dhe me behet qejfi per kete ngjarje. Besoj se eshte njekohesisht nje apel per te gjithe politiken shqiptare, ndaj Qeverise e Kuvendit qe te lehtesojne maksimalisht taksat me tatime shtepite botuese pasi me librin dhe me punen e tyre ata do te ndikojne cilesisht me shume se kushdo tjeter ne formimin intelektual te qytetareve", u shpreh Berisha. Perreth 60 minuta Berisha eshte perfshre ne vorbullen e librave te rinj. Kryetari i opozites pak ka harxhuar dje per preferencat e tij dhe te mbeses se vogel, pasi shumica e prodhuesve kane preferuar qe tia falnin librin. Megjithate, lideri i PD, nuk ka ngurruar per asnje cast qe te fuse sa here perlqente ndonje liber, doren ne xhep, per te nxjerre 1000 lekesha e per te blere librat. Por ndryshe nga te gjitha klientet e tjere, asnje prej shitesve ne pavione te vecanta, nuk i ka marre leke liderit te PD, duke preferuar qe t'ia japin atij dhurate. Ne ndonje rast, Berisha madje ka dhene edhe autografe. Nje cante e madhe me mbi 20 libra ku perfshiheshin enciklopedi, proverva te ndryshme eshte "transportuar" per ne makinen e tij. Berisha deklaroi dje se tashme ai kishte hequr dore nga librat me karakter policiesk. Kjo lidhet edhe me faktin se Berisha nuk eshte aspak i qendrushem ne preferencat e tij. Ai pelqen shkrimtare te ndryshem ne kohera te ndryshme. "Une erdha te bleje libra. Natyrisht pasioni im per librin perfshin nje spekter te gjere zhanresh. Lexoj proze, filozofi, por padyshim nuk jam i shkeputur nga poezia. Dashuria ime ndaj autoreve eshte e levizshme ne periudha te caktuara. Dikur kam dashur shume Dostojevskin, me vone kam pelqyer shume Bajronin. Kam lexuar me pasion te madh Hygone, Kamyne. Nuk i kam qendruar besnik nje autori. Raporti im per librat eshte nje udhetim. Per mua Markesi eshte me i dashuri", shtoi ai.

N.P

---------
mi.ho.

TIRANE

Këngëtarja e madhe shqiptare Vaçe Zela nderohet me çmimin "Mikrofoni i Artë" nga festivali i këngës shqipe në Kosovë "Polifest 2002".

"Bordi profesional i festivalit të këngës shqipe "Polifest 2002", thuhet në letrën që i dërgojnë organizatorët e këtij evenimenti, ju ka nderuar me Çmimin Për Vepër Jetësore "Mikrofoni i Artë". Në natën e fundit të këtij festivali, që u zhvillua në Prishtinë, z.Bexhet Brajshori, ministër i Kulturës, Rinisë e Sporteve dhe Çështjeve jo Rezidenciale në Qeverinë e Kosovës, çmimin e dhënë për JU, ia dorëzoi Zyrës Ndërlidhësetë Shqipërisë në Kosovë". Letra shoqërohet me një kupë të vogël në formën e një mikrofoni si dhe me një çertifikatë me emrin e Vaçe Zelës, e nderuar me këtë çmim. Çertifikata është firmosur nga drejtori i festivalit "Polifest 2002", kompozitori i njohur, Naim Krasniqi. Ky çmim përfshihet mes shumë çmimeve e titujve të tjerë që këngëtarja Vaçe Zela ka marrë gjatë jetës së saj. Vlerësimet për të nuk kanë munguar jo vetëm në periudhën kur ajo ishte në kulmin e karrierës, por edhe më pas, madje edhe tani kur ajo ndodhet larg Shqipërisë. Qeveria shqiptare e ka nderuar atë, krahas të tjerave, edhe me dy tituj të mëdhenj, si: Artiste e Popullit dhe "Mjeshtre e Madhe e Punës". Përpara disa kohësh për artisten e madhe është botuar dhe një biografi nga Nexhat Agolli. "Magjia e këngës shqiptare" e ka quajtur Agolli, këngëtaren Vaçe Zela. Libri është i shoqëruar me mjaft kujtime të sjella nga njerëz të ndryshëm; poezi si edhe këngë kushtuar këngë-tares. Monografia përmban dhe copëza artikujsh, portretesh e intervistash të dhëna nga Vaçe Zela nëpër të përditshmet shqiptare.
---------

[erzeni]

gaz shqip

......

E Diela Letrare

Faqe e pergatitur nga Ledia Dushi

ROJTARI


----------------------------------------

Gazmend Krasniqi

tregim

U lind në Shkodër më 1963. Ai shkruan poezi dhe prozë. Ndër veprat e tij mund të përmendim Na ishte një tors dashurie, Princesha këmbëzbathur, Skodrinon etj. Krasniqi gjithashtu është edhe piktor.

Për pjesën më të madhe të jetës së tij kam treguar në një roman të quajtur "Fundi i botës" e, meqë ato gjëra janë thënë njëherë dhe këto që mbeten për t'u thënë për çastet e fundit të jetës së tij mund të rrinë fare mirë si rrëfim në vete, e shoh të arsyeshme të mos e mërzis gjatë lexuesin, që edhe kështu ka të drejtën e tij (nëse ai është një lexues i mirë i poezisë) për të shprehur rezervat për artin e prozës, ose, më saktë, për artin tim të prozës. Kjo është një punë e nisur dhe, siç ndodh rëndom edhe me mua, po përpiqem t'i shkoj në fund, duke hyrë në temë menjëherë, sapo të kem kapur çastin e duhur të rrëfimit. Mendoj se e kam parasysh atë: silueta elegante e një vajze rrëshqiti përmes shelgjeve buzë Urës së të Mbyturve, po rojtari i urës s'lëvizi as nga parmaku ku ishte mbështetur, vetëm sa e pa me indiferencë, siç mund të shihet një re e largët që kalon në punën e saj: çiftet linin shpesh takim aty rrotull, por askush nuk bënte ndonjë veprim të tepërt, sepse ishte e qartë për të gjithë që ndalohej kalimi mbi urë. Megjithatë, siç ia donte puna dhe siç i qe bërë ves i pashqitshëm prej përvojës së gjatë (e ruante që nga rinia e tij atë urë dhe vazhdonte ta ruante me zellin e parë), rojtari i mprehu veshët mirë, që të kapte edhe më të voglën zhurmë të dyshimtë. Emri i kobshëm urës i qe vënë shumë kohë më parë se të fillonte ta kryente ai atë detyrë (ka qenë një kohë kur shumë njerëz shkonin me këmbët e veta e i jepnin fund jetës duke u hedhur prej parmakëve të saj), ndërsa gjatë shërbimit të tij nuk dihej asnjë rast: ai bënte një punë shembullore, të lëvduar gjithmonë prej autoriteteve, gjë që e gëzonte pa masë, si çdo njeri me botë të varfër, pa ndonjë lloj ngjarjeje për t'u vënë në dukje. Megjithëse flitej se qe shumë i moçëm, askush s'dinte të thoshte pse s'kishte dalë në pension, sepse askush s'ia përcaktonte dot moshën e saktë. Nuk i bëhej vonë nëse flitej ndokund keq për të (në gazeta e libra, i pat thënë dikush), ai ua linte këtë punë në dorë autoriteteve: i qe ngarkuar një punë dhe ai e kryente atë me devotshmëri, siç do të kryente çdo punë tjetër që mund t'i ngarkohej. Prandaj kur pa se, për çudi të tij, vajza po ecte me nxitim drejt urës, me një pamje që s'para tregonte lumturinë e takimit të dashurisë, por qe aq e hutuar sa nuk e dinte se ku po shkelte, ai u trondit dhe thuajse e humbi për një çast nga e papritura, sepse nuk donte ta besonte që mund t'ia cënonin ndonjëherë namin e madh prej të pathyeshmi. Për një çast mendoi qeshjen me të cilën ajo do të shfajësohej për shakanë e rëndë që kishte bërë dhe sa vend mund të kishte mbetur brenda tij për të pranuar këtë shaka, prandaj fillimisht nuk tregoi forcën e duhur përballë përplasjes së saj mbi të, por vajza e re, për fat, qe peshë e lehtë dhe ai e zuri mirë prej rrobash, megjithëse u ndodh para ushtrimit të një force thuajse mbinjerëzore dhe një agresiviteti të papërballueshëm. Nga frika se mos i ikte, atij iu desh të përmblidhte të gjitha forcat, por kur filloi ta lironte pak nga pak, vuri re se ajo nuk po tregonte shenja ikjeje, madje sikur po ndjehej mirë me kokën e zhytur në gjoksin e tij prej plaku. Ndërsa ai vetë filloi të ndjehej keq: era e harruar e femrës po e shqetësonte në mënyrë të papërballueshme shpirtin e tij të tharë prej asketi. Nuk i kishte shkuar ndërmend se erën e gruas së vdekur shumë e shumë vite më parë mund ta gjente te një femër tjetër, krejt e panjohur, prandaj gjaku i rrihte me shqelma nëpër damarët e plakur, por ai, i mësuar gjithë jetën të fashiste ndjenjat dhe dëshirat, e zotëroi veten e, meqë kjo që po i ndodhte i dukej një turp, mori ta shqiste kokën e vajzës nga gjoksi.

Pas pak e kuptoi se asnjëherë tjetër në jetën e tij nuk ishte ndodhur më ngushtë: i duhej më shumë forcë për ta shqitur, se sa iu desh për ta mbajtur. Nga ana tjetër, flokët e vajzës aromonin si karafilë dhe ia turbullonin shpirtin me një etje të fjetur lumturie, me një shqetësim të hollë e dëshirë të paqartë, midis mallëngjimit e gëzimit, sa përbrenda tij buronte ndjenja e pashpjegueshme që të hapte dyert e një ëndërre të çuditshme, ku kërkonte harresën e një mjerimi të gjatë dhe dëshironte plotësimin e një shprese. Mendja, që i punonte rrëmbimthi për të shpëtuar njëherë e mirë nga ajo ngatërresë e papëlqyeshme, e shtyu të bënte provën tjetër të shqitjes dhe, kur s'ia doli, e kujtoi se çfarë kish dëgjuar për ato femrat që dridhen pa shërim duke të mbetur në dorë, harroi, apo më drejt s'pati kohë të mendonte, që mund ta shihnin tek e zhvishte, sepse flokët e saj, që i ngatërroheshin nëpër fytyrë, si dhe era e trupit të njomë vajzëror e flakën shumë vite përpara në kohë, duke e bërë të paaftë të arsyetojë më: çdo lëvizje e tij qe e pakontrolluar.

Pak çaste më vonë, tek shihte vajzën se si rrëshqiste përmes shelgjeve, edhe ai desh të lëvizte, por e ndjeu se iu rëndua trupi i tëri, se e kapi një plogështi e padurueshme dhe një dëshirë vaji, se hidhërimi dhe pezmi iu ngjitën për t'ia lidhur nyje fytin. Deshi të lëvizte, por këmbët s'i punonin, deshi të përfytyrojë veten sipër asaj vajze dhe të rijetojë muzikën e atij çasti, por shpirti i mbytur me pezm e rrënonte: e kaploi një trishtim dërmues dhe ndjenjat e reja që jetonin brenda tij e trembnin, sikur shpirti i tij s'do të gjente prehje kurrë.

Silueta e vajzës që po largohej e bindte se ajo kishte qenë aty, por ai s'donte të besonte se mund të kishte ndodhur gjë, sepse ishte vetëm faji i imagjinatës së tij të sëmurë: për jetën e tij asketike bota qe një kapicë kotësirash, në sytë e tij bota qe një zbrazëti. Kishte qëlluar të vinin aty gra shumë të bukura, që e kishin provokuar me gjithçka, por ai, i ndjerë i sigurtë me jetën e vet, nuk qe tunduar kurrë dhe nuk besonte se mund ta turbullonin ca gjëra pa kuptim, prandaj bëri ca vajtje-ardhje mbi urë, duke besuar në gjetjen e qetësisë, edhe pse gjithçka e jetuar në ato çaste ia rëndonte zemrën me forcë të tmerrshme, me forcën e diçkaje të ardhur nga një largësi e pafundme: ndërsa bota e sigurisë qe shembur në gërmadha, një botë e mohuar prej tij kishte shfryrë hakmarrjen e vet. Herë pas herë dëgjonte veten të psherëtinte nga ankthi, ndaj mendoi se do të bënte mirë të flinte një copë herë, vetëm gjumi mund t'ia qetësonte nervat e copëtuara, por sapo hyri në kasollen e tij, doli prej andej edhe më i turbulluar, duke parë urën dhe ujin poshtë saj, tek e thërrisnin me mijëra duar, tek i premtonin se vetëm ato do ta shpëtonin nga vuajtja.

U kujtuan për të kur ia gjetën trupin në det, mijëra kilometra larg Urës së të Mbyturve. Në dhëmbë mbante zemrën e një peshkaqeni.

------