Kanceri i gjirit, pse shkaktohet

[Albo]

Tetori, muaji i luftes kunder kancerit te gjirit

E Hene, 19 Tetor 2009

Luljana Gjonbibaj

Kanceri perben nje nga problemet me madhore te shendetit publik ne shumicen e vendeve te botes. Me shume se 10 milione njerez semuren cdo vit nga kanceri ne bote dhe sipas Organizates Boterore te Shendetesise, ky numer pritet te rritet nga 10 milione ne vitin 2000, ne 15 milione ne vitin 2020. Nga te dhenat e Regjistrit Qendror Nderspitalor te Kancerit prane Klinikes Onkologjike ne Tirane, ne vendin tone takohen cdo vit rreth 4000 raste te reja te kancerit. Nje prej llojeve me te perhapura te kancerit eshte ai i gjirit, qe konsiderohet si semundja me e shpeshte tek grate e vendeve te zhvilluara. Muaji tetor, thuajse ne te gjithe boten, njihet si muaji i luftes kunder kancerit te gjirit, kohe kur ndermerren fushata vecanerisht sensibilizuese, ne lidhje me kete semundje. Eshte kjo nje arsye me shume, per te cilen vendosem te botojme letren e ardhur ne redaksi, nga nje grua e semure me kancer ne mushkeri.

Me ndihmoni te jetoj!

Po behen gati tre vjet qe luftoj me vdekjen. Ky qe fati im, qe nga kur u operova per here te pare ne spitalin e mushkerive Shefqet Ndroqi ne Tirane. Diagnoza ishte tumor ne mushkeri. Padyshim operacioni u krye me sukses, por pritej rezultati i biopsise. Per fat te keq doli tumor malinj. Per rrjedhoje duhet t'i nenshtrohesha imunoterapise nepermjet kimioterapise, skemen e se ciles e percaktoi specialistja e trajtimit kimioterapik dhe stafi i saj. Preparati baze, qe duhej per kete trajtim gjendej ne spital, ndonese me shume veshtiresi. Sidoqofte, edhe pse me shume veshtiresi, ne kete menyre u permbyll i gjithe cikli.

Veshtiresite per kimioterapine e dyte

Pas 2,5 vjetesh u perserit procesi duke dhene metastaza ne forme likuidi. Pasi u ekzaminua materiali dhe origjina e tij, ky leng u boshatis dhe u vendos qe te trajtohesha serish me kimioterapi. Por kesaj radhe mjeket menduan qe te perdorej nje preparat tjeter, qe per fat te keq nuk e dispononte spitali. Ketu fillojne peripecite dhe veshtiresite, qofshin ato edhe ne planin psikologjik, por edhe ne ate ekonomik, pasi kete preparat duhej ta siguronim privatisht. Vlera monetare e vetem nje kure per nje muaj trajtim (30 tableta nga nje ne dite) arrinte ne 2450 euro, vlere te cilen nuk arrinte ta perballonte nje familje me te ardhurat e dy pensionisteve, te cilet kane punuar gjithe jeten dhe kane derdhur 35 vjet pune, sigurime shoqerore dhe shendetesore. Pa dyshim ne kete rast, te kujtohen veprat e Migjenit te madh, "Zoti te dhashte" apo "Molle e ndalueme". Eshte e dhimbshme, e vajtueshme te mendosh, qe edhe sot ne shekullin XXI, kur shoqeria jeton ne kohen e kompjuterit dhe te internetit, nje grua qe po lufton me vdekjen, duket se po e humbet kete lufte, sepse nuk mund te siguroje ilacet. Eshte paradoksale, qe sot vargjet e Migjenit i gjej aktuale ne jeten time, vetem se ne kete rast nuk do te thoja "molle e ndalueme", por "mundesi e ndalueme" per te jetue. Thirrja ime eshte e deshperuar, sepse une nuk dua ta humbase kete beteje. Nese do t'i marr ato ilace, une mund te besoj tek jeta dhe mendoj, se e kam kete te drejte. Besoj ne Zot dhe e pranoj fatin ashtu si ai ta kete vendosur per mua. Por nuk ne kete rast nuk eshte dora e fatit, qe po me vret, por varferia dhe mungesa e ilaceve. Me ka bere shume pershtypje thenia e nje biznesmeni, qe importonte preparate farmaceutike gjate nje takimi qe pata me te duke u interesuar per rastin tim. Ai ishte vertet nje njeri kombdashes, por mbi te gjitha ishte human, (sepse jo cdo njeri eshte njeri edhe pse i ngjet njeriut). Ashtu sic e kishte mesuar, ai edhe e kishte pare te jetuar shprehjen: "Njeriu i shendetshem ka njeqind deshira, ndersa i semuri ka vetem nje". E po keshtu e mesova edhe une kete shprehje, por duke e jetuar vete. Prej ketij njeriu mesova edhe nje fakt tjeter. Ishte fjala per ilacet e rralla dhe shume te shtrenjta, qe ai kishte mundesi t'i siguronte dhe qe kishte mundesi te pajiste spitalet tona, por qe tatimi per to ishte shume i larte. Nuk di c'te mendoj. Besoj se duhet te kete nje zgjidhje, jo vetem per mua, por edhe per shume paciente te tjere, qe zgjohen cdo dite me dilemen per jeten. Si nje njeri qe po perballem cdo dite me vdekjen, besoj se duhet te kete nje zgjidhje. Kam nevoje per keto ilace kaq te kushtueshme, sepse dua te jetoj, por nuk di se si mund te gjej rrugen per t'i blere. Dua te jetoj, por nuk jetoj dot...dua te gezoj, por nuk gezoj dot. Kur shpirti lengon kalon ne depresion. I falenderoj pa mase, te gjithe ata qe me mirekuptojne per aq sa munda te shpreh nepermjet ketyre rreshtave, ashtu sic u kerkoj ndjese shpirterisht te gjithe atyre, qe u merziten sadopak prej tyre.

KJ

[Albo]

Kanceri i gjirit, 1 ne 8 gra e rrezikuar

E Hene, 19 Tetor 2009

Grate e moshes mbi 40 vjec jane me te rrezikuarat nga kanceri i gjirit. Nderkohe te dhenat tregojne se 1 ne 8 gra mbi kete moshe ka kancerin e gjirit. Duke pare keto shifra alarmante, mjeket rekomandojne per kontrolle te herepashershme per te parandaluar ne kohe kete semundje.

Semundja

Kanceri i gjirit njihet si nje nga llojet e tumoreve me te perhapura tek grate. Per kete arsye, Spitali Amerikan ka nisur depistimin tek femrat ne kuader edhe te muajit kunder kancerit te gjirit. Sipas te dhenave qe dalin nga ky spital rezulton se numri i te prekurve nga kjo semundje rritet nga viti ne vit ndaj keshillohet edhe kryerja e mamografise apo edhe depistimet e ndryshme. "Te dhenat kane treguar se 1 ne 8 gra te moshes mbi 40 vjec eshte e prekur nga kanceri i gjirit. Por, ajo qe une doja te theksoja eshte se kjo kategori femrash duhet te bejne kontrolle te here pas hershme ne menyre qe te kapin semundjen ne fazat fillestare. Nese ajo kapet ne keto faza eshte shume here me e lehte per t'u kuruar", - ka pohuar Emiljana Huti, mjeke onkologe. Sipas saj, nje ne 25 gra te prekura nga kanceri i gjirit humb jeten nderkohe nese semundja kapet shpejt ajo mund te sherohet. Te dhenat tregojne se 95 per qind e rasteve qe kapin shpejt semundjen sherohen plotesisht.

Te dhenat

Kanceri i gjirit eshte cilesuar si vrasesi i pare qe shkakton vdekje tek grate. Madje, ne vendin tone, cdo vit numerohen rreth 400 gra qe preken pikerisht nga kanceri i gjirit. Fatkeqesia qendron tek fakti se, kanceri i gjirit, ne shumicen e rasteve, diagnostikohet kur semundja ka avancuar dhe eshte shume vone per t'u mjekuar. Fakti qe je femer, eshte risku kryesor per t'u prekur nga kanceri i gjirit. Megjithate, specialistet e Onkologjise tregojne disa nga faktoret e riskut nga kanceri i gjirit. Keshtu specialistet pohojne se, ne disa raste, kanceri i gjirit mund edhe te trashegohet. "Nese nena, motra apo gjyshja juaj, kane patur kancer te gjirit, atehere diagnostikohuni sa me shpesh, pasi edhe ju mund ta keni ate", - pohojne mjeket. Nderkohe, shpjegohet se, edhe femrat, te cilave menstruacionet, u kane filluar para moshes 12 vjec, dhe, ne rastet kur mestruacionet u kane ndaluar pas moshes 50 vjec. Gjithashtu, mjeket pohojne se, te rrezikuara jane edhe femrat kur nuk kane lindur kurre femije dhe ato qe kane lindur femijen e pare mbi 30 vjec. S. Isaku



Specialistet: Beni mamografine, shpetojne mijera jete

Mamografia eshte radiografia qe ben ekzaminimin e gjirit. Mamografia e kap kancerin e gjirit shume heret, atehere kur ndryshimet nuk mund te shihen me sy, apo te preken me dore. "Mamografia mund ta dalloje kancerin e gjirit rreth 2 vjet para shfaqjes se shenjave. Mamografia mund te behet ne cdo kohe, por eshte mire qe, femrat ne moshen riprodhuese, ta kryejne mamografine ne fund te periodave. Ky ekzaminim nuk duhet te kryhet, sidomos ne tre muajt e pare te barres. Ne periudhen e menopauzes, kryhet ne cdo moment", - pohojne mjeket. Sipas tyre, e mirat e mamografise eshte se, shume lloje kanceri te gjirit, jane kapur ne faza te hershme, kur ka akoma shanse per t'u trajtuar me sukses



Shenjat e kancerit te gjirit

Zmadhim apo forcim te gjirit, qe nuk eshte normale per ju. Zakonisht, shume gra para periodave kane gjoks te forte dhe te dhimbshem, por kjo eshte nje gje normale

Gjendra, apo mahisje ne gji

Rrudhosje apo gropezim te lekures se gjirit.

Njeri gji eshte me i ulet se tjetri ne menyre te pazakonte

Terheqje nga brenda e thithave te gjirit, ose rrjedhje lengu apo gjaku prej tyre.

Dhe cdo gje tjeter qe nuk ju duket normale



Kategorite e femrave te rrezikuara

Nena, motra apo gjyshja juaj kane patur kancer te gjirit

Jeni mbi 40 vjec, sepse rreziku rritet bashke me moshen

Menstruacionet ju kane filluar para moshes 12 vjec

Mestruacionet ju kane ndaluar pas moshes 50 vjec

Nuk keni lindur kurre femije

Keni lindur femijen e pare mbi 30 vjec

Nese jeni mbi peshe

Nese pini teper duhan dhe alkool

Nese kryeni aktivitet te paket fizik

KJ

[Albo]

Kanceri i gjirit, 310 raste ne 2008

E Hene, 03 Nentor 2008

Ministria e Shendetesise po punon per gjetjen e mundesive per ofrimin falas te ekzaminimeve mamografike per te gjitha grate shqiptare deri ne fund te vitit 2008. Programi INTERREG III, i financuar nga Komuniteti Evropian, nepermjet rajonit te Puglias (Itali), mundesonte deri ne fund te tetorit kryerjen falas te mamografise ne 4 rrethe te vendit; Tirane, Shkoder, Durres dhe Vlore. "Aktualisht, ka perfunduar sasia e filmave per kryerjen e ekzaminimeve mamografike, ndersa po perpiqemi per sigurimin e nje sasie te mjaftueshme per muajt e ardhshem, me qellim ofrimin falas te tij deri ne fund te vitit", tha drejtori i Pergjithshem ne MSH, Bardhi Spahiu, ne nje interviste te dhene dje per Atsh-ne. Sipas tij, ne kuader te programit INTERREG III, jane kryer pergjate nje viti (2007-2008) mbi 12 mije ekzaminime. Kjo shifer tejkalon objektivin e projektit, i cili ishte 11 mije ekzaminime mamografike.

Cfare eshte bere deri tani ne vendin tone ne luften kunder semundjes se kancerit te gjirit tek femrat shqiptare?

Ne vendin tone, eshte bere dhe po behet shume ne drejtim te luftes kunder semundjes se kancerit te gjirit. Pervec politikave qe po ndiqen nga qeveria dhe MSH per te krijuar kushtet e nevojshme per grate shqiptare per zhvillimin e ekzaminimeve te ndryshme, qe parandalojne (kapin ne kohen e duhur) semundjen; pervec spitaleve tona, shumica prej te cileve, jane te pajisur tashme me aparatura qe ndihmojne ne diagnostikimin e ketyre semundjeve, ne mund te permendin rastin me te mire, programin INTERREG III. Ne kuader te ketij programi, numri i ekzaminimeve mamografike te kryera eshte teper i madh. Brenda nje viti, jane kryer mbi 12 mije ekzaminime mamografike te grave shqiptare, falas, nepermjet te cilave jane diagnostikuar rreth 310 gra shqiptare me tumor te gjirit. Eshte nje numer i konsiderueshem, te cilit, edhe pse eshte ne linje me shifrat e vendeve te zhvilluara, duhet t'i kushtohet rendesi e vecante. Ne na gezon fakti qe tashme ketyre grave u eshte dhene mundesia ta kapin ne kohe dhe ta luftojne kete semundje me menyrat e duhura. Dua te theksoj rendesine e zhvillimit te ketij ekzaminimi dhe u bej thirrje grave shqiptare te zhvillojne mamografine, te gjitha ekzaminimet e duhura, pasi jane ekzaminime te thjeshta, te shpejta, joinvazive dhe bejne ndryshimin midis jetes dhe vdekjes.

Nga ekzaminimet e kryera ne rrethe, ne cilin prej tyre rezulton perqindje me te larte te semundshmerise? A ka ndikuar fushata sensibilizuese tek grate shqiptare per kryerjen e ketyre ekzaminimeve?

Persa i perket perqindjes me te larte, ne te gjitha rrethet, ku eshte instaluar tashme aparati i mamografise, pothuajse jemi ne te njejtat nivele. Nuk ka pasur ndryshime dhe ne perqindjet e rasteve pozitive te kancerit te gjirit tek grate. Ndersa, ndikimi qe ka pasur fushata e sensibilizimit ka qene i madh. Eshte bere nje pune e madhe per sensibilizimin e grave nga stafi mjekesor dhe ai infermieristik. Qe nga fillimi, nga projekti i eshte kushtuar shume vemendje sensibilizmit, pasi u vu re se grate shqiptare kishin nevoje per te. Rendesi i eshte kushtuar nepermjet medias, materialeve te ndryshme informuese, por dhe thirrjes se vazhdueshme qe u kemi bere grave per kryerjen e ekzaminimeve dhe e gjithe puna eshte rezultat i kesaj fushate sensibilizuese.

A ka qene nje shtyse per kryerjen e ketyre ekzaminimeve, fakti qe ato ofroheshin falas dhe, ne kete kontekst, si do te operoje me tej MSH?

Sigurisht, fakti qe ekzaminimi kryhej falas ka ndikuar pozitivisht ne numrin e grave qe jane paraqitur, por nuk do ta percaktoja si nje faktor vendimtar. Perkundrazi, vendimtar ka qene sensibilizimi, kultura ne rritje e grave shqiptare per kryerjen e ketyre ekzaminimeve. Shpresoj dhe po perpiqemi per gjetjen e formave qe ky ekzaminim te jete falas edhe per disa muaj pas perfundimit te projektit, ose me nje cmim simbolik. Aktualisht, ka perfunduar sasia e filmave per kryerjen e ekzaminimeve mamografike, ndersa po perpiqemi per sigurimin e nje sasie te mjaftueshme per muajt e ardhshem, me qellim ofrimin falas te tyre deri ne fund te vitit.

Sa raste te reja te semundjes se kancerit te gjirit kemi cdo vit dhe cilat mosha jane me te prekura?

Tashme, jane rreth 450 gra, qe paraqiten ne vit prane sherbimeve te onkologjise, qe eshte nje numer i konsiderueshem. Ndersa, moshat qe preken (flasim gjithmone per tumoret e sferes gjenitale) jane kryesisht mbi 35 vjec, si dhe 55-60 vjec. Shqiperia ka rastet e saj pozitive, por jemi ne te njejtat nivele, standarde, me vendet perendimore.

Cilat jane shkaqet per semundjen e kancerit te gjirit dhe si mund te kujdesen grate per parandalimin qe ne hapat e para?

Pervec prirjes gjenetike, ka disa faktore qe ndikojne ne semundjen e kancerit te gjirit. Si faktor kryesor mund te permend se lindja ne mosha te reja ul probabilitetin e prekjes nga kanceri i gjirit; lindja ne mosha te vona, te rritura, mbi 30 vjec,shton probabilitetin e prekjes nga semundja, apo dhe moslindja e femijeve. Lufta me e mire qe mund t'i behet semundjes eshte parandalimi, zhvillimi i ekzaminimeve dhe kapja ne kohen e duhur. Nje tumor i kapur ne kohen e duhur, ne stadet fillestare, eshte lehtesisht i luftueshem nderkohe qe jane te gjitha mundesite te eliminohet totalisht. Kapja ne stadet e vonshme do te thote ulje e probabilitetit per te dale me sukses nga trajtimi i semundjes, ndaj dhe i kushtojme rendesi sensibilizimit.

KJ

[Albo]

Per te mos u semurur nga kanceri i gjirit

E Hene, 03 Nentor 2008

Faktoret qe ju rrezikojne; Si ta shmangni; Duke u vetediagnostikuar; Dhe duke bere kontrolle te herepashershme.

Pavaresisht se nuk ben pjese ne tumoret me shkalle rrezikshmerie te larte, tumori i gjirit eshte nje semundje qe prek kryesisht femrat, sidomos pas moshes 35 vjec. Sipas statistikave, ne 100 mije femra 44 prej tyre rrezikojne te preken nga tumori ne gji.

Por duket se me kapjen e shpejte dhe diagnostikimin ne kohe, kanceri i gjirit mund te kurohet dhe pas sherimit te plote, mundesia per te vazhduar nje jete normale eshte e sigurt, pa harruar konsultimet e herepashershme me mjekun. Dhe nuk eshte aspak e veshtire.

Pervec konsultave dhe vizitave tek mjeku specialist, edhe ju vete mund te vetediagnostikoheni dhe te drejtoheni tek mjeku ne rast se vereni dicka te dyshimte qe ju shqeteson.

Vetediagnostikimi, ka te beje me shikimin dhe prekjen. Nje femer qe i ka kaluar te 20 vjetet duhet te mesoje qe nje here ne muaj te beje nje kontroll te imtesishem te gjirit. Per ta bere kete, duhet te zhvisheni nga mesi e lart, te dilni para pasqyres dhe te shikoni me vemendje nese te dy gjokset kane madhesi te barabarte (duke marre parasysh qe disa femra e kane vete nje gji me te madh se tjetri), nese qendrojne te dy ne te njejtin nivel.

Nese vini re se njeri prej gjinjve eshte me i rene apo me i vogel, duhet te drejtoheni menjehere tek specialisti.

Pa harruar te shikoni me vemendje edhe kokrrat, te cilat duhet te kini parasysh qe gjithmone duhet te jene ne qender te gjoksit. Pastaj ngrini duart lart dhe shikoni nese vini re ndonje terheqje te lekures apo nese njeri nga gjinjte ngrihet me lart se tjetri. Me pas filloni te beni nje kontroll te imtesishem me dore. Me gishtat e dores filloni te beni levizje nga poshte lart mbi siperfaqen e gjirit si ne figure, dhe pastaj levizje ne forme rrezesh ne qender te gjirit. Nese gjate prekjes dora ju kap ndonje kokerr apo dicka tjeter te dyshimte, tregon se ju nevojitet nje vizite tek mjeku specialist.

Ne formimin e kancerit ne gji ndikojne disa faktore dhe me kryesori prej tyre eshte seksi. Femrat jane gjithmone me te predispozuara per te pasur kancer gjiri. Por kjo nuk do te thote se meshkujt perjashtohen. Rralle, por ndodh qe edhe nje burre te kete tumor ne gji. Megjithate perqindja eshte shume e vogel, rreth 1,4 per qind.

Faktor tjeter risku eshte mosha. Me rritjen e moshes rritet edhe mundesia per t'u prekur. Kryesisht kufiri fillon nga 35 vjec e lart. Pa lene menjane edhe trashegimine. Ne shume raste kanceri i gjirit mund te jete i trashegueshem nga nena tek vajza apo nga njera moter tek tjetra.

Qendron gjithmone i pranishem rreziku kur njeri prej gjinjve ka pasur tumor, mundesite jane dhjete here me te larta qe tumori te preke edhe gjirin tjeter. Keshtu qe ato femra qe jane kuruar me pare nga nje tumor ne gji, duhet qe here pas here te bejne vizita dhe konsulta tek specialisti per te mbrojtur gjirin e shendoshe.

Edhe rrezet jonizuese jane te rrezikshme. Behet fjale per rreze te shkaktuara p.sh. nga aparatet e radioskopise, por pas moshes 40 vjec ky rrezatim eshte i paperfillshem. Nder faktoret kryesore bejne pjese edhe ata endokrine dhe riprodhues.

Si per shembull mosha e ardhjes se menstruacioneve. Risku eshte me i madh kur menstruacionet kane ardhur rreth moshes 12 vjec dhe me i vogel pas moshes 16 vjec.

Gjithashtu edhe menopauza perben nje faktor rreziku qe shtohet me lenien e hershme te menstruacioneve. Pa harruar ketu edhe lindshmerine. Duket se lindja para moshes 20 vjec dhe e sa me shume femijeve, kthehet ne mburoje mbrojtese per kancerin ne gji.

Por edhe kontracepsioni duhet marre parasysh si faktor, kur vazhdohet gjate dhe fillohet ne moshe shume te re. Ndoshta nuk e dinit, por edhe dieta luan rol shume te rendesishem ne mbrojtjen ndaj tumorit te gjirit.

Dieta hiperkalorike dhe e pasur me yndyra shtazore duhet te zevendesohet me ushqime te lehta me baze frutash dhe perimesh, per te qene me te sigurta. Gjithashtu obeziteti perben nje nga shkaktaret e prekjes se tumorit ne gji. Grate mbi peshe duken me te rrezikuara nga tumori ne gji.

Simptomat

Cilat jane disa nga simptomat e prekjes se mundshme nga tumori ne gji? Nder simptomat me kryesore ben pjese ndryshimi i gjirit, i madhesise ose i formes, terheqja e lekures ose plage te ndryshme, spostim apo sekrecione nga kokrra e gjirit si dhe gjendra te dukshme ne zonen e sqetullave.

Diagnostikimi

Nder metodat e diagnostikimit te kancerit ne gji e para eshte ekzaminimi klinik, qe ka te beje me vetediagnostikimin me ane te shikimit dhe prekjes, qe duhet te filloje pas moshes 20 vjec.

Kurse sa i perket diagnostikimit nga mjeku specialist, nje metode shume e perdorshme eshte mamografia, qe ka te beje me keqyrjen e gjirit ne nje aparature te specializuar.

Shkalla e saktesise se mamografise eshte 85-90 per qind. Diagnostikimi me metoden e mamografise nuk keshillohet para moshes 35 vjec dhe ne periudhen e shtatzenise.

Ekografia eshte nje metode shume e perdorshme per te rene ne gjurme te kancerit ne gji dhe citologjia, qe ka te beje me ekzaminimin e materialit te shkeputur nga zona dyshuese. Diagnostikimi me metoden dhe citologjise jep 90-95 per qind siguri.

Eshte e keshillueshme qe vetediagnostikimi te behet nje here ne muaj, vizita klinike tek specialisti nje here ne gjashte muaj, kurse mamografia cdo dy vjet.



Mjekimi

Pas renies ne gjurmet e tumorit ne gji jane disa menyra mjekimi. E para eshte kirurgjia qe ka te beje me heqjen e tumorit dhe nyejve limfatike duke ruajtur gjirin. Kimioterapia e cila aplikohet pas operacionit, por edhe para tij, gjithashtu edhe hormonoterapia dhe terapia radioaktive.

Megjithate gjithmone duhet te mbani parasysh se kanceri i gjirit ne pjesen me te madhe te rasteve eshte i sherueshem dhe mundesia e vazhdimit te nje jete normale eshte me se e sigurt.

Faktoret e rrezikut: Seksi. Mosha. Trashegimia. Kanceri i njerit gji. Rrezatimi jonizues. Menopauza. Lindshmeria. Kontraceptivet. Dieta. Obeziteti

KJ

[Albo]

Kanceri, 1 ne 30 gra e rriskuar

E Shtune, 26 Prill 2008

Sonila Isaku

Femrat e prekura nga semundjet tumorale mendohet te jene me shume se ato te deklaruara deri me tani. Pas instalimit te mamografive ne qendrat shendetesore rezulton se 1 ne 30 gra ka pasur shenjat e nje semundjeje kancerogjene, megjithese nuk ka pasur probleme shendetesore. "Semundjet kancerogjene, sidomos te grate mendohet te jene me te larta se ato qe raportohen ne shifrat zyrtare. Kjo per vete faktin se nje pjese e mire e tyre kane ardhur per te kryer mamografine pa pasur shqetesime, por qe kane rezultuar pozitive. Nga ana tjeter shqetesim mbetet ndergjegjesimi i ulet qe kane kjo moshe per te kryer nje kontroll", ka pohuar mjeku imazherist, Aurel Kopeci. Sipas tij, deri me tani 150 gra kane rezultuar me kancer qe nga momenti i pare kur eshte instaluar kjo aparature ne polikliniken qendrore ne kryeqytet.

Rastet

Shifra gjithmone ne rritje raportohen per semundjet kancerogjene ne vendin tone. Numri i te prekurve nga semundjet kanceroze ne Shqiperi kete vit rrezikon te jete me i larte se shifra 4 mije e raportuar deri me sot. Te pakten ky eshte dyshimi i mjekeve pas funksionimit qe prej pese muajsh te aparaturave te mamografise ne vend. Nje pjese e mire e grave qe po ekzaminohen pa pasur shqetesime me pare, jane diagnostikuar me kancer. "Pothuajse 1 ne 30 gra qe bene mamografine zbuluan se kishin nje tumor ne gji. Ndersa nga 6 mije ekzaminime, gjithsej 150 gra jane diagnostikuar me kancer", ka pohuar mjeku imazherist, Aurel Kopeci. Sipas tij, e rendesishme eshte qe semundja te kapet ne stadet e para, dhe per kete keshillohet kryerja e nje mamografie te pakten nje here ne vit.

Pjesa me e madhe e femrave qe preken nga tumoret, kane ate te gjirit, i cili shkakton edhe 400 viktima ne vit, nderkohe qe numri i te prekurve eshte me i madh. Por, perseri edhe numri i femrave te prekura nga kanceri i qafes se mitres mbetet shqetesues, ku mbi 230 raste te reja shenohen cdo vit. Te dhenat tregojne se rreth 200 raste humbasin jeten nga kjo lloj semundje. "Problemi te femrat shqiptare mbetet kapja e semundjes ne stade te vonshme. Kryerja e nje mamografie, e cila tashme eshte falas, por edhe nje pap-testi nuk do te kushtonte asnje gje perpara semundjes, e cila ne te shumten e rasteve eshte fatale", kane pohuar mjeket. Nga ana tjeter, mjeket, te cilet kryejne keto ekzaminime, shprehen se ndergjegjesimi i femrave mbi 40 vjec, te cilat duhet te kryejne nje kontroll te tille, eshte shume i ulet.

Kostoja e mamografise

Projekti INTERREG 3 ka bere te mundur instalimin e kater aparaturave te mamografise ne te gjithe vendin, te cilat ofrohen falas. Nderkohe qe nje ekzaminim i tille deri para vendosjes se ketyre aparaturave ne klinikat private kushtonte rreth 10 mije leke te reja. Sipas projektit, duhet qe gjate nje viti te kryhen te pakten 10 mije ekzaminime ne menyre qe sherbimi te vazhdoje te ofrohet falas per pacientet ne te kundert ai nderpritet. Por, vetem gjate 5 muajve te pare rezulton se jane ekzaminuar mbi gjashtemije gra te moshes mbi 35 vjec. Qytetet, ne te cilat ofrohet ky sherbim jane Tirana, Shkodra, Durresi e Korca.

KJ

[Xhuxhumaku]

Kanceri i gjirit, si ta shmangim?

Kanceri i gjirit është sëmundja që gratë i druhen më shumë dhe zbulimet e fundit në lidhje me predispozitat gjenetike të shfaqjes së sëmundjes e bëjnë atë edhe më problematike. Megjithatë, ekzistojnë masat parandaluese që mund ta lehtësonin shumë situatën

Frika e kancerit të gjirit është burim ankthi për shumë gra. Shpesh ato kanë ndjenja fataliste në lidhje me rrugën që mund të marrë një sëmundje e tillë, që në rastin më të mirë mund të përfundojë me një operacion radikal për heqjen e gjirit. Këto ndjenja ankthi i bëjnë që të mos kenë shpresë te marrja e masave parandaluese, që në fakt janë shumë të domosdoshme për reduktimin e rrezikut. Sipas një studimi të fundit, sapo është zbuluar një gjen i ri në kromozomin 8 i quajtur NRG1. Është një gjen që e kemi të gjithë dhe që në raste të caktuara luan një rol shumë të rëndësishëm në ndalimin e përhapjes së gjëndrave tumorale. Ai ka fuqi frenuese ndaj qelizave kanceroze. Një në dy gra që janë diagnostikuar me kancer gjiri kanë një version të dëmtuar të gjenit mbrojtës NRG1, çka do të thotë se janë të pambrojtura ndaj zhvillimit galopant të sëmundjes. Shkencëtarët thonë se ky zbulim mund të çojë në kërkimin e mënyrave të reja të mjekimit të kancerit. Megjithatë, në mentalitetin e grave ekziston frika se faktori gjenetik është shumë i rëndësishëm dhe kjo krijon shpesh një ndjesi pesimiste dhe fataliste. Por, në fakt, gjenet janë vetëm një pjesë e problemit. Shumë e rëndësishme në këtë rast, si në çdo sëmundje tjetër, është edhe mënyra se si ne e trajtojmë veten që nga fëmijëria e në vazhdim e mbi të gjitha nëse vazhdojmë të jemi optimistë. Pesimizmi dhe gjendja e trishtuar ndikojnë shumë më tepër për keq në shëndetin tonë nga sa mund ta imagjinojmë. Ja disa mënyra për të parandaluar zhvillimin e kancerit të gjirit, ose të paktën disa mënyra për kapjen në kohën e duhur të sëmundjes, pra në momentin më të hershëm të mundshëm.

Ushqimi i foshnjës me qumësht gjiri mund të jetë shpëtimtar

Për shumë vite rresht ka ekzistuar një teori, sipas së cilës nëse një femër shndërrohej në mëmë në moshë të hershme ajo kishte më shumë shanse që në moshë më të mëvonshme t‘i shmangej kërcënimit të kancerit të gjirit. Pra, me pak fjalë, mëmësia ishte pro shëndetit të mirë. Në këtë logjikë mendohet se shtimi i numrit të të diagnostikuarave me kancer gjiri në vendet në zhvillim si Indi dhe Kinë ka të bëjë pikërisht me faktin se në këto vende është rritur shumë edhe mosha e vajzave që sjellin në jetë fëmijët e parë. Pra, tendenca gjithnjë e në rritje është ajo e fëmijëve në një moshë më të vonë. Për sa i përket ndikimit pozitiv që ka në shëndetin e nënës të ushqyerit e fëmijës me gji, së fundi kanë dalë në mbështetje të këtij fakti të reja shumë interesante. Në shtator shkencëtarët raportuan zbulimin e fundit, sipas së cilit ushqimi i fëmijës me gji, të paktën për tre muaj, redukton ndjeshëm rrezikun e kancerit të gjirit, madje në masën 25%. Ky zbulim ka qenë rezultat i një studimi që ka zgjatur plot 8 vjet dhe një monitorim i kryer ndaj 60 mijë grash. Grupi i studimit zbuloi se ushqimi me qumësht gjiri i jep gruas mbrojtjen më të madhe të mundshme nga kanceri i gjirit, madje edhe atyre grave që kanë prirje gjenetike për një gjë të tillë.

Shmangni yndyrat dhe mos e bëni vetëm për vete, por edhe për vajzën tuaj
Gratë që përdorin një dietë me kalori të pakta kanë një sasi më të vogël hormonesh femërore në gjak dhe kjo redukton rrezikun e kancerit të gjirit, veçanërisht në vitet pas menopauzës, kur dhjami i trupit është burimi më i madh i estrogjenit. Ka fakte që mbështesin idenë se sa më herët të nisë dieta e yndyrave të pakta, aq më e efektshme është në organizëm. Nëse një dietë e tillë nis në adoleshencë, atëherë aq më mirë, sepse në këtë periudhë të jetës reduktimi i hormoneve femërore në gjak luan një rol shumë të rëndësishëm në mbarëvajtjen e mëtejshme të shëndetit dhe redukton mundësinë e sëmundjes. Mënyra se si ushqehemi në fëmijëri është shumë e rëndësishme për sëmundjet që na shfaqen kur jemi të rritur.

Nxihuni në diell, por me masa mbrojtëse

Është fakt tashmë se kanceri i gjirit te femrat është më i përhapur në zonat që janë më pak të ekspozuara ndaj diellit. Arsyeja është lidhja që ekziston mes kancerit të gjirit dhe niveleve të ulëta të vitaminës D. Trupi ynë e prodhon një vitaminë të tillë në kundërpërgjigje të rrezeve ultravjollcë B që i marrim nga dielli. Sipas një studimi, gratë që kanë një nivel të ulët të vitaminës D janë më të prirura të kenë kancer të gjirit. Kjo do të thotë se vitamina D është parandaluese ndaj kancerit të gjirit. Sipas mjekëve, ata që vuajnë nga mungesa e kësaj vitamine duhet që ta marrin atë përmes tabletave dhe tipi D3 është më i tretshmi për organizmin e njeriut. Është e vështirë të marrësh sasinë e duhur në vitaminë D nga dieta e përditshme dhe burimet më të mira janë qumështi dhe drithërat, vezët, salmoni, toni dhe sardelet. Megjithatë, një këshillë për sa i përket ekspozimit të diellit është ajo e marrjes së masave mbrojtëse, sepse ato janë të domosdoshme në ruajtjen e trupit nga rrezet e dëmshme.

Bëni rregullisht ushtrime fizike

Të gjithë pa përjashtim kemi nevojë për t‘u ushtruar fizikisht, pavarësisht moshës, apo gjinisë, por kjo është veçanërisht e rëndësishme për ato gra që janë më në rrezik për kancerin e gjirit. Kërkimet e fundit flasin për një reduktim të rrezikut të kancerit në periudhën para menopauzës tek ato gra që të paktën 3 orë në javë ia kushtojnë stërvitjes trupore dhe që këtë zakon e kanë pasur që në adoleshencë. Dhe me të kaluar menopauzën, rëndësia e ushtrimit fizik bëhet edhe më e madhe. Gratë që kalojnë menopauzën janë zakonisht mbi peshë dhe duhet patjetër që t‘u dedikojnë ushtrimeve fizike një pjesë të mirë të kohës së tyre.

Këshillohuni vazhdimisht me mjekun

Parandalimi është më i mirë se kurimi dhe një nga fazat e parandalimit është edhe diagnostikimi i hershëm i sëmundjes, duke kontaktuar mjekun dhe bërë kontrollet e nevojshme. Nëse kanceri i gjirit do të kapej në kohën e duhur, atëherë thuajse gjysma e të diagnostikuarave që humbasin jetën mund të kishin shpëtuar.

Njih historinë e familjes tënde

Një sëmundje mund të jetë shpesh fatale, për shkak të gjenetikës së saj. Për të mësuar në lidhje me këtë predispozitë duhet që të kryhen disa teste, të cilat në shumë vende perëndimore janë lehtësisht të mundshme. Përmes tyre mund të zbulohen një numër gjenesh që kanë predispozitë për të mbrojtur organizmin, pra që kanë një impakt sado modest në shëndetin tonë. Është mirë që gratë ta fillojnë kryerjen e këtyre testeve me të kaluar të 25-at. Kjo do të thotë se ato që kanë më shumë mundësi gjenetike për të zhvilluar një kancer do të kenë mundësi të kenë një kontroll të vazhdueshëm, i cili do të çojë në një diagnostikim të hershëm të problemeve.

Shmangni përdorimin e tepruar të alkoolit

Të konsumuarit e shumtë të alkoolit rrit rrezikun e zhvillimit të kancerit të gjirit, por sigurisht bëhet fjalë në rastet kur konsumohen sasi shumë më të mëdha alkooli nga sa janë të dobishme për shëndetin. Në një studim të fundit, thuhet se pak alkool është i dobishëm, por në sasinë e një gote vere në ditë, ndërsa nëse kalohet kjo masë, situata mund të jetë e rrezikshme dhe kjo jo vetëm për sa i përket kancerit të gjirit.

Mamografia duhet të jetë e rregullt dhe e vazhdueshme

Ka ekspertë të fushës që pretendojnë se nëse do t‘i nënshtrohesh mamografisë vazhdimisht kjo mund të jetë në vetvete e rrezikshme, duke qenë se mund të arrihet në një situatë të tepruar diagnostikimi, pasuar me marrjen e medikamenteve parandaluese, që në vend që të të ndihmojnë, të krijojnë probleme. Por, të tjerë pretendojnë se mamografia është shumë e rëndësishme dhe kjo për arsyen e vetme se parandalon një rast serioz. Po të marrim rastin e një vendi të vetëm, Britaninë së Madhe, mamografia ka shpëtuar 117 000 raste që mund të ishin shndërruar në vdekjeprurëse dhe ndërkohë ka shpëtuar 1200 jetë. Për shkak të mamografisë, vdekshmëria nga kanceri i gjirit është ulur me 30%.

shqip

[ari_med]

Fatkeqesisht ketu ne Kosove mammographia jo qe nuk eshte falas po kushton mjaft,dhe ndoshta kjo eshte edhe arsyja pse femra e ben mammographin-e vetem ne raste kur ndoshta edhe semundja(kanceri i gjirit ) eshte ne nje faze mjaft te avancume.
Mirepo me duhet te them me keqardhje se edukimi shendetesor nuk edhe aq ne nivel sidomos PRIMARY HEALTH (ne kuader te mjekesise familjare) ,dhe mundet me qene kjo arsyja kryesore pse KANCERI I GJIRIT diagnostifikohet ne nje faze ku mundesite per "sherim dhe shpetimin e gjirit" jane jashtezakonisht te vogla.
Jam dakort me parafolesit e mi se preventiva me e mire kunder kesaj semundje do te ishte edukimi dhe njoftimi sa me i madh i femres ne lidhje me kete semundje,pastaj shperndarja e lefletave me ane te te cilave do te spjegohet se si vet femra te kujdesej per veten,te di te palpoj gjirin dhe te jete e afte te verej ndryshimet eventuale dhe ne kete menyre te mund qe ne fazen fillestare te semundjes ti nenshtrohet trajtimit adekuat.

Shpresoj qe se shpejti edhe pacientet tane te mund ti nenshtrohen ketyre testeve pa pasur nevoje te paguajne shuma qe si perballojne dot.