KAPITULLI I PARĖ
Nė emėr tė All-llahut tė Gjithėmėshirshmit, Bėmirėsit
"S'ka dyshim se besimtarėt janė vėllezėr, pra bėni pajtim ndėrmjet vėllezėrve tuaj.
Largoje tė keqen me atė qė ėshtė mė e mirė!. Pastaj ja, ai mes tė cilit dhe mes teje pati armiqėsi (do tė bėhet) si tė ishte mik i ngushtė.
(Tė shpėtuar janė) edhe ata tė cilėt e falin njėri-tjetrin, vėrtet All-llahu i do shumė bamirėsit. "
Lidhje me kėtė imam Shafiu thotė:
Kur ti fisnikun e nderon
Zemrėn e tij e pėrfiton.
Kur tė marrin e nenqmon
ai nė tė keqe e tepron.
Ndėr shkaqet mė kryesore pėr ndasitė dhe pėrēarjet mes besimtarėve janė: inati, xhelozia, urrejtja dhe ambiciet ndjellakeqe tė cilat ēojnė deri nė hipokrizi. Tė gjitha kėto janė tė papranuara dhe tė dėnuara. Ato nė tėrėsi i gjykon realiteti, urtėsia dhe shpirtgjerėsia Islame.
Po ashtu duhet ditur se armiqėsia ėshtė dėm i rrezikshėm, shkatėrron jetėn shpirtėrore tė njeriut, atė personale dhe shoqėrore. Madje, ėshtė helm qė helmon jetėn njerėzore.
Pėr kėtė tė vėrtetė ka shumė argumente por ne do t'i pėrmendim vetėm gjashtė prej tyre:
Argumenti i parė:
- Me tė vėrtetė armiqėsia e njeriut ndaj vėllait tė tij realisht ėshtė njė krim.
O ti qė zemrėn tėnde e ke mbushur me urrejtje dhe armiqėsi ndaj vėllait tėnd besimtar dhe qė tė mungon urtėsia! Merr njė shembull: sikur ti ndodhesh nė njė anije (barkė) ose nė njė shtėpi ku sė bashku me ty janė edhe nėntė persona tė mirė dhe njė kriminel. Ti vėren se dikush po orvatet tė fundosė anijen ose tė rrėnojė shtėpinė mbi ju. S'ka dyshim se nė atė ēast ti do tė thėrrasėsh me zė tė lartė duke kundėrshtuar atė qė orvatet tė bėjė zullum mbi ju, pasiqė nuk ka ligj qė lejon fundosjen e anijes nė tė cilėn gjenden nėntė kriminelė por nė atė ėshtė njė i pafajshėm.
Pasi ajo ėshtė njė zullum i pashoq dhe njė akt i turpshėm, po ashtu armiqėsia dhe urrejtja jote ndaj besimtarit i cili ėshtė ndėrtesė dhe anije e Zotit. Pse nė tė gjendet njė ves i keq ti e urren atė dhe e sheh tė rrezikshėm, edhe pse ai posedon nėntė cilėsi tė mira madje mund tė ketė njėzet sosh: Siē ėshtė imani i tij, Islami i tij, fqinjėsia etj. Armiqėsia dhe xhelozia ndaj tij tė nxisin padyshim nė fundosjen e anijes sė ekzistimit ose zhdukjes sė qenies sė tij, pėr njė gjest tė tij qė ty stė pėlqen e kjo nuk ėshtė asgjė tjetėr pėrpos se njė krim dhe armiqėsi e turpshme.
Argumenti i dytė:
- Armiqėsia sipas vėshtrimit tė urtėsisė ėshtė krim, ngase armiqėsia dhe dashuria nė esencė janė dy gjėra tė kundėrta qė nuk mund tė bashkohen dhe kjo ėshtė shumė e qartė, siē nuk mund tė bashkohen drita dhe errėsira nė kuptimin e vėrtetė. Kur nė njė zemėr mbizotėron dashuria dhe arsyet pėr tė janė tė bollshme, ajo ngulitet nė zemėr, atėherė armiqėsia mbetet artificiale bile ajo shndėrrohet nė ngrohtėsi dhe dhimbje (ndaj tjetrit) ngase besimtari e do vėllanė e tij dhe i takon qė ta dojė, ndėrsa ēdo sjellje tė papėlqyeshme qė ai e sheh tek vėllai i tij ai brengoset pėr tė dhe i dhimbset. Ai duhet tė pėrpiqet dhe tė kontribuojė pėr pėrmirėsimin e tij me urtėsi dhe menēuri e jo me fuqi e presion. Transmetohet nė hadithin e Muhammedit s.a.v.s. ku thuhet:
"Nuk i lejohet besimtarit hidhėrimi me vėllain e tij mė shumė se tri ditė, (kur) ata takohen dhe njėri tjetrit ia kthejnė fytyrėn, mė i miri nga ata ėshtė ai qė i pari i jep selam vėllait tė vet".
Kur mbizotrojnė hidhėrimi dhe armiqėsia, nė atė rast dashuria shndėrrohet nė formalitet dhe njeriu mundohet nė mėnyrė artificiale tė paraqitet si dashamir i tė tjerėve. Andaj kije parasysh o zullumqar, se sa zullum i madh ėshtė kur besimtari urrenė dhe e armiqėson vėllain e vet (musliman).
Kjo i ngjan sikur t'i konsiderosh disa guralecė tė thjeshtė mė tė ēmuar se Qabeja e bekuar dhe mė tė mėdhenj se kodra e Uhudit. Me kėtė vlerėsim ti dėshmon njė ēmenduri tė hatashme.
Ēmenduri e njėjtė ėshtė kur i zmadhon rrėshqitjet dhe gabimet e vėllait tėnd tė cilat janė tė vogla dhe tė thjeshta sa guralecat ndėrsa ti ato i konsideron mė tė rėndėsishme se imani i vėllait tėnd dhe mė tė mėdhenj se Islami i tij. Ai me imanin qė posedon ėshtė i bekuar sikur Qabeja dhe me Islamin ėshtė mė i madh se kodra e Uhudit, zmadhimi i gabimeve tė vėllait tėnd nga ana yte mbi vlerėn e imanit dhe Islamit tė tij ėshtė njė zullum qė e kupton ēdonjėri qė sadopak ka mend.
Pa dyshim, besimi nė njė akide (nė Zotin Njė dhe nė Pejgamberin s.a.v.s.) kėrkon bashki”©min e domosdoshėm tė zemrave tė muslimanėve dhe ato tė bėhen si njė zemėr. Besimi Islam kėrkon bashkimin e shoqėrisė (Islame).
Ti s'mund tė mohosh se ndien njė afėrsi shpirtėrore ndaj atij qė je me tė nė njė batalion dhe ndien njė shoqėri me tė kur keni njė komandant tė pėrbashkėt. Bile ndien njė lidhje vėllazėrore me atė qė jeton nė njė qytet.
E pse tė mos kesh lidhje vllazėrore me atė qė tė bashkon besimi, i cili tė jep dritė dhe ndjenja pėr njė vėllazėrim tė ngushtė nė shumė aspekte, madje kur arsyet pėr lidhshmėrinė vėllazėrore (ndėr besimtarėt) janė aq sa janė emrat e bukur tė Zotit. P.sh.
· ”¤ Krijuesi i juaj ėshtė Njė,
· ”¤ Pronari i juaj ėshtė Njė,
· ”¤ Tė adhuruarin e keni Njė,
· ”¤ Furnizuesin e keni Njė.
Po ashtu gjėrat e pėrbashkėta njė pas njė mund tė arrijnė deri nė njė mijė.
· ”¤ I Dėrguari i All-llahut tek ju ėshtė Njė,
· ”¤ Feja juaj ėshtė njė,
· ”¤ Kibleja njė.
Po ashtu njė pas njė mund tė arrinė nė njėqind.
· ”¤ Ju jetoni sė bashku nė njė fshat (ose lagje),
· ”¤ Nė njė shtet ose qytet.
Po ashtu njė pas njė deri nė dhjetė. Pasiqė tė gjitha kėto arsye ftojnė nė njė bashkim, bashkėpunim, pajtim, dashuri dhe vėllazėrim, kėto janė zinxhirėt shpirtėror, me tė cilėt qėndrojnė qiejt dhe toka.
Nuk ka mė zullumqar se ai i cili tė gjitha kėtyre ua kthen shpinėn, i injoron dhe merret me disa arsye jo tė rėndėsishme tė cilat janė mė tė dobėta se pėlhura e merimangės. Pra ato janė nga tė cilat lindin pėrēarjet, hipokrizia, xhelozia dhe armiqėsia, tė cilat hudhen nė gjoksin e njeriut dhe e armiqėsojnė atė me vėllain e tij besimtarė.
A nuk ėshtė kjo njė nėnēmim i gjith atyre arsyeve qė ēojnė nė bashkim, a nuk ėshtė kjo njė nėpėrkėmbje e atyre fakteve qė ftojnė nė unitet dhe dashuri, a nuk ėshtė kjo njė asgjėsim i atyre lidhjeve qė obligojnė vėllazėrimin? Nėse zemra nuk tė ka vdekur dhe drita shpirtėrore nuk tė ėshtė shuar, kėtė duhet ta kuptosh mirė.
Argumenti i tretė:
- Me tė vėrtetė ajeti fisnik:
"Se askush nuk bart barrėn e (mėkatit) tjetrit".
Askush nuk mban pėrgjegjėsi pėr mėkatin e tjetrit dėshmon pėr njė drejtėsi absolute. Pasi qė nuk lejon dėnimin e njeriut pėr gabimin e tjetrit. Ti e ke tė qartė se Kur'ani i madhėrishėm, bazat tjera tė sheriatit, etika e njerėzve tė drejtė dhe urtėsia Islame, tė gjitha tė bėjnė tė kuptosh se Armiqėsia ndaj besimtarit dhe urrejtja e tij demostrojnė krim ndaj tij. Pasi ti i gjykon tė gjitha cilėsitė e tij tė pafajshme pėr gabimin e njė vesi tė keq e sidomos kur ti armiqėsohesh me farefisin dhe familjen e tij pėr fajin e njė vesi tė tij ky ėshtė krim edhe mė i madh. Mu ashtu siē e pėrshkruan Kur'ani fisnik nė trajtėn hiperbolike ku thotė:
"Vėrtetė njeriu ėshtė i padrejtė dhe shumė pėrbuzės."
Me tė vėrtetė njeriu e tepron zullumin.
Edhe pas kėsaj mundohesh tė gjeshė arsye dhe tė shtiresh se ti je nė tė drejtė. (Kur armiqėsohesh) duhet ditur se veset e kėqia qė nxisin nė hidhėrim dhe armiqėsi, nė kėndvėshtrimin real, janė tė forta dhe tė shtanguara sikur dheu, guri etj., poashtu ėshtė edhe e keqja.
Nga specifika e gjėrave tė shtanguara ėshtė se ato nuk depėrtojnė dhe nuk reflektojnė. Ndėrsa humaniteti, mirėsia etj., si shkaqe tė dashurisė janė sikur drita dhe dashuria qė depėrtojnė dhe reflektojnė tek tė tjerėt, prandaj proverbi popullor thotė:
"Miku i mikut tim ėshtė miku im". Poashtu thuhet:
"Pėr hirė tė njė syri njė mijė sy nderohen". Ja pra o zullumqar a thua edhe mėtutje mendon se e vėrteta ėshtė nė anėn tėnde pasi e kuptove se ē'ėshtė e vėrteta. Nėse armiqėsia tė nxit kundėr farefisit tė atij qė ti urren njė sjellje tė tij, ose i urren miqtė e tij, kjo ėshtė nė kundėrshtim tė madh me realitetin.
Argumenti i katėrt:
- Me armiqėsinė tėnde ndaj besimtarit ti bėn krim ndaj vetvetes. Nėse dėshiron ta kuptosh mė qartė fundamentin e argumentit tė katėrt, ne pėr kėtė do tė ofrojmė katėr parime:
Parimi i parė:
Kur ti je bindur se e vėrteta ėshtė nė anėn tėnde dhe se mendimi dhe sjelljet e tua janė mė tė qėlluara, nė atė rrast ke tė drejtė tė pohosh se:
Mendimi im ėshtė i vėrtetė ose mė i miri.
Por nuk tė lejohet tė thuash:
Se e vėrteta ėshtė ajo qė them unė dhe s'ka tjetėr tė vėrtetė pos asaj.
Qė moti njė poet ka thėnė:
"Syri i pėlqimit para ēdo tė met ėshtė i verbėruar, por syri i zemėrimit i publikon mangėsitė", me kėtė pėrfundojmė se pikpamjet e tua me egoizėm dhe mendimi yt i vetpėlqyer nuk mund tė jenė bazė e as qė mund tė jenė gjykim ndaj tė tjerėve dhe ato ti t'i shpallėsh tė pavlefshme.
Parimi i dytė:
Ti ke tė drejtė qė ēdo herė kur tė flasėsh ta thuash tė vėrtetėn. Por nuk ke tė drejtė qė t'i paraqitėsh tė gjitha tė vėrtetat. Ti ke pėr obligim ēdoherė ta thuash tė vėrtetėn por jo t'i thuash tė gjitha tė vėrtetat, ngase ai qė nuk ėshtė i sinqertė, sikurse ti, ka gjasa qė kėshilla jote ndaj tij tė sjellė tek ai pasoja negative.
Parimi i tretė:
Nėse dėshiron tė armiqėsosh dikė, armiqėso (egon) qė ke nė zemrėn tėnde dhe pėrpiqu qė ta shuash zjarrin e saj dhe ta ērrėnjosėsh atė. Mundohu ta armiqėsosh armikun mė tė rrezikshėm qė prej tij tė kanoset rreziku mė i madh. Ai ėshtė (nefsi emmare) egoja tė cilin e bart me vete. Luftoje ate, mundohu ta pėrmirėsosh dhe pėr hir tė tij mos u armiqėso me (vėllezėrit) muslimanė.
Po ashtu nėse dėshiron tė armiqėsohesh, armiqėsoi tė pabesėt dhe tė pafetė, tė cilėt janė shumė.
Duhet ta keshė parasysh se cilėsitė e dashurisė vetvetiu janė tė dashura dhe ėshtė e natyrshme qė tė duhen. Kurse veset e urrejtura para sė gjithash duhet tė armiqėsohen.
Po qė se dėshiron tė ngadhėnjesh mbi armikun tėnd, tė keqen e tij ktheja me tė mirė. Me atė do ta shuash zjarrin e armiqėsisė. Po qė se tė keqes sė tij i pėrgjigjesh me tė keqe, armiqėsin do ta shtosh. Po edhe nėse ti atė e mund, zemra e tij do tė mbushet me hidhėrim ndaj teje. Armiqėsia mbetet dhe hidhėrimi do tė vazhdojė. Ndėrsa, kur ti tė keqen e kthen me tė mirė ai pendohet dhe ka gjasa tė tė bėhet mik i afėrt, ngase natyra e besimtarit ėshtė qė ai tė jetė fisnik. Andaj nėse ti e nderon (dhe e respekton) e pėrfiton dhe tė bėhet vėllai yt.
Po edhe sikur tė mos jetė fisnik nė pamjen e rėndomtė, por ai nė mbrendi ėshtė fisnik me imanin e tij.
Lidhje me kėtė imam Shafiu thotė:
Kur ti fisnikun e nderon
zemrėn e tij e pėrfiton.
Kur tė marrin e nenqmon
ai nė tė keqe e tepron.
Praktika na dėshmon se tė kėqiut kur i thua ti je i mirė, nė shumė raste e nxit kah e mira. Po ashtu nėse tė mirit i thua i keq e i prishur, ka gjasa qė tė bėhet i keq. Andaj me zemėr dėgjo fjalėn e Zotit tė lartmadhėruar nė tė cilėn ėshtė shpėtimi dhe rehatia, ku Ai thotė:
"Dhe kur kalojnė pranė sė keqes, kalojnė duke e ruajtur karakterin e vet. Nėse nuk merrni masa, nuk ua vini veshin dhe i falni, ta dini se edhe All-llahu ėshtė Mėkatfalės, Mėshirues".
Parimi i kartėrt:
Ata tė cilėt nė zemrat e tyre kanė urrejtje dhe armiqėsi ndaj vėllezėrve tė tyre besimtarė, duke tentuar t'i dėmtojnė vėllezėrit e vet e dėmtojnė vetveten. Kėshtu tejkalojnė kufijtė e mėshirės sė All-llahut, ngase me urrejtjen dhe armiqėsinė ndaj tė tjerėve bėn sulm ndaj vetvetes, ku pėrjeton ndėshkim tė rėndė ēdo herė kur e sheh tė mirėn tek vėllai i tij dhe ajo e mundon shpirtėrisht. Kur armiqėsia buron nga xhelozia ėshtė dėnim i pakrahasueshėm i vetvetes.
Xhelozia e dėmton mė shumė vetė xhelozin se sa atė ndaj tė cilit njeriu ka xhelozi. Me zjarrin e xhelozisė mė tepėr digjet vetė xhelozi.
Nėse dikush lakmon punėt e dikujt me tė cilat fitohet jeta e amshueshme, ajo lakmi nuk llogaritet xhelozi.
Po qė se dikush e ka inati dikė pse ai bėn punė tė mira, atėherė duhet t'i bie pas vetes se i humbė edhe punėt e veta tė mira pėr shkak xhelozisė ndaj vėllait tė vet. Po ashtu duhet ditur se personi me xhelozinė ndaj vėllezėrve tė vet, shpreh hidhėrimin e tij ndaj kaderit (pėrcaktimit) tė All-llahut pasiqė ai pikėllohet pse All-llahu dikujt i ka dhuruar tė mira nga dhuntia dhe mėshira e Tij.
Kėshtu ai sikur e kundėrshton kaderin e Zotit dhe mėshirėn e Tij tė gjėrė. Ėshtė e ditur se ai qė kundėrshton kaderin e All-llahut i ngjan atij qė i mėshon murit me kokė e ai qė nuk pajtohet me mėshirėn e All-llahut (ndaj tė tjerėve), nuk mėshirohet.
Vallė, a mundet logjika e shėndoshė tė pajtohet qė besimtari tė qėndrojė i hidhėruar njė vjet me vėllanė e tij pėr njė ēėshtje shumė tė thjeshtė, saqė pėr te nuk meriton tė rrihet i hidhėruar as njė ditė. Dhe njė gjė nuk duhet harruar se pėr tė keqen qė tė vjen nga vėllai nuk duhet fajėsuar atė tėrėsisht dhe nuk duhet hakmarrur ndaj tij, pėr disa arsye.
E para:
- Mos harro se nė atė fatkeqėsi qė tė godet ty ka pjesė edhe kaderi. Andaj ti atė pjesė tė kaderit duhet pritur me pėlqim dhe dorėzim tė plotė.
E dyta:
- Duhet patur parasysh se tek vėllai juaj kanė ndikim shejtani dhe vesi tė cilėt nxisin nė punė tė kėqia dhe nė armiqėsi. Kur ke parasysh kėto, atėherė nuk tė mbetet tjetėr pėrpos qė tė tė dhimbset ai e jo tė armiqėsohesh me tė, pasi qė ti e din se ai ėshtė i mundur nga shejtani dhe vesi i tij. Andaj duhet pritur qė ai tė pendohet nga e keqja dhe t'i kthehet tė vėrtetės.
E treta:
- Pėrkujto dhe mos i harro tė metat tua edhe pse ndonjėherė dėshiron ti harrosh. Kur do t'ia bashkangjitėsh tė metat dy arsyeve tė lartpėrmendura me seriozitet dhe me sinqeritet, atėherė vėllanė tėnd do ta arsyetosh dhe do t'ia falish. Kėshtu do t'i shmangesh zullumit tė vėllait dhe do tė shpėtosh nga dėmi i tė tjerėve.
Nė tė kundėrtėn do ti pėrngjash atij ēifutit tė marrė i cili ka dhėnė tėrė pasurinė e tij pėr tė blerė njė copė qelqi qė nuk vlen aspak dhe disa copa akulli qė shkrihen sė shpejti, e ai duke menduar se ka blerė elmas (diamant).
(vėlla i dashur) Pas kėtyre fjalėve qė thamė, mendojmė se tė ėshtė bėrė e qartė se sa dėm tė madh i sjell armiqėsija njeriut nė jetėn e tij. Andaj nėse e do vetveten, mos i lejo armiqėsisė tė hyjė nė zemrėn tėnde, por nėse ajo ka hyrė dhe ka bėrė vend, ti mos e dėgjo atė (por mundohu ta nxjerrėsh atė nga zemra jote).
Njė njeri i urtė, pra hafidh El-Shirazi thotė:
E gjithė dunjaja nuk kushton e as qė vlenė qė pėr tė njerėzit tė zihen mes vete.
Pasi qė dunjaja ėshtė kalimtare dhe ėshtė e pavlefshme, atėherė a ka logjikė qė pėr punė tė vogla tė pavlefshme tė bėhen ngatėrresa.
Shirazi pohon se rehatia dhe shpėtimi nė tė dy botėrat ėshtė nė dy gjėra:
Me miqtė tė sillesh me dashuri dhe respekt, ndėrsa me armiqtė me mirėkuptim dhe me tolerancė.
Po nėse thua:
"Unė nuk mund t'i shmangem armiqėsisė ngase atė e kam nė natyrėn time, dhe ajo nuk mvaret nga unė, e sidomos kur tė tjerėt mė provokojnė dhe unė nuk mund t'i tejkaloj".
Pėrgjigja do tė jetė:
Njeriu nuk bartė pėrgjegjėsi pėr armiqėsinė qė e ndjen nė thellėsinė e zemrės pa dashjen e tij, nėse ai nuk i pėrgjigjet urrejtjes dhe nuk e aplikon atė nė vepra, si pėrgojimi, shpifja, tentimi pėr tė bėrė keq, hakmarje etj. Bile kur ti e pranon se nuk mund ta eliminosh atė nga zemra jote por mundohesh ta frenosh tė keqen, do tė shpėtosh nga pasojat e asaj qė ke nė brendi dhe do tė konsiderohesh nga pendimtarėt dhe ata qė kėrkojnė falje.
Qėllimi ynė final pėr shkrimin e kėtij kapitulli tė kėsaj letre ėshtė qė tė arrihet istigfari (kėrkimfalja) i brendshėm, pra ai shpirtėror dhe besimtarit tė mos i mbėshtillet e vėrteta me tė pavėrtetėn dhe tė mos e dėmtojė armikun e tij ai duke qenė nė tė drejtė.
Mua personalisht mė ka ndodhur njė ndodhi qė duhet pėrmendur: pashė njė ditė njė njeri i cili njihej se ėshtė dijetar, nėnēmonte njė dijetar tė ndershėm. Duke nėnēmuar arriti deri sa e akuzoi atė me kufėr, (mosbesim). E gjithė kjo ndodhi pėr shkak tė mosmarrėveshjes sė tyre pėr njė ēėshtje politike. Nga ana tjetėr i njėjti njeri filloi tė lavdrojė dhe tė thotė fjalė miradie pėr njė munafik (hipokrit) i cili ishte me tė nė tė njėjtėn vijė politike.
Nga kjo ndodhi mė kaploi njė dridhje dhe mė tronditi saqė kėrkova ndihmė prej Zotit nga ajo qė na solli politika dhe thashė:
Kėrkoj mbrojtje prej Zotit tė mė ruaj nga shejtani dhe politika.
Qė nga ai moment e braktisa fushėn politike.
Parimi i pestė:
- Kjo pikė na bėn me dije se sa tė dėmshme janė pėr jetėn e shoqėrisė inati, kundėrshtimi, ndasia dhe pėrēarja.
Nė njė hadith tė Pejgamberit s.a.v.s. thuhet:
"Kundėrshtimi i ummetit tim ėshtė mėshirė. Kurse kundėrshtimi ēon nė ndasi, grupacione dhe nė kėnaqje tė mendimit personal".
Ashtu ėshtė, por nė mosmarrėve”©shjet e dikujt ndonjėherė ka mėshirė siē ėshtė rasti kur mes vete paria zullumqare (elita) kundėrshtohen nė ndonjė fshat apo qytet, ajo ėshtė mėshirė pėr njerėzit e dobėt dhe tė rėndomtė. Ndėrsa kur ata janė unik, pėr tė tjerėt ėshtė mė vėshtirė. Pastaj nė rrahjen (ndeshjen) e mendimeve dhe nė ndėrrimin e ideve me dialog tė matur nė shumė raste del nė shesh e vėrteta.
Pėrgjigje:
Pėr pyetjen e parė japin kėtė pėrgjigje: me divergjencėn e pėrmendur nė hadith ėshtė qėllimi pėr divergjencėn pozitive me tė cilėn del nė shesh e vėrteta dmth., tė pėrpiqet ēdonjėri qė ta nxjerr nė shesh qėndrimin dhe mendimin e vet duke mos tentuar qė t'i mposhtė mendimet e tė tjerėve dhe duke mos u orvatur qė t'i asgjėsojė mendimet dhe qėndrimet e palės kundėrshtare. Por tė ketė qėllim dhe tė pėrpiqet qė tė plotėsohen zbrazėtirat dhe tė pėrmirėsohet gjendja aq sa ka mundėsi.
Kurse divergjenca negative me tė cilėn bėhet pėrpjekje tė asgjėsohet dhe tė mposhtet mendimi i tjetrit dhe tė nėnēmohet njėri-tjetri nėpėrmes tė cilit fitohet urrejtje dhe hidhėrim, ajo divergjencė dhe ai dialog ėshtė i papranuar nė kuptimin e hadithit, ku ata qė zihen mes vete dhe polemizojnė pėr tė mbizotėruar mendimi i tyre e jo pėr tė dalė e vėrteta nė shesh. Nuk janė nė gjendje tė bėjnė as njė punė tė suksesshme dhe me peshė.
Pyetjes sė dytė i pėrgjigjemi:
Nėse ndasia dhe kundėrshtimet bėhen pėr hir tė vėrtetės dhe nė emėr tė saj, kjo ėshtė e logjikshme dhe ju takon njerėzve qė e duan realitetin.
Por pėrkundrazi pėrēarjet dhe grupacionet tė cilat janė prezente sot, janė si pasojė e interesit personal dhe cytjeve tė epshit. Nė tė gjejnė strehim qėllimkėqijtė dhe mbėshtetje kriminelėt. Zullumi duket qartė nė sjelljet e tyre. Nėse ndonjėrit prej tyre i vjen shejtani (djalli) nė ndihmė dhe e pėrkrah mendimin e tij do tė shohish se si ai do ta lavdėrojė atė dhe do tė lutet pėr tė. Ndėrsa kundėrshtari i tij sikur tė jetė i mirė si meleku (engjėlli), ai atė do ta mallkojė dhe akuzojė.
Pyetjes sė tretė i pėrgjigjemi:
Kur mospajtimi dhe rrahja (ndeshja) e mendimeve bėhet me qėllim qė tė arrihet tek e vėrteta dhe pėr hir tė saj.
Kur polemikat bėhen rreth mėnyrės dhe metodės se si tė arrihet tek e vėrteta.
Kur qėllimi i dy palėve ėshtė i njėjtė, pra gjetja e hakut (vėrtetės), ky lloj polemizimi mund tė shėrbejė pėr zbulimin e sė vėrtetės, tė nxerrjes nė shesh dhe pėr ta bėrė atė sa mė tė qartė.
Nė tė kundėrtėn, kur polemika bėhet me tentim qė e vėrteta tė shėrbejė si mjet pėr qėllime personale qė me atė dikush tė mbizotėrojė dikė, pėr tė ngopur epshin djallėzor, pėr tė fituar poena ose pėr tė dalė nė skenė si triumfues dhe ngadhnjimtar. Nga polemikat dhe diskutimet qė bėhen pėr kėto qėllime nuk ndriēohet aspak e vėrteta, por pėrkundrazi nga kjo lindin gacat e fitnes dhe egoizmi i faraonizuar. Nė mesin e tyre nuk ka qėllime e as ide tė pėrbashkėta, bile nė tėrė rruzullin tokėsor nuk mund tė gjesh njė pikė tė pėrbashkėt nė mendimin e tyre, sepse qėllimi i tyre nuk ėshtė haku. Prandaj, gjithmonė e teprojnė nė armiqėsi dhe i kalojnė kufijtė, saqė nuk lėnė vend pėr bashkim, as pėr pajtim, dhe situata nė tė cilėn gjendemi sot na dėshmon pėr kėtė qė thamė.
Shkurtimisht mund tė themi:
Kur sjelljet e besimtarit dhe veprat e tij nuk janė nė pajtueshmėri me normat tė cilat i parasheh hadithi i Pejgamberit s.a.v.s. tė cilin e transmeton Buhariu dhe Muslimi ku thuhet:
"Dashuri pėr hirė tė All-llahut dhe urrejtje pėr hirė tė All-llahut", dhe kur pėr ēdo ēėshtje nuk i dorėzohemi ligjit dhe gjykimit tė All-llahut. Nė atė rast do tė mbizotėrojė hipokrizia dhe pėrēarja. Ai qė nuk udhėzohet nė kėtė parim bėn zullum (krim) dhe e nėpėrkėmbė tė drejtėn.
Njė ndodhi qė prek shpirtin.
Nė njė luftė tė muslimanėve me tė pafetė, Aliu r.a. doli nė dyluftim me komandantin e tyre. Aliu e mundi dhe e rrėzoi pėrtokė. Kur ai hoqi shpatėn ta mbys atė, ai e pėshtyu Aliun nė fytyrė. Aliu atėherė e lėshoi, e la dhe u largua nga ai. Kundėrshtari i habitur nga ky gjest i tha Aliut:
Pse nuk mė preve (therre)?
Imami iu pėrgjigj:
Unė luftoja pėr hirė tė All-llahut por ti pasiqė mė pėshtyre, u frigova se vallė nėse tė mbys mos mė konsiderohet si hakmarrje ndaj teje. Andaj tė lirova pėr hirė tė All-llahut.
I pafeu shtoi:
Ishte e udhės qė pėshtyrja ime ty tė tė hidhėrojė dhe tė mė mbysėsh sa mė shpejtė por pasi qė ju i besoni kėsaj feje qė preferon tolerancėn maksimale, padyshim kjo ėshtė fe e vėrtetė.
Njė ndodhi tjetėr:
Nė njė kohė, njė sundimtar musliman e suspendoi gjykatėsin pėr shkak se ai me hidhėrim dhe mllef tė tepruar po ia prente dorėn njė hajni. Ndėrsa dihet se ai qė zbaton urdhėrin e Zotit nuk duhet tė jetė nėn ndikimin e hidhėrimit, por ndaj tė pandehurit duhet tė jetė i matur, kur ai zbaton normėn e sheriatit. Mirėpo gjykatėsi kishte rėnė nėn ndikimin e hidhėrimit, gjė qė nuk i lejohet gjykatėsit musliman. Pėr kėtė sunduesi e suspendoi atė.
Sėmundje tė rrezikshme shoqėrore dhe gjendje brengosėse e kanė goditur popullin musliman saqė nga pikėllimi, zemra e muslimanit pikon gjak. Fiset mė tė prapambetura e kuptojnė kur ju kanoset rreziku. Ata i lėnė mosmarrėveshjet mes vete dhe i harrojnė armiqėsitė sekundare kur ata i sulmon ndonjė armik i jashtėm.
Edhe fiset mė tė prapambetura dinė ta mbrojnė interesin e pėrbashkėt. E, pse ata qė marin pėrsipėr mbrojtjen e islamit dhe thirren nė atė nuk i harrojnė armiqėsitė e tyre personale, por ua hapin rrugėn armiqve tė jashtėm tė panumėrt qė t'i sulmojnė, pasiqė ata janė tė gatshėm tė sulmojnė nga ēdo vend. Kjo gjendje ėshtė trishtuese, shkatėrrim brengosės dhe tradhėti ndaj Islamit dhe muslimanėve.
Lidhur me kėtė do tė pėrmendi njė ndodhi nga e cila duhet marrė mėsim:
Kanė qenė dy familje prej fisit beduin Hasenan dhe nė mes tyre ka patur pėrleshje tė pėrgjakshme, saqė si pasojė e tyre kanė rėnė viktimė mbi pesėdhjetė burra. Por, ēdo herė kur iu kanosej rreziku nga fisi Sebkan ose Hajderan ata bashkoheshin, ndihmonin njėri-tjetrin dhe i harronin krejtėsisht mosmarrėve”©shjet mes vete.
O popull musliman, a e dini se sa janė fiset e armiqve qė pėrgatiten ta sulmojnė fisin musliman? Ata janė mė shumė se njėqind dhe ata kundėr Islamit dhe muslimanėve janė tė lidhur sikur hallkat e zinxhirit rreth e pėrqark. Muslimanėt kanė nevojė tė bashkohen, homogjenizohen dhe tė bėjnė rreshtimin e radhėve qė ta pengojnė sulmin e ēdonjėrit prej tyre, pėr fat tė keq ata bėjnė inat dhe ēdonjėri vepron sipas ėndjes dhe egos sė tij personale, ku nė atė mėnyrė ua pėrgasitin terenin dhe ua hapin dyert armiqve qė tė hyjnė nė oborrin e garantuar Islam.
A i ka hije kjo popullit musliman?
Po tė duash t'i numėrosh grupet e armiqve qė rrethojnė Islamin, ata fillojnė prej atyre tė humburve, ateistėve e deri tek tė pafetė. Telashet e dynjasė, situata e destabilizuar etj., tė gjitha kėto janė hallka tė lidhura mes vete qė mund tė arrijnė shtatėdhjetė sosh. Tė gjithė dėshirojnė dhe pandėrprerė tentojnė t'ju godasin me tė keqe. Tė gjithė presin momentin qė tė hakmirren ndaj jush. Ju pėrballė gjithė kėtyre armiqėve nuk keni me ēka tė mbroheni pėrpos armės sė mprehtė, hendekut tė sigurtė dhe kalasė sė fortifikuar e gjithkjo ėshtė vėllazėria Islame.
Zgjohu o musliman!
Rrėnimi i kalasė Islame pėr disa arsye pa vlerė dhe pėr ca shkaqe tė pabaza ėshtė nė kundėrshtim me ndėrgjegjen e gjallė dhe kundėr interesit tė pėrgjithshėm Islam...
Zgjohu! Nė hadith ėshtė thėnė: Dexhalli, sufjaniu dhe tė ngjashėm me ata qė do tė miqėsohen me hipokritėt do tė paraqiten nė kohėn e fundit, ata do ta shfrytėzojnė pėrēarjen nė mes muslimanėve, do tė pėrfitojnė nga dhėnia e muslimanėve pas dynjasė, do ta shkatėrrojnė njerėzimin shumė lehtė, do tė pėrhapin amoralitetin dhe prostituci”©onin nė shoqėrinė muslimane, do tė shkaktojnė luftėra, gjakderdhje, dhe do ta shkatėrrojnė moralin. Nė atė rast do tė mbizotėrojnė mbi popullin musliman dhe do t'i robėrojnė ata. (Zoti na ruajtė)
O besimtarė!
Nėse me tė vėrtetė ju doni tė jetoni tė ndershėm dhe nuk i pranoni prangat e poshtėrsisė dhe tė ligėshtisė.
Zgjohuni nga gjumi i thellė.
Kthehuni tė kaluarės suaj tė ndritshme.
Hyni nė kalanė e shenjtė tė fortifikuar. Kur'ani fisnik fton nė atė ku thotė:
"Me tė vėrtetė besimtarėt janė vėllezėr"
Nė kėtė kala mbroni veten tuaj nga sulmet e diktatorėve kriminel tė cilėt e shfrytėzojnė pėrēarjen dhe grupacionin tuaj tė brendshėm..
Nėse refuzoni qė tė hyni nė tė, atėherė nuk do tė mundeni t'i mbroni tė drejtat tuaja, bile as jetėn tuaj.
Nga kontraditat dhe zėnkat mes vete humbet edhe ajo pak fuqi qė ka mbetur.
Ja njė shembull konkret:
Njė fėmijė mund t'i godas dy tė fortė kur ata janė duke luftuar mes vete, poashtu drejtpeshimin e dy kodrave tė vėna nė peshojė mund t'ua prish dhe tė luajė rol nė drejtpeshimin e tyre njė gurralecė, saqė njėrėn ta ēojė lartė e tjetrėn ta zbres poshtė.
O popull musliman!
Nėse ju nuk i leni interesat personale, egoizmin, dhe grupacionet, fuqinė tuaj do ta merrė era, armiku i juaj me pak fuqi mund t'ju mposhtė dhe t'ju zhdukė. Nėse ju jeni me tė vėrtetė tė lidhur mes vete siē ju porosit Islami, respektoni parimin pejgamberik ku thotė:
"Besimtarėt janė si njė ndėrtesė e fortė qė tullat e saj janė tė lidhura mirė mes vete".
Vetėm kėshtu do tė shpėtoni nga poshtėrsia e kėsaj bote dhe nga ndėshkimi i ahiretit.
Parimi i gjashtė:
Sinqeriteti ėshtė faktor shpėtimi nė kėtė jetė dhe nė tė amshueshmen, armiqėsia dhe urrejtja destabilizojnė jetėn shpirtėrore tė besimtarit. Kur mungon sinqeriteti, humbet kėnaqėsia e ibadetit ndaj All-llahut. Ai qė qėllimisht pėlqen vetėm mendimin e vet dhe tė grupit tė tij, edhe punė tė mira kur bėn, ka pėr qėllim t'ia kalojė armikut e jo pėr hir tė All-llahut. Po ashtu ai nuk mund tė jetė i drejtė pasi anon dhe ju jep pėrparėsi atyre qė pajtohen me tė, nė disfavor tė palės tjetėr. Nė kėtė rast humben dhe nėpėrkėmbėn dy parime tė rėndėshishme tė mirėsisė:
"Sinqeriteti dhe drejtėsia" tė cilat janė bazė e mirqėnies njerėzore. Rreth kėsaj dukurie ka shumė pėr t'u thėnė por ne do tė pėrfundojmė me kaq.
Seid Nursi
Krijoni Kontakt